Fylkesstatistikk 2009. Møre og Romsdal

Fylkesstatistikk 2009 Møre og Romsdal

2

Statistisk sett Om ein før sesongen hadde spådd at Molde og Ålesund skulle møtast i Oslo cupfinalehelga, hadde nok dei fleste trudd det her var snakk om ei eller anna form for felles julebord. Så lite sannsynleg var dette utfallet at TV2 sin «fotballekspert» Davy Wathne kom med lovnader om å skifte frå Coca-Cola til Ananasbrus om det gjekk slik, sjølv når det berre var fire lag igjen. No kan det høyrest ut som ein relativt triviell lovnad, men for Cola-entusiasten Wathne var ikkje det her kva som helst. Framskrivingar og berekning av kva som er sannsynleg er ingen nøyaktig vitskap, og må brukast med varsemd. Så sjølv om noko ikkje er vidare sannsynleg betyr det på ingen måte at det ikkje kan skje. Ein kan finne stor underhaldning både når ting skjer akkurat som forventa, eller når det heilt utrulege finn stad. Det er noko av det som gjer livet så spanande. «Figures don t lie, liars figure» På mange andre samfunnsområde kan vi ha større nytte av både å framskrive historiske data og rekne ut kor sannsynleg ulike utfall vil vere. Samstundes skal ein vere merksam på at all statistikk ikkje fortel det den umiddelbart ser ut for å fortelje. Til dømes var det tidlegare i år ein del fokus i pressa omkring store skilnader i foreldrebetaling for SFO-tenestene i ulike kommunar. Når statistikken viste ei rangering over kvar prisane var høgast og lågast, var skilnadene store. Det statistikken ikkje viste var opningstidene i SFO, dvs timeprisen. At det kosta noko meir å nytte SFO 20 timar i veka kontra 10 var vel ikkje eit like spanande oppslag for pressa. Her førte feiltolking av statistikk til at ein fekk ein politisk debatt på direkte misvisande grunnlag. I Fylkesstatistikken 2009 har vi prøvd å finne statistikkområde som kan gje nyttig kunnskap om utviklinga på ei rekkje område i Møre og Romsdal, og presentert den på ein lett tilgjengeleg måte. Ein vil kunne finne svar på ting ein har (og kanskje ikkje har) undra seg på, og som mange ulike aktørar kan ha nytte av. Sentrale delar som er behandla er utviklinga innan utdanning, sysselsetjing og demografi. Eit nytt tema vi har dykka litt ned i er sentralisering. Her er ikkje nasjonal statistikk alltid lika eigna til å beskrive utviklinga internt i fylket. Om ein ikkje blei pirra til å bla vidare allereie no, kan vi òg vise til overskrifter som «Store skilnader mellom kjønna», «Bilane våre» og «Færre yngre kvinner i Møre og Romsdal». Ein vil med andre ord finne statistikk som best kan beskrivast som: overraskande, interessant og alarmerande for nokre. Vi håpar med dette at Fylkesstatistikken kan tene som oppslagsverk, som gjev kunnskap om og innsikt i samfunnet Møre og Romsdal. Samstundes tek vi gjerne imot innspel og tilbakemeldingar om nokon saknar noko i statistikken. Ole Helge Haugen fylkesplansjef InnhAld Kapittel Namn Side 1 Demografi 4 2 Sysselsetting 11 3 Pendling 20 4 Sentralisering 22 5 Landbruk 24 6 Havbruk og fiskeri 26 7 Reiseliv 28 8 Nyetableringar 29 9 Arbeidsløysa 30 10 Eksport 31 11 Transport 32 12 Personinntekt 34 13 Likestilling 36 14 Levekår 37 15 FoU 38 16 Utdanning 39 17 Folkebilioteka 42 18 Val 43 19 Bustadmarknaden 44 20 Kostra 46 www.mr fylk e.no/statistik k 3

Demografi 4 Sterkt vekst i folketalet fleire kommunar med positiv folketalsutvikling I 2008 voks folketalet i Møre og Romsdal frå 246 772 til 248 727 innbyggjarar, noko som utgjer ein auke på 1 955 innbyggjarar. Dette gjev ein vekst i folketalet på 0,8 % i Møre og Romsdal. Til samanlikning var folketalsauken i Noreg på 1,3 % i 2008. I 2008 var det folketalsvekst i alle fylke i landet. Av desse var det 7 som hadde ein folketilvekst som var lik eller større enn den samla folketilveksten i landet. Møre og Romsdal fekk med sine 0,8 % ein 11. plass mellom fylka. I 2008 hadde sju av kommunane i fylket ein folketalsvekst lik eller større enn landet. Desse kommunane er Skodje (4 %), Stordal (2,2 %), Sandøy (2.0 %), Sula (2,0 %), Hareid (1,6 %), Ulstein (1,5 %) og Giske (1,4 %). Heile 17 av kommunane i fylket hadde ein folketalsauke større enn fylkesgjennomsnittet, og 23 kommunar hadde auke i folketalet. Dette er éin kommune meir enn i 2007, og 9 fleire enn i 2006. Ingen av byane i fylket hadde ein folketilvekst større enn fylkesgjennomsnittet. Relativt sett hadde Volda den same tilveksten i folketalet som Ålesund og Kristiansund (1,2 %). I absolutte tal er Ålesund i ein klasse for seg. Med ei auke i folketalet på 484 personar, kom ¼ av folketalsauken i Møre og Romsdal i Ålesund. Til samanlikning fekk Kristiansund 276 og Molde 260 nye innbyggjarar i 2008. Tabell 1.1 kjelde: PANDA/SSB Folketalsutvikling i kommunane, fylket og landet 1990-2009 Endring 1990 1995 2000 2005 2008 2009 1990-1999 2000-2009 2008-2009 2008-2009 % innb. i 2009 % % Tal % 67 år + 1502 Molde 22 125 22 888 23 710 24 124 24 294 24 554 7,2 3,4 260 1,1 13,5 1504 Ålesund 35 751 36 749 38 855 40 295 41 833 42 317 8,7 8,2 484 1,2 12,5 1505 Kristiansund* 22 017 22 092 22 124 22 327 22 661 22 937 0,5 3,5 276 1,2 13,4 1511 Vanylven* 3 924 3 785 3 584 3 693 3 530 3 494-8,7-2,6-36 -1,0 18,7 1514 Sande* 3 337 3 199 3 081 2 576 2 502 2 541-7,7-21,3 39 1,6 18,4 1515 Herøy 8 143 8 242 8 390 8 386 8 353 8 349 3,0-0,5-4 -0,0 14,3 1516 Ulstein 5 662 6 133 6 541 6 795 6 946 7 052 15,5 7,2 106 1,5 11,2 1517 Hareid 4 486 4 615 4 748 4 658 4 741 4 817 5,8 1,4 76 1,6 14,0 1519 Volda 8 006 8 186 8 322 8 351 8 406 8 509 3,9 2,2 103 1,2 14,3 1520 Ørsta 10 186 10 305 10 276 10 233 10 163 10 200 0,9-0,7 37 0,4 15,7 1523 Ørskog 1 976 2 013 2 076 2 121 2 119 2 142 5,1 3,1 23 1,1 14,3 1524 Norddal 2 043 2 002 1 960 1 817 1 761 1 769-4,1-10,8 8 0,5 18,4 1525 Stranda 4 660 4 543 4 677 4 605 4 543 4 533 0,4-3,2-10 -0,2 18,0 1526 Stordal 1 028 1 057 1 052 1 007 979 1 001 2,3-5,1 22 2,2 16,2 1528 Sykkylven 6 823 7 029 7 280 7 446 7 491 7 565 6,7 3,8 74 1,0 13,3 1529 Skodje 3 355 3 400 3 513 3 597 3 750 3 901 4,7 9,9 151 4,0 10,6 1531 Sula 6 691 6 823 7 070 7 453 7 626 7 778 5,7 9,1 152 2,0 13,1 1532 Giske 6 253 6 193 6 344 6 591 6 777 6 873 1,5 7,7 96 1,4 12,4 1534 Haram 8 629 8 630 8 774 8 715 8 617 8 694 1,7-0,9 77 0,9 15,9 1535 Vestnes 6 396 6 467 6 530 6 390 6 434 6 478 2,1-0,8 44 0,7 14,3 1539 Rauma 7 819 7 715 7 415 7 336 7 379 7 376-5,2-0,5-3 -0,0 17,0 1543 Nesset 3 353 3 291 3 289 3 181 3 061 3 076-1,9-6,9 15 0,5 17,5 1545 Midsund 2 077 2 035 1 978 1 939 1 901 1 922-4,8-2,9 21 1,1 18,1 1546 Sandøy 1 528 1 406 1 332 1 274 1 281 1 307-12,8-1,9 26 2,0 18,7 1547 Aukra 2 967 2 934 2 978 3 050 3 174 3 183 0,4 6,4 9 0,3 15,0 1548 Fræna 8 916 9 067 9 005 9 023 9 189 9 257 1,0 2,7 68 0,7 12,3 1551 Eide 3 071 3 060 3 193 3 304 3 362 3 316 4,0 3,7-46 -1,4 13,7 1554 Averøy 5 618 5 590 5 409 5 448 5 402 5 444-3,7 0,6 42 0,8 14,7 1557 Gjemnes 2 915 2 812 2 683 2 700 2 636 2 618-8,0-2,5-18 -0,7 14,7 1560 Tingvoll 3 463 3 257 3 148 3 105 3 082 3 062-9,1-2,8-20 -0,6 18,4 1563 Sunndal 7 553 7 513 7 368 7 370 7 357 7 347-2,4-0,3-10 -0,1 16,2 1566 Surnadal 6 466 6 429 6 252 6 160 6 039 6 000-3,3-4,2-39 -0,6 16,3 1567 Rindal 2 263 2 179 2 138 2 101 2 045 2 041-5,5-4,8-4 -0,2 20,1 1571 Halsa 2 134 2 023 1 808 1 697 1 671 1 647-15,3-9,8-24 -1,4 20,1 1573 Smøla 2 736 2 626 2 432 2 195 2 137 2 119-11,1-14,8-18 -0,8 19,4 1576 Aure* 3 976 3 858 3 823 3 626 3 530 3 508-3,8-9,0-22 -0,6 17,4 Møre og Romsdal 238 346 240 146 243 158 244 689 246 772 248 727 2,0 2,3 1955 0,8 14,4 Landet 4 233 116 4 348 410 4 478 497 4 606 363 4 737 171 4 799 252 5,8 7,2 62081 1,3 12,9 Møre og Romsdal i % av landet 5,6 5,5 5,4 5,3 5,2 5,2 *) Delar av Sande kommune over til Vanylven kommune 01.01.02, 1. jan 2006 blei Tustna og Aure ei kommune Aure kommune 1. jan 2008 blei Kristiansund og Frei ei kommune Kristiansund kommune

For Kristiansund og Molde er dette gode tal. Til samanlikning var veksten i Kristiansund på 139 personar og i Molde 40 personar i 2007. Halsa og Eide (begge ned 1,4 %) hadde den største relative nedgangen i folketalet i 2008. Målt i absolutte tal var nedgangen størst i Eide (-46). I perioden 1999 2009 auka folketalet i Noreg med 8 %, medan veksten i Møre og Romsdal var på 2,6 %. I same periode var det folketalsvekst i 14 av dei 36 kommunane i fylket. Den relative veksten var størst i Skodje (11,7 %), Sula (11 %) og Ålesund (10,6 %). Av dei 22 kommunane med nedgang i folketalet i denne perioden er det 8 kommunar som har hatt ein nedgang på over 5 %. Trass i desse tala ser vi ei utvikling mot at stadig fleire kommunar har vekst i folketalet. Samla sett har vi også hatt ei god utvikling i Møre og Romsdal dei siste åra. Tal for 2. kvartal 2009 (1. januar til 1. juli 2009), viser dessutan ein auke i folketalet på 0,6 % i Møre og Romsdal. Talmaterialet viser vidare vekst i 25 av 36 kommunar i fylket. Normalt vil 2. halvår gje lågare vekst enn første halvår i Møre og Romsdal, men det kan virke som at den positive veksten i folketalet dei siste åra vil halde fram også i 2009. Figur 1.1 *Sande Endringar i folketalet siste 10 åra (1999-2009), i prosent Endring i folketalet siste 10 åra, endring i prosent, 1999-2009 +5,0% > 0,0 - +4,9% 0,0 - -4,9% -5,0% > Ørsta Sterk vekst Svak/moderat vekst Svak/moderat nedgang Sterk nedgang Sandøy Aukra Midsund Stranda Fræna Eide Molde Giske Haram Vestnes Skodje Ålesund Ørskog Herøy Ulstein Sula Stordal Hareid Sykkylven Averøy Norddal Kr.sund*** Rauma Smøla Gjemnes Tingvoll Nesset Aure** Halsa Sunndal Surnadal kjelde: PANDA/SSB Rindal Vanylven Volda * Delar av Sande kommune over til Vanylven kommune 01.01.02 ** 1. jan 2006 blei Tustna og Aure ei kommune - Aure kommune *** 1. jan 2008 blei Kristiansund og Frei ei kommune - Kristiansund kommune www.mr fylk e.no/statistik k *) Delar av Sande kommune over til Vanylven kommune 01.01.02 **) 1. jan 2006 blei Tustna og Aure ei kommune Aure kommune *** ) 1. jan 2008 blei Kristiansund og Frei ei kommune Kristiansund kommune 5

Tabell 1.2 kjelde: PANDA/SSB Tabell 1.3 kjelde: PANDA/SSB Folketal fordelt på aldersgrupper 1. januar 2009 i kommunane i Møre og Romsdal, fylket og landet i prosent 0-5 år 6-12 år 13-15 år 16-19 år 20-29 år 30-39 år 40-49 år 50-59 år 60-69 år 70-79 år 80 år og eldre I alt 0-5 år 6-12 år 13-15 år 16-19 år 20-29 år 30-39 år 40-49 år 50-59 år 60-69 år 70-79 år 80 år og eldre 1502 Molde 1 674 2 188 1 035 1 332 3 019 3 063 3 446 3 374 2 683 1 512 1 228 24 554 1504 Ålesund 3 211 3 845 1 643 2 285 5 618 5 941 5 898 5 444 4 006 2 480 1 946 42 317 1505 Kristiansund 1 539 1 979 849 1 237 2 763 2 955 3 201 3 339 2 608 1 395 1 072 22 937 1511 Vanylven 185 317 151 203 344 339 454 515 440 281 265 3 494 1514 Sande 153 228 101 154 261 279 340 353 275 230 167 2 541 1515 Herøy 622 815 367 463 918 1 071 1 147 1 100 847 571 428 8 349 1516 Ulstein 585 788 327 425 793 982 987 856 666 366 277 7 052 1517 Hareid 383 441 212 289 610 584 664 636 428 311 259 4 817 1519 Volda 632 803 381 497 1 117 962 1 111 1 091 887 533 495 8 509 1520 Ørsta 734 930 420 595 1 242 1 207 1 333 1 347 1 043 701 648 10 200 1523 Ørskog 150 180 88 129 235 249 270 338 240 118 145 2 142 1524 Norddal 112 185 78 101 180 172 244 241 181 133 142 1 769 1525 Stranda 283 439 176 262 495 527 615 530 509 392 305 4 533 1526 Stordal 87 110 35 49 100 108 144 140 90 80 58 1 001 1528 Sykkylven 558 751 313 419 919 965 1 042 1 016 753 455 374 7 565 1529 Skodje 325 413 174 231 461 494 566 535 365 202 135 3 901 1531 Sula 653 786 318 437 966 1 064 930 1 041 708 496 379 7 778 1532 Giske 604 742 288 406 816 886 887 903 640 396 305 6 873 1534 Haram 599 796 362 512 928 1 084 1 150 1 183 933 603 544 8 694 1535 Vestnes 435 571 301 411 687 745 928 936 695 421 348 6 478 1539 Rauma 482 614 306 441 780 843 1 004 1 002 850 532 522 7 376 1543 Nesset 168 287 136 196 351 304 436 409 336 253 200 3 076 1545 Midsund 157 184 76 90 183 230 252 239 222 150 139 1 922 1546 Sandøy 89 113 46 53 129 161 164 205 127 111 109 1 307 1547 Aukra 260 319 122 182 382 390 372 402 356 226 172 3 183 1548 Fræna 728 871 405 570 1 082 1 170 1 284 1 234 990 516 407 9 257 1551 Eide 265 338 151 195 382 419 421 455 311 211 168 3 316 1554 Averøy 409 482 214 313 529 639 749 818 658 305 328 5 444 1557 Gjemnes 210 235 100 124 291 295 340 395 294 169 165 2 618 1560 Tingvoll 189 262 114 167 298 359 415 407 382 241 228 3 062 1563 Sunndal 470 629 294 407 812 819 1 114 1 026 765 547 464 7 347 1566 Surnadal 359 587 261 340 601 705 809 820 731 416 371 6 000 1567 Rindal 119 200 98 106 200 218 270 241 235 187 167 2 041 1571 Halsa 96 128 51 89 156 169 198 254 240 133 133 1 647 1573 Smøla 113 169 78 114 189 203 289 341 264 202 157 2 119 1576 Aure 190 308 132 186 363 395 457 505 453 288 231 3 508 Møre og Romsdal 17 828 23 033 10 203 14 010 29 200 30 996 33 931 33 671 26 211 16 163 13 481 248 727 Landet 357 451 428 010 189 664 256 305 597 320 681 684 688 261 608 084 485 630 287 212 219631 4 799 252 6,8 8,9 4,2 5,4 12,3 12,5 14,0 13,7 10,9 6,2 5,0 7,6 9,1 3,9 5,4 13,3 14,0 13,9 12,9 9,5 5,9 4,6 6,7 8,6 3,7 5,4 12,0 12,9 14,0 14,6 11,4 6,1 4,7 5,3 9,1 4,3 5,8 9,8 9,7 13,0 14,7 12,6 8,0 7,6 6,0 9,0 4,0 6,1 10,3 11,0 13,4 13,9 10,8 9,1 6,6 7,4 9,8 4,4 5,5 11,0 12,8 13,7 13,2 10,1 6,8 5,1 8,3 11,2 4,6 6,0 11,2 13,9 14,0 12,1 9,4 5,2 3,9 8,0 9,2 4,4 6,0 12,7 12,1 13,8 13,2 8,9 6,5 5,4 7,4 9,4 4,5 5,8 13,1 11,3 13,1 12,8 10,4 6,3 5,8 7,2 9,1 4,1 5,8 12,2 11,8 13,1 13,2 10,2 6,9 6,4 7,0 8,4 4,1 6,0 11,0 11,6 12,6 15,8 11,2 5,5 6,8 6,3 10,5 4,4 5,7 10,2 9,7 13,8 13,6 10,2 7,5 8,0 6,2 9,7 3,9 5,8 10,9 11,6 13,6 11,7 11,2 8,6 6,7 8,7 11,0 3,5 4,9 10,0 10,8 14,4 14,0 9,0 8,0 5,8 7,4 9,9 4,1 5,5 12,1 12,8 13,8 13,4 10,0 6,0 4,9 8,3 10,6 4,5 5,9 11,8 12,7 14,5 13,7 9,4 5,2 3,5 8,4 10,1 4,1 5,6 12,4 13,7 12,0 13,4 9,1 6,4 4,9 8,8 10,8 4,2 5,9 11,9 12,9 12,9 13,1 9,3 5,8 4,4 6,9 9,2 4,2 5,9 10,7 12,5 13,2 13,6 10,7 6,9 6,3 6,7 8,8 4,6 6,3 10,6 11,5 14,3 14,4 10,7 6,5 5,4 6,5 8,3 4,1 6,0 10,6 11,4 13,6 13,6 11,5 7,2 7,1 5,5 9,3 4,4 6,4 11,4 9,9 14,2 13,3 10,9 8,2 6,5 8,2 9,6 4,0 4,7 9,5 12,0 13,1 12,4 11,6 7,8 7,2 6,8 8,6 3,5 4,1 9,9 12,3 12,5 15,7 9,7 8,5 8,3 8,2 10,0 3,8 5,7 12,0 12,3 11,7 12,6 11,2 7,1 5,4 7,9 9,4 4,4 6,2 11,7 12,6 13,9 13,3 10,7 5,6 4,4 8,0 10,2 4,6 5,9 11,5 12,6 12,7 13,7 9,4 6,4 5,1 7,5 8,9 3,9 5,7 9,7 11,7 13,8 15,0 12,1 5,6 6,0 8,0 9,0 3,8 4,7 11,1 11,3 13,0 15,1 11,2 6,5 6,3 6,2 8,6 3,7 5,5 9,7 11,7 13,6 13,3 12,5 7,9 7,4 6,4 8,6 4,0 5,5 11,1 11,1 15,2 14,0 10,4 7,4 6,3 6,0 9,8 4,4 5,7 10,0 11,8 13,5 13,7 12,2 6,9 6,2 5,8 9,8 4,8 5,2 9,8 10,7 13,2 11,8 11,5 9,2 8,2 5,8 7,8 3,1 5,4 9,5 10,3 12,0 15,4 14,6 8,1 8,1 5,3 8,0 3,7 5,4 8,9 9,6 13,6 16,1 12,5 9,5 7,4 5,4 8,8 3,8 5,3 10,3 11,3 13,0 14,4 12,9 8,2 6,6 7,2 9,3 4,1 5,6 11,7 12,5 13,6 13,5 10,5 6,5 5,4 7,4 8,9 4,0 5,3 12,4 14,2 14,3 12,7 10,1 6,0 4,6 6

Færre yngre kvinner i Møre og Romsdal Ved inngangen til 2009 budde det nesten like mange kvinner som menn i Møre og Romsdal. Som i resten av landet blir det fødd fleire gutar enn jenter i fylket, men på grunn av at menn har høgare dødstal blir dette etterkvart utjamna, og i dei eldre aldersgruppene er det eit klart kvinneoverskot. Per januar 2009 var det i aldersgruppa 20-39 år 92 kvinner per 100 menn i Møre og Romsdal. Til samanlikning var det på same tidspunkt 96 kvinner per 100 menn i denne aldersgruppa i Noreg. I Møre og Romsdal er det berre tre kommunar som har 100 eller fleire kvinner per 100 menn. Dette er Tingvoll (102 kvinner per 100 menn), Norddal (101) og Sandøy (100). I dei andre kommunane er det eit underskot av kvinner i denne aldersgruppa. Størst er underskotet i Sande (81 kvinner per 100 menn) og Halsa (82). Figur 1.2 Sande Kvinner per 100 menn i aldersgruppa 20-39 år, 1. januar 2009 Vanylven > 100 96-99 91-95 < 90 Volda Ørsta Sandøy Aukra Midsund Stranda Fræna Eide Molde Giske Haram Vestnes Skodje Ålesund Ørskog Herøy Ulstein Sula Stordal Hareid Sykkylven Averøy Norddal Kr.sund Rauma Smøla Gjemnes Tingvoll Nesset Aure Halsa Sunndal Surnadal Rindal kjelde: PANDA/SSB Utviklinga dei siste fem åra viser at det er årlege variasjonar innafor dei enkelte kommunane. For Ålesund, Molde og Kristiansund viser utviklinga i denne perioden at det blir stadig færre yngre kvinner pr 100 menn i same aldersgruppe. Dette er også ein trend når vi samanliknar 2000 og 2009. I same periode ser vi at talet på kvinner per 100 menn aukar i aldersgruppa 20 39 år i svært mange kommunar. Unntaket er - i tillegg til byane - Sande, Hareid, Stranda, Giske, Nesset, Aukra og Gjemnes. www.mr fylk e.no/statistik k Tabell 1.4 Samla fruktbarheitstal 2002-2008 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 01 Østfold 1,7 1,7 1,7 1,7 1,9 1,8 1,9 02 Akershus 1,8 1,9 1,9 1,8 2,0 2,0 2,0 03 Oslo 1,6 1,7 1,8 1,8 1,8 1,8 1,9 04 Hedmark 1,6 1,8 1,7 1,7 1,8 1,7 1,9 05 Oppland 1,7 1,7 1,7 1,7 1,8 1,7 1,9 06 Buskerud 1,7 1,7 1,8 1,8 1,8 1,8 2,0 07 Vestfold 1,6 1,7 1,7 1,8 1,8 1,8 1,9 08 Telemark 1,6 1,7 1,7 1,7 1,7 1,8 1,9 09 Aust-Agder 1,6 1,6 1,8 1,8 1,9 2,0 1,9 10 Vest-Agder 1,9 1,8 1,9 1,8 2,0 2,0 2,1 11 Rogaland 1,9 2,0 2,0 2,0 2,1 2,1 2,2 12 Hordaland 1,9 1,9 1,9 1,9 1,9 2,0 2,0 14 Sogn og Fjordane 2,0 2,1 2,0 2,1 2,0 2,1 2,1 15 Møre og Romsdal 1,9 2,0 2,0 2,0 1,9 2,0 2,0 16 Sør-Trøndelag 1,8 1,8 1,8 1,8 1,9 1,9 2,0 17 Nord-Trøndelag 1,9 2,0 1,9 2,0 2,1 2,0 2,1 18 Nordland 1,8 1,8 1,8 1,9 1,8 2,0 2,0 19 Troms 1,8 1,7 1,8 1,9 2,0 2,0 2,0 20 Finnmark 1,9 1,8 1,8 1,9 2,0 1,9 2,1 Samla fruktbarheitstal er summen av 1-årige aldersavhengige fruktbarhetsrater 15-49 år. Tal barn kvar kvinne kjem til å føde under forutsetning av at fruktbarhetsmønstret i perioden varer ved og at dødsfall ikkje førekjem. 7

Fødselsoverskot og tilflytting gir vekst i folketalet Folketalet i Møre og Romsdal voks med nærare 1% frå 1. januar 2008 til 1. januar 2009. Auken kan i stor grad forklarast med fødselsoverskot og tilflytting frå utlandet. Ser vi bort frå inn- og utvandringa til fylket ville folketalet falle på sikt, på grunn av fallande fødselsoverskot. Fallande fødselsoverskot I 2008 var fødselsoverskotet i Møre og Romsdal på 466, noko som er ei auke på 6,2 % frå 2007. Av kommunane i fylket var det 21 som hadde fødselsoverskot, medan 15 hadde eit fødselsunderskot. Frå midten av 1970-talet og fram til slutten av 1990-talet vart det fødd rundt 3 500 barn i Møre og Romsdal kvart år. Dei siste 5 åra har fødselstalet vore på rundt 2 800. Parallelt med denne utviklinga har talet på døde auka. Tabell 1.5 Folketalsveksten i Møre og Romsdal 2008 Fødsels overskot Nettoflytting Innanlandsk Innvandring Sum folketilvekst 1502 Molde 56 27 168 251 1504 Ålesund 180-4 311 487 1505 Kristiansund 29 57 186 272 1511 Vanylven 4-50 11-35 1514 Sande 3-24 61 40 1515 Herøy 23-68 43-2 1516 Ulstein 12-41 136 107 1517 Hareid 37-18 63 82 1519 Volda 35 0 68 103 1520 Ørsta 21-48 69 42 1523 Ørskog -4-6 33 23 1524 Norddal -16 2 23 9 1525 Stranda -4-62 56-10 1526 Stordal 11-17 28 22 1528 Sykkylven 11-37 98 72 1529 Skodje 43 61 46 150 1531 Sula 46 50 52 148 1532 Giske 14-1 76 89 1534 Haram 9-68 134 75 Folketalsveksten i Møre og Romsdal 2008 Fødsels overskot Nettoflytting Innanlandsk Innvandring Sum folketilvekst 1535 Vestnes 19-35 64 48 1539 Rauma -1-70 72 1 1543 Nesset -4-1 17 12 1545 Midsund -5-7 32 20 1546 Sandøy -7 3 30 26 1547 Aukra 10-44 43 9 1548 Fræna 42-36 64 70 1551 Eide 17-79 16-46 1554 Averøy -7 8 44 45 1557 Gjemnes -6-25 13-18 1560 Tingvoll 3-73 51-19 1563 Sunndal -9-112 108-13 1566 Surnadal -31-20 12-39 1567 Rindal -11 6 1-4 1571 Halsa -18-25 18-25 1573 Smøla -21-7 10-18 1576 Aure -15-28 23-20 Møre og Romsdal 466-792 2 280 1 954 Ei av årsakene til at det blir fødd færre barn i fylket er at fruktbarheita går ned. På byrjinga av 1970-talet hadde Møre og Romsdal eit samla fruktbarheitstal (SFT) på 2,5. I 2008 var det tilsvarande talet 2,0 (tabell side 7). Blant kommunane er det 18 som har eit fruktbarheitstal lik eller større enn fylkesgjennomsnittet. Medan Stordal hadde eit fruktbarheitstal på 3 og Gjemnes 2,5, er fruktbarheitstalet i Vanylven og Aure 1,6 på same tidspunkt. Samanlikna med landet elles er fruktbarheitstala i Møre og Romsdal gode. Trass dette vil folketalet falle på sikt, om vi ser bort frå inn- og utvandringa. I 2008 voks folketalet med 1 955 personar. Medan fødselsoverskotet står for 24 % av tilveksten, forklarar nettoflyttinga resten. Nettoflyttinga til fylket var i 2008 på 1 488 personar. Figur 1.3 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0-500 -1000-1500 -2000 Fødselsoverskot, nettoflytting og folketilvekst i Møre og Romsdal 1951-2008 Fødselsoverskot Nettoinnflytting Folketilvekst kjelde: PANDA/SSB 1951 1954 1957 1960 1963 1966 1969 1972 1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999 2002 2005 2008 8

Auke i tilflyttinga frå utlandet Nettoflyttinga til fylket auka frå 951 i 2007 til 1 488 i 2008. Dette er ei auke på 537 personar eller 56,5 %. Utan innvandring frå utlandet hadde Møre og Romsdal hatt ei negativ nettoflytting på -792, og dermed også ei negativ folketalsutvikling. Den innanlandske flyttinga frå Møre og Romsdal var i 2008 på 4 188 personar. Dette er mindre enn gjennomsnittet, både for perioden 1999 2008 (ca 4 500 per år ) og for perioden 1988 2008 (ca 4 300). Det er Oslo, Sør-Trøndelag og Hordaland som er dei fylka som flest møringar flyttar til. Heile 2 268 personar, eller 54 % av alle utflyttarane, flytta til desse fylka i 2008. Av utflyttarane kom 3 054, eller 73 %, frå anten Ålesund, Molde eller Kristiansund. Korrigert for innflytting frå andre fylke i landet er det berre Ålesund, av byane, som har ein negativ innanlandsk flyttebalanse i 2008. Medan Kristiansund har ein positiv flyttebalanse på 57 personar, var det tilsvarande talet for Molde 27. Av alle kommunane er det Skodje som kan vise til den beste innanlandske flyttebalansen i 2008, i motsett ende er Sunndal. Av alle kommunane i fylket er det berre 8 som har ein positiv innanlands flyttebalanse i 2008. Når ein også tek med flyttinga til og frå utlandet, endrar dette biletet seg. Heile 25 av fylkets 36 kommunar kan då vise til positive tal for den samla nettoflyttinga. Det er Ålesund, Kristiansund og Molde som har den største positive netto tilflyttinga i fylket, medan Eide, Vanylven og Herøy har størst netto fråflytting i 2008. Tabell 1.6 Innflytting Alle flyttingar til/frå fylket og kommunar 2008 Alle flyttingar Innenlandske flyttingar Innvandring og utvandring Utflytting Nettoinnflytting Innflytting Utflytting Nettoinnflytting per 1 000 middelfolkemengde* 1502 Molde 1 184 989 195 923 896 27 261 93 168 8,0 1,1 6,9 1504 Ålesund 1 973 1 666 307 1 488 1 492-4 485 174 311 7,3-0,1 7,4 1505 Kristiansund 975 732 243 723 666 57 252 66 186 10,7 2,5 8,2 1511 Vanylven 89 128-39 70 120-50 19 8 11-11,1-14,2 3,1 1514 Sande 106 69 37 38 62-24 68 7 61 14,7-9,5 24,2 1515 Herøy 233 258-25 177 245-68 56 13 43-3,0-8,1 5,1 1516 Ulstein 390 295 95 236 277-41 154 18 136 13,6-5,9 19,4 1517 Hareid 226 181 45 155 173-18 71 8 63 9,4-3,8 13,2 1519 Volda 452 384 68 358 358 0 94 26 68 8,0 0,0 8,0 1520 Ørsta 275 254 21 192 240-48 83 14 69 2,1-4,7 6,8 1523 Ørskog 116 89 27 79 85-6 37 4 33 12,7-2,8 15,5 1524 Norddal 81 56 25 55 53 2 26 3 23 14,2 1,1 13,0 1525 Stranda 147 153-6 75 137-62 72 16 56-1,3-13,7 12,3 1526 Stordal 45 34 11 16 33-17 29 1 28 11,1-17,2 28,3 1528 Sykkylven 247 186 61 133 170-37 114 16 98 8,1-4,9 13,0 1529 Skodje 272 165 107 222 161 61 50 4 46 28,0 15,9 12,0 1531 Sula 400 298 102 334 284 50 66 14 52 13,2 6,5 6,8 1532 Giske 260 185 75 175 176-1 85 9 76 11,0-0,1 11,1 1534 Haram 365 299 66 208 276-68 157 23 134 7,6-7,9 15,5 1535 Vestnes 221 192 29 131 166-35 90 26 64 4,5-5,4 9,9 1539 Rauma 252 250 2 169 239-70 83 11 72 0,3-9,5 9,8 1543 Nesset 98 82 16 79 80-1 19 2 17 5,2-0,3 5,5 1545 Midsund 86 61 25 45 52-7 41 9 32 13,1-3,7 16,7 1546 Sandøy 71 38 33 35 32 3 36 6 30 25,5 2,3 23,2 1547 Aukra 152 153-1 104 148-44 48 5 43-0,3-13,8 13,5 1548 Fræna 382 354 28 305 341-36 77 13 64 3,0-3,9 6,9 1551 Eide 121 184-63 98 177-79 23 7 16-18,9-23,7 4,8 1554 Averøy 244 192 52 188 180 8 56 12 44 9,6 1,5 8,1 1557 Gjemnes 108 120-12 87 112-25 21 8 13-4,6-9,5 4,9 1560 Tingvoll 151 173-22 90 163-73 61 10 51-7,2-23,8 16,6 1563 Sunndal 306 310-4 178 290-112 128 20 108-0,5-15,2 14,7 1566 Surnadal 136 144-8 117 137-20 19 7 12-1,3-3,3 2,0 1567 Rindal 56 49 7 53 47 6 3 2 1 3,4 2,9 0,5 1571 Halsa 57 64-7 38 63-25 19 1 18-4,2-15,1 10,8 1573 Smøla 78 75 3 57 64-7 21 11 10 1,4-3,3 4,7 1576 Aure 125 130-5 97 125-28 28 5 23-1,4-8,0 6,5 Møre og Romsdal 6 348 4 860 1 488 3 396 4 188-792 2 952 672 2 280 6,0-3,2 9,2 *) Middelfolkemengde: Gjennomsnitt av folkemengda ved byrjinga og utgangen av året. Nettoinnflytting Innvandring Utvandring Nettoinnvandring Alle flyttinger Innenlandske flyttinger Innvandring og utvandring www.mr fylk e.no/statistik k 9

10 948 med utanlandsk statsborgarskap Av dei 248 727 personane som budde i Møre og Romsdal 1. januar 2009 var 10 948, eller 4,4 %, utanlandske statsborgarar. Talet på desse voks med 1 898 i 2008, noko som er den største auken sidan 1981. Til samanlikning var det 6,3 % utanlandske statsborgarar i Noreg på same tid. Talet på desse voks med 36 700 i 2008. Det vil seie at 5,2 %, eller kvar 20. nye utanlandske statsborgar i landet, var busett i Møre og Romsdal. Dei fleste utanlandske statsborgarane er busette i Oslo, Akershus og Rogaland. I desse fylka stod dei for høvesvis 12 % av folketalet i Oslo og 7 % i dei to andre fylka. Heile 46 % av alle utanlandske statsborgarar i Noreg var busett i desse tre fylka i 2008. Talet på polske statsborgarar auka mest i 2008. Det var ved utgangen av 2008 busett 39 200 polakkar i Noreg, 12 400 eller 46 % fleire enn året før. Polakkane utgjer den klart største gruppa av dei busette med utanlandsk statsborgarskap, også i Møre og Romsdal. I 2008 var det busett 1 988 polakkar i Møre og Romsdal, noko som er ei auka på 872 personar, eller 78 % frå året før. Den nest største gruppa er tyskarar, med 1406 personar, noko som tilsvarar ein auke frå 2007 til 2008 på nærare 30 %. Tabell 1.7 Personar med utenlandsk statsborgarskap, fordelt på fylke i landet, 1976-2009 1976 1981 1986 1991 1996 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 01 Østfold 4 900 5 253 5 265 6 577 6 722 9 102 9 167 9 785 10 313 11 248 11 756 12 327 13 150 14 915 02 Akershus 9 450 10 322 12 626 17 032 17 936 22 474 23 378 24 712 25 679 26 998 28 352 31 044 34 405 38 465 03 Oslo 17 137 22 693 30 412 45 427 50 176 48 264 48 598 51 418 52 267 53 449 55 335 58 018 62 504 70 269 04 Hedmark 1 440 1 931 2 272 3 557 4 045 4 975 4 868 5 215 5 472 5 701 5 981 6 198 6 617 7 254 05 Oppland 1 262 1 549 1 783 3 352 3 858 4 723 4 568 5 092 5 276 5 391 5 662 5 792 6 469 7 363 06 Buskerud 4 187 5 012 6 279 8 468 8 118 10 010 10 208 11 219 11 519 12 187 12 896 13 906 15 422 17 240 07 Vestfold 3 020 3 198 3 286 4 546 5 441 7 041 7 256 7 864 8 172 8 620 8 953 9 693 10 976 12 610 08 Telemark 2 021 2 164 2 389 3 494 4 237 5 278 5 318 5 633 6 064 6 444 6 505 6 814 7 383 7 977 09 Aust-Agder 1 715 1 733 1 909 2 445 3 058 3 505 3 358 3 555 3 744 3 952 4 180 4 488 5 007 5 784 10 Vest-Agder 3 591 4 079 3 945 5 494 6 081 6 774 6 598 6 962 7 196 7 639 7 621 7 957 8 955 10 142 11 Rogaland 6 594 9 398 12 489 13 580 14 075 15 636 15 581 16 209 16 799 17 608 18 426 21 484 25 997 30 843 12 Hordaland 5 292 5 787 7 399 10 487 12 245 13 945 14 079 14 894 15 666 16 043 17 140 18 734 21 796 25 724 14 Sogn og Fjordane 458 670 841 1 609 2 217 2 726 2 872 3 203 3 278 3 403 3 411 3 579 4 127 4 732 15 Møre og Romsdal 1 595 1 771 1 915 3 218 4 299 5 934 5 997 6 502 6 500 6 771 7 075 7 675 9 050 10 948 16 Sør-Trøndelag 2 007 2 403 3 153 5 338 6 425 7 898 7 908 8 490 8 622 9 359 9 959 10 864 12 709 14 290 17 Nord-Trøndelag 641 714 839 1 561 1 833 2 262 2 301 2 454 2 693 2 962 2 987 3 205 3 837 4 249 18 Nordland 1 246 1 507 1 699 2 914 3 985 5 521 5 608 5 876 6 491 6 672 6 857 7 174 7 691 8 631 19 Troms 907 1 167 1 621 2 396 3 532 4 869 4 892 5 163 5 445 5 394 5 781 5 975 6 512 7 311 20 Finnmark 781 1 219 1 349 1 809 2 554 3 400 3 308 3 422 3 535 3 462 3 400 3 378 3 653 4 230 Heile landet 68 244 82 570 101 471 143 304 160 837 184 337 185 863 197 668 204 731 213 303 222 277 238 305 266 260 302 977 Tabell 1.8 Største gruppe med utanlandske statsborgarskap i Møre og Romsdal, 2000-2008 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Endring siste året %-vis endring siste året Polen 103 104 116 121 104 134 238 501 1 116 1 988 872 78,1 Tyskland 276 355 425 500 536 606 658 781 1 086 1 406 320 29,5 Sverige 538 529 520 510 521 523 541 562 600 654 54 9,0 Danmark 560 527 522 560 541 524 519 542 557 559 2 0,4 Thailand 128 151 157 193 231 268 326 358 401 460 59 14,7 Russland 103 169 208 260 310 333 338 344 359 351-8 -2,2 Storbritannia 299 282 277 283 279 275 277 300 318 354 36 11,3 Irak 176 482 465 480 408 377 405 336 311 300-11 -3,5 Nederland 105 116 130 136 133 189 242 266 305 334 29 9,5 Somalia 149 239 237 337 377 398 352 338 298 258-40 -13,4 Litauen 13 15 22 28 42 60 80 120 238 369 131 55,0 Bosnia-Hercegovina 690 711 644 600 422 369 348 270 223 210-13 -5,8 Filippinene 152 160 163 183 181 193 196 202 200 231 31 15,5 USA 192 191 191 190 188 173 166 177 191 202 11 5,8 10

Framleis vekst i sysselsetjinga I 2008 var 126 618 personar sysselsette i Møre og Romsdal. Dette er ein auke på 1 523 personar eller 1,2 % frå 2007 til 2008. Til samanlikning var veksten i Noreg på 1,6 %. Det fylket som hadde sterkast vekst i sysselsetjinga i 2008 var Akershus, med 2,6 %. Sogn og Fjordane hadde den lågaste veksten med 20 nye arbeidsplassar. Industri- og bergverk, varehandel, hotell- og restaurantverksemd, offentleg forvalting og anna tenesteyting er dei viktigaste næringane i Møre og Romsdal. Nærare 70 % av alle sysselsette i Møre og Romsdal arbeider innafor desse næringane, noko som er om lag som i resten av landet. Skilnaden er at det på landsbasis er større sysselsetjing i offentleg sektor og langt mindre sysselsetjing i industri- og bergverk. Medan 19 % er sysselsett i industri- og bergverk i Møre og Romsdal, er det tilsvarande talet 13 % for Noreg. Relativt sett er sysselsetjinga i industrien størst i kommunane Stordal (49,3 %), Haram (49,1 %) og Sykkylven (47,6 %). I absolutte tal er sysselsetjinga størst i Molde (2 513 personar). Deretter følgjer Haram (2 213 personar) og Ålesund (2 184 personar). Sysselsetjinga innan jordbruk, skogbruk og fiske er noko større i Møre og Romsdal enn i landet elles, høvesvis 5,2 % og 3,1 %. Relativt sett er sysselsetjinga innan denne næringskategorien størst i Nesset (28 %), Smøla (21,3 %), Halsa og Norddal (begge 20,5 %). Målt i absolutte tal er sysselsetjinga størst i Herøy (441 personar). Deretter følgjer Ålesund (415 personar) og Surnadal (342 personar). Ni fylke hadde ein nedgang i sysselsetjinga innan jordbruk, skogbruk og fiske frå 2007 til 2008. Den prosentvise nedgangen var størst i Møre og Romsdal, med over 4 %. I landet elles var nedgangen om lag 1 % Figur 2.1 Tabell 2.1 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Jordbruk, skogbruk og fiske Næringsstruktur Møre og Romsdal og landet 2008 Industri mm Landet Møre og Romsdal Bygge- og anleggsvirksomhet Varehandel, hotell- og restaurantvirksomhet Transport og kommunikasjon Finansiell tjenesteyting Forretningsmessig tjenesteyting, eiendomsdrift Offentlig forvaltning og annen tjenesteyting Sysselsette personar etter arbeidsstad per 4. kvartal 2000-2008 Møre og Romsdal Heile landet 2000 2008 %-vis endring 2000-2008 2000 2008 kjelde: PANDA/SSB kjelde: PANDA/SSB %-vis endring 2000-2008 Jordbruk, skogbruk og fiske 8 477 6 524-23,0 89 543 77 969-12,9 Industri og bergverksdrift 25 526 24 108-5,6 328 995 319 988-2,7 Kraft- og vannforsyning 924 1 152 24,7 17 803 15 917-10,6 Bygge- og anleggsvirksomhet 7 523 9 099 20,9 148 561 185 775 25,0 Varehandel, hotell- og restaurantvirksomhet 18 263 20 819 14,0 413 289 459 270 11,1 Transport og kommunikasjon 8 945 10 072 12,6 169 523 164 454-3,0 Finansiell tjenesteyting 1 855 1 850-0,3 46 901 50 747 8,2 Forretningsmessig tjenesteyting, eiendomsdrift 5 496 8 848 61,0 223 037 302 773 35,8 Offentlig forvaltning og annen tjenesteyting 38 183 43 626 14,3 807 754 936 859 16,0 Uoppgitt 793 520-34,4 16 594 11 248-32,2 I alt 115 985 126 618 9,2 2 262 000 2 525 000 11,6 Sysselsetting www.mr fylk e.no/statistik k 11

Tabell 2.2 Sysselsette personar etter arbeidsstad 4. kvartal 2008 kjelde: PANDA/SSB Tabell 2.3 kjelde: PANDA/SSB Sysselsette personar etter arbeidsstad 4. kvartal 2008 i prosent Jordbruk, skogbruk og fiske Industri og bergverksdrift Kraft- og vassforsyning Bygge- og anleggsvirksomheit Varehandel, hotell- og restaurantvirksomheit Transport og kommunikasjon Finansiell tenesteyting Forretningsmessig tenesteyting, eigedomsdrift Offentleg forvaltning og anna tenesteyting Uoppgitt I alt Jordbruk, skogbruk og fiske Industri og bergverksdrift Kraft- og vassforsyning Bygge- og anleggsvirksomheit Varehandel, hotell- og restaurantvirksomheit Transport og kommunikasjon Finansiell tenesteyting Forretningsmessig tenesteyting, eigedomsdrift Offentleg forvaltning og anna tenesteyting Uoppgitt 1502 Molde 181 2 513 140 1 218 3 064 946 242 1 459 6 554 46 16 363 1504 Ålesund 415 2 184 249 1 824 6 093 2 344 753 2 811 9 326 92 26 091 1505 Kristiansund 231 1 272 97 722 2 304 1 225 158 1 544 4 083 36 11 672 1511 Vanylven 253 227 9 118 161 152 14 33 475 11 1 453 1514 Sande 96 376 0 52 86 122 17 137 409 9 1 304 1515 Herøy 441 611 70 201 560 579 28 239 1 140 25 3 894 1516 Ulstein 56 1 842 16 205 764 268 47 258 1 143 11 4 610 1517 Hareid 70 891 3 111 205 192 13 77 587 13 2 162 1519 Volda 274 305 13 298 539 293 58 218 2 298 28 4 324 1520 Ørsta 325 843 117 397 817 343 76 237 1 457 22 4 634 1523 Ørskog 51 56 21 79 159 77 15 26 410 2 896 1524 Norddal 176 19 53 53 125 24 16 17 371 4 858 1525 Stranda 129 862 24 198 284 123 8 91 721 8 2 448 1526 Stordal 19 301 0 76 46 8 2 21 137 1 611 1528 Sykkylven 96 1 932 27 248 476 220 35 151 865 7 4 057 1529 Skodje 46 253 0 157 136 104 15 41 417 5 1 174 1531 Sula 86 623 0 282 507 147 14 62 849 11 2 581 1532 Giske 287 430 0 138 242 347 13 98 811 21 2 387 1534 Haram 187 2 213 3 152 364 258 28 176 1 107 21 4 509 1535 Vestnes 153 779 26 202 343 148 21 126 1 177 10 2 985 1539 Rauma 238 695 40 341 715 424 34 128 1 095 12 3 722 1543 Nesset 326 130 19 91 110 35 17 25 406 4 1 163 1545 Midsund 117 123 0 80 70 65 8 28 299 6 796 1546 Sandøy 62 225 14 22 74 41 4 38 205 1 686 1547 Aukra 85 360 0 133 130 93 7 41 460 6 1 315 1548 Fræna 325 633 7 299 484 400 41 71 1 246 23 3 529 1551 Eide 74 262 3 134 175 65 13 42 484 6 1 258 1554 Averøy 267 446 25 232 221 193 19 126 633 6 2 168 1557 Gjemnes 147 117 2 63 76 29 8 21 356 11 830 1560 Tingvoll 134 97 3 143 118 48 18 58 478 8 1 105 1563 Sunndal 129 1 430 98 254 512 202 36 169 1 151 15 3 996 1566 Surnadal 342 385 42 207 437 189 37 155 1 114 21 2 929 1567 Rindal 125 165 0 134 89 27 17 21 269 1 848 1571 Halsa 151 149 4 45 71 41 7 20 242 7 737 1573 Smøla 203 100 15 45 109 122 7 38 310 4 953 1576 Aure 227 259 12 145 153 178 4 45 541 6 1 570 Møre og Romsdal 6 524 24 108 1 152 9 099 20 819 10 072 1 850 8 848 43 626 520 126 618 Heile landet 77 969 319 988 15 917 185 775 459 270 164 454 50 747 302 773 936 859 11 248 2 525 000 1,1 15,4 0,9 7,4 18,7 5,8 1,5 8,9 40,1 0,3 1,6 8,4 1,0 7,0 23,4 9,0 2,9 10,8 35,7 0,4 2,0 10,9 0,8 6,2 19,7 10,5 1,4 13,2 35,0 0,3 17,4 15,6 0,6 8,1 11,1 10,5 1,0 2,3 32,7 0,8 7,4 28,8 0,0 4,0 6,6 9,4 1,3 10,5 31,4 0,7 11,3 15,7 1,8 5,2 14,4 14,9 0,7 6,1 29,3 0,6 1,2 40,0 0,3 4,4 16,6 5,8 1,0 5,6 24,8 0,2 3,2 41,2 0,1 5,1 9,5 8,9 0,6 3,6 27,2 0,6 6,3 7,1 0,3 6,9 12,5 6,8 1,3 5,0 53,1 0,6 7,0 18,2 2,5 8,6 17,6 7,4 1,6 5,1 31,4 0,5 5,7 6,3 2,3 8,8 17,7 8,6 1,7 2,9 45,8 0,2 20,5 2,2 6,2 6,2 14,6 2,8 1,9 2,0 43,2 0,5 5,3 35,2 1,0 8,1 11,6 5,0 0,3 3,7 29,5 0,3 3,1 49,3 0,0 12,4 7,5 1,3 0,3 3,4 22,4 0,2 2,4 47,6 0,7 6,1 11,7 5,4 0,9 3,7 21,3 0,2 3,9 21,6 0,0 13,4 11,6 8,9 1,3 3,5 35,5 0,4 3,3 24,1 0,0 10,9 19,6 5,7 0,5 2,4 32,9 0,4 12,0 18,0 0,0 5,8 10,1 14,5 0,5 4,1 34,0 0,9 4,1 49,1 0,1 3,4 8,1 5,7 0,6 3,9 24,6 0,5 5,1 26,1 0,9 6,8 11,5 5,0 0,7 4,2 39,4 0,3 6,4 18,7 1,1 9,2 19,2 11,4 0,9 3,4 29,4 0,3 28,0 11,2 1,6 7,8 9,5 3,0 1,5 2,1 34,9 0,3 14,7 15,5 0,0 10,1 8,8 8,2 1,0 3,5 37,6 0,8 9,0 32,8 2,0 3,2 10,8 6,0 0,6 5,5 29,9 0,1 6,5 27,4 0,0 10,1 9,9 7,1 0,5 3,1 35,0 0,5 9,2 17,9 0,2 8,5 13,7 11,3 1,2 2,0 35,3 0,7 5,9 20,8 0,2 10,7 13,9 5,2 1,0 3,3 38,5 0,5 12,3 20,6 1,2 10,7 10,2 8,9 0,9 5,8 29,2 0,3 17,7 14,1 0,2 7,6 9,2 3,5 1,0 2,5 42,9 1,3 12,1 8,8 0,3 12,9 10,7 4,3 1,6 5,2 43,3 0,7 3,2 35,8 2,5 6,4 12,8 5,1 0,9 4,2 28,8 0,4 11,7 13,1 1,4 7,1 14,9 6,5 1,3 5,3 38,0 0,7 14,7 19,5 0,0 15,8 10,5 3,2 2,0 2,5 31,7 0,1 20,5 20,2 0,5 6,1 9,6 5,6 0,9 2,7 32,8 0,9 21,3 10,5 1,6 4,7 11,4 12,8 0,7 4,0 32,5 0,4 14,5 16,5 0,8 9,2 9,7 11,3 0,3 2,9 34,5 0,4 5,2 19,0 0,9 7,2 16,4 8,0 1,5 7,0 34,5 0,4 3,1 12,7 0,6 7,4 18,2 6,5 2,0 12,0 37,1 0,4 12

I perioden 2000 2008 auka sysselsetjinga i Møre og Romsdal med 9,2 %. Dette er noko svakare enn auken på landsbasis, som er på 11,6 %. I Møre og Romsdal har auken i sysselsetjing vore sterkast innan forretningsmessig tenesteyting* og eigedomsdrift (61 %). Veksten innan forretningsmessig tenesteyting og eigedomsdrift er nærare 25 prosentpoeng sterkare i Møre og Romsdal enn i landet elles i perioden 2000 2008. Kraft- og vassforsyning (24,7 %) og byggje- og anleggsverksemda (20,9 %) er dei to andre næringskategoriane i Møre og Romsdal der det har vore ein sterk auke i sysselsetjinga i perioden 2000 2008. Målt i absolutte tal har auken i sysselsetjinga i Møre og Romsdal vore sterkast innan offentleg forvalting (5 443 personar) og forretningsmessig tenesteyting (3 352 personar). Dette er som utviklinga elles i landet. I perioden 2000 2008 er nedgangen i sysselsetjinga størst innan jordbruk, skogbruk og fiske. Den relative reduksjonen er på 23 %. Til samanlikning er nedgangen i sysselsetjinga på landsbasis 13 %. Målt i absolutte tal er nedgangen i sysselsetjinga i denne næringa på 11 574 personar. Det tilsvarande talet for Møre og Romsdal er 1 953. Det betyr at kvar 7. jobb som har forsvunne i denne næringa på landsbasis, forsvann i Møre og Romsdal. Også industrisysselsetjinga i Møre og Romsdal er noko redusert i perioden 2000 2008. Samanlikna med landet elles ser vi ein vekst i kraft- og vassforsyning og transport og kommunikasjon i Møre og Romsdal. I Noreg går sysselsetjinga ned innan desse to næringskategoriane i perioden 2000 2008. Men medan sysselsetjinga innan finansiell tenesteyting veks på landsbasis i denne perioden, har den vorte noko redusert i Møre og Romsdal. www.mr fylk e.no/statistik k Figur 2.2 Figur 2.3 Relativ andel (%) industriarbeidsplassar av alle arbeidsplassar i 2008 etter kommune Stordal Haram Sykkylven Hareid Ulstein Sunndal Stranda Sandøy Sande Vestnes Sula Skodje Aukra Eide Halsa Averøy Rindal Rauma Giske Ørsta Fræna Aure Herøy Vanylven Midsund Molde Gjemnes Surnadal Nesset Smøla Kristiansund Tingvoll Ålesund Volda Ørskog Norddal 0 5 10 15 20 25 prosent 30 35 40 45 50 Relativ andel (%) industriarbeidsplassar av alle arbeidsplassar i 2003 og 2008 etter fylke Møre og Romsdal Østfold Vest-Agder Sogn og Fjordane Buskerud Vestfold Rogaland Telemark Aust-Agder Hordaland Nord-Trøndelag Hedmark Oppland Nordland Sør-Trøndelag Akershus Finnmark Oslo Troms 2003 2008 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 prosent *) Verksemder innan denne næringa leverer tenester til resten av næringslivet, og kategorien omfattar verksemder som eigedomsdrift, datatenester, arkitektar og tekniske konsulentverksemder. 13

5 av 36 kommunar med arbeidsplassdekning på over 100 % Arbeidsplassdekninga i Møre og Romsdal er på 96 %, noko som betyr at det er færre arbeidsplassar enn arbeidstakarar i fylket. Berre 10 av fylkets 36 kommunar har ein dekningsgrad som er større enn fylkesgjennomsnittet, og av desse har 5 kommunar ein dekningsgrad på over 100 %. Ei arbeidsplassdekning på meir enn 100 % inneber at talet arbeidsplassar i den enkelte kommune er større enn talet på arbeidstakarar som er busett i kommunen. Kommunane med høgast dekningsgrad er Ulstein, Molde, Stordal, Ålesund og Sunndal. Kommunen med høgast arbeidsplassdekningsgrad er Ulstein kommune, med 123,2 %. I Ulstein kommune er den maritime industrien stor. Over 83 % er sysselsett i privat sektor og offentlege føretak i Ulstein. Heile 40 % av arbeidsplassane i kommunen er i industrien, og sysselsettinga i finansiell og forretningsmessig tenesteyting er på nærare 7 %. Kommunane med lågast arbeidsplassdekning er Fræna (58,8 %), Sula (62,2 %) og Giske (65,8 %). Dette er pendlarkommunar, som ligg i tilknyting til større regionale sentra. God arbeidsplassdekning i regionsentra Det er fire større regionale sentra i Møre og Romsdal. Desse er Ålesund, Molde, Kristiansund og Volda/Ørsta (Amdam og Amdam 2004). Desse regionsentra har ei rekkje sørvisfunksjonar, både private og offentlege, og ein variert arbeidsmarknad som er attraktiv i omlandet. Molde har ei arbeidsplassdekning på 122,5 %, for Ålesund og Kristiansund er dei tilsvarande tala 112,7 % og 99,4 %. Tabell 2.4 Arbeidsplassdekning 2008 Sysselsette personar busette i regionen Sysselsette personar med arbeidsstad i regionen Arbeidsplassdekning 1502 Molde 13 360 16 363 122,5 1504 Ålesund 23 152 26 091 112,7 1505 Kristiansund 11 741 11 672 99,4 1511 Vanylven 1 764 1 453 82,4 1514 Sande 1 333 1 304 97,8 1515 Herøy 4 394 3 894 88,6 1516 Ulstein 3 742 4 610 123,2 1517 Hareid 2 534 2 162 85,3 1519 Volda 4 340 4 324 99,6 1520 Ørsta 5 317 4 634 87,2 1523 Ørskog 1 167 896 76,8 1524 Norddal 926 858 92,7 1525 Stranda 2 478 2 448 98,8 1526 Stordal 538 611 113,6 1528 Sykkylven 4 261 4 057 95,2 1529 Skodje 2 081 1 174 56,4 1531 Sula 4 147 2 581 62,2 1532 Giske 3 627 2 387 65,8 1534 Haram 4 652 4 509 96,9 1535 Vestnes 3 412 2 985 87,5 1539 Rauma 4 003 3 722 93,0 1543 Nesset 1 581 1 163 73,6 1545 Midsund 975 796 81,6 1546 Sandøy 720 686 95,3 1547 Aukra 1 670 1 315 78,7 1548 Fræna 5 002 3 529 70,6 1551 Eide 1 740 1 258 72,3 1554 Averøy 2 834 2 168 76,5 1557 Gjemnes 1 411 830 58,8 1560 Tingvoll 1 495 1 105 73,9 1563 Sunndal 3 713 3 996 107,6 1566 Surnadal 3 112 2 929 94,1 1567 Rindal 1 016 848 83,5 1571 Halsa 849 737 86,8 1573 Smøla 1 040 953 91,6 1576 Aure 1 821 1 570 86,2 Møre og Romsdal 131 948 126 618 96,0 Arbeidsplassdekning: Talet på arbeidsplassar (sysselsette etter arbeidsstad) i % av talet på arbeidstakarar (sysselsette etter bustad) Arbeidsplassdekning på meir enn 100 inneber at talet på arbeidsplassar i kommunen er større enn talet på arbeidstakarar som er busette i kommunen (og arbeider i kommunen eller andre stader). Figur 2.4 Arbeidsplassdekning 2008 i prosent Ulstein Molde Stordal Ålesund Sunndal Volda Kristiansund Stranda Sande Haram Møre og Romsdal Sandøy Sykkylven Surnadal Rauma Norddal Smøla Herøy Vestnes Ørsta Halsa Aure Hareid Rindal Vanylven Midsund Aukra Ørskog Averøy Tingvoll Nesset Eide Fræna Giske Sula Gjemnes Skodje 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 14

Arbeidsplassdekninga i Volda er om lag som dekningsgraden i Kristiansund. I Ørsta er dekningsgraden 87,2 %, noko som er langt under fylkesgjennomsnittet. Samtidig har Ørsta dei seinare åra vakse fram som eit handelssenter på søre Sunnmøre. I Molde er den samla sysselsetjinga i kommunal, fylkeskommunal og statleg forvalting på 33 %. For Ålesund og Kristiansund er dei tilsvarande tala 28 % og 29 %. I Volda er sysselsetjinga i offentleg forvalting på nærare 47 %. Dette er arbeidsplassar som har vist seg å vere mindre utsette og meir stabile i økonomisk vanskelege tider. I dei tre byane er det høvesvis høg sysselsetjing i industri og innan forretningsmessig tenesteyting (til saman over 20 %). Generelt sett er desse arbeidsplassane sårbare i økonomiske nedgangstider, men utviklinga frå 2007 til 2008 indikerer at sysselsetjinga vil halde seg innafor desse næringane i dei tre byane. Varar dette ved kan det bety at arbeidsplassdekninga i dei fire regionale sentra vil kunne halde seg høvesvis godt, sjølv i økonomisk vanskelegare tider. Tabell 2.5 Sysselsette personar etter arbeidsstad og sektor fordelt på kommune per 4. kvartal 2007 og 2008 Tal arbeidsplassar 2008 i prosent 2007 2008 Kommune Alle sektorar Statleg forvaltning Fylkeskommunal forvaltning Kommunal forvaltning Privat sektor og offentlege føretak Alle sektorar Statleg forvaltning Fylkeskommunal forvaltning Kommunal forvaltning Privat sektor og offentlege føretak Statleg forvaltning Fylkeskommunal forvaltning 1502 Molde 15 825 2 657 573 2 002 10 593 16 363 2 609 565 2 212 10 977 15,9 3,5 13,5 67,1 1504 Ålesund 25 484 3 347 581 3 298 18 258 26 091 3 339 554 3 352 18 846 12,8 2,1 12,8 72,2 1505 Kristiansund 11 314 1 086 319 2 094 7 815 11 672 1 061 298 2 029 8 284 9,1 2,6 17,4 71,0 1511 Vanylven 1 530 20 18 412 1 080 1 453 21 18 390 1 024 1,4 1,2 26,8 70,5 1514 Sande 1 209 39 2 314 854 1 304 38 2 322 942 2,9 0,2 24,7 72,2 1515 Herøy 3 863 24 79 783 2 977 3 894 39 81 790 2 984 1,0 2,1 20,3 76,6 1516 Ulstein 4 464 80 98 596 3 690 4 610 44 100 631 3 835 1,0 2,2 13,7 83,2 1517 Hareid 2 109 13 7 419 1 670 2 162 13 3 425 1 721 0,6 0,1 19,7 79,6 1519 Volda 4 156 970 99 782 2 305 4 324 1 052 89 829 2 354 24,3 2,1 19,2 54,4 1520 Ørsta 4 675 119 92 1 011 3 453 4 634 119 100 973 3 442 2,6 2,2 21,0 74,3 1523 Ørskog 910 53 42 299 516 896 50 42 281 523 5,6 4,7 31,4 58,4 1524 Norddal 896 10 2 256 628 858 8 3 248 599 0,9 0,3 28,9 69,8 1525 Stranda 2 475 45 50 467 1 913 2 448 36 46 488 1 878 1,5 1,9 19,9 76,7 1526 Stordal 619 0 0 126 493 611 4 0 123 484 0,7 0,0 20,1 79,2 1528 Sykkylven 4 005 29 62 654 3 260 4 057 26 49 663 3 319 0,6 1,2 16,3 81,8 1529 Skodje 1 130 8 0 367 755 1 174 10 0 366 798 0,9 0,0 31,2 68,0 1531 Sula 2 618 31 2 672 1 913 2 581 30 4 646 1 901 1,2 0,2 25,0 73,7 1532 Giske 2 402 40 5 593 1 764 2 387 26 6 600 1 755 1,1 0,3 25,1 73,5 1534 Haram 4 351 35 64 831 3 421 4 509 32 66 826 3 585 0,7 1,5 18,3 79,5 1535 Vestnes 2 999 84 61 937 1 917 2 985 67 59 929 1 930 2,2 2,0 31,1 64,7 1539 Rauma 3 641 75 47 713 2 806 3 722 66 48 803 2 805 1,8 1,3 21,6 75,4 1543 Nesset 1 281 21 1 365 894 1 163 14 2 357 790 1,2 0,2 30,7 67,9 1545 Midsund 862 4 3 288 567 796 7 3 272 514 0,9 0,4 34,2 64,6 1546 Sandøy 685 5 2 199 479 686 5 2 191 488 0,7 0,3 27,8 71,1 1547 Aukra 1 423 15 2 374 1 032 1 315 15 2 401 897 1,1 0,2 30,5 68,2 1548 Fræna 3 519 107 100 841 2 471 3 529 100 92 852 2 485 2,8 2,6 24,1 70,4 1551 Eide 1 351 35 1 362 953 1 258 36 2 374 846 2,9 0,2 29,7 67,2 1554 Averøy 2 160 22 5 512 1 621 2 168 18 5 496 1 649 0,8 0,2 22,9 76,1 1557 Gjemnes 865 14 2 311 538 830 12 2 294 522 1,4 0,2 35,4 62,9 1560 Tingvoll 1 119 64 36 344 675 1 105 62 35 370 638 5,6 3,2 33,5 57,7 1563 Sunndal 4 082 45 63 869 3 105 3 996 39 57 932 2 968 1,0 1,4 23,3 74,3 1566 Surnadal 2 877 57 57 786 1 977 2 929 48 61 771 2 049 1,6 2,1 26,3 70,0 1567 Rindal 937 4 5 239 689 848 5 5 263 575 0,6 0,6 31,0 67,8 1571 Halsa 725 11 1 225 488 737 11 1 214 511 1,5 0,1 29,0 69,3 1573 Smøla 940 10 2 277 651 953 11 2 274 666 1,2 0,2 28,8 69,9 1576 Aure 1 594 56 2 490 1 046 1 570 59 3 429 1 079 3,8 0,2 27,3 68,7 Møre og Romsdal 125 095 9 235 2 485 24 108 89 267 126 618 9 132 2 407 24 416 90 663 7,2 1,9 19,3 71,6 Kommunal forvaltning Privat sektor og offentlege føretak Heile landet 2 484 000 253 723 42 754 415 090 1 772 433 2 525 000 253 877 42 236 424 477 1 804 410 10,0 1,7 16,8 71,5 www.mr fylk e.no/statistik k 15

Få statlege arbeidsplassar i Møre og Romsdal Statlege arbeidsplassar utgjer 7,2 % av den samla sysselsetjinga i Møre og Romsdal. For landet elles utgjer desse 10,1 %. Av fylka er det berre Rogaland som har færre statlege arbeidsplassar enn Møre og Romsdal. Flest statlege arbeidsplassar har Troms, Oslo og Sør-Trøndelag. I Volda utgjer dei statlege arbeidsplassane 24,3 % av alle arbeidsplassane i kommunen. Deretter følgjer Molde (15,9 %) og Ålesund (12,8 %). Målt i absolutte tal er det flest statlege arbeidsplassar i Ålesund (3 339 arbeidsplassar). Kommunane med færrast statlege arbeidsplassar er Rindal og Sykkylven (begge 0,6 %). I perioden 2006 2008 auka talet på statlege arbeidsplassar med 1 050, noko som tilsvarar ein prosentvis auke på 0,4 %. I same perioden vart talet på statlege arbeidsplassar i Møre og Romsdal redusert med 154, noko som tilsvarar ein nedgang på 1,7 %. Berre Buskerud, Telemark og Sør-Trøndelag hadde ein større relativ nedgang enn Møre og Romsdal. Målt i absolutte tal var reduksjonen på tal arbeidsplassar større i Møre og Romsdal enn i Telemark. Det har i alt kome 63 nye statlege arbeidsplassar til Møre og Romsdal i perioden 2006 2008. Av desse er 59 knytte til undervisning. Reduksjonen i statlege arbeidsplassar kan forklarast med endringar innan statlege helse- og sosialtenester. I alt 248 statlege arbeidsplassar forsvann i Ålesund, Molde og Kristiansund i perioden 2006 2008. Av desse var 127 arbeidsplassar lokalisert i Ålesund, medan Molde og Kristiansund har mista høvesvis 85 og 36 arbeidsplassar kvar. Tabell 2.6 Tabell 2.7 Statlege arbeidsplasser etter fylke 2006-2008 2006 2008 Endring 2006-08 Tal statlege arb. plassar 2006 Statlege arb. plassar i % av alle arb.plassar 2006 Tal statlege arb. plassar 2008 Statlege arb. plassar i % av alle arb.plassar 2008 Tal % 01 Østfold 9 690 8,5 9 627 8,1-63 -0,7 02 Akershus 19 598 8,6 19 574 8,0-24 -0,1 03 Oslo 60 245 14,8 60 978 14,3 733 1,2 04 Hedmark 9 049 10,9 9 210 10,6 161 1,8 05 Oppland 7 203 8,4 7 305 8,3 102 1,4 06 Buskerud 9 376 8,1 9 141 7,5-235 -2,5 07 Vestfold 8 850 8,9 8 939 8,5 89 1,0 08 Telemark 6 719 8,9 6 566 8,4-153 -2,3 09 Aust-Agder 3 730 8,3 3 895 8,1 165 4,4 10 Vest-Agder 7 029 8,8 7 149 8,3 120 1,7 11 Rogaland 15 196 7,3 15 032 6,6-164 -1,1 12 Hordaland 25 479 11,1 26 055 10,6 576 2,3 14 Sogn og Fjordane 4 427 8,4 4 513 8,4 86 1,9 15 Møre og Romsdal 9 286 7,7 9 132 7,2-154 -1,7 16 Sør-Trøndelag 21 157 14,4 20 673 13,4-484 -2,3 17 Nord-Trøndelag 5 390 9,3 5 320 8,7-70 -1,3 18 Nordland 12 581 11,4 12 968 11,3 387 3,1 19 Troms 13 352 17,2 13 267 16,6-85 -0,6 20 Finnmark 4 387 12,5 4 427 12,2 40 0,9 Heile landet 252 744 10,7 253 771 10,1 1 027 0,4 Sysselsette i statleg sektor i Møre og Romsdal, alle næringer, 2006-2008 Endring 2006-2008 2006 2008 Tal % Jord-, skogbruk og fiske 0 0 0 0,0 Sekundærnæringar 5 5 0 0,0 Tjenesteytende næringar 293 295 2 0,7 Off.adm. og forsvar m.m 2 646 2 640-6 -0,2 Undervisning 689 748 59 7,9 Helse- og sosialtenester 5 568 5 357-211 -3,9 Andre sosiale og pers. tenester 85 87 2 2,3 I alt 9 286 9 132-154 -1,7 16

Figur 2.5 Prosentvis vekst i syssselsetjinga 1998-2008 Vekst meir enn 20 % Smøla Vekst mellom 10 % og 20 % Vekst mindre enn 10 % Nedgang Averøy Kr.sund*** Tingvoll Aure** Halsa Rindal Sandøy Aukra Fræna Eide Gjemnes Surnadal *Sande Ørsta Midsund Stranda Molde Giske Haram Vestnes Skodje Ålesund Ørskog Herøy Ulstein Sula Stordal Hareid Sykkylven Norddal Rauma Nesset Sunndal Vanylven Volda *) Delar av Sande kommune over til Vanylven kommune 01.01.02 **) 1. jan 2006 blei Tustna og Aure ei kommune Aure kommune * Delar *** av ) 1. Sande jan 2008 kommune blei Kristiansund over og til Vanylven Frei ei kommune kommune Kristiansund 01.01.02 kommune ** 1. jan 2006 blei Tustna og Aure ei kommune - Aure kommune *** 1. jan 2008 blei Kristiansund og Frei ei kommune - Kristiansund kommune www.mr fylk e.no/statistik k 17

Færre utanlandske arbeidstakarar Etter årets ni første månader er det registrert utanlandske arbeidstakarar i alle kommunane i fylket. I heile 28 av kommunane er det nedgang, ein er uendra og 7 har auke i talet på utanlandske arbeidstakarar frå året før. Talet på utanlandske arbeidstakarar i fylket i perioden 01.01.09-30.09.09 er redusert med om lag 30 % i høve til same periode i fjor. Medan vi i fjor registrerte over 10 000 utenlandske arbeidstakarar i vårt fylke, er tilsvarande tal for 2009 på om lag 7 500. Dette utgjer nesten 6 % av arbeidsstyrken i fylket. Det er særleg to kommunar som utmerkar seg; nemleg Ulstein og Aukra. Saman står desse to for over halvparten av nedgangen. Medan vi i 2008 rapporterte om nesten 2 000 utanlandske arbeidstakarar i Ulstein, med eit sterk maritimt næringsliv, er tala for i år om lag 1 100. Også i nabokommunen, Hareid, er reduksjonen stor, frå 374 i fjor til 124 i år. Redusert aktivitet i maritim industri forklarer denne endringa, ei forklaring som òg gjeld Haram, der det òg er ein markant nedgang (2008: 1 450, 2009: 1 139), sjølv om denne er svakare enn i Ulstein. I Vestnes, også ein kommune med eit stort innslag av maritim industri, kan vi berre registrere ein beskjeden nedgang, frå 1 130 til 1 061. Nedtrappinga på Ormen Lange-anlegget gir Aukra ein nedgang i utanlandske arbeidstakarar siste året på 36 % prosent til 1 143. Trass i kraftig nedgang i det samla talet på utanlandske arbeidstakarar i fylket, registrerer vi ein beskjeden auke i følgjande kommunar: Herøy, Norddal, Stordal, Sula, Rauma, Fræna og Averøy. Tabell 2.8 kjelde: Skatteetaten Tabell 2.9 kjelde: Skatteetaten Arbeidskommune Tal arbeidsforhold* (utenlandske statsborgere) fordelt på arbeidskommune i Møre og Romsdal Perioden: 01.01.2009-30.09.2009 Norsk arbeidsgjevar Utenlandsk arbeidsgjevar Totalt Tal personar Herav næringsdrivande 1502 Molde 301 99 400 400 4 1503 Kristiansund 98 28 126 126 0 1504 Ålesund 295 565 860 857 5 1505 Kristiansund 26 43 69 69 3 1511 Vanylven 2 162 164 164 9 1514 Sande 137 250 387 359 2 1515 Herøy 19 272 291 287 1 1516 Ulstein 222 875 1 097 1 081 19 1517 Hareid 41 83 124 124 0 1519 Volda 16 6 22 22 1 1520 Ørsta 8 15 23 23 1 1523 Ørskog 5 7 12 12 1 1524 Norddal 2 8 10 10 0 1525 Stranda 16 203 219 213 1 1526 Stordal 1 2 3 3 2 1528 Sykkylven 11 16 27 27 3 1529 Skodje 4 12 16 16 0 1531 Sula 10 139 149 148 2 1532 Giske 49 135 184 184 0 1534 Haram 400 741 1 141 1 139 1 1535 Vestnes 373 691 1 064 1 061 6 1539 Rauma 20 11 31 30 2 1543 Nesset 25 2 27 27 0 1545 Midsund 20 32 52 52 1 1546 Sandøy 32 1 33 33 0 1547 Aukra 713 431 1 144 1 143 2 1548 Fræna 7 44 51 51 1 1551 Eide 3 22 25 25 0 1554 Averøy 15 53 68 68 0 1556 Frei 6 0 6 6 0 1557 Gjemnes 15 0 15 15 0 1560 Tingvoll 8 1 9 9 0 1563 Sunndal 66 20 86 86 3 1566 Surnadal 15 13 28 28 0 1567 Rindal 0 2 2 2 0 1569 Aure 11 25 36 36 1 1571 Halsa 6 24 30 30 0 1572 Tustna 0 4 4 4 0 1573 Smøla 2 49 51 51 0 1576 Aure 11 14 25 25 0 Totalt i fylke 3 011 5100 8 111 7 547 71 Tal arbeidstakarar (utenlandske statsborgarar) ansatt i utenlandske virksomheiter i Møre og Romsdal Perioden: 01.01.2009-30.09.2009 Arbeidstakers bostedsland Tal personar Herav næringsdrivande AUSTRALIA 2 0 BULGARIA 24 1 CANADA 1 0 DANMARK 140 0 ESTLAND 68 0 FINLAND 10 0 FÆRØYENE 1 0 INDIA 22 0 IRLAND 2 0 LATVIA 154 1 LIBANON 1 0 LITAUEN 1 000 1 NEDERLAND 10 4 POLEN 2 278 43 PORTUGAL 8 0 ROMANIA 213 1 RUSSLAND 3 0 SLOVAKIA 9 1 STORBRITANNIA 239 5 SVERIGE 119 4 TSJEKKISKE REP 6 2 TYSKLAND 65 2 USA 30 0 UKRAINA 23 0 ZAMBIA 1 0 ØSTERRIKE 4 0 Sum 4 433 65 Statistikken viser arbeidstakarar ansatt hjå utenlandske arbeids gjevarar som arbeider på oppdrag i Noreg. *) Dersom arbeidstakaren har arbeidd i fleire kommunar, blir han/ho telt under kvar kommune. 18

Grunna omlegging av statistikken har vi ikkje samla tal for utanlandske arbeidstakarar fordelt på nasjonalitet. Det er tal tilgjengeleg berre for utanlandske arbeidstakarar tilsett i utanlandske selskap (entreprise). Desse utgjer om lag 60 % (4 400) av alle utanlandske arbeidstakarar i fylket, noko som er om lag på nivå med i fjor. På denne statistikken er det arbeidstakarar frå Polen (2 278) og Litauen (1 000) som dominerer. I tillegg til Danmark og Sverige er Latvia, Romania og Storbritannia representert, med over 100 arbeidstakarar på denne statistikken. Ei oversikt over utanlandske arbeidstakarar tilsett i norske selskap ville gitt eit større innslag av arbeidstakarar frå Skandinavia. Viktigaste grunn til invandring er arbeid Den viktigaste grunnen til innvandring i 2008 var arbeid. Av dei 2 352 personane som innvandra til fylket med utanlandsk statsborgarskap, hadde 51 % arbeid som grunngjeving. Det tilsvarande talet for Noreg var 48 %. Knappe 4 % kom til Møre og Romsdal for å ta utdanning. Dette er 4 prosentpoeng lågare enn landet sett under eitt. Tabell 2.10 I alt Arbeid Alle innvandringsgrunnar 1990-2008 2008 Familie Flukt Utdanning 1502 Molde 941 276 375 175 112 3 220 116 64 21 19 0 1504 Ålesund 1 827 597 780 345 99 6 351 189 114 22 26. 1505 Kristiansund 1 124 286 535 268 35 0 218 94 87 29 8 0 1511 Vanylven 68 12 55... 20 4 16 0 0 0 1514 Sande 132 58 67 6.. 58 36 22 0 0 0 1515 Herøy 277 36 144 90.. 47 17 17 12.. 1516 Ulstein 400 111 176 106.. 104 59 30 15 0 0 1517 Hareid 313 82 154 72.. 63 32 29... 1519 Volda 338 65 104 110 58. 73 30 13 7 23 0 1520 Ørsta 346 67 134 136 9 0 77 26 31 17 3 0 1523 Ørskog 132 42 53 36.. 27 12 15 0 0 0 1524 Norddal 83 35 44 3.. 23 11 11... 1525 Stranda 269 121 99 46.. 65 48 16... 1526 Stordal 90 41 41 4.. 26 18 7... 1528 Sykkylven 453 155 175 95 28. 107 62 38 4 3 0 1529 Skodje 153 50 68 27.. 34 18 14... 1531 Sula 276 77 154 36.. 52 29 23 0 0 0 1532 Giske 242 84 111 36 11 0 77 56 18... 1534 Haram 538 177 255 90 13 3 132 72 57... 1535 Vestnes 258 112 137. 6. 73 50 23 0 0 0 1539 Rauma 256 94 138 12 9 3 74 38 35... 1543 Nesset 71 22 44. 4. 8 7.... 1545 Midsund 115 37 52 18 8 0 36 17 17... 1546 Sandøy 95 33 59 0 3 0 37 15 22 0 0 0 1547 Aukra 148 53 79 13 3 0 40 25 14... 1548 Fræna 287 94 153 30 6 4 63 34 28... 1551 Eide 87 26 51 7 3 0 19 9 10 0 0 0 1554 Averøy 205 75 111 15.. 35 19 16 0 0 0 1557 Gjemnes 103 23 69 5 6 0 22 5 14 0 3 0 1560 Tingvoll 163 33 73 49 4 4 35 10 6 19 0 0 1563 Sunndal 338 46 154 133 5 0 65 10 20 34.. 1566 Surnadal 93 22 58 8 5 0 18 6 11 0.. 1567 Rindal 11 7.... 3 3 0 0 0 0 1571 Halsa 43 18 23... 11 9.... 1573 Smøla 61 29 30... 20 12 8 0 0 0 1576 Aure 92 35 49 5.. 19 9 10 0 0 0 Møre og Romsdal 10 428 3 131 4 804 1 976 427 23 2 352 1 207 856 180 85 0 Landet 376 625 91 254 151 325 92 006 40 203 1 837 48 410 23 205 16 760 4 274 4 052 119. ) Tal mindre enn 3 kan ikkje publiserast Andre I alt Arbeid Familie Flukt Utdanning Andre www.mr fylk e.no/statistik k 19

20 Pendling Stor arbeidspendling Underskot på arbeidsplassar i forhold til arbeidsstyrken skaper arbeidspendling. Det har vore ein auke på 6 % i innpendlinga til Møre og Romsdal siste året, i alt 4125 pendlar inn til Møre og Romsdal i 2008. Utpendlinga er noko redusert i 2008, og det er om lag 40 færre som pendlar ut frå fylket (9455) i forhold til i 2007. Ved utgangen av 2008 var det 131 948 yrkesaktive i Møre og Romsdal. Om lag kvar fjerde arbeidstakar kryssar minst ei kommunegrense for å kome på arbeid (definisjonen på pendling). Størst utpendling finn ein i kommunane Skodje, Sula og Gjemnes, der meir enn 50 % av dei yrkesaktive pendla ut av kommunen for å nå arbeidsplassen sin. Den relative innpendlinga er størst i kommunane Ulstein, Skodje og Stordal, alle over 35 %. Kommunar med lågast relativ innpendling er Smøla og Sandøy. Lågast relativ utpendling har kommunane Sunndal og Sandøy. I 2008 var det 5 kommunar som hadde netto innpendling. Dette var kommunane Molde, Ålesund, Ulstein, Stordal og Sunndal, målt i absolutte tal. Ser ein på pendlingsstraumane, finn ein at i Molde arbeider folk frå alle kommunane i Møre og Romsdal. Ålesund har arbeidstakarar frå alle kommunane unntatt Rindal. Byane som regionsenter Pendlingsmønsteret seier noko om kor integrert arbeidsmarknaden er over kommunegrensene. Ser vi nærare på byane, kan vi observere store forskjellar i pendlingsmønster. Både Molde og Ålesund synest å vere del av ein større, integrert arbeidsmarknad med relativt stor utpendling og innpendling, særleg i høve til nabokommunane. Det er særleg innpendlinga som er låg til Kristiansund. Tabell 3.1 kjelde: PANDA/SSB Figur 3.1 kjelde: PANDA/SSB Pendling per 4. kvartal 2008 Personar som pendlar inn i regionen Personar som pendlar ut av regionen Innpendling i % av sysselsette Utpendling i % av bosette 1502 Molde 5 088 2 085 31,1 15,6 1504 Ålesund 7 011 4 072 26,9 17,6 1505 Kristiansund 1 761 1 830 15,1 15,6 1511 Vanylven 145 456 10,0 25,9 1514 Sande 381 410 29,2 30,8 1515 Herøy 688 1 188 17,7 27,0 1516 Ulstein 1 990 1 122 43,2 30,0 1517 Hareid 763 1 135 35,3 44,8 1519 Volda 1 429 1 445 33,0 33,3 1520 Ørsta 1 054 1 737 22,7 32,7 1523 Ørskog 284 555 31,7 47,6 1524 Norddal 172 240 20,0 25,9 1525 Stranda 408 438 16,7 17,7 1526 Stordal 220 147 36,0 27,3 1528 Sykkylven 463 667 11,4 15,7 1529 Skodje 432 1 339 36,8 64,3 1531 Sula 728 2 294 28,2 55,3 1532 Giske 292 1 532 12,2 42,2 1534 Haram 967 1 110 21,4 23,9 1535 Vestnes 413 840 13,8 24,6 1539 Rauma 415 696 11,1 17,4 1543 Nesset 291 709 25,0 44,8 1545 Midsund 81 260 10,2 26,7 1546 Sandøy 41 75 6,0 10,4 1547 Aukra 287 642 21,8 38,4 1548 Fræna 727 2 200 20,6 44,0 1551 Eide 297 779 23,6 44,8 1554 Averøy 259 925 11,9 32,6 1557 Gjemnes 150 731 18,1 51,8 1560 Tingvoll 117 507 10,6 33,9 1563 Sunndal 694 411 17,4 11,1 1566 Surnadal 423 606 14,4 19,5 1567 Rindal 142 310 16,7 30,5 1571 Halsa 137 249 18,6 29,3 1573 Smøla 77 164 8,1 15,8 1576 Aure 208 459 13,2 25,2 Møre og Romsdal 4 125 9 455 3,3 7,2 Tal pendlarar til og frå dei enkelte kommunane 2008 Vanylven Sande Herøy Ulstein Hareid Volda Ørsta Ålesund Ørskog Norddal Stranda Stordal Sykkylven Skodje Sula Giske Haram Sandøy Molde Vestnes Rauma Nesset Midsund Aukra Fræna Eide Gjemnes Kristiansund Averøy Aure Smøla Tingvoll Sunndal Surnadal Rindal Halsa Utpendling Innpendling -4000-3000 -2000-1000 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000