Å r s m e l d i n g 2012

Transkript

1 Å r s m e l d i n g

2 Innhald 3 Nøkkeltal, forretningsidé og samandrag 4 Årsmelding 17 Resultatrekneskapet 19 Balansen 21 Kontantstraumanalyse 22 Oversikt over notar 23 Notar 35 Revisor si melding 36 Kontrollkomiteen si melding 2

3 Nøkkeltall Nøkkeltal i %: Netto renteinntekter 1,75 % 1,65 % 1,50 % 1,35 % Netto andre driftsinntekter 0,82 % 0,65 % 1,12 % 1,06 % Driftskostnader 1,20 % 1,27 % 1,13 % 1,15 % Tap på utlån og andre anleggsaktiva 0,10 % -0,50 % 0,39 % 0,26 % Resultat før skatt 1,26 % 1,52 % 1,01 % 1,00 % Eigenkapitalrentabilitet før skatt 11,65 % 15,24 % 11,78 % 13,46 % Kostnader i % av inntekter 51,4 % 57,6 % 62,8 % 65,4 % Kapitaldekning 23,0 % 22,7 % 25,1 % 21,8 % Kjernekapital 18,4 % 17,6 % 17,7 % 15,0 % Rein Kjernekapital 17,0 % 15,9 % Innskotsvokster -1,6 % -2,2 % 0,8 % 0,7 % Utlånsvokster 14,5 % 0,6 % -13,0 % -8,6 % Utlånsvokster inkludert Terra Boligkreditt 12,8 % 2,3 % -6,5 % -5,1 % Innskotsdekning 70,0 % 81,4 % 82,7 % 71,4 % Vår visjon Banken som tar best vare på kundane sine. Forretningsidé Hjelmeland Sparebank skal vera ei viktig kjelde til vokster og trivsel i Ryfylke og vera det naturlege valet for finansielle tenester innan banken sitt virkeområde. Hjelmeland Sparebank har hovudkontor og forretningsadresse i Hjelmeland kommune og har i tillegg eit rådgjevingskontor på Jørpeland i Strand kommune. Hjelmeland Sparebank skal som sjølvstendig og frittståande finansinstitusjon vera totalleverandør av produkt og tenester av høg kvalitet innan utlån, innskot, betalingsformidling, fondsforvaltning, forsikring og eigedomsmekling. Målgruppene er personkundar, næringsliv og offentleg sektor. Primærkommunane er Hjelmeland, Strand, Suldal og Finnøy. Hjelmeland Sparebank skal stå fram som r y f y l k e b a n k e n. 3

4 Samandrag Tilfredsstillande rentenetto god soliditet og styrka rating. Auka aktivitet mot kundane. Totalt sett eit godt år med resultat før skatt på 26,4 mill. kroner. Banken har god likviditet, og har ikkje hatt problem med å skaffa funding. Rating BBB+ hos DNB Markets oppnådd før plan ut 2013 og Rating A- er oppnådd hos Norne Securities. Brutto utlån privatmarknaden inkludert utlån gjennom Terra Boligkreditt har auka i Lokale investorar viser interesse for eigarskap i banken Banken har i 2012 auka si kundemasse. Rentenettoen er auka frå 2011 Tiltak knytt til kostnadene har gjeve positiv effekt i den underliggande drifta, og banken går ut av året med 20,2 årsverk mot 23,1 årsverk førre år. Kapitaldekninga er særs god. Dette gir banken mogleigheit for ytterlegare vekst framover, slik at me bidrar til vekst og utvikling i vårt område. God utvikling i verdiane for eigarane av banken og godt utbytte. Årsmelding for året Ramevilkåra i Noreg Norsk økonomi var i 2012 prega av solid vekst, godt hjelpt av høg investeringsaktivitet i våre energinæringar og i bygg og anlegg. Sysselsettinga steig og arbeidsledigheta haldt seg på eit langt lågare nivå enn i våre naboland. Finansnæringa fikk eit godt år, godt hjelpt av små tap i bankane og låge skadeprosentar innan skadeforsikring. Noregs Bank vurderer det slik at risikoen i det norske finanssystemet er samla sett ein del redusert gjennom året. Sentralbanken senka si styringsrente, foliorenta, frå 1,75 % til 1,5 % ved sitt rentemøte i mars. Pengemarknadsrentene falt med eit heilt prosentpoeng gjennom året til i underkant av 2 %. Kredittmarknadane, som tidvis var turbulente, enda året med ganske normale marginar for dei fleste kredittypane. Frå 1. januar til årets slutt steig Oslo Børs med sterke 16 %. Bustadprisane steig over heile landet, med sterkast vekst i dei mest populære byane. Årsveksten vart 7,7 % for året samla sett, samanlikna med fjoråret. Kredittveksten låg gjennom store deler av fjoråret på om lag 7 %. Hushalda sin lånevekst var stabil, medan etterspurnaden etter lån frå bedriftsmarknaden tok seg gradvis opp gjennom fjoråret. Konsumprisveksten vart relativt låg, 0,8 % i 2012, til trass for at lønsveksten truleg vil bli i overkant av 4 %. Til trass for god vekst i kjøpekrafta, nedgang i rentenivået og stigande bustadprisar 4

5 heldt sparerata til hushalda seg høg gjennom fjoråret. Deira innskot i bank auka markert. Utsikta for neste år er i skrivande stund god både for Noreg og for norske bankar. Bankane sine marginar er på mange produktområde høgare enn dei var for eit år sidan. Bustadprisane er venta å stiga, om enn mindre enn i fjor. Låneveksten er venta å være ganske robust i år, utan at vi ser noko markert auke i tap. Noreg er likevel sårbart for moglege alvorlige tilbakeslag i internasjonal økonomi. Lokalsamfunnet Ryfast (tunnel under sjøen mellom Strand og Stavanger)vart vedteke i Dette vil på sikt koma til å prega bustadmarknaden, særleg i Strand kommune, der vårt eige selskap Ryfylke Eiendomsmegling ser ein prisauke på dei bustadene som ligg for sal. Ryfast vil få stor innverknad på vårt dekningsområde både når det gjeld bustadbygging og næringsetablering. Dette ynskjer vi som bank å ta del i. Det er difor viktig at vi evnar å utvikla oss økonomisk og fagleg slik at vi kan vera ein positiv og nyttig bidragsytar i denne fasen. Saman med våre tilsette, samarbeidspartnarar og god oppslutning frå våre lokalsamfunn skal vi medvirke til eit lokalsamfunn i framgang og utvikling. Byggje- og anleggsektoren Entreprenørane har i dei siste åra stått for betydelege utbyggingar i bustadfelt og felt for fritidseigedomar. Denne verksemda merka omslaget i størst grad. Befolkningsvekst har gjort at bygging av nye bustadar har tatt seg opp. Dette vil prega denne sektoren også i år. Sysselsetjinga er høg, og det verkar som alle fagfelt har greitt med oppdrag. I vårt fylke vil Ryfast gjera sitt til at dette kan fortsetja inn i framtida. Industrien Entreprenørverksemdene hadde høg aktivitet i høve nye vegprosjekt og etablering av nye bustadfelt. Alle industriverksemder som leverer til oljeindustrien opplevde en generell høg aktivitet. Fiskeoppdrett og fiskeforedling Fiskeoppdrett og fiskeforedling med tilknytte verksemder representerer ein av dei største private arbeidsplassane i lokalmiljøet. Marine Harvest har alle oppdrettskonsesjonane i Hjelmeland og totalt 26 i nærområdet har vore eit godt år med lite sjukdom og produksjonen i sjøen har vore ekstra god. I tillegg har prisane vore betre enn forventa og marknaden har absorbert volumauken. Volumrekordar nasjonalt gjenspeilar seg og lokalt. Elles ser det ut som om det på eksportmarknaden kan vera ei aukande interesse for foredla produkt noko som på sikt kan gje store lokale ringverknader. Jordbruket I jordbruket vert husdyrproduksjonen for storfe halde oppe ved samdrift og ved at passive jordeigarar leiger bort areala sine til bønder som ynskjer større drift. Produsentane av fjørfe/egg har hatt eit tilfredsstillande år. Innan svinehald har det vore eit litt ringare år pga overproduksjon. Det er eit sterkt sauehald i Ryfylke, eit godt produksjonsmiljø og trua på beitenæringa er framtidsretta. Økonomien kunne vore betre, på mange bruk er sau ein attåtproduksjon. Veksthusnæringa har hatt eit betre år enn forventa. Reiselivsnæringa Reiselivsnæringa i Ryfylke er optimistisk med ynskje om utvikling av Ritlandskrateret og fastlandssamband over Jøsenfjorden. Spa-Hotell Velvære er med på å marknadsføra distriktet på ein positiv måte. Kommunikasjon Det viktigaste som har skjedd i vår region i 2012 er at Ryfast (tunnel under sjøen mellom Strand og Stavanger) er vedtatt. Arbeid er i gang med ny tunnel på delar av den rasfarlege RV 13 langs Tysdalstranda og skal verta ferdig i God lokal innsats frå kommune, næringsliv og vegvesen har òg gjort at 5

6 tunnelen vert noko forlenga slik at nok eit rasfarleg parti vert passert med tunnelen. Arbeid på RV 13 i Erfjord vart ferdig i Utbygginga av RV 13 til å bli Nasjonal Turistveg gjev håp om forsterka turiststraum til Ryfylke og betre vilkår for turistnæringa. Det er vedteke bygging av bru over Sandsfjorden og arbeidet med dette har starta. Denne brua vil erstatta ferjestrekninga mellom Sand og Ropeid og binda kommunane Suldal, Vindafjord og Sauda tettare saman. Dette vil ha stor verknad for næringane i dette området. Banken har også vore oppteken av Ryfast, og gler seg over endelig vedtak om dette prosjektet. Det vil føra til auka optimisme i næringslivet og auka folketal i Ryfylke-kommunane. Merkevara Ryfylke - Ryfylkealliansen Merkevara Ryfylke og Ryfylkealliansen skal stimulera heile regionen til å hausta meirverdi og fordelar av dette fellesskapet. Hjelmeland Sparebank deltek i dette arbeidet og er medlem av alliansen. Banken er òg representert ved å ha ein styremedlem i alliansen. Næringsutvikling Hjelmeland Vekst AS Banken er medeigar og representert med eit styremedlem i dette selskapet som har som formål er å bidra til utvikling av eit variert næringsliv i Hjelmeland ved å yta kvalifiserte rådgjevings- og servicetenester til bedrifter og offentleg forvaltning. Formålet er òg å ta initiativ til og bidra til tiltak som kan gi menneske og bedrifter i Hjelmeland betre kompetanse. Selskapet skal også bidra til utvikling av lokalsamfunnet og infrastrukturen ved eigne initiativ eller ved å støtta initiativ frå andre. Bankdrifta Generelt Når næringslivet går relativt godt og det er tilnærma full sysselsetting, ligg det til rette for at bankdrifta også kan bli bra. Den underliggande drifta blir vurdert som god. Det blir arbeida med å ha ei rasjonell drift, og talet på årsverk er noko redusert i løpet av året. Banken etterlever og reviderer fortløpande rutinar for styring og kontroll, og alle naudsynte dokument er etablerte. Kostnad med funding og hybridkapital og konkurransen på rentenivå både på innskot og utlån er framleis slik at banken har ein låg rentenetto, men denne har likevel auka noko i 2012 i høve til fjoråret. Tapsengasjement Det er gjennom året halde fokus tapsutsette og misleghaldne engasjement. Volum på misleghaldne engasjement over 90 dagar er ved utgangen av året på 30,5 mill. kroner, lågare enn året før då det var 40,5 mill. kroner. Organisering Banken har ei leiargruppe som består av banksjef, leiar næringsliv, leiar privatmarknad og kontorsjef. Banksjef har overordna ansvar for drifta. Leiar privatmarknad har ansvar for alle aktivitetar innan sal. Leiar næringsliv og leiar privatmarknad har ansvar for all kredittgiving og tilhøyrande risiko innan sine område. Kontorsjef har ansvar for complience og operasjonell risiko, mens banksjef har ansvar for marknads- og likviditetsrisiko. Kompetansefremjande tiltak For å kunna yta fullgod økonomisk rådgjeving er det vesentleg at rådgjevarane har god produktkompetanse og kompetanse om kva ansvar som kviler på den enkelte ved økonomisk 6

7 rådgjeving. Banken har vore tidleg ute og utdanna rådgjevarane gjennom studiar ved Høgskulen i Gjøvik. Banken har 5 Autoriserte Finansielle Rådgjevarar AFR, i tillegg til 3 Autoriserte Forsikringsrådgjevarar. Banken sine tilsette har gjennom året delteke på ulike kurs for å halde seg oppdaterte på fagområda i banken. Terra Gruppen AS Saman med 77 andre mindre og mellomstore sparebankar etablerte vi for nokre år sidan Terra-Gruppen AS (etablert i 1997). Selskapet har starta ei rekke dotterverksemder som leverer tenester til oss. Samarbeidet har vore vellukka, og organisasjonen er ein vesentleg bidragsytar til at banken i dag kan tilby kundane alle tenester som ein vanlegvis kan forventa å få i ein bank. I løpet av 2013 er det vedtatt at Terra- Gruppen endrar namn til Eika Gruppen. I 2013 vil 2 banker innafor alliansen slå seg saman. At bankane finn saman i alliansen tykkjer vi er svært hyggeleg og viktig for at Eika Gruppen AS i framtida skal ha grunnlag for å vera den fremste og naturlege alliansen for sparebankar og andre som ynskjer å vera sjølvstendige og støttar opp om dei verdiar sparebankane representerer og arbeider for i samfunnet. Det er i året skjedd ei endring i eigarskapet i Terra Boligkreditt AS. Aksjar i Terra Boligkreditt AS blir overført til akjsonærane i Terra Gruppen AS. Overføringa av aksjane i Terra Boligkreditt AS skjedde ved ein fisjon til kontinuitet som fører til at banken ikkje har rekneskapsført noko form for vinst i høve til omdanninga, men har i dag direkte aksjepostar i både Terra Gruppen AS og Terra Boligkreditt AS med ein total balanseført kostnad på 26,7 mill.kroner. Marknadsretta tiltak/sal av produkt Kunderådgjevarane har også i 2012 vore ute i marknaden på besøk hos eksisterande kundar. Strand kommune er eitt av våre viktigaste område. Kommunen er den i Ryfylke kor vi har og kan venta sterkast vekst dei neste åra. Banken ser at salskontoret på Jørpeland i samlokalisering med vår eigedomsmeklar Ryfylke Eiendomsmegling AS, gjer det mogleg å ta vel imot gamle og nye kundar. Vi merkar at mange føretrekkjer og er meir tilfreds med ein bank som er til stades i deira lokalmiljø. Banken er tilstades med eigen stand på marknadsdagar som Strandadagane i Strand, Ryfylkedagane på Sand, Tomatfestivalen på Finnøy og Frukt og Laks Festivalen på Hjelmeland. I tillegg på Yrkesmessen på Tau ein gong i året. Skadeforsikring Vi har i 2012 auka skadeforsikringsavtalane netto med 1,3 mill. kroner gjennom Terra forsikring AS. Sjølv om interessa er aukande for å nytta den lokale sparebanken også for skadeforsikringsføremål, merkar vi godt at det er enkelt både å skifta forsikringsselskap og at priskonkurransen er stor. Skadeforsikring er eit produkt som har potensial for banken, og det vil bli satsa på å få fleire av kundane til å sjå fordelen med å ha forsikringane hos sin lokale sparebank. Årlege provisjonsinntekter frå Terra forsikring AS er no 1,5 mill. kroner. Personforsikring I samarbeid med Terra forsikring AS sel vi også livsforsikringsprodukt. Livprodukt er no eit naturleg produkt som rådgjevarane tilbyr kundane i samband med opptak av lån. Det har vore stor interesse for produktet og salet har vore 0,5 mill. kroner. Årlige provisjonsinntekter er 0,3 mill. kroner. Porteføljen vår er på 2,1 mill. kroner. Pensjon Banken tilbyr obligatorisk tenestepensjon, som alle bedrifter er pålagt å ha for sine tilsette. Ved å bruke lokalbanken på dette, vil det tilføre våre lokalsamfunn inntekter, som i neste omgang kjem alle til gode. Kort Banken tilbyr ulike kort i samarbeid med Terra Kort AS. Provisjonen frå kort utgjer ein viktig del av inntekta til banken. 7

8 Leasing Saman med Terra Finans AS tilbyr vi også leasing. For næringslivet er leasing eit godt alternativ til ordinære avdragslån og me forventar at dette vil auke i åra som kjem. Ryfylke Eiendomsmegling AS har bygd opp eit godt rykte, og står i dag fram som den fremste meklaren i Ryfylke. Selskapet hadde nok eit godt år med ein auke i omsetnad og resultat. Bustadfinansiering Produktselskapet Terra Boligkreditt (TBK) er bustadkredittverksemda til Terra-gruppen AS. TBK gjer det mogleg for bankane å tilby langsiktig og konkurransedyktig bustadfinansiering. Hjelmeland Sparebank har både i 2011 og 2012 nytta seg av TBK. TBK er eit godt produkt for banken då det gjer at banken kan ha eit konkurransedyktig tilbod i ein marknad med stor fokus på renta både frå kundar og myndigheitene. Totalt har banken plassert lån for 348 mill. kroner i TBK. Eigedomsmekling Banken etablerte i 2008 rådgjevingskontor på Jørpeland saman med vår eigedomsmeklar Ryfylke Eiendomsmegling AS. Ryfylke Eiendomsmegling AS inngår som ein del av konsernet Hjelmeland Sparebank der banken eig 70% av selskapet. Meklarane, frå øvst tv: Runar Fiskå, Norunn Elise Habbestad Arnes, Marianne Torbjørnsen, Merete Langeland Livastøl, Marion Espedal, Wenche Nordbø 8

9 Resultatrekneskapet Føresetnad om vidare drift Rekneskapen er gjort opp under føresetnad om at drifta av banken skal halda fram og styret stadfestar at slik føresetnad er til stades. Driftsresultat før skatt syner eit overskot på 26,4 mill. kroner (konsern 26,3 mill. kroner). Sjølv om resultatet er lågare enn i 2011 er det eit godt resultat og driftsresultat før tap er 0,34 prosentpoeng betre enn fjoråret. Marginen på utlån og innskot er auka med 0,10 prosentpoeng. Innbetalt frå tidlegare nedskrivne engasjement er på 11,5 mill. kroner og verdipapir og aksjar har hatt ein meir normal auke i verdi og netto auke er 4,8 mill. kroner mot 1,8 mill. kroner i Drifta har vore med fokus på reduksjon av kostnader og tilpassing av bemanning i høve til omfanget av banken si verksemd. Netto rente- og kredittprovisjonsinntekter Hjelmeland Sparebank hadde i 2012 netto rente- og kredittprovisjonsinntekter på 36,7 mill (34,6). I høve til GFK er det 1,75 %, ein auke på 0,10 prosentpoeng. Dette måltalet kan ikkje alltid sjåast i høve til andre bankar, då avkasting i pengemarknadsfond vert ulikt bokført. Rentenettoen ville vore 1,80 % av GFK om vi hadde korrigert for denne avkastinga. Det er heller ikkje i år betalt avgift til Bankenes Sikringsfond. Andre driftsinntekter Netto andre driftsinntekter er 17,1 mill (13,6) og i høve til GFK er det 0,82 % (0,65). Provisjons- og gebyrinntekter har auka med 1,6 mill. Det har vore ein jamn auke i forsikringsprodukt og i formidling av lån til Terra Boligkreditt. Elles har auka bruk av banktenester gitt auka inntekter. Det er verdiauke på banken si obligasjonsportefølje på 3,2 mill. Terra Forvaltning har banken sitt mandat som forvaltar av obligasjonane. Omløpsaksjane har bokført vinst på 1,5 mill. Banken har realisert desse aksjane i år.vi har motteke utbyte frå Ryfylke Eiendomsmegling AS på 0,7 mill. Det er ikkje betalt utbytte frå Terra Gruppen i 2012, men det har vore ei overføring av aksjar i Terra Boligkreditt til aksjonærane i Terra Gruppen AS. Omsetnad av valuta er ikkje vesentleg. Driftskostnader Driftskostnadane er på 25,1 mill (26,7), i høve til GFK utgjer det 1,20 % (1,27). Av dette utgjer lønskostnader 0,68 % (0,73) og skuldas i hovudsak ein nedgong på 2 årsverk. Det er også ein reduksjon i administrasjonskostnadane, samla utgjer dette 20,6 mill (22,1). Endring i avskriving og andre driftskostnader er uvesentlege. Kostnadsprosenten er 51,4 % mot 57,5 i Tap og nedskriving Lån og garantiar er gjennomgått og vurdert i samsvar med Finanstilsynet sitt rundskriv 10/2005 Regnskapsmessig behandling av utlån og garantiar Netto tap på utlån og garantiar utgjer ein kostnad på 2,2 mill (+10,5). Det er rekneskapsført inngått på tap utlån og garantiar med i alt 11,9 mill. kroner, og auke i individuelle nedskrivingar 10,8 mill. Nedskriving på grupper er vurdert etter banken sine retningsliner og berekningsmodell. Modellen har berekna ein auke på 1,3 mill. Viser til note 2. Skatt Skattekostnaden er berekna til 8,1 mill. kroner, som består av endring utsatt skattefordel med 7,4 mill. kroner og betalbar formueskatt med totalt 0,7 mill. kroner (konsern 8,6 mill. kroner). Disponering Resultat av ordinær drift før skatt er eit overskot på 26,4 mill. kroner (konsern 26,3 mill. kroner). Overskotet etter skatt på 18,3 mill vert fordelt etter eigarbrøken mellom eigarane av eigenkapitalbevisa og fondet til banken. 4,6 mill. kroner av delen til eigarane utbetalast i utbytte. Rest 7,0 mill. vert overført til utjamningsfond. 9

10 Kjernekapitalen er tilført 13,7 mill. kroner fordelt slik: Auke i bankens fond 5,2 Auke i utjamningsfondet 7,0 Auke i gåvefondet 1,5 Banken hadde ved utgangen av året ein eigardelkapital på 111,8 mill fordelt på stk pålydande kr 100,-. Balansen Forvaltningskapitalen Hjelmeland Sparebank sin forvaltningskapital har i 2012 hatt ein auke på 212,6 mill (-126,3) tilsvarande 10,4 % (5,8). Per forvalta sparebanken 2.250,8 mill. kroner. Utvikling i utlån Brutto utlån til kundar i eiga bok utgjer ved årsskiftet 1.902,3 mill. Dette er ein auke på 240,6 mill og ein vekst på 14,5 % (-5,8). I tillegg har banken formidla 14,6 mill til Terra Boligkreditt (TBK). Samla vekst inkludert TBK er 255 mill (44,6) og 12,8 % (2,3). Utlån til privatkundar utgjer 67,8 %, til landbruk 11 % og til andre næringsdrivande 21,2 % Viser til note 2. Utvikling i innskot. Innskot frå kundar er 1.331,8 mill (1.353,2), ein nedgang på 21,4 mill. Innskotsgarantiordninga dekker 52 % av totale innskot. Banken har ved årsskiftet ei innskotsdekning som ligg i nedre grensa av gjeldande strategi og det er fylgjelig eit sterkt ynskje om auka innskotsdekning i I budsjett og strategi er det teke omsyn til dette, og administrasjonen er beden om å setja i verk tiltak for å oppnå dette. Under gjeldande marknadstilhøve vil dette kunne medføre ei viss økonomisk belastning i form av redusert rentemargin, men dette er det teke høgde for i budsjett og langtidsbudsjett. Banken har ei tilfredstillande spreiing av innskota og styret vurderer likviditetsrisikoen i innskotsportefølje som avgrensa Verdipapir Hovudmålet med kjøp av obligasjonar er å stetta lovpålagte krav til likviditet. Banken si portefølje av obligasjonar vert nytta som likviditetsreserve og ikkje som handelsportefølje. Det alt vesentlege av obligasjonane har flytande rente og rentesatsen vert regulert i samsvar med endringane i 3 mnd. NIBORrenta. Sjå note nr. 3. Endring i behaldning av aksjar skuldas realisering av omløpsaksjar og rentefond. Banken sit nå med ein anleggsportefølgje på 32 mill. Eigenkapital/Kapitaldekning Etter disponering av overskot er banken sin eigenkapital nå 226,7 mill (209,5). Eigenkapitalen består av sparebankfondet på 80,5 mill, gåvefond 4,5 mill, utjamningsfond 30 mill. I tillegg innskoten eigenkapital på 111,8 mill og overkursfond på 1,1 mill. Banken eig sjølv eigenkapitalbevis for ca. 1,2 mill. Kapitaldekninga ved utgangen av året er 23,0% (22,7) og ligg langt over styresmaktene sitt krav på minimum 8 %. Kjernekapitaldekninga er 18,4 % og styret har i sin strategi fastsett eit minimumsmål på 12%. Styret vurderer at banken er solid kapitalisert. Viser til note 14. Konsernet Hjelmeland Sparebank Konsernet består av Hjelmeland Sparebank og Ryfylke Eiendomsmegling AS, der banken har ein eigardel på 70%. Sjå note 4. 10

11 Risikoeksponering Risikosituasjonen for banken generelt Styret vurderer banken til å ha svært god soliditet ved utgangen av året. Det er gjennom året gjort tiltak for å sikre kontinuitet og vidare utvikling av styring og kontroll. Det er innan kredittområdet næringsliv banken vurderer at eksponeringa er høgast. Nokon av næringsengasjementa har komplisert struktur, men det er no færre av dei. Det er relativt få store engasjement. Det er òg ein viss risiko knytt til operasjonell risiko, då det er etablert mange nye rutinar. Etter nokre år med nye tilsettingar har det vore stabilt, og dei tilsette har no fått god erfaring. Risikostyring og kontrolltiltak Internkontroll Med bakgrunn i Finanstilsynet sine føresegner om kontrollansvar og internkontroll i sparebankar har styret etablert systematisk overvakings- og rapporteringssystem på alle nivå for dei ulike hovudområda i banken. Ansvarlege for dei ulike områda rapporterter kvartalsvis med ein utvida årleg rapport til dagleg leiar. På bakgrunn av innkomne rapportar og eiga vurdering gir banksjefen ei totalvurdering av internkontrollen til styret. Ekstern revisor (revisjonsfirmaet BDO) mottek rapporten, og gjev ein uttale til styret om at arbeidet er gjennomført og at rapporten er i samsvar med den faktiske stoda i organisasjonen. Rapportane angir at kontrollen er på eit akseptabelt nivå. Det viktigaste området er oppfølginga av engasjement innan næringsliv, slik at banken på eit tidleg stadium får etablert tiltaksplanar med mål om å hindra at engasjementa blir tapsutsette. Styret og banken har utarbeidd ICAAPrapport og kartlagt kva kapital banken må ha i ulike framskrivingar med nedgang i økonomien, samt kartlagt ulike område med risiko og kva kapital banken må ha i høve til dei. Kapitalbehovet er berekna til 15,1% og er vurdert til å vera dekkande, medan kapitalmålet er sett til 17,1% etter at det er lagt til ein romsleg kapitalbuffer på 2,0%. Det er venta at det òg i 2013 vil bli nytta betydelege interne ressursar til rapportering og oppfølging. Nivået vil likevel bli noko lågare då fokus nå er vedlikehald og mindre behov for etablering av nytt rammeverk. Operasjonell risiko Risiko for at tilsette, underleverandørar, system, maskinar og bygg ikkje verkar i samsvar med føresetnaden og at banken som fylgje av dette misser inntekter, forretningar eller blir påført kostnader. For å avgrensa og overvaka den operasjonelle risikoen har banken m.a. gjort fylgjande: - Fysisk sikra bankbygg og teknisk utstyr. - Utarbeidd rutinar for ansvar og oppgåvedeling for kredittyting, plassering og pengehandtering. - Systematisk vidareutdanna dei tilsette for ved det å gjera dei betre kvalifisert for arbeidet. - Utarbeidd rutinar for rapportering til styret ved driftsavvik i høve til norm.. Nye regelverk vert stadig innført. Utviklinga i risikoen vert rapportert kvartalsvis. Ved utgangen av året er risikoen berekna til å utgjera eit behov for kapital på 13,4 mill. kroner. Etter styret si meining er den operasjonelle risikoen i banken no middels. 11

12 Strategisk risiko Risiko for tap av utlåns- og innskotsmidlar på grunn av feil pris eller dårleg service, risikoen for tap av konkurransekraft ved feil kostnadsnivå og risiko for tap av omdømme ved feil profil i marknaden. Banken har synt evne til raskt å tilpassa seg nye rammevilkår frå styresmaktene. Som liten institusjon med evne til å gjera raske vedtak for å tilpassa seg endra marknadsforhold, vurderer styret den strategiske risikoen som relativt liten. Likviditetsrisiko Risiko for at banken ikkje har nok likvider til å dekka banken sine skyldnader ved forfall. Banken har gjennom året hatt god likviditet. Banken har auka si gjeld og sin ansvarlege kapital. Banken har i løpet av 2.halvår 2012 henta inn likviditet i form av obligasjonslån og gjeld til kredittinstitusjonar. Prisane har i høve til tidlegare år vært fallande i siste halvdel av Samsvaret mellom innskot frå kundar og utlån til kundar er ved utgangen av året på 70%. Utlåna har hatt ei større auke enn innskota. Det forfell i 2013 obligasjonslån på kr 185 mill. og eit evigvarande lån på kr 40 mill vil bli innløyst i mars då lånet har call. Hjelmeland Sparebank si obligasjonsportefølje blir forvalta av Terra Fondsforvaltning. Dei forvaltar etter eit mandat vedteke av styret i banken. Portefølja består i dag av papir som er langt mindre utsett for fall i verdi enn tidlegare år. Ein stor del er OMF. Mykje av obligasjonane er flytta over i Noregs Bank og er nytta som tryggleik for lån banken kan ta opp der. Vi har og unytta trekkrett i DnBNOR på 101,9 mill. kroner dersom likviditetstrongen skulle bli akutt. Styret vurderer likviditetsrisikoen som låg til moderat. Marknadsrisiko Marknadsrisiko blir definert som risiko for tap i marknadsverdi knytt til portefølje av finansielle instrument som følgje av svingingar aksjekursar, valutakursar, renter og råvareprisar. Renterisiko Risiko for at renta på kundeinnskot og på lån frå andre finansieringskjelder endrar seg raskare enn det er råd å få endra på vilkåra for lån til kundar og til finansinstitusjonar. Det har vore ein reduksjon i innskot til fast rente. Per er desse innskota 30,9 mill.(38,6).elles er det i banken innskot for 66,3 mill.(122,3) kor renta er relatert til 3 mnd NIBOR. Tilsvarande utlån representerer 10,0 mill (70,6). Ved renteendringar oppover medfører det at vi har eit visst rentetap ved at vi på grunn av lovverket ikkje får regulert utlånsrenta like raskt som innskotsrenta, og motsatt ved fall i renta. Obligasjonane som banken eig har flytande rente med regulering kvart kvartal i høve til endring i 3 mnd NIBOR. Det same gjeld for obligasjonslåna som sparebanken har tatt opp. Risikoen for rentetap som følgje av at sparebanken ikkje raskt nok kan tilpassa rentenivået i banken i høve til endringar i det generelle rentenivået i samfunnet er låg til moderat. Valutarisiko Risiko for tap ved at kursen mellom norske kroner og utanlandsk valuta skal endra seg i disfavør av den valutaposisjonen banken måtte ha. Ved årsskiftet har Hjelmeland Sparebank ingen lån i utanlandsk valuta. Sparebanken har ein mindre behaldning av kontantar i ymse valutaslag for å stetta kundane sine behov for reisevaluta. Indirekte har banken også ein valutarisiko ved at det er garantert for lån i valuta som kundar har tatt opp. Låna utgjer 40,2 (60,2) mill. kroner og er spreidde i fleire valutaslag, men i hovudsak CHF og YEN. Låna er trygda med pant. Ingen av engasjementa er vurdert som tapsutsette. Garantiar kan fornyast viss kunden stiller tilstrekkeleg tryggleik og likviditet til å dekka disagio løpande. Styret vurderer krava til å vera tilstrekkelege slik at banken har låg risiko knytt til slike garantiar. 12

13 Kursrisiko Risiko for at omsetningsverdien på banken sin verdipapirportefølje kan bli redusert i høve til bokført verdi og at det av dette oppstår bokføringsmessig tap for banken. Obligasjonane banken eig er forvalta av Terra Fondsforvaltning og per er bokført til 172,3 mill (180,1). Styret har vedteke grenser for maks eksponering i selskap og sektor og dette vert rapportert styret månadleg. Banken sine anleggsaksjar er strategisk plassering i Terra Gruppen og Terra Boligkreditt. Samla sett er det styret si vurdering at kursrisikoen i banken er låg. Samla vurdering av banken sin marknadsrisiko er vurdert som låg til moderat. Kredittrisiko Risiko for at ein kunde ikkje kan dekka sine skyldnader ved forfall, t.d. ikkje betala attende eit lån på grunn av manglande betalingsevne eller vilje. Låna er med omsyn til risiko klassifiserte i 5 grupper etter bokstavane A-E kor A er beste verdi og representerar lågast risiko. Risikoklassifiseringa er ein integrert del av kredittvurderingsprosessen i banken, og for alle vesentlege engasjement skal det etter bankens rutinar føreligga ei risikoklassifisering. Det vert brukt ein standardisert modell som er felles for både privatmarknaden og næringslivsmarknaden, men kriteria som ligg til grunn for klassifiseringa er vekta ulikt i de to marknadene. Låna er delte på mange små låntakarar i ulike bransjar. Dei største engasjementa blir regelmessig og minst kvart kvartal vurderte av administrasjonen, med minst årleg rapport til styret. Alle engasjement innan næring over 1,0 mill. kroner er klassifisert gjennom året. Alle aksjeselskap er klassifiserte i uklassifisert brutto utlån er 0,6 mill. kroner mot 1,9 mill. kroner i fjor. Det er per individuelle og gruppevise nedskrivingar på lån og garantiar med i alt 26,5 mill (25.2). kroner. Slik det kjem fram i note nr. 2 til rekneskapen ser vi at risikoklassifiseringa er betra i 2012 samanlikna med 2011 og misleghaldet er redusert. Rett nok har vi satt av 10 mill. kroner i nye nedskrivingar, men vi har også bokført 11 mill. kroner som inngang på tidlegare konstaterte tap. Etter styret si vurdering har vi med dei forsterka ressursane og den struktur vi nå nyttar på dette området, fått ein strukturert og grundig gjennomgang av banken si utlånsportefølje. Einskilde engasjement og bransjar er revidert og avsetningar justert i samsvar med dei utfordringane vi har sett. Styret vurderer kredittrisikoen som moderat. Engasjement innan næring under 1,0 mill. kroner blir re-klassifisert ved refinansiering. Engasjement innan privat blir re-klassifiserte ved refinansiering. Nye engasjement innan næring og privat skal alltid klassifiserast. Alle vesentlege engasjement er klassifiserte. Totalt 13

14 Personaltilhøve, miljø og tryggingstiltak Det er ved utgangen av året 22 personar tilsette i banken som utgjer 19,7 årsverk i bankdrifta og 0,5 årsverk i reinhaldsfunksjon. Lån til tillitsvalde og tilsette går fram av note nr. 18. Om dei tilsette Banken har i 2012 hatt skifte av banksjef. Utlysing av banksjefstillinga skjedde seint i 2011 og ny banksjef, Súsanna Poulsen, vart tilsett i stillinga med verknad frå 1. mars Det er og tilsett nye leiarar for så vel Bedriftsmarknadsavdelinga som for Personmarknadsavdelinga. Totalt sett er det gjennomført visse endringar i organisasjonen slik at vi i dag har ein betre tilpassa bruk av dei tilsette, noko som og har gjort at vi, på kort sikt har kunna redusera med 1 årsverk samanlikna med tidlegare år. Fråvær Fråværet syner slik utvikling: ,46 4,04 Fråværet er høgt, men går i rett retning, og av dette utgjer langtidsfråvær over 16 dagar 2,72 %. Hjelmeland Sparebank er ei IA-verksemd. Banken har kollektiv pensjons- og ulykkesforsikring gjennom forsikringsselskap for sine tilsette. Ytre miljø Sparebanken driv ikkje verksemd som ureinar det ytre miljø ut over det som følgjer av vanleg bankdrift. Arbeidsmiljø Det blir årleg gjennomført undersøking av trivsel og arbeidshøva. Banken arbeider med å betra arbeidsmiljøet med basis i undersøkinga. Ulykke og skader Det har ikkje vore ulukker eller skader av noko slag i Diskriminering Vi meinar det ikkje blir gjort forskjell på tilsette, eller ved tilsettingar, på grunn av nasjonalt opphav, religion eller livssyn. Likestilling Det er eit stort fleirtal kvinner i banken. I leiargruppa på fire er det ei kvinne. Blant rådgjevarane er det eit stort fleirtal kvinner, og det er ingen menn i bankservice (der er no ein mannleg vikar). Banken vil arbeida for ei betre fordeling mellom kjønna. I styret er 2 av 6 medlemmer kvinner. Eigartilhøve/organisasjon Hjelmeland Sparebank er ein institusjon som er dels sjølveigande og dels eigd av andre som eig eigenkapitalbevis, og er organisert i samsvar med sparebanklova samt lov om finansieringsverksemd og finans-institusjonar. Sjå elles note 14 og 20 for meir detaljert informasjon. Forstandarskapet Det høgaste organet i banken er forstandarskapet som har 16 medlemer: 6 vert valde av eigarane av eigenkapitalbevisa, 2 vert valde av kommunestyret, 4 vert valde av innskytarane, og 4 vert valde av og mellom dei tilsette. Forstandarskapet fastset banken sine vedtekter, vedtek banken sitt rekneskap, vel banken sine representantar i styre og kontrollnemnd. Honorar til medlemmene i forstandarskapet går fram av note 18. Leiar i forstandarskapet er Trygve Brandal. Kontrollnemnd Forstandarskapet vél ei kontrollnemnd på 3 personar som fører tilsyn med at styret og administrasjonen driv sparebanken i samsvar med lovverk og vedtekter. Styret mottar rapport frå kontrollnemnda sitt arbeid etter kvart møte. Honorar til medlemene av kontrollnemnda går fram av note 18. Leiar i kontrollnemnda er Oddbjørn Sæbø. 14

15 Styret Forstandarskapet vél 6 medlemer til styret som saman med banksjefen er ansvarleg for drifta av sparebanken. Leiar i styret er Gunnar Eilefstjønn. Styret har i året hatt 12 ordinære møte. I tillegg har det vore ei strategisamling samt møte på telefon for avklaring av saker som ikkje kan venta til ordinært møte. På styremøta er det m.a. gjennomgått periodiske rekneskap målt mot budsjett og fjoråret. Vidare går styret gjennom administrasjonen sine rapportar over utviklinga i banken samt omsetnad av verdipapir samt større kredittsaker. Styret får òg rapportar som viser status på arbeidet med styrets vedtak og kor banken ligg an i høve til dei strategiske måla. Styret følgjer ein plan for revidering av styringsdokumenta i banken. Honorar til styret går fram av note 18. Revisjon Til å kontrollera verksemda er sparebanken pliktig å ha revisor. Statsautorisert revisor Inge Soteland i firmaet BDO AS har denne oppgåva i banken. Meldinga frå revisor ligg ved årsmeldinga. Godtgjersla til revisjonen går fram av note 18. Dei tilsette i Hjelmeland Sparebank i 2012: Første rad frå venstre: Olaug Soppeland, Maren Apeland, Bodil Kvame, Súsanna Poulsen, Brit Dagrun Hetlelid, Karin Sande Breiland. Andre rad stående frå venstre: Olav E. Skjervik, aina Århaug, Bjørn Bog, Marit Laugaland, Roar Haualand, Ellen Mari Fosså, Tom Kenneth Moen, Raushan Kozhirova, Odd Øvstebø, Brit Hustoft Ås, Aslaug Warland Ur, Børge Oanes, Helge Torsteinsen. Tilsette som ikkje er med på bilete: Kathrine S. Veland, Anne B. Jensen, Merete Marthinussen, Jon Ordin Mjølsnes, Kristian Hagalid, Wenche I. Nordbø. 15

16 Utsiktene framover Styret ser det som eit hovudmål å sikra ei langsiktig og stabil verdiauke av banken gjennom å utvikla vidare den verksemda vi i dag driv. Dette skal skje innafor dei rammer som går fram av finanslovgivinga, banken sine vedtekter og dei retningsliner forstandarskapet har gitt. Me skal yte fullgod service til kundane, skal sikra tilstrekkeleg vekst i storleik og tilbod for å møta og halda følgje med utviklinga i bankens virkeområde. Banken skal sikra trygge og interessante arbeidsplassar og vera attraktiv for personar med realkompetanse i samsvar med stadig stigande kvalifikasjonskrav, og me skal ta godt vare på dei tilsette. Styret forventar at 2013 også skal verta eit godt år for banken. Den underliggjande drifta har utvikla seg svært godt. Det er ytterlegare potensiale ved fleksibel bruk av dei ulike ressursane vi rår over i banken både for å løysa så vel eksisterande oppgåver på ein meir rasjonell måte og for å kunna ta på oss nye oppgåver. framtidige inntekter. Takk! Styret vil retta ein spesielt stor takk til dei tilsette i banken for all ekstra innsats i 2012, som vart eit utfordrande år på ulik vis. Vidare vil styret takka kundane og eigarane for tilliten dei syner og for god oppslutning om r y f y l k e b a n k e n. og gjer det mogleg for Hjelmeland Sparebank å driva vidare som ein sjølvstendig og frittståande finansinstitusjon. Me ønskjer at godt samarbeid og felles innsats skal gje positiv utvikling for banken og regionen i åra framover. Styret i Hjelmeland Sparebank: Banken skal over tid gi eigarane avkastning på minimum 3 % over snitt risikofri rente for tilsvarande periode. Kapitalmål er 2 % over berekna kapitalbehov etter ICAAP. ICAAP 2012 ga eit kapitalbehov på 15,1 % - kapitalmål er såleis 17,1 %. Stadig sterkare konkurranse i regionen gjer at vi må innretta drifta slik at vi toler ein lågare rentenetto enn det som mange bankar oppnår. Banken har en bygningsmasse som også skal bidra til Frå venstre: Aslaug Warland Ur, Ove Ommundsen, nestleiar Astrid Sande, Jan Øyvind Jørgensen, Leidulf Prestegård og fremst Styreleiar Gunnar Eilefstjønn 4130 Hjelmeland, den 31.desember 2012 /19. februar

17 RESULTATREKNESKAP Morbank Konsern Alle tal er i heile tusen Note RENTEINNTEKTER OG LIKNANDE INNTEKTER Renter og likn. inntekter av utlån/krav kredittinstitusjonar Renter og likn. inntekter av utlån til kundar Renter og likn. inntekter av sertif.,obl.o.a. verdipapir Andre renteinntekter Sum renteinntekter og liknande inntekter RENTEKOSTNADER OG LIKNANDE KOSTNADER Renter og likn. kostnader på gjeld til kredittinstitusjonar Renter og likn. kostnader på innskot frå kundar Renter og likn. kostnader obligasjonar Renter og likn. kostnader ansv.lånekapital Andre rentekostnader Sum rentekostnader og liknande kostnader NETTO RENTE OG KRED.PROV. INNTEKTER UTBYTE O.A. INNTEKTER AV VERDIPAPIR Inntekter av aksjar Inntekter av dotterselskap Sum utbyte o.a. inntekter av verdipapir PROV.INNT. OG INNT. FRÅ BANKTENESTER Garantiprovisjon Andre gebyr og provisjonsinntekter Sum provisjonsinntekter og inntekter frå banktenester PROV.KOST. OG KOST. FRÅ BANKTENESTER Andre gebyr og provisjonskostnader NETTO VINST/TAP AV VALUTA OG VERD.PAPIR Netto verdiendring og vinst/tap på sertifikat, obligasjonar Netto verdiendring og vinst/tap på aksjar og fond Netto verdiendring og vinst./tap på valuta Sum netto verdiendring og vinst/tap av verdipapir og valuta ANDRE DRIFTSINNTEKTER Driftsinntekter faste eigedomar Andre driftsinntekter Sum andre driftsinntekter Netto andre driftsinntekter SUM NETTO DRIFTSINNTEKTER

18 Morbank Konsern Alle tal er i heile tusen Note LØN OG ADMINISTRASJONSKOSTNADER Løn Pensjonar Sosiale kostnader Administrasjonskostnader Sum løn og administrasjonskostnader AVSKRIVINGAR AV VARIGE DRIFTSMIDLAR Ordinære avskrivingar 19, ANDRE DRIFTSKOSTNADER Driftskostnader faste eigedomar Andre driftskostnader Sum andre driftskostnader SUM DRIFTSKOSTNADER DRIFTSRESULTAT FØR TAP TAP PÅ UTLÅN, GARANTIAR m.m Netto tap på utlån NEDSKRIV./REVERSERING OG VINST/TAP PÅ VERDIPAPIR 0-96 Nedskriv./reversering nedskriving anleggsmidlar Vinst/tap ved salg av anleggsmidlar Sum nedskriving og vinst/tap på verdipapir RESULTAT FØR SKATT SKATT PÅ ORDINÆRT RESULTAT RESULTAT AV ORDINÆR DRIFT ETTER SKATT Minoritetens andel av resultat av ordinær drift etter skatt Majoritetens andel av resultat av ordinær drift etter skatt DISPONERING AV OVERSKOT Overført til Sparebanken sitt fond Overført til utjamningsfond Utbyte eigenkapitalbeviskapital Gåver 25

19 Morbank BALANSE Konsern Alle tal er i heile tusen. NOTE EIGNELUTAR KONTANTAR OG KRAV PÅ SENTRALBANKAR UTLÅN TIL OG KRAV PÅ KREDITTINSTITUSJONAR Utlån til og krav på kredittinstitusjonar utan avtalt oppseiing Utlån til og krav på kredittinstitusjonar med avtalt oppseiing SUM UTLÅN TIL KREDITTINSTITUSJONAR UTLÅN TIL KUNDAR Kasse-/drifts- og brukskreditt Byggjelån Nedbetalingslån Sum utlån før nedskrivingar 2, Individuelle nedskrivingar Gruppevise nedskrivingar SUM NETTO UTLÅN PÅ KUNDAR SERTIFIKAT OG OBLIGASJONAR Sertifikat og obligasjonar utstedt av det offentlige Sertifikat og obligasjonar utstedt av andre SUM SERTIFIKAT OG OBLIGASJONAR AKSJAR, ANDELAR OG ANDRE VERDIPAPIR Aksjar, partar og grunnfondsbevis Eigarinteresse i konsern SUM AKSJAR, ANDELAR OG ANDRE VERDIPAPIR IMMATERIELLE EIGEDELAR 0 0 Goodwill Utsett skattefordel SUM IMMATERIELLE EIGEDELAR VARIGE DRIFTSMIDLAR Maskinar, inventar og transportmidlar Bankbygningar og andre eigedommar SUM VARIGE DRIFTSMIDLAR ANDRE EIGEDELAR Andre eigedelar SUM ANDRE EIGEDELAR FORSKOTSBETALING OG OPPTENTE INNTEKTER Opptente ikkje mottekne inntekter Overfinans. av pensjonsforplikt Andre forsk.betalte kostnader SUM FORSKOTBET. OG OPPTENTE INNTEKTER SUM EIGNELUTAR

20 BALANSE Morbank Konsern Alle tal er i heile tusen. NOTE GJELD OG EIGENKAPITAL GJELD GJELD TIL KREDITTINSTITUSJONAR Lån og innskot frå kredittinstitusjonar utan oppseiing Lån og innskot frå kredittinstitusjonar med oppseiing GJELD TIL KREDITTINSTITUSJONAR INNSKOT FRÅ OG GJELD TIL KUNDAR Innskot frå kundar utan avtalt oppseiing Innskot frå kundar med avtalt oppseiing SUM INNSKOT FRÅ KUNDAR GJELD STIFTA VED UTST. AV VERDIPAPIR Obligasjonsgjeld Eigne obligasjonar SUM GJELD STIFTA VED UTST. AV VERDIPAPIR ANNA GJELD Anna gjeld SUM ANNA GJELD PÅKOMNE KOSTN. OG FORSKOTBET.INNT AVSETN FOR FORPLIKT. OG KOSTNADER Pensjonsforpliktelsar Utsatt skatt SUM AVSETN. FOR FORPL. OG KOSTNADER ANSVARLEG LÅNEKAPITAL Fondsobligasjonar Eigne fondsobligasjonar Anna ansvarleg lånekapital SUM ANSVARLEG LÅNEKAPITAL OG FONDSOBL SUM GJELD EIGENKAPITAL INNSKOTEN EIGENKAPITAL Eigenkapitalbeviskapital Beh eigne eigenkapitalbevis Overkursfond SUM INNSKOTEN EIGENKAPITAL 14, OPPTENT EIGENKAPITAL Gavefond Sparebankfond Utjamningsfond Minoritetsinteresser SUM OPPTENT KAPITAL 14, SUM EIGENKAPITAL 14, SUM GJELD OG EIGENKAPITAL POSTAR UTANOM BALANSEN Garantiar 2, Forpliktingar 2, Hjelmeland den 31. desember 2012 / 19. februar