Vedlegg til brev 2006/4043 av Informasjon om skriftlege avgangsprøver i grunnskolen våren 2007

Transkript

1 Vedlegg til brev 2006/4043 av Informasjon om skriftlege avgangsprøver i grunnskolen våren 2007 GENERELL INFORMASJON... 2 Tilrettelegging...2 Førebuingstid...2 Sjukdom i førebuingstida...2 Hjelpemiddel...2 Notatark...2 Elevbok...3 PC som skrivereiskap...3 Prøvetid...3 Vurdering...3 Ytterlegare informasjon...3 GG4000, GG4001 NORSK OG GG4003, GG4004 NORSK MED IKT... 3 Hovudmål sidemål...3 Prosessorientert arbeidsmåte...3 Førebuingstid...3 Skrivedag 1. Eleven sitt eige skriveprosjekt...3 Skrivedag 2. Gitte oppgåver...4 Norsk med IKT...4 GG4040, GG4041, GG4042, GG4043, GG4044 OG GG4045I SAMISK SOM... 4 FØRSTE- OG ANDRESPRÅK OG GG4046 NORSK SOM ANDRESPRÅK FOR ELEVAR... 4 MED SAMISK SOM FØRSTESPRÅK... 4 Prøvesettet og arbeidsmåten...4 Hjelpemiddel...4 GG4002 NORSK SOM ANDRESPRÅK FOR SPRÅKLEGE MINORITETAR MED ANDRE MORSMÅL ENN NORSK OG SAMISK... 4 GG4090 TEIKNSPRÅK SOM FØRSTESPRÅK OG GG4091NORSK FOR DØVE... 5 GG4030 FOR ENGELSK, GG 4031 ENGELSK MED IKT OG GG4080 FINSK SOM 2. SPRÅK... 5 Engelsk med IKT...5 GG4093 ENGELSK FOR DØVE... 5 GG4020 MATEMATIKK... 6 Førebuingstid...6 Hjelpemiddel på prøvedagen...6 Datamaskinbruk...6 Oppgåvesettet og organisering av prøva...6 Poengutrekning...7 MATEMATIKK FOR DØVE ELEVAR... 7 Side 1 av 7

2 GENERELL INFORMASJON Alle avgangsprøvene i 2007 tek utgangspunkt i L97 og gjeldande Forskrift til Opplæringslova ( 3-1 til 3-24), og elevane vil bli vurderte på bakgrunn av måla i faga. Utdanningsdirektoratet oppfordrar lærarane til å bruke teksthefte og oppgåvesett frå tidlegare år og studere sensorrettleiingar og førehandssensur. Sensorrettleiingar og førehandssensur frå oppgåver som vart brukte i 2006, ligg på Oppgåvesett kan tingast på Dei elevane som blir trekte ut til avgangsprøva i norsk og engelsk, vil få tilsendt trykte prøvesett. Skolane kan velje å gå opp etter avgangsprøve i norsk og engelsk med IKT. Desse skolane/gruppene får ikkje tilsendt papirprøver. Prøvene kan hentast frå nettet. Føresetnaden er at skolane har utstyr til å kunne gjennomføre ei IKT-prøve, og at elevane har erfaring med denne prøveforma. Eksempel på slike prøver og rettleiingar ligg på Utdanningsdirektoratet sin nettstad: Tilrettelegging Elevar med behov for tilrettelegging har krav på dette etter Forskrift til opplæringslova Førebuingstid Tekstheftet/informasjonsheftet blir delt ut halvannan dag før prøvedagen. Saman med heftet får elevane eit notatark i A4-format med skolen sitt stempel. Elevane tek heftet med heim og gjer seg kjende med tekstane og illustrasjonane. Elevane kan ikkje notere i sjølve tekstheftet. Dei elevane som treng det, kan få låne CD heim for å lytte til tekstane. Dei elevane som vel å gå opp i til norsk eller engelsk med IKT, vil få tilgang til nettstaden på same tid. Førebuingsdagen er vanleg skoledag med møteplikt. Rektor har ansvaret for at faglæraren organiserer førebuingsarbeidet på skolen slik at alle elevane får lese og drøfte og planleggje, og han/ho er ansvarleg rettleiar og hjelpar. I førebuingstida arbeider elevane individuelt og i gruppe. Læraren skal vere til stades for å hjelpe elevane i gang, motivere, klargjere og kanskje òg stille spørsmål som vil hjelpe elevane vidare i arbeidet. Elevane kan til dømes ha behov for å reflektere over og drøfte tema, innhaldet i tekstar, bilete og illustrasjonar. Idémyldringa kan godt gå føre seg i førebuingstida. Elevar med behov for tilrettelegging må få dette i førebuingstida ut frå den kjennskapen læraren har til eleven. Dei kan ha behov for hjelp med kor mange og kva for tekstar dei skal arbeide med, ein kan spele tekstar frå CD-en, lese høgt frå tekstheftet, gje att innhaldet i tekstar og liknande. Til hjelp for alle elevar er både tekstane og oppgåvene lesne inn på CD. Sjukdom i førebuingstida Skolen må så langt råd er syte for at alle elevar får tilgang til tekstheftet og informasjonsheftet. Elevar som har vore sjuke i førebuingstida, kan likevel møte til prøva. Elevar som ikkje møter til førebuingstida, og som ikkje ønskjer å møte på prøvedagen, må leggje fram legeattest. Hjelpemiddel På skrivedagen får elevane ha med seg teksthefte, notatark frå førebuingsdagen, elevbok og ordliste/ordbok. Desse hjelpemidla kan eleven bruke under heile prøva.sjå spesielt for norsk og matematikk. Notatark Føremålet med eit notatark er at det skal vere til hjelp for eleven både i arbeidet med heftet, og i skrivinga av eigen tekst på sjølve skrivedagen. Elevane kan til dømes oppsummere, komprimere og skrive korte notat i form av stikkord, tankekart og liknande. Notatarket skal ikkje innehalde samanhengande tekst. Notatarket kan heller ikkje innehalde lange bitar av den ferdige elevteksten eller setningsemne som systematisk går att i den ferdige teksten, altså komprimert tekst. Ein disposisjon er ikkje å sjå på som ein samanhengande tekst om han ikkje er for detaljert. Sjølve tekstproduksjonen ved avgangsprøva skal gå føre seg på skrivedagen. Side 2 av 7

3 Elevane får bruke så mange kladdeark som dei ønskjer, men dei kan berre ta med seg eitt stempla A4-ark på skrivedagen. Dei kan skrive på begge sidene av dette arket, for hand eller på PC. Notatarket skal leverast inn saman med teksten som blir skriven på prøvedagen. Eleven skriv gruppe- og elevnummer på det. Notatarket skal sendast til sensor saman med teksten. Notatarket skal ikkje inngå i vurderinga, men skal leverast inn som kontroll på at eleven ikkje har skrive ferdig ein tekst på førehand. Det er skolen sitt ansvar å kontrollere at eleven ikkje har samanhengande tekst på notatarket. Dersom ein elev ikkje har notatark med seg, skal skolane leggje ved eit blankt ark med skolen sitt stempel. Elevbok Elevboka skal vere eit resultat av at elevane sjølve har arbeidd med lærestoffet. Boka kan til dømes innehalde eigne notat, oversikter, refleksjonar knytte til tekstarbeid, tankekart, vurdering av eigen skriveutvikling, elevane si bearbeiding og oppsummering av lærestoff. Elevboka skal ikkje innehalde sakprega eller skjønnlitterære tekstar. PC som skrivereiskap Frå og med 2003 har det vore mogleg å bruke PC som skrivereiskap ved avgangsprøvene i alle fag. Vi anbefaler Times New Roman, skriftstorleik 12 eller 14, linjeavstand 1,5 og stadardmarg 2,54. PC-en skal ikkje innehalde ferdigskrivne tekstar. Prøvetid Elevane får 5 klokketimar til å utarbeide svara. Elevar som ikkje er ferdige når den fastsette prøvetida er ute, får 15 minutt i tillegg. Elevar som arbeider prosessorientert i språkfaga, får utvida tid med 1 time og 45 minutt. Elevar som skal ha avgangsprøva i matematikk, kan få 30 minutt i tillegg for å bruke PC. Dette avgjer rektor. Vurdering Elevane må gjerast kjende med kriteria for vurdering. Ytterlegare informasjon Ein kan tinge heftet Veiledning i vurdering i norsk på Rundskriva LS og LS inneheld relevant informasjon i matematikk. GG4000, GG4001 NORSK OG GG4003, GG4004 NORSK MED IKT Hovudmål sidemål Elevane vel sjølve kva dag dei skriv på hovudmål og sidemål. Dei elevane som er fritekne for vurdering i sidemål, skriv på hovudmål begge dagane. Dei får ein karakter i hovudmål på avgangsprøva. Dette er ein samla karakter som skal førast i rubrikken for hovudmål på karakterlista. Prosessorientert arbeidsmåte Prosessorientert arbeidsmåte er normalordning begge dagane, jf at avgangsprøva våren 2007 byggjer på L97, og ikkje på Kunnskapsløftet (LK06). Førebuingstid Det vil vere rimeleg at elevane samarbeider om tekstane i heftet første del av dagen, men dei treng òg tid til å arbeide med å planleggje sitt eige skriveprosjekt. Skrivedag 1. Eleven sitt eige skriveprosjekt Elevane skal skrive ein sakprega tekst. Utgangspunktet for skrivinga på skrivedag 1 er eit teksthefte med eit overordna tema. Tekstheftet inneheld både sakprega og skjønnlitterære tekstar. Det blir ikkje gitt oppgåver til tekstheftet, elevane skal utvikle sitt eige skriveprosjekt. Når eleven utviklar sitt eige skriveprosjekt, skal han/ho sjølv gjere dei vala som må takast i alle fasar av tekstskapingsprosessen. Side 3 av 7

4 Skrivedag 2. Gitte oppgåver Elevane skriv ein skjønnlitterær tekst ut frå gitte oppgåver på skrivedag 2. Norsk med IKT Skolane kan velje å gå opp etter avgangsprøve i norsk med IKT. Desse prøvene kan ein hente frå nettet. Eleven vel blant 4 oppsette tema og utviklar sitt eige skriveprosjekt begge dagane, og har ein førebuingsdag til kvar av dagane. Ein slik arbeidsmåte føreset at skolane har utstyr til å kunne vise elevane internettsidene som inneheld tema, lenkjer og bilete. Elevane må også kunne få noko tid på skolen til å søkje i internettsidene på eiga hand eller i smågrupper. Ein slik arbeidsmåte føreset rettleiing av elevane, i grupper eller enkeltvis frå faglæraren. Elevane bør ha erfaring med denne prøveforma. Døme på slike prøver og rettleiingar ligg på Utdanningsdirektoratet sin nettstad: GG4040, GG4041, GG4042, GG4043, GG4044 OG GG4045I SAMISK SOM FØRSTE- OG ANDRESPRÅK OG GG4046 NORSK SOM ANDRESPRÅK FOR ELEVAR MED SAMISK SOM FØRSTESPRÅK Oppgåvene i alle tre faga tek utgangspunkt i L97S og gjeldande forskrift. Elevsvara vil bli vurderte i forhold til fagmåla. Faga har kvar sin prøvedag. Til alle faga er det utarbeidd eit teksthefte, og elevane får derfor ein førebuingsdag til kvart fag. Prøvesettet og arbeidsmåten Alle faga har teksthefte og eit oppgåvesett. Oppgåvene har tilknyting til innhaldet i heftet. Norsk for elevar med samisk som førstespråk har berre langsvarsoppgåver. Oppgåvesetta i samisk som førstespråk og samisk som andrespråk er todelte. Del 1 har kortsvarsoppgåver. Del 2 har langsvarsoppgåver, og elevane skal velje éi oppgåve blant fleire moglege. I del 2 kan elevane velje å arbeide prosessorientert i to økter, i ein idémyldringsfase og ein responsfase. Elevar som skriv prosessorientert, kan ikkje levere før etter siste økt i responsgruppa. Svaret i Del 1 skal løysast individuelt og leverast inn før arbeidet med Del 2 begynner. Arbeidstid på Del 1 er ca. 2 klokketimar, resten av arbeidstida er sett av til Del 2. Dei elevane som blir ferdige med Del 1 før det er tid å gå i gruppe, begynner å arbeide åleine med oppgåva i Del 2. For dei elevane som vel å arbeide med heile prøva individuelt, er prøvetida 5 klokketimar pluss 15 minutt. På skolar med berre ein elev som tek prøve i samisk, og som ønskjer å arbeide prosessorientert, må faglæraren gi eleven respons. Hjelpemiddel Under prøva kan eleven nytte tekstheftet, alle tilgjengelege ordbøker/ordlister, (nord-, lule- og sørsamisk) grammatikk, ark med råd og vink om kva for spørsmål som kan stillast i responsgruppa (sjå info-heftet frå 2004), eitt A4-ark med notat og eigenprodusert elevbok. GG4002 NORSK SOM ANDRESPRÅK FOR SPRÅKLEGE MINORITETAR MED ANDRE MORSMÅL ENN NORSK OG SAMISK Den skriftlege avgangsprøva i norsk som andrespråk for språklige minoritetar tek utgangspunkt i måla for faget slik dei går fram av læreplanen i norsk som andrespråk frå Elevane skal gjennom prøvesettet få høve til å vise sin kompetanse i språkforståing og språkproduksjon, og sine kunnskapar om språk og kultur. Avgangsprøva i norsk som andrespråk ligg føre på begge målformene, og eleven skal få prøva på den målforma han/ho har fått opplæring i. Språklege minoritetar med andre morsmål enn norsk og samisk har éin prøvedag fordi dei ikkje skal ha eksamen i sidemålet. Avgangsprøva består av ein førebuingsdel og ein oppgåvedel. Oppgåvene elevane skal svare på, er knytte til tekstheftet. Elevane sin produksjon av samanhengande tekst skal gå føre seg på prøvedagen. Dei elevane som er vane med ein prosessorientert arbeidsmåte i opplæringa, og som ønskjer å bruke denne metoden på prøvedagen, kan gjere det i samband med langsvarsoppgåva dersom Side 4 av 7

5 skolen kan organisere eit slikt tilbod. I så tilfelle skal kortsvarsoppgåva løysast individuelt, og teksten skal leverast inn før eleven startar med langsvarsdelen. GG4090 TEIKNSPRÅK SOM FØRSTESPRÅK OG GG4091NORSK FOR DØVE Elevar som får opplæring etter læreplanen i teiknspråk som førstespråk, skal som hovudregel prøvast i både norsk og teiknspråk. Prøvene blir avvikla over to dagar, ein teiknspråkdag og ein norskdag. Elevar som er fritekne for vurdering med karakter i eitt av faga, møter til prøve berre ein av prøvedagane. Endringar våren 2007 I langsvarsdelen blir det høve til å arbeide prosessorientert. Arbeidssituasjonen på prøvedagane skal likne mest mogleg på den elevane er vane med til dagleg. Prosessorientert arbeidsmåte kan takast i bruk for å oppfylle mål i læreplanane om at elevane skal erfare verdien av idémyldring og utvikle evnen til å gi konstruktiv og tekstspesifikk tilbakemelding (Læreplan i norsk for døve s. 24), delta aktivt i samtale om litterære tekster (Læreplan i tegnspråk som førstespråk s.148). Under avgangprøvene blir det høve til å arbeide prosessorientert dersom elevane er vane med arbeidsmåten, og dersom skolen kan organisere tiltaket på ein forsvarleg måte til dømes ved bruk av bilettelefon. Alle svara skal spelast inn på video eller CD. GG4030 FOR ENGELSK, GG 4031 ENGELSK MED IKT OG GG4080 FINSK SOM 2. SPRÅK Oppgåvene som elevane får på sjølve prøvedagen, er delte i ein A-del og ein B-del. I A-delen vil det vere oppgåver som er knytte til leseforståing, og oppgåver der elevane til dømes får gi uttrykk for korleis dei reagerer på dei ulike tekstane eller ta stilling til språklege verkemiddel som er brukte. I B-delen blir elevane bedne om å skrive ein lengre tekst. Oppgåvene vil vere knytte til tekstheftet, og arbeidet som elevane har gjort med tekstane på førehand, vil derfor vere ei hjelp i skrivearbeidet sjølv om ikkje alle oppgåvene knyter seg direkte til ein eller fleire av tekstane. Tekstoppgåvene vil vere i ulike sjangrar med ulike føremål og mottakarar. Alle instruksjonane, både i tekstheftet og i oppgåvesettet, blir gitt på engelsk eller finsk/norsk. Dei elevane som er vane med å arbeide prosessorientert, kan samarbeide i to økter: ein idémyldringsfase og ein responsfase. Ordninga med prosessorientering er avgrensa til arbeidet med langsvarsoppgåva (B-delen). På A-delen skal elevane som vel å arbeide prosessorientert med B- delen, svare individuelt i løpet av ei arbeidsøkt på om lag to klokketimar. Skolane vel om dei vil gjennomføre A- eller B-delen først. Den samla prøvetida på 6 timar og 45 minutt skal ikkje overskridast. Skolen må sjølv finne høvelege praktiske løysingar. Engelsk med IKT Skolane kan velje å gå opp etter avgangsprøve i engelsk med IKT. Desse prøvene kan ein hente inn frå nettet. Eleven vel sjølv tema og utviklar sitt eige skriveprosjekt. Ein slik arbeidsmåte føreset at skolane har utstyr til å kunne vise elevane internettsidene som inneheld tema, lenkjer og bilete. Elevane må også kunne få noko tid på skolen til å søkje i internettsidene på eiga hand eller i smågrupper. Ein slik arbeidsmåte føreset rettleiing av elevane, i grupper eller enkeltvis. Elevane bør ha erfaring med denne prøveforma frå fagdag/tentamen. Døme på slike prøver og rettleiingar ligg på Utdanningsdirektoratet sin nettstad: GG4093 ENGELSK FOR DØVE Endringar våren 2007 I langsvarsdelen blir det høve til å arbeide prosessorientert dersom det er teke i bruk i opplæringa, og dersom skolen kan organisere tiltaket på ein forsvarleg måte. På prøvedagen har eleven med seg tekstheftet, notatark og ordliste/ordbok. Elevane kan berre bruke teiknspråkstolk til å få omsett norske ord dei ikkje forstår betydninga av. I langsvarsdelen kan elevane som er vane med å arbeide prosessorientert, samarbeide i to økter: ein idémyldringsfase og ein responsfase. Elevkontakt ut over eige klasserom kan gå føre seg ved hjelp av bilettelefon om det er ønskjeleg. Ordninga med prosessorientering er avgrensa til arbeid med langsvarsoppgåva (B-delen). A-delen skal eleven svare på individuelt i løpet av ei arbeidsøkt på Side 5 av 7

6 to timar. Skolen vel om de vil gjennomføre A- eller B-delen først. Den samla prøvetida på seks timar og førtifem minutt skal ikkje overskridast. Skolen må sjølv finne praktiske løysingar. GG4020 MATEMATIKK Elevane kan bruke IKT ved avgangsprøva i matematikk skriftleg våren Dette må gjennomførast ved at skolar som kjem opp til skriftleg avgangsprøve i matematikk, må leggje til rette for at alle elevane skal få høve til å bruke datamaskin til å løyse delar av den skriftlege prøva. Elevane skal ha tilgang til Internett i førebuingstida. Førebuingstid Førebuingstida før den skriftlege avgangsprøva i matematikk er utvida til to dagar, jf. rundskriv LS Elevane får utdelt eit informasjonshefte samtidig med opplysninga om trekkfag. Informasjonsheftet vil ha eit omfang som i I heftet vil elevane få beskjed om å hente bestemte data på Internett. Desse data får elevane bruk for på prøvedagen, og må derfor takast med. Dei skal leverast saman med prøva. Hjelpemiddel på prøvedagen Lommereknar er det lov å bruke under heile prøva. Lommereknaren må ha operasjonstastar for dei fire reknemåtane og kvadratrotuttrekking. Han må ikkje vere kommuniserbar. Elevboka kan også brukast under heile prøva. Det er ansvaret til kvar elev å lage ei slik bok, og ho skal vere til individuell hjelp. Boka kan innehalde reglar, formlar, metodar og eksempel på bruk, jf. lærarrettleiinga. Det er nødvendig å presisere at det berre er eleven si eigenlaga bok, og ikkje ferdig trykte bøker, som kan brukast ved avgangsprøva. Skolen må informere dei som skal inspisere, om kva slags elevbøker det er lov å bruke. Elevar med eit anna morsmål enn norsk får høve til å bruke tospråkleg ordbok. Dersom ei slik ordbok ikkje finst, kan eleven få hjelp med omsetjing av ein morsmålslærar/tolk. Datamaskinbruk Nokre oppgåver er spesielt tilrettelagde for bruk av datamaskin. Dei er merkte med ikonet til venstre. Elevar kan også bruke datamaskin på andre oppgåver der dei finn det føremålstenleg. Oppgåvesettet og organisering av prøva Oppgavesettet består av tre delar. Del 1 og del 2 inneheld oppgåver som er felles for alle. I nokre av oppgåvene kan elevane velje vanskegrad. Del 3 inneheld valfrie oppgåver. Elevane skal velje fem oppgåver. God trening i eigenvurdering er nødvendig for at elevane skal vere i stand til å ta realistiske val. I alle dei tre delane kan det vere nokre opne oppgåver. Denne oppgåvetypen krev at elevane har fått tilstrekkeleg trening i sjølv å lage oppgåvetekstar og vurdere løysingane dei kjem fram til. På prøvedagen får elevane delt ut alle dei tre oppgåvehefta samtidig, og den enkelte eleven bestemmer sjølv i kva for rekkjeføljge det vil vere mest tenleg å arbeide med dei. Del 1 skal svarast på direkte i oppgåveheftet. Del 2 og del 3 skal svarast på kvar for seg på eigne ark. Det er viktig å merke seg at del 1 i prøvene etter L97 består av oppgåver av ganske variert vanskegrad. Dette er ein konsekvens av at elevane no kan bruke lommereknar på heile prøva. Del 1 inneheld oppgåver der elevane skal føre løysingar direkte i heftet anten ved å fullføre teikningar av mønster, diagram, grafar, figurar, føye til opplysningar, vise framgangsmåtar/løysingar eller berre skrive svar. Det er altså meir oppgåvetypen enn vanskegraden som avgjer om oppgåvene er Side 6 av 7

7 plasserte i del 1 eller i del 2. Arbeidsmengd og innhald i dei to delane må ein derfor sjå i samanheng. Organisering av tilgang til datamaskin Den enkelte eleven må få høve til å disponere datamaskin i minst 3/4 time. Rektor vurderer om det vil vere rimeleg å gi elevane noko ekstra tid for å få avvikla prøva, avhengig av tilgangen til maskiner og korleis dei er plasserte i forhold til det lokalet der resten av prøva skal avviklast. Det kan vere aktuelt å gi elevar som nyttar datamaskin til å løyse ei eller fleire av dei aktuelle oppgåvene, inntil 30 minutt i tillegg til vanleg prøvetid. Poengutrekning Elevane får oppgitt kor mange poeng kvar oppgåve maksimalt gir. I nokre av oppgåvene i del 1 er det berre krav til at elevane skriv svaret dei er komne fram til. I andre oppgåver er det sett av plass til å vise framgangsmåte/utrekning. Berre svar i desse oppgåvene gir vanlegvis ikkje poeng. Elevane må gjerast kjende med kriteria for vurdering spesielt når det gjeld opne oppgåver. I nokre oppgåver i del 1 og del 2 får eleven høve til å velje mellom fleire alternativ av ulik vanskegrad. Dersom eleven løyser meir enn eitt alternativ, vil berre det alternativet som i utgangspunktet gir flest poeng, bli vurdert med mindre eleven tydeleg har markert kva for alternativ sensor skal vurdere. Har eleven ført inn meir enn det maksimale talet - fem oppgåver - i Del 3, er det dei fem første som tel med i vurderinga, dersom eleven ikkje tydeleg har markert kva for oppgåver sensor skal ta omsyn til. MATEMATIKK FOR DØVE ELEVAR Døve elevar følgjer den nasjonale læreplanen i matematikk i L97. Lærarar til døve elevar bør derfor lese orientering om avgangsprøva i matematikk i tillegg til denne orienteringa. Til avgangsprøva i matematikk kan døve elevar få ei teiknspråkstilpassing på CD-rom i tillegg til papirutgåva av matematikkprøva. Side 7 av 7