R A P P O R. Rådgivende Biologer AS Oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune, november 2016

Transkript

1 Oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune, november 2016 R A P P O R Miljøovervaking av overgangssona ved C/ASC-gransking T Rådgivende Biologer AS 2492

2

3 Rådgivende Biologer AS RAPPORT TITTEL: Oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune, november Miljøovervaking av overgangssona ved C/ASC-gransking. FORFATTARE: OPPDRAGSGIVAR: Joar Tverberg & Christiane Todt Marine Harvest Norway AS OPPDRAGET GITT: RAPPORT DATO: 11. oktober august 2017 RAPPORT NR: ANTAL SIDER: ISBN NR: Ikkje nummerert EMNEORD: - Oppdrett i sjø - Botnfauna - Hydrografi - Organisk belasting - Sedimentkvalitet KVALITETSOVERSIKT: Element Utført av Akkreditering/Test nr Prøvetaking Rådgivende Biologer AS E. Brekke, T. T. Furset Test 288 Kjemiske analysar Eurofins Norsk Mijløanalyse AS* Test 003** Rådgivende Biologer AS Sortering, artsbestemming og K. Stiller, H. Bergum, E. Gerasimova, indeksberekning botnfauna L. Ohnheiser, C. Todt Test 288 Diskusjon med vurdering og Rådgivende Biologer AS fortolking av resultat J. Tverberg, C. Todt Test 288 *Kontakt Rådgivende Biologer AS for adresse/kontaktinformasjon **Kornfordelingsanalyse ikkje utført akkreditert KONTROLL: Godkjenning/kontrollert av Dato Stilling Signatur Thomas Tveit Furset Forskar RÅDGIVENDE BIOLOGER AS Bredsgården, Bryggen, N-5003 Bergen Foretaksnummer mva Internett : E-post: post@radgivende-biologer.no Telefon: Telefax: Rapporten må ikkje kopierast ufullstendig utan godkjenning frå Rådgivende Biologer AS. Framsidebilete: Anlegget ved Svåsand 15. februar 2017 (Foto: T.T. Furset).

4 Elementer (resultater + Sft-tilstands-klasse) Fauna (resultater + Sfttilstandsklasse) Rådgivende Biologer AS Bredsgården, Bryggen Bergen Organisasjonsnummer: Oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune, november Miljøovervaking av overgangssona ved C/ASC-gransking Informasjon oppdragsgivar : Rapport-tittel: Oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune, november Miljøovervaking av overgangssona ved C/ASC-gransking Rapport-nummer: 2492 Lokalitetens navn: Svåsandneset Lokalitetsnummer: GPS, senter i anlegg: N60 19,453', Ø6 19,139' Fylke: Hordaland Kommune: Jondal MTB-tillatelse: 3120 tonn Driftsleder: Lars Tore Haugen Dato undersøkelse: 23/ & Dato rapport: 4. august Oppdragsgiver: Marine Harvest Norway AS Hovedresultater fra MOMC-undersøkelse (NS 9410:2016) : Stasjoner Parametre C1 C2 C3 C4 (ref) C5 GPS (prøvestasjoner): Normal. TOC N60 19,494' Ø6 19,086' N60 19,673' Ø6 19,271' N60 19,618' Ø6 19,080' N60 19,824' Ø6 19,381' N60 19,389' Ø6 19,779' Antall arter: Antall individer: Jevnhet (0-1): 0,46 0,49 0,67 0,68 0,55 Shann.Wien. (H`) SW, tilst.klasse: Hurl.ind.(ES n=100) Hurl. tilst.klasse: Miljøtilst.SFT: MOM-tilstand: TOC (mg/g): TOC, tilst.klasse: Zn, (mg/kg): Zn, tilst.klasse: P (g/kg): P, kommentar: Cu (mg/kg) Cu, tilst.klasse: Cd (mg/kg) Cd, tilst.klasse: Oksygen Målt verdi (%): O 2, tilst.klasse: Sedimentkarakteristikk (MOMB-parameter): Sedimentkarakteristikk (MOMB-parameter): Ansvarlig feltarbeid / Signatur: 1,446 IV 4,711 V IV 2 103,60 V 860 IV 3,069 II 20,768 II II 1 24,58 II 170 III 4,146 II 28,898 II II 1 21,09 II 160 III 4,191 II 28,752 II II 1 17,29 I 140 III 3,385 II 20,332 II II 1 19,95 I 126 II 14 1,1 0,96 1,2 1, V 30 II 25 II 67 I-II Joar Tverberg 27 II 34 II Rådgivende Biologer AS 2 Rapport 2492

5 FØREORD Rådgivende Biologer AS har på oppdrag frå Marine Harvest Norway AS utført ei C-gransking på oppdrettslokalitet nr Svåsandneset i Jondal kommune. Lokaliteten er godkjent for ein maksimal tillaten biomasse (MTB) på 3120 tonn, og ein nyttar følgjande konsesjonar på lokaliteten: H/J , SF/FL og SF/SU Prøvetaking av sediment og hydrografiprofil er utført av Erling Brekke og Thomas Tveit Furset, Rådgivende Biologer AS, 23. og 28. november 2016 og 15. februar Analysar av sediment er utført av Eurofins Miljøanalyse AS avd. Bergen. Sortering, artsbestemming og indeksberekning av botnfauna er utført av Kiana Stiller, Helge Bergum, Elena Gerasimova, Lena Ohnheiser og Christiane Todt, Rådgivende Biologer AS. Rådgivende Biologer AS takkar Marine Harvest Norway AS ved Stein Thon Klem for oppdraget, samt tilsette ved anlegget for assistanse i samband med prøvetaking. Bergen, 4. august 2017 INNHALD Føreord... 3 Samandrag... 4 Områdeskildring... 5 Oppdrettslokaliteten Svåsandneset... 8 Metode og datagrunnlag... 9 Hydrografi... 9 Sediment... 9 Resultat Hydrografi Sediment Diskusjon Hydrografi Sediment Samanlikning med tidlegare granskingar Oppsummering Referansar Vedlegg Rådgivende Biologer AS 3 Rapport 2492

6 SAMANDRAG Tverberg, J. & C. Todt Oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune, november Miljøovervaking av overgangssona ved C/ASC-gransking. Rådgivende Biologer AS, rapport 2492, 38 sider. Rådgivende Biologer AS har på oppdrag frå Marine Harvest Norway AS utført ei ASC/C-gransking på oppdrettslokalitet nr Svåsandneset i Jondal kommune. Den 23. og 28. november 2016 og 15. februar 2017 vart det samla inn prøver av sediment og botnfauna på fire stasjonar (C1-C3 og C5) frå grensa til anleggssona ut til yttergrensa av overgangssona, samt frå ein referansestasjon nordaust for anlegget (C4). Det vart tatt hydrografiprofil ved stasjon C3 den 23. november Lokaliteten Svåsandneset ligg ut mot Ytre Samlafjorden i Hardangerfjordbassenget i Jondal kommune. Lokaliteten ligg relativt ope og eksponert mot vind og vêr frå vestnordvest til nordnordaust. Den dominerande straumretninga er mot nordaust på lokaliteten, men med ein del spreiingsstraum mot sørvest. Oksygeninnhaldet ved botn nordaust for lokaliteten tilsvarte tilstand I-II = "svært god"-"god" (tabell 1). Kjemiske analysar synte at innhaldet av metallane sink og kopar var høgt til svært høgt nært anlegget, høvesvis tilsvarande tilstand IV = "dårlig" og V = "svært dårlig". Koparinnhaldet hamna elles i tilstand II = "god", og koparpåverknaden framstår som lokal. Sinkinnhaldet var moderat høgt i heile overgangssona, også på referansestasjonen vel 1 km nordaust for anlegget. Klassifisert etter NS 9410:2016 hamna stasjon C1 i tilstand 2 = "god". Ved indeksberekning etter rettleiar 02:2013 hamna stasjon C2 C5 i tilstand II = "god". Stasjon C3 hadde betre indeksverdi enn dei andre overgangsstasjonane, noko som kan indikere noko avgrensa vasstransport rett nordover frå anlegget. Den hyppigast førekommande arten på stasjon C1, Vigtorniella ardabilia, er ikkje med i ISI-, NSI- eller AMBI-systemet. Ein rekke indeksverdiar for denne stasjonen er difor ikkje representativ. Arten er karakteristisk for oksygenfattige tilhøve og er ein typisk art ved oppdrettsanlegg. Det flatare området nordaust for anlegget hamna i "god" tilstand ved granskingane i 2000, 2015 og 2016/17. På stasjon C1 gjekk tal på individ på stasjonen ned frå 2015 til 2016/17, men dette har truleg samanheng mmed at granskinga i 2015 var utført etter 3 månader brakklegging medan denne granskinga vart utført ved maks produksjon I høve til NS 9410:2016, grunna ein overgangssone og stasjon C2 i god tilstand, skal neste C-gransking på lokaliteten utførast ved tredje produksjonstopp etter november Tabell 1. Oppsummering av miljøtilstand for ulike målte parametrar på stasjonane C1-C5, ref, og for overgangssona samla (OS), ved Svåsandneset 23. og 28. november 2016 og 15. februar Tilstand på stasjon C1 er vurdert etter NS 9410:2016, medan øvrige stasjonar er vurdert etter rettleiar 02:2013. Sjå metodekapittel for fargekodar på tilstandsklassifisering. Stasjon Tilstand Kopar Sink O 2 botn C1 2 = "god" V IV - C2 II = "god" II III - C3 II = "god" II III I II C5 II = "god" II II - OS II = "god" C4 (ref) II = "god" II III - Rådgivende Biologer AS 4 Rapport 2492

7 OMRÅDESKILDRING C-granskinga er utført på lokaliteten Svåsandneset i Jondal kommune. Lokaliteten Svåsandneset ligg ut mot Ytre Samlafjorden i Hardangerfjordbassenget i Jondal kommune (figur 1). Fjorden sitt hovudløp er relativt breitt (ca 6 km) og fjorden er svært djup (over 850 m) nord og vest for lokaliteten. Lokaliteten ligg opent og relativt eksponert til i retning vestsørvest - nordnordaust SVÅSANDNESET Figur 1. Oversynskart over fjordsystemet rundt lokaliteten Svåsandneset. Omkringliggjande oppdrettslokalitetar er markert. Kartgrunnlag er henta frå Rådgivende Biologer AS 5 Rapport 2492

8 Ut frå djupnekarta ser ein at lokaliteten ved Svåsandneset ligg i eit område der botn skrånar relativt jamt og middels bratt nedover til 100 m djup over ein distanse på ca 250 m frå land (figur 2 & 3). Derifrå skrånar botnen forholdsvis jamt og bratt vidare mot nordvest og vest til ca 500 m djup ca 1 km nordvest for anlegget. Botn djupnest vidare til over 850 m djup ca 2,3 km nordvest for lokaliteten. Senterpunktet til anlegget ligg ca 450 m frå land, og under anlegget er det ca m djupt i anlegget si lengderetning langs midtbrygga mot nordvest. Det er tilsynelatande ingen tersklar under og rundt anlegget/lokaliteten, og botn ser ut til å vere jamt bratt skrånande nedover mot nordvest, men litt mindre bratt under den nordvestlegaste delen av anlegget. 5 m 15 m 93 m 146 m Figur 2. Djupnetilhøve i området rundt anlegget på lokaliteten Svåsandneset. Pilar syner retning for vasstransport, og total lengde per djup er relatert til gjennomsnittleg straumfart på dette djupe (Furset 2017). Stasjonar for prøvetaking er vist med gul sirkel. Posisjonar for fortøyingar kan vere unøyaktige. Rådgivende Biologer AS 6 Rapport 2492

9 Figur 3. Oversyn over anlegget ved lokaliteten med fortøyingsliner og prøvestasjonar for B-gransking (Wathne 2016) og C-gransking. Straummålingsstasjon er markert (Furset 2017). C4 C2 C3 C1 C5 Figur 4. Utsnitt av Olex-kart i 3D over lokaliteten Svåsandneset med stasjonane C1-C5. Perspektivet er 160 m over havnivå, og pilen viser synsretning. Rådgivende Biologer AS 7 Rapport 2492

10 jan. 06 jan. 07 jan. 08 jan. 09 jan. 10 jan. 11 jan. 12 jan. 13 jan. 14 jan. 15 jan. 16 jan. 17 Tilstand Fôrbruk (tonn/mnd) OPPDRETTSLOKALITETEN SVÅSANDNESET Lokaliteten Svåsandneset (nr ) har vore i bruk sidan 1992, og er godkjent for en MTB på 3120 tonn. Anleggsplassering og -type har endra seg noko gjennom åra. Dagens anleggskonfigurasjon og plassering har i hovudsak vore uendra sidan Anlegget på lokaliteten er eit Procean stålanlegg som på prøvetidspunktet bestod av åtte merdar på m, kopla saman i to einingar med fire merdar i kvar, med ca 5 m mellomrom mellom einingane (figur 3). Anlegget sitt ytre mål er ca m utanom flåten. Nøtene i anlegget var 20 m djupe til blylina, og ca 35 m djupe i spissen. Det ligg ein fôrflåte på m på anleggets søraustside, med ein avstand på ca 22 m til næraste merd. Haust 2015-generasjonen var sett ut i anlegget 5. og 6. september og 10. oktober Det vart til saman sett ut ca fisk med snittvekt på 82 g, nokolunde jamt fordelt i anlegget. Merd 1 vart påbegynt slakta 17. november og merd 4 den 27. november Den 28. november 2016 stod det ca fisk i anlegget med ei snittvekt på ca 4,16 kg, til saman ein ståande biomasse på 2994 tonn. Fôrbruk og produsert mengde for kvart år sidan 2008 er vist i tabell 2. Fôrbruk er også framstilt i figur 5. Tabell 2. Anlegget sin driftshistorikk frå 2008 til 28. november Fôr (tonn) Produksjon (tonn) Fôrbruk 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Meget dårlig Dårlig God Meget god Figur 5. Fôrbruk ved lokaliteten dei siste åra Rådgivende Biologer AS 8 Rapport 2492

11 METODE OG DATAGRUNNLAG Granskinga er gjennomført i høve til Norsk Standard NS 9410:2016 og består av ei skildring av botntilhøva i området rundt oppdrettslokaliteten. Granskinga skal avdekke miljøtilstanden i sedimentet nær anlegget og utover i resipienten i høve til hovudstraumretninga og botntopografi. Det er utført analyser av sedimentkvalitet og blautbotnfauna, i tillegg til hydrografisk profil. Prøvetaking av sediment vart utført 23. og 28. november 2016 av Erling Brekke og 15. februar 2017 av Thomas Tveit Furset, medan hydrografiprofil vart tatt den 23. november Vurdering av resultat er gjort i høve til NS 9410:2016 og Vassforskrifta sin rettleiar 02:2013 (Direktoratsgruppa for vanndirektivet). I denne granskinga er det og nytta element frå ASC-standarden, som vert omtalt i avsnittet nedanfor. Aquaculture Stewardship Council (ASC) er ein internasjonal organisasjon som mellom anna arbeider for å fremja berekraftig produksjon av sjømat. ASC har utarbeida ein miljøstandard for lakseoppdrett, og denne vert nytta for miljøsertifisering. Standarden skildrar mellom anna prøvetakingsmetodikk for prøver frå blautbotn, den har grenseverdiar for blautbotnfauna og kjemiske parametrar, og den opererer med ei grense for "allowable zone of effect" (AZE), også kalt påverknadssone. Spesifikk AZE skal definerast for kvar enkelt lokalitet, men inntil dette er gjort nyttar ein ei generell grense på 30 m frå anlegget. Etter standarden skal det takast prøvar frå fem stasjonar innanfor AZE, og frå tre stasjonar utanfor AZE. Plassering av stasjonane er avhengig av utforming av anlegget og hovudstraumretning i området. I tillegg skal det takast prøvar frå ein til tre referansestasjonar som ikkje skal vere påverka av oppdrettsverksemda. Sjå ASC-standard for detaljar rundt prøvetaking og vurdering (ASC 2012). I denne granskinga er prøvestasjonane plassert etter krav i NS 9410:2016, og ikkje etter krav i ASC-standarden. Norske oppdrettslokalitetar ligg ofte i områder med nokså kupert botn, og i mange høve kan store delar av anleggs- og overgangssona vere dominert av hardbotn. Plassering av stasjonar etter ASC-standarden vil ikkje vere hensiktsmessig sidan eit stort antal av stasjonane ville hamna på hardbotn. HYDROGRAFI Hydrografiske tilhøve vart målt med ein SAIV CTD/STD sonde modell SD204 ved stasjon C3 (tabell 3, figur 2). Det vart målt temperatur, saltinnhald og oksygen i vassøyla ned til botn. SEDIMENT Det vart tatt sedimentprøver på fem stasjonar (C1-C5) for analyse av botnfauna og kjemiske tilhøve i høve til NS-EN ISO :2004, NS-EN ISO og NS 9410:2016 (tabell 3, figur 2) Det vart nytta ein 0,1 m 2 stor van Veen-grabb for henting av prøvemateriale frå blautbotn. For prøvetaking av kjemi og kornfordeling vart det nytta ein modifisert grabb som hindrar grabben å bli overfylt. Grabben har maksimalt volum 15 l (=18 cm sedimentdjupne i midten av grabben). På kvar stasjon vart det tatt ei prøve for analyse av kornfordeling og kjemiske parametrar, og to parallelle prøver for analyse og fauna. PRØVESTASJONAR Plassering av stasjonar for sedimentprøvetaking vart bestemt utifrå lokalitetens straumtilhøve og botntopografi (figur 2-4), samt i høve til omsøkt ny anleggsplassering og produksjon (sjå Tverberg & Todt 2017). Stasjon C1 vart lagt i nærsona nordaust for anlegget (figur 3). Stasjon C2 vart plassert i ytterkant av overgangssona i hovudstraumretninga nordaust for anlegget (sjå figur 2). Stasjon C3 vart plassert i overgangssona på ei flate nord-nordaust for anlegget. C5 vart plassert på ei flate vestsørvest for anlegget, i retninga til spreiings- og returstraumen i området. Stasjonane C4 nyttast som referansestasjonar for denne granskinga, og er tatt høvesvis ca 680 m nordaust for anlegget. Rådgivende Biologer AS 9 Rapport 2492

12 Tabell 3. Posisjonar (WGS 84) og djup for stasjonane ved granskinga. Stasjon Posisjon nord Posisjon aust Djupne (m) Avstand til anlegg (m) C ,494' 6 19,086' C ,673' 6 19,271' C ,618' 6 19,080' C4 (ref) 60 19,824' 6 19,381' C ,389' 6 18,779' KORNFORDELING OG KJEMI Sedimentprøver for kjemiske analyse vart tatt frå den øvste centimeteren av grabbprøva, medan prøver for kornfordelingsanalyse vart tatt frå dei øvste 5 centimetrane. Analysar er utført av Eurofins Norsk Miljøanalyse Norge AS avd. Bergen. Kornfordelingsanalysen måler den relative andelen av leire, silt, sand, og grus i sedimentet og vert utført gravimetrisk. Dei kjemiske analysane omfattar måling av tørrstoff, total organisk karbon (TOC), total nitrogen (totn), total fosfor (totp), kopar (Cu) og sink (Zn). Dei kjemiske analysane er utført i samsvar med NS-EN ISO Innhaldet av organisk karbon (TOC) i sedimentet vart analysert direkte, men for å kunne nytte klassifiseringa i frå SFT rettleiar (Molvær m. fl. 1997) skal konsentrasjonen av TOC i tillegg standardiserast for teoretisk 100 % finstoff etter følgande formel, der F = andel av finstoff (leire + silt) i prøva: Normalisert TOC = målt TOC + 18 x (1-F) I høve til vassdirektivets rettleiar 02:2013 skal TOC berre nyttast som ein støtteparameter til vurdering av blautbotnfauna for å få informasjon om grad av organisk belasting. Klassifisering av TOC ut frå gjeldande klassegrenser kan gje eit uriktig bilete av miljøbelastinga, men inntil betre metodikk er utarbeida skal klassifiseringa etter rettleiar 02:13 inkluderast, men ikkje vektleggjast. Det vart og gjort sensoriske vurderingar av prøvematerialet og målt surleik (ph) og redokspotensial (E h) i felt. Måling av ph i sedimentprøvene vart utført med ein WTW Multi 3420 med ein SenTix 980 phelektrode til måling av ph og ein SenTix ORP 900 platinaelektrode med intern referanseelektrode til måling av redokspotensial (Eh). ph-elektroden blir kalibrert med buffer ph 4 og 7 før kvar feltøkt. E h- referanseelektroden gjev eit halvcellepotensial på +207 mv ved 25 C, +217 mv ved 10 C og +224 mv ved 0 C. Halvcellepotensial tilsvarande sedimenttemperaturen på feltdagen vart lagt til avlest verdi før innføring i "prøveskjema" (tabell 9). Litt ulike halvcellepotensial ved ulike temperaturar ligg innanfor presisjonsnivået for denne type granskingar på ± 25 mv, som oppgitt i NS 9410:2016. BLAUTBOTNFAUNA Sedimentet i prøvene frå kvar av parallellane vart vaska gjennom ei rist med hòldiameter på 1 mm, og attverande materiale vart tilsett 96 % etanol for fiksering av fauna. Boksar med silt og fiksert materiale vart merka med prøvestad, stasjonsnamn, dato og prøve-id. Det vert utført ei kvantitativ og kvalitativ gransking av makrofauna (dyr større enn 1 mm) for kvar enkelt parallell, for middelverdien av dei to parallellane og for kvar stasjon samla. Dette for å kunne stadfeste ein fullstendig miljøtilstand. Vurdering i høve til NS 9410:2016 Frå heilt opp til eit utslepp og eit stykke utover i resipienten vil ein på grunn av den store lokale påverknaden ofte kunne finne få artar med ujamn individfordeling i prøvene. Følsame diversitetsindeksar blir då lite eigna til å angje miljøtilstand. Etter NS 9410:2016 vert botnfauna i nærsona til lokaliteten klassifisert på grunnlag av talet på artar og samansetnaden av artar etter grenseverdiar gjeve i denne standarden (tabell 4). Rådgivende Biologer AS 10 Rapport 2492

13 Tabell 4. Grenseverdiar nytta i nærsona til eit utslepp for vurdering av prøvestasjonen sin miljøtilstand (frå NS 9410:2016). Miljøtilstand 1 Meget god 2 God Krav - Minst 20 artar av makrofauna (>1 mm) i eit prøveareal på 0,2 m 2 ; - Ingen av artane må utgjera meir enn 65 % av det totale individtalet. - 5 til 19 artar av makrofauna (>1 mm) i eit prøveareal på 0,2 m 2 ; - Meir enn 20 individ i eit prøveareal på 0,2 m 2 ; - Ingen av artane må utgjera meir enn 90 % av det totale individtalet. 3 - Dårlig - 1 til 4 artar av makrofauna (>1 mm) i eit prøveareal på 0,2 m 2. 4 Meget dårlig - Ingen makrofauna (>1 mm) i eit prøveareal på 0,2 m 2 Vurdering i høve til rettleier 02:2013 Stasjonar utanfor nærsona skal klassifiserast etter rettleiar 02:2013 (tabell 5). Vurderinga består av eit klassifiseringssystem basert på ein kombinasjon av indeksar som inkluderer mangfald og tettleik (tal på artar og individ) samt førekomst av sensitive og forureiningstolerante artar. Det vert brukt seks ulike indeksar for å sikre best mogeleg vurdering av tilstanden på botndyr. Indeksverdien for kvar indeks vert vidare omrekna til neqr (normalisert ecological quality ratio), og vert gjeve ein talverdi frå 0-1. Middelverdiane av neqr-verdien for dei fem første indeksane vert brukt til å fastsetje den økologiske tilstanden på stasjonen. DI-indeksen er ikkje med i berekning av samla økologisk tilstand (neqr for grabbgjennomsnitt og stasjon), etter at dette vart anbefalt av Miljødirektoratet i mars Sjå rettleiar 02:2013 for detaljar om dei ulike indeksane. Tabell 5. Klassifiseringssystem for blautbotnfauna basert på ein kombinasjon av indeksar (Klassifisering av miljøtilstand i vann, veileder 02:2013). Indeks type Økologiske tilstandsklassar basert på observert verdi av indeks Kvalitetsklassar svært god god moderat dårlig svært dårlig NQI1 samansett 0,9-0,82 0,82-0,63 0,63-0,49 0,49-0,31 0,31-0 H artsmangfald 5,7-4,8 4, ,9 1,9-0,9 0,9-0 ES 100 artsmangfald ISI 2012 ømfintlegheit 13-9,6 9,6-7,5 7,5-6,2 6,1-4,5 4,5-0 NSI ømfintlegheit DI individtettleik 0-0,30 0,30-0,44 0,44-0,60 0,60-0,85 0,85-2,05 neqr tilstandsklasse 1-0,8 0,8-0,6 0,6-0,4 0,4-0,2 0,2-0,0 Maksimalverdien for Shannon indeks H max = log 2 (artstal), jamleiksindeks etter Pielou (J = H H max ) og AMBI-verdi er også ført i resultattabellane. For utrekning av indeksar er det brukt føljande statistikkprogram: Primer E for berekning av Shannon indeks og Hurlberts indeks; AMBI vers. 5.0 (2012 beta) for AMBI indeksen som også inngår NQI1. Microsoft Excel 2016 er nytta for å lage tabellar og for berekning av alle andre indeksar. Geometriske klassar Då botnfaunaen blir identifisert og kvantifisert, kan artane inndelast i geometriske klassar. Det vil seie at alle artane frå ein stasjon blir gruppert etter kor mange individ kvar art er representert med. Skalaen for dei geometriske klassane er I = 1 individ, II = 2-3 individ, III = 4-7 individ, IV = 8-15 individ per art, osv (tabell 6). For ytterlegare informasjon kan ein vise til Gray og Mirza (1979), Pearson (1980) og Pearson et. al. (1983). Denne informasjonen kan setjast opp i ei kurve kor geometriske klassar er presentert i x- aksen og tal på artar er presentert i y-aksen. Forma på kurva er eit mål på sunnheitsgraden til botnsamfunnet og kan dermed brukast til å vurdere miljøtilstanden i området. Ei krapp, jamt fallande kurve indikerer eit upåverka miljø, og forma på kurva kjem av at det er mange artar, med heller få individ. Eit moderat påverka samfunn vil ha ei kurve som er meir avflata. I eit sterkt påverka miljø vil Rådgivende Biologer AS 11 Rapport 2492

14 forma på kurva variere på grunn av dominerande artar som førekjem i store mengder, samt at kurva vil bli utvida med fleire geometriske klassar. Tabell 6. Døme på inndeling i geometriske klassar. Geometrisk klasse Tal individ/art Tal artar I 1 15 II III IV V VI VII VIII IX GRANSKINGSFREKVENS Granskingsfrekvensen fastsettast av tilstanden på stasjon C2 eller i overgangssona samla (tabell 7). Dersom frekvensane ikkje fell saman, gjeld den som gjer hyppigast frekvens. Tabell 7. C-granskingsfrekvens utifrå tilstand ved C2 eller overgangssona (NS 9410:2016). Stasjon Tilstandsklasse Kvar annan prod.syklus Kvar tredje prod.syklus C2 Svært god / God X Overgangssona ASC-STANDARD Moderat Svært god / God Stasjonsnettet som er skildra i ASC-standarden gjev lite rom for flytting stasjonar, og er lite eigna på lokalitetar som ligg i område der ein har hardbotn sidan ein skal vurdere resultatet på bakgrunn av fauna frå blautbotn. Denne granskinga er som nemnd utført etter standard C-prøvetaking, og det er gjort ei vurdering av resultat som samsvarar med krava i ASC-standarden. Innanfor AZE Ut frå botntopografi og straumtilhøve ved lokaliteten vurderer ein kva som er sannsynleg utbreiing av påverknadssona. Ved førekomst av fjellbotn vil partikulært materiale skli og bli vaska nedover, og i botn av slike fjellskråningar er det sannsynleg at slike tilførslar vil samle seg opp. Prøver tekne innanfor AZE vert vurdert med omsyn på fauna. I standarden er det krav om at det på stasjonen skal førekome 2 eller fleire individrike artar som ikkje er forureiningsindikerande. For at ein art kan definerast som individrik skal det vere 100 individ eller meir per kvadratmeter, alternativt skal talet av arten vere likt eller høgare enn det som førekom på referansestasjonen. I Norwegian Sensitivity Index (NSI) er dei ulike artane inndelt i fem økologiske grupper (I-V) med omsyn på sensitivitet, og her er gruppe V definert som forureiningsindikerande. Artar som ikkje er forureiningsindikerande er dermed dei ein finn innanfor NSI-gruppe I-IV. Utanfor AZE Prøver tekne utanfor AZE er vurdert med omsyn på fauna og redokspotensial (Eh). Alle prøver skal ha Eh-verdi over 0 mv. Fleire indeksar kan nyttast til vurdering av fauna, og i denne rapporten er Shannon- Wiener Index (H') nytta. I høve til krava i ASC-standarden skal H' skal vere høgare enn 3. X X Rådgivende Biologer AS 12 Rapport 2492

15 Djup (m) RESULTAT HYDROGRAFI Hydrografimålinga ved stasjon C3 syner at det ikkje var tydelege sjiktlag i vassøyla (figur 6). Overflatevatnet var noko ferskvasspåverka, med nokså jamt aukande saltinnhald nedover i vassøyla. Temperaturen var lågast i overflata med 7,3 C, før temperaturen auka til eit maksimum på 10,4 C på 40 m djup. Temperaturen sokk så rask til 9 C på 60 m djup, før den sokk svakt vidare ned mot botn på 251 m djup, kor temperaturen var 7,5 C. Oksygeninnhaldet var høgast i vassoverflata med 8,9 mg O/l, tilsvarande ei oksygenmetting på 91 %. Innhaldet av oksygen sokk jamt ned til ca 60 m djup, kor innhaldet var 6,8 mg O/l (76 %). Vidare nedover i vassøyla var oksygeninnhaldet relativt stabilt, og ved botn på 251 m djup vart innhaldet målt til 6,3 mg O/l (67 %, 4,4 ml O/l). Dette tilsvarar tilstand I II = "svært god" "god". 0 Svåsand C3, 23. november Oksygen Temperatur Saltinnhald Temperatur ( C), oksygen (mg O/l), saltinnhald ( ) Figur 6. Hydrografiske tilhøve i vassøyla ved stasjon C3 den 23. november Rådgivende Biologer AS 13 Rapport 2492

16 SEDIMENT SKILDRING AV PRØVENE Skildring av prøvene inkluderer vurdering av kvar av parallellane etter B-parameter i NS 9410:2016. På stasjon C1 fekk ein frå ca 200 m djup opp vel ¾ grabbar (15 cm) brune prøver med mjuk konsistens og noko lukt (tabell 8). Prøvene var dekka av eit 3-4 cm tjukt lag av brunt organisk materiale, med ein såle av primærsediment beståande av ca 40 % silt, 60 % leire og litt sand. I prøvene var det ca 2-10 % blåskjelrestar og det var spor av grus i den eine parallellen. Det var litt terrestrisk materiale i form av lauv og kvistar, samt eit slør av ferske fekaliar i prøvene. Dei to parallelle prøvene hadde B- karakteristikk som hamna i tilstand 3 = "dårlig" i høve til NS 9410:2016 (tabell 9). C1A C1A På stasjon C2 fekk ein frå ca 253 m djup opp to fulle grabbar (18 cm) med grå og luktfrie prøver med mjuk konsistens. I prøvene var det spor av sand, ca 50 % silt og 50 % leire, samt spor av grus i den eine parallellen. Det var eit stykke bark i den eine og noko plast i den andre parallellen. Dei to parallelle prøvene hamna i tilstand 1 = "meget god" (tabell 9). C2A C2A Rådgivende Biologer AS 14 Rapport 2492

17 På stasjon C3 fekk ein frå ca 254 m djup opp nesten fulle grabbar (17 cm) grå og luktfrie prøver med mjuk konsistens. Den eine parallellen lukka seg ikkje på første forsøk grunna grabben som tvinna seg rundt tauet. I prøvene var det spor av sand, ca 50 % silt og 50 % leire. Dei to parallelle prøvene hamna i tilstand 1 = "meget god" (tabell 9). C3B C3B På stasjon C4 fekk ein frå ca 223 m djup opp ein vel ¾ og ein nesten full grabb (16/17 cm) grå og luktfrie prøver med mjukt konsistens. I prøvene var det spor/litt grus, ca 10 % sand, 30 % silt og 60 % leire. Dei to parallelle prøvene hamna i tilstand 1 = "meget god" (tabell 9). C4A C4A På stasjon C5 fekk ein frå ca 195 m djup opp nesten fulle grabbar (17,5 cm) mørkegrå og luktfrie prøver med mjuk konsistens. I prøvene var det spor av skjelsand, ca 10/20 % grus, 20/30 % sand, 30 % silt og 20/40 % leire. Dei to parallelle prøvene hamna i tilstand 1 = "meget god" (tabell 9). C5B C5B Rådgivende Biologer AS 15 Rapport 2492

18 Primærsediment (%): Oppgjeven prosentdel av dei ulike fraksjonane i prøvene i tabell 8 er basert på rein visuell observasjon og ikkje absolutte, målte verdiar. Dei prosentvise anslaga er meir ein indikasjon på kva for type sediment ein fann i prøvene, og tar føre seg heile prøvematerialet. Restultata frå kornfordelingsanalyse er presentert i tabell 10, og desse tar føre seg dei øvste 5 centimetrane. Tabell 8. Feltskildring av sedimentprøvene som vart samla inn ved granskinga 23. og 28. november 2016 og 15. februar Stasjon C1 a/b C2 a/b C3 a/b C4 a/b C5 a/b Prøvetjukkleik (cm) /17 17,5 Gassbobling i prøve H 2S lukt Noko Skjelsand spor Grus - / spor spor / - - litt / spor 20/10 Sand litt spor spor 10 30/20 Silt Leire /40 Mudder Rådgivende Biologer AS 16 Rapport 2492

19 Tabell 9. PRØVESKJEMA for dei ulike parallellane Svåsandneset 23. november, 28. november 2016 og 15. februar Gr Parameter Poeng Prøvenummer C1 C2 C3 C4 C5 A B A B A B A B A B I Dyr Ja=0 Nei= ph verdi 7,04 6,97 7,69 7,68 7,73 7,80 7,73 7,67 7,34 7,28 II E h verdi ph/e h frå figur Tilstand prøve Buffertemp: 13,6 C Sjøvasstemp: 5,8 C Sedimenttemp: 7,7 C ph sjø: 8,29 Eh sjø: 434 mv Referanseelektrode: +217 mv Gassbobler Ja=4 Nei= Farge Lys/grå = Brun/sv = Ingen = Lukt Noko = III Sterk = 4 Fast = 0 Konsistens Mjuk = Laus = 4 < 1/4 = 0 Grabb- 1/4 3/4 = 1 volum > 3/4 = Tjukkleik 0 2 cm = på 2 8 cm = slamlag > 8 cm = 2 SUM: Korrigert sum (*0,22) 1,98 1,98 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 1,1 1,1 Tilstand prøve II + Middelverdi gruppe II+III 2,49 2,49 0,44 0,44 0,44 0,44 0,44 0,44 0,55 1,05 III Tilstand prøve Rådgivende Biologer AS 17 Rapport 2492

20 KORNFORDELING OG KJEMI Detaljar omkring kjemiske tilhøve for dei ulike stasjonane finn ein i vedlegg 1 og 2. Resultata frå kornfordelingsanalysen syner noko variasjon i sedimenterande tilhøve mellom stasjonane. Sedimentet på alle stasjonar med unnatak av stasjon C5 var dominert av sand, med ca 74 % på stasjon C1, 81 % på C2, 67 % på C3, 57 % på C4, og 66 % på referansestasjonen (tabell 10). Berre stasjon C5 inneheldt meir enn 1,1 % grus, med 6,9 %. Finstoffinnhaldet var høgast på stasjon C5, med 67 %, deretter C4 med ca 43 %, og lågast på C2 med ca 19 % (figur 7). Tørrstoffinnhaldet var moderat høgt på stasjon C1 med 38 % og høgt på dei resterande stasjonane med %. Tørrstoffinnhaldet i sedimentprøver vil kunne variere, med lågt innhald i prøver med mykje organisk materiale, og høgare i prøver som inneheld mykje mineralsk materiale. Glødetapet var høgt på stasjon C1 med ein verdi på 22 %. På dei resterande stasjonane var glødetapet svært lågt med 2,3 5,6 %. Glødetapet er eit indirekte mål på innhald av organisk materiale (TOC) i sedimentet. Målt direkte var innhaldet av TOC svært høgt på stasjon C1, og lågt på dei resterande stasjonane. Når ein normaliserer TOC-verdiane for mengde finstoff i sedimentet hamna stasjon C1 i tilstandsklasse V = "svært dårlig", medan C2 og C3 hamna i tilstand II = "god". Stasjon C4 og C5 hamna i tilstand I = "svært god" med omsyn på normalisert TOC. Normalisert TOC vert nytta som eit supplement til vurdering av blautbotnfauna for å få informasjon om organisk belasting (rettleiar 02:2013). Innhaldet av næringssalt i sedimentet var høgt ved stasjon C1, og lågt på dei resterande stasjonane. Med omsyn på kopar i sedimentet hamna stasjon C1 i tilstand V = "svært dårlig", medan C2-C5 hamna i tilstand II = "god". Med omsyn på innhald av sink hamna stasjon C1 i tilstand IV = "dårlig", medan C2- C4 og referansestasjonen hamna i tilstand III = "moderat", og C5 i tilstand II = "god". Tabell 10. Tørrstoff, organisk innhald, kornfordeling og innhald av fosfor, nitrogen, kopar og sink i sedimentet ved Svåsandneset 23. og 28. november 2016 og 15. februar Tilstand er markert med tal, som tilsvarar tilstandsklassifiseringa etter rettleiar 02:13, og M-608/2016. Alle resultat for kjemi er presentert i vedlegg 1. Stasjon Eining C1 C2 C3 C4 C5 Leire & silt % 24,4 19,0 32,8 42,8 67,0 Sand % 74,4 80,8 66,6 56,7 26,2 Grus % 1,1 0,2 0,6 0,4 6,9 Tørrstoff % 38 51,4 52,3 57,6 55,9 Glødetap % 22,1 4,84 5,55 3,48 2,26 TOC mg/g Normalisert TOC mg/g 103,60 (V) 24,58 (II) 21,09 (II) 17,29 (I) 19,95 (I) Tot. Fosfor (P) mg/g 14 1,1 0,96 1,2 1,68 Tot. Nitrogen (N) mg/g 6,3 1,1 1 0,8 1,6 Kopar (Cu) mg/kg 300 (V) 30 (II) 25 (II) 27 (II) 34 (II) Sink (Zn) mg/kg 860 (IV) 170 (III) 160 (III) 140 (III) 126 (II) Rådgivende Biologer AS 18 Rapport 2492

21 < 0,063 0,063-0,125 0,125-0,25 0,25-0,5 0, > 4,0 Vekt (%) < 0,063 0,063-0,125 0,125-0,25 0,25-0,5 0, > 4,0 < 0,063 0,063-0,125 0,125-0,25 0,25-0,5 0, > 4,0 Vekt (%) Vekt (%) < 0,063 0,063-0,125 0,125-0,25 0,25-0,5 0, > 4,0 Vekt (%) Leire & silt Sand Grus C2 0 Kornstørrelse (mm) Leire & silt Sand Grus Leire & silt Sand Grus C C Kornstørrelse (mm) Kornstørrelse (mm) Leire & silt Sand Grus C5 0 Kornstørrelse (mm) Figur 7. Kornfordeling i sedimentet på stasjonane C1 C5 frå granskinga ved Svåsandneset 23. og 28. november 2016 og 15. februar Figuren viser kornstorleik i mm langs x-aksen og høvesvis akkumulert vektprosent (linje) og del (stolper) i kvar storleikskategori langs y-aksen. Vertikale linjer indikerer grense mellom leire/silt og sand, og mellom sand og grus. Rådgivende Biologer AS 19 Rapport 2492

22 BLAUTBOTNFAUNA Detaljar omkring artar og individ for dei ulike stasjonane finn ein i vedlegg 2. Stasjon C1 Klassifisering av botnfauna i høve til grenseverdiar frå NS 9410:2016 syner at stasjon C1 hamna i nest beste tilstandsklasse (miljøtilstand 2 = "god") på grunnlag av talet på artar og samansetnaden av artar. Artstalet i dei to grabbane på stasjon C1 var svært lågt med 9 artar i grabb a og 3 artar i grabb b (tabell 11). Samla verdi for artstal låg på 9, som er svært lågt men ikkje uvanleg for ein nærstasjon, medan middelverdien var 6. Normalt gjennomsnittleg artstal i høve til rettleiar 02:2013 er arter per grabb. Individtalet var normalt med 228 i grabb a og 304 i grabb b. Samla verdi for individtal låg på 532, medan middelverdien var 266. Normalt gjennomsnittleg individtal i høve til rettleiar 02:2013 er per grabb. Jamleiksindeksen (J ) har ein låg verdi, noko som viser til utprega dominans av enkelte artar. Hyppigast førekomande art ved stasjonen var fleirbørstemakken Vigtorniella ardabilia, som er karakteristisk for oksygenfattige forhold ved sjøbotn og utgjorde rundt 58 % av det totale individtalet (tabell 17). Nest hyppigast førekomande artar på stasjonen var dei svært forureiningstolerante fleirbørstemakkane Ophryotrocha lobifera (NSI-gruppe IV) og Capitella capitata (NSI-klasse V), som utgjorde høvesvis ca. 31 og 9 % av det totale individtalet. Elles var det nokre individ av andre artar som er tolerante mot organisk forureining. Tabell 11. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), AMBI-indeks, NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012-indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b på stasjon C1 ved Svåsandneset, 28. november Middelverdi for grabb a og b angitt som Ḡ, medan stasjonsverdien er angitt som Ṧ. Til høgre for begge sistnemnte kolonnar står neqr-verdiane for desse størrelsane. Nedst i neqr-kolonnane står middelverdien for neqr-verdiane for alle indeksar, med unntak av DI-indeksen. Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn = II, gul = III, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 5). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Svåsandneset C1 a b Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S N J' 0,48 0,66 0,57 0,46 H'max 3,17 1,58 2,38 3,17 AMBI* 4,541 5,250 4,896 4,778 NQI1* 0,392 (IV) 0,207 (V) 0,300 (V) 0,368 (IV) 0,193 (V) 0,264 (IV) H' 1,514 (IV) 1,044 (IV) 1,279 (IV) 1,446 (IV) 0,276 (IV) 0,309 (IV) ES 100 6,511 (IV) 3,000 (V) 4,756 (V) 4,711 (V) 0,190 (V) 0,188 (V) ISI 2012* 7,680 (II) 7,200 (III) 7,440 (III) 7,680 (II) 0,591 (III) 0,617 (II) NSI* 19,211 (III) 24,477 (II) 21,844 (II) 22,221 (II) 0,674 (II) 0,689 (II) DI 0,308 (II) 0,433 (II) 0,370 (II) 0,370 (II) 0,699 (II) 0,699 (II) Samla 0,385 (IV) 0,414 (III) *Indeksverdiar ikkje representative. Basert på stasjonen sin neqr-verdi for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt vart stasjonen totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "dårlig" ved grensa til tilstand "moderat" etter rettleiar 02:2013 (tabell 11). Indeksverdiane for NQI1 låg innanfor tilstand "dårlig" for grabb a og stasjonsverdien, men innanfor tilstandsklasse "svært dårlig" for grabb b og grabbgjennomsnittet. Mangfaldsindeksen etter Shannon (H ) låg i tilstand "dårlig" for alle verdiar, medan mangfaldsindeksen etter Hurlbert (ES 100) var i tilstandsklasse "svært dårlig" for alle verdiar med unntak av grabb a, som låg innanfor tilstandsklasse "dårlig". Indeksverdiane for ISI 2012 var innanfor tilstand "god" for grabb a og stasjonsverdien, men innanfor tilstandsklasse "moderat" for grabb b og grabbgjennomsnittet. Indeksverdiane for NSI låg Rådgivende Biologer AS 20 Rapport 2492

23 innanfor tilstand "god", med unntak av grabb a, som hamna i tilstandsklasse "moderat". Tettleiksindeksen DI låg innanfor tilstand "god" for alle verdiar. Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet innanfor tilstand "dårlig", medan samla neqr for stasjonen låg innanfor tilstand "moderat", men tett på tilstand "dårlig". Indeksverdiane for AMBI, NQI1, ISI 2012 og NSI er ikkje representative fordi den mest hyppigast førekomande arten har ikkje tilvist indeksverdi i systemene (sjå diskusjon i kapitel "Vurdering av tilstand"). Stasjonen synest derfor best representert ved tilstandsklasse "dårlig" og framstår som markant påverka av organisk materiale. Stasjon C2 Artstalet i dei to grabbane på stasjon C2 var normalt med 59 artar i grabb a og 55 artar i grabb b (tabell 12). Samla verdi for artstal låg på 79, medan middelverdien var 57. Individtalet var høgt med 688 i grabb a og 659 i grabb b. Samla verdi for individtal låg på 1347, medan middelverdien var 673,5. Jamleiksindeksen (J ) har ein middels høg verdi, noko som viser til dominans av enkelte artar. Hyppigast førekomande art på stasjonen var den moderat forureiningstolerante fleirbørstemakken Paramphinome jeffreysii (NSI-klasse III), som utgjorde rundt 50 % av det totale individtalet (tabell 17). Nest hyppigast førekomande artar på stasjonen var den noko sensitive fleirbørstemakken Aphelochaeta sp. (NSI-gruppe II) og den moderat forureiningssensitive muslingen Thyasira equalis (NSI gruppe III), som utgjorde høvesvis ca. 18 og 5 % av det totale individtalet. Elles var det ein blanding av moderat tolerante artar og mange sensitive artar. Tabell 12. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), AMBI-indeks, NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012-indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b på stasjon C2 ved Svåsandneset, 23. november Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn = II, gul = III, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 5). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Sjå også tabelltekst i tabell 11. Svåsandneset C2 a b Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S ,0 79 N , J' 0,55 0,47 0,51 0,49 H'max 5,88 5,78 5,83 6,30 AMBI 3,042 2,945 2,994 2,994 NQI1 0,677 (II) 0,682 (II) 0,679 (II) 0,691 (II) 0,652 (II) 0,664 (II) H' 3,241 (II) 2,720 (III) 2,981 (III) 3,069 (II) 0,597 (III) 0,608 (II) ES ,735 (II) 18,872 (II) 20,303 (II) 20,768 (II) 0,639 (II) 0,644 (II) ISI ,223 (I) 9,951 (I) 10,087 (I) 10,122 (I) 0,829 (I) 0,831 (I) NSI 22,562 (II) 22,458 (II) 22,510 (II) 22,511 (II) 0,700 (II) 0,700 (II) DI 0,788 (IV) 0,769 (IV) 0,778 (IV) 0,778 (IV) 0,257 (IV) 0,257 (IV) Samla 0,683 (II) 0,689 (II) Basert på stasjonen sin neqr-verdi for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt vart stasjonen totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "god" etter rettleiar 02:2013 (tabell 12). Indeksverdiane for NQI1 og NSI låg innanfor tilstand "god" for begge parallellane, grabbgjennomsnittet, stasjonsverdien og dei tilhøyrande neqr verdiane, medan indeksverdiane for ISI 2012 låg innanfor tilstandsklasse "svært god". Mangfald ved Shannon (H ) viste "god" tilstand for grabb a og stasjonsverdien, men låg innanfor tilstandsklasse "moderat" for grabb b og grabbgjennomsnittet. Mangfald ved ES 100 låg innanfor tilstandsklasse "god" for alle verdiar, og DI indeksen låg innanfor tilstand "dårlig" for alle verdiar. Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet og stasjonen innanfor tilstand "god". Stasjonen synest best representert ved tilstandsklasse "god", og framstår som lite påverka av organisk materiale. Rådgivende Biologer AS 21 Rapport 2492

24 Stasjon C3 Artstalet i dei to grabbane på stasjon C3 var normalt med 56 artar i grabb a og 53 artar i grabb b (tabell 13). Samla verdi for artstal låg på 73, medan middelverdien var 54,5. Individtalet var litt over normalen med 353 i grabb a og 408 i grabb b. Samla verdi for individtal låg på 761, medan middelverdien var 380,5. Jamleiksindeksen (J ) har ein middels høg verdi, noko som viser til noko dominans av enkelte artar. Hyppigast førekomande art på stasjonen var den moderat forureiningstolerante fleirbørstemakken Paramphinome jeffreysii (NSI-klasse III), som utgjorde rundt 35 % av det totale individtalet (tabell 17). Nest hyppigast førekomande art på stasjonen var med rundt 9 % av det totale individtalet fleirbørstemakken Spiophanes wigleyi, som ikkje er inkludert NSI- og ISI systemet, og klassifiserast då som den forureiningssensitive Spiophanes sp. (NSI-gruppe I). Den moderat forureiningssensitive muslingen Thyasira equalis (NSI gruppe III), utgjorde ca. 6 % av det totale individtalet. Elles var det ein blanding av moderat tolerante og mange sensitive artar. Tabell 13. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), AMBI-indeks, NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012-indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b på stasjon C3 ved Svåsandneset, 23. november Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn = II, gul = III, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 5). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Sjå også tabelltekst i tabell 11. Svåsandneset C3 a b Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S ,5 73 N ,5 761 J' 0,72 0,66 0,69 0,67 H'max 5,81 5,73 5,77 6,19 AMBI 2,419 2,390 2,405 2,403 NQI1 0,739 (II) 0,734 (II) 0,739 (II) 0,743 (II) 0,712 (II) 0,719 (II) H' 4,210 (II) 3,804 (II) 4,007 (II) 4,146 (II) 0,712 (II) 0,727 (II) ES ,179 (II) 26,275 (II) 28,727 (II) 28,898 (II) 0,738 (II) 0,740 (II) ISI ,906 (I) 10,948 (I) 10,927 (I) 10,907 (I) 0,878 (I) 0,877 (I) NSI 23,833 (II) 24,089 (II) 23,961 (II) 23,971 (II) 0,758 (II) 0,759 (II) DI 0,498 (III) 0,561 (III) 0,529 (III) 0,529 (III) 0,488 (III) 0,488 (III) Samla 0,760 (II) 0,764 (II) Basert på stasjonen sin neqr-verdi for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt vart stasjonen totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "god" etter rettleiar 02:2013 (tabell 13). Indeksverdiane for NQI1, NSI, H og ES 100 låg innanfor tilstand "god" for begge parallellane, grabbgjennomsnittet, stasjonsverdien og dei tilhøyrande neqr verdiane, medan indeksverdiane for ISI 2012 låg innanfor tilstandsklasse "svært god". DI indeksen låg innanfor tilstand "moderat" for alle verdiar. Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet og stasjonen innanfor tilstand "god". Stasjonen synest best representert ved tilstandsklasse "god", og framstår som ikkje påverka av organisk materiale. Stasjon C5 Artstalet i dei to grabbane på stasjon C5 var normalt med 55 i grabb a og 45 i grabb b (tabell 14). Samla verdi for artstal låg på 71, medan middelverdien var 50. Individtalet var høgt med 763 i grabb a og 461 i grabb b. Samla verdi for individtal låg på 1224 medan middelverdien var 612. Jamleiksindeksen (J ) har ein moderat låg verdi, noko som viser til dominans av enkelte artar. Hyppigast førekomande art på stasjonen var den moderat forureiningstolerante fleirbørstemakken Paramphinome jeffreysii (NSI-klasse III), som utgjorde rundt 29 % av det totale individtalet (tabell 17). Nest hyppigast førekomande art på stasjonen var fleirbørstemakken Spiophanes wigleyi (Spiophanes sp. = NSI gruppe I), som utgjorde ca. 27 % av det totale individtalet. Partikkeletande fleirbørstemakkar i Rådgivende Biologer AS 22 Rapport 2492

25 gruppa Cirratulidae (NSI-klasse IV) utgjorde ca. 15 % av den totale faunaen. Elles var det ein blanding av tolerante, moderat tolerante og nokre meir sensitive artar. Tabell 14. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), AMBI-indeks, NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012-indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b på stasjon C5 ved Svåsandneset, 15. februar Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn = II, gul = III, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 5). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Sjå også tabelltekst i tabell 11. Svåsandneset C5 a b Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S ,0 71 N , J' 0,55 0,64 0,59 0,55 H'max 5,78 5,49 5,64 6,15 AMBI 2,978 2,971 2,975 2,975 NQI1 0,672 (II) 0,670 (II) 0,671 (II) 0,684 (II) 0,643 (II) 0,657 (II) H' 3,158 (II) 3,496 (II) 3,327 (II) 3,385 (II) 0,636 (II) 0,643 (II) ES ,874 (II) 22,408 (II) 20,141 (II) 20,332 (II) 0,637 (II) 0,639 (II) ISI ,998 (II) 8,713 (II) 8,856 (II) 9,017 (II) 0,729 (II) 0,744 (II) NSI 24,652 (II) 21,672 (II) 23,162 (II) 23,530 (II) 0,726 (II) 0,741 (II) DI 0,833 (IV) 0,614 (IV) 0,723 (IV) 0,723 (IV) 0,302 (IV) 0,302 (IV) Samla 0,674 (II) 0,685 (II) Basert på stasjonen sin neqr-verdi for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt vart stasjonen totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "god" etter rettleiar 02:2013 (tabell 14). Alle indeksverdiane låg innanfor tilstand "god" for begge parallellane, grabbgjennomsnittet, stasjonsverdien og dei tilhøyrande neqr verdiane, med unntak av indeksverdiane for DI, som låg innanfor tilstand "dårlig" eller "moderat". Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet og stasjonen innanfor tilstand "god". Stasjonen synest best representert ved tilstandsklasse "god", og framstår som lite påverka av organisk materiale. Stasjon C4 - referansestasjon Artstalet i dei to grabbane på stasjon C4 var normalt med 55 i grabb a og 52 i grabb b (tabell 15). Samla verdi for artstal låg på 70, medan middelverdien var 53,5. Individtalet var litt over normalen med 349 i grabb a og 330 i grabb b. Samla verdi for individtal låg på 679, medan middelverdien var 339,5. Jamleiksindeksen (J ) har ein høg til middels høg verdi, noko som viser til litt dominans av enkelte artar. Hyppigast førekomande art på stasjonen var den moderat forureiningstolerante fleirbørstemakken Paramphinome jeffreysii (NSI-klasse III), som utgjorde rundt 30 % av det totale individtalet (tabell 17). Nest hyppigast førekomande artar på stasjonen var den moderat forureiningstolerante muslingen Thyasira equalis (NSI gruppe III) og den noko sensitive fleirbørstemakken Aphelochaeta sp. (NSIklasse II), som utgjorde høvesvis ca. 11 og 9 % av det totale individtalet. Elles var det ein blanding av moderat tolerante artar og mange sensitive artar. Rådgivende Biologer AS 23 Rapport 2492

26 Tabell 15. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), AMBI-indeks, NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012-indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b på stasjon C4 ved Svåsandneset, 23. november Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn = II, gul = III, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 5). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Sjå også tabelltekst i tabell 11. Svåsandneset C4 a b Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S ,5 70 N ,5 679 J' 0,69 0,73 0,71 0,68 H'max 5,78 5,70 5,74 6,13 AMBI 2,670 2,591 2,631 2,632 NQI1 0,720 (II) 0,722 (II) 0,721 (II) 0,725 (II) 0,696 (II) 0,700 (II) H' 4,003 (II) 4,174 (II) 4,089 (II) 4,191 (II) 0,721 (II) 0,732 (II) ES ,768 (II) 29,491 (II) 28,630 (II) 28,752 (II) 0,737 (II) 0,738 (II) ISI ,782 (I) 10,583 (I) 10,682 (I) 10,676 (I) 0,864 (I) 0,863 (I) NSI 23,761 (II) 23,877 (II) 23,819 (II) 23,818 (II) 0,753 (II) 0,753 (II) DI 0,493 (III) 0,469 (III) 0,481 (III) 0,481 (III) 0,549 (III) 0,549 (III) Samla 0,754 (II) 0,757 (II) Basert på stasjonen sin neqr-verdi for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt vart stasjonen totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "god" etter rettleiar 02:2013 (tabell 15). Indeksverdiane for NQI1, NSI, H og ES 100 låg innanfor tilstand "god" for begge parallellane, grabbgjennomsnittet, stasjonsverdien og dei tilhøyrande neqr verdiane, medan indeksverdiane for ISI 2012 låg innanfor tilstandsklasse "svært god". DI indeksen låg innanfor tilstand "moderat" for alle verdiar. Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet og stasjonen innanfor tilstand "god". Stasjonen synest best representert ved tilstandsklasse "god", og framstår som ikkje påverka av organisk materiale. Overgangssone Basert på neqr-verdiane for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt samla på stasjon C3 og C5 vert overgangssona totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "god" etter rettleiar 02:2013 (tabell 16). Samla artsmangfald i overgangssona var høgt og låg på 114 artar. Alle indeksverdiar låg innanfor tilstand "god" eller "svært god", med unntak av tettleiksindeksen DI, som låg i tilstandsklasse "moderat". Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet og for heile overgangssona innanfor tilstand "god". Overgangssona synest best representert ved tilstandsklasse "god" og framstår som ikkje påverka av forureining som kunne merkbart redusera artsmangfaldet i området. Det noko høge individtalet (DIindeks i tilstandsklasse "moderat") visar til moderat høgt innhald av organisk materiale i det biologisk aktive laget i sedimentet. Rådgivende Biologer AS 24 Rapport 2492

27 Tal på artar Tabell 16. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012-indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b i overgangssonen (stasjon C3 og C5) ved Svåsandneset. Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn = II, gul = III, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 5). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Sjå også tabelltekst i tabell 11. Svåsandneset overgangssone Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S 52,3 114 N 496, NQI1 0,704 (II) 0,732 (II) 0,678 (II) 0,707 (II) H' 3,667 (II) 4,003 (II) 0,674 (II) 0,711 (II) ES ,434 (II) 27,124 (II) 0,687 (II) 0,719 (II) ISI ,155 (I) 10,290 (I) 0,833 (I) 0,841 (I) NSI 23,647 (II) 23,699 (II) 0,746 (II) 0,748 (II) DI 0,578 (III) 0,578 (III) 0,428 (III) 0,428 (III) Samla 0,724 (II) 0,745 (II) Kurva til dei geometriske klassane har eit ganske likt forlaup på stasjon C2, C4, C5 og referansestasjonen, sjølv om tal på artar med berre eit individ (klasse I) per 0,2 m 2 varierte mellom 25 på stasjon C4 og 33 på stasjon C2 (figur 8). Kurvane fell relativt jamt frå mange artar i klasse I gjennom dei første klassane til klasse V (16-31 individ), og utover flatar kurvane ut. Kurvane er lange (til klasse IX = individ per 0,2 m 2 ; eller klasse X = individ per 0,2 m 2 ) og indikerer ein tilstand som er litt påverka av organiske tilførsler. På stasjon C3 var det relativt få artar i klasse I og kurva har eit noko ujamt forlaup fram til klasse VI. Forlaupet er uvanleg og indikerer eventuelt at faunastrukturen var noko forstyrra. På stasjon C1 er kurva svært flat, noko som indikerer stor påverknad. Figur 8. Faunastruktur uttrykt i geometriske klassar for stasjonane C1 C5 tekne ved Svåsand, 23. og 28. november 2016 og 15. februar Tal på artar langs y aksen og geometriske klassar langs x- aksen C1 C2 C3 C4 C5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Geometriske klassar Rådgivende Biologer AS 25 Rapport 2492

28 Tabell 17. Dei ti mest dominerande artane av botndyr tekne på stasjon C1 C5 ved Svåsandneset 23. & 28. november 2016 og 15. februar Artar st. C1 % kum % Vigtorniella ardabilia 58,08 58,08 Ophryotrocha lobifera 31,02 89,10 Capitella capitata 9,02 98,12 Paramphinome jeffreysii 0,56 98,68 Cirratulidae 0,38 99,06 Prionospio plumosa 0,38 99,44 Paraonidae 0,19 99,62 Prionospio cirrifera 0,19 99,81 Sphaerodorum gracilis 0,19 100,00 Artar st. C2 % kum % Paramphinome jeffreysii 50,26 50,26 Aphelochaeta sp. 17,59 67,85 Thyasira equalis 5,27 73,13 Chaetozone jubata 3,56 76,69 Mendicula ferruginosa 2,90 79,58 Chaetozone setosa 1,63 81,22 Nemertea 1,19 82,41 Onchnesoma steenstrupii 1,19 83,59 Diplocirrus glaucus 1,11 84,71 Nucula tumidula 1,11 85,82 Artar st. C3 % kum % Paramphinome jeffreysii 34,96 34,96 Spiophanes wigleyi 9,35 44,30 Thyasira equalis 5,51 49,81 Chaetozone jubata 5,12 54,93 Aphelochaeta sp. 4,35 59,28 Mendicula ferruginosa 4,35 63,64 Nemertea 3,20 66,84 Onchnesoma steenstrupii 3,20 70,04 Cirratulidae 2,43 72,47 Nucula tumidula 2,18 74,65 Artar st. C4 % kum % Paramphinome jeffreysii 30,49 30,49 Thyasira equalis 10,60 41,09 Aphelochaeta sp. 9,13 50,22 Spiophanes wigleyi 6,77 57,00 Mendicula ferruginosa 5,74 62,74 Diplocirrus glaucus 3,39 66,13 Chaetozone setosa 2,50 68,63 Chaetozone jubata 2,21 70,84 Spiophanes kroeyeri 2,21 73,05 Cirratulidae 2,06 75,11 Artar st. C5 % kum % Paramphinome jeffreysii 28,69 28,69 Spiophanes wigleyi 27,08 55,77 Cirratulidae 14,69 70,46 Diplocirrus glaucus 5,18 75,64 Thyasira equalis 4,33 79,97 Capitella capitata 2,29 82,26 Eudorella truncatula 1,10 83,36 Ophiura albida 1,02 84,38 Chaetozone setosa 0,93 85,31 Pectinaria koreni 0,85 86,16 Rådgivende Biologer AS 26 Rapport 2492

29 ASC-STANDARD Informasjon om djupne- og straumtilhøve på lokaliteten, med overflatestraum mot nordaust og spreiingsstraum mot sørvest (figur 2), er nytta for vurdering av spreiing av partiklar. Ut frå botntopografien kan ein rekne med at organiske tilførslar kan akkumulere på dei flatare områda mot sørvest og nordaust (figur 9). Mot nordvest går ein rygg kor ein kan vente ein del hardbotn, men det kan vere punktvis belasting i lokale djupholer der tilførslane kan samle seg i dette området. AZE er vurdert å strekke seg lengst i sørvestleg og nordaustleg retning. C2 C3 C1 5 m 15 m 93 m 146 m C5 Figur 9. Olex-kart med innteikna anlegg og prøvestasjonar. Vurdert grense for AZE er markert med stipla linje rundt anlegget. Stasjon C1 ligg tett inntil anlegget, og stasjon C5 ligg innanfor AZE mot sørvest. Stasjon C3 er lagt like utanfor AZE mot nordnordaust, medan C2 ligg utanfor AZE mot nordaust. Referansestasjonen C4 vil i liten grad vere påverka av oppdrettsverksemd i området. Tabell 18. Resultat i høve til krav i ASC-standarden. For stasjonane innanfor AZE vert berre fauna vurdert og tal på individrike artar som ikkje er forureiningsindikerande (NSI-gruppe I-IV) er oppgitt. For stasjonar utanfor AZE er redokspotensialet (E h, middelverdi av to parallellar) i sedimentet og stasjonens H'-verdi oppgitt. Alle parametare er tatt med på referansestasjonane. Stasjon Innanfor/utanfor AZE C1 Innanfor C2 Utanfor C3 Utanfor C5 Innanfor C4 Referanse NSI-gruppe I-IV E h (mv) H' 3,069 4,146 4,191 Innanfor AZE var det på stasjon C1 fem individrike artar som ikkje var forureiningsindikerande (tabell 18). På stasjon C5 var det 53 individrike artar som ikkje var forureininsindikerande. Utanfor AZE var redokspotensialet på stasjon C2 og C3 høvesvis 194 og 275 mv. Verdiane for Shannon-Wiener på stasjon C2 og C3 var høvesvis 3,069 og 4,146. Rådgivende Biologer AS 27 Rapport 2492