«Bygder med fortid og framtid» Sauland, Hjartdal og Tuddal

Transkript

1 I N F O R M A S J O N S G U I D E Hjartdal kommune «Bygder med fortid og framtid» Sauland, Hjartdal og Tuddal 1

2 Foro: Dag Krokaa Kjære fritidsbuar og besøkande Eg vil ynskje deg hjarteleg velkommen til Hjartdal kommune, bygder med fortid og framtid. Vi har unike og ulike bygder som saman utfyller kvarandre på ein særs god måte og kan tilby eit mangfald av opplevingar. Ein kultur og identitetshistorie vi er stolte av å vise fram, og som vi ynskjer å ta med oss og formidle i nåtid. Frå det Unescos nominerte kulturlandskapet i Hjartdal via eit frodig og tydeleg kommunesentrum i Sauland, til solsida Gaustatoppen i Tuddal. Det er mykje å oppleve i kommunen. Noregsmeisterskap i ljåslått, vi skal arrangere noregscup i triatlon og mulig norgescup i hanggliding. Her er bygdedagar med flotte lokal kulturelle opplevingar, sal av lokalprodusert mat, lokalhistorie og mykje anna spennande. Ein kommune der positivitet, frivillig arbeid og smile om munnen sitt lett. I 2012 skal vi ha eit prosjekt som heiter «opplev Hjartdal». Formål er å samle og kartlegge alle dei unike og varierte opplevingstilboda i heile kommunen vår. Gler oss til å presentere det resultatet. Vi ynskjer deg gode dagar og fine opplevingar i kommunen vi er så stolte av å vise fram. Fastbuande og deltidsbuande formar samen ei spennande framtid. Du er alltid velkommen attende til Hjartdal kommune. Sven Tore Løkslid, ordførar. 2 3

3 Innhald Ordføraren ønsker velkommen til Hjartdal!... 3 Våre annonsører... 6 Fakta om kommunen... 8 Legevakt viktige telefonnummer Næringsliv Turisme Oldtidsfunn Naturvernområde Tuddalsdagane Opplev Tuddal! «Frå bygd til landsby» Soger og segner Jakt og fiske Bygningskultur og kulturlandskap Folkekunsten i Hjartdal Bygdesentralen Litteratur frå hjartdalsbygdene Turløyper og friluftsliv Hjartdal Røde Kors Hjelpekorps Telegardar Kulturlandskapssenter Slåttefestival Stulsdrift Jordbruk Handverk Tuddal Løypelag Velkommen til Flugonfjell skisenter Tuven Senteret Hjartdal ILs turløyper Innhald Gaustabanen Freda område i Hjartdal kommune Bondal Bygdetun Tuddal Triathlon Tuddal Bygdetun Fjellvegen over Gaustadtoppen Bruk av snøscooter Bondeopprøret i Ambjørndalen Kalender Kalender Næringsliv i Tuddal Kyrkjene i Hjartdal kommune Dei fyrste som ynskjer velkommen på servicekontoret i Kommunehuset er: Anne Haugan (framme), Ingrid Sletta Olsen og Ingebjørg Landsverk. 4 5

4 Våre annonsører Firma Bransje Side Thorbjørn Haugen Snikkarverkstad Kjøkken, baderomsinnredn., vindussprosser.. 6 Sauland Bensin AS Bensinstasjon, daglegvarer, propangass... 7 Annedammen Badestamputleige, overnatting m/ div Hjartdal og Gransherad Sparebank Banktenester Saulandtunet Matsenter, Spar Dagligvarer, medisinutsalg, posttenester ICA Supermarked Dagligvarer Eik-Senteret Hage- og landbruksutstyr, reparasjoner Su-Hovland Overnatting, hytteutleie, gardshistorie Tuddal Byggevarer AS Trelast, byggevarer Idland & Lofthus Taksering, termografering, trykktesting Tuddal Byggtjeneste Oppføring av hytter og hus Hagen & Sønn Maskinentreprenør Flugonfjell Hyttegrend Hyttetomter Våre annonsører Firma Bransje Side Tuven Senteret Handelssenter Thor Ole Flatland Transport Transport, snøscootertransport m.m Gaustabanen Kabelbane til Gaustatoppen Telemark Vaktselskap Alarm, ordensvakt, hyttealarm m.m K.K. Hytteservice Hyttetomter, snømåking, vedsalg m.m Joker Tuddal Dagligvarer Tuddal Laftebygg AS Håndlafting av hytter og hus Rørlegger Bjørndalen Rørlegger Telebygg Din lokale tømrar Nordbø Pensjonat Kafé, overnatting, selskapslokaler Tradisjonstre Telemark Møbelsnekker, kjøkken, bad, bondemøbler Bohus Møbelforretning Nytt kjøkken til hytta? Vi produserer kjøkkeninnredninger, baderomsinnredninger og vindussprosser. ALT I HELTRE! Snikkarverkstad 3690 Hjartdal Tlf torbha2@gmail.com Utgitt av: Kulturmedia Ans Sponheimsåsen 20, 1613 Fredrikstad Telefon E-post: erik@kulturmedia.no I samarbeid med: Hjartdal Kommune Grafisk produksjon: Flink Design Grafisk Saltstien 4, 1621 Gressvik Telefon E-post: oystein46@gmail.com Trykk: CAL Trykk AS Mosseveien 3A, 1610 Fredrikstad Telefon SAULAND BENSIN AS Saulandtunet Sauland Telefon: Telefax: Bilrekvisita Daglegvarer Varm mat Musikk Video Propangass Fiskekort Leiker Gåveartikler Toalett Åpningstider: Måndag - fredag Laurdag - sundag Velkommen til kån! Me er her for deg! 6 7

5 Fakta om kommunen Hjartdal er ein fjell- og landbrukskommune med spreidd busetnad og stor satsing på turisme, hyttebygging, jakt og fiske. Her er mykje skog og fjell og eit sermerkt kulturlandskap; over 200 km 2 er med i Brattefjell- Vindeggen landskapsvernområde. Opplevingstilboda spenner frå overnatting og servering i gamle bygningar til bygdetradisjonar innan lokalhistorie, folke musikk, tradisjonshandverk, utmarkstilbod og friluftsliv. «Fjellvegen over Gaustatoppen» frå Sauland til Rjukan er alternativet for den som vil oppleve Tuddal og Bondal og kanskje gå turen opp til Gaustatoppen (1883 m.o.h.). Fakta Folketal: Ca 1610 Areal: Ca 800 km 2 Ordførar: Sven Tore Løkslid Rådmann: Rune Engehult Hjartdal Kommune Adresse: 3692 SAULAND Servicekontor: postmottak@hjartdal.kommune.no Besøk oss på Facebook: nb-no.facebook.com/hjartdalkommune Åpningstider sentralbord Mandag - Fredag: (15. mai sept ) Folketalet er stabilt med ein viss auke dei siste åra. Tenestetilboda innan helse og omsorg og oppvekst er gode; det er m.a. skuletilbod og barnehagetilbod i alle tre bygdene. Kommunen har meir enn 50 lag og foreiningar, og aktiviteten er stor både sommar og vinter. I alle bygdene finn ein fotballbane, lysløype og hoppbakkar. 8 9

6 LEGEVAKT Hjartdal kommune På dagtid vert behov for øyeblikkeleg hjelp (daglegevakt) i Hjartdal kommune dekka av Hjartdal helsekontor dvs. legekontoret i Sauland. Ettermiddagar, kveld, natt og helg ytast legevakttenestene gjennom den interkommunale legevakta på Not odden. Lege - vakta held til i lokaler på Sykehuset Tele - mark, klinikk Notodden. Legevakttelefonen er betent av sju - kepleiar som tek imot telefonhenvendinga, gjev råd og ved behov av taler tid for kontakt med legevaktlegen. Legen er på etter middag/kveld ikkje til ei kvar tid tilstades på legevakta. Brann: 110 Politi: 112 Ambulanse: 113 Øyeblikkelig hjelp: Lege dagtid: Lege natt og helg: Mattilsynet: Kva skal eg gjere når eg er akutt dårleg/sjuk? ring til eigen lege og be om hjelp hvis ikkje legekontoret er åpent, ring legevakta på telefonnummer: hvis det er behov for krisehjelp: ring 113, eller dra direkte på sykehuset. Helse og omsorgstenester I følge helse- og omsorgslova 3-1 skal kommunen sørge for at personer som oppholder seg i kommunen, tilbys nødvendig helse- og omsorgstjenester. Heimesjukepleie Heimesjukepleia har lokaler ved Hjartdal alders- og sjukeheim i Sauland. Heime - s jukepleia innfører natt teneste i april/mai Ved behov for helsehjelp i eiga heim, ta kontakt med heimesjukepleien på dagtid på telefon om Hjartdal Næringsliv Turisme Omlag ti prosent har jordbruk som ho vud yrke. Resten arbeider deltid på garden, er sysselsett i bygg og anleg, varehandel, turisme, offentleg og privat tenesteyting osb. Særleg Tuddal har lange tradisjonar i turistnæringa. Tuddal Høy fjells hotell tok alt på slutten av 1800-tallet imot norske og utanlandske turistar. Dei seinare åra er det satsa mykje på hyttebygging. I dag er det bare i Tud dal aleine 1500 hytter og totalt i Hjart dal kommune er det omlag Kommunen har store utmarksareal med skog, høgfjell og vidder. Trass i den store hytteutbygginga, er store område mest urørde. Oldtidsfunn Det er gjort mange funn frå førhistorisk tid i kommunen, mellom anna er det gjort funn med Foto: Dag Krokaa mange gjenstandar på fleire gardar i Hjartdal. Også i fjellet er det gjort funn av ulike reidskapar som sverd, spjotspissar, øks, ljåblad og knivar. Forskarane har stilt spørsmål om kor vidt slike funn tyder på fast busetnad i Hjartdal på 700-talet så langt til fjells, eller om det er vitnemål om tidleg stulsdrift. Like fullt funnet tyder på at dei første hjartdølane fann levekår høgt til fjells. Her var gode beite, jaktterreng og fiske, og det var myrmalm å finne til smiarbeid. Naturvernområde Brattefjell Vindeggen verneføremålet er særleg knytt til reinstamma og eit sær merkt naturlandskap. Flottin fuglefredningsområde. Ambjørndalen edelskogreservat Kleppefjell kalkbergfuruskog 10 11

7 Annedammen NYHET! Overnatting i nyrestaurert hytte frå 1700-talet. To soverom med tilsaman ni sengeplasser i enkelt- og dobbeltkøyer. Samarbeidspartner og støttespiller i bygd og by! Lokalbank for Hjartdal, Notodden og Kongsberg. Velkommen i banken! telefon VI KAN BY PÅ 2 Badestampar plass til ca. 16 pers. 1 grillhytte sitteplass til ca. 15 pers. 1 eldhus med badstoge Badstoga har plass til ca. 8 om gongen I eldhuset kan serverast mat til ca pers. AKTIVITETAR Orienteringsløype (sommar) Fisking i elva (sommar) Annedammen ligg idyllisk til innved Aarhusfossen i Hjartdalsbygda. Her kan du bade i varm stamp, symje ute i elvedammen, ta badstoge i eldhuset og få servera mat ute eller inne i grillhytta eller eldhuset. Aktivitetane kan gjerast året rundt alle har sin sjarm; sitte ute i 15 minusgrader og sjå på stjernehimmelen bade i nysnø eller duppe seg i isråka eller sitte ute i stampen ein sumarkveld utan å bli kald med mat og god drikke. SERVERING: Her kan du velge mellom grilla elgfilé, telehiv av elg eller hjort, spekemat eller Hjartdalssuppa. Besøk oss på: Slik kjem du fram: Frå E 134 cirka 3 kilometer til Annedammen. Godkjent hytteplan med 40 hyttetomter for salg/leige i Gaulås-Langli nær Skjessvatn (800 moh) Telefon: Anne og Eivind Haugan, telefon kveld E-post: anne.haugan@hjartdal.kommune.no annehaugan@telefiber.no Kjøp og salg av eiendom i samarbeid med MEDISINUTSALG Tlf Fax Mand. fred Lørd

8 ...om Hjartdal Tuddalsdagane Helga nærast 20. juli kvart år arrangerast desse dagane som er eit samarbeid mellom bedrifter, lag og foreningar i bygda. Laurdag er det kulturelt program på ulike stader, dette varierar frå år til år. For eksakt pro - gram sjå heimesidene på Sundag er bygdedag på Tuddal bygdetun. Underhaldning, demonstrasjon og sal av hand verk, ymse aktivitetar, loddsal og matsal. Av andre aktivitetar i Tuddal kan vi nemne: Turmarsj frå Gaustablikk høyfjellshotell med innkomst på Tuddal Høyfjellshotell. Denne går fyrste helga i juli. Stulsdag på Solheimsstulen med un derhaldning og sal av rjomegraut, andre eller tredje helga i juli. Tuddal Triathlon blei arrangert for fyrste gong laurdag 31. juli 2010, sjå Opplev Tuddal! Folkemusikken har rike tradisjonar i Tuddal. Fleire av spelemennene herifrå er nasjonalt kjende. Blant desse høyrer Svein Løndal, som vart skaparen av den speleformen som vanlegvis går under namnet «Løndals spel» og som dei tre sønene Einar, Kjetil og Olav, og mange andre, har vore utøvarar av. Svein Løn dal var nyskapar av ei mengd feleslåttar, og henta fram att det gamle Tud dalspelet. Han døydde i I dag er det særleg Knut Buen som ber det rike Tuddalspelet vidare. Knut Buen er også mannen som har stått bak bygginga av Tuddal Velkommen til Tuddal! Amfi og Tonehall. Tuddal Amfi er ein utandørs scene med sitjeplass til omlag 700 personar. Gjennom sommarsesongen er der forskjellige kulturelle arrangement i Tuddal. Eksakt program sjå heimesidene på Tonehall er eit utstillingslokale og utsal i tilknytning til Tuddal Amfi og Buen Kultur verk - stad. Tuddal Høyfjellshotell vart bygd i 1895, og ligg vakkert til på Kov stul heia på vegen mellom Tuddal og Rjukan «Fjellvegen». Hotel let er ein trebygning, dels i sveitserstil, med eit interessant og opprinneleg interiør. Tuddal Høyfjellshotell legg vekt på førsteklasses mat, servera i ein roleg atmosfære. Hotellet tek sjølvsagt imot overnattingsgjester. Tuddal kan elles by på ei rekkje gode overnattingstilbod, her er tre cam pingplassar med caravanplass og hytter, fjellgardsferie i Tuddal og Bon dal, og fleire verksemder som driv hytteutleige. Det blir arbeidd kontinuerleg for å ut - vikle gode opplevingstilbod i vår kommune. «Frå bygd til landsby» er eit 3-årig heilheitleg stadutviklingsprosjekt i Tuddal som har som mål å vidareutvikle eit livskraftig samfunn med fokus på miljø, auka busetnad og næringsutvikling. Soger og segner Hjartdal er rik på soger og segner om kjempekarar som mellom andre Jørgen Moe og M.B. Landstad har fun ne mykje stoff om i bygdene her. Lokale forfattarar har og i seinare tid gjeve ut ulike samlingar som er til sals i turist in for - ma sjonen og foreningar. (Sjå litteraturliste på side ) Dør frå bur i Hjartdal, kan hende frå talet. «...den interessante dør innfatning, hvis kapitældyr helt ut bæ rer den telemarkske djerve realismens preg...» Jakt og fiske Ved kjøp av fiskekort er det lov å fiske i mange av vatna i Hjartdal. Fiskekort er å få kjøpt i forretningar, i kioskar og på overnattingsstader. Her får du og informasjon om kva for vatn kortet gjeld for. Grunneigarlaga i kommunen kan gje opplysningar om leige av jaktrerreng. For informasjon om dette, ring turistinformasjonene. Bygningskultur og kulturlandskap I kommunen finst ein rik folkeleg byg nings - tradisjon. Her er mange hus heilt frå mellomaldertid ( talet). Frå denne bygningskulturen kan nemnast: I Sau land: To loft i Frø - landgrenda frå seinmellomalderen, stabbur på Krosshus frå 1718, vå nings hus på Nord-Skoje frå I Hjartdal: Stove på Løkslid frå 1763, stabbur på Mælandsmo frå 1604, Ris vold loftet frå 1763 (kanskje heilt frå 1471). I Tuddal: Bøenloftet kanskje frå 1300-talet, stove på Åsen frå 1796 og bur frå 1590, stabbur på Solheim frå 1600-talet. Dette er berre eit lite utval av ei mengd interessante bygningar og gardsanlegg ein kan finne i kommunen. Ein særskild fin heilskap av bygningar og kulturlandskap finn ein i Bondal, ein sidedal til Tud - dals bygda. «Telemarks største folkemuseum» er denne grenda blitt kalla. Elles er kyrkja i Hjartdal verd å nem - ne. Den vart reist i 1809 av Halvor Høg kasin, som gjekk i lære hos den vidgjetne Jarand Rønjom frå Åmotsdal, som difor reknast som «mannen bak» denne kyrkja. Bygningen er ved første augekast kanskje vanleg å sjå til, men ifølge arkitekturprofessor Chr. Norberg-Schulz har kyrkja ein ytre og indre form som er ein variant av den klassiske greske korsformen, som gjev kyrkja ein tidlaus verdi. Innevendig er det i tillegg mykje særs vakker treskurd i detaljeringane. Folkekunsten i Hjartdal Alle dei tre bygdene har lange kulturelle tradisjonar. Særleg gjeld dette den folkelege kulturen. Gamle bygningar og interiør, rosemåling, soger og segner, kvede- og speletradisjonar gjev bod om dette. Samstundes er store delar av denne kultur en framleis levande i bygdene våre. Fleire stader i kommunen er det rosemålarar, knivsmedar og spelemenn som meir enn gjerne tek imot gjester. Tu rist in for masjon har opplysningar om dette. Folk, hus og landskap har også gjen nom tidene inspirert mange kjende kunstnarar utanfrå. Adolph Tidemand teikna og måla folk han møtte her, medan Hans Gude måla Om nes - fossen. Henrik Sørensen, Asta Hansteen og Harald KihIe er andre kjende namn i denne samanhengen

9 BYGDESENTRALEN Hjartdal turist- og bygdesentral ligg ved E134 sentralt i Hjartdals - bygda. Sentralen er skilta ved E134. I bygningen ved sida av finn du Nordbø Pensjonat. Bibliotek Biblioteket er ein filial under Sauland bibliotek. Her er det opent kvar onsdag frå kl og er betjent av bibliotekar. Elles betjent av bygdesentralen. Hjartdal turist- og bygdesentral er eit hus med fleire funksjonar som yter service til både bygdefolk og turistar. Turistinformasjonen Turistinformasjonen er i sumarsesongen (slutten av juni og ut juli) open kvardagar frå: kl 1100 kl Elles i året er turistinformasjon en betjent av bygdesentralen. Pakketilbod Me kan tilby forskjellige pakkeløysingar, både for ein dag, og fleire dagars opplegg, for små, og store grupper! Ta kontakt med oss på Turist in for ma sjonen på Bygdesentralen, så kan vi skreddarsy eit opplegg som er tilpassa dine ynskjer! Bygdesentralen, frivilligsentralen Sentralen er ein møteplass for bygdefolk. Her arrangerast møter, kursverksemd, formiddagstreff m.m. Sentralen er open kvar dag. Opningstider: mång. fred Telemark Avløysarlag for Hjartdal og Not odden har kontor på sentralen. Fast kontordag: kvar måndag. Dei andre dagane er fleksible. Fotpleie Fotpleia er betjent ein laurdag kvar annan månad. Bygdebladet annonserer. Kulturlandskapssenteret i Telemark er ein møtestad og eit nettverk for samling og formidling av kunnskap og kulturlandskap. Sjå også: Kontoret er vanlegvis opent måndag, tysdag, torsdag, og fredag frå VIKTIGE TELEFONNUMER Turistinformasjon Bygdesentral/ Frivilligsentral Bibliotek Avløysarlaget Fotpleie Kulturlandskapssenteret Vi har batteriet til ditt behov! EXIDE 12/7 BATTERILADER testvinner NAF januar 2012 «Folkebåra» fra Ravendo kvalitetsleverandøren Reparasjon av motorsager, hage- og landbruksredskap, traktorer og annet maskinelt utstyr HJARTDAL LANDBRUK OG FRITID AS Bruluten, 3690 HJARTDAL Telefon E-post: agnar.andersen@eiksenteret.com Åpningstider: Mandag til fredag kl

10 Tittel Forfattar/utgjevar Der boka kan skaffast Avtrykk (Dikt) Bakka, Frode Bokhandel Bondal i Telemark Nes, Trygve Bokhandel Bygdefolk før i verden Dahl, Ivar T. Bokhandel Bygdeliv før i verden Dahl, Ivar T. Bokhandel Bygningsarv i Hjartdal Wagn, Anne Haugen Dans og Soger til tuddalstonar Tuddal spelemannslag Buen, Knut/ Rui Olav J. Det ror ein los (Dikt) Dalen, Erling Eg vandrar ut, ver med meg du Telemarkingar i USA Wagn, Anne Haugen Bokhandel «For at finde en blidere skjebne» Utvandringa frå Hjartdal til Amerika Skoje, Leif/Wagn, Anne H. Hjartdal Historielag Fram Ungdomslag Rui, Olav J. Frå omgangsskule til niårig i Hjartdal Hardang, A/Gvåle, G.H./Sisjord, H.H. Hjartdal kommune Gamel sagn om Hjartdølene Landstad, Magnus B. Glimt av Tudddal før i verden Dahl, Ivar T. Bokhandel Glimt langs ein ferdaveg (Dikt) Gvåle, Gudrun Hovde Gloen (Dikt) Rui, Olav J. Haugety og Trollskap Nes, Trygve (red.) Hjartdal bygdesentral Hjartdal i bilder Nes, Trygve Bokhandel Hjartdal møter kongeparet Wagn, Anne H./Skoje, Frøydis Hjartdal kommune Hjartdalskalenderen, 1987-> Hjartdal mållag/hjartdal historielag Hjartdal Historielag «Hjartdalsoga» Karlsrud, Gjertrud Kleveland Hjartdal kommune 1. Gard og ætt i Tuddal Karlsrud, Gjertrud Kleveland Hjartdal kommune 2. Gard og ætt i Sauland Karlsrud, Gjertrud Kleveland Hjartdal kommune 3a Gard og ætt i Hjartdal, Nordbygda Karlsrud, Gjertrud Kleveland Hjartdal kommune 3b Gard og ætt i Hjartdal, Gvammen Karlsrud, Gjertrud Kleveland Hjartdal kommune Hundre år i turismens tjeneste Tuddal Høyfjellshotell Høydal Hallgrim Tuddal Høyfjellshotell Hått sie du? Målføra i Hjartdal, Sauland og Tuddal Gvåle, Gudrun Hovde/Hjartdal mållag Kulturlandskap i Hjartdal Notodden og Seljord Nordby, Guro/Wagn, Anne H. Bokhandel Kunst og handverk i Tuddal Buen, Knut /Tuddal husflidlag Buen Kulturverkstad Kyrkje- og prestesoge for Hjartdal Hardang, Arne Langs Svorteåi Sandsdalen, Halvor J. Seljord Målarklubb Lesebok for deg og meg Dahl, Ivar T. Bokhandel Lita kultursoge frå Hjartdal Wagn, Anne Haugen Hjartdal kommune Løvheim Hotell Mostue, Alf Med Lokk og Lur Stulshistorikk fra Hjartdal Nes, Trygve Bokhandel Mi meining om dikt og sanning (Essays) Gvåle, Gudrun Hovde Norske Gardsbruk Foyn forlag Bokhandel Skog og skogbruk i Hjartdalsbygdene Hytta, Torkel/Skoje, Leif Bokhandel «Skriften på veggen» Krig og motstandsarbeid i Hjartdal/Øvre Telelmark Trae, Svein Vetle Soge omkring Tuddal bygdetun Rui, Olav J. «Som gofa spølå» Tradisjonane rundt spelemannen Knut Dahle Buen Knut Buen Kulturverkstad Svein Løndal Rui, Olav J. Tankar, brev, hendingar og folk frå ei lita bygd i Telemark Sisjord, Halvor H. Bokhandel Telebondens ære og kongens makt Bondeopprøret i Hjartdal 1540 Aandraa. Dag Hjartdal kommune Vekst og varsemd i 100 år Hjartdal Sparebank Wagn, Anne Haugen Sparebanken Visur og vers frå Hjartdal Hjartdal Viseklubb Bygdesntralen Hjartdal Wisconsin my Home Xan, Erna Oleson University of Wisconsin Årbok, Hjartdal historielag 2011 Hjartdal historielag Bokhandel Hjartdal historielag tar gjerne mot tips om rettingar i lista....om Hjartdal Foto: Dag Krokaa Overnatting i hytte Moderne kjøkken Sofakrok med TV Moderne bad med dusj og toalett 8 sengeplassar (køyer) Overnatting i Gamlestova Koselig stove med gamalt interiør Peis og vedfyring Moderne kjøkken Soverom med 12 sengeplassar Turløyper og friluftsliv På sommarstid er det merka mange turvegar og stigar i kommunen, både i fjell- og skogsterreng og i lågare lende. Den lengste av dei merka løypene omlag åtte timar har namnet Pres te vegen, og går mellom bygdene Hjart dal og Tuddal. Elles er den gamle Bon dalsvegen som går mellom Tuddal og Bondal ein fin tur på to-tre timar. Kor tare løyper finst i tillegg fleire stader. Stigen opp til Gaustatoppen Sør- Noregs høgaste fjelltopp (1883 m.o.h.) går frå Stavsro på «Fjell ve gen». Frå Gau sta toppen kan ein, når det er god sikt, sjå ein sjettedel av Noreg. Det er servering i Turisthytta på toppen. Vinterstid er det eit godt nett av merka skiløyper både i Hjartdal og Tud dal. Kart over løypenettet er til sals ved bensinstasjonar og i forretningar i kommunen. OVERNATTING SERVERING GARDSHISTORIE Oppkjørte skiløyper To hoppbakkar Ein sengeplass i stova Moderne bad med vask og dusj Servering Etter avtale og ynskje kan me tilby servering i Gamlestova. Su-Hovland, Gjermund og Anna Høgetveit, 3690 Hjartdal Telefon Mobil arne.hoegetveit@online.no 18 19

11 Røde Kors Hjartdal Hjelpekorps Vakttelefon HJARTDAL RØDE KORS er den lokale rednings og beredskapsenheten i Hjartdal kommune. Det vil si Hjart dal, Sau - land, Tuddal og Bondal. Vi har et sterkt Hjelpekorps og ei flott barne- og ungdomsgruppe. Vi holder til i Tud - dal og organiserer all aktivitet her. Hjel pe - korpset har en aktiv og stabil medlemsgruppe på cirka 20 meget dyktige menn og kvinner som regelmessig har møter der vi oppdaterer oss med kurs og øvelser for å kunne hjelpe. HRK skal også være en viktig resurs når det gjelder lokalt beredskapsarbeide. RØDE KORS HUSET LIGGER I TUDDAL Den gamle tømmerbygningen fra 1902 er to - tal renovert og fremstår i dag som en topp moderne tømmerbygning i to etasjer. Her har vi eget kontor, møtelokaler, og lokaler for ut - leige til møter og selskaper. Oppvarming skjer med vannbåren varme og varmepumpe. Energien blir hentet fra borehull i fjell med grunnvannet som energikilde. OPPLÆRING Vi kjører også tilpassede kurs for eksterne firma og grupper. Våre dyktige instruktører har bred erfaring fra redningstjenesten og vil gjerne dele sin kunnskap med andre. FIRST RESPONDER Detter er en tjeneste vi utfører for AMK og den profesjonelle ambulansetjenesten. Ved utkalling til akutte oppdrag utenfor veg, transporterer vi pasienten inn til bilveg til ventende ambulanse. Ved alvorlig sykdom rykker vi ut og er hos pasienten til ambulanse kommer. All varsling går inn til 113. HJARTDAL RØDE KORS HJELPEKORPS Som en av de frivillige organisasjonene, er vi en viktig del av den norske redningstjenesten. Vi bistår ved leiteaksjoner også utenfor egen kommune. Vi utfører ambulansetransport med snø scooter og beltevogner. Fjell sik rings - tjeneste, opplysnings-tjeneste som skredfare, usikker is osv. Vi samarbeider og - så med Luft for - svaret sine Sea King helikoptere og Luft am bu lan sen der det lar seg gjøre og fly pasienter ut når det er flyvær til dette. Ofte er det veldig dårlig vær når noen blir savnet eller forulykket i fjellet. Da settes det inn store ressurser som ved lei - teaksjoner og lignende. Her samarbeider vi tett med det lokale lensmannskontoret i Hjartdal eller politiet på Notodden og Rjukan. operasjonssentralen til politiet i Telemark og til slutt Hoved red nings sentralen på Sola ved Stavanger, har overordna ansvar for å sette inn rette resurser her. Hjartdal Røde Kors Hjelpekorps samarbeider også tett med Notodden og Rjukan Røde Kors Hjelpekorps med kurs og redningsaksjoner i kommunenene våre i Østtelemark. BARNE- OG UNGDOMSGRUPPA vår består av cirka 15 gutter og jenter og er aktive og flinke. De er mye ute og har ofte overnattingsturer og mye sosialt. Førstehjelp er viktig del av undervisningen til stor glede for alle. HJELPEKORPSET bruker store resurser på å utdanne sine mannskaper til krevende redningsarbeide, vi kan stå over lokalt og i nærliggende områder. Din direkte støtte igjennom vår årlige brevgiro vi sender ut til alle husstander og hytter før hver påske, går til dette viktige arbeidet og til å kunne ha effektivt redningsutstyr for å kunne hjelpe deg hvis uhellet skulle være ute. Se hjemmeside: Vil du støtte oss med din GRASROTANDEL? HJARTDAL RØDE KORS Org. Nr Strekkodenr.:

12 ...om Hjartdal Foto: Dag Krokaa Telegardar Telegardar tilbyr skreddarsydde gards ferie - opphald og kulturopplevingar, for store og små grupper. Dei tilbyr opphald utanom det vanlege der stikkord er fjellgard, bygdekultur, overnatting, god mat, husdyrhald, handverk og friluftsaktivitetar. Dei tek imot store og små grupper frå næringsliv, organisasjonar og private. Telemarksbygdene Hjartdal og Svart dal ligg sentralt plassert (berre to og ein halv timars biltur frå Oslo) og ligg fint til mellom Sør-Noregs finaste fjell med Gau stoppen i nord, Vindeggen i vest og Mæle fjell i sør. Området passar godt for eit aktivt natur- og friluftsliv. Telegardar er ei gruppe lokale aktørar som tilbyr deg ekte opplevingar i tradisjonsrike gardsmiljø, sjå gar dar.no. Kulturlandskapssenter Kulturlandskapssenteret ligg i Hjart dals bygda og er ein møtestad og eit nettverk for samling og formidling av kunnskap om kulturlandskap. Dette inne ber fagkunnskapar om kulturlandskap i økologiske og kulturelle samanhengar, praktiske kunnskapar om skjøtsel og restaurering, og kunnskapar om næringsutvikling med kulturlandskap som ramme. Hjartdal kommune ynskjer å fremme miljøverdiar knytt til eit aktivt landbruk og vise kva for moglegheitar som ligg i å nytte kulturlandskapet som grunnlag for verdiskaping og felles innsats i bygdesamfunna. Slåttefestival I Hjartdalsbygda har Slåttefestivalen vore det store høgdepunktet for bygda dei siste ti åra. Kvart år midt i juni er det full fart med kulturkveld og slåttepub på fredag, laurdag er det slåttekonkurranse, utstillingar, underhaldning, lokal mat og dansefest. Her kan alle delta sjølv om konkurransen er utvida til å vere eit norgesmeisterskap her er det mykje moro! Stulsdrift På Finnvollen i Vikdalen, Solheimstulen ved Bitringsnatten i Tuddal, Bjordal og Nam nlaus i Foto: Dag Krokaa Hjartdalsbygda vert det drive stulsdrift kvar sommar. Her kan du gjere eit besøk og få smake på seterprodukta. Jordbruk Utpå jorda i alle tre bygdene kan du sjå beitedyr av ymse slag. Her er både hestar, kyr, sauer, villsauraser, esel og geiter. Handverk Du finn bla; rosemålarar, landskapsmålarar, dreiarar, hovslager og smed i kommunen. Veving, og lappeteknikk med meir vert utøvd med stor flid. I Hjartdal kommune finn du kvalifisera folk til; hytteservice, bygningsarbeid, murarbeid, transport, grunnarbeid, rør- og straum-installasjon. Foto: Dag Krokaa 22 23

13 HYTTETUREN STARTER HOS OSS! Byggevarer Jernvarer Verktøy Maling Trelast Tilbygg og rehabilitering Murerarbeid, grunnmur, flislegging Vi driver med TAKSERING, TERMOGRAFERING og TRYKKTESTING av bygg v/ JOAR LOFTHUS 3690 Hjartdal Tlf: Faks: Mob E-post: NYBYGG AV HYTTER OG HUS ge.no Du finner oss både på Ørvella Industriområde i Sauland og i Tuddal sentrum Avd. Sauland Telefon: Telefaks: E-post: sauland@tuddalbygg.no Våre åpningstider: Mandag til fredag: Lørdag: Avd. Tuddal Telefon: Telefaks: E-post: tuddal@tuddalbygg.no Våre åpningstider: Mandag til fredag: Lørdag: STJERNEHYTTEN MESTERHUS NESTUN, kundetilpasset Tuddal Byggtjeneste AS Tlf: Mobil: E-post: olaf@tuddal-byggtjenester.no HYTTETOMTER TIL SALGS I POPULÆRE TUDDAL Maskinentreprenøren med arbeidsområde på solsiden av Gaustatoppen! Små og store anleggsog vegoppgåver i nærområdet. Hytteservice, snøbrøyting og løypepreparering i Tuddalsfjellet

14 Tuddal Løypelag Det har blitt kjørt skiløyper i Tuddal dei siste 20 åra. I starten var det ivrige entusiastar som kjørte med snøscooter både seint og tidleg. Det er lagt ned tallause timar på dugnadsarbeid med rydding av småskog og kjøring for å få til gode skiløyper. Etter som åra har gått har dette komme i meir organiserte former og i dag blir løypene kjørt opp med ei tråkkemaskin og preparera før kvar helg. Organiseringa av Tuddal Løypelag er fortsatt basert på dugnadsarbeid, medan løypekjøringa blir godtgjort per tur. Dagens styre består av 5 grunneigarar og eit styremedlem frå Toskjær Hytteforening som representerar hytteeigarane. Styret ser viktigheten av å tilby gode løyper og arbeider aktivt for å forbedre løypene heile tida. Det vil bli gjort ein innsats kvar sesong på enkelte traséar med å planere løypene der det er skrått, og rydde ein enda breiare trase for å gjere løypene sikrare og lettare å gå i. Tuddal Løypelag er heilt avhengig av økonomisk støtte frå hytteeigarar, hytteforeningar og brukarar av løypene for å halde fram med det tilbodet vi har i dag. I tillegg sponsar næ ring slivet i Tuddal, grunneigarar og Hjartdal kommune med pengar for å sikre at vi kan bruke ei avansert tråkkemaskin med fres. Tuddal Løypelag ynskjer tilbakemeldingar frå brukarar og hytteeigarar både når det gjeld ris og ros. Tuddal Løypelag ynskjer alle som brukar løypene ein god tur og gode opplevingar i Tuddals fine natur. Ta kontakt med: Håkon Bøen tlf John Bondal tlf Tore Hagen tlf Toskjær hytteforening Jan Fredrik Lund tlf Flugonfjell hytteforening Ynskjer du å vere med å gjere løypenettet i Tuddal enda betre, kan du gje eit bidrag til kontonr Solrike høystandard tomter. Nøkkelferdige hytter leveres etter kundens ønsker. Feltet er utbygd med strøm, vann og avløp. Avløp til eget biologisk renseanlegg av typen Bio-Flow levert av Ipec Miljø. Feltet har unike turmuligheter både vinter og sommer. Hyttene ligger m.o.h. En til to timers kjøring fra sentrale områder på Østlandet. Flugonfjell Skisenter gir gode aktivitetstilbud vinterstid. Det er oppkjørte skiløyper. Våre samarbeidspartnere Flugonfjell Hyttegrend Flugonfjell Hyttegrend Tuddal Telefon E-post: olav@flugonfjell.no Små og store anleggs- og vegoppgåver i nærområdet Hytteservice Snøbrøyting Løypepreparering i Tuddalsfjellet. Mobilnr:

15 Velkommen til Flugonfjell skisenter Flugonfjell skisenter med flotte forhold Vi ønsker velkommen til skisenteret. Vi gleder oss over at skisenteret har blitt et populært tilbud i bygda vår, på solsida av Gaustatoppen. 700 meter nedfart og ny heis ble bygget til sesongen Vi håper mange tar turen til Flugonfjell, et eldorado for hele familien. Samtidig kan du benytte muligheten til å realisere hyttedrømmen, vi tilbyr attraktive tomter og ferdig hytte. Snøen har kommet og vi åpner skisenteret helga 14. og 15. januar Nå er det slik det skal være i Tuddal, god kvalitetsvinter med gode forhold. Skisenteret åpnet i 2010 og ligger et steinkast fra hyttegrenda. 600 meter heistrasé og ny heis og nedfart på cirka 700 meter, høydeforskjell på 120 meter. Vi satser på aktiviteter for hele familien Varmestue med kafeteria og sanitæranlegg, gjør at både liten og stor kan tilbringe gode dager i skibakken i vinter. I tillegg er de fleste skiløypene kjørt opp, så det er muligheter for flotte turer i fjellet. Et eldorado venter i vinterkledde Tuddal. Det går skiløyper fra skibakken, som er knyttet til løypenettet i Tuddalsfjella. Åpningstider er kl 10 til 16 lørdag og søndag. Varmestue med kafeteria. Hilsen Olav og Hans Tore

16 Vekommen til «NYE» Tuven Senteret! Det populære Tuven Senteret i Notodden fremstår nå som et enda mer attraktivt handlested etter å ha gjennomgått en stor renovering og utvidelse. Flere nye butikker, total renovering innvendig i tillegg til at fasaden er pusset opp, har gitt et enda bedre tilbud til våre kunder sier senterleder Margit Bakken. Totalrenovering Rehabiliteringen av Tuven Senteret har foregått i to etapper sier senterleder Margit Bakken. Når det første byggetrinnet stod ferdig flyttet KappAhl og Cubus inn i flotte butikklokaler. Byggetrinn to besto av en totalrenovering og en ytterligere utvidelse av senteret. Fire nye butikker har flyttet inn og alle eksisterende butikker har blitt pusset opp. Matbutikken har blitt oppgradert til en stor og innbydende Menybutikk. En så flott dagligvarebutikk styrker senteret. Dressmann, Øko - nomisko, Attitude og Pusleriet er nye innslag, og alle de andre butikkene fremstår også nå fornyet. Vi har fått lyse, trivelig lokaler der kundene trives. De aller fleste butikkene i Tuven Senteret er godt innarbeidet og har lang fartstid i senteret. De ansatte har vært trukket inn i ombyggingsprosessen og har fått butikkene slik de har ønsket. Noen butikker er utvidet, noen er flyttet i senteret og samtlige er pusset opp. Et av målene med fornyingen av senteret, var å kunne gi våre kunder en enda bedre handleopplevelse. Nå er vi stolte av å kunne ønske velkommen til et lyst og trivelig senter, med et godt utvalg innen de forskjellige bransjene. Det økende besøket tyder på at kundene trives i Tuvensenteret konstaterer senterlederen og understreker at parkering ved senteret er gratis som tidligere. Nye åpningstider Tuven Senteret har fått nye åpningstider, sier senterleder Margit Bakken. Alle butikkene holder åpent til klokka (18.00)

17 Thor Ole Flatland Transport En unik opplevelse for store og små! Hjartdal ILs TURLØYPER Hjartdal I.L. har i snart 30 år kjørt opp løyper i Hjartdalsfjella. I dag er løypenettet totalt på cirka 50 km, med utgangspunkt frå Hundemyr parkering eller frå parkeringsplassar langs vegen frå Fellessætra til Breivatn. Hjartdal I.L. har plassert ut fire kasser i løypa, der alle bør skrive navnet sitt og bli med på trekning av fine gevinster. Hjartdal I.L. lever av støtte frå ulike hald og ikkje minst frå alle som har hytter eller er på dagstur. Gratis løypekart er å få på butikkar og bensinstasjon i Hjartdal og Sauland. Hjartdal I.L. er også i ferd med å trykke ein ny utgave av «Hjartdalskartet», eit Foto:Thor Ole Flatland Frå endepunktet for løypa, nemlig kassa ved Lekkjenuten. I Bakgrunnen skimtar vi Vindeggen. litt større og finare kart og vil etter kvart bli å få kjøpt på dei same stadene. Hjartdal I.L. ynskjer alle velkommen til Hjartdal og ein fin fjelltur i fine løyper. Helsing Hjartdal Idrettslags Turløyper Vi er takksame for all støtte til løypekjøringa. Bruk derfor bankgiroer som blir tilsendt, finn bankgiroer i kassene eller notér følgjande bankkonto nr.: Tømming av tette tankar/ septiktankar/hyttedoer Høgtrykkspyling av tette rør m.m. STØVBINDING og FORSTERKING av grusveger med DUSTEX miljøvennleg bindemiddel Snøscootertransport (Hjartdal Nord) Ta kontakt med Thor Ole: Todelt reise, først tog så kabelbane. Turen går 860 m rett inn i fjellet, der skifter man til kabelbane med stigning på 1040 m og 40 grader. Fra 1145 moh. til 1800 moh. Turen tar ca minutter Ca høydem. ned til Rjukan Rå utsikt se 1/6 av norge Turisthytte på toppen Firmaevent, gruppe- eller vennetur Åpningstider og mer info: «I 40 år har folk snakket om den sagnomsuste fjellheisen inne i Gaustatoppen... Ingen skjemmende heis å se. Intet snøkorn er knust av tråkkemaskiner. Ingen infotavler som opplyser om at bratthenget er svart løype. Men dypt, dypt inne i berget kverner kabelbanen som skal gjøre Gausta - toppen til Norges villeste alpindestinasjon. Er det nok snø, kan man kjøre helt ned til Rjukan!!» Sitat fra DN 17. april

18 Gaustabanen raskeste vei til toppen Inne i Gaustatoppen går Gaustabanen. En unik opplevelse for store og små! Utrolig nok inne i Gaustatoppen går det en spektakulær taubane. En opplevelse i seg selv, men også raskeste veien til toppen sommer og vinter. Gaustabanen består av en batteridrevet vogn på skinner som frakter passasjerene ca 860 meter horisontalt innover i fjellet. Vel inne er det en mellom- og omlastningsstasjon, hvorfra det går en skinnegående pendelbane i skråsjakt med lengde 1040 meter opp til 1800 moh. Derfra er det utgang fra anlegget til den såkalte Tuddalstippen, like i underkant av Gaustatoppen Turisthytte. Gaustabanen tar 10 passasjerer på hver tur, som varer ca 16 min. til toppen. Sjekk nettside for åpningstider. «Banen gir deg muligheten til å komme til toppen uansett årstid. Ta banen opp eller ned, det som passer deg best!» Gaustatoppen raker 1888 moh. Fra 1145 moh. til 1800 moh besøker toppen i året Banen stod ferdig 1958 Ble bygget av Nato Banen har stigning på 40 grader Det ligger en turisthytte på toppen. Man kan se 1/6 av norge på gode dager Det er 3500 trappetrinn ved siden av banen. Gaustatoppen har egen Cognac Man få 1600 høydemeter på ski til Rjukan, ved nok snø Det arrangeres turer hele året, ta kontakt på «Når vi laster ski om vinteren, merkes den spente stemningen blant skientusiastene.» <<: Kabelbanen som drar deg til toppen <: «Trikken» i starten 34 35

19 DIN SIKKERHETSLEVERANDØR I TUDDAL, SAULAND OG HJARTDAL Alarm Ordensvakt Hyttealarm Stasjonært vakthold bomiljøvakthold Telefon Vi har etablert en avdeling i Tuddal med to vektere! Gode priser på bolig og hyttealarm Inkludert i prisen er vekterutrykning ved alarm og batteribytte hvert tredje år. Ta kontakt for samtale/pristilbud. Vi tilpasser alarm etter ditt behov. Også større anlegg i offentlige og næringsbygg. HYTTETOMTER TIL SALGS Utgraving av tomter Grunnmurarbeid Brøyting Snømåking Vaktmestertjenester Snøscootertransport 3697 Tuddal Telefon E-post: kk@kkhytteservice.no TUDDAL HANDELSLAG AS, 3697 TUDDAL Tlf Fax Dagligvarer Fiskeutstyr Propan Bensin/diesel fra 24 timers kortautomat ÅPNINGSTIDER Mand. - torsd Fredag 9 20 Lørdag 9 16 E-post: joker.tuddal@ngbutikk.net NYBYGG AV HYTTER OG HUS Håndlafting av hytter og hus Stav- og laftehytter Lafting av anneks Freda område i Hjartdal kommune I kommunen finn ein desse områda verna etter Naturvernlova: Brattefjell-Vindeggen landskapsområde Vel halvparten av arealet (206 kvadratkilometer) ligg i Hjartdal. Bak grunnen for vernet er reinstamma og ein særmerkt høgfjellsnatur. Flottin fuglefredingsområde er daa. Kleppefjell kalkfuruskog med eit areal på 1085 daa, med ein spesiell vegetasjon. Ambjørndalen edellauvskogreservat (10 daa), som har ein særmerkt vegetasjon. Kommunen har forvaltingsansvaret for desse områda. Det skal skje i samsvar med verneføresegner og forvaltings-/skjøtselplanar. For - valtningsansvaret for Brattefjell-Vindeggen landskapsområde er lagt til eit eige vernsetyre. TUDDAL LAFTEBYGG AS Tlf: Mobil: E-post: olaf@tuddal-byggtjenester.no HYTTETOMTER TIL SALGS I POPULÆRE TUDDAL 36 37

20 Bondal Bygdetun Bondal er ei fjellgrend i Tuddal i Aust-Telemark. Grenda ligg lengst nord i Hjartdal kommune, mellom Gaustafjella og vide skog- og fjellområde mot Møsvatn og Hardanger vidda. Grenda grensar til landskapsvernområdet Brattefjell- Vindeggen, og heile Bondal har så særprega landskap og velhalden bygningsarv, at grenda har blitt del av eit kulturlandskapsprosjekt av nasjonal og internasjonal interesse. til gardsmuseum, både for å sikre og gjere tilgjengeleg denne sam linga. Bondal bygdetun er dermed ikkje eit bygdetun i vanleg forstand, med gamle hus samla på ein ny plass. Her har vi derimot eit heilskapleg tradisjonelt tun i dagleg bruk, med bustadhus og mange bygningar som høyrer til på ein gammal fjellgard. For publikum har ein først og fremst sjølve musèumsbygget som er plassert i gangavstand frå gardstunet. Det som elles særmerker anlegget er at det i stor grad er kvardagslivet som er dokumentert. Vi finn ikkje dei store klenodiene i norsk bygdekultur, derimot tusenvis av små og store gjenstandar som var ein del av tilværet for norske bygdefolk i fleire hundre år. I gardsmuséet finn du: Jakt- og fiskereidskap Hesteutstyr og -reidskap Handverksreidskap Smieutstyr Utstyr til hushaldning Holkar og skrin Møblar Kister og rondar Sølv og bunader «Snurrepiperier» mv. Kva er Bondal bygdetun? På Suigard i Nord-Bondal har Øystein H. Bondal ei eineståande samling av ting som er bruka på fjellgarden gjennom mange generasjonar fekk han mura opp eit eige bygg 38 39

21 Tuddal bygdetun Bygdetunet ligg sentralt i bygda og inneheld 13 gamle bygningar med inventar, som viser korleis tuddølen budde og levde frå ca fram mot ca Her er også eit nytt museumsbygg som husar nokre av dei mest særeigne gjenstandane i museums-laget si eige. Du kan gå og rusle fritt på tunet heile året, men dersom du ønskjer om vising, må du kontakte Tuddal mu seumslag på telefon , eller kome innom i se songen som er juli pluss ei veka i augsut, da er tunet bemanna mellom klokka og

22 Fjellvegen over Gaustatoppen «Fjellvegen over Gaustatoppen» (FV 651) er namnet på opplevingsvegen mel lom Sauland ved E134 og Rjukan ved R37. Fjellvegen er et alternativ for den som vil oppleve vakker natur, tradisjonar og eit vakkert kulturlandskap. Ut - gangspunkt i Sauland (85 moh) bør du nytte hø - vet til å sjå rosemålinga i kommunestyresalen. For å komme inn på sjølve «Fjell ve gen» køyrer du mot Rjukan på FV 651. Etter tjue minuttar kjem du til kulturbygda Tuddal (400 moh). Her bur den kjende hardingfelespelemannen og kulturformidlaren Knut Buen. Han har bygd opp Buen Kulturverkstad, Tonehall og Tud dal Amfi, der det tidvis blir arrangert konsertar sommarstid. Tuddal Bygdetun, som ligg midt i bygda, er verdt eit besøk. I Tuddal er det også kafé, gatekjøkken, campingplassar, byggevareutsal, snikkarverkstad, husflidsutsal og daglegvare med bensinstasjon. Det er mange regulerte hyttefelt i Tuddal, og dermed mulegheitar for å kjøpe hyttetomt. Frå Tuddal kan du ta ein avstikkar til Bon dal (FV 652). Her opplever du eit særmerktkulturlandskap med gardsbruk frå mel lom alderen og Bondal Byg detun ( Tuddal har eit variert overnattingstilbod, me - rka stigar, fiskevatn, robåtutleige og rolege skogs vegar som er godt eigna for sykling. Turen går vidare på FV 651 mot Kovstulheia der det går ein avstikkar til «Gal leriet med det runde vindu» på Rui Fjellgard (åpent mai-okt). Litt lengre opp går det ein annan avstikkar til Tuddal Høyfjellshotell frå 1895, bygd i karakteristisk sveitserstil. Her kan du nyte heimelaga gourmetmat i vakre omgivelsar. Det høgaste punktet på «Fjellvegen» er ved Flis - tjønnskaret (1260 moh), eit av dei høgaste fjellpassa i Nord-Europa. Vidare kjem du til Stavsro (1173 moh), det beste utgangspunktet for ein tur opp på Gaustatoppen (1883 moh). Gåturen opp, på Turist fore nin gen sin godt merka stig, tek om lag to timar. I klarvær er det muleg å sjå ein sjettedel av Norge. I den over 100 år gamle steinhytta, til Skien Telemark Turistforening på toppen, vert det servert kaffi og vafler. Det er også mogeleg å overnatte her, men dette må bestilles god tid i førevegen. Inne i sjølve Gaustatoppen går det ein taugbane, som kan samanliknast med Fløybanen i Bergen. Banen er 1030 meter lang og har ein stigning på 39 grader. Den blei i si tid bygd av NATO til transportføremål og er nå delvis åpna for kommersiell drift. Grensa mellom Hjartdal og Tinn kom mune går ved foten av Gau sta - toppen. Gausta-/Tud dal om rådet er eit av hovudsatsningsområda for reiseliv i Tele mark. Ta vegen til høgre for Langefonn Lodge, og etter 3km er du i aktivitetsområdet, der det er høve til overnatting, fiske, leige av kano/båt, ridning og fotturar i variert høgfjellsterreng. Ved Kvitå vatn finst det eit vakkert Tele marks - tun, der det frå tid til annan blir demonstrert ulike former for handtverk. Attende på «Fjellvegen» byrjar den dramatiske nedkøyringa mot industribyen Rjukan. Byen er eit flott syn, der han ligg i botn av Vestfjorddalen. Etter mange svingar, fem av dei på heile 180 grader, er du nede i dalen. Dale kyrkje er siste stopp på «Fjell vegen over Gaustatoppen». Kyrkja vart bygd i 1775 på tuftene etter ei gammal stavkyrkje, som fyrste gong er nemd i Dale kyrkje blei nytta som hovudkyrkje i Rjukan sogn da Rjukan kyrkje brann under innspelinga av «Heroes of Telemark» i Rjukan/Tinn kan elles by på Norsk Industriarbeidermuseum med ulike utstillingar, Tinn museum, Bygde-utstillingar, Krossobanen, Kro kan Turist hytte, Skinnarbu med Har dan ger vidda sen te ret, 2000 fiskevatn m.m

23 Rørlegger n i Sauland Service Nybygg Industri Rehabilitering 3692 SAULAND Telefon: E-post: egil@egilrorlegger.no S A M A R B E I D S P A R T N E R E : Bruk av snøscooter Reglane om bruk av snøscooter i utmarka finn ein i lov om motorferdsel i utmark og i forskrift for bruk av motorkjøretøy i utmark. Regelverket har som formål regulere motorferdsla med sikte på å verne om naturen og fremje trivselen. Ferdsla skal gå føre seg på ein aktsom og omsynsfull måte for å unngå ska de og ulempe for naturmiljø og men neske. I dei fleste tilfelle må ein ha løyve frå kommunen for å køyre snøscooter. Det er berre nyttekøyring som er tillatt, ikkje rein tur- og rekreasjons køy ring. Det er mogleg å leigekøyring både i Hjartdal, Sauland og Tuddal. Det er i alt 20 løyve for leigekøyring med snøscooter i Hjartdal kommune. Ser vice kon to ret i kommunen kan gi opplysning om kven som driv med leigekøyring i ulike område. Snøscooteren kan vere eit nyttig transportmiddel, men hugs å ta omsyn til naturmiljøet og andre menneske som ferdast i utmarka. Din lokale tømrar! - kvalitet i alle ledd Nybygg Stav og laft Sveitserhus Tak Modernisering Landbruksbygg Støyping Hytteservice Nøkkelferdig Planlegging og prosjektering Byggesøknad Restaurering BRATSBERG & MÆLAND DA Hjartdal Telefon Mail: tgbrat@online.no gunleikmaeland@hotmail.com

24 3841 Flatdal Telefon: Telefaks: Mobil: E-post: Malt kjøkken med natur benkeplater. Langbord med åtte stoler. Innbygget seng med skap. Hvis dere ønsker å se noe av det vi kan levere er det bare og ta kontakt. Vi lager alt av kjøkken, garderobe, bad og andre type møbler etter mål, som langbord med benker til, framskap og krone senger i gammel stil. Alt vi lager er i heiltre, det blir hovedsaklig brukt furu som vi sprøytemaler i de fargene som kunden ønsker. Vi lase rer og patinerer overflaten slik at den får et spesielt særpreg, hvis kunden ønsker det. Vi kan også levere kjøkken i bjerk, svart or og eik. Bondeopprøret i Ambjørndalen i 1540 Ved kyrkja i Hjartdal står ein minnestein over bondeopprøret i Stei nen er eit minne om ei dramatisk og tragisk hending då bondehæren brutalt blei slått ned av kongens hær etter først å ha lagt ned våpen mot løfte om fredstingingar. På prestegarden blei fem av førarane for bondehæren halshogd med den sjette som bøddel. Alle bøndar i fleire prestegjeld måtte betale har de bøter for å ha trossa kongens bod om ulike ytingar til kongens bergverksfolk ved Sunds barm gruver. Minnesmerke om Bondeopprøret vart reist i 1990 ved Hjartdal kyrkje. Sjølve steinen er henta lenger oppe i Hjart - dal. Relieffet på minnesteinen er laga av biletkunstnaren Kari Buen frå Tuddal, og fundamenteringa er utført av Gullik Gjerjordet, Hjart - dal. Bakgrunnen var at det 80 år før sølvfunna på Kongs berg og 100 år før kopardrifta ved Røros var funne kopar og sylv ved Sunds barm vatnet. Etter at Ha mar bispen Mogens hadde fått skjerpeløyve i tok kongen sjølv over gruvedrifta i 1537 året. Han sendte tyske bergverksfolk for å drive gruva og med kon gebrev i hand la dei harde tyngslar på lokalbefolkninga om leveranse av mat, brensel, transport m.m. Berg - verksdrifta blei eit alvorleg åk og misnøya voks seg farleg sterk. Tele bøndene kunne ikkje lenger finne seg i åtferda frå dei framande. I mange hundre år hadde tele bonden vore sjløveigar og herre i eige hus, stort sett utan innblanding frå styresmaktene. Øvre Telemark blei kalla skattlandet. Dei fekk eigne ordningar i høve skatteordningane og dei lokal tingrettane hadde stort sjølvstende. Det blei no stor misnøye med innføring av kongeskatt, bergverksdrifta og reformasjonen med ny tru. Etter at bøndene hadde fantejaga dei tyske bergverksfolka sendte kong Christian III soldatar frå Akers hus Fest ning for å slå ned opprøret. Kon gens menn som var bevæpna med fyrrør (børser) blei leia av Hans van Dreysel, truleg ein tysk eller hollandsk offiser. Bøn dene var væpna med økser, spjot, sverd og boge. Dei låg i bakhald i den tronge Ambjørndalen mellom Hjart dal og Svartdal. To danske «parlamentørar» i full em beds - dragt fekk kontakt med bøndene og på vegne av Akers hus ko man danten tilbaud dei fred og gode vilkår viss bøndene la ned våpna. Etter ei vanskeleg rådslagning fann bondehæren det rett å akseptere tilbodet om tingingar. Fryk ten for dei nye fyrrøra var stor. Fyrste tysdag etter Olsok la bøndene ned våpna ved Bågålia ikkje langt frå Hjart dal kyrkje. Straks etter blei dei omringa av danske soldatar og tekne til fange. Fem av bøndene sine førarar blei avretta og den sjette måtte vere bøddel for å redde livet. Namn som Manne bein åke ren, Bråråker og Bågålia gjev minne om det som hendte. Halshog ginga og seinare harde bøter følte telebøndane som eit alvorleg svik frå kongen. I deira tradisjon var «ein mann ein mann og eit ord eit ord». Historikaren Halvtan Koht meinte at hendinga i Hjartdal er noko av forklaringa på den utbreidde mistrua mot øvrigheita som har halde seg i øvre Telemark. Spel om Bondeopprøret vart fyrste gong framført på Sud-Aarhus i Hjart dal Spelet vart ei fin og spanande oppleving, og blir vonleg framført på nytt