Innspel til Vesentlege spørsmål om vassforvaltning frå vassområde Sunnfjord

Transkript

1 Innspel til Vesentlege spørsmål om vassforvaltning frå vassområde Sunnfjord Versjon nr. 1/

2 Vatn er viktig for alle Kort omtale av status og hovudutfordringane for å få eit godt vassmiljø i vassområdet. Kort omtale om arbeidet med dokumentet, om involvering og forankring lokalt. Opplysningane i dette dokumentet tek utgangspunkt i registrerte data og risikovurderingar som Fylkesmannen har gjennomført i samband med karakterisering av vassførekomstane i vassområdet. Kunnskapsgrunnlag og data kan vere mangelfulle for fleire vassførekomstar, og kan såleis ha ført til at vassførekomstar ikkje er teke med i vurderingane. Innspelet er eit førebels dokument som har vore sendt kommunane for supplering og korrigering av opplysningar. På grunn av kort tidsfrist har ikkje alle fått sendt tilbake opplysningar for aktuelle vassførekomstar, og dokumentet er derfor prega av dette. Innspelet er ikkje handsama i vassområdeutvalet for Sunnfjord. Det har heller ikkje vore mogleg å få innspel frå alle lag og organisasjonar. Nokre har kome med innspel, men dette har ikkje vore drøfta i vassområdeutvalet eller på møte med interesserte. Vi vonar å få ei drøfting og prioritering av utfrodringane i vassområdet før dokumentet for vassregionen vert sendt på høyring.

3 1. Vassområdet og vassførekomstane Registrerte vassførekomstar pr : Antall km 2 /km Elvar og bekkefelt: ,34 Innsjø:: ,22 Kystvatn: ,52 Brakkvatn: 0 0 Grunnvatn: 4 9,92 Tal vassførekomstar totalt: Omtal i korte trekk dagens miljøtilstand, spesielle arter, særeigne vassførekomstar/vassmiljø, leveområde for flora og fauna, verneområde, dei vesentligaste menneskeskapte påverknadene, omfang av vassførekomstar som er i risiko for ikkje å nå målet om god miljøtilstand i 2021 og brukarinteresser, samt eventuelle konfliktområde. Beskriv i korte trekk kunnskapsgrunnlaget og behov for vidare undersøkingar, angi i kva vassførekomstar dette gjeld og kva undersøkingar det er behov for. Vassområde Sunnfjord strekkjer seg frå havet/kysten i vest til høgfjell på 1808 m.o.h. med delar av Jostedalsbreen nasjonalpark i aust. Vassområdet har eit totalareal på. km 2, og dekkjer i hovudsak 7 kommunar, Flora, Askvoll, Fjaler, Gaular, Førde, Naustdal og Jølster. I tillegg er delar av Hyllestad, Høyanger, Gloppen og Bremanger innafor vassområdet. Det er mange små og store øyar langs kysten av vassområdet. Dei største fjordane er Dalsfjorden, Førdefjorden, Eikefjorden, Høydalsfjorden, og Nordalsfjorden. Dei største vassdraga er Gaularvassdraget, Flekke- og Guddalsvassdraget, Jølstravassdraget, Naustdalsvassdraget, Nordalsvassdraget. Gaularvassdraget, Laukelandsfossen, Naustdalsvassdraget, Flekke- og Guddalsvassdraget er varig verna mot kraftutbygging. Delar av Dalsfjorden og Førdefjorden er nasjonale laksefjordar, og Gaula og Nausta er nasjonale laksevassdrag. Det er utarbeidd differensiert forvaltningsplan for Gaularvassdraget og slik plan er venta ferdig utarbeidd for Flekke- og Guddalsvassdraget i løpet av året. Øvre delar av Naustdalsvassdraget ligg innafor Naustdal Gjengedal landskapsvernområde, og nedre del går gjennom Grønøyra naturreservat. Det er registrert truga artar som pulseplantar, stilkvasshår, firling i enden av Flekkefjorden, Dalsfjorden og Førdefjorden. Det er fleire store innsjøar i vassområdet, og dei med største busetnad rundt, er Jølstravatnet, Haukedalsvatnet, Viksdals-vatnet, Hestadfjorden, og Storefjorden. Digernesvatnet, Skilbreivatnet, Andetjønna er naturreservat (våtmarksområde). Fleire mindre vatn i Skor i Hyllestad utgjer ein vesentleg del av Skor naturreservat (våtmatksområde). Område med største tettleik av busetnad ligg i kommunesentra til Flora, som ligg ved kysten, og Førde, som ligg inst i Førdefjorden ved utløpet av elva Jølstra. Det er fleire mindre tettstader i kommunane, og elles er det spreidd busetnad opp til ca. 430 (??) m.o.h. Kunnskapsgrunnlaget er i hovudsak knytt til registreringar av kjemisk vasskvalitet i enkelte elvar og innsjøar i høve «sur nedbør» kartlegging i vassområdet. Offentlege og private drikkevasskjelder for fleire abonnentar har regelmessige registreringar av vasskvalitet. I tillegg finst det opplysningar i samband med vassprøver i delar av vassdraga Nausta, Jølstra, Anga, Gaula, Flekke-

4 og Guddalsvassdraget, Storelva (Dale) over ein viss periode. Elles er det tilfeldige registreringar i enkelte vassførekomstar etter behov. Det er liten kunnskap om kva som er registert av økologisk tilstand i vassførekomstane, og det er trong for å auke kunnskapsgrunnlaget for fleire vassførekomstar i området både innafor kjemisk og økologisk tilstand. 2. Påverknader årsak, omfang og effekt Innsjøar og elvar Forsuring er den største utfordringa i innsjøar og elvar i vassområdet. Langtransportert ureining verkar negativt inn på dei naturlege økosystema i vassførekomstane. Berggrunnen i store delar av vassområdet er «harde og sure» slik at det også frå naturen si side er liten bufferevne i høve sur nedbør. Det skjer også noko avrenning frå private avløpsanlegg, landbruk og ureina grunn enkelte stader. Det er gjort ein del fysiske inngrep i delar av vassførekomstar i samband med vasskraft, forbygging mot flaum og opparbeiding av bygge-/ landbruksareal. Sjå vedlegg som viser påverknader henta frå vann-nett. Figur: Vassførekomstar som er vurdert som risiko i vassområde Sunnfjord med unntak av vassførekomstar som er påverka av sur nedbør og fysiske inngrep. Tabell: Oversikt over registrerte påverknader i vassførekomstar i vassområdet: Kommune Vassførekomst Påverknader Fjaler Lona Storelva Deler av Flekke og Landbruk Landbruk m.m. Landbruk / forbygging m.m. Guddalsvassdraget Gaular Kvamselva Landbruk, husholdninger, Avisingsveske Bringeland flyplass, Flomverk og forbygginger, renseanlegg Skilbreivatnet m Åselva Landbruk

5 og Storelva Askvoll Rivedalsvassdraget Landbruk Askvoll Gjelsvikelva Landbruk m.m. Førde Digernesvatnet Landbruk Innløp Holsavatnet Movatnet Ørekyte Anga Flomverk og forbyggingar, landbruk, hushaldningar Rotnesbekken Avrenning frå avfallsfylling Jølstra Utfall Brulandsfossen kraftstasjon Nedre del av Jølstra, Flomverk og forbyggingar, landbruk sidevassdrag Jølster Innløp Jølstra mellom Flomverk og forbyggingar, Landbruk Vassenden og Movatnet Jølstravatnet Ørekyte, vegfylling Innløp Jølstravatnet Landbruk sør Hegreneselva Flomverk og forbyggingar, landbruk Årdalselva Kjøsnesfjorden Ørekyte, vegfylling Naustdal Nausta Flomverk og forbyggingar, landbruk Innløpselvar til Nausta Landbruk Redalselva Flora Oselva Rømt oppdrettsfisk Norddalselva Rømt fisk, fiskevandringshinder (demning bygd knytt til vassinntak for setjefiskanlegg) Haukåa Fiskevandringshinder (demning bygd knytt til vassinntak for setjefiskanlegg) Elvar i Florø Avrenning i byar/tettstadar Kystvatn Den økologiske tilstanden på kystvatn i vassområde Sunnfjord er registert som god for over 72 % av vassførekomstane, medan den er moderat for 6 og dårleg for 2. Den kjemiske tilstanden er ikkje klassifisert for 96 % av områda pga. manglande undersøkingar/data. Ureining frå industri utan integrert ureiningskontroll er ei stor utfordring i delar av sjøområda. I hamneområdet i Flora og Førde sjøbotn/sediment og sjø påverka av miljøstoff frå aktivitet til skip/båtar og industri i og nær hamneområdet. Tettstaden Askvoll ligg i vassførekomsten Granesundet. Her er miljøtistanden samla sett karakterisert som god. Derimot er tilstanden i vassførekomsten Askvika, som ligg rett innafor, karakterisert som moderat. Her er redusert vassutskifting på grunn av det er lagt veg på fylling tvers over heile Askvika. Ovanfor Askvika ligg vassførekomsten Kyllaren. Denne vassførekomsten er også karakterisert som moderat. Det er bygd veg tvers over utløpet frå førekomsten. Her er lagt veg på fylling samt bygd ei bru. Dette er med å redusere vassutskiftinga i førekomsten. I tillegg er det rekna med landbruksavrenning til førekomsten. I kalde periodar vert det produsert store mengder H 2 S. Dette er til stor sjenanse for busetnaden i nærområde,

6 inkludert Askvoll sentrum. Askvoll kommune har sett i gang eit arbeid for å betre særleg luktproblematikken. I tillegg verkar avrenning frå avløpsanlegg, landbruk og ureina grunn på vassførekomstane. Det er gjort ein del masseutfylling i strandområde og elvedelta opparbeiding av kaianlegg og byggeområde for industri og næring. Anlegg for akvakultur både i sjø og på land verkar i stor grad innafor gjevne råmer, og vil normalt ikkje verke negativt på kvaliteten i vassførekomstane. Tilstanden til tre akvaanlegg for matfisk i Høydalsfjorden, eit settefiskanlegg i Eikefjorden og to settefiskanlegg og eit mindre matfiskanlegg i Nordalsfjorden er noko usikker, og må undersøkast nærare. Figur: Kystvassførekomstar som er vurdert som risiko i vassområde Sunnfjord Tabell: Oversikt over registrerte påverknader i vassførekomstar i vassområdet: Kommune Vassførekomst Påverknader Askvoll Kyllaren Fysisk endring pga veg/bru m.m. Askvoll Askvika Redusert vassutskifting pga utfylling til veg Flora Gaddevågen Skipsverft, avløp, industri Flora Høydalsfjorden Forverra miljøtilstand? Tre akvaanlegg matfisk, behov for nye undersøkingar Flora Eikefjorden Tidlegare sagbruk har redusert tilstanden ved botn. Settefisk, litt landbruk, avløp. Flora Norddalsfjorden Terskla fjord med naturlege avgrensingar for tilførsle/ redusert vassutskifting. To settefiskanlegg (utviding?) og eit mindre matfiskanlegg Flora Gunhildvågen - Industri: Fiskeindustri og fiskefôrfabrikk Klubbevika Førde Førdefjorden-indre Avløp, industri, skipsverft, nedbygd elvedelta/strandline, ureina grunn, landbruk Påverknader som dekker de største områda og de belastningane som er mest viktig å utbetre i vassområdet: Omtal kva for, kor dei i hovudsak er lokalisert, kvifor det er viktig å sette i verk tiltak og venta effekt av tiltak og kva positive ringverknader dette kan ha for eks. brukarinteresser, næringsliv, turisme osv.

7 Askvoll kommune Påverknad -Veg på fylling/bru -Landbruk? Vassførekomst( ar) navn/ ID C Kyllaren -Veg på fylling C Landbruk? Landbruk R Rivedalsvassdraget R Gjelsvikelva Mogleg tiltak og venta effekt av tiltaket Ulike tiltak under utgreiing Kva betyr landbruksavrenninga? Ansvarlig sektormynde Statens Vegvesen/ Kommunen??? Statens Vegvesen/ kommunen? Kva betyr landbruksavrenninga Kommune? Kva betyr landbruksavrenninga Kommune Positive ringverknader Redusere luktproblema Betre vasskvalitet?? Betre vasskvalitet Betra vasskvalitet Betra vasskvalitet Fjaler kommune Påverknad -Landbruk? Kloakk? Vassførekomst( ar) navn/ ID R Storelva ved Dale R Skadalselv, Torsetelv m.fl. Mogleg tiltak og venta effekt av tiltaket Kva betyr landbruksavrenninga m.m.?? Ansvarlig sektormynde Kommunen?? Positive ringverknader Betre vasskvalitet?? Landbruk R-Lona Kva betyr landbruksavrenninga? Landbruk, forbygging R- Yndestad Dingsøyr m.m. Kva betyr landbruksavrenninga og forbyggingane Kommune Kommune Betre vasskvalitet Betre vasskvalitet, stettar verneinteressene Kort omtale av igangsatte miljøtiltak (forebyggende, forbedrende og restaurerende) Kort omtale av miljøtiltak som allereie er sett i gong både førebyggande, forbetrande og restaurerande tiltak. Vassførekomst namn/ ID C Kyllaren Tiltak Ulike tiltak under utgreiing Ansvarleg sektor- mynde/ lovheimel Askvoll kommune?? Ansvarlig for tiltaket Askvoll kommune Tiltak gjennomført (årstall) Under arbeid

8 Sett inn bildar frå vassområdet som viser eksemplar på påverknadene. Alle bildar merkes med vassførekomst-id, vassførekomstnamn/ stadnamn og fotograf. 3.Vesentlege brukarinteresser Innsjøar og elvar: Det er viktig å sikre dei offentlege og private drikkevasskjeldene i kommunane, og dette vert i stor grad gjort i dag. Det er vanleg at allmenta nyttar vassdraga til rekreasjon og friluftsliv der det er høve for dette. Tabell: Oversikt over brukarinteresser i vassførekomstar som er vurdert med risiko. Kommune Vassførekomst Brukarinteresser Fjaler Lona Friluftsliv og fritidsfiske, viktig sjøaureelv (gyting, oppvekst og fiske), kulturminne(?), Lona naturreservat (verna myr), landbruk, Storelva Drikkevasskjelde for Dale og Flekke (elvesletta på Steia), friluftsliv og fritidsfiske, turisme, viktig lakseelv, gyte- og oppvekstområde for anadrom fisk, vasskraft (SMVF), kulturminne(?), Flekke- og Guddalsvassdraget Friluftsliv og fritidsfiske, turisme, svært viktig lakseelv, gyte og oppvekstområde for anadrom fisk, Vasskraft, flaum- og erosjonssikring, kulturminne, rødlistearter (Stilkvasshår og dvergsivaks ved utløpet) Våtmarksområde (fugl). Gaular Kvamselva Skilbreivatnet m Åselva og Storelva Askvoll Rivedalsvassdraget Landbruk, busetnad, kraftverk, fiske, friluftsliv Askvoll Gjelsvikelva Landbruk, busetnad Førde Digernesvatnet Innløp Holsavatnet Friluftsliv som bading, fisking, Område for våtmarksfugl Movatnet Reservevasskjelde for Førde sentrum Område for våtmarksfugl Reiseliv Friluftsliv/rekreasjon Jølster Anga Rotnesbekken Jølstra Nedre del av Jølstra, sidevassdrag Innløp Jølstra mellom Vassenden og Movatnet Jølstravatnet Lakseelv Rekreasjon Friluftsliv Reiseliv Drikkevatn Friuftsliv som bading, fisking, båtbruk Næringsfiske

9 Kulturminne Reiseliv Innløp Jølstravatnet sør Hegreneselva Årdalselva Kjøsnesfjorden Naustdal Nausta Fiske og friluftsliv, næringsutvikling Innløpselvar til Nausta Drikkevatn i Horstad- og Solheimsvatnet Redalselva Flora Oselva Norddalselva Haukåa Elvar i Florø Kystvatn I vassområde, som er vurdert med risiko for å ikkje nå mljømåla, er brukarinteressene i hovudsak skispslei/ skipsfart, båthamner for større og mindre sjøfartøy, industri, næring, akvakulturanlegg. For enkelte av desse områda kan det vere konflikt med friluftsaktiviteter som bading, fisking, ferdsel med småbåtar o.l. I samband med søknad om gruvedrift i Engebøfjellet i Naustdal, er det planlagd å deponere store massar i midtre delar av Førdefjorden. Dette vil få verknad for store områder i botnen av fjorden. Det er ulike meiningar på kva verknad massene vil få på miljøet i fjorden i framtida. Saka er enno ikkje avgjort. Kommune Vassførekomst Brukarinteresser Askvoll Kyllaren Luftkvalitet, landbruk, friluftsliv, fiske Askvika Landbruk, friluftsliv, fiske Flora Gaddevågen Høydalsfjorden Eikefjorden Norddalsfjorden Gunhildvågen - Klubbevika Førde Førdefjorden-indre Skipsled/hamnar/industri Fritidsaktivitet for allmenta, småbåt, kajakk, rekreasjon Oppvekstområde for fisk, marine artar Område for anadrom fisk, oppvekstområde for torskeyngel Raudlista artar? Reiseliv 4. Når vi miljømåla i 2021? Dette er ein oversikt over risikovurdering for vassmiljøet

10 Sett inn kart frå Vann-Nett som viser risiko for at miljømålet ikkje nås innan 2021 (kartet som viser om vassførekomstane er grøne, gule, røde) Vassførekomstar og område det bør sjå spesielt på i det vidare arbeidet Omtal kortfatta årsak til at vassførekomst(ane) er i risiko og framhev eventuelle områder man bør spesielt fokusere på i tida framover og kvifor. Grupper gjerne årsakene. Eksempel Sterkt modifiserte vannforekomster SMVF, Sur nedbør, Fremmede arter, Eutrofiering osv. Vis til liste over vassførekomstar i vedlegg. Omtal hovudutfordringane og kven er dei viktigaste problemeigarne. Den største utfordringa for å nå gode miljømål i vassførekomstane er langtransportert ureining som sur nedbør og næringsstoff. Dei lokale utfordringane er ureining frå industri, landbruk, og spreidd busetnad. I tillegg er det fysiske inngrep i vassførekomstar i samband med utbygging av vasskraft, byggeareal, og sikringsverk. Ureining av miljøgifter frå industri og næring er ei stor utfordring i hamneområda i Førde og Florø. Truleg vil også ein del småbåthamner vere prega av ureining frå miljøgifter. Utviklingstrendar i Sunnfjord som påverkar vassmiljøet. Sentralisering og urbanisering i dei største kommunesentra vil auke konsentrasjon av næringsverksemder og bustadområde som kan føre til auka fare for ureining av vassførekomstar nær desse områda. Dersom det vert sett i gang gruvedrift i Engebøfjellet, vil dette få stor fysisk verknad på delar Førdefjorden. Det er usemje om det også vil få stor verknad på miljøet i fjorden. Auka etterspurnad av fornybare energikjelder kan føre til auke i utbygging av vasskraft, og såleis føre til fysisk påverknad i vassførekomstane. Auka fokus på framtidsretta næring langs kysten, som t.d. næring innan oljeverksemd, akvakultur m.m. vil auke press på vassførekomstane langs kysten. Manglande verkemiddel Omtal eventuelle manglande verkemiddel, manglande kompetanse lokal/ regionalt, forhold omkring økonomi eller anna som kan innverke på at miljømåla ikkje vert nådd i Kommunane har signalisert at dei har er små ressursar som kan settast av til arbeidet i vassområdet. Vurder kunnskapsgrunnlaget Gi en kort vurdering av kunnskapsgrunnlaget og gi en vurdering av usikkerheit. Vektlegg dette spesielt der det er usikkert kva som er årsaka til påverknadene/ eller der dei er samansett. Vedlegg: Informasjon frå vann-nett, status for vassførekomstane i vassområde Sunnfjord