Ulstein kommune - kommuneplan - samfunns- og arealdel - fråsegn til planprogram og varsel om oppstart

Transkript

1 Ulstein kommune Postboks Ulsteinvik Dykkar ref: Dykkar dato: Vår ref: Vår saksbehandlar: Vår dato: 2015/ /2015/KOMMUNEPLAN/1516 Johnny Loen, Ulstein kommune - kommuneplan - samfunns- og arealdel - fråsegn til planprogram og varsel om oppstart Møre og Romsdal fylkeskommune har ut frå sine ansvarsområde følgjande merknader: MERKNADER TIL PLANPROGRAMMET Generelt Kravet om konsekvensutgreiing etter eiga forskrift vert utløyst av arealdelen. Sjølv om planprogrammet også gjeld samfunnsdelen, så er det klart ut frå lovverket at dei formelle bindingane er sterkast for arealdelen. Det betyr også at vi ved offentleg ettersyn vil vise tilbake til planprogrammet og dei kommentarar vi gir her, til arealdelen i meir formell forstand enn til samfunnsdelen. Det kan bli vurdert motsegn dersom det er mangelfulle utgreiingar på punkt vi har bede særskilt om. Det er derfor tenleg (for alle partar) med mest mogleg presise tingingar til utgreiing. Våre merknader må tolkast ut frå dette. Vi minner for ordens skuld om at planprogram etter endeleg vedtak skal sendast høyringspartane, jamfør KU-forskrifta 6. Disposisjon/planfaglege kommentarar Planomtalen si redaksjonelle organisering er ryddig og oversiktleg. Dette gjer det lett å forstå kva som er tenkt, og det er også gitt referansar til relevante kjelder som lesarane kan oppsøke dersom dei vil. Utgangspunktet er dermed godt. Vi har likevel ein del merknader både av redaksjonell karakter og med omsyn til innhald. Om det redaksjonelle Utfordringa med å samle planprogrammet for arealdel og samfunnsdel er først og fremst å synleggjere kva utfordringar som gjeld begge, og kva type spørsmål som skal løysast i kvar del. Utgreiingskrava må kome fram der det er relevant. Framlegget til planprogram skil samfunnsdel og arealdel, men det er litt lite tydeleg (og spreidd) kva føringar samfunnsdelen skal legge for arealdelen. Ein kunne med fordel summert desse i eit eige underkapittel. Kapittel 4 i framlegget kan med fordel også vere tydelegare i kva som er status og kva som er utfordringar eller "viktige spørsmål i planarbeidet", slik det er gjort i kapittel 5. Teksten er elles tydeleg og kortfatta. Nokre av tema er relevant for arealdelen og det bør kome fram tydelegare om ein tenkjer å gi føringar, jamfør også forrige avsnitt. Postadresse: Postboks 2500, 6404 Molde Besøksadresse: Telefon: Telefaks: e-post: post@mrfylke.no

2 Side 2 Formuleringa "viktige spørsmål i planarbeidet" kan vere nødvendig for å skilje dette tydeleg i frå det som er utgreiingar i medhald av KU-forskrifta. Vi har generelt røynsle med at omgrepet "utgreiingar" vert nytta om begge. Dette kan vere forvirrande for publikum utan erfaring frå "planverdenen". Vi nemner dette - ikkje fordi framlegget til planprogram blandar omgrepa - men fordi utgreiingskrava generelt og særleg til arealdelen, er for lite spesifikke. Vi vil også peike på at kapittel 4 innleiar med strategiske satsingsfelt. Det er ikkje innlysande kva som er argumentasjonen for satsingsfelta. Nokre er arva fra gjeldande plan og desse er kanskje å sjå som ein del av status. Satsingsområda bør likevel kome fram som eit resultat av utfordringsbiletet og ikkje som føresetnad for det. Gjennom utfordringbiletet får ein også drøfta om satsingsfelta er relevante. I programframlegget kan ein få inntrykk av at satsingsfelta ikkje er til drøfting. For å etterkome desse merknadene foreslår vi følgjande redaksjonelle grep: - Nytt kapittel 4: "Status og utfordringar", med eksplisitte formuleringar om utfordringar. Dette kapitlet kan gjelde både arealdel og samfunnsdel, og ein treng ikkje sortere etter desse, berre peike på kvar utfordringa skal takast. Dette kapitlet bør i tillegg gi oversyn over kva kunnskap som finst for planlegginga, og særleg kva kunnskap ein manglar og må innhente. Det siste må følgjast særskilt opp som eit konkret utgreiingskrav seinare i programmet. - Nytt kapittel 5: "Samfunnsdelen" som vert delt i to underkapittel med vidare underdeling slik det er relevant for kommunen "Viktige spørsmål i samfunnsdelen". Dette kapitlet må henge saman med utfordringsbildet på ein slik måte at det er tydeleg kva utfordringar planen skal løyse. Kapittel 4 i høyringsframlegget er eit greit utgangspunkt, men ein bør som nemnt bli tydelegare i skiljet mellom status og utfordringar, og likeeins i føringar for arealdelen. Vi viser elles til avsnittet nedanfor om innhaldet i samfunnsdelen "Utgreiingar til samfunnsdelen". I dette kapitlet er det særleg viktig å synleggjere om kommunen skal innhente kunnskap han ikkje har, eller om all planlegging skal vere basert på eksisterande kunnskap. I motsetnad til arealdelen, vil utgreiingskrava likevel ikkje bli ettergått på formelt grunnlag. Det kan likevel vere relevant ved nokre høve å vise til at utgreiingar ikkje skal skje før under arbeidet med arealdelen. Med dette kan ein aktivt redusere forventingane om utgreing til samfunnsdelen. - Nytt kapittel 6: "Arealdelen" delt på same måte som "Viktige spørsmål i arealdelen". Kapittel 5 i framlegget er inne på fleire punkt som kan nyttast direkte. Føringar frå samfunnsdelen må materialisere seg her : "Utgreiingsprogram til arealdelen". Her viser vi til fagmerknadene og til avsnitt om utgreiingskrav nedanfor. - Kapittel 6 i framlegget blir etter dette nytt kapittel 7. Innhald i samfunnsdelen Som nemnt ovanfor bør satsingsfelta kome fram som konklusjon av analyser og ikkje som føresetnad. Alternativt bør ein synleggjere forankring satsingsfelta har frå tidlegare og kvifor dei ikkje skal endrast.

3 Side 3 Generelt er analysene i samfunnsdelen poengterte og gode, men bør munne ut i konkrete utfordringsformuleringar som kan følgjast opp som "viktige spørsmål i planlegginga". Vi viser eit par døme: I kapittel 4.1 er nemnt innanlands flyttetap, nettoinnvandring og kjønnsbalanse. Det kunne vore tenleg med spesifikke tal for Ulstein. Spørsmålet er likevel kva føringar dette legg for planlegginga? Kva er utfordringa med skeiv kjønnsfordeling og stort innanlands flyttetap dersom ein skal gjere dette relevant for samfunnsplanlegging og arealplanlegging? I kapittel 4.2 er det vist til samarbeid med andre kommunar i regionen. Dette er i samsvar med vårt råd om å sjå seg sjølv i ein regional samanheng. Er dette nødvendig også i andre tema enn sysselsette og pendling? Kva konsekvensar kan dette få i samfunnsdelen av planen? I arealdelen? I kapittel slår ein fast at det vil vere aukande behov for areal til skule og barnehage. Dette bør framkome konkret i ei opplisting av føringar for arealdelen. Det same gjeld til dømes for kulturverdiane i kapittel 4.3.3, og ikkje minst for problemstillingane som er drøfta i 4.6 om transport og infrastruktur. Alle desse punkta (pluss fleire) har problemstillingar både for samfunnsdelen og arealdelen. Dette bør som nemnt poengterast sterkare. Utgreiingskrav arealdelen Kapittel 5.6 i framlegget til plaprogram er heilt overordna og generelt når det gjeld kravet til konsekvensutgreiingar, og lite eigna for å gi innspel om kva som bør utgreiast. Her må ein vere svært mykje tydelegare på kva tema som skal utgreiast, kva som skal vere kunnskapsgrunnlaget og kva metodikk som skal nyttast. Vi tillet oss å vise til Giske kommune, som i sitt framlegg til planprogram gir eit godt oversyn over utgreiingsbehovet, men likevel i nokså kort form. Det bør presiserast at konsekvensutgreiingane også skal skissere avbøtande tiltak dersom arealbruksforslag kjem i konflikt med ulike interesser. Medverknad og framdrift NB! Vi vil først sterkt rå til at ein gjer sluttvedtak om samfunnsdelen av planen før arealdelen vert teke opp til drøfting. Bakgrunnen for dette rådet er at vi erfaringsmessig veit at det er vanskeleg å få debatt om strategiar dersom ein samstundes opnar for diskusjon om konkrete arealbruksforslag. Referansen til barnetrakkregistreringane høyrer til utgreiingskapitlet og bør synleggjerast der. Når det gjeld barn og unge generelt, bør kommunen vurdere medverknad gjennom sosiale medium, gjerne i samarbeid med ungdomsrådet. Opne møte bør vere synleg i framdriftsplana, sjølv om dei berre er "eventuelle". Det same gjeld kva tid ungdomsrådet skal delta. Vi etterlyser medverknad av andre særskilde grupper, og likeeins ei presisering av kva forventingar ein har til lag, organisasjonar, næringsliv. Jamfør neste avnsitt; når skal planforum og prosjektgrupper skje? Andre kommentarar - Omgrepet "planforum" i kap 2 treng ei forklaring. Vi vil elles rå til at ein drøftar planframlegg i regionalt planforum før offentleg ettersyn. Dette kan for så vidt gjelde både samfunnsdelen og arealdelen. Sjå

4 Side 4 - Det er i same kapittel nemnt "prosjektgrupper". Ein bør vere noko meir forklarande om dette. Er gruppene kommuneinterne eller også opne for andre? Prosjektgruppene bør elles synleggjerast i kapitlet om framdrift og medverknad. Automatisk freda kulturminne Vi minner om at Osnes-Flø, jamfør kapittel 5.5 i framlegget, ikkje er dei einaste areala som er rike på fornminne. Dette gjeld også mellom anna gardane kring Gardsholhølen, tildels med heilt særmerkt kvalitet. Kulturminne skal sjølvsagt vere tema i konsekvensutgreiingane og planprogrammet må vise dette, og kva grunnlag/temakart som ligg bak. For automatisk kulturminne er avbøtande særskilt aktuelt, sidan registreringsplikt først trer i kraft når det skal regulerast. Det kan med andre ord vere konfliktar som ikkje vert avklart i kommuneplanen. I ROS-analysen bør ein sjå på om kjende kulturminne er utsett for skade i samband med stormflo og ekstremver, og eventuelt foreslå avbøtande tiltak. Kulturminne frå nyare tid Vi viser til forslaget til Regional delplan for kulturminne der det på fagleg grunnlag og i samarbeid med kommunane er gitt eit oversyn over kulturminne med regional verneinteresse. Dette kan ligge til grunn for konsekvensutgreiingane. I tillegg bør kommunen også synleggjere kulturminne av lokal verdi. Utgreiingane må vise om slike kulturminne kjem vekk eller vert forringa av arealbruksforslag og kva som eventuelt kan avbøte slik skade. Planprogrammet bør tydeleggjere dette. Folkehelse Slik det står i folkehelselova skal kommunane "fremje folkehelse innan alle dei oppgåver og med dei verkemidlar kommunen er tillagt, herunder lokal utvikling og planlegging, forvaltning og tenesteyting." Oppfølging av folkehelselova blir viktig i den komande planperioden. Det er såleis positivt at kommunen legg vekt på å fremje god folkehelse som eit gjennomgåande perspektiv i sitt planarbeid. Generelt vert det dermed viktig å ha fokus på kva kva verknader satsingsområda i kommuneplanen har for innbyggarane si helse. Dette gjeld både samfunnsdel og arealdel. Folkehelse bør vere eige utgreiingstema, særskilt i arealdelen, men også i samfunnsdelen bør planprogrammet peike på at konskvensar for folkehelse skal synleggjerast. Kommunane skal ha nødvendig oversyn over helsetilstanden hos innbyggjarane og dei positive og negative faktorane som kan verke inn på denne. (jamfør folkehelselova). I planprogrammet vert det mellom anna peikt på utfordringar knytt til oversikt over innvandrarbefolkninga og auke i den eldre delen av befolkninga og dermed «press» på pleieog omsorgstenestene. Det er store helseforskjellar mellom ulike innvandrargrupper og samstundes treng vi meir kunnskap om innvandrarbefolkninga si helse. Folkehelseoversynet bør derfor vere eit grunnlagsdokument for planlegginga (utgreiingskrav i planprogrammet). I høve eldre vert det viktig å auke kunnskapen om eigenmeistring førebygging og kvardagsrehabilitering hos politikarar og tilsette i helse- og omsorgssektoren. Også dette kan formulerast som utgreiingskrav. Til kap. 3.2 om Regionale føringar så gjer vi merksam på at fylkeskommunen har vedteke Regional delplan for folkehelse , sjå Friluftsliv På generelt grunnlag vil vi oppmode kommunen om å kartlegge friluftsinteressene etter metodikk gitt i handbok frå Miljødirketoratet (tidl. Direktoratet for naturforvalt-

5 Side 5 ing). Fleire kommunar har sett igang slik kartlegging både i sjøareal og på landareal. Data må gjerast tilgjengeleg i format som kan nyttast i regionale databaser. Vi vil sette pris på om dette vart forma som utgreiingskrav til arealdelen, eller om kommunen ved seinare høve vil gjennomføre slik kartlegging. Fylkeskommunen kan hjelpe med metodikk og tilrettelegging. Forøvrig skal arealplanen sine konsekvensar for friluftslivet synleggjerast. Planprogrammet må også synleggjere dette. Dersom kartlegging ikkje vert prioritert, bør ein synleggjere kva anna kunnskap ein skal nytte. Samferdsel Utgreiingskravet i arealdelen når det gjeld samferdsel bør gjelde utslepp og trafikkutvikling, trafikktryggleik og eventuelle avbøtande tiltak for å sikre gåande og syklande. Dett er eit tema som kan vere vanskeleg å forhalde seg til når ein skal knyte det mot konkrete arealbruksforslag. Dess viktigare er det at planprogrammet synleggjer kva som kan forventast. Akvakultur Akvakultur er ikkje nemnt i Ulstein sitt planprogram. Kapittel 5.3 nemner sjøområda og nemner næring. Akvakultur bør vere omtalt i desse. Det er nasjonalt gjort vedtak om satsing på havbruk. I dette treng ikkje ligge berre dagens artar og teknologi. Det er derfor riktig å krevje at konekvensutgreiingane for arealdelen også viser konsekvensar for havbruk. Barn og unge Vi vil sterkt rå til at barn og unge vert eit eige utgreiingstema i konsekvensutgreiingane for arealdelen. Planprogrammet bør vere spesifikt på kravet om barnetrakk som kunnskapsgrunnlag for heile eller delar av kommunen, jamfør ovanfor. Ein bør også vere spesifikk på kva konsekvensar som skal utgreiast for dei ulike arealbruksforslaga. Leikeareal, snarvegar og trygg skuleveg er viktige element. INNSPILL TIL PLANARBEIDET Planfaglige råd Som nemnt ovanfor rår vi sterkt til at samfunnsdelen vert lagt fram til vedtak før ein tek arealdelen opp til diskusjon. Det er viktig at diskusjonen om overordna grep og strategiar ikkje vert forstyrra av detaljar i arealbruksforslaga. Automatisk freda kulturminne Planprogramet vektlegg arealdelen som verkemiddel i forhold til automatisk freda kulturminne. Dersom kommunen ønskjer å satse på skjøtsel og tilrettelegging av kulturminne kan dette med fordel også synleggjerast i samfunnsdelen av kommuneplanen. Ein bør også ta ein gjennomgang i forholds til eksisterande satsingar. Vi minner i den samanhang om at tilstanden til delar av muren på gamle Ulstein kyrkjestad/kyrkjegard er svært dårleg og at det trengst eit felles løft om ikkje deler av kyrkjegarden skal rase i elva. Ved utarbeiding av kommuneplan bør ein vere merksam på nyregistreringar sidan forrige runde. Dersom funna ikkje er frigivne skal dei inn i plankartet med nødvendige omsynssoner. Fornminne skal vere markert med omsynsone D for sjølve fornminnet og 5 m sone. Ikring skal ein ha omsynsone C. Det skal leggast vekt på at fornnminne skal ha eitt fritt og godt område ikring seg. Dersom kommuneplanen utfordrar kjente fornminne direkte eller indirekte må det sjølvsagt gjerast greie for dette i konsekvensutgreiinga. Det må også tydeleggjerast at

6 Side 6 konflikta skal handsamast vidare i reguleringsprosess og at det er risiko for funn som kan påverke arealbruken. Vi har sendt planprogram og oppstartvarsel til Bergens Sjøfartsmuseum og Riksantikvaren vest for fråsegn/innspel. Riksantikvaren minner om behovet for god sikring av mellomalderkyrkjestad/kyrkjegard på plankartet. Fråsegna er vedlagt. Vi har ikkje motteke innspel frå Sjøfarstmuseet, men vil sende dette over straks det ligg føre. Konklusjon Vi viser til merknader ovanfor og ber om at desse vert drøfta og innarbeidd innan planprogrammet vert vedteke. Det er særskilt nødvendig å vere presis på tingingane til konsekvensutgreiingar for arealdelen. Vi rår sterkt til at samfunnsdelen av planen vert godkjent før ein tek arealdelen opp til godkjenning. Dette brevet er elektronisk godkjent og vil ikkje bli utsendt i papir. Med helsing Ole Helge Haugen Fylkesplansjef Johnny Loen Plansamordnar Vedlegg: Innspel frå Riksantikvaren Fagsaksbehandlar Automatisk freda kulturminne: Arkeolog Øyunn Kleiva, tlf / Kulturminne frå nyare tid: Siv Aksdal, tlf Folkehelse: Sigri J. Spjelkavik, tlf Kopi: Statens vegvesen, Region midt Kystverket Midt-Norge, Postboks 1502, 6025 Ålesund Fylkesmannen i Møre og Romsdal