Vestnes kommune - kommuneplan samfunnsdel og arealdel - fråsegn ved oppstart og forslag til planprogram

Transkript

1 Vestnes kommune Rådhuset 6390 Vestnes Dykkar ref: Dykkar dato: Vår ref: Vår saksbehandlar: Vår dato: 83/ / /2013/KOMMUNEPLAN Johnny Loen, Vestnes kommune - kommuneplan samfunnsdel og arealdel - fråsegn ved oppstart og forslag til planprogram Møre og Romsdal fylkeskommune har ut frå sine ansvarsområde følgjande merknader: MERKNADER TIL PLANPROGRAMMET Disposisjon/generelt Ein sentral del av eit planprogram er å identifisere kva behov kommunen har for analysar og utgreiingar for å ha eit godt kunnskapsgrunnlag til planarbeidet. Planprogrammet for Vestnes slår fast at det i kommuneplanen skal leggast fram oppdaterte statistikkar og prognosar for folketalsutvikling og for sysselsetting. Utgreiingsbehovet må likevel synleggjerast i eit eige kapittel som kan "kvitterast ut" når planomtalen/konsekvensutgreiingane ligg føre. Kommunen har valt å fremje planprogram samla for både samfunnsdelen og arealdelen. Vi har ikkje merknader til dette, men vil rå til at ein vidare i prosessen legg opp til å gjere sluttvedtak om samfunnsdelen før ein vedtek arealdelen. Dette rår vi til fordi vi av erfaring veit at dersom ein legg fram samfunnsdelen og arealdelen i same sak, vil diskusjonen i stor grad vere fokusert på arealbruken og lite på samfunnsutviklinga. Det må vere slik at arealdelen byggjer på samfunnsdelen. Det er derfor greit å ha ein vedteken plan å stø seg til når ein kjem til sluttfasen i arealdelen. Vi registrerer at også planprogrammet tek til orde for dette. Vi har ikkje merknader til innleiingskapitlet i planprogrammet, som vi meiner gjer greie for dei juridiske rammene på ein folkeleg og god måte. Kanskje burde likevel avsnittet om planstrategi flytast eitt punkt fram, og ein bør presisere at/om også samfunnsdelen er vedteken rullert. Kapittel 2 har tittelen "føresetnader". Kapitlet framstår samla for både samfunnsdelen og arealdelen. Overskrifta "status og utfordringar" er etter vår vurdering meir tenleg fordi utfordringar trekkjer merksemd og skaper debatt. Kommunen bør ta stilling til om ein i dette kapitlet skal risse opp eit meir spesifikt utfordringsbilete. Slik kapitlet i dag er utforma ser vi det som nødvendig å legge til meir spesifikke utfordringskapittel under Postadresse: Fylkeshuset, 6404 Molde Besøksadresse: Telefon: Telefaks: e-post: post@mrfylke.no

2 Side 2 samfunnsdel og arealdel respektive. Kapittel 2 er med andre ord "generell status og utfordringar" som bør utdjupast når det kjem til dei to ulike plantypane, ikkje minst med tanke på å skape samangheng mellom desse. Under dei generelle føresetnadene/utfordringane vil vi sterkt oppmode kommunen til også å sjå utviklinga i kommunen over tid og i samanheng med utviklinga i regionen. Dette fordi Vestnes er ein del av ein regional bu- og arbeidsmarknad, og ein bør drøfte kva for rolle Vestnes har (eller ønskjer å ha) i forhold til kommunane rundt. Ein bør også problematisere interne strukturar i kommunen, m.a.o. tilhøvet mellom grendalaga og mellom grendalaga og kommunesenteret. Er det kunnskap her som er verd å hente inn i form av utgreiingar? Når det gjeld avsnittet om folketal er det konkrete formuleringar om kva statistikk som skal leggjast fram. Dette manglar i avsnittet om sysselsetjing. Det er sentralt i samband med utfordringane at ein seier noko om kva kunnskap ein allereie har og kva ein manglar for å gjere rette grep. Det ein manglar må fangast opp i seinare kapittel om utgreiingsbehov, jamfør også første avsnitt og eigen kommentar lenger nede. Nasjonale og regionale "føringar" bør kanskje vere "forventingar" og ein kan med fordel vise til forventingsbrevet frå staten og til regional planstrategi. Kapittel 3 gjeld samfunnsdelen. Hovudformålet med planlegginga er relativt godt synleggjort, ein peiker på behovet for overordna og heilskapeleg styring og at ein ønskjer å drøfte visjonen og ulike scenarier for utvikling. Når det gjeld lista over "temaplanar i samfunnsdelen" er vi svært i tvil. Det er planstrategien som skal definere kva planar som skal rullerast i valperioden. Dette inneber at ein gjennom tilvising til planstrategien også bør kunne kvittere ut kva område som skal inn i eigne planprosessar og som derfor ikkje treng ha særskilt fokus i samfunnsdelen. Det er viktig å synleggjere kva spørsmål som IKKE skal drøftast, innanfor kommunen sin samla portefølje av saksområde. Alternativt kan ein sjølvsagt med tilvising til planstrategien eventuelt slå fast at samfunnsdelen er eit svært overordna strategisk dokument som ikkje skal gi konkrete handlingsinsentiv, men retning til komande sektorplanarbeid, herunder arealdelen, jamfør vedteken planstrategi. Både kommuneplan og kommunedelplan fordrar i seg sjølv handlingsplanar, jamfør pbl Desse er ikkje eigne prosessar, snarare oppfølging av planvedtak gjennom budsjettrulleringa. Dette bør seiast noko om under generelle føresetnader eller rammer. For ein svært overordna, strategisk samfunnsdel, vil handlingsplanen enkelt og greit berre kunne vere rullering av sektorplanar som ein også må setje av ressursar til. For kapittel 4 om arealdelen er det for så vidt også gjort greie for føremålet med rulleringa, og det er på nokre område vist til korleis gjeldande plan har fungert. Dei tema som er nemnt oppfattar vi som område der ein har konkrete utfordingar som arealdelen skal svare på. Men det er i samfunnsdelen ein må legge strategiske føringar for arealbruken. Vedtak av samfunnsdelen er med andre ord avgjerande, men vi kan ikkje finne at spørsmåla er problematisert der. Møreaksen er nemnt under avsnittet om næringsområde = næringsareal. Men er det berre på dette området at Møreaksen gir konsekvensar? Møreaksen vil ved realisering vere ein grulleggande premiss for heile samfunnsutviklinga i Vestnes og må derfor få sin plass i drøftingane om samfunnsstrategiar. Tilsvarande er det under bustadområde særskilt nemnt bustader i Fiksdal, Daugstad, Vestnes og Tomrefjord, og at ein må "gjere om" areal frå spreidd busetnad til byggjeområde for å sleppe dispensasjonsrundar. Dette framstår som konklusjonar på spørsmål som ikkje er drøfta. Kva er behovet for bustader i Vestnes, kva type bustader og kvar er etterspurnaden? Er det innlysande at bustader skal spreiast over heile kommunen eller

3 Side 3 må det vere samanheng med skulestruktur, kollektivruter og kulturtilbod? Kva bustadstruktur ønsker Vestnes å planlegge for? Konklusjonene er med andre ord som nemnt ovanfor, det er nødvendig å supplere med kapittel som meir spesifikt skildrar dagens situasjon og utfordringane, både for samfunnsdel og arealdel, og det er nødvendig å kople dei to prosessane saman på ein meir synleg måte. Eitt av hovudføremåla med planprogrammet er å synleggjere utgreiingsbehov. Dette oversynet manglar fullstendig både for samfunnsdelen og arealdelen. For arealdelen skal i tillegg planprogrammet dekkje opp for kravet til konsekvensutgreiiing etter eiga forskrift. Arealplanar med ufullstendig konskevensutgreiing vil bli møtt med motsegn. Framlegget til planprogram er så mangefullt på dette området at det er vanskeleg for oss å vere konkret i innspela utan å ta over store delar av arbeidet som kommunen må gjere. Vi har likevel nokre råd og tips: Vi foreslår at ein ordnar separate oversyn over utgreiingsbehovet til dei to planane. For samfunnsdelen er det lett å vise til behov som allereie er synleggjort under avsnittet om folketal. I tillegg bør ein som nemnt også drøfte kunnskapsbehovet innanfor andre tema som planen skal ta opp i seg. For arealdelen må det kome klart fram under kapitlet om utgreiingsbehov at konsekvensar for miljø og samfunn ved omdisponering av areal frå eitt føremål til eit anna (med utgangspunkt i gjeldande plan) skal synleggjerast tema for tema, positive som negative. Sentrale tema er til dømes jordbruk, natur- og miljøressursar, friluftsliv, trafikktryggleik og samferdsel, barn og unge, lokal utvikling og næringsliv mm. ROSanalyse er også ein del av KU og må synleggjerast i planprogrammet. Vi viser elles til fagmerknader under. Vi vil tillate oss å vise til Sykkylven kommune dersom ein ønskjer eit konkret oppsett om korleis dette kan gjerast når det kjem til utforminga av KU, men vi gjer merksam på at planprogrammet deira også dels har manglar når det gjeld konkrete spesifikasjonar av utgreiingskrav. I samband med at ein har laga ein framdriftsplan kunne det vore tenleg å også tidfeste utgreiingsarbeidet og om det er behov for kjøp av eksterne tenester i forbindelse med dette arbeidet. Ein analyse av samfunnsutvikling og utfordringar for kommunen bør vere tilgjengeleg før ein startar drøfting av visjon, mål og strategiar. I tillegg er det nødvendig å vise kvar i framdriftsplanen at særskilde grupper kan kome med innspel. Dersom det er tanke om medverknad utover det lovpålagde, må dette kome konkret fram her, til dømes med omtrentleg tidfesting av grendamøte etc. Kulturminne, kulturmiljø og kulturlandskap Kulturminne og kulturmiljø er ein ikkje fornybar ressurs som det skal takast omsyn til ved arealplanlegging. Vi ser det som viktig at kommunen aktivt tek stilling til korleis ein kan nytte kulturminna som del av vår kulturarv og identitet, og at kommunen er medviten desse ressursane i sin miljøpolitikk og arealbruk. Kulturavdelinga ber om at ein tek med eit eige avsnitt om kulturminne og kulturmiljø i omtalen av arealdelen. Det er lagt vekt på bruk og vern av seterområda, men Vestnes kommune har også andre verdfulle kulturminne, kulturmiljø og kulturlandskap. I formålsparagrafen til lov om kulturminne står det at kulturminner og kulturmiljøer med deres egenart og variasjon skal vernes både som del av vår kulturarv og identitet og som ledd i en helhetlig miljø- og ressursforvaltning.

4 Side 4 Temaet vern og bruk av kulturminne og kulturmiljø er også relevant for fleire andre tema, som landbruk, friluftsliv og Folk i husa. Eit godt døme er kombinasjonen mellom natur, kultur, folkehelse og friluftsliv som ein legg opp til på Gjermundnes. Vi ber om at ein i samband med kommuneplanen utarbeidar ein temaplan over automatisk freda kulturminne (= utgreiingsbehov), område med høgt potensial for funn av slike, og særleg viktige kulturminne og kulturmiljø og frå nyare tid. Vi gjer då merksam på ny regional delplan for kulturminne og kulturmiljø av nasjonal og regional verdi er under utarbeiding. Det bør også vises til denne i dei regionale føringane. Ei slik temaplan kan gjere framtidig arealbruk meir føreseieleg og virke konfliktdempande. Folkehelse Kommuneplanen skal også innehalde ein oversikt over helsetilstanden i befolkninga, jamfør ny folkehelselov og bør ta stilling til korleis ein skal arbeide med dette. Samferdsel Som nemnt ovanfor er Møreaksen eit meir eller mindre realistisk scenario som kan få verknad innan planperioden. Både i samfunnsdelen og arealdelen er det nødvendig å greie ut konsekvensane av ulike scenarier og ikkje minst korleis Vestnes aktivt skal forholde seg til desse scenaria. Det er gjort mykje arbeid i KVU og i kommunedelplan som bør kunne nyttast direkte. Akvakultur Akvakultur er ein del av næringslivet og vil nødvendigvis bli nemnt i analysene på dette feltet. Vi har ikkje merknader til at utfordringane for akvakulturnæringa vert ført over til arbeidet med felles kystsoneplan for Romsdalsfjorden. Tettstadutvikling Fylkeskommunen er innstilt på fortsatt å støtte opp om tettstadutviklinga på Helland. Vi registrerer at tettstadutvikling er nemnt som tema for arealdelen. Det bør også nemnast i samfunnsdelen med utgangspunkt i drøftingar om lokal bu- og servicestrukturar. LUK (Lokal samfunnsutvikling) I den kommunale planstrategien for Vestnes sto det at Netto innflytting frå utlandet har medverka til stabilisering av folketalet, men dette blir ikkje vidare diskutert i samfunnsdelen av planprogrammet. Møre og Romsdal fylke er inne i ein periode der arbeidsinnvandring frå utlandet er hovudårsaka til vekst i folketal og sysselsetting. Vi er truleg heilt avhengige av arbeidsinnvandringa også i framtida for å greie å oppretthalde denne veksten. Det er derfor naudsynt at kommunane tek innover seg kva for effekt dette vil ha på lokalsamfunnet (integrering, språk, bustad, sosiale tenester mm), og vi tilrår sterkt at dette blir drøfta som tema i samfunnsdelen av kommuneplana. Barn og unge Barn og unge er nemnt som målgruppe for særskilt medverknad. Det er positivt. Planprogrammet nemner elles ikkje i særleg grad at kommunen har fokus for tilhøva for barn og unge. Det er kanskje sjølvsagt? Med utgangspunkt i demografisk statistikk er det likevel nødvendig å drøfte barn og unge. Dei er vesentlege som tenestemottakarar i kommunen, men også som målestavar for trivsel og vekst. Dersom ungar trivst, så trivst som regel foreldra. I samband med arealdelen vil vi oppmode kommunen til å nytte skular og barnehagar i "barnetrakk-registreringar", for betre å få eit bilete over kva areal som faktisk er i bruk av born og kva område som er trygge eller utrygge.

5 Side 5 Friluftsliv I samband med interkommunal plan for sjøareala vil det bli sett igang registreringar av friluftsinteresser i og ved sjøareala. Det er vårt ønske at tilsvarande registreringar vert gjort på landsida, slik at ein har eit oppdatert og gjennomarbeidd grunnlag for ivaretaking av friluftsinteressene i arealplanlegginga. Tilsvarande arbeid er over tid tenkt igangsett i alle kommunar. Vi føreset at metodikken vert gjort kjent for kommunen gjennom arbeidet med sjøplanen. INNSPEL TIL PLANARBEIDET Planfaglege råd Ut frå oversending av planprogrammet vil vi her berre presisere behovet for at planomtale/konsekvensutgreiingar får ein redaksjonell struktur som gjer det mogleg å kvittere ut om det er gjort tilstrekkjelege utgreiingar. Automatisk freda kulturminne/kulturminne frå nyare tid Vi ber om at omsynet til automatisk freda kulturminne og kulturmiljø kjem fram i samfunnsdelen, som ressurs og miljøkvalitet for framtidige generasjonar, og at ein er medviten omsynet til desse i planlegginga av framtidig arealbruk. Alle kjente automatisk freda kulturminne skal merkast i kommuneplankartet, og regulerast til omsynssone D (sosikode H_730) med tilhøyrande føresegner. Vi ber også om at fornminna vert markert med rune-r i grunnkartet, då mange av flatene er små og lite synlige. Vi rår til at ein lastar inn kartdata frå fornminnedatabasen Askeladden, men understrekar at det framleis kan vere manglar i databasen og at en difor bør bruke godkjente reguleringsplanar som eit supplement. Verdifulle kulturmiljø, som til dømes områda på Gjermundnes, bør regulerast til omsynssone C (sosikode H_570). Omsynssoner kan også nyttast i område med særleg høgt potensial for funn av automatisk freda kulturminne. Det kan knytast retningslinjer til omsynssone C i kommuneplan (Jf. pbl. 11-8, punkt c og d). Vurderingar av areal til omsynssone C bør skje i nært samarbeid med fylkeskonservatoren, men vi gjer også merksam på regionaldelplan for kulturminne og kulturmiljø av nasjonal og regional verdi der fleire slike miljø vil bli identifisert og kartlagt. Det er viktig at kommuneplanen gjer greie for korleis kommunen ser for seg ei god sikring av automatisk freda kulturminne og kulturmiljø. Det må vidare gå fram kva konsekvensar gjennomføring av planen vil kunne ha for kulturminna, og kva som eventuelt kan gjerast av tiltak for å redusere konflikten. Vi vil fremje motsegn til kommuneplanen der arealbruken er i konflikt med automatisk freda kulturminne. Foreslått framtidig arealbruk er ikkje å rekne endeleg avklara i høve til automatisk freda kulturminne gjennom kommuneplan. Det må knytast ei føresegn til kommuneplanen der det går fram at arealbruken må avklarast i høve til undersøkingsplikta i kulturminnelova (Kml 9) ved reguleringsplanar. Likeeins skal søknader om dispensasjon frå kommuneplan, samt alle tiltak som kan påvirke automatisk freda kulturminne, sendast oss til uttale. Samferdsel Kommunedelplanen for Møreaksen er under arbeid. Kommunen må vurdere om dei to plankarta/vedtaka skal bli integrert eller om dei skal stå som to forskjellige planar. Barn og unge Vi vil ha særskilt merksemd på at det er lagt tilrette for medverknad for barn og unge og at deira innspel er tekne omsyn til i tilstrekkjeleg grad.

6 Side 6 Konklusjon Vi viser til detaljerte merknader ovanfor og ber om at desse vert tekne omsyn til i det vidare arbeidet. Vi gjer særskilt merksam på behovet for konkrete skildringar av utgreiingsbehov og at arealdel med utiltrekkjelege konsekvensutgreiinigar vil bli møtt med motsegn ved offentleg ettersyn. Dette brevet er elektronisk godkjent og vil ikkje bli utsendt i papir. Med helsing Ole Helge Haugen Fylkesplansjef Johnny Loen Plansamordnar Fagsaksbehandlar Automatisk freda kulturminne: Kristoffer Dahle, tlf Kulturminne frå nyare tid: Siv Aksdal, tlf Tettstadutvikling: Overingeniør Arne-Dag Gjærde, tlf LUK: Rådgivar Gunhild Dahle, tlf Kopi: Statens vegvesen, Region midt Fylkesmannen i Møre og Romsdal, her