Rettleiing til postane

SJØLVMELDINGA 2014 Rettleiing til postane Ikkje betal for mykje skatt sjekk alle opplysningane og frådraga i sjølvmeldinga Har du endringar lever elektronisk seinast 30. april Nynorsk

2

3 Innhald Frådragspostar 14 Formue og gjeld 22 Temaer 28 Viktige skjema 62 Stikkordregister 63 Satser 69 Postar som ikkje er fylt ut på førehand Dersom arbeidsgivarar, bankar o.l. ikkje har sendt inn opplysningane til Skatteetaten til rett tid, kjem ikkje beløpet til å vere førehandsutfylt i sjølvmeldinga. Slike beløp må du sjølv føre opp i sjølvmeldinga. Dersom det ikkje er nokon eigen post for beløpet som manglar, skriv du beløpet i feltet «Beløp som ikkje er fylt ut på førehand, fører du her». Uttrykket «beløpet skal førast i post» Sjølvmelding på papir Her tyder det «å føre i post» at du korrigerer ved å stryke beløpet i ein førehandsutfylt post og fører inn rett beløp. Dersom beløpet ikkje er førehandsutfylt, skriv du inn nummeret på posten, tekst og beløp. Dersom det ikkje er nokon eigen post i sjølvmeldinga for ikkje-førehandsutfylte beløp, fører du beløpet i feltet «Beløp som ikkje er fylt ut på førehand, fører du her». Elektronisk sjølvmelding Her betyr «å føre i post» at du finn den aktuelle posten i hovudoversikta og korrigerer ein førehandsutfylt post ved å føre inn rett beløp, eller at du fører inn det beløpet som manglar. Når du leverer sjølvmeldinga elektronisk, finn du alle skjema som ein integrert del av sjølvmeldinga under valt nummer på posten eller under fana Vedlegg. Beløpet blir automatisk overført frå skjemaet/ vedlegget til rett post i sjølvmeldinga og beløpet i feltet Beløp som ikkje er fylt ut på førehand, fører du her. Du finn meir informasjon her: skatteetaten.no/starthjelp-naering. Informasjon til utanlandske arbeidstakarar med opphald i Noreg Rettleiing: Rettledning for utenlandske arbeidstakere og selvstendige næringsdrivende Informasjon: Informasjon til utenlandske arbeidstakere: Selvangivelsen 2014 Informasjon til utenlandske arbeidstakere: Pendlerfradrag Informasjon til utenlandske arbeidstakere: Standardfradrag skatteetaten.no/selvangivelse-utenlandsk Informasjon til personar busett i utlandet som mottek pensjon frå Noreg Rettledning for personer bosatt i utlandet som mottar pensjon fra Norge Starthjelp for næringsdrivande, rettleiingar og brosjyrar finn du på skatteetaten.no

4 1.3 Sambuarar Før opp eller fjern fødselsnummeret til sambuar i posten dersom det har skjedd ei endring i sambuarstatusen din. Sambuarar med felles barn set kryss i post 1.3.1. Sambuarar med felles formue/ gjeld set kryss i post 1.3.2. Om likning av barn og sambuarar, sjå «Foreldre og barn», «Ektefellar, registrerte partnarar og meldepliktige sambuarar» og «Sambuarar». 1.5 Andre opplysningar 1.5.1 Bustadsparing for ungdom Skattefrådrag blir gitt på grunnlag av opplysningar frå banken. Dersom det manglar opplysningar, må du ta kontakt med banken. Innbetalt sparebeløp kan ikkje overstige kr 25 000 per år. Samla innbetalt beløp på kontoen kan ikkje overstige kr 200 000. Dersom du krev skattefrådrag for innbetalt sparebeløp i eit anna EØS-land, gjeld det eigne reglar for kva opplysningar Skatteetaten krev. Les meir om dette på skatteetaten.no. 1.5.2 Lotteri- og tippegevinstar o.l. Gevinstar frå desse spela og trekningane er skattefrie: spel som er arrangerte av Norsk Tipping AS, t.d. Lotto, Viking Lotto, Tipping og Oddsen totalisatorspel som kjem inn under totalisatorlova (Rikstoto) utlodding etter lotterilova, m.a. Quicklotteri og bingospel pengespel og lotteri i eit anna EØS-land som svarar til spel eller lotteri som lovleg blir tilbydde i Noreg, og som er underlagde offentleg tilsyn og kontroll i heimlandet offentleg tilgjengelege tiltak som er arrangerte av massemedium Dersom dei skattefrie gevinstane dine i 2014 er på kr 100 000 eller meir, må du leggje ved stadfesting frå den eller dei som har levert ut gevinsten/gevinstane. Her kan du ikkje velje leveringsfritak. Andre gevinstar enn dei som er nemnde ovanfor, er skattepliktige når verdien av kvar enkelt gevinst overstig kr 10 000 før frådrag for kostnader. Skattepliktig gevinst skal førast i post 3.1.12. Kostnader (innsats) som er direkte knytte til den skattepliktige gevinsten, skal førast i post 3.3.7. Skattefritaket for gevinstar ved spel og konkurransar gjeld ikkje når gevinsten blir rekna som vederlag for arbeid eller verksemd. 1.5.3 Arv og gåver Arv eller gåve er ikkje skattepliktig inntekt for mottakaren, men ein må gi opp arven eller gåva når den samla verdien er kr 100 000 eller meir. Tek du imot gåve frå arbeidsgivaren din, kan det bli rekna som lønn og ikkje som skattefri gåve. Les meir på skatteetaten.no. Arveavgiftslova er oppheva, slik at det ikkje skal betalast arveavgift for arv etter dødsfall som skjer i 2014 eller seinare. Det same gjeld for gåver som er tekne imot frå og med dette tidspunktet. Mottakaren av arven eller gåva skal i staden som utgangspunkt vidareføre den avdøde (arvelataren) sine eller givaren sine skattemessige posisjonar knytte til dei overførte eigedelane. Dette inneber til dømes at dersom du seinare sel ein arva eigedom, skal gevinstutrekninga baserast på den avdøde (arvelataren) sin eller givaren sin inngangsverdi. Les meir om dette i temadelen under Arv og gåve og på skatteetaten.no. Har du teke imot fast eigedom som arv eller gåve i 2014 og overdraginga er tinglyst, skal eigedomen vere førehandsutfylt i post 4.3.2 eller 4.3.3. Gjeld det bustad- eller fritidseigedom, må du fylle ut feltet for inngangsverdi i post 4.3.2 eller 4.3.3. Dersom overdraginga av eigedomen ikkje er tinglyst, er ikkje dette førehandsutfylt, og du må sjølv føre opplysningane i post 4.3.2 eller 4.3.3. Sjå meir om inngangsverdi under temaet Arv og gåve. Leverer du sjølvmeldinga på papir, må du opplyse om identiteten til eigedomen (kommune, gardsnr., bruksnr., ev. partsnr. og adresse), dato for erverv, inngangsverdi og korleis inngangsverdien er rekna ut (marknadsverdi eller tidlegare eigar sin inngangsverdi) i feltet for postar som ikkje er førehandsutfylte. Sidan arveavgiftslova er oppheva, skal du ikkje lenger levere det tidlegare skjemaet «Melding om gåver, gåvesal, overdraging mellom nære slektningar og om utdeling av midlar frå uskifta bu» (RF-1616). 1.5.6 Inntekt, formue og/eller gjeld i utlandet Du skal gi opp all inntekt, formue og gjeld du har i utlandet, i sjølvmeldinga. Dette gjeld òg når formuen eller inntekta ikkje skal skattleggjast i Noreg. Kryss av for «ja» dersom du har inntekt i utlandet formue i utlandet, t.d. fast eigedom, tidspartleilegheit («timeshare»-leilegheit), innbu og lausøyre, bankinnskot, aksjar eller obligasjonar gjeld i utlandet Opplysningar om utanlandske bankinnskot o.l. skal førast i skjemaet «Bankinnskot i utlandet» (RF-1231). Renteinntekter skal førast i post 3.1.11. Dersom du har blitt eigar av fast eigedom i utlandet i 2014, må du opplyse om kva slags eigedom det er (fritidseigedom, tomt osv.), kva land eigedomen ligg i, når han blei kjøpt (dato), kjøpesum og salsverdi, dersom det finst. Desse opplysningane fører du i post 4.6.1. Skattepliktig inntekt, formue og gjeld i utlandet fører du i dei aktuelle postane i sjølvmeldinga. Dersom du krev frådrag i utlikna skatt for skatt som du har betalt i utlandet (kreditfrådrag), må du fylle ut Frådrag for skatt betalt i utlandet av person kreditfrådrag (RF-1147). Krev du frådrag i inntekt, fører du opplysningane i post

5 3.3.7. Dersom du krev frådrag i inntekt eller utlikna skatt for skatt du har betalt i utlandet, må betalinga dokumenterast. Dersom du meiner at inntekta eller formuen ikkje er skattepliktig til Noreg, må du opplyse om inntekta/formuen og kvifor han ikkje er skattepliktig. Dersom du har betalt skatt i utlandet for inntekta eller formuen, bør du opplyse om dette. Dersom du har lønn som blir skattlagd i eit anna nordisk land, må du fylle ut «Nedsetjing av inntektsskatt på lønn» (RF-1150). Det same gjeld dersom du krev å få sett ned skatten med den delen av skatten som fell på lønn opptent i utlandet (etter eittårsregelen), eller du har lønn som er unnateken frå skattlegging etter ein skatteavtale. Formue i, inntekt frå og gevinst ved sal av fast eigedom i utlandet er i utgangspunktet skattepliktig i Noreg. Formuen, inntekta og gevinsten kan vere skattefri i Noreg etter skatteavtale med det landet der eigedomen ligg. Dersom du har fast eigedom eller utøver eller tek del i verksemd i utlandet, får du ikkje fullt frådrag for gjeldsrenter i Noreg når inntekta frå den faste eigedomen eller verksemda er skattefri i Noreg. Du får heller ikkje fullt frådrag for gjeld når formuen i den faste eigedomen eller verksemda er skattefri i Noreg. Dersom du eig bustad eller fritidsbustad i Belgia, Bulgaria, Italia, Malta eller Tyskland, får du likevel fullt frådrag for gjeld og gjeldsrenter. Har du kravd frådrag for gjeld og/eller gjeldsrenter i det landet der bustaden eller fritidsbustaden ligg, får du ikkje frådrag for dette beløpet i Noreg. Du må derfor opplyse om kva frådrag du har kravd i det landet eigedomen ligg i. 2.1 Lønn og tilsvarande ytingar 2.1.1 Lønn o.l. Her fører du lønn, honorar og andre ytingar frå arbeidsgivar. Dette gjeld m.a. naturalytingar, dvs. ytingar som består av anna enn pengar. Naturalytingar som skal førast i denne posten, er m.a. fordel ved fri bruk av bil, flybonus, heilt eller delvis fri bustad og frie arbeidsklede. Gevinst ved innløysing eller sal av opsjon du har fått i arbeidsforhold, skal òg skattleggjast som lønn og førast i post 2.1.1. Rentefordelen ved rimelege lån i arbeidsforhold blir skattlagd som lønn. Rentefordelen er normalt førehandsutfylt. Både rentefordelen og renter som er komne på og betalte, får du frådrag for i post 3.3.1. Om verdsetjinga av naturalytingar, sjå temaet Naturalytingar verdsetjing. Der kan du òg lese om fri kost for sokkelarbeidarar. Fri bruk av bil er handsama under temaet Bil. Lønn ved arbeidsmarknadstiltak o.l., sjukepengar, foreldrepengar og arbeidsavklaringspengar, kvalifiseringsstønad etter sosialtenestelova og dagpengar under arbeidsløyse til lønnstakarar er òg skattepliktig som lønn. Det same gjeld overgangsstønad til einsleg forsørgjar (for nye mottakarar etter 1. april 2014) og godtgjersle du har fått som medlem av styre, representantskap, utval, råd o.a Hugs å føre opp alle skattepliktige inntekter som ikkje er førehandsutfylte i sjølvmeldinga, og å sjekke at alle frådrag er med. Lønn på inntil kr 1 000 frå éin enkelt arbeids- eller oppdragsgivar er skattefri. For arbeid i oppdragsgivaren sin heim/fritidsbustad er grensa kr 6 000. Dersom arbeids- eller oppdragsgivaren er ein skattefri organisasjon, er utbetalinga skattefri dersom ho ikkje er over kr 6 000. Ver merksam på at det ikkje gjeld noka skattefri beløpsgrense for næringsinntekt. 2.1.2 Inntekt som gir rett til særskilt frådrag for sjøfolk Inntekt som gir rett til særskilt frådrag for sjøfolk, vil vanlegvis vere førehandsutfylt i sjølvmeldinga. Dersom det ikkje er tilfelle, skal du føre inntekta i denne posten. Inntekt frå arbeid om bord på skip i fart gir rett til særskilt frådrag for sjøfolk når arbeidet om bord er hovudsysselsetjinga di og arbeidet har vart i minst 130 dagar i inntektsåret. Som inntekt om bord reknar ein all godtgjersle som sjøfolk får utbetalt gjennom arbeidsgivaren, og serveringspengar, drikkepengar osv. Som inntekt om bord reknar ein òg forteneste som sjøfolk har hatt ved salsverksemd om bord. Det same gjeld sjukepengar, hyre og likestilte ytingar ved sjukdom eller skade som trer i staden for slike inntekter om bord, og visse naturalytingar. Om særskilt frådrag for sjøfolk, sjå post 3.2.13. Hyreinntekt som gir rett til særskilt frådrag for fiskarar, skal førast i post 2.1.1. Frådraget skal førast i post 3.2.14. 2.1.3 Inntekt frå barnepass i heimen til barnepassaren Inntekter (vederlag) du får for å passe andre sine barn i din eigen heim, er næringsinntekt, men skal handsamast som lønn når barna er 11 år eller yngre ved utgangen av inntektsåret (fødde i 2003 eller seinare), eller 12 år eller eldre og har særleg behov for omsorg og pleie Bruttoinntekta skal foreldra normalt splitte i ei utgiftsgodtgjersle og ei arbeidsinntekt (lønn). Dersom utgiftsgodtgjersla ikkje er sett høgare enn 50 prosent av samla brutto vederlag for kvart barn i året, og heller ikkje høgare enn kr 1 057 per månad per barn, blir ho ikkje rekna for å gi overskot. Då skal berre arbeidsvederlaget førast i sjølvmeldinga. Arbeidsvederlaget er med i utrekningsgrunnlaget for minstefrådraget. Den fastsette utgiftsgodtgjersla fungerer som eit standardfrådrag. I staden for standardfrådrag kan du velje frådrag for dei faktiske kostnadene dine i samband med barnepasset, på det vilkåret at

6 det ikkje blei valt standardfrådrag året før. Dersom du har valt standardfrådrag, er du bunden av valet i fem år, så sant forholda stort sett er uendra. Om frådrag for faktiske kostnader, sjå brosjyren Skatteregler ved barnepass. Du finn brosjyren på skatteetaten.no. Dersom du driv familiebarnehage i eigen heim, fører du inntektene og kostnadene i næringsoppgåva (RF-1175 eller RF-1167) og overfører næringsinntekta frå post 0402 i næringsoppgåva til post 2.1.3 i sjølvmeldinga. Utrekna personinntekt skal førast i post 1.6.1. Næringsinntekt/underskot frå familiebarnehage utanfor eigen heim skal førast i høvesvis post 2.7.6 eller 3.2.19. Om familiebarnehagar, sjå brosjyren «Familiebarnehager og skatt» på skatteetaten.no. Sjukepengar som erstattar inntekt frå barnepass i eigen heim, er førehandsutfylte. 2.1.4 Overskot på utgiftsgodtgjersler Utgiftsgodtgjersle er ei yting som skal dekkje kostnader i samband med arbeid, oppdrag eller verv, t.d. kost-, reise- og bilkostnader. Dersom godtgjersla er høgare enn kostnadene, er overskotet skattepliktig og skal førast i post 2.1.4. Du ser normalt av lønnsog trekkoppgåva kva slags godtgjersle det dreier seg om. Om utrekninga av over- eller underskot, sjå temaet Utgiftsgodtgjersle. Godtgjersle som dekkjer private kostnader, er vanlegvis fullt ut skattepliktig, t.d. godtgjersle for kostnader til reiser mellom heim og fast arbeidsstad. Om skatteplikt for arbeidsgivar si dekning av kost, losji og besøksreiser til heimen i utlandet for utanlandske arbeidstakarar i Noreg, sjå «Rettledning for utenlandske arbeidstakere og selvstendig næringsdrivende» på skatteetaten.no/selvangivelse-utenlandsk. Godtgjersle som næringsdrivande reknar seg innanfor næringa, er verksemdsinntekt og blir ikkje rekna som utgiftsgodtgjersle. Dersom den næringsdrivande mottek utgiftsgodtgjersle i lønt arbeid, skal godtgjersla handsamast på same måte som for andre lønnstakarar. 2.1.5 Anna arbeidsinntekt Her fører du anna arbeidsinntekt utanfor næringsverksemd, t.d. salsinntekt og arbeidsvederlag frå handverks- og husflidsarbeid i heimen. Salsinntekta skal førast opp etter at kostnader til materiale er trekte frå. i sjølvmeldinga. Alle beløp som ikkje er førehandsutfylte, må du sjølv føre i sjølvmeldinga. 2.2 Pensjonar, livrenter i arbeidsforhold o.a. Har du fått etterbetalt pensjon frå folketrygda eller frå andre (kode 225 i lønns- og trekkoppgåva), skal heile etterbetalinga skattleggjast i utbetalingsåret. Skatteetaten skal sørgje for at skatten ikkje blir høgare enn om pensjonen hadde blitt skattlagd i det året eller dei åra etterbetalinga gjeld for. 2.2.1 Eigen pensjon frå folketrygda Dei førehandsutfylte beløpa i post 2.2.1 til 2.2.4 finn du i oppgåva frå NAV (pensjonsoppgåva). 2.2.2 Eigen pensjon o.l. frå andre enn folketrygda, medrekna utanlandske pensjonar Posten omfattar m.a. utbetalingar frå ulike norske pensjonsordningar: tenestepensjon, avtalefesta pensjon (AFP), pensjonar i arbeidsforhold, introduksjonsstønad, støtte etter lov om supplerande stønad til personar med kort butid i Noreg, føderådsytingar (kårytingar) i jord- og skogbruk. Posten dekkjer òg utanlandske pensjonar o.a. som er skattepliktige til Noreg, og som ikkje skal førast i post 2.2.3. Avløysing av rett til slike ytingar med eingongsbeløp skal òg førast her. I denne posten fører du òg utbetalingar frå individuell pensjonsavtale / individuell pensjonsordning (IPA og IPS). Det same gjeld skattepliktige utbetalingar frå livrenter i arbeidsforhold (kollektive livrenter) oppretta før 1. januar 2007. Skattepliktige utbetalingar frå livrenter i arbeidsforhold (kollektive livrenter) oppretta frå og med 1. januar 2007, skal førast i post 2.6.2. Om livrente som er teikna som framhaldsforsikring, og livrente som er teikna etter lov om individuell pensjonsordning, sjå temaet Livsforsikring. Dersom du har fått ytingar i 2014 som ikkje er førehandsutfylte, må du føre dei opp. Dersom du har pensjon som er skattlagd i eit anna land, kan du krevje frådrag i utlikna skatt for den skatten du har betalt i det andre landet (kreditfrådrag). Du må dokumentere betalinga og fylle ut skjemaet «Frådrag for skatt betalt i utlandet av person kreditfrådrag» (RF-1147). For pensjon frå eit anna EØS-land som tilsvarer alderspensjon frå folketrygda og avtalefesta pensjon (AFP) i Noreg, sjå post 2.2.3. Bruttoinntekt ved sal av hage- og naturprodukt utanfor næringsverksemd, t.d. bær, sopp og fisk, skal berre skattleggjast for beløp over kr 6 000 i inntektsåret. Du skal føre overskytande beløp

7 2.2.3. Pensjon frå eit anna EØS-land som tilsvarer alderspensjon frå folketrygda og avtalefesta pensjon (AFP) i Noreg Her fører du pensjon frå eit anna EØS-land som tilsvarer alderspensjon frå folketrygda og avtalefesta pensjon (AFP) som er skattepliktig i Noreg. Du må òg gi opp tidsrom, pensjonsgrad, type pensjon og kva land han blir utbetalt frå. Med tilsvarande pensjon meiner vi pensjon frå allmenne og pliktige pensjonsordningar som gjeld alle innbyggjarane i landet. Dersom du er mottakar av ein slik tilsvarande pensjon frå eit anna EØS-land, kan du krevje skattefrådrag på dette grunnlaget. Om vilkår for skattefrådrag, sjå temaet Skattefrådrag for pensjonsinntekt og skatteavgrensing ved låg alminneleg inntekt. Dersom Skatteetaten ber om det, må du kunne leggje fram dokumentasjon som viser at pensjonen er utbetalt frå ei allmenn og pliktig pensjonsordning som omfattar alle innbyggjarar i landet. Pensjon frå eit anna EØS-land som ikkje oppfyller vilkåra for skattefrådrag, fører du i post 2.2.2. 2.2.4 Ektefelletillegg Skattepliktig ektefelletillegg frå folketrygda og private pensjonsordningar står i kode 219 i lønns- og trekkoppgåva. Ektefelletillegg frå folketrygda som blir utbetalt til personar som mottek alderspensjon og avtalefesta pensjon (AFP), er skattefritt når verknadstidspunktet for ektefelletillegget er før 1. januar 2011. Skattefritt ektefelletillegg står i kode 242 i lønns- og trekkoppgåva. 2.2.5 Skattefri pensjon frå utlandet Her fører du pensjon frå utanlandske pensjonsordningar som ikkje skal skattleggjast i Noreg. Du må gi opp type pensjon, beløp og kva land han blir utbetalt frå. Skattefrie pensjonar har innverknad på utrekninga av skattefrådrag for pensjonsinntekt. Pensjonen inngår i samla pensjonsinntekt, sjå temaet Skattefrådrag for pensjonsinntekt og skatteavgrensing ved låg alminneleg inntekt. 2.4 Barn si lønnsinntekt 2.4.1 Barn som er 12 år eller yngre Barn som er fødde i 2002 eller seinare, skal ikkje levere sjølvmelding. Lønn til desse barna på kr 10 000 eller mindre er skattefri. Overskytande beløp er skattepliktige. Førehandsutfylte beløp er førte med éin halvdel på kvar av foreldra sine sjølvmeldingar dersom foreldra bur saman. Foreldra kan velje å bruke ei anna fordeling. Dersom foreldra ikkje bur saman, blir barnet likna saman med den av foreldra som barnet er registrert busett saman med i folkeregisteret. Dersom denne forelderen er gift, sjå temadelen under Foreldre og barn. 2.6 Bidrag, livrenter, barnepensjon o.l. 2.6.1 Mottekne skattepliktige underhaldsbidrag Regelmessige underhaldsbidrag frå tidlegare eller fråseparert ektefelle er skattepliktige. Ver merksam på at det berre er underhaldsbidrag som kjem frå tidlegare eller fråseparert ektefelle, og som er utbetalte frå offentleg kontor, som er førehandsutfylte. Underhaldsbidrag som er utbetalt som eit eingongsbeløp, er ikkje skattepliktig. Barnebidrag og særtilskot etter barnelova, oppfostringsbidrag etter barnevernlova og bidragsforskot som er utbetalte av NAV (forskoteringslova), er ikkje skattepliktige. 2.6.2 Anna Her fører du skattepliktige utbetalingar frå livrenter utanfor arbeidsforhold (individuelle livrenter), skattepliktige utbetalingar frå livrenter i arbeidsforhold (kollektive livrenter) oppretta frå og med 1. januar 2007, inntekt frå føderåd (kårytingar) utanfor jord- og skogbruk (t.d. fri bustad og andre naturalytingar), utbetaling frå legat og andre skattepliktige regelmessige stønader. Skattepliktig del av livrenter frå norsk livsforsikringsselskap står i oppgåva frå selskapet. Om livrente som er teikna som framhaldsforsikring, og livrente som er teikna etter lov om individuell pensjonsordning, sjå temaet Livsforsikring. Om livrenter i utanlandsk selskap, sjå temaet Livsforsikring. Skattepliktige utbetalingar frå livrenter i arbeidsforhold (kollektive livrenter) oppretta før 1. januar 2007, skal førast i post 2.2.2. Skattepliktig etterlønn og etterpensjon etter dødsfall (står i kode 214 i lønns- og trekkoppgåva) skal òg førast i post 2.6.2. Berre den delen som overstig 1 ½ gonger grunnbeløpet i folketrygda (G) på dødsfallstidspunktet, er skattepliktig. Fram til 1. mai 2014 var 1 ½ G kr 127 867 og frå 1. mai 2014 kr 132 555. 2.6.3 Barnepensjon Her fører du barnepensjon for barn som er 16 år eller yngre (fødde i 1998 eller seinare). Førehandsutfylt beløp er henta frå kode 220 og 228 i lønns- og trekkoppgåva til barnet. Barnetrygd og kontantstøtte (både statleg og kommunal) er skattefritt og skal ikkje givast opp i sjølvmeldinga.

8 2.7 Næringsinntekter Næringsdrivande får vanlegvis tilsendt Sjølvmelding for næringsdrivande o.a. Dersom du har motteke Sjølvmelding for næringsdrivande o.a., skal du levere denne anten elektronisk eller på papir. Du skal levere sjølvmelding sjølv om du ikkje hadde inntekt i 2014, og sjølv om verksemda opphøyrde i 2014. Dersom du har starta næringsverksemd i 2014 og har fått tilsendt Sjølvmelding for lønnstakarar og pensjonistar o.a., kjem det av at Skatteetaten ikkje har fått kjennskap til at du har starta næringsverksemd. Du kan levere motteken sjølvmelding med pliktige skjema elektronisk via skatteetaten.no, sjå nedanfor. Næringsdrivande med brutto driftsinntekter som ikkje overstig kr 50 000, er normalt fritekne frå å levere næringsoppgåve, sjå del 2 av Starthjelp for næringsdrivande. 2.8 Inntekt frå bustad og annan fast eigedom I post 2.8.2 og 2.8.5 fører du skattepliktig inntekt frå bustad og annan fast eigedom i Noreg og i utlandet. Fordel ved bruk av eigen bustad er skattefri. Utleigeinntekter frå eigen bustad er skattefrie når du nyttar minst halvparten av bustaden til eigen bruk (utrekna etter utleigeverdi). Du kan òg leige ut heile eller ein større del av bustaden for opp til kr 20 000 i året skattefritt. Sjå nærmare om utleige av bustad under temaet Bustad og annan fast eigedom. 2.8.1 Partseigar/bustadsameigar sin del av inntekter i bustadselskap/bustadsameige Her fører du skattepliktig inntekt av part i bustadselskap/ bustadsameige. Beløpet står i oppgåva frå bustadselskapet eller bustadsameiget. Partseigarar/bustadsameigarar som ikkje har fått oppgåve, kan få dei nødvendige opplysningane frå styret i selskapet/sameiget eller frå rekneskapsføraren. Dersom du leiger ut bustad i eit bustadselskap (burettslag og bustadaksjeselskap) eller bustadsameige som fører til at bustaden skal rekneskapsliknast, skal du ikkje føre din del av inntektene til selskapet/sameiget her. Eit eventuelt førehandsutfylt beløp skal då strykast og førast i Utleige m.m. av fast eigedom (RF-1189). 2.8.2 Nettoinntekt ved utleige m.m. av fast eigedom utanom næring Her skal du føre nettoinntekt frå skjemaet Utleige m.m. av fast eigedom (RF-1189). Overskot som er overført frå RF-1189, skal førast i post 2.8.2 eller post 2.8.5 (utanlandsk eigedom). Underskot skal førast i post 3.12. Sjå òg temaet Bustad og annan fast eigedom. I den elektroniske sjølvmeldinga finn du skjemaet RF-1089 i tilknyting til post 2.8.2 eller i vedleggsoversikta. Når beløpet er fylt ut, blir det automatisk overført til rett post. 2.8.3 Skattepliktig utleigeinntekt frå fritidseigedom Du skal ikkje skattleggjast for bruk av eigen fritidseigedom. Dersom du leiger ut eigen fritidsbustad som du sjølv bruker, er inntil kr 10 000 av leigeinntektene skattefrie. Dersom leigeinntektene er høgare, er det skatteplikt for 85 prosent av dei inntektene som overstig kr 10 000. Sjå òg dømet under temaet Bustad og annan fast eigedom. Dersom du ikkje bruker fritidsbustaden sjølv, men berre leiger han ut, er alle leigeinntektene skattepliktige. Då må eigedomen rekneskapsliknast, og du må fylle ut skjemaet Utleige m.m. av fast eigedom (RF-1189). Sjå post 2.8.2. 2.8.4 Skattepliktig gevinst ved realisasjon (sal o.l.) av bustad, tomt og annan fast eigedom Gevinst ved sal av bustad er skattefri når du har eigd bustaden i meir enn eitt år og har brukt han som eigen bustad i minst eitt av dei to siste åra før salet Gevinst ved sal av fritidsbustad er skattefri når du Slik leverer du sjølvmeldinga elektronisk: 1. Logg deg inn via skatteetaten.no. Du ser då at RF-1030 Sjølvmelding for lønnstakarar og pensjonistar o.a. ligg klar i Min meldingsboks Til mi handsaming. 2. Under menyvalet «Skjema og tenester» hentar du RF-1030 Sjølvmelding for næringsdrivande o.a. Når du opnar sjølvmeldinga for næringsdrivande, får du spørsmål om kva for ei næringsoppgåve du vil levere saman med sjølvmeldinga. Du finn ei forklaring av næringsoppgåvene i Starthjelp for næringsdrivande. Du kjem til å sjå at Sjølvmelding for næringsdrivande o.a. er førehandsutfylt med dei same beløpa som i den tilsende Sjølvmelding for lønnstakarar og pensjonistar o.a. Som næringsdrivande kan det hende du treng Starthjelp for næringsdrivande. Denne rettleiinga kan du laste ned frå skatteetaten.no/starthjelp-naering eller få hos Skatteetaten.

9 har eigd fritidsbustaden i meir enn fem år og har brukt han som eigen fritidsbustad i minst fem av dei siste åtte åra før salet Dersom vilkåra for skattefridom er oppfylte, får du ikkje frådrag for eit eventuelt tap. Gevinst/tap ved sal av tomt er skattepliktig / gir frådragsrett uavhengig av kor lenge du har eigd tomta. Gevinst/tap ved sal av gardsbruk er som ein hovudregel skattepliktig/ frådragsgivande. Sjå òg temaet Bustad og annan fast eigedom. Gevinst/tap ved realisasjon (sal o.a.) av bustad kan vere førehandsutfylt. Du vil då ha fått opplysningar om grunnlaget for skatteplikta (eigartid og brukstid) og utrekninga. Dersom du meiner at desse opplysningane er feil eller ufullstendige, og du ikkje har fått korrigert opplysningane i skjema RF-1318 Sal av bustad, fritidsbustad eller tomt, må du korrigere gevinst/tapet i sjølvmeldinga og orientere om dei nye opplysningane. 2.8.5 Inntekt frå fast eigedom i utlandet Her skal du føre skattepliktig inntekt frå fast eigedom i utlandet. Opplys om kva land eigedomen ligg i. Dersom du leiger ut eigen fritidsbustad i utlandet som du sjølv bruker, er inntil kr 10 000 av leigeinntektene skattefrie. Dersom leigeinntektene er høgare, er det skatteplikt for 85 prosent av dei inntektene som overstig kr 10 000. Inntekt frå annan fast eigedom i utlandet fører du i skjemaet Utleige m.m. av fast eigedom (RF-1189). Overskot frå utleige skal førast i denne posten. Underskot skal førast i post 3.3.12. Sjå temaet Fast eigedom i utlandet og skatteetaten.no. 3.1 Kapitalinntekter og andre inntekter Om barn sine kapitalinntekter, mellom anna erstatnings- og forsikringsutbetalingar for personskade eller tap av forsørgjar, sjå temaet Foreldre og barn. 3.1.1 Renteinntekt frå bankinnskot o.l. Her fører du renteinntekter frå: innanlandske bankinnskot spareinnskot i innanlandske bustadbyggjelag innskot i fast organiserte innanlandske spareforeiningar innskot på kontoen til verjemålsstyresmakta låne- og spareinnskot i innanlandske samvirkelag eller forbruksforeiningar Dersom du har bankinnskot saman med andre, har banken rapportert inn renteinntekta berre hos ein av dykk. De må derfor sjølve fordele renteinntekta i høve til eigardelane. Ektefellar kan velje ei anna fordeling. Renter frå utanlandske bankinnskot skal du føre i post 3.1.11. 3.1.2 Andre renteinntekter Posten omfattar renteinntekter frå m.a.: innanlandske fordringar innanlandske leigebuarinnskot innanlandske pantobligasjonar avkastning av indeksobligasjonar (IO) og banksparing med aksjeindeksert avkastning (BMA) andre innanlandske gjeldsbrev obligatoriske låneinnskot i innanlandske samvirkeføretak o.l. avkastning av obligasjons- og pengemarknadsfond Merk deg at gevinst ved innløysing av indeksobligasjonar er skattepliktig dersom spareordninga er i næring eller gjeld mengdegjeldsbrev. Slik gevinst er ikkje førehandsutfylt, så du må føre han opp sjølv. Gevinsten utgjer differansen mellom det beløpet du tok imot ved innløysinga, og det du betalte for obligasjonen inkludert gebyr (teikningsgebyr og eventuelt avbrotsgebyr). Renter av for seint utbetalt lønn, pensjon, feriepengar o.a. skal førast i post 3.1.12. Rentegodtgjersle ved tilbakebetaling av skatt er ikkje skattepliktig, og skal ikkje førast opp i sjølvmeldinga. Renter av utanlandske fordringar o.l. skal du føre i post 3.1.11. 3.1.3 Renter som skal skattleggjast ekstra på lån til selskap (RF-1070) Renteinntekter på lån frå personleg skattytar til aksjeselskap, allmennaksjeselskap, likestilt selskap og samanslutning, tilsvarande utanlandsk selskap og deltakarlikna selskap, skal i enkelte tilfelle skattleggjast ekstra (sjå utrekning nedanfor). Ekstraskattlegginga kjem i tillegg til ordinær skatt på renteinntekter (i tillegg til skatt på renteinntekter som du fører i post 3.1.2 og 3.1.11). Beløpet som skal førast i 3.1.3, er faktisk påkomne renter etter skatt som overstig ei utrekna skjerming. Renteinntekta skal reknast ut for kvar enkelt månad og følgje denne formelen: Faktisk påkome rentebeløp - Faktisk påkome rentebeløp x skattesats for alminneleg inntekt (om satsar, sjå side 47) - Skjermingsfrådrag (lånesaldo x skjermingsrenta, sjå nedanfor) = Renteinntekt til ekstraskattlegging Lånesaldoen skal setjast til saldo ved byrjinga av månaden. Lånesaldo ved opptaksdato skal brukast dersom det blir teke opp lån i løpet av kalendermånaden. Når det blir utferda fordring

10 til underkurs, skal lånesaldoen reknast ut frå utferdingskursen. Dersom du har fleire utlån til same selskap, skal ein sjå låna under eitt. Ved utlån til fleire selskap, skal renteinntekta reknast ut for kvart selskap. Skjermingsrenta for 2014 er publisert på skatteetaten.no. Dersom du leverer sjølvmeldinga elektronisk, kan du bruke hjelpeskjemaet (RF-1070) for å rekne ut renteinntekter som skal skattleggjast ekstra. Utrekninga skjer då automatisk når du fyller inn lånesaldo og påkome rentebeløp for kvar månad. Du finn òg ei tilsvarande hjelpeutrekning på skatteetaten.no. 3.1.4 Avkastning frå kapitalforsikring Her fører du avkastning som er opptent i 2013 frå sparedelen av kapitalforsikring med garantert avkastning. Beløpet finn du i oppgåva frå forsikringsselskapet. Her fører du òg skattepliktig avkastning utbetalt i 2014 frå kapitalforsikring med investeringsval utan garantert avkastning (Unit Link-forsikring). Beløpet finn du i årsoppgåva dersom forsikringa er teikna i eit norsk forsikringsselskap. Skattepliktig avkastning frå kapitalforsikring, med eller utan garantert avkastning, teikna i selskap utanfor Noreg, skal førast i post 3.1.11. Sjå temaet Livsforsikring og skatteetaten.no. 3.1.5 Skattepliktig utbytte på aksjar o.l. (RF-1088) Denne posten skal vere førehandsutfylt med aksjeutbytte frå norske aksjeselskap og utanlandske selskap som er registrerte på Oslo Børs, og som du har motteke skjemaet Aksjar og eigenkapitalbevis (RF-1088) for. Det same gjeld renter av eigenkapitalbevis. RF-1088 byggjer på opplysningar frå selskapa, Verdipapirsentralen (VPS) og opplysningar som du sjølv har gitt til Skatteetaten. Du må kontrollere denne oppgåva før du gjer deg ferdig med sjølvmeldinga. Dersom du gjer endringar i oppgåva, er du pliktig til å levere denne innan fristen for levering av sjølvmeldinga. Sjå temaet Aksjar o.l. og skatteetaten.no/aksjer. Dersom utbytteopplysningane i RF-1088 er feil eller det står «ukjent» i oppgåva, må du korrigere tala som er feil eller mangelfulle, og føre rett skattepliktig beløp direkte i post 3.1.5 i sjølvmeldinga. Dersom du endrar beløpet i post 3.1.5 i sjølvmeldinga, må du levere sjølvmeldinga og kan ikkje utnytte leveringsfritaket. Du bør òg ta kontakt med selskapet og gjere dei merksame på feilen. I rettleiinga til RF-1088 er det gitt meir informasjon om korleis skattepliktig utbytte skal reknast ut, og enkelte reknedøme. Dersom du har aksjar eller eigenkapitalbevis og ikkje har motteke RF-1088, skal du føre aksjeutbytte/renter i post 3.1.7. Sjå temaet Aksjar o.l. og skatteetaten.no/aksjer. 3.1.6 Skattepliktig utbytte på partar i aksjefond Posten er førehandsutfylt med opplysningar som Skatteetaten har fått frå forvaltingsselskapa. Dette er utbytte på partar frå norske aksjefond og enkelte utanlandske aksjefond. For partar i aksjefond som du eigde per 31. desember 2014, er det utbytte etter frådrag for eventuell skjerming som er skattepliktig, og som står i denne posten. Dersom du har motteke utbytte på ein part i utanlandske aksjefond og dette ikkje er førehandsutfylt i denne posten, fyller du ut og legg ved skjemaet Aksjar og fondspartar m.m. (RF-1059). Leverer du elektronisk via Altinn, finn du skjemaet i tilknyting til posten eller i vedleggsoversikta. Du kan òg levere skjemaet på papir. Skjemaet finn du på skatteetaten.no. Du kan òg få skjemaet hos Skatteetaten. Utbytte frå utfylt RF-1059 fører du i post 3.1.7. I slike tilfelle har du ikkje leveringsfritak og må levere sjølvmeldinga. Sjå temaet Aksjar o.l. og skatteetaten.no/aksjer. Avkastning av partar i norske obligasjons- og pengemarknadsfond skal førast i post 3.1.2. 3.1.7 Skattepliktig utbytte som ikkje er ført i post 3.1.5 eller 3.1.6 Anna skattepliktig utbytte frå aksjar, aksjefond m.m. (RF-1059) Her fører du anna skattepliktig aksjeutbytte o.a. som ikkje står i post 3.1.5 eller 3.1.6. Her fører du mellom anna utbytte frå utanlandske selskap som ikkje er registrerte på Oslo Børs. Her fører du òg utbytte frå norske og utanlandske aksjefond som ikkje er førehandsutfylt i 3.1.6. Du kan rekne ut skattepliktig utbytte og eventuelt skjermingsfrådrag i skjemaet Aksjar og fondspartar m.m. (RF-1059). Skjermingsfrådraget reduserer skatten på utbyttet du har motteke. Sjå rettleiinga RF-1072 om reglane og utfyllinga. RF-1059 skal leverast saman med sjølvmeldinga. Leverer du elektronisk via Altinn, finn du skjemaet i tilknyting til posten eller i vedleggsoversikta. Du kan òg levere skjemaet på papir. Skjemaet finn du på skatteetaten.no. Du kan òg få skjemaet hos Skatteetaten. Anna skattepliktig utbytte frå aksjar o.a. (der RF-1088 eller RF-1059 ikkje skal leverast) Dersom du har aksjar som du skulle ha levert RF-1059 for, kan du sleppe å levere RF-1059 dersom du ikkje krev skjermingsfrådrag og fører utbyttet du har teke imot, direkte i sjølvmeldinga eller legg ved ei utrekning som viser skattepliktig utbytte etter skjerming Sjå meir om skattlegging av aksjar og aksjeskjema under temaet Aksjar o.l. og skatteetaten.no/aksjer.

11 3.1.8 Skattepliktig gevinst ved sal av aksjar o.l. (RF-1088) Denne posten skal vere førehandsutfylt med netto aksjegevinst frå norske aksjeselskap og utanlandske selskap som er registrerte på Oslo Børs, og som du har motteke skjemaet Aksjar og eigenkapitalbevis (RF-1088) for. Det same gjeld for eigenkapitalbevis. RF-1088 byggjer på opplysningar frå selskapa, Verdipapirsentralen (VPS) og opplysningar som du sjølv har gitt til Skatteetaten. Du må kontrollere denne oppgåva før du gjer deg ferdig med sjølvmeldinga. Dersom du gjer endringar i oppgåva, er du pliktig til å levere denne innan fristen for levering av sjølvmeldinga. Sjå temaet Aksjar o.l. Dersom beløpet i RF-1088 er feil eller det står «ukjent», må du korrigere tala som er feil eller mangelfulle, og føre korrekt skattepliktig gevinst i post 3.1.8 i sjølvmeldinga. Dersom du endrar beløpet i post 3.1.8, må du levere sjølvmeldinga. Du kan då ikkje utnytte leveringsfritaket for sjølvmeldinga. Sjølvmeldinga kjem berre til å vere førehandsutfylt når det gjeld realisasjonar (sal o.a.) der Skatteetaten har alle opplysningane for å kunne rekne ut gevinst/tap. Dersom Skatteetaten ikkje har fullstendige opplysningar, til dømes dersom vi manglar opplysningar om salsvederlag, kjem ikkje gevinst/tap til å vere rekna ut for denne realisasjonen i sjølvmeldinga. I RF-1088 finn du ein fotnote under post 110 der det står at vi manglar opplysningar for å kunne rekne ut gevinst/tap for éin eller fleire realisasjonar. Du må då gå til tabell 3b i skjemaet Aksjar og eigenkapitalbevis (RF-1088) for å finne desse realisasjonane. Du må korrigere dei mangelfulle tala og føre gevinst/tap for desse realisasjonane direkte i sjølvmeldinga. Dersom du oppdagar feil i RF-1088, kan du få hjelp til å rekne ut rett skattepliktig gevinst dersom du leverer RF-1088 på altinn.no. I løpet av tre til fire dagar får du ei oppdatert oppgåve. Dersom den oppdaterte oppgåva viser endra skattepliktig beløp, må du sjølv føre dette beløpet i sjølvmeldinga. I rettleiinga til RF-1088 finn du meir informasjon om korleis skattepliktig gevinst skal reknast ut, i tillegg til nokre døme på utrekning av gevinst. Dersom du har aksjar eller eigenkapitalbevis og ikkje har teke imot RF-1088, skal du føre netto aksjegevinst i post 3.1.10 og fylle ut skjema RF-1059. Sjå meir om skattlegging av aksjar og aksjeskjema under temaet Aksjar o.l. og på skatteetaten.no/aksjer. 3.1.9 Skattepliktig gevinst ved sal av partar i verdipapirfond Denne posten omfattar skattepliktig gevinst ved innløysing, sal eller annan realisasjon av partar i verdipapirfond (t.d. aksjefond, obligasjonsfond, rentefond, kombinasjonsfond osv.). Partseigarar i norske og enkelte utanlandske verdipapirfond som har realisert partar i 2014, får ei realisasjonsoppgåve frå forvaltingsselskapet eller Verdipapirsentralen. Realisasjonsoppgåva inneheld opplysningar om skattepliktig gevinst / tap som gir frådragsrett. Sum skattepliktig gevinst er førehandsutfylt i denne posten dersom forvaltingsselskapet eller Verdipapirsentralen har rapportert inn beløpet til Skatteetaten. Du må kontrollere beløpa og rette opp eventuelle feil. Dersom gevinsten ikkje er førehandsutfylt i sjølvmeldinga, fører du sjølv beløpet i post 3.1.9. Gevinst/tap ved realisasjon av partar i dei fleste utanlandske verdipapirfond er ikkje førehandsutfylt. Du må då fylle ut og levere skjemaet Aksjar og fondspartar m.m. (RF-1059) og føre gevinst i post 3.1.10 og tap i post 3.3.10. Leverer du elektronisk via Altinn, finn du skjemaet i tilknyting til posten eller i vedleggsoversikta. Du kan òg levere skjemaet på papir. Skjemaet finn du på skatteetaten. no. Du kan òg få skjemaet hos Skatteetaten.. 3.1.10 Skattepliktig gevinst ved sal av aksjar, verdipapirfond o.l. (RF-1059) Her fører du andre skattepliktige gevinstar på aksjar o.l. enn dei som skal førast i post 3.1.8 eller 3.1.9, mellom anna: Aksjar/eigenkapitalbevis i norske og utanlandske selskap som du ikkje har teke imot skjemaet Aksjar og eigenkapitalbevis (RF-1088) for. (Dette gjeld òg gevinst på aksjar i selskap som er oppløyste i 2014.) Partar i utanlandske verdipapirfond der gevinsten ikkje inngår i det førehandsutfylte beløpet i post 3.1.9. Obligasjonar. Ved realisasjon av aksjar i utanlandske selskap eller aksjar/eigenkapitalbevis i norske selskap som du ikkje har teke imot Aksjar og eigenkapitalbevis (RF-1088) for, skal du fylle ut og levere Aksjar og fondspartar m.m. (RF-1059). Om utrekning av gevinstar, sjå rettleiinga RF-1072 og skatteetaten.no/aksjer. Det er ikkje utarbeidd noko eige skjema for gevinst ved sal av obligasjonar og andre finansielle instrument. Du må på førespurnad kunne leggje fram dokumentasjon på og utrekning av gevinst ved sal av obligasjonar og andre finansielle instrument. Gevinst ved sal av andre finansielle instrument, medrekna finansielle opsjonar og andre derivat, skal førast i post 3.1.12. Sjå meir om skattlegging av aksjar og aksjeskjema under temaet Aksjar o.l. og skatteetaten.no/aksjer. 3.1.11 Inntekter frå utlandet Her fører du alle inntekter i utlandet som er skattepliktige til Noreg, og som ikkje skal førast i andre postar. Dette gjeld m.a. renter av utanlandske bankinnskot, ihendehavarobligasjonar, partar i utanlandske obligasjonsfond og uteståande fordringar på utanlandske skuldnarar. Inntekt frå utanlandske selskapspartar som ikkje er næringsinntekt, skal òg førast her. Gevinst ved sal eller annan

12 realisasjon av fast eigedom i utlandet skal førast her når gevinsten er skattepliktig til Noreg. Sjå temaet Fast eigedom i utlandet. Du skal føre opp innskot og renter i utanlandsk bank og BSU-sparing i eit anna EØS-land i skjemaet Bankinnskott i utlandet (RF-1231). Leverer du elektronisk via Altinn, finn du skjemaet i tilknyting til posten eller i vedleggsoversikta. Du kan òg levere skjemaet på papir. Skjemaet finn du på skatteetaten.no. Du kan òg få skjemaet hos Skatteetaten. Her fører du òg skattepliktig årleg avkastning frå kapitalforsikring teikna i eit anna EØS-land. Skattepliktig avkastning ved utbetaling frå kapitalforsikring med investeringsval utan garantert avkastning (Unit Link-forsikring) frå selskap i eit anna EØS-land skal òg førast her. Skatteetaten kan be om dokumentasjon. Om utrekning av avkastninga, sjå temaet Livsforsikring. Om særreglar for livsforsikring (kapitalforsikring) som er teikna i eit selskap i eit anna EØS-land før 1. januar 2004, sjå temaet Livsforsikring. Dersom ei livsforsikring (kapitalforsikring) med eller utan garantert avkastning er teikna i eit forsikringsselskap utanfor EØS-området, skal heile det utbetalte beløpet førast her (gjeld berre for kontraktar inngått etter 1. januar 1986). Inntekt frå fast eigedom i utlandet skal førast i post 2.8.5. Skattepliktig inntekt fører du i post 2.1.1. 3.1.12 Anna inntekt Her fører du all anna skattepliktig innanlandsk inntekt som ikkje er med i postane over, m.a.: Skattepliktige gevinstar (om skattefrie gevinstar, sjå post 1.5.2) og finnarlønn. Gevinst ved sal av finansielle instrument, medrekna opsjonar og andre derivat. Underkurs ved innfriing av fastrentelån før bindingstida går ut. Valutagevinstar. Gevinst ved realisasjon av bitcoins. Renter av for seint utbetalt lønn, pensjon, feriepengar osv. Inntektsføring av negativ saldo eller positiv gevinst- og tapskonto. Renter som du fekk frådrag for i 2013, og som forfall til betaling i 2014 utan at dei blei betalte, sjå post 3.3.1. Dersom rentene blir betalte seinare, skal du trekkje dei frå det året du betaler dei. Det som er nemnt over, gjeld ikkje for rentekostnader i næringsverksemd. Utrekna gevinst på aksjar og partar i selskap o.l. ved opphøyr av skatteplikt som busett i 2014. Fordel ved vederlagsfri bruk av andre sine eigedelar (utanom arbeid eller verksemd). Om gevinst og tap på valuta, sjå artikkelen Valutagevinst og -tap ved lån i fremmed valuta på skatteetaten.no. Du skal opplyse om inntekter knytte til næringsverksemd, i næringsoppgåva dersom du har plikt til å levere ei slik oppgåve. 3.2 Frådrag i tilknyting til arbeidsinntekt o.l. 3.2.1 Minstefrådrag i eiga inntekt Minstefrådraget er eit standardfrådrag i lønn, pensjon og liknande inntekt. Har du faktiske kostnader knytte til arbeid og liknande som er høgare enn minstefrådraget, kan du krevje frådrag for desse i staden for minstefrådraget, sjå post 3.2.2. Minstefrådraget blir rekna ut automatisk. Du treng derfor ikkje å rette frådraget dersom du endrar utrekningsgrunnlaget for frådraget, til dømes når du må gi opp lønnsinntekt som ikkje er førehandsutfylt. Sjå òg temaet Minstefrådraget utrekning og skatteetaten.no/ minstefradrag. 3.2.2 Faktiske kostnader Denne posten er eit alternativ til post 3.2.1 og skal brukast når dei faktiske kostnadene dine knytte til arbeidet er høgare enn minstefrådraget. Kostnadene fører du i post 3.2.2. Skatteetaten kan krevje at du på førespurnad dokumenterer/sannsynleggjer kostnadene. Døme på kostnader som kan trekkjast frå i staden for minstefrådraget, er kostnader til arbeidsklede (når kledeslitasjen er ekstra stor) eller uniform bruk av heimekontor faglitteratur flytting ved overtaking av stilling reise utan overnatting ved jobbintervju frivillig sjuke- og ulykkesforsikring (avgrensa til kr 700, ektefellar kan til saman ikkje krevje høgare frådrag enn kr 700) kost på tenestereiser utan overnatting (meirkostnader til kost og losji på tenestereiser med overnatting skal ikkje førast her, men i post 3.2.7) kost ved fråvær frå heimen på 12 timar eller meir utan overnatting i samband med overtid, vakter, lang reise fram og tilbake til arbeidet osv. oppdragstakaren sin premie til frivillig trygd i dei første 16 dagane vikar transport på tenestereiser/yrkesreiser vedlikehald/ajourhald av utdanning verktøyhald Underskot på godtgjersle frå arbeidsgivar til dekning av slike kostnader inngår òg i post 3.2.2.

13 3.2.4 Minstefrådrag i ektefelletillegg Det blir rekna ut eit eige minstefrådrag av beløpet i post 2.2.4. Minstefrådraget utgjer 27 prosent av ektefelletillegget, men kan ikkje overstige kr 70 400. Minstefrådraget skal heller ikkje setjast lågare enn kr 4000, med mindre ektefelletillegget er lågare. Det blir heller ikkje gitt særskilt minstefrådrag for ektefelletillegg når dette er skattefritt. 3.2.5 Minstefrådrag i inntekta til barn Det blir rekna ut eit eige minstefrådrag i den skattepliktige lønnsinntekta til barn ført opp i post 2.4.1. Dersom du har fleire barn som er 12 år eller yngre (fødde i 2002 eller seinare) som har hatt lønnsinntekt, skal det reknast ut minstefrådrag i lønnsinntekta for kvart barn. Dersom inntekta til barn er fordelt mellom foreldra, blir minstefrådraget i lønnsinntekta rekna ut før fordeling, og blir deretter fordelt mellom foreldra. Om utrekning av minstefrådrag i lønnsinntekt, sjå temaet Minstefrådraget utrekning.. 3.2.6 Minstefrådrag i barnepensjon Dersom du er 17 år eller eldre (fødd i 1997 eller tidlegare) og får barnepensjon, har du krav på eit eige minstefrådrag i barnepensjonen som er ført i post 2.2.1 og/eller post 2.2.2. Minstefrådraget kjem i tillegg til minstefrådrag i eventuell lønnsinntekt. Frådraget blir rekna ut som for annan pensjon, sjå temaet Minstefrådraget utrekning. Foreldre som tek imot pensjon for barn som i 2014 er 16 år eller yngre (fødde i 1998 eller seinare), får eit eige minstefrådrag rekna ut av beløpet i post 2.6.3. Dersom beløpet gjeld fleire barn, blir det gitt minstefrådrag i barnepensjonen for kvart av dei. Minstefrådraget blir rekna ut av heile barnepensjonen uavhengig av korleis ektefellane har fordelt han mellom seg i sjølvmeldinga. Minstefrådraget blir deretter fordelt mellom ektefellane i same forhold som barnepensjonen er fordelt mellom dei. Om fordeling av barn sine inntekter o.l., sjå temaet Foreldre og barn. 3.2.7 Meirkostnader til kost og losji o.l. ved opphald utanfor heimen Dersom du av omsyn til arbeidet må bu utanfor heimen, har du krav på frådrag for meirkostnader på grunn av fråværet dersom du har dekt kostnadene sjølv. Frådraget blir gitt i tillegg til minstefrådraget. Du blir ikkje rekna for å bu utanfor heimen dersom fråværet om natta berre kjem av opphald på arbeidsplassen i inntil to døgn (til og med 48 timar) og dette inngår som ein del av den ordinære arbeidstida di, t.d. ved skiftarbeid, arbeid på mobil arbeidsstad og samanhengande vakter. Ved slike opphald kan du få frådrag for meirkostnader til kost med opp til 84 kroner per dag og berre når fråværet frå heimen er på 12 timar eller meir. Dette frådraget inngår i minstefrådraget i post 3.2.1 og kan ikkje krevjast i tillegg. Dersom du ikkje krev minstefrådrag, skal du føre frådraget i post 3.2.2. Meirkostnader til kost Du får frådrag for kostnader til kost ved arbeidsopphald utanfor heimen. Du kan velje om du vil krevje frådrag for faktiske kostnader, eller om frådraget skal reknast ut etter eigne satsar, sjå nedanfor. Ein føresetnad for å få frådrag etter sats er at du sjølv har dekt kostnadene fullt ut. Frådrag for faktiske kostnader Dersom du krev frådrag for faktiske kostnader til kost, må du på førespurnad frå Skatteetaten kunne dokumenterere/ sannsynleggjere kostnadene. Du skal ikkje sende inn dokumentasjon før Skatteetaten ber om det. Dersom kostnadene blir rekna som pendlarkostnader, skal frådraget reduserast med kr 82 per døgn for kostinnsparing i heimen. Sjå temaet Pendlarar. Du kan i tillegg krevje frådrag for småutgifter med kr 100 per døgn. Næringsdrivande skal føre frådraget i denne posten dersom kostnadene blir rekna som pendlarkostnader. Kostnader som er komne på i næringsverksemd, skal førast i rekneskapen basert på originalbilag.

14 Frådragspostar Hugs at dersom du skal få frådrag for betalingar på kr 10 000 eller meir, må betalinga skje via bank. Betaler du kontant, har du altså ikkje rett til å få frådrag dersom betalinga utgjer kr 10 000 eller meir. Krev du frådrag for løpande ytingar, t.d. husleige for pendlarar, gjeld beløpsgrensa for den samla betalinga for året under eitt. For at du ikkje skal miste frådragsretten, er det derfor viktig at du betaler via bank. Frådragssatsar kost innanlands Dersom du har dekt alle utgiftene til kost sjølv og du ikkje krev frådrag for faktiske kostnader, skal frådraget reknast ut etter desse satsane per døgn: opphald på hotell når frukost ikkje inngår i prisen for rommet kr 690 opphald på hotell når frukost inngår i prisen for rommet kr 621 opphald på pensjonat o.l. (utan eiga kokemoglegheit kr 300 opphald på hybel/brakke (med kokemoglegheit) og privat overnatting kr 195 Småutgifter, kr 100 per døgn, er inkluderte i satsane. Dersom du krev frådrag for høgare beløp enn kr 195, må du kunne sannsynleggjere typen bustad. Med «sannsynleggjere» meiner vi ei oppstilling som minst skal innehalde dato for avreise og heimkomst, namnet på overnattingsstaden og om det er hotell, pensjonat eller liknande. Dersom kostnadene er høgare enn satsane over, får du frådrag for kostnader du kan dokumentere. Har du hatt heilt eller delvis fri kost, får du berre frådrag for kostnader du kan dokumentere. Frådragssatsar kost utanlands Dersom du kan sannsynleggjere at du har budd på hotell på utanlandsreise, får du frådrag etter satsen som gjeld for dette landet etter særavtale for reiser utanlands for staten si rekning. Staten sine satsar for kostgodtgjersle blir reduserte med 25 prosent frå og med det 29. døgnet ved lengre samanhengande opphald på same oppdragsstad. Dersom du ikkje kan sannsynleggjere å ha budd på hotell, får du frådrag etter pensjonat- eller hybel-/brakkesatsen etter same reglar som gjeld innanlands. Fråværsdøgn Du har krav på frådrag for det faktiske talet på døgn du har vore borte frå heimen. Dersom du bur utanfor heimen heile året, blir talet på fråværsdøgn vanlegvis rekna ut slik: utan laurdagsfri: 280 døgn fri annankvar laurdag: 255 døgn fri kvar laurdag: 240 døgn (280 dagar er 6-dagarsveke, 255 er vekselvis 5-dagars- og 6-dagarsveke, 240 dagar er 5-dagarsveke). Dersom du ikkje reiser heim kvar veke, må talet på fråværsdøgn aukast tilsvarande. Dersom du òg reiser heim midt i veka og overnattar heime til neste dag, må talet på fråværsdøgn reduserast tilsvarande. Meirkostnader til kost ved besøksreiser til heimen Dersom du har fri kost på arbeidsstaden, kan du krevje eit eige frådrag for meirkostnader til kost ved besøksreiser til heimen. Frådraget gjeld når besøksreisa ikkje medfører overnatting, men varer i seks timar eller meir, og du faktisk har kjøpt mat undervegs som ikkje er dekt av arbeidsgivar. Frådraget blir gitt med opptil kr 84 kvar veg. Dersom du ikkje har fri kost på arbeidsstaden, kan du velje anten å krevje frådrag for faktiske kostnader eller frådrag etter sats. Meirkostnadene til kost på reisa inngår i døgnsatsen som er forklart over i avsnitta Frådragssatsar kost innanlands og Frådragssatsar kost utanlands, og kan ikkje krevjast i tillegg. Det same gjeld dersom du overnattar eller reisa varer i meir enn seks timar. Meirkostnader til losji Dersom du må bu utanfor heimen på grunn av arbeidet, får du som regel berre frådrag for meirkostnader som du kan dokumentere. Bur du i brakke eller campingvogn som du sjølv eig, får du frådrag etter ein sats på kr 58 per døgn. Næringsdrivande skal føre kostnader til losji i denne posten dersom kostnadene blir rekna som pendlarkostnader. Dersom kostnaden er komen på i næringsverksemd, skal han førast i rekneskapen. Vilkåra for å bli rekna som pendlar finn du under temaet Pendlarar.

15 Heim i utlandet Personar som på grunn av arbeidet sitt i Noreg må bu utanfor heimen sin i utlandet, og som pendlar til heimen i utlandet, kan krevje frådrag for meirkostnader til kost, losji og småutgifter i samband med arbeidsopphaldet. Dersom du krev standardfrådrag for utanlandsk arbeidstakar (sjå post 3.3.7), inngår kostnadene der og kan ikkje trekkjast frå i tillegg. Sjå Rettledning for utenlandske arbeidstakere og selvstendig næringsdrivende på skatteetaten.no/selvangivelse-utenlandsk Underskot på utgiftsgodtgjersle til kost og/eller losji Underskot på motteken utgiftsgodtgjersle i lønt arbeid skal førast i post 3.2.7. Underskot oppstår når godtgjersla ikkje dekkjer meirkostnadene dine til kost og/eller losji. Dersom du ikkje kan dokumentere dei samla meirkostnadene dine til kost ved å bu utanfor heimen, kan du ved utrekninga leggje til grunn at kostnaden utgjer kr 195 per døgn for all slik utbetalt godtgjersle i året. Frådrag for større underskot krev at du på førespurnad kan dokumentere kostnaden for alle fråværsdøgna. Ver merksam på at underskot på godtgjersle til kost på tenestereiser utan overnatting skal førast i post 3.2.2, dersom du ikkje krev minstefrådrag. Dersom du krev minstefrådrag, inngår underskotet der. 3.2.8 Frådrag for reise mellom heim og fast arbeidsstad (arbeidsreiser) Du får frådrag for reiser mellom heim og fast arbeidsstad (arbeidsreiser) ut frå ein utrekna reiseavstand i kilometer. Reiseavstanden blir som hovudregel rekna ut med utgangspunkt i kortaste strekning langs bilveg eller med rutegåande transportmiddel (bortsett frå fly). Det blir gitt frådrag med kr 1,50 per km. Dersom den samla reiseavstanden, medrekna besøksreiser (sjå post 3.2.9), er på over 50 000 km, er satsen i utgangspunktet kr 0,70 per km for det talet på kilometer som overstig 50 000 km. Frådraget er avgrensa til den delen av beløpet som overstig kr 15 000 (eigendelen). I praksis vil det seie at om du reiser tur-retur heimen og den faste arbeidsstaden fem dagar i veka, og den daglege avstanden overstig 44 km (tur-retur), kan du ha krav på reisefrådrag. Ved kortare reiseavstand kan du òg ha krav på frådrag dersom du 3.2.9 Frådrag for reisekostnader ved besøk i heimen (besøksreiser Dersom du må bu utanfor heimen på grunn av arbeidet, kan du få frådrag for reisekostnader ved besøk i heimen (besøksreiser). Frådrag for besøksreiser og arbeidsreiser blir rekna under eitt. Frådraget for reisekostnader er avgrensa til den delen av beløpet som overstig kr 15 000 (eigendelen). Dersom du bur innanfor EØS-området, blir frådraget gitt etter dei same reglane og satsane som for arbeidsreiser, sjå post 3.2.8. Dersom du bruker bil, fell frådragsretten bort for den delen av reiseavstanden som overstig 75 000 km. Har du brukt fly ved besøksreisa, kan du i staden for avstandsfrådraget (kr 1,50/0,70 per km) krevje frådrag for faktiske kostnader til flybillett. Dersom du bruker bil på delar av reisa, kan du for denne delen krevje avstandsfrådrag i tillegg til billettkostnadene. Du må kunne dokumentere kostnadene til flybillettar dersom Skatteetaten ber om det. Krev du frådrag for flyreisa, skal frådraget førast i rubrikken for bompengar og ferjekostnader, sjå temaet Arbeidsreiser/yrkesreiser. Bur du utanfor EØS-området, kan du krevje frådrag for utgifter du faktisk har hatt til transport. Utgiftene må dokumenterast. Dersom du bruker eigen bil, må du dokumentere bruken, og utgiftene skal reknast ut etter dei same satsane som avstandsfrådraget ved arbeidsreiser (kr 1,50/0,70 per km). Maksimalt frådragsbeløp for kostnader til transport er kr 92 500 (før reduksjon med eigendelen). Krev du standardfrådrag for utanlandsk arbeidstakar (sjå post 3.3.7), kan du ikkje krevje frådrag for reisekostnader i tillegg. Då inngår reisekostnadene i standardfrådraget og kan ikkje trekkjast frå særskilt. Sjå Rettledning for utenlandske arbeidstakere og selvstendig næringsdrivende på skatteetaten.no. 3.2.10 Foreldrefrådrag (kostnader til barnehage m.m.) Har du barn som er 11 år eller yngre (fødde i 2003 eller seinare), kan du krevje foreldrefrådrag for kostnader til pass og stell av barn som bur heime. Du kan òg krevje foreldrefrådrag for kostnader i samband med eldre barn dersom barnet har særleg behov for omsorg og pleie, t.d. fordi barnet treng kontinuerleg tilsyn på grunn av nedsett funksjonsevne. Forholdet må dokumenterast med attest frå lege, barnevern eller liknande. Kostnadene må òg kunne dokumenterast. har hatt fleire enn 230 reiser i året (tur/retur), eller har krav på frådrag for besøksreiser ved opphald utanfor heimen (pendlaropphald), sjå post 3.2.9 Sjå temaet Arbeidsreiser/yrkesreiser og skatteetaten.no/reisefradrag.

16 Du kan ikkje krevje frådrag for utgifter du har til forsørging eller tilsyn av foreldre eller andre slektningar. Frådraget gjeld kostnader til dagmamma, barnehage, skulefritidsordning o.l. Frå og med inntektsåret 2014 blir det òg gitt frådrag for kostnader til fritidsordningar av tilsvarande art som SFO rett etter skulen, t.d. fotball- eller idrettsfritidsordning. Det er ikkje krav om ein viss type aktivitetar, men ordninga må vere etablert som eit alternativ til skulefritidsordning på barneskule, både med omsyn til tidsrom og regularitet. Fritidsordningar som skal reknast som pass og stell av barn, har desse kjenneteikna: tilbod rett etter skuletid og fram til seinast kl. 17.00 avtale om opphald fast ein til fem dagar i veka for kvart enkelt barn open for alle barn i alderen 5 11 år, utan krav om faglege kvalifikasjonar fellesaktivitetar ute og/eller inne har eventuelt matpause med utdeling av t.d. brød eller frukt har eventuelt tid til lekser, med eller utan leksehjelp følgjer i hovudsaka feriane og fridagane som gjeld ved skulen Frådrag gjeld òg for fritidsordning før skuletid eller som blir utvida til heildagstilbod delar av skuleferien. Idrettsforeiningar o.l. som driv ei fritidsordning, har ikkje rapporteringsplikt for 2014. Du må føre opp utgiftene til fritidsordning dersom dei ikkje er førehandsutfylte. Dersom vi ber om det, må du kunne dokumentere kostnadene. Du kan krevje frådrag for opphaldskostnader, men ikkje for utgifter til kost (matpengar). Frådraget er avgrensa til kr 25 000 for eitt barn frådragsgrensa aukar med kr 15 000 for kvart barn utover det første du har som er under 12 år, eller som er eldre, men har behov for tilsyn. Dersom du har meirkostnader til tilsyn på grunn av barn sin sjukdom eller annan varig veikskap, kan kostnadene i visse tilfelle trekkjast frå som særfrådrag for store sjukdomskostnader i den graden dei overstig beløpsgrensa for maksimalt foreldrefrådrag. Du kan berre krevje særfrådrag for tilsynsutgifter dersom du har fått særfrådrag for store sjukdomsutgifter for barn både i inntektsåra 2010 og 2011. Sjå post 3.5.4 om vilkåra for særfrådrag for store sjukdomskostnader. Som kostnader reknar ein òg ekstra reisekostnader til og frå barnehage m.m. Dersom du bruker bil, blir kostnaden rekna ut til kr 1,50 per km. Skjer transporten i samband med køyring til og frå arbeidsstaden, eventuelt i samband med yrkeskøyring, er det berre frådragsrett for ekstrakøyringa (ekstra reiselengd). Dersom du bruker rutegåande transportmiddel, skal kostnadene setjast til meirkostnadene ved å bruke slikt transportmiddel. Kostnadene må reduserast med eventuell skattefri stønad til barnetilsyn. Ein eventuell stønad står i kode 245 i oppgåva frå NAV (pensjonsoppgåva). Kontantstøtte reduserer ikkje frådraget. Adoptivbarn og fosterbarn som du ikkje får fosterheimsgodtgjersle for, blir òg rekna som eigne barn. Ektefellar og sambuarar med felles barn kan sjølve velje korleis dei vil fordele frådraget mellom seg. Om fordeling av frådraget, sjå temaet Foreldre og barn og skatteetaten.no/foreldrefradrag. 3.2.11 Fagforeiningskontingent Betalt kontingent kan trekkjast frå med opp til kr 3 850, eller med ein forholdsmessig del av beløpet dersom fagforeiningskontingenten berre er betalt for ein del av året. Kontingenten skal stå i lønnsog trekkoppgåva, kode 311.Har du betalt kontingenten og dette ikkje står i lønns- og trekkoppgåva, har du likevel rett til frådrag dersom du kan dokumentere dette. (Du skal berre sende inn dokumentasjon dersom Skatteetaten ber om det.) Kontingent til arbeidsgivarforeining eller landsomfattande yrkesog næringsorganisasjon som gir rett til frådrag, skal førast som frådrag i næringsrekneskapen, ikkje i post 3.2.11. Det blir ikkje gitt frådrag for kontingent til arbeidsgivarforeining og landsomfattande yrkes- og næringsorganisasjon dersom du har kravd frådrag for fagforeiningskontingent. Frådrag for kontingent til arbeidsgivarforeining er avgrensa oppover til to promille av samla utbetalt lønn. Frådrag for kontingent til landsomfattande yrkes- og næringsorganisasjon blir gitt med opptil kr 3 850 eller med opp til to promille av samla utbetalt lønn. Sjå skatteetaten.no/ fagforeningsfradrag. 3.2.12 Premie til pensjonsordning i arbeidsforhold Beløpet står i lønns- og trekkoppgåva, kode 312. Du får frådrag for premie til kommunal pensjonsordning Noregs Bank si pensjonskasse pensjonsordning etter føretakspensjonslova pensjonsordning etter innskotspensjonslova pensjonsordning etter tenestepensjonslova pensjonsordning i statleg bedrift Statens pensjonskasse tariffesta pensjon 3.2.13 Særskilt frådrag for sjøfolk Beløpet blir rekna ut av inntekta i post 2.1.2 og utgjer 30 prosent av denne summen. Maksimalt frådrag er kr 80 000. Sjå skatteetaten.no/fisker-sjofolk. 3.2.14 Særskilt frådrag for fiskarar og fangstmenn Det blir gitt særskilt frådrag med inntil 30 prosent av utrekningsgrunnlaget i post 290 i Fiske (RF-1213). Vilkåra for frådraget står i

17 rettleiinga til skjemaet. Maksimalt frådrag er kr 150 000. Sjå skatteetaten.no/fisker-sjofolk. Dersom du oppfyller vilkåra for særskilt frådrag for fiskarar og fangstfolk og særskilt frådrag for sjøfolk i same inntektsår, blir dei særskilde frådraga rekna ut kvar for seg. Samla frådrag kan likevel ikkje overstige kr 150 000. 3.3 Kapitalkostnader og andre frådrag 3.3.1 Gjeldsrenter Du får i utgangspunktet frådrag for alle renter som er komne på i inntektsåret. Du har ikkje rett til frådrag i 2014 for renter som er forfalle til betaling i 2014, men ikkje betalte dette året. Kostnader ved låneopptak, medrekna etableringsgebyr, blir likestilte med renter. Renter som har forfalle, men ikkje er betalte i 2014, kan du ikkje krevje frådrag for (med mindre dei inngår i bokføringspliktig verksemd). Slike misleghaldne renter får du først frådrag for det året du betaler dei. For studielån i Lånekassen blir det berre gitt frådrag for renter som er betalte. Hugs å føre opp renter av eventuell gjeld til privatpersonar og arbeidsgivar. Du kan òg trekkje frå betalte forseinkingsrenter av gjeldsrenter og renter og kostnader ved kredittkjøp. For kredittkjøp gjeld visse formelle vilkår og avgrensingar i storleiken på frådraget. Du kan ikkje føre opp forskotsbetalte renter for 2015 eller seinare år. Det same gjeld ettergitte renter. Rentefordelen ved rimeleg lån i arbeidsforhold kjem til frådrag i denne posten, i tillegg til dei faktiske rentene. Rentebeløpet inkludert rentefordelen vil normalt vere førehandsutfylt. Rentefordelen er skattepliktig som lønn, sjå post 2.1.1. Du kan ikkje trekkje frå rentetillegg på restskatt (gjeld ikkje forseinkingsrenter). I tilfelle der fleire personar har lån saman og banken rapporterer inn beløpet på berre éin av låntakarane, må låntakarane sjølve fordele frådraget etter ansvarsforhold. Ektefellar kan likevel velje ei anna fordeling. Om frådrag for gjeld og gjeldsrenter for personar med fast eigedom i utlandet, sjå temaet Fast eigedom i utlandet. Sjå skatteetaten.no/rentefradrag. 3.3.2 Gjeldsrenter utlandet Renter på lån i utlandet skal dokumenterast. Om frådrag for gjeld og gjeldsrenter for personar med fast eigedom i utlandet. Sjå temaet Fast eigedom i utlandet. 3.3.3 Føderådsytingar utanfor jord- og skogbruk o.l. Føderåd Her frådragsfører du dei ytingane dine som er knytte til fast eigedom utanfor jord- og skogbruk, dvs. verdien av burett, naturalytingar og eventuelle kontantar som er utbetalte i samsvar med avtale om føderåd (kår). Merk deg at du skal inntektsføre buretten i Utleige m.m. av fast eigedom (RF-1189). Kostnader til forsikringar og vedlikehald osv. på bustaden skal førast i det same skjemaet. Underhaldsbidrag Det er ikkje frådragsrett for betalt barnebidrag, særtilskot etter barnelova o.l. (Dette er heller ikkje skattepliktig inntekt for mottakaren, sjå post 2.6.1.) Regelmessige underhaldsbidrag til fråseparert eller tidlegare ektefelle gir rett til frådrag. Underhaldsbidrag som er betalte gjennom NAV Innkrevjing, står i oppgåva frå NAV. Det er berre underhaldsbidrag som gir rett til frådrag, som skal førast i post 3.3.3. Det er ikkje frådragsrett for underhaldsbidrag som er betalt som eit eingongsbeløp. Skatteetaten kan krevje at du dokumenterer underhaldsbidrag du har betalt direkte til bidragsmottakar, men du treng ikkje sende inn dokumentasjon med mindre Skatteetaten ber om det. Sjå skatteetaten.no/underholdsbidrag. 3.3.4 Del av kostnader i bustadselskap (burettslag og bustadaksjeselskap) og i bustadsameige Beløpet står i oppgåva frå bustadselskapet eller bustadsameiget. Partseigarar/bustadsameigarar som ikkje har fått oppgåve, kan få dei nødvendige opplysningane frå styret i selskapet/sameiget eller frå rekneskapsføraren. Dersom du leiger ut bustad i eit bustadselskap (burettslag og bustadaksjeselskap) eller bustadsameige som fører til at bustaden skal rekneskapsliknast, skal du ikkje føre din del av kostnadene til selskapet/sameiget her. Du skal då stryke eit eventuelt førehandsutfylt beløp og føre det i skjemaet Utleige m.m. av fast eigedom (RF-1189). Sjå temaet Bustad og annan fast eigedom. 3.3.5 Frådragsgivande innbetaling til individuell pensjonsordning (IPS) Det blir gitt frådrag for premie, innskot og administrasjonskostnader knytte til individuell pensjonsavtale etter Lov om individuell pensjonsordning (IPS). Det samla frådraget kan ikkje overstige kr 15 000.

18 3.3.6 Tap ved sal o.a. av bustad, fritidseigedom, tomt og annan fast eigedom Om frådrag for tap, sjå temaet Bustad og annan fast eigedom. Tap ved sal o.a. av eigedom i utlandet skal òg førast i post 3.3.6 når tapet gir rett til frådrag i Noreg, sjå temaet Fast eigedom i utlandet. Gevinst/tap ved realisasjon (sal o.a.) av bustad kan vere førehandsutfylt. I dei tilfella vil du ha fått opplysningar om grunnlaget for skatteplikta (eigartid og brukstid) og utrekninga. Dersom du meiner at desse opplysningane er feil eller ufullstendige, og du ikkje har fått korrigert opplysningane i skjema RF-1318 Sal av bustad, fritidsbustad eller tomt, må du korrigere gevinsten/tapet i sjølvmeldinga og orientere om dei nye opplysningane. 3.3.7 Andre frådrag Spesifiser kva du krev frådrag for. Posten skal m.a. brukast til Gåver til visse frivillige organisasjonar og trus- og livssynssamfunn Du kan få frådrag for pengegåver til visse frivillige organisasjonar o.l. med opp til kr 16 800. Frådragsordninga gjeld òg for pengegåver til utanlandske organisasjonar o.l. innanfor EØS-området. Du får òg frådrag for gåver til Den norske kyrkja og den alminnelege statskyrkja i eit EØS-land. Vilkåra for frådragsrett er at gåva/ gåvene til kvar enkelt organisasjon er på minst kr 500 i løpet av inntektsåret, og at organisasjonen har rapportert inn beløpet. Sjå skatteetaten.no/organisasjonsgave. Norske organisasjonar o.l. må ha gitt opplysningar om gåva til Skatteetaten i maskinleseleg form til fastsette fristar. Dersom gåvebeløpet ikkje er førehandsutfylt i sjølvmeldinga, må du be gåvemottakaren om å sende dei nødvendige opplysningane til Skatteetaten. Dersom du saman med andre har gitt ei gåve til frivillige organisasjonar o.l. og meiner at beløpet som er rapportert inn på deg, er feil, må du be organisasjonen om å gjere ei ny innrapportering i samsvar med din forholdsmessige del av gåvebeløpet. Gåver til utanlandske gåvemottakarar er ikkje førehandsutfylte i sjølvmeldinga. For slike gåver må du sjølv føre opp gåvebeløpet under post 3.3.7 som Gåver gitt til organisasjonar i utlandet og gi opplysningar om namnet på organisasjonen. På førespurnad må du kunne leggje fram kvittering frå organisasjonen, som skal innehalde opplysningar om namnet ditt, adressa, norsk fødselsnummer/ organisasjonsnummer og gåvebeløpet i norske kroner. Det er få utanlandske organisasjonar o.a. innanfor EØS-området som er godkjende og kjem inn under gåvefrådragsordninga for 2014. Lista over godkjende organisasjonar finn du på skatteetaten.no. Tilskot til forsking og yrkesopplæring Du kan få frådrag for tilskot til institutt som med medverknad frå staten driv vitskapleg forsking. Det blir òg gitt frådrag for tilskot til yrkesopplæring som kan ha noko å seie for verksemda di. Frådrag utover kr 10 000 er avgrensa til 10 prosent av den alminnelege inntekta di før særfrådrag og før frådrag for tilskotet. Lista over godkjende institutt finn du på skatteetaten.no. Indeksobligasjonar og banksparing med aksjeindeksert avkastning (IO og BMA) Du får frådrag for etableringskostnader (teikningsgebyr). Frådraget blir gitt når spareordninga er avslutta. Eit eventuelt avbrotsgebyr som kjem av at spareordninga blir avslutta før bindingstida er ute, blir rekna som tap og gir normalt ikkje grunnlag for frådrag, bortsett frå når spareforma er i næring eller gjeld mengdegjeldsbrev. Utanfor næring kan avbrotsgebyr likevel avreknast mot ei eventuell positiv avkastning. Tap ved innløysing av indeksobligasjonar gir berre rett til frådrag dersom obligasjonen er eit mengdegjeldsbrev eller spareforma er i verksemd. Slikt tap er ikkje førehandsutfylt i sjølvmeldinga, og du må sjølv rekne ut eventuelle tap. Du har eit tap dersom det beløpet du fekk ved innløysing, er lågare enn det du betalte for obligasjonen inkludert gebyr (teikningsgebyr og eventuelt avbrotsgebyr). Standardfrådrag for utanlandske arbeidstakarar Dersom du er utanlandsk arbeidstakar og har skatteplikt til Noreg for lønnsinntekt, kan du krevje standardfrådrag for utanlandske arbeidstakarar. Har du opphelde deg i Noreg så lenge at du har blitt skattemessig busett her, kan du krevje standardfrådrag for utanlandske arbeidstakarar ved likninga for dei to første inntektsåra der du blir likna som busett i Noreg. Du blir rekna som skattemessig busett i Noreg frå og med det året opphaldet ditt i Noreg overstig 183 dagar i ein 12-månadersperiode eller 270 dagar i ein 36-månadersperiode Standardfrådraget er 10 prosent av brutto arbeidsinntekt og maksimalt kr 40 000. Dersom ein bruker standardfrådrag, fell ei rekkje andre frådrag bort. Sjå Rettledning for utenlandske arbeidstakere og selvstendig næringsdrivende på skatteetaten.no viss du vil ha meir informasjon. Særskilt inntektsfrådrag for ungdom Barn som er 17 år eller eldre (fødde i 1997 eller tidlegare), har krav på eit eige inntektsfrådrag dersom dei har arbeidsinntekt og barnepensjon. Frådraget blir gitt automatisk.

19 Tap ved sal av verdipapir o.l. Her fører du tap ved sal av verdipapir som gir frådragsrett, og som ikkje skal førast i post 3.3.8, 3.3.9 eller 3.3.10. Unit Link-forsikring Her fører du tap på sparedelen ved utbetaling frå individuell livrente med investeringsval utan avkastningsgaranti (Unit Link) som er teikna i selskap som har eller har hatt løyve til å drive forsikringsverksemd i Noreg. Her skal du òg føre tap på sparedelen ved utbetaling frå kapitalforsikring med investeringsval utan avkastningsgaranti (Unit Link) som er teikna i norske selskap eller i selskap i eit anna EØS-land. Skatteetaten kan be om at tapet blir dokumentert. Valutatap Valutatap gir i visse tilfelle frådragsrett. Tapet er ikkje førehandsutfylt, og du må derfor sjølv rekne ut tapet. Sjå skatteetaten.no/valutagevinst-tap for å få informasjon om når valutatap gir frådragsrett. Bitcoins Tap ved sal av bitcoins gir frådragsrett. Du må på førespurnad kunne leggje fram ei utrekning over påstått tap. 3.3.8 Tap ved sal av aksjar o.l. (RF-1088) Denne posten skal vere førehandsutfylt med netto aksjetap frå norske aksjeselskap og utanlandske selskap som er registrerte på Oslo Børs, og som du har motteke Aksjar og eigenkapitalbevis (RF-1088) for. Det same gjeld for eigenkapitalbevis. RF-1088 byggjer på opplysningar frå selskapa, Verdipapirsentralen (VPS) og dei opplysningane du sjølv har gitt til Skatteetaten. Du må kontrollere denne oppgåva før du gjer deg ferdig med sjølvmeldinga. Dersom du gjer endringar i oppgåva, er du pliktig til å levere denne innan fristen for levering av sjølvmeldinga. Dersom beløpet i RF-1088 er feil eller det står «ukjent», må du korrigere tala som er feil eller mangelfulle, og føre korrekt tap som gir frådragsrett, i post 3.3.8 i sjølvmeldinga. Dersom du endrar beløpet i post 3.3.8 i sjølvmeldinga, må du levere sjølvmeldinga. Du kan då ikkje ta i bruk leveringsfritaket. Sjølvmeldinga kjem berre til å vere førehandsutfylt når det gjeld realisasjonar der Skatteetaten sit med alle opplysningane for å kunne rekne ut gevinst/tap. Dersom Skatteetaten ikkje har fullstendige opplysningar, til dømes dersom vi manglar opplysningar om salsvederlag, kjem ikkje gevinst/tap til å vere rekna ut for denne realisasjonen i sjølvmeldinga. I RF-1088 finn du ein fotnote under post 120 der det står at vi manglar opplysningar for å kunne rekne ut gevinst/tap for éin eller fleire realisasjonar. Du må då gå til tabell 3b i skjemaet Aksjar og eigenkapitalbevis (RF-1088) for å finne desse realisasjonane. Du må korrigere dei mangelfulle tala og føre gevinst/tap på desse realisasjonane direkte i sjølvmeldinga. Dersom du oppdagar feil i RF-1088, kan du få hjelp til å rekne ut rett tap med frådragsrett dersom du leverer RF-1088K på altinn. no. I løpet av tre til fire dagar får du ei oppdatert oppgåve. Dersom den oppdaterte oppgåva viser endra beløp, må du sjølv føre dette beløpet i sjølvmeldinga. I rettleiinga til RF-1088 finn du døme på utrekning av gevinst og tap. Dersom du har realisert aksjar eller eigenkapitalbevis utan å ha motteke RF-1088 for desse aksjane, skal du føre aksjetapet i post 3.3.10 og i skjema RF-1059. Sjå meir om skattlegging av aksjar og aksjeskjema under temaet Aksjar o.l. og skatteetaten.no/aksjer. 3.3.9 Tap ved sal av partar i verdipapirfond Denne posten omfattar frådragsgivande tap ved innløysing, sal eller annan realisasjon av partar i verdipapirfond (f.eks. aksjefond, obligasjonsfond, rentefond, kombinasjonsfond). Partseigarar i norske og enkelte utanlandske verdipapirfond som har realisert partar i 2014, får ei realisasjonsoppgåve frå forvaltingsselskapet eller Verdipapirsentralen (VPS). Realisasjonsoppgåva inneheld opplysningar om skattepliktig gevinst / tap som gir frådragsrett. Beløpet for tap som gir frådragsrett, er førehandsutfylt i denne posten dersom forvaltingsselskapet eller Verdipapirsentralen har rapportert inn beløpet til Skatteetaten. Du må sjølv kontrollere beløpa og rette eventuelle feil. Dersom tapet ikkje er førehandsutfylt i sjølvmeldinga, fører du sjølv beløpet i post 3.3.9. Gevinst/tap ved realisasjon av partar i dei fleste utanlandske verdipapirfond er ikkje førehandsutfylt. Du må då fylle ut og levere skjemaet Aksjar og fondspartar m.m. (RF-1059) og føre gevinst i post 3.1.10 og tap i post 3.3.10. Leverer du elektronisk via Altinn, finn du skjemaet i tilknyting til posten eller i vedleggsoversikta. Du kan òg levere skjemaet på papir. Skjemaet finn du på skatteetaten.no. Du kan òg få skjemaet hos Skatteetaten. 3.3.10 Tap ved sal av aksjar o.l. (RF-1059) Her fører du andre frådragsgivande tap på aksjar o.l. enn dei som skal førast i post 3.3.8 eller 3.3.9, m.a.: aksjar/eigenkapitalbevis i norske og utanlandske selskap som du ikkje har motteke Aksjar og eigenkapitalbevis (RF-1088) for (gjeld òg tap på aksjar i selskap som er oppløyste i 2014) partar i utanlandske verdipapirfond der tapet ikkje inngår i det førehandsutfylte beløpet i post 3.3.9 obligasjonar Ved realisasjon av aksjar i utanlandske selskap eller aksjar/

20 eigenkapitalbevis i norske selskap som du ikkje har motteke Aksjar og eigenkapitalbevis (RF-1088) for, må du fylle ut og leggje ved Aksjar og fondspartar m.m. (RF-1059). Leverer du elektronisk via Altinn, finn du skjemaet i tilknyting til posten eller i vedleggsoversikta. Du kan òg levere skjemaet på papir. Skjemaet finn du på skatteetaten.no. Du kan òg få skjemaet hos Skatteetaten. Om utrekning av tap som gir frådragsrett, sjå rettleiinga RF-1072. Det er ikkje utarbeidd noko eige skjema for tap ved sal av obligasjonar og andre finansielle instrument. Du må på førespurnad kunne leggje fram dokumentasjon på og utrekning av tap ved sal av obligasjonar og andre finansielle instrument. Tap ved sal av andre finansielle instrument, medrekna finansielle opsjonar og andre derivat, skal førast i post 3.3.7. Les meir om skattlegging av aksjar og aksjeskjema under temaet Aksjar o.l. og skatteetaten.no/aksjer. 3.3.11 Framførbart underskot frå tidlegare år Dersom du har eit udekt underskot frå tidlegare år, skal beløpet vere gitt opp i skatteoppgjeret for 2013 som «ubrukt underskot» og vere førehandsutfylt i post 3.3.11 i sjølvmeldinga for 2014. I utgangspunktet kan du trekkje frå underskotet fullt ut, men i nokre tilfelle kan frådragsretten ha falle heilt eller delvis bort. Dette gjeld m.a. dersom det er gitt frådrag for kostnader til pass og stell av barn (post 3.2.10) eller særfrådrag i det året slikt underskot oppstod (slikt frådrag kan ikkje skape eller auke eit framførbart underskot) verksemda di opphøyrde i 2005 eller tidlegare og underskotet gjeld denne verksemda du har fått ettergitt gjeld gjennom gjeldsforhandling eller konkurs du har tilbakeført underskot til tidlegare år då verksemda opphøyrde Dersom du er gift, gjeld reglane om frådrag for framførbart underskot i utgangspunktet særskilt for deg og ektefellen din. Resterande framførbart underskot hos éin ektefelle blir automatisk overført til frådrag i den andre ektefellen si inntekt. Ta kontakt med Skatteetaten viss du vil ha nærmare informasjon. 3.3.12 Underskot ved utleige av fast eigedom Her fører du underskot ved drift av bustadeigedom og annan fast eigedom som skal rekneskapsliknast, sjå Bustad og annan fast eigedom. Legg ved skjemaet Utleige m.m. av fast eigedom (RF-1189). Dersom du leverer sjølvmeldinga elektronisk, finn du skjemaet i tilknyting til posten. 3.5 Særfrådrag Spørsmål om særfrådrag rettar du til Skatteetaten. 3.5.1 Særfrådrag for uførleik Det blir gitt særfrådrag for uførleik til og med den månaden du fyller 67 år. Sjå skatteetaten.no/uforhet. Frå og med den månaden du har rett til å få utbetalt uførepensjon på grunn av at arbeidsevna er nedsett med minst 2/3, har du krav på særfrådrag med kr 2 667 per månad (kr 32 004 per år). Dersom du får uførepensjon etter folketrygdlova, eller uførepensjon etter andre lover, fordi arbeidsevna er nedsett med mindre enn 2/3, har du krav på halvt særfrådrag med kr 1 334 per månad (kr 16 008 per år). Dersom du får uførepensjon etter folketrygdlova, skal særfrådraget vere førehandsutfylt i sjølvmeldinga. Forslaget til særfrådrag står i oppgåva frå Nav (pensjonsoppgåva), kode 250. Er du busett i utlandet, men skattepliktig til Noreg, vil ikkje særfrådraget vere førehandsutfylt. Du må derfor hugse å føre det opp i sjølvmeldinga. Du har ikkje rett på særfrådrag for det tidsrommet du har teke imot arbeidsavklaringspengar. Dersom du mottek uførepensjon frå andre enn folketrygda, er særfrådraget som oftast ikkje førehandsutfylt i sjølvmeldinga. Du må derfor hugse å føre opp særfrådraget i sjølvmeldinga. 3.5.3 Særfrådrag for lettare nedsett arbeidsevne Særfrådrag for lettare nedsett arbeidsevne blir gitt etter ei samla økonomisk vurdering, der ektefellen sine inntekts- og formuesforhold òg blir tekne med. Du må kunne leggje fram legeattest på førespurnad. Særfrådraget skal ikkje overstige kr 9 180 Sjå skatteetaten.no/ervervsevne. 3.5.4 Særfrådrag for uvanleg store sjukdomskostnader Regelen om særfrådrag for store sjukdomskostnader blei oppheva frå og med inntektsåret 2012. Du kan likevel for inntektsåret 2014 krevje særfrådrag for store sjukdomskostnader dersom du fekk særfrådrag for sjukdomskostnader ved likninga både for 2010 og 2011. Du kan derimot ikkje krevje særfrådrag for utgifter som knyter seg til tannbehandling, transport og bustad. Dette gjeld sjølv om du fekk særfrådrag for slike utgifter ved likninga for 2010 og 2011. I denne posten fører du opp 100 prosent av utgifter med frådragsrett. For inntektsåret 2014 skal det gjerast ei nedtrapping av særfrådraget. For inntektsåret 2014 blir det gitt særfrådrag med 67 prosent av utgifter med frådragsrett. Denne reduksjonen blir gjort automatisk gjennom systemet for likning. For ombygging/tilpassing av bustad før 2012, sjå under Særfrådrag ombygging/tilpassing av bustad før 2012. For å kunne krevje særfrådrag må du ha hatt uvanleg store