TEKSTDOKUMENT BUDSJETT ØKONOMIPLAN RÅDMANNEN SITT FRAMLEGG

Transkript

1 TEKSTDOKUMENT BUDSJETT ØKONOMIPLAN RÅDMANNEN SITT FRAMLEGG

2 INNHALD 1. SAMANDRAG ORGANISASJON OG PLANAR ORGANISASJON POLITISK OG ADMINISTRATIVT Politikk Administrativ organisering Regionalt og interkommunalt samarbeid Nye Øygarden kommune KOMMUNALE PLANFØRESETNADER Kommunal planstrategi Kommuneplan med handlingsprogram DEMOGRAFI Folketalsutvikling og elevtalsutvikling Ut- og innpendling BUDSJETT-OG ØKONOMIPLAN LOV- OG REGELVERK RAPPORTERING STATLEGE RAMMER OG FØRESETNADER Statsbudsjettet regjeringa sitt framlegg Konsekvensar i statsbudsjettet for Øygarden (Regjeringa sitt framlegg) Endringar i reglane om eigedomsskatt KOMMUNALE RAMMER OG FØRESETNADER Økonomisk handlingsregel Eigedomsskatt Fond og avsettingar Lån og gjeld Årsverksutvikling Løns- og prisvekst Skatteinngang Netto driftsresultat KOSTRA-samanlikningar BUDSJETT OG ØKONOMIPLAN Driftsbudsjett 2017 med økonomiplan Driftsbudsjett 2017 på einingsnivå Nye driftstiltak Investeringsbudsjett Gebyr og brukarbetalingar VISJON OG MÅL OVERORDNA MÅL TENESTEMÅL OG STYRINGSMÅL Omstyringsmål og styringsverktøy Innovasjon og samfunnsutvikling Sykkel-VM - «HEILE ØYGARDEN PÅ HJUL» Folkehelse og førebygging Samfunnstryggleik og beredskap Personalpolitikk

3 Budsjett 2017 Økonomiplan Administrasjon og stab Kultur Barnehage Grunnskule og vaksenopplæring Pleie og omsorg NAV Legetenesta Familiens hus Tekniske tenester Areal-, samfunnsplanar og forvaltning Samarbeidspartnarar VEDLEGG 1 - BUDSJETTSKJEMA 1 A OG B DRIFT VEDLEGG 2 - BUDSJETTSKJEMA 2 A OG B INVESTERING «Skogstuva» - vest på Skogsøy ved Herdlevær 3

4 1. Samandrag Økonomiplanen er Øygarden kommune sitt verktøy for langsiktig planlegging. Planen følgjer opp strategiar og handlingsprogram frå samfunnsdelen i kommuneplanen. Budsjett med økonomiplan skal stetta strategiske og langsiktige behov for å møta dei samfunnsmessige utfordringane kommunen har føre seg. Budsjettframlegget legg opp til vidareføring og oppfølging av vedtekne satsingar, framlegg til nye tenestemål og nye drifts- og investeringstiltak. Sør- og Vestlandet er prega av nedgangen i oljesektoren. Meir enn arbeidsplassar er borte. Ved utgangen av september var 896 personar utan jobb i Fjell, Sund og Øygarden. I 2012 var tilsvarande tal 361. Av kommunane i Hordaland hadde Øygarden i september høgast arbeidsløyse i fylket med 5,7 %. Ei direkte følgje av dette er at utgiftene til sosialhjelp har auka. I statsbudsjettet er det føreslått aktivitetsplikt for unge sosialhjelpmottakarar. Dette vert følgt opp med å tilrå nytt arbeidsretta tiltak. Vidare er det i statsbudsjettet gjort framlegg om at kommunar på Sør-Vestlandet med høg arbeidsløyse får vidareført ordninga med midlar til ekstraordinært vedlikehald for å stetta behovet for aktivitet i næringslivet (3,6 mill kr for Øygarden). Trass aukande arbeidsløyse er det vekst i folketalet. Auken er på 1,1 % første halvår. Det er fødselsoverskot, og folketalet har passert Det er noko auke i elevtalet på Rong skule dei neste åra, men det er auken i barn i barnehagealder som er mest markant. Det er difor viktig at barnehageutbygginga vert realisert. Fjell, Sund og Øygarden har gjort vedtak om å slå seg saman frå 1. januar Stortinget gjer vedtak om kommunekartet våren Arbeidet med å planlegga og førebu ei samanslåing er ei stor oppgåve, både politisk og administrativt. Det vert frå 2017 innført nytt inntektssystem. Kommunar som slår seg saman skal ikkje tapa på omlegginga. Det er lagt opp til å utbetala kompensasjon for redusert basistilskot og eingongskostnader etter at Stortinget har gjort vedtak om kommunekartet. Øygarden kommune er i ei særstilling og økonomien er solid. Det kjem 269 mill kr frå staten i rammetilskot inkludert skatteinngang og inntektsutjamning. Inntektene er budsjettert med 540 mill kr, og 153 mill kr kjem frå eigedomsskatt, hovudsakleg frå olje- og gassanlegga ved Sture og Kollsnes. Det er dei færraste kommunar som har eigedomsskatt i det omfang Øygarden har. Det står ikkje noko i statsbudsjettet for 2017 om varsla omlegging av eigedomsskattereglane. Det står heller ikkje noko om at framlegget er skrinlagt. Vedtak dei siste åra om auke i avsettingar til disposisjonsfond, viser at kommunen har 63 mill kr på bok. Netto driftsresultat er tilrådd å vera minimum 1,7 %, og er hovudindikatoren for den økonomiske balansen. Netto driftsresultatet utan nye tiltak er 53 mill kr, 9,8 % av driftsinntektene. Forslaget er å disponera om lag halvparten til nye driftstiltak, dobbelt så mykje som i 2016, grunna fleire vedtekne investeringstiltak er omgjort til driftstiltak. Om lag 15 mill kr vert tilrådd overført til investering. Netto gjeld ved utgangen av 2017 vil vera 464 mill kr. I 2020 aukar lånegjelda til 510 mill kr om økonomiplanen vert vedteken slik den ligg føre. Mange investeringsprosjekt i økonomiplanen har inntekter, som til dømes innafor VAR området, bustader for vanskelegstilte og idrettsanlegg. Kommunedelplanen for Rongøy og sentrumsplanen skal vedtakast i løpet av Planane omfattar nye arealdisponeringar, nye bustadområde og nye veg- og planløysingar, som Multiconsult har kostnadsrekna til om lag 67 mill kr i eit forsiktig anslag. Det vert nytta omlag 56 mill kr meir i drifta enn utgiftsbehovet. Dette syner tal henta frå KOSTRA. Budsjettet vert lagt fram med 15 mill kr mindre overført til investering enn det kommunestyret har gjort vedtak om. Potensialet til å redusera driftsutgiftene er stort, og størst innan skule og barnehage. Det er ikkje gjort framlegg om reduksjonar i drifta, anna enn at seniortiltaka vert føreslått avvikla. Om kommunestyret vedtek 30 mill kr overført til investering i 2017, slik handlingsregelen tilseier, må drifta reduserast med 15 mill kr. 4

5 2. Organisasjon og planar Budsjett 2017 Økonomiplan Organisasjon politisk og administrativt Politikk Kommunestyret har mynde til å vedta den politisk organiseringa. Øygarden kommune er politisk organisert etter den såkalla hovudutvalsmodellen. Det vil seia at kommunestyret har lagt det politiske ansvaret for drifta av kommunen til eigne utval, inndelte etter fagområde. KOMMUNESTYRE (23) RÅDGJEVANDE UTVAL: KONTROLLUTVAL (5) ELDRERÅD (5) RÅD FOR MENNESKE MED NEDSETT FUNKSJONSEVNE (5) UNGDOMSRÅDET (5) FORMANNSKAP (5) ADMINISTRASJONSUTVAL (5) UTVAL FOR DRIFT OG SAMFUNNSUTVIKLING (7) UTVAL FOR LEVEKÅR (7) Kommunestyret har 23 medlemar fordelt på følgjande parti: Tverrpolitisk valliste 9, Arbeiderpartiet 6, Høgre 3, Framstegspartiet 2, Kristeleg folkeparti 2 og Sosialistisk Venstreparti 1. Ordførar Børge Haugetun representerer Tverrpolitisk valliste (TVØ), og er kommunen sin øvste folkevalde leiar. Atle Dåvøy, KrF, er varaordførar i valperioden. Formannskapet har fem medlemmar og er kommunen sitt økonomiutval, og dessutan hovudutval på saksområde som fell utanfor dei andre utvala sine område. Administrasjonsutvalet er eit partsamansett utval som handsamar saker som vedkjem kommunen som arbeidsgjevar. Eigedomsskattenemnda har tre faste medlemmar som gjer vedtak og skriv ut eigedomsskatt på eigedom i verk og bruk. Kontrollutvalet skal på kommunestyret sine vegne føra tilsyn med arbeidet til formannskapet, hovudutvala og administrasjonen. I tillegg til desse utvala har kommunen oppretta rådsorgana: - Eldrerådet - Rådet for menneske med nedsett funksjonsevne - Ungdomsrådet 5

6 Valstyret er ikkje teikna inn på organisasjonskartet. Dette er eit lovpålagt organ, som skal gjennomføra vala til Storting, Fylkesting og Kommunestyre. I tillegg er ei valnemnd med representasjon frå alle partia i kommunestyret oppnemnd til å koma med framlegg til kandiatar i styre, råd og utval, evntuelt val av nye kandidatar. Valnemnda fungerer gjennom heile valperioden. Øygarden kommunestyre: valperioden Stortingsvalet september 2017 er det stortingsval. Formannskapet er valstyre og Øygarden har fire valkrinsar. Det skal ikkje gjennomførast skanning av røystesetlar, dvs at det blir manuell oppteljing. Rådmannen føresler kr i budsjettet til gjennomføringa av valet, jf nye driftstiltak Administrativ organisering I delegasjonsreglementet frå kommunestyret til rådmannen, står det at kommunestyret vedtek den overordna strukturen av administrasjonen. Den administrative organiseringa består av rådmannen og fire kommunalsjefar. Ein av kommunalsjefane har i tillegg funksjonen som assisterande rådmann. Rådmannen er kommunen sin øvste administrative leiar, og har gjennom tett samarbeid med folkevalde og tilsette ansvaret for å vidareutvikla ein berekraftig og framtidsretta organisasjon med eit godt service- og tenestetilbod til innbyggjarane. Kommunalsjefane har rådmannen sitt mynde, og har linjeansvar for til saman 13 einingar i tillegg til stabsfunksjonane og kultur. Alle einingsleiarar har personal- og budsjettansvar. Innanfor dei einskilde einingane er det nokre fagavdelingar med rapporteringsansvar til einingsleiarane i medhald av vedteke delegasjonsreglement. 6

7 Rådmann Assisterande rådmann og kommunalsjef Helse og omsorg Pleie og omsorg Legekontoret Kommunalsjef Oppvekst Breivik barnehage Tjeldstø barnehage Kommunalsjef Drift og samfunnsutvikling - Investeringar -Brann -Vedlikehald -VAR/veg -Reinhald Areal-samfunnsplan, byggesak Kommunalsjef Stab/støtte Kultur Terna barnehage Familiens hus Toftøy skule NAV Rong skule Blomvåg skule Tjeldstø skule Øygarden ungdomsskule Regionalt og interkommunalt samarbeid Askøy kommune er ikkje lenger medlem av Regionrådet Vest. Dei tre kommunane Fjell, Sund og Øygarden har vidareført samarbeidet med nye vedtekter. Dei fire kommunane har felles møtepunkt i politirådet. Askøy har trekt seg frå mykje av helsesamarbeidet, og Fjell, Sund og Øygarden som frå 2020 skal verta til ein kommune søkjar meir og meir saman. Alle fire kommunar har fått mykje midlar frå Fylkesmannen til interkommunal tenesteutvikling og nyskaping. Desse har vore administrert og følgt opp i regionrådet. Nokre prosjekt er framleis i drift og medan søknadar om nye prosjekt vil stort sett skje mellom Fjell, Sund og Øygarden, i lys av kommunereforma. Strategiar i Kommuneplanen knytt til regional utvikling: - Arbeida for auka deltaking og aktivitet regionalt og gjennom interkommunalt samarbeid - Uutvikla Øygarden sine fortrinn gjennom offensivt regionalt samarbeid - Styrka utdanningstilbodet i regionen i samarbeid med næringslivet - Skapa positive haldningar i og til regionen som Øygarden er ein del av - Delta i målretta utvikling av interkommunalt samarbeid for å få til effektivisering, kostnadsreduksjonar, kompetanseoppbygging, og betre rekruttering av arbeidskraft Tenestemål Regionrådet Vest, som er eit rådgjevande og koordinerande organ for kommunane Fjell, Sund og Øygarden skal fremja forpliktande samarbeid og vidareutvikla regionen Dei tre kommunane i vest har geografisk nærleik til kvarandre og representerer ein region med rikt mangfald, stor vekst og eit variert næringsliv. Oppgåver og utfordringar som best kan løysast i fellesskap med andre skal utgreiiast Øygarden vil vera ein aktiv pådrivar for regional utvikling og samhandling, innan infrastruktur, næring, samfunn og tenestesamarbeid 7

8 2.1.4 Nye Øygarden kommune 20. juni 2016 gjorde kommunestyret vedtak om at kommunane Fjell, Sund og Øygarden vil søkja om å få etablert ein ny felles kommune frå 1. januar Intensjonsavtalen som vart inngått 7. mars 2016 skal leggjast til grunn for den nye kommunen. Vidare er det gjort vedtak om å halda fram den gode dialogen og at det vert lagt til rette for at ein raskt kan ta viktige avgjerder etter stortingsbehandlinga. 21. september 2016 gjorde kommunestyret vedtak om å oppretta ei «førebuande fellesnemnd» for å starta arbeidet med å førebu samanslåing og koordinera samarbeidet mellom kommunane fram til formell fellesnemnd er oppnemnd. Likelydande vedtak er gjort i Fjell og Sund. 30. september 2016 ga Fylkesmannen i Hordaland sine faglege råd til regjeringa om kommunestrukturen. Fylkesmannen sluttar seg til kommunestyrevedtaka i Fjell, Sund og Øygarden om å byggja ein ny kommune i vest. Etter at Stortinget våren 2017 har vedteke kommunekartet, skal Fylkesmannen kalla inn til felles kommunestyremøte der det mellom anna skal opprettast ei fellesnemnd i samsvar med inndelingslova. Kommunane skal i felles kommunestyremøte drøfta punkta i inndelingslova 25 a-e, i tillegg til eventuelle andre viktige tilhøve. I felles-møtet skal følgjande saker drøftast: Underskriving av intensjonsavtalen om kommunesamanslåing a) Forslag til namn på den nye kommunen b) Talet på medlemmar i det nye kommunestyret c) Kriterum for samansetting og funksjonar til fellesnemnd etter 26 i innd.lova d) Val av revisor for verksemda i fellesnemnda e) Oppretting av eventuelle andre fellesorgan for å sikra gjennomføring av samanslåinga I intensjonsavtalen står det at kommunestyret i den nye kommunen skal vera samansett av 45 medlemmar. Det vert lagt opp til gjennomgåande representasjon med fire hovudutval innan oppvekst og kultur, helse og omsorg, nærings- og samfunnsutvikling og areal- og plansaker. I tillegg kjem lovbestemte utval, til dømes administrasjonsutval og diverse andre råd og komitear. Kontrollutvalet skal bestå av sju personar, tre av desse skal vera kommunestyrerepresentantar. Administrasjonsutvalet skal vera samansett av fire politiske medlemmer og tre medlemmar frå dei tilsette sine organisasjonar. Dei politiske medlemmane skal vera medlemmar i kommunestyret. 8

9 Nedanfor viser løpet kommunane skal gjennom før ein ny kommune vert ein realitet og reformstøtta kan utbetalast. Det er mykje som skal på plass før den nye kommunen står klar 1. januar Både tid og kompleksitet er ein kritisk faktor. Sidan arbeidet med konkretisering og prosjektplan for «nye Øygarden kommune» først kjem i arbeid når formell fellesnemnd er etablert, er den førebuande fellesnemnda eit godt grep for å ta hand om ulike kartlegging- og koordineringsoppgåver. «Førebuande fellesnemnd» har ikkje fått formelle fullmakter, men kommunestyra i Fjell, Sund og Øygarden har gjort likelydande vedtak om formalisera og halda «den gode nabopraten» slik: Vedtak i Kommunestyret (KS) - 067/16 1. Kommunestyret vedtek å etablera ei «Førebuande fellesnemnd» som skal starta arbeidet med å førebu samanslåing og koordinere samarbeidet mellom kommunane fram til den formelle Fellesnmenda er oppnemnd i samsvar med Inndelingslova. 2. «Førebuande fellesnemnd» vert vald av kommunestyret sine representantar i dei tre kommunane Fjell, Sund og Øygarden og får slik samansetjing: Frå Fjell kommune: 8 representantar + 8 personlege varamedlemar Frå Sund kommune: 5 representantar + 5 personlege varamedlemar Frå Øygarden kommune: 4 representantar + 4 personlege varamedlemar Frå Øygarden kommune vert desse representantane valde: Medlemer: Varamedlemer: 1. Ordførar Børge Haugetun 1. Ottar Vik 2. Silvia Haugland 2. Varaordførar Atle Dåvøy 3. Espen Harkestad 3. Solveig Grepperud 4. Ingrid Toft 4. Andreas Kallekleiv 3. Førebuande fellesnemnd vert supplert med tre representantar vald av organisasjonane/vernetenesta i dei tre kommunane som får observasjonsstatus med tale- og 9

10 forslagsrett. Organisasjonane/vernetenesta må samarbeida om sjølv å peika ut sine representantar til nemnda. 4. Intensjonsavtalen ligg til grunn for «Førebuande fellesnemnd» sitt mandat. «Førebuande fellesnemnd» har ingen fullmakter, men kommunestyret gjev nemnda mandat til å starta opp følgjande arbeid: Starta arbeid med krav og prosess for tilsetjing av prosjektleiar Kartleggja kva IKT-system som finnes i den enkelte kommune Kartleggja selskapsstruktur i den enkelte kommune Kartleggja dei ulike pensjonsordningane i den enkelte kommune Kartleggja personalreglement og løns- og arbeidsvilkår for tilsette i den enkelte kommune Planleggja og gjennomføra eit framtidsseminar tidleg i 2017 Leggja til rette for studietur våren 2017 for å henta erfaring frå kommunar som allereie har vore gjennom den prosessen Fjell, Sund og Øygarden skal starta Sikra at tillitsvalde og vernetenesta medverkar i prosessen ved å supplera førebuande fellesnemnd med 3 tillitsvalde frå dei tre kommunane som får observasjonsstatus med tale- og forslagsrett og som tillitsvalde sjølv peikar ut Utarbeida ein kommunikasjonsplan og sørgje for fortløpande informasjon til tilsette og innbyggjarar Leggja til rette for felles kommunestyremøte for dei tre kommunestyra i forkant av oppretting av den formelle fellesnemnda våren Aktuelt tema er status og drøfting av «førebuande fellesnemnd» sitt arbeid så langt. «Førebuande fellesnemnd» fungerer til formell fellesnemnd etter inndelingslova 25 og 26 er oppnemnd. Førebuande fellesnemnd: Fylkesmannen har nyleg gitt kr i skjønsmidlar til Fjell, Sund og Øygarden i samarbeid med IKAH (interkommunalt arkiv) for å effektivisera arkivtenesta i kommunane i lys av kommunereforma. Fjell, Sund og Øygarden har søkt Fylkesmannen om 2,5 mill kr til etablering av felles ID-forvaltning, som Fylkesmannen i denne omgang ikkje har funne plass til. Det er grunn til å håpa at dette prosjektet 10

11 vil få skjønsmidlar frå 2017, då det både kjem friske midlar for 2017, og sidan prosjekt som vil effektivisera og møta omstillingsbehov i kommunane har vore prioritert frå Fylkesmannen tidlegare år. Bilete under viser 12 milepælar frå utgreiing til iverksetting av ny kommune. I statsbudsjettet 2017 vil dei kommunane som har gjort vedtak om kommunesamanslåing få erstatta avkorting av basistilskotet. Tilskot til eingongskostander og erstatning av basistilskotet vert utbetalt i 2017 når Stortinget har gjort nasjonalt vedtak om kommunesamanslåing. Fullt basistilskot for kvar kommune er om lag 15 mill kr i Det vert gitt tilskot til dekning av eingongskostnader etter ein standardisert modell, utan søknad. Tilskot er eit eingongstilskot som kjem til utbetaling til «den nye kommunen» etter at Stortinget har gjort vedtak våren Tilskotet vert differensiert etter talet på kommunar og talet på innbyggjarar i samanslåinga. For tre kommunar som tilsaman vert mellom innbyggjarar er eingongstilskotet 35 mill kr. 2.2 Kommunale planføresetnader Kommunal planstrategi I september 2016 vedtok Øygarden kommunestyre ein ny planstrategi for inneverande periode fram til Summen av desse planane skal leggja grunnlaget for kommunen sin planaktivitet i perioden. I budsjett og økonomiplanarbeidet har rådmannen vurdert tiltakslistene i dei ulike vedtekne planane. Den kommunale planstrategien skal m.a. fortelja kor mange planar kommunestyret ønskjer å få ferdigstilt/utarbeidd/revidert og vedteke i kommunestyreperioden. Planstrategien skal gje eit samla oversyn over utfordringane gjennom ein fireårsperiode, ut frå kva kommunestyret ønskjer av arealutnytting og ein styrt retning i den lokale samfunnsutviklinga. 11

12 Kommunestyret har i planstrategisaka vedteke at det skal arbeidast med desse planane: Type plan Kommentar Tilrådd oppstart Kommunedelplanar, samfunn og organisasjon Kommunedelplan Rongøy Arbeidd med i mange år Pågår Kommunedelplan Blomvåg Sør * Framlegg i kommunestyret Kommunedelplan kulturminne Starta opp arbeidet i 2016 Pågår Kommunedelplan Trafikksikring Bør reviderast/rullerast Oppstart 2017 Temaplanar Fiberutbygging ** Kommunal støtte Har pågått,men avslutta i okt.2016 Rusmiddelpolitisk handlingsplan Bør reviderast/rullerast Oppstart 2017 Framtidsstudiet (Næringsplan) Årlege rulleringar Pågår Områdereguleringsplanar Kjøpmannsvågen -Toftøy Har vore arbeidd med i 2016 Pågår Kleppedalen -Toftøy Hor vore arbeidd med i 2016 Pågår Områdeplan Rong sentrum Arbeidd med i mange år Pågår Områdeplan Blomvåg Vest *** Framlegg i kommunestyret Områdeplan Hellesøy Vest Framlegg i kommunestyret regulering**** Interkommunale planar Interkommunal næringsarealplan for Fjell, Sund, Askøy og Øygard. Regionalt samarbeid Pågår Heilskapleg ROS-analyse for Øygarden, Fjell, Sund m. fl. Pålagt rullering/revisjon etter tilsyn i Oppstart 2017 * Innspelet om kommuneplanrullering (som her er det same som ein kommunedelplan) vart framsett under slutthandsaminga av planstrategisaka i formannskapet og kommunestyret ** Rådmannen har stogga arbeidet med fibersaka då UDS har bestemt at kommunen ikkje skal ha noko skrive reglement som regulerer rammer og vilkår for søknader om tilskot til utbyggjing av fiber. UDS vil ta stilling til (eventuelle) framtidige søknadar einskildvis. *** Omfang av planområdet: Bårdalen: gravplass, Bredna/Neset: Bustadføremål.Trafikksikringstiltak: Veg til Flåten og Knarvik **** Det vert opna opp for at innspelet til regulering av Hellesøy Vest kan verta handsama i perioden Kommuneplan med handlingsprogram Øygarden kommunestyre vedtok «Kommuneplan » 18. juni 2014, KS-sak 041/14. Planen består av ein arealdel og ein samfunnsdel som skal gje føringar på utvikling og strategiske retningar og val. Med eit juridisk bindande dokument for arealdisponeringa, står kommunen betre rusta til å møta utfordringane i åra som kjem. Dette gjeld område som t.d. arealbruk, friluftsområde, strandsone, bustadbygging og næringsområde. Premissar og vilkår for industri- og næringsaktivitet samt befolkningsutvikling gjev styrings- og handlingsrom. Kommuneplanen gjev også viktige føresetnader for å vidareutvikla Øygarden som eit berekraftig og levande lokalsamfunn. Kommuneplanen er det rammeverket som all anna planlegging i kommunen skal byggja på. Kommuneplanavklaringar for Rong krins vert stadfesta når kommunedelplan Rongøy og områdeplan for Rong sentrum vert vedtekne då kommuneplanen sin arealdel har ikkje Rongøy inkludert. Fleire av investeringstiltaka er prioritert i kommuneplanen sin samfunnsdel. Mellom anna er arbeidet med idrettshall (Hjeltefjorden Arena) starta opp hausten Desse prosjekta har det vore arbeidd med gjennomgåande med dei siste åra. Budsjett- og økonomiplanen vil gje avklaringar på prioriterte prosjekt, tidsrammer, kostnadsoverslag og gjennomføring. 12

13 Planarbeid 2017 PLANOMRÅDE PLANTYPE MERKNAD Kulturminneplan Kommunedelplan Starta. Eksterne midlar kr Felles næringsarealplan Kommunedelplan Interkommunalt plansamarbeid. Kr i eksterne midlar fordelt på alle kommunane Rongøy Kommunedelplan Det er planlagt at kommunedelplan Rongøy skal ut på 2. gongs høyring januar 2017 Blomvågen Sør Kommunedelplan Sjåast i samanheng med «Blomvåg Vest»,jf under Trafikksikringsplan Kommunedelplan Revisjon oppstart Kostnad 2017: Toftøy Kjøpmannsvågen Områdeplan Pågår. Truleg offentleg ettersyn ved årsskiftet 2016/2017. Kostnader 2017: kr Toftøy Kleppedalen Områdeplan Pågår. Kostnader 2017: kr Blomvåg Vest Områdeplan Utarbeidd i Kostnad 1 mill NOK Hellesøy Vest Områdeplan (regulering) Utarbeidd i Kostnad Rong sentrumsområde Områdeplan Pågår. Kostnader 2017: kr Rusmiddelplan Temaplan Revisjon,oppstart hausten Kostnad ROS-analyse for Øygarden, Fjell, Sund m. fl. Interkommunal temaplan Pålagt rullering/revisjon etter tilsyn i Oppstart 2017 Kostnad: Kommuneplanens samfunnsdel Kommuneplan Rullering av handlingsdelen med tiltak Det er fleire planar som går ut og bør rullerast. Dette gjeld m.a. Trafikksikringsplan og Rusmiddelpolitisk handlingsplan. Sistnemde plan inneheld to delar 1) Rusmiddelpolitiske tiltak og 2) Alkoholpolitisike retningsliner. Alkoholpolitiske retningsliner, som stadfestar kommunestyret sin alkoholpolitikk (sal og skjenking) for inneverande kommunestyreperiode, vart vedtekne i juni Rådmannen har sett det som ein fordel å kunna få redusert antal temaplanar. Difor er levekårplanen, bustadplanen, klima- og energiplanen, plan om avfallshandetering og landbruksplanen vedteken utsett i planstategisaka som kommunestyret vedtok i september Sjå elles planstrategisaka. Tabellen over syner alle planar som det bør arbeidast med i Nokre har vore arbeida lenge med (kommunedelplan Rongøy, områdeplan Rong sentrum), medan andre er påbyrja i 2016 (Kulturminneplan, områdeplan Kleppedalen, områdeplan Kjøpmannsvågen). Ein av planane er interkommunal. Finansieringa for planarbeidet kan vera tredelt. 1) med eigne midlar i eksisterande budsjett, 2) øyremerka midlar 3) ekstern medfinansiering. Det er viktig å merka at midlar til planlegging går over drifta og ikkje over investeringbudsjettet. Samla er det avsett 2,35 mill kr til planarbeid i budsjettet for 2017 jfr kapittel 3.5 «Budsjett og økonomiplan ». 2.3 Demografi Folketalsutvikling og elevtalsutvikling Folketal pr Folketal Fødde Døde Fødselsoversk. Innflytt. Utflytt. Nettoinnfl. Folkevekst Folketal Prosent auke ,01 Folketalet i kommunen var pr. 30.juni innbyggjarar, ein auke på 1,1 % sidan årsskiftet. Etter at folketalsutviklinga i 2014 viste ein svakare tendens, har tala auka att både i 2015 og Om andre halvår held fram som første, kan kommunen få ein vekst på over 2 % i 2016, godt over måltalet i kommuneplanen. Veksten i første halvår i 2016 (49 innb) fordeler seg slik: netto innflytting 39 og fødselsoverskot

14 I vedteken kommuneplan er det lagt til grunn ein auke i folketalet på 1,7 %. Med denne prognosen vil kommunen passera 5000 innbyggjarar ein gong i 2017/2018. Prognosen opererer med lik folkevekst i alle krinsar, men røynslene tilseier høgare vekst i Toftøy og Rong-området. Kjelde. Kommuneplanen: Det er lagt opp til ei folkevekst i kommuneplanen på 1,7 % vist i blå kurve. Den raude kurva viser ein vekst i folketalet på 2,25 %, som ligg nærast utviklinga i 2015 ogi første halvåri Den høgaste veksten i prognosa (3%) er vist med den grøne kurva. Prognosen frå SSB har ein folkevekst på 2,3 % pr. år. Dette er den høgaste «vekstprosenten» SSB opererer med og som kanskje ligg nærast utviklinga i Øygarden dei siste åra. Ein må likevel ta fleire atterhald om at prognosen frå SSB har innebygd ulike modellar for dei einskilde aldersgruppene. Prognose for folkevekst (1,7 %) Krinsvis fordeling (folketal pr 1.januar i kvart år) Krins: Toftøy Rong Blomvåg Breivik Alvheim Hatten Bakken Hernar Total endr.ant endr. (%) 0,98 1,42 0,82 1,32 1,04 0,77 2,80 3,26 3,3,11 0,6 2,5 1,7 1,7 1,7 14

15 Prognose for framskriving av folketalet fordelt på aldersgrupper (Kjelde: SSB) høg vekst: M/K ALDERSGRUPPER Menn 0-5 år «6-12 år «13-15 år «16-19 år «20-44 år «45-66 år «67-79 år «80 år eller eldre Kvinner 0-5 år «6-12 år «13-15 år «16-19 år «20-44 år «45-66 år «67-79 år «80 år eller eldre Nokre hovudfunn sett over ein tiårsperiode ( ): - Alle aldersgrupper aukar - Dei yngste og eldste aldersgruppene har stor auke, som gjev utfordringar for barnehagedekning, skulebehov og helse- og omsorgstilbodet for dei eldste - Frå 2020 vert folketalsutviklinga i Øygarden vurdert saman med Fjell og Sund i den nye kommunen Elevtalsutvikling Framskriving av barnetal i barnehage- og skulealder ALDERSGRUPPER/ ÅR Barnehagealder Barneskulealder Ungdomsskulealder Grunnskulealder Elevtalsutvikling fordelt på trinn og skular Trinn/ skule/ år 2015/ / / / / Toftøy Rong Blomvåg Tjeldstø ØUS SAMLA Det er auken i barn i barnehagealder som er mest markant dei nærmaste åra, frå 402 barn i 2016 til 492 barn i Det er derfor viktig at barnehageutbygginga vert realisert i tråd med politiske vedtak. 15

16 2.3.2 Ut- og innpendling Rådmannen legg til grunn tala frå 2015, med SSB som kjelde. Tabellane under tek for seg ut- og innpendling til andre kommunar i Hordaland. Utpendling frå Øygarden til andre kommunar i Hordaland i 2015 Kommune Sysselsette Bergen Fjell Sund Askøy Lindås Andre Pendlar ikkje ØYGARDEN Kjelde: SSB sine pendlingstal 2015 Om lag av alle arbeidstakarar (2.195) i kommunen pendlar til andre kommunar og stadar, dei fleste til Bergen og Fjell. Det betyr at om lag halvparten av kommunen sine arbeidstakarar arbeider i regionen. Tala syner at utpendlinga har flata litt ut dei siste åra. Ei undersøkjing som vart gjennomført i 2007 (referert i kommuneplanen), synte også at om lag 50 % av alle yrkesaktive pendla ut av kommunen. Innpendling frå andre kommunar i Hordaland til Øygarden i 2015 Kommune Fjell Bergen Sund Askøy Radøy Andre ØYGARDEN Kjelde: SSB sine pendlingstal 2015 Omlag 500 arbeidstakarar pendlar inn til kommunen frå nabokommunane. Flest frå Fjell, deretter frå Bergen og Sund. Dette er i hovudsak kompetansearbeidsplassar der kommunen og private verksemder inkl. dei store industrianlegga i vesentleg grad må henta arbeidskrafta utanom kommunen. 3. Budsjett-og økonomiplan Lov- og regelverk Kommunelova regulerer dei lovmessige rammene for kommunen sitt budsjett- og økonomiplanarbeid. Plikta til å utarbeida og vedta budsjett og økonomiplan er nedfelt i kommunelova Der står det at årsbudsjettet skal vera realistisk og fastsetjast på grunnlag av inntekter og utgifter som kommunen kan venta i budsjettåret. I tillegg skal årsbudsjettet vera stilt opp på ein oversiktleg måte. Kommunestyret sine prioriteringar, med målsettingar og premiss som årsbudsjettet bygger på, skal koma tydeleg fram. Føremålet med økonomiplanen er å avklara kommunen sine økonomiske rammer i planperioden, og visa kva som er prioriterte mål og oppgåver. Det er eit ufråvikeleg krav at inntekter og kostnader for dei ulike åra i planperioden er i balanse. Det vart i 2015-budsjettet innført økonomisk handlingsregel for kommunen. Denne er i ettertid justert noko, sjå kapittel

17 3.2 Rapportering Formannskapet er økonomiutval og har ansvar for oppfølging av budsjett og økonomiplan. Kommunestyret får rapportar tre gongar i året som skildrar kommunen sin økonomiske status og resultatoppnåing innan det kommunale tenestetilbodet. Første perioderapport gjeld dei fire første månadane. Neste perioderapport kjem etter sju månaders drift. Siste rapport er årsmelding og rekneskap. Utval for levekår og Utval for drift og samfunnsutvikling har ansvar for driftsbudsjettet innafor sine ansvarsområde. Fullmakter knytt til økonomi går fram av kommunen sitt delegasjonsreglement. 3.3 Statlege rammer og føresetnader Regjeringa sitt framlegg til statsbudsjett 2017 er lagt til grunn, jf brev frå Fylkesmannen til kommunane mottatt 6. oktober Statsbudsjettet regjeringa sitt framlegg Det er rekna med ein nominell skatteauke for kommunane frå 2016 til 2017 med 2,3 prosent. Den relativt låge pårekna skatteveksten frå 2016 til 2017 skuldast den ekstraordinære skatteveksten i Pårekna skatteinntekter i 2017 bygger blant anna på pårekna sysselsettingsvekst (0,7 prosent) og lønsvekst (2,7 prosent). Skatteøyret for kommunane er i ,8 prosent. Det er i statsbudsjettet lagt opp til at det kommunale skatteøyret vert 11,8 prosent også for Det er lagt opp til at skattedelen av kommunane sine samla inntekter skal vera om lag 40 prosent også for Den samla pris og kostnadsveksten i kommunane (kostnadsdeflatoren) er i framlegget 2,5 prosent. Pårekna lønsvekst inngår med 2,7 prosent for 2017 og tel om lag med to tredelar i den samla kostnadsdeflatoren. Pårekna prisvekst på varer og tenester vil inngå med knapt 2,2 prosent. Deflatoren vert nytta til prisjustering av statlege rammetilskot og øyremerka tilskot i statsbudsjettet. Frie inntekter - skatt og rammeoverføring samla I berekning av skatteprognose for 2017 er det justert for same endring i prosent i høve til rekneskap 2015 for alle kommunane uavhengig av den lokale utviklinga. Denne skatteprognosen er nytta som grunnlag for pårekna inntektsutjamning. Kommunane må justera for lokale tilhøve knytt til skatteutviklinga. Folketalsutviklinga fram til vil dessutan påverka inntektsutjamninga i rammeoverføring. Veksten i rammeoverføring frå 2016 til 2017 vil variera mellom kommunane. Hovudårsakene er følgjande punkt som påverkar kommunane ulikt: - verknad av omlegginga av inntektssystemet - oppdatering av kostnadsnøklane i utgiftsutjamninga - endra kriteriedata (t.d. talet på eldre) og talet på innbyggjarar samla - endring i fordelinga av skjønstilskot 17

18 - bortfall av ekstraordinært skjønstilskot frå perioden endring i veksttilskot - endring i distriktstilskot Priskompensasjon frå 2016 til 2017 er innarbeidd i oversynet for dei frie inntektene. Samla vekst i frie inntekter Det er lagt opp til ein realvekst i dei frie inntektene for kommunane frå 2016 til 2017 med om lag kr. 3,6 mrd. Denne veksten er rekna frå inntektsnivået i år som var lagt til grunn i revidert nasjonalbudsjett. Veksten i frie inntekter på kr. 3,6 mrd. er realauke slik at priskompensasjonen frå 2016 til 2017 vil koma i tillegg. Det er lagt opp til at auken i dei frie inntektene frå 2016 til 2017 skal dekka auka ressursinnsats i kommunane til: 1. Kr. 2,0 mrd. i pårekna meirutgifter som følgje av befolkningsutviklinga, både med omsyn til folkevekst og alderssamansetting (kr. 2,1 mrd. for heile kommuneforvaltninga) 2. Det er venta at pensjonskostnadene for kommunane vil auka ut over det som vert kompensert gjennom prisjustering av inntektene. For kommunane kan denne realveksten i utgiftene om lag reknast til kr. 0,75 mrd. (kr. 0,85 mrd. for heile kommuneforvaltninga). Auken i pensjonskostnadene skuldast låg avkastning på pensjonsmidlane på grunn av det låge rentenivået. I tillegg er det rekna med auka amortiseringskostnader i 2017 på grunnlag av pårekna premieavvik i Delar av veksten i dei frie inntektene kan dessutan knytast til følgjande satsingsområde: -Kr. 150 mill. til tidleg innsats i grunnskulen -Kr. 300 mill. til auka satsing innan rusomsorg -Kr. 100 mill. til opptrappingsplan for rehabilitering og habilitering -Kr. 50 mill. til auka satsing på helsestasjon og skulehelsetenesta Det er rekna med ein nominell vekst i kommunane sine samla frie inntekter på landsbasis frå 2016 til 2017 med 2,7 prosent. Kommunalt vedlikehaldstilskot Sør- og Vestlandet i 2017 I revidert nasjonalbudsjett for 2016 vart det på bakgrunn av auka arbeidsløyse vedteke eit vedlikehaldstilskot til kommunar på Sør- og Vestlandet med kr. 400 mill. Det er for 2017 framlegg om kr. 650 mill. til same føremål. Kr. 400 mill. av tilskotet vil bli fordelt til kommunar som ved utgangen av august 2016 hadde arbeidsløyse over landsgjennomsnittet, det vil seia over 3,1 prosent. Kommunane vil få eit likt tilskot per arbeidslaus person ut over landsgjennomsnittet på 3,1 prosent, per utgangen av august i år. Fordelinga av dei attståande kr. 250 mill. vil bli vurdert nærare over nyttår i lys av den faktiske utviklinga i arbeidsløysa. Det er difor ikkje teke stilling til den konkrete fordelinga av denne delen av ramma. Skule Kr. 150 mill. av veksten i dei frie inntektene til kommunane er knytt til styrking av arbeidet med tidleg innsats i skulen. Regjeringa vil senda på høyring eit lovframlegg om tidleg innsats. Fagleg svake elevar skal få tilbod om tidsavgrensa intensiv opplæring. Helse og omsorg Opptrappingsplan for rus Det har vore ei opptrapping til rusområdet i perioden Det er framlegg om ytterlegare opptrapping for 2017 med kr. 345 mill. Av dette kjem kr. 300 mill. som styrking av frie inntekter. Helsestasjon og skulehelseteneste Det er framlegg om auke i rammetilskotet på kr. 50 mill. til helsestasjon og skulehelsetenesta. For 2017 vil tilskotet kome opp i kr. 734,4 mill., medrekna opptrappinga frå åra før Midlane vert 18

19 fordelte mellom kommunane på grunnlag av talet på innbyggjarar i alderen 0-19 år, med eit minstenivå på kr per kommune. I tillegg er det framlegg om øyremerka tilskot på kr. 101 mill. over Helse- og omsorgs-departementet sitt budsjett til kommunar som kan dokumentera at midlane er brukt til denne tenesta. Opptrappingsplan for rehabilitering og habilitering Kr. 100 mill. av veksten i dei frie inntektene er knytt til auka satsing på rehabilitering og habilitering. I tillegg er det framlegg om å øyremerka kr. 100 mill. til opptrappingsplanen, av dette kr. 91 mill. i eit nytt øyremerka stimuleringstilskot for kommunane over Helse- og omsorgsdepartementet sitt budsjett. Dagtilbod demente Kommunane vil frå få plikt til å tilby dagaktivitetstilbod til heimebuande personar med demens. Det er lagt opp til utbygging av tilbodet fram mot Det er framlegg om øyremerka tilskot i 2017 på til saman kr. 45 mill. for å leggje til rette for 750 plassar i Tilskotet utgjer om lag 30 prosent av kostnadene med etablering og drift. Sjukeheimsplassar og omsorgsbustader For 2017 er det framlegg om å gi tilsegn om tilskot for om lag 1800 nye einingar med heildøgns omsorg, fordelte mellom omsorgsbustader og sjukeheimsplassar. Maksimalt berekningsgrunnlag av investering for kvar eining er i 2016 kr Dette grunnlaget vert prisjustert til 2017-kroner. I 2016 er tilskotssats 55 prosent av godkjent investeringsgrunnlag for sjukeheimsplassar og 45 prosent av godkjent investeringsgrunnlag for omsorgsbustader. Det er lagt opp til dei same tilskotssatsane i 2017 som i Målgruppa for ordninga er personar med behov for heildøgns helse- og omsorgstenester uavhengig av alder, diagnose og funksjonshemming. Tilskotet kan gå til bygging, kjøp eller utbetring. Regjeringa gjer framlegg om ei gradvis endring i investeringstilskotet slik at det berre blir gitt tilskot til investeringar som aukar det samla talet på plassar i kommunen. Framlegget legg opp til at det ikkje vil bli gitt tilskot til rehabilitering av eksisterande plassar etter ein overgangsperiode fram mot Aktivitetsplikt for mottakarar av sosialhjelp Det er framlegg om ei løyving på kr. 60 mill. i rammetilskotet for meirkostnader som følgje av innføring av aktivitetsplikt for mottakarar av sosialhjelp som er under 30 år. Døgnopphald øyeblikkeleg hjelp Frå 2017 får kommunane plikt til å tilby øyeblikkeleg hjelp også for personar med psykisk helse- og rusproblem. Den kommunale plikta skal omfatta personar som det for kommunen er mogleg å utgreia, behandla eller yta omsorg til. Det er framlegg om å innlemma kr. 86,5 mill. i rammetilskotet. Ressurskrevjande tenester Ordninga med øyremerka tilskot for ressurskrevjande tenester gjeld for tenestemottakarar t.o.m. 67 år. Utbetaling av tilskot i 2017 er basert på direkte lønsutgifter i 2016 knytt til tenestemottakarar. Det er lagt opp til følgjande i 2017: - Kompensasjonsgraden vert vidareført med 80 prosent av netto utgifter ut over innslagsnivået - Innslagsnivået for å få kompensasjon vert auka per brukar frå kr mill. til kr mill. for netto utgifter i Det er lagt opp til ein auke i innslagsnivået på kr utover prisjustering. 19

20 - Kompensasjonen som vert utbetalt frå staten til kommunane i 2017 skal kommunane inntektsføra i sine rekneskap for Kommunane skal inntektsføra den pårekna kompensasjonen i rekneskapen for det same året som utgiftene har vore. - Tilskot for psykisk utviklingshemma (16 år +), som del av rammetilskotet, blir trekt frå nettoutgiftene i berekningsgrunnlaget. Det same gjeld eventuelle øyremerka tilskot. Frivilligsentralar Ansvaret for tilskot til frivilligsentralar skal frå 2017 overførast til kommunane. Regjeringa gjer framlegg om at tilskot vert innlemma i kommunane sitt rammetilskot. Det øyremerka tilskotet frå Kulturdepartementet var i 2016 kr. 127,8 mill., som prisjustert til 2017 vert kr. 131 mill. Det er framlegg om å auka løyvinga med kr. 20 mill. Tilskotet vert fordelt særskilt innafor rammetilskotet i ein overgangsperiode på fire år. Fordelinga for 2017 vil byggja på Kulturdepartementet si fordeling i Inntektssystemet i 2017 Inntektssystemet for 2017 går fram av kommuneopplegget for 2017 som vart lagt fram i mai. Det er ikkje lagt opp til endringar i inntektssystemet knytt til: - inntektsutjamning - overgangsordninga INGAR - telletidspunkt For veksttilskotet er det framlegg om å redusera vekstgrensa for tilskot frå 1,5 prosent til 1,4 prosent. Tilskotssats per innbyggjar ut over vekstgrensa vert kr Nytt inntektssystem for kommunane vil vera knytt til: - gradering av basistilskot på grunnlag av strukturverdi - distriktstilskot Sør - Noreg - småkommunetillegg - oppdatering av kostnadsnøklane Det vert lagt opp til at halvdelen av basistilskotet skal vera eit like stort tilskot per kommune. Den andre halvdelen vert gradert etter strukturverdi i høve til grenseverdi. Grenseverdien vert 25,5 km. Det vil seia at ein kommune som har strukturverdi lik eller meir enn 25,5 kilometer vil få fullt basistilskot. Dersom strukturverdien er lågare enn 25,5 km, vil basistilskotet verta mindre enn fullt tilskot. Fullt basistilskot i 2017 er om lag kr. 15 mill. per kommune. For distriktstilskotet og småkommunetillegget vil det verta lagt til grunn nyare distriktsindeksar enn det som var kjend i mai. Grunnlaget for begge tilskota vil vera distriktsindeksane for Trekk i småkommunetillegget, samanlikna med fullt tilskot, vil for 2017 vera basert på indeksane for Fylkesmannen har motteke brev av 01. juli d.å. frå departementet om ordinært skjønstilskot for Fylkesmannen har fordelt kr. 95,3 mill. av ei ramme på kr. 127,7 mill. I den attståande ramma på kr 32,4 mill inngår midlar til uventa økonomiske utfordringar i året med minst kr. 6,4 mill. Fylkesmannen vil fordela attståande skjønsramme gjennom året både til prosjektskjøn, uventa hendingar og generelt. Kommunereform Tilskot mellomstore kommunar Det vert gitt tilskot til mellomstore kommunar der det er gjort nasjonalt vedtak om samanslåing i perioden. Kompensasjon for redusert basistilskot Kommunar som slår seg saman, og som mellombels får redusert basistilskot i perioden fram til samanslåinga trer i kraft, vil få ein eigen kompensasjon frå og med Kompensasjon for redusert 20

21 basistilskot vil verta gitt av ei ramme på kr. 300 mill. av departementet sine skjønsmidlar i Fordelinga av dette tilskotet mellom kommunane vert gjort etter Stortinget si handsaming av kommunereforma. Inndelingstilskot og eingongstilskot Kommunar som slår seg saman vil få erstatta bortfall av basistilskot og eventuelle bortfall av småkommunetilskot/reduksjon distriktstilskot gjennom årlege inndelingstilskot ( år), på grunnlag av inntektssystemet og kriteriegrunnlaget for Inndelingstilskot vert gitt frå og med året samanslåinga vert sett i verk. Årleg priskompensasjon er slik at realverdien vert oppretthalde dei første femten åra. I 2016 er basistilskotet om lag kr. 13,2 mill. per kommune. Tilskot for eingongskostnader vert utbetalt i 2017 når Stortinget har gjort nasjonalt vedtak om kommunesamanslåing Konsekvensar i statsbudsjettet for Øygarden (Regjeringa sitt framlegg) Frie inntekter skatt og rammeoverføring samla Overslaget på frie inntekter i 2017 for Øygarden kommune er 269,4 mill kr. Rammetilskot og inntektsutjamning utgjer 141,8 mill kr, det resterande er forventa skatteinngang. Dette utgjer ein vekst på 13,6 mill kr frå 2016, tilsvarande 5 prosent. Frå var veksten 7,2 prosent. Veksttilskotet for Øygarden utgjer 1,85 mill kr av rammetilskotet i 2017, mot 2,2 mill kr i Tilskotet er redusert frå 1,5 til 1,4 prosent, og utgjer ein sats per innbyggjar ut over vekstgrensa på kr Kommunalt vedlikehaldstilskot Sør- og Vestlandet i 2017 Av ei ramme på 400 mill kr til tiltak mot arbeidsløyse, vil Øygarden få 3,6 mill kr. Fordelinga av dei attståande 250 mill kr vert vurdert over nyttår i lys av den faktiske utviklinga i arbeidsløysa. Det vert tilrådd å iverksetja nye vedlikehaldprosjekt for desse midlane, jf tabell og omtale under nye tiltak. Skule Øygarden får om lag 0,1 % av samla tilskot. Det betyr at veksten i frie inntekter knytt til tidleg innsats i skulen utgjer om lag kr for Øygarden i Det vert tilrådd å nytta midlane i tråd med føremålet, jf tabell og omtale under nye tiltak. Helse og omsorg Opptrappingsplan for rus Det har vore ei opptrapping til rusområdet i perioden Øygarden vil også i 2017 få ein auke i rammetilskot på om lag kr til dette føremålet. Desse midlane bør sjåast i samanheng med midlar knytt til døgntilbod innan rus og psykisk helse, jf omtale under Døgnopphald øyeblikkeleg hjelp innan rus og psykisk helse og framlegg til nytt tiltak. Helsestasjon og skulehelseteneste Av auken i satsinga på helsestasjon og skulehelseteneste vil Øygarden få kr Frå tidlegare år ligg det inne om lag kr til dette føremålet. Desse midlane vart i budsjett 2016 nytta til å styrka det førebyggjande helsearbeidet i barnehagar og skular, samt delfinansiering av det interkommunale friskliv- og meistringssenteret. Det vert tilrådd at auken vert nytta til å omgjera 10 % prosjektstilling i Jordmor Heim til fast stilling. 21

22 Opptrappingsplan for rehabilitering og habilitering Kr. 100 mill. av veksten i frie inntekter er knytt rehabilitering og habilitering. For Øygarden utgjer dette om lag kr I tillegg er det stimuleringsmidlar kommunane kan søkja på. Desse midlane vert tilrådd å nytta i det eksisterande prosjektet om kvardagsrehabilitering. Dagtilbod demente Øygarden har dei siste åra søkt og fått innvilga av ordninga med øyremerka midlar til dagtilbod til demente. Det er aktuelt å søkja vidare på desse midlane for å vidareføra tilbodet. For Øygarden utgjer det i underkant av kr i Sjukeheimsplassar og omsorgsbustader Husbanken administrerer ordninga med tilskot til utbygging og ombygging av sjukeheimsplassar og bustadar. Det er aktuelt for kommunen å søkja tilskot til bygging, kjøp og utbetring av bustadar. Aktivitetsplikt for mottakarar av sosialhjelp Øygarden får om lag 0,1 prosent av samla løyving, dvs om lag kr i Sjølv om tilskotet er minimalt stimuleringstilskot, vert det tilrådd å etablera eit prosjekt knytt til aktivitetsplikt for unge på sosialhjelp der dette tilskotet inngår som delfinansiering, jf tabell og omtale av nye tiltak. Kommunen har høg andel sosialhjelpemottakarar, og rådmannen ser behovet for å vri innsatsen frå passiv sosialhjelp til aktivitet og hjelp til sjølvhjelp. Døgnopphald øyeblikkeleg hjelp innan rus og psykisk helse Kommunen vil få i underkant av kr i stimuleringsmidlar for å etablera døgnopphald for rus og psykisk helse. Desse midlane må sjåast i samanheng med kr knytt til Opptrappingsplan for rus over. Det vert arbeidd for å etablera samarbeid med nabokommunane og Distriktspsykiatrisk senter på Straume for å iverksetta døgntilbod til denne målgruppa, jf tabell og omtale nye tiltak. Ressurskrevjande tenester Endringane i ordninga vil medføra utgiftsauke på om lag 0,5 mill kr for Øygarden, basert på tal brukarar i Frivilligsentralar Øygarden vil få ein liten auke (kr ) i overføringa til frivilligsentralen målt mot Ordninga med øyremerka tilskot opphøyrer, og heile tilskotet inngår frå 2017 i rammetilskotet. Inntektssystemet i 2017 Kommunen vil få redusert utgiftsutjamning og redusert basistilskot frå 2016 til Som følgje av høge inntekter knytt til eigedomsskatt får ikkje Øygarden kommune kompensert inntektstap gjennom det ordinære skjønnstilskotet. Reduksjon i basistilskotet vert kompensert gjennom ekstraordinært skjønnstilskot våren 2017 for kommunar som har gjort vedtak om å slå seg saman. Uttrekk for basistilskotet utgjer 4,4 mill kr for Øygarden. Dette vert ikkje kompensert fullt ut. Ifølge Fylkesmannen vil det for Øygarden utgjera 1,3 mill kr i kompensasjon som vert gitt etter at Stortinget har gjort vedtak om kommunereforma. Kommunereforma I samband med kommunereforma vil Øygarden og «nye Øygarden kommune» få overført tilskota etter at Stortinget har gjort vedtak våren I s 22

23 Det nye slagordet «Øygarden eit fyrtårn i vest» Endringar i reglane om eigedomsskatt Finansdepartementet sendte 18. juni 2015 ut høyringsnotat med framlegg til at kommunane ikkje lenger får skriva ut eigedomsskatt på verk og bruk. Om framlegget vert vedteke vil det føra til store økonomiske konsekvensar for Øygarden kommune. Det er lagt opp til at produksjonsutstyr og installasjonar verta fritekne for eigedomsskatt. Vidare står det at verk og bruk fell bort som eigen kategori og at denne type eigedommar vert skattlagt som næringseigedom. For Øygarden kommune vil inntektsbortfallet utgjera om lag 117,5 mill. kr. Dette er 23 % av kommunens budsjett. Omrekna til årsverk utgjer dette 228 årsverk.framlegget kjem som ei oppfølging av Sundvollen-erklæringa frå 7. oktober 2013 (regjeringsplattforma utgått av Høgre og Framstegspartiet). Om Stortinget vedtek endring av reglane, vil det få økonomiske konsekvensar for 343 kommunar. For ein del kommunar vil det vera marginale konsekvensar, men for mange vil ein inntektssvikt bety svært mykje. For alle petroleumskommunane med olje- og gassanlegg vil dei foreslåtte endringane få dramatiske konsekvensar. Saka har skapt stort engasjement, der heile 173 kommunar har gitt høyringsuttale. Høyringa la opp til at endringane skulle få økonomiske konsekvensar for kommunane i 2017, men dette er ikkje omtala statsbudsjettet. Manglande omtale betyr imidlertid ikkje at planar om omlegging i eigedomsskattereglane er skrinlagde. Sidan saka ikkje er skrinlagd kan det framleis koma framlegg til endringar om ein finn fram til ein lovteknisk løysing. I så tilfelle kan det få økonomiske konsekvensar for kommunane frå Det kan verta krevjande for regjeringa å fremja denne endringa i eit valår, der 343 kommunar får inntektssvikt og staten vert begunstiga. På den andre sida er det stort press frå næringslivet for å få til endringa som fører til skattelette i ein situasjon med redusert vekst og aktivitet. 3.4 Kommunale rammer og føresetnader Økonomisk handlingsregel KRD har laga ei rettleiing for økonomiplanlegging i kommunesektoren, sjå Rettleiinga inneheld ei rekkje råd for å sikra berekraft og heilskap i økonomiplanarbeidet. Kommunestyret vedtok i budsjett 2015 eit sett med økonomiske handlingsreglar. Det er ein ambisjon at reglane vert nytta som ei overordna rettesnor for administrasjonen og politikarar i budsjett- og økonomiplanarbeidet. Det vart gjort nokre justeringar i budsjettet Etter desse justeringane gjeld følgjande handlingsregel: 23