Etterspørselen etter drosjetenester

Etterspørselen etter drosjetenester Bergen køyreområde, utvikling 2007-12 r appo rt DU A Nr. 11-12

Utgivar: Hordaland fylkeskommune, Analyse, utgreiing og dokumentasjon (AUD) http://www.hordaland.no/aud Tittel: Etterspørselen etter drosjetenester Bergen køyreområde, utvikling 2007 12 Publikasjonsserie/nr: AUD rapport nr: 11 12 http://www.hordaland.no/aud rapportar Dato: 3.12.2012 Forfattar: Stian Skår Ludvigsen, PhD Tlf: 55 23 92 79 E post: stian.ludvigsen@hfk.no Kommentar: Denne rapporten er den tredje oppfølginga av evalueringa Drosjer og drosjeløyve i Bergensområdet, som vart utarbeidd av Hordaland fylkeskommune i 2007 08. Rapportane er tilgjengelege på nett: http://www.hordaland.no/statistikk/drosje Tidlegare oppfølgingar: http://bit.ly/aud 12 09 http://bit.ly/aud 8 10 http://bit.ly/aud 9 11 2

Innhald Samandrag... 3 Nedgang i drosjekøyringa i Noreg, 2007(k1)-2012(k2)... 4 Nedgang i drosjekøyringa i Hordaland, 2007-2011... 4 Oversikt over løyve i Bergen køyreområde... 5 Svak utvikling... 6 Betre løyveutnytting, men høgare ledigheitsprosent... 7 Løyveutnytting per time, veke 22-26 2012... 9 Fordeling av oppdrag... 10 Andre mogelege indikatorar for vurdering av utviklinga i etterspørselen etter drosjetenester 10 Miljødata... 14 Kjelder og meir informasjon... 16 Samandrag Hordaland fylkeskommune ber kvart år drosjeselskapa i Bergen køyreområde om å rapportere inn detaljerte data for vekene 22 til 26. Denne rapporten er den tredje i rekka av oppfølgingar etter den meir omfattande evalueringa «Drosjer og drosjeløyve i Bergensområdet» frå 2007/-08. Etterspørselen etter drosjetenester har både i Bergen køyreområde (Askøy, Bergen, Fjell, Sund) og i Noreg i fleire år vore nedadgåande. Trenden har ikkje snudd, men den har dei siste åra vore flatare enn tidlegare. Dataa for 2012 syner at Bergen Taxi ligg omtrent på nivå med 2011, mens Norgestaxi gjer det litt betre, til tross for sterkt redusert løyvetal. Det er vanskeleg å sjå at etableringa av Bybanen har teke trafikkdelar frå drosjenæringa, men det kan hende det samla sett har vore ein trafikkauke som drosjenæringa ikkje har fått del i. Bybanen har mykje sesongvariasjon, men det er teikn til aukande trafikk. Det har tidlegare år vore til dels sterk auke i vegtrafikken (på utvalde tellepunkt), men siste året har det stått stille eller gått noko ned (justert for tal virkedagar). For første gong har vi med miljødata for drosjebilparken. Om vi ser bort frå at taxiane køyrer lenger og meir på tomgang, gir miljødataa grunnlag for å seie at vi no har ein taxiflåte som er mindre miljøskadeleg (i form av CO 2 -utslepp per kilometer) enn den allmenne personbilparken. 3

Nedgang i drosjekøyringa i Noreg, 2007(k1)-2012(k2) 12,000 10,000 Turar / timar / mil 8,000 6,000 4,000 Mil køyrt m pass. Tal turar Opptatte timar 2,000 0 Figur 1: Utviklinga i ulike indikatorar for drosjeverksemda, 2007(k1)-2012(k2). Heile landet. Firekvartals glidande gjennomsnitt er brukt for å glatte over sesongvariasjon. Kjelde: SSB. På landsbasis er det er ein tydeleg nedgåande trend for distanse køyrt med passasjer. Talet drosjeturar og opptatte timar har òg hatt ein markant nedgåande trend, men trenden synast å ha flata ut. Distanse køyrt følgjer talet på turar nokså tett, men variasjonen i dataserien er noko større. Turane blir stadig kortare. I tabell 1 er det til dels stor variasjon frå år til år, så vi mistenker at det er usikkerheit i statistikkgrunnlaget, 1 men det er spesielt tre trendar som er verd å merke seg: turar i alt per innbyggjar og utnytting med passasjer per km køyrt går ned, men turane tek lengre tid. Nedgang i drosjekøyringa i Hordaland, 2007-2011 Endring 2007 2008 2009 2010 2011 Gj.sn. 2007-10 2010-11 Hordaland Turar i alt per innbyggjar 8,2 7,9 7,2 7,6 7,3-2,5 % -3,9 % Kilometer køyrt m/passasjer per tur 10,1 11,8 14,3 11,2 11,1 3,5 % -0,9 % Minutt køyrt med passasjer per tur 22,2 22,5 30,7 28,1 32,3 8,2 % 14,9 % Utnytting med passasjer per km køyrt 59,3 66,6 63,7 64,7 59,8 2,9 % -7,6 % Utnytting med passasjer per tilbydde time 35,9 33,7 37,8 39 39,4 2,8 % 1,0 % Tabell 1: Nøkkeltal for drosjeverksemda i Hordaland. Heile fylket. Kjelde: SSB. 1 Dette er SSB tal, men SSB er avhengig av informasjon frå taxiselskapa. Vi veit av eigen erfaring at desse dataa er av varierande kvalitet. 4

Oversikt over løyve i Bergen køyreområde Endring sep.07 jul.09 jul.10 jul.11 okt.11 aug. 12 okt. 12 2007-12 Bergen Taxi Totalt 436 450 (64 %) 448 (61 %) 449 (60 %) 450 (60 %) 438 (62 %) 436 (62 %) 0 Av dette reserveløyve 115 129 128 134 134 129 127 % reserveløyve 26,4 28,7 28,6 29,8 29,8 29,5 29,1 Norgestaxi Bergen Totalt 174 143 (20 %) 143 (20 %) 165 (22 %) 175 (23 %) 157 (22 %) 149 (21 %) -25 Av dette reserveløyve 52 38 33 28 28 17 12 % reserveløyve 29,9 26,6 23,1 17,0 16,0 10,8 8,1 Taxi 1 Totalt 35 67 (10 %) 69 (9 %) 76 (10 %) 73 (10 %) 83 (12 %) 86 (12 %) 51 Av dette reserveløyve 3 5 5 5 5 10 11 % reserveløyve 8,6 7,5 7,2 6,6 6,8 12,0 12,8 Bryggen Taxi Totalt 17 (2 %) 34 (5 %) 19 (3 %) 17 (2 %) 18 (3 %) 17 (2 %) 17 Av dette reserveløyve 5 6 2 1 1 1 % reserveløyve 29,4 17,6 10,5 5,9 5,6 5,9 A-Taxi Totalt 3 (0 %) 6 (1 %) 6 (1 %) 6 Av dette reserveløyve 1 1 % reserveløyve 16,7 16,7 Bergen køyreområde Totalt 645 677 694 709 718 702 694 49 Av dette reserveløyve 170 177 172 169 171 158 152 % reserveløyve 26,4 26,1 24,8 23,8 23,8 22,5 21,9 Ledige 23 (3 %) 36 (5 %) 41 (5 %) 32 (4 %) 48 (6 %) 56 (7 %) Tal løyver 700 730 750 750 750 750 Tabell 2: Oversikt over løyve i Bergen køyreområde (Askøy, Bergen, Fjell og Sund). Kjelde: Samferdselsavd. Hordaland fylkeskommune. På grunn av manglar i registreringsrutinane for løyve er tala frå før 2009 usikre og ikkje fullt ut samanliknbare med 2009- tala. Tabell 2 viser løyveoversikta for Bergen køyreområde. Det totale talet på løyve i Bergen køyreområde er no 750. Reserveløyve (løyve som berre skal brukast på bestemte tider i veka) utgjer rundt ein femdel av løyva og delen har gått litt ned. Det er Bergen Taxi som har den største delen reserveløyve. Det er òg ein del uutnytta løyve. Per oktober 2012 utgjorde desse 7,5 % av tilgjengelege løyve. Norgestaxi hadde ein betydeleg nedgang i løyvetalet frå 2007 til 2010, og på nytt att frå 2011 til 2012. Frå 2009 har det kome til ein fjerde sentral, Bryggen Taxi, og frå hausten 2011 ein femte sentral (A-Taxi). 5

Svak utvikling Km køyrt 4,000,000 3,500,000 3,000,000 2,500,000 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 Tal oppdrag 400000 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des Jan Feb Mar Apr Mai Jun 0 2008 2009 2010 2011 2012 Km køyrt Km køyrt Bergen Taxi 2000000 Km køyrt Norgestaxi 1000000 Km køyrt Taxi1 0 Køyreoppdrag Bergen Taxi Køyreoppdrag Norgestaxi Køyreoppdrag 2008 20092010 Taxi1 Jan Jul Jan Jul Jan Tal oppdrag Km køyrt Snitt køyreoppdrag BT 1. halvår 500000 Snitt køyreoppdrag 0 0 NT 1. halvår Snitt køyreoppdrag J T1 1. halvår Tal op Figur 2: Talet på køyreoppdrag i Bergen Taxi, Norgestaxi og Taxi1. Brot i tidsserie for Norgestaxi skuldast skifte av taksametersystem. Bryggen Taxi har ikkje levert data. Trendlinjer er lagt inn for Bergen Taxi (stipla for km køyrt og heiltrukken for tal oppdrag) og Norgestaxi (heiltrukken for tal oppdrag). Kjelde: Drosjesentralane. Det har vist seg vanskeleg å få samanliknbar statistikk over tid. Bergen Taxi har levert data frå juli 2010 som ikkje er direkte samanliknbar med tidlegare data, men dei har levert to sett med data for perioden januar til juni 2010. Tala frå januar 2008 til desember 2009 er justert etter gjennomsnittsforholdet mellom desse to datasetta. Norgestaxi har òg levert data frå januar 2010 og framover som ikkje er direkte samanliknbar med eldre data. Frå januar 2008 til desember 2009 viser figuren derfor rapporterte km køyrt multiplisert med gjennomsnitt av km køyrt per oppdrag for Norgestaxi i tilsvarande halvår 2010 delt på innrapportert km køyrt per oppdrag for Norgestaxi. Taxi 1 sine data for januar 2009 til juni 2010 er avrunda til næraste 1 000 km. A-Taxi sin statistikk for km køyrt og tal oppdrag er svært mangelfull, og kan ikkje nyttast. Bryggen Taxi har berre levert statistikk for referanseperioden veke 22-26 2012. Dei to minste selskapa er uansett for små og har for kort historie til å gi informasjon om utviklingstrekk. Vi har derfor ikkje purra på selskapa om denne statistikken. Grunna skifte av taksametersystem i Norgestaxi manglar data for andre halvår 2009. Det manglar data frå Bergen Taxi for januar og februar 2012. 6

Figur 2 viser utviklinga i køyreoppdrag og km køyrt for Bergen Taxi, Norgestaxi og Taxi 1. For Bergen Taxi er talet på køyreoppdrag redusert i dei fire og eit halvt åra vi har tal for. Tal som tidlegare er levert frå Bergen Taxi tyder på at det også er ein nedgang i forhold til nivået i 2006. Grunna skifte av taksametersystem i Norgestaxi manglar data for andre halvår 2009. Utviklingstrekka dei siste åra er svakt positive. Det kan sjå ut som om den negative trenden er broten, og trafikktala (frå dei to største sentralane) for juni 2010 er omtrent på nivå med tala for juni 2009. Juni 2011 er igjen litt betre enn juni 2010 (med atterhald om at berekningar er gjort for å få dataa samanliknbare over tid). Gjennomsnittleg tal oppdrag per månad i første halvår er 253 000 i 2008, 241 000 i 2009, 231 000 i 2010, 241 000 i 2011, og 239 000 i 2012. Betre løyveutnytting, men høgare ledigheitsprosent 2007* 2008 2009 2010 2011 2012 BT & BT & BT & BT & BT BT, NT, & NT NT NT NT NT BT NT BrT & AT BT NT BrT AT Løyveeffektivitet Man- fre rush 46* 39 36 29** 36 33 43 36 33 47 30 37 Man-fre elles 32* 22 20 26** 22 18 33 22 18 34 23 22 Laur-søn 30* 18 16 22** 20 15 34 20 15 35 21 14 Løyveutnytting Man- fre rush 70* 65 62 66*** 61 61 60 66 67 65 55 70 Man-fre elles 54* 43 41 43*** 42 39 53 45 42 55 51 60 Laur-søn 46* 34 32 33*** 35 30 49 37 32 50 45 52 Ledigheitsprosent Man- fre rush 36* 40 42 48*** 40 45 28 45 51 27 46 47 Man-fre elles 40* 49 51 57*** 48 54 37 52 58 38 56 64 Laur-søn 36* 47 49 53*** 43 50 31 45 52 30 54 74 Tabell 3: Indikatorar for etterspørsel etter drosjetenester i Bergen køyreområde 2007-12. Utrekningane er gjort på grunnlag av data frå drosjeselskapa for disponering av løyva fordelt på "Opptatt", "Ledig" og "Ikkje i drift" kvar heile time i døgnet i vekene 22-26 i 2008 til 2012. BT = Bergen Taxi, NT = Norgestaxi, BrT = Bryggen Taxi, AT = A-Taxi. Taxi 1 har ikkje levert datagrunnlag. Bryggen Taxi har ikkje levert datagrunnlag før 2012. A-Taxi var nytt selskap hausten 2011. * 2007-tala er estimert ut frå tal for Bergen Taxi og Norgestaxi i evalueringa "Drosjer og drosjeløyve i Bergensområdet ". 2007- tala vart delvis innhenta og berekna på ein annan måte enn tala for seinare år og er derfor ikkje fullt ut samanliknbare. 2011-tala for Bergen Taxi og dei samla 2011-tala for Bergen Taxi og Norgestaxi gjeld vekene 23-26. Talet registreringstidspunkt per bil per år: Man-fre rush (7:00 t.o.m. 9:00, 15:00 t.o.m. 17:00) = 150 Man-fre elles = 450 Laur-søn = 240 Løyveeffektivitet: "Opptatt" i prosent av den totalt oppgjevne disponible drosjebilparken. Kor stor del av den disponible bilparken som i gjennomsnitt for registreringstidspunkta i den aktuelle perioden er registrert som "Opptatt". 7

** Estimert løyveeffektivitet: (gjeld samla tal for BT og NT i 2010) "Opptatt" i prosent av det totale talet løyver per periode. Kor stor del av løyvene (per april 2010) som i gjennomsnitt for registreringstidspunkta i den aktuelle perioden er registrert som "Opptatt". Dette fordi Norgestaxi i bytte av taksametersystem ikkje har kunne levere fullstendige data i 2010. Løyveutnytting: "Ledig" + "Opptatt" i prosent av den totalt oppgjevne disponible drosjebilparken. Kor stor del av den disponible bilparken som i gjennomsnitt for registreringstidspunkta i den aktuelle perioden er "på vegen", opptatt eller klar for oppdrag. *** Gjeld berre Bergen Taxi. Ledigheitsprosent: "Ledig" i prosent av "Opptatt" + "Ledig". Kor stor del av dei bilane som er "på vegen" - opptatt eller klar for oppdrag - som i gjennomsnitt for registreringstidspunkta i den aktuelle perioden er utan oppdrag. *** Gjeld berre Bergen Taxi. Med unntak av estimert løyveeffektivitet er det i berekningane ikkje gjort forskjell på reserveløyve og hovudløyve. Reserveløyve er per definisjon løyve med låg løyveeffektivitet, sidan det berre er høve til å nytte dei på bestemte tider i veka. Redusert estimert løyveeffektivitet for Bergen Taxi i høve til den oppgjevne løyveeffektiviteten i rushtidspunkta og auka estimert løyveeffektivitet utanom rushtidene kan vere eit utslag av dette. For 2012 ser vi betre løyveutnytting, men med den same løyveeffektiviteten som i 2011. Resultatet av dette er høgare ledighetsprosent. Norgestaxi er ikkje det selskapet med best løyveutnytting (men heller ikkje verst), men er det selskapet med best løyveeffektivitet og lågast ledigheitsprosent. For 2012 har vi for første gang data for to av dei mindre selskapa. Desse er teken med i den aggregerte statistikken, men selskapa er så små at det berre er desimalforskjellar om dei er med eller ikkje i dei aggregerte tala. Løyveeffektivitet kor stor del av løyva som har eit oppdrag på eit gjennomsnittleg registreringstidspunkt er det viktigaste målet for vurdering av utviklinga i behovet for drosjetenester. Sjølv om tala for 2007 og 2010 ikkje er fullt ut samanliknbare med dei andre åra, er forskjellen mellom berekna løyveeffektivitet i 2007 og i 2008 så stor at det er mogleg å slå fast at løyveffektiviteten gjekk ned i denne perioden. Frå 2009 til 2010 kan vi berre måle endringar for Bergen Taxi, og her er endringane minimale. Frå 2009 til 2011 har det vore til dels store endringar for Norgestaxi (ikkje vist i tabellen men sjå AUD-rapport nr. 9-11). Løyveeffektiviteten til Norgestaxi har gått godt opp, spesielt utanom rushtidene tidlegare år, og i rushtida i 2012. Løyveeffektiviteten til Bergen Taxi er gått litt ned tidleg-are år, og stått stille siste år, men nedgangen er innanfor den variasjon ein må pårekne. Dette tyder på at Norgestaxi har auka marknadsdelen sin per drosje. Det ser vi òg av figur 2. Norgestaxi har som nemnt best løyveeffektivitet, men den auka løyveeffektiviteten til Norgestaxi må sjåast i samanheng med reduksjonen i talet løyver. Løyveeffektiviteten til Bryggen Taxi og A-Taxi ligg tettare på Bergen Taxi enn på Norgestaxi. Løyveutnyttinga kor stor del av drosjebilparken som ein gjennomsnittleg time er ute og prøver å få oppdrag følgjer same mønster som løyveeffektiviteten dei første åra, men har gått godt opp siste året. Både Bergen Taxi og Norgestaxi har bidrege til dette. Løyveutnyttinga for Bergen Taxi gikk opp frå 2009 til 2010, og ned igjen til 2009-nivå i 2011. For Norgestaxi gjekk den utanom rushtidene opp frå 2009 til 2011. Løyveutnyttinga er nokså lik mellom Bergen Taxi, Norgestaxi og A-Taxi i rushtida, men utanom rushtida og i helgene er det 8

Norgestaxi og dei to minste selskapa som har ein større del av bilane sine i drift enn Bergen Taxi. Ledigheitsprosenten kor stor del av dei drosjene som er ute og klare til eit oppdrag som er registrert som ledige gikk kraftig ned for Norgestaxi frå 2009 til 2011, og godt ned for Bergen Taxi frå 2010 til 2011. I 2012 var ledigheitsprosenten omtrent den same for Norgestaxi som i 2011, men den var ein del høgare for Bergen Taxi. Dei to minste selskapa har ein ledigheitsprosent som er nokså lik Bergen Taxi sin. Løyveutnytting per time, veke 22-26 2012 100 90 80 70 60 % 50 40 30 20 10 0 22 23 24 25 26 Bergen Taxi Norgestaxi Bryggen Taxi Figur 3: Løyveutnyttinga til Bergen Taxi, Norgestaxi og Bryggen Taxi frå måndag 28. mai kl. 00:00 til søndag 1. juli kl. 23:00, 2012. A-Taxi har for få bilar til å gi nyttig informasjon i eit slikt diagram. Taxi 1 har ikkje levert data. Løyveutnyttinga er her berekna etter tildelte løyve i Bergen Taxi og Norgestaxi, det vil seie tal bilar i eller tilgjengeleg for oppdrag i prosent av tilgjengelege løyve for det aktuelle måletidspunktet. Her er det skilt mellom ordinære løyve og reserveløyve. Faktisk tal tilgjengelege drosjar er ikkje rekna inn. Tidspunkta der reserveløyve kan bli brukt er: Måndag torsdag: 05:00 18:00 Fredag: 05:00 24:00 Laurdag: 00:00 14:00; 18:00 24:00 Søndag: 00:00 09:00 Prosentverdiane vil ikkje vere heilt nøyaktige i tidspunkta der reserveløyva går frå å kunne brukast til å ikkje kunne brukast, fordi ei drosje med reserveløyve som har påbegynt ein tur før skiftet må gjere turen ferdig før ho loggar av. 9

Gjennomsnittstala fortel ikkje heile biletet. Eit anna mål på løyveutnyttinga kan vi sjå i figur 3, der løyveutnyttinga til Bergen Taxi, Norgestaxi og Bryggen taxi gjennom dei fem registreringsvekene i 2012 er vist. Vi finn da at Bergen Taxi har noko betre løyveutnytting tidlegare om dagane enn Norgestaxi, og at Norgestaxi har langt betre løyveutnytting om ettermiddagane og i helg. Bryggen Taxi har eit mønster som ligg mellom Bergen Taxi og Norgestaxi, men mønsteret liknar mest på Bergen Taxi sitt. Fordeling av oppdrag Bergen Taxi Norgestaxi Bryggen Taxi A-Taxi Praiing/frå haldeplass Man- fre rush 41 57 96 21 Man-fre elles 48 85 97 16 Laur-søn 43 85 97 8 Direkte tinging Man- fre rush 33 16 2 0 Man-fre elles 35 8 1 0 Laur-søn 47 12 2 0 Førehandstinging Man- fre rush 15 16 2 77 Man-fre elles 14 5 2 83 Laur-søn 10 4 1 92 Faste oppdrag Man- fre rush 11 11 0 3 Man-fre elles 3 2 0 1 Laur-søn 0 0 0 0 Tabell 4:Fordeling (i prosent) av køyreoppdrag for dei ulike selskapa. Utrekningane er gjort på grunnlag av data frå drosjeselskapa for spesifisering av turar kvar heile time i døgnet i vekene 22-26 i 2012. Taxi 1 har ikkje levert data. Tabell 4 viser korleis oppdraga er fordelt innafor dei einskilde selskapa, og skilnadene mellom selskapa seier ein del om marknadsskilnader mellom selskapa. Bergen Taxi er til dømes den klart sterkaste aktøren i bestillingsmarknaden, mens Bryggen Taxi nærast utan unntak lever av trafikken frå haldeplassane. A-Taxi har sin klart største del frå førehandstingingar. Vi har ikkje undersøkt kva årsaka til denne spesielle statistikken er, men A-Taxi er eit lite selskap med berre fem ordinære løyve, og det kan hende dei har innretta seg spesielt mot til dømes firmakundar. Andre mogelege indikatorar for vurdering av utviklinga i etterspørselen etter drosjetenester Endringar i persontransporten Frå 2007 til 2011 har det på nasjonalt plan kvart år vore ein auke i passasjerkilometer for rutebilar, forstadsbaner og sporvegar, personbilar og motorsyklar og mopedar, samt for personbiltilknytt sjøtransport. Drosjebiltransporten har gått ned kvart av dei fire åra, og drosjetilknytt persontransport (jernbane, fly, anna skipstrafikk) gjekk ned frå 2008 til 2009, men (med unnatak av jernbane) auka igjen dei to siste åra. 10

Endring 2007 2008 2009 2010 2011 Gj.sn. 2007-10 2010-11 Rutebilar 4 268 4 360 4 452 4 574 4 748 2,3 % 3,8 % Drosjebilar 665 636 624 545 532-6,4 % -2,4 % Utleigebilar mv. 1 143 1 151 1 132 1 199 1 342 1,6 % 11,9 % Personbilar 54 866 55 956 56 536 57 034 58 029 1,3 % 1,7 % Motorsyklar, mopedar 1 216 1 260 1 318 1 364 1 404 3,9 % 2,9 % Vegtransport i alt 62 158 63 363 64 062 64 716 66 055 1,4 % 2,1 % Bilferjeruter 318 335 338 338 347 2,1 % 2,7 % Annan rutefart 539 523 477 515 520-1,5 % 1,0 % Sjøtransport i alt 856 858 816 853 867-0,1 % 1,6 % Jernbanetransport 2 910 3 059 3 012 3 063 3 012 1,7 % -1,7 % Forstadsbaner og sporvegar 535 572 588 620 631 5,0 % 1,8 % Lufttransport 4 408 4 521 4 496 4 574 4 795 1,2 % 5,1 % Persontransport i alt 70 867 72 372 72 974 73 814 75 361 1,4 % 2,1 % Tabell 5: Utviklinga i innanlandsk persontransport 2007-11. Mill. passasjerkm. Heile landet. Kjelde. SSB. Lokale indikatorar Den generelle aktiviteten i Bergensregionen har vore sterkt aukande dei siste åra, men bedriftsveksten var svak frå 2011 til 2012. I tabell 6 er talet på bedrifter med tilsette nytta som ein indikator på aktiviteten i næringslivet, medan det totale innbyggjartalet er nytta som ein indikator på utviklinga i den generelle aktiviteten i samfunnet. På lang sikt og dersom ikkje andre forhold endrar seg vesentleg, vil den generelle aktiviteten i nærings- og samfunnsliv kunne påverke etterspørselen etter drosjetenester. Det er mogleg at den sterke auken i talet på personbilar i regionen bidreg til den tydelege stagnasjonen i etterspørselen etter drosjetenester som data for drosjeverksemda viser (tabell 7). Denne statistikken er ikkje nøyaktig for Hordaland, fordi stadig fleire vel å lease bilane sine. Desse blir da registrerte på leasingselskapets adresse. Inntil 2009 var det eit leasinsgselskap som registrerte sine bilar frå Bergen, med dette selskapet flytta i 2009 til Oslo og «tok» med seg bilane sine (Haagensen 2012). Tal på bilsal vil ha det same problemet. Eit alternativ er å sjå på sal av autodiesel og bilbensin. Denne statistikken ligg nokolunde flatt, men stadig fleire dieselbilar gjer at ein får meir drivstoffeffektive køyretøy i bruk, noko som òg gjer at stat-istikken blir vanskeleg å følgje som indikator på utviklinga. Endring 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Gj.sn. 2007-11 2011-12 Bedrifter med tilsette 9 963 10 300 10 613 10 725 11 020 11 049 2,6 % 0,3 % Innbyggjarar 294 099 298 453 303 889 309 495 314 470 319 101 1,7 % 1,5 % Tabell 6: Utviklinga i talet på bedrifter med tilsette, og totalt innbyggjartal i Bergen køyreområde (Askøy, Bergen, Fjell, Sund, inngangen av første kvartal). Kjelde: SSB og statistikk.ivest.no. 11

Endring 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Gj.sn. 2010-2011- 2007-11 12 10 Registrerte personbilar i regionen 131 057 133 579 136 737 128 427 131 103-0,7 % 2,1 % Sal av autodiesel og bilbensin i fylket, 244 248 244 245 242 237 0,1 % -1,2 % -2,1 % første ni månader, millioner liter Månadsdøgntrafikk juni, Damsgårdstunnelen 37 123 37 176 39 076 40 333 38 998 40 983 1,2 % 6,4 % 0,1 % Månadsdøgntrafikk juni, Sjølinjen 44 728 43 802 46 676 48 845 45 682 47 461 1,4 % 2,9 % -1,1 % Månadsdøgntrafikk juni, Nygård trafikkmaskin 87 518 88 457 92 298 95 983 90 978 93 686 1,5 % 4,3 % -1,9 % Sykkel, månadsdøgntrafikk juni, Fjøsangerv. 903 1 165 1 223 850 958 14 % -24 % 7,4 % Sykkel, månadsdøgntrafikk juni, Fløenstien 774 720 867 816 604 673 0,2 % -19 % 6,2 % Sykkel, månadsdøgntrafikk juni, Åsaneveien 456 404 502 500 388 391 1,5 % -15 % -4,0 % Bybanen, passasjerar juni 640 000 Tal virkedagar i juni 21 21 21 22 20 21 Hotellovern. i Bergen, yrkestrafikk, året 782 008 813 226 776 361 744 745 722 154-1,6 % -3,0 % Hotellovern. i Bergen, alle, juni-aug 526 919 504 164 511 618 522 089 543 660 537 634-0,3 % 4,1 % -1,1 % Passasjerar Bergen lufthamn 4 199 4 657 4 480 4 711 5 205 886 634 876 002 846 3,9 % 11 % Passasjerar BGO juni-aug 1 160 1 212 1 142 1 238 1 339 1 320 220 825 998 935 294 841 2,2 % 8,1 % -1,4 % Tabell 7: Utvalde indikatorar som kan vere av interesse for vurdering av utviklinga i etterspørsel etter drosjetenester i Bergen køyreområde. Bergen køyreområde: Askøy, Bergen, Fjell og Sund Registrerte personbilar i regionen: Kjelde: SSB. Sal av autodiesel og bilbensin til transportformål i fylket: Kjelde: SSB. Tal for februar 2012 manglar i SSB Statistikkbanken, desse er derfor levert direkte frå statistikkansvarleg i SSB. Tala for 2012 må sjåast som foreløpige tal. Månadsdøgntrafikk juni: Utvalde tellepunkt for trafikk. Juni er valt fordi det er en månad utan væravhengige variasjonar i trafikk og med få bevegelege heilagdagar (2009 og 2011 er unnatak), og for å gje ein tidsserie som strekk seg til 2012. Endringar er justert for tal virkedagar. Kjelde: Statens vegvesen. Hotellovernattingar: Kjelde: statistikk.ivest.no, www.statistikknett.com. Passasjerar Bergen lufthamn: Rute- og charterflyging, innan- og utlandstrafikk. Transfer, transitt og offshore ikkje medrekna. Kjelde: Avinor. Sjølv om statistikken ikkje viser det, kan vi derfor rekne med at talet på personbilar aukar i regionen, og trafikkauken er også synleg på dei utvalde tellepunkta. Juni 2011 hadde to heilagdagar på kvardagar (torsdag 2. juni og mandag 13. juni, noko som gjer 9 % reduksjon i virkedagar samanlikna med 2010, som hadde ein meir virkedag enn normalt). Reduksjonen i månadsdøgntrafikk er mindre enn reduksjonen i virkedagar. Juni 2012 hadde ingen heilagdagar, og trafikken er no på sitt høgste (Damsgårdstunnelen) eller nest høgste nivå (Sjølinjen og Nygård) blant dei utvalde tellepunkta. Sykkeltrafikken hadde derimot ein sterk nedgang frå 2010 til 2011, men den er minimal og 12

med sterk variasjon, og sykkel er eit tilbod til ein heilt annan marknad enn drosjer, så det er ikkje sannsynleg at variasjonen i sykkeltrafikken har innverknad på etterspørselen etter drosjetenester. Dei to indikatorane for utvikling i talet på hotellovernattingar gir eit uklart bilete. Talet på hotellovernattingar totalt i perioden juni-august (som inkluderer tidsroma drosjesentralane har levert statistikk for) hadde vore aukande i mange år før talet gjekk litt ned i 2008. Det har auka litt igjen dei siste åra. 2009 var på nivå med 2006, og 2010 var nesten på nivå med 2007. I 2011 var det 3 prosent fleire sommarovernattingar enn i 2007, men i 2012 gikk talet overnattingar litt ned att. Talet på yrkesovernattingar (yrkesføremål og kurs- og konferanseføremål), som kan tenkast å vere den viktigaste typen hotellovernattingar for drosjenæringa, har derimot hatt ein sterk vekst i mange år til og med 2008, men har gått sterkt attende sidan. Det er likevel vanskeleg å sjå at endring i talet på hotellovernattingar kan utgjere ein vesentleg del av forklaringa på nedgangen i etterspørselen etter drosjetenester dei siste åra. Når vi samstundes har hatt ein auke i passasjertrafikken på Flesland (med ein moderat nedgang frå 2008 til 2009 sett i høve til auken i åra fram til 2008), er det umogleg å seie at det er redusert tilgang av tilreisande som er årsaka til stagnasjonen i etterspørselen etter drosjetenester. Flesland hadde ein sterk auke i sommartrafikk frå 2009 til 2010 og frå 2010 til 2011, og ein liten reduksjon frå 2011 til 2012. For Bybanen har vi berre data etter september 2011. For å få meir ut av desse dataa, viser vi dei per månad i figur 4. Det er vanskeleg å seie noko om utviklingstrekk utan data for tidlegare år. Det meste av variasjonen så langt i 2012 kan truleg forklarast av sesongvariasjon, der vi ser ein svakt nedadgåande trend utover våren (men med oppgang i mai truleg pga 17.-mai-trafikk), låg trafikk i juli, og aukande trafikk utover hausten. Eit positivt teikn for Bybanen og eit negativt teikn for taxinæringa er at september- og oktobertrafikken i 2012 er langt større enn i 2011. Om bybanetrafikken er såkalla positivt autoregressiv det vil seie at den har lettare for å vakse enn å bli mindre, kan Bybanen vere inne i ein positiv trend som kan slå negativt ut for drosjenæringa. 1,000,000 900,000 800,000 700,000 600,000 500,000 400,000 300,000 200,000 100,000 0 Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des 2012 2011 Figur 4: Passasjertal Bybanen, september 2011 til oktober 2012. Kjelde: Samferdselsavdelinga, Hordaland fylkeskommune. 13

Miljødata: Taxiflåten meir miljøvenleg enn den allmenne bilparken Vi har lagt til nokre miljødata til årets rapport. Tabell 8 viser registrerte personbilar og berekna utslepp frå desse i Bergen køyreområde. SSB har slutta å publisere utsleppstal etter 2009 på grunn av stor usikkerheit om dataa, så dei må bli lest med ein viss grad av varsemd. For 2010 og 2011 har vi derfor ikkje utsleppsdata for kommunane. Det blir fleire bilar og som konsekvens går dei samla utsleppa opp men kvar bil blir mindre miljøskadeleg, så utsleppa per bil går ned. Frå 1991 til 2009 auka bilparken med 71 %, CO 2 -utsleppa auka med 23 %, medan CO 2 -utsleppa per bil blei redusert med 28 %. Det er noko færre registrerte personbilar i 2011 enn i 2009, men dette vil mest sannsynleg skuldast auka bruk av leasa køyretøy, som ikkje er registrerte på dei som brukar bilane. Figur 5 viser samansettinga av drosjebilparken i Bergen køyreområde (per 15. april 2012 berre personbiltypar), talet nyregistreringar per år (for 2012 fram til og med oktober), samt «overlevingsrate»: kor mange taxiar som i okt. 2012 var att per 100 taxiar i registreringsåret. Snittalder er tre år. Figur 6 viser utviklinga i CO 2 -utslepp for nyregistrerte bilar etter registreringsår. Figuren viser at taxiane lenge hadde eit vesentleg høgare utslepp enn den allmenne personbilbestanden, men at det i år i snitt berre er fire gram som skil taxiar frå snittet av alle personbilar. Når snittalderen på taxiar berre er tre år mot 9,7 år for den allmenne personbilbestanden (i Hordaland; kjelde: SSB Statistikkbanken), betyr det at vi no har ein taxiflåte som er mindre miljøskadeleg enn den allmenne bilparken. Registrerte personbilar i regionen Berekna utslepp frå personbilar (tonn CO2) Berekna utslepp per personbil (kg CO2) År Tal Endring frå 1991 Tal Endring frå 1991 Tal Endring frå 1991 1991 80 066-250 300-3 126-1995 85 835 7,2 % 234 900-6,2 % 2 737-12,5 % 2000 101 906 27,3 % 237 900-5,0 % 2 335-25,3 % 2005 119 972 49,8 % 286 100 14,3 % 2 385-23,7 % 2008 133 579 66,8 % 307 100 22,7 % 2 299-26,5 % 2009 136 737 70,8 % 306 700 22,5 % 2 243-28,3 % 2010 128 427 60,4 % 2011 131 103 63,7 % Tabell 7: Endring i personbilbestand og utslepp i Bergen, Askøy, Sund og Fjell, 1991-2011. Kjelde: SSB 14

0 1986 1992 1993 1994 1995 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Tal drosjar per registreringsår (for drosjar framleis 1 1 2 1 1 1 2 5 6 4 8 11 13 17 46 64 121 170 192 31 registrert per 15. april 2012) Nyregistrerte taxi personbilar (2012 per 31. oktober) 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 100 156 141 128 180 128 134 153 178 116 Bruktimport 19 21 Tal taxiar den 31.10.12 per 100 i registreringsår 8 7 9 13 26 50 90 99 96 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Figur 5: Taxibestand (av personbiltype) i Bergen køyreområde. Kjelde: Vegdirektoratet (bestand) og Opplysningsrådet for veitrafikken (registreringar og import). 200 190 180 170 160 150 140 130 120 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Taxi personbilar 193 195 194 191 185 183 166 154 139 136 Alle personbilar 179 178 173 174 156 154 147 138 133 132 Figur 6: Gram CO 2 per km for nyregistrerte bilar etter registreringsår. Kjelde: Opplysningsrådet for veitrafikken. 15

Kjelder og meir informasjon Avinor: http://www.avinor.no/avinor/trafikk/10_trafikkstatistikk Haagensen, Trine (2012): «Byer og miljø. Indikatorer for miljøutviklingen i Framtidens byer», SSB Rapport 27/2012. Hordaland fylkeskommune: http://www.hordaland.no/statistikk/drosje (evaluering, januar 2008) http://www.hordaland.no/drosjeloyve http://www.transportloyve.no http://statistikk.ivest.no Norges Taxiforbund: http://www.taxiforbundet.no Opplysningsrådet for veitrafikken: direkte leveranse Reiselivsstatistikk: http://www.statistikknett.com Statens vegvesen: http://www.vegvesen.no/fag/trafikk/trafikkdata/trafikkregistreringer Statistisk sentralbyrå: http://statbank.ssb.no/statistikkbanken http://www.ssb.no/drosje 16

Hordaland fylkeskommune har ansvar for å utvikle Hordalands samfunnet. Vi gir vidaregåande opplæring, tannhelse tenester og kollektivtransport til inn byggjarane i fylket. Vi har ansvar for vegsamband og legg til rette for verdi skaping, næringsutvikling, fritidsopplevingar og kultur. Som del av eit nasjonalt og globalt samfunn har vi ansvar for å ta vare på fortida, notida og framtida i Hordaland. Fylkestinget er øvste politiske organ i fylkeskommunen. Regionalavdelinga Analyse, utgreiing og dokumentasjon Agnes Mowinckels gate 5 Postboks 7900 5020 Bergen Telefon: 55 23 92 82 e-post: aud@hfk.no www.hordaland.no Desember 2012