SØKNAD FOR TO KRAFTVERK I KVERNHUSELVI I MODALEN FRÅSEGN

HORDALAND FYLKESKOMMUNE Strategi- og næringsavdelinga Plan- og miljøseksjonen Arkivsak 200902308-2 Arkivnr. 344 Saksh. Anne-Gro Ullaland, Lars Øyvind Birkenes Saksgang Kultur- og ressursutvalet Fylkesutvalet Møtedato 02.06.2009 18.06.2009 SØKNAD FOR TO KRAFTVERK I KVERNHUSELVI I MODALEN FRÅSEGN SAMANDRAG Det ligg føre søknad frå Leif Tore Ekse om bygging av to kraftverk i Kvernhuselvi i Modalen. Sylvberg kraftverk vil nytte fallet mellom kote 902 og kote 595 og produsere 6,9 GWh. Kvernhuselvi kraftverk ligg nedst i vassdraget og vil nytte fallet mellom kote 590 og 135 til å produsere 12,3 GWh. Kvernhuselvi kraftverk kan byggjast ut åleine, medan Sylvberg kraftverk føreset at også Kvernhuseelvi kraftverk vert bygd. Begge kraftverka inneber overføring av vatn frå naboelva og bygging av dam ved Sylvbergtjørn. Sylvberg kraftverk inneber i tillegg to bekkeinntak og inntaksdam i Kvernhusbotn. Tursti til DNT hytta Vardadalsbu går langs Kvernhuselvi, og delar av elva er godt synleg i landskapet der den går over grunne sva i ope terreng. Området er del av eit større regionalt turområde med stor verdi. Det er eksisterande kraftutbygging vest (Stølsheimen) og aust (Steinsland kraftverk) for planlagd utbygging. Inngrepa i samband med Sylvberg kraftverk er i hovudsak over tregrensa. I saka rår ein frå å gje løyve til Sylvberg kraftverk. For å gje løyve til Kvernhuselvi kraftverk er det vesentleg at det vert monaleg minstevassføring i elva av omsyn til landskapsoppleving og friluftsinteresser. FORSLAG TIL INNSTILLING 1. Ut frå ei samla vurdering rår fylkesutvalet frå at det vert gjeve løyve til bygging av Sylvberg kraftverk. 2. Fylkesutvalet rår til at det vert gjeve løyve til Kvernhuselvi kraftverk under føresetnad av at det vert monaleg minstevassføring som sikrar at Kvernhuselva framleis vert eit godt synleg landskapselement og inngrepa ikkje reduserar landskapsopplevinga for friluftsliv vesentleg. 3. Med tanke på kulturminna i området vil fylkesutvalet rå til plassering av Kvernhuselvi kraftstasjon på nedsida av vegen og på sørsida av elva. For natur- og kulturlandskapet vil og gjennomføring av tiltaket utan vegføring på nordsida av elva vere ei føremon. Hordaland fylkeskommune ber om å verte involvert i detaljplanlegginga for å sikre at kulturminna frå nyare tid vert minst mogeleg råka av inngrep og visuell skjemming, samt få nærare avklart detaljar for vegtrase, rigg og deponiområde. Paul M. Nilsen Jan Per Styve Vedlegg: Kart Fylkespolitiske retningsliner for energi og utkast til retningsliner for små vasskraftverk

FYLKESRÅDMANNEN, 25.05.2009: 1. Innleiing Det ligg føre søknad frå Leif Tore Ekse om bygging av to kraftverk i Kvernhuselvi i Modalen. Søkjar er ikkje sjølv grunneigar i dette området, men har avtale med grunneigarane om leige/kjøp av fallrettar og eigedom til bygging av to kraftverk med tilhøyrande anlegg. Sylvberg kraftverk ved Kvernhusbotn er øvst av dei to omsøkte kraftverka, og inneber overføring av vatn frå naboelva Sylvbergelvi og to sideelvar i Kvernhuselvi. Kvernhuselvi kraftverk skal nytte nedre del av fallet i elva i eit kraftverk nær fylkesveg 345, og har også overføring frå Sylvbergelvi. Det er aktuelt med utbygging av begge kraftverka, alternativt berre Kvernhuselvi kraftverk. Norges vassdrags- og energidirektorat (NVE) har sendt søknadene på høyring med frist 17.april 2009. NVE er varsla om at fylkeskommunen si fråsegn først vil vere klår etter at saka er handsama i fylkesutvalet i juni. 2. Områdeomtale Kvernhuselvi og Sylvbergelvi er sideelver til Norddalselvi som renn ut i Steinsdalsvatnet i Modalen kommune. Området er prega av bratte fjellsider opp mot Stølsheimen. Hovudvassdraget er allereie bygd ut og har fleire store reguleringar. Det er i dag inga tyngre inngrep i tiltaksområdet, med det er kraftutbygging både vest (Stølsheimen) og aust (Steinsland kraftverk) for utbyggingsområdet. Ein av Turistforeninga sine stier går nær planlagd vassveg og kraftstasjon. Ved Steinslandsvatnet går fylkesveg 345 og 22 kv kraftline. 2.1 Kvernhuselvi kraftverk I Kvernhuselvi kraftverk vil ein nytte fallet frå kote 590 til kote 135 til kraftproduksjon. Elva vert tilført ekstra vatn høgare opp i vassdraget med damanlegg og overføring i borehol frå Sylvbergtjørn kring kote 900. Utan overføringar er nedbørsfeltet for Kvernhuselvi ned til kraftverkstomta på 3,47 km 2, med middelvassføring rekna til 0,42m 3 /s og ålmenn lågvassføring lik 20 l/s. Før utbygging/overføring er totalt nedbørsfelt 1,51km 2 for Sylvbergelvi ved samløp med Nordelva, og middelvassføring i elva er rekna til 0,16 m 3 /s. Planlagd overført nedbørsfelt frå Sylvbergelvi er 0,77 km 2. Inntak og magasin i Sylvbergtjørn vert etablert ved bygging av ein 4 m høg og inntil 40 m lang betongdam. Magasinet får eit areal på 35.000 m 2, der neddemt areal utgjer 15.000m 2. Det vert lagt opp til 1m regulering mellom kote 899 og 900 i magasinet. I dag er kote 896 nivå for naturleg vasstand. Vatnet er planlagd overført i eit 300m borehol over til Kvernhuselvi, der det vert sleppt ut kring kote 870. Overføringskapasiteten er 0,25 m 3 /s. Inntaksdam for kraftverket vert bygd ved kote 590 med ein 4-5m høg og 30m lang betongdam. Det vert tunnel frå inntaket og ned til kote 280, deretter vert det 370m med nedgravd røyrgate fram til kraftstasjon i dagen på kote 135 om lag 30m ovanfor fylkesveg 345. Kraftstasjonen vil få turbin med installert effekt på 3,4 MW og slukeevne som kan regulerast frå 50 l/s til 1100 l/s. Det vert lagt opp til slepp av minstevassføring på 40 l/s i Kvernhuselvi i sommarsesongen. Med dette vil utbygginga gje 12,3 GWh til ein kostnad på 35,6 mill kr, som gjev ein utbyggingspris på 2,90 kr/kwh. I samband med utbygginga vert det bygd 850m veg opp til kote 280, der det vert start for boring av tunnel/borehol. Det vert også naudsynt med kort tilkomstveg til kraftstasjonen frå fylkesveg 345. Det 2

vert 200m med 22 kv luftline med trase 5m fram til påkobling i eksisterande nett. Det er trong for oppprusting av nett og transformatorkapasitet, og utbyggjar må vere med og dekke kostnadene på om lag 8 mill kr saman med andre eventuelle utbyggingsprosjekt i området. Om det også vert gjeve løyve til bygging av Sylvberg kraftverk vert damanlegg ved Sylvbergtjørn høgare og damkostnadene fordelt på dei to prosjekta. Med meir reguleringsmagasin vil og produksjonen i Kvernhuselvi kraftverk auke. Ved utbygging av begge kraftverka vert produksjonen i Kvernhuselvi kraftverk auka til 13,9 GWh, og kostnaden redusert til 33,5 mill kr. Dette gjev ein utbyggingspris på 2,55 kr/kwh. 2.2 Sylvberg Kraftverk I Sylvberg kraftverk vil ein nytte fallet mellom kote 902 og 595 i Kvernhuselvi til kraftproduksjon. I kraftverket vil ein nytte vassføringa frå tre nedbørsfelt på til saman 2,37 km 2. Utbygging er basert på at Kvernhuselvi kraftverk lenger ned i vassdraget vert bygd. Ved Sylvbergtjørn vert det bygd ein 6m høg betongdam med lengde opp til 50m, og overføring vil skje gjennom eit om lag 250m langt borehol mot Kvernhusbotn. Magasinet får eit areal på 80.000m 2, der neddemt areal utgjer 40.000m 2. Det vert lagt opp til 4m regulering mellom kote 898 og kote 902. Kvernhusbotnvatn har i dag naturleg vasstand på kote 902, og ei regulering av vatnet er planlagd med inntil 4m senking. Ved utløp vert det bygd ein mindre terskel med høgde på 0,5m. I tillegg vert det etablert bekkeinntak i to mindre elver. Røyr frå alle inntaksstadene vert ført til ein felles vassveg ned mot kraftstasjonen ved kote 595. I øvre del av utbyggingsområdet er det parti med bart fjell og lite lausmassar som gjer det vanskeleg å grave ned røyra. Det vert plastrøyr i dagen om lag 250m for vassveg frå Kvernhusbotnvatn og 500m for dei to bekkeinntaka. Kraftstasjonen vil få turbin med installert effekt på 1,83 MW og slukeevne som kan regulerast frå 40 l/s til 750 l/s. Utbygginga vil gje 6,9 GWh og er kostnadsrekna til 22,6 mill kr. Dette gjev ein utbyggingspris på 3,28 kr/kwh. Det er ikkje planlagd veg til kraftstasjon og inntak, og helikopter vil bli nytta til frakt av materiell og utstyr. På sørsida av elva vert det ein permanent anleggsveg frå inntak til Kvernhuselvi kraftverk og 150m opp til Sylvberg kraftstasjon. I tillegg vert det om lag 1km med mellombelse anleggsvegar langs nedre del av røyrtraseane. Det vert 750m med 22 kv luftline frå Sylvberg kraftstasjon og ned til røyrgate for Kvernhuselvi kraftverk der det vert kabel 350m ned til Kvernhuselvi kraftverk. Løysing vidare mot eksisterande nett vert som omtalt for Kvernhuselvi kraftverk. 3. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn For kraftsaker i denne storleik er det ikkje krav om eigen konsekvensutgreiing, men det ligg føre rapport med miljøvurdering frå Multiconsult. I samsvar med NVE sine retningsliner for handsaming av mindre kraftverk er verknadene for miljø, naturressursar og samfunn omtalt i søknaden. 3.1 Kvernhuselvi kraftverk Vassføring Utbygging av Kvernhuselvi kraftverk får innverknad på både Kvernhuselvi og Sylvbergelvi. Desse elvane har normalt høg vassføring om sommaren, noko minkande vassføring utover ettersommar og haust men kan og ha fleire regnflaumar haust og vinter. 3

Samla er middel vassføring for dei to nedbørsfelta 500l/s Nedbørsfelt (km 2 ) Middel vassføring (l/s) Ålmenn lågvassføring (l/s) 5 persentil sommar (l/s) 5 persentil vinter (l/s) Kvernhuselvi 3,47 403 20 31 12 Inntak 0,77 97 5 9 3 Sylvbergtjønn Samla 4,24 500 25 40 15 Etter utbygging vert vassføringa i både Kvernhuselvi (1000m) og Sylvbergelvi (1500m) sterkt redusert. Det er lagt opp til slepp av minstevassføring på 40l/s i sommarsesongen for Kvernhuselvi, men ikkje i Sylvbergelvi. Biologisk mangfald og verneinteresser Berggrunnen i utbyggingsområdet er næringsfattig, som gjev relativt artsfattig vegetasjon dominert av bjørk og blåbær. I nedre del er det parti med meir krevjande artar som eik, hassel og osp. I utbyggingsområdet er det ikkje funne planteartar på den norske raudlista. Det er heller ikkje funne naturtyper eller utsette vegetasjonstyper som har særskilt samband med vassføring i elvene. I nedre del er det eit område som er viktig vinterbeite for hjort. Området har førekomst av kvitryggspett som står på det norske raudlista for fugl, og det er påvist hekkelokalitet for fossekall. Utbygginga inneber tap av inngrepsfri natur på 3,8 km 2. Utbygginga vil ikkje vere i konflikt med område som er verna. I søknaden er tiltaket vurdert å ha liten til middels negativ konsekvens (-/--) for biologisk mangfald og verneinteresser i Kvernhuselvi og liten negativ konsekvens (-) i Sylvbergelvi. Fisk Store delar av Steinslandsvassdraget er regulert til kraftutbygging. Det er ikkje anadrom fisk i Kvernhuselvi eller Sylvbergelvi. Det er aure i Steinsdalsvatnet og Nordalsvatnet, og delar av Kvernhuseliv er eigna for gyting både ovanfor inntaksdam og nedom kraftstasjonsområdet, utan at gyting er påvist i elva. I Kvernhuselvi er det på utbyggingsstrekninga vandringshinder i form av stryk og blankskurte sva, medan Sylvbergelvi går i ur som gjer den lite tilgjengeleg for større fisk. I søknaden er tiltaket vurdert å ha liten negativ konsekvens (-) for fisk. Landskap Øvre Modalen har eit landskap med smal u-dal og bratte fjellskråningar på kvar side med fjell opp til 1200 moh. Kvernhuselvi går frå Kvernhusbotnvatn på snaufjellet og vidare ned til eit relativt flatt pari ved Kvernhusbotn rett over tregrensa på ca 600 moh. Derfrå går elva bratt i stryk og på fast fjell. Kvernhuselvi er eit viktig lokalt landskapselement der vassføring over grunne sva i ope terreng er godt synleg frå elvebotnen. Sylvbergelvi går frå Sylvbergtjørnene på snaufjellet. Elva går i bratt terreng frå om lag kote 890 og ned til Norddalselvi. I øvre del går elva i ei relativt vid og bratt kløft med ein mindre foss, medan den i nedre delar går inn i ein ur og vert mindre synleg ved normal vassføring. Utbygginga inneber redusert vassføring i ein elv som er godt synleg i landskapet, i tillegg til dei anleggstekniske inngrepa med inntak, røyrgate, anleggsveg og kraftstasjon. Ettersom areala vert revegetert vil tiltaksområdet gradvis bli mindre synleg i landskapet. I søknaden er tiltaket vurdert å ha middels negativ konsekvens(--) for landskap ved Kvernhuselvi og liten negativ konsekvens(-) for Sylvbergelvi. Kulturminne og kulturlandskap Det ligg ikkje føre opplysningar om automatisk freda kulturminne i området. Eit SEFRAK registrert kvernhus frå 1900-tallet ligg ved planlagd stasjonsområde og kan misse noko av sin verdi ved mindre vassføring i elva. I søknaden er tiltaket vurdert å ha liten til middels negativ konsekvens(-/--) for kulturminne i nedre del av Kvernhuselvi. For øvrige deler av Kvernhuselvi og Sylvbergelvi vert tiltaket vurdert som ubetydeleg (0). 4

Landbruk og vassforsyning Tiltaket vil i liten grad ha innverknad på landbruksinteresser i området. Det går sau på sommarbeite i området, men store delar av beiteareal er utom tiltaksområdet, og ein ventar ikkje at utbygginga vil vere til hinder for beitedyr. Det er ikkje uttak av vatn til fastbuande eller til jordbruksvatning på aktuelle elvestrekningar. I søknaden er tiltaket vurdert å ha ubetydeleg/ingen negativ konsekvens(0) for landbruk og for vassforsyning i området. Brukarinteressar/friluftsliv Tiltaks- og influensområde vert nytta som turområde, og ein av DNT sine stier til hytta Vardadalsbu går langs Kvernhuselvi. Området er også mykje nytta for turgåarar til Stølsheimen, og det er fleire DNT-stier i området. Øvre del av influensområde er innafor eit område kartlagd av fylkeskommunen og namnsett som Stølsheimen-Otterstadstølen Slottet og klassifisert som stort regionalt turområde utan tilrettelegging med verdisetting svært viktig (A). Området vert også nytta til bærplukking, noko hjortejakt og småviltjakt, men ikkje fiske. Synlege inngrep som røyrgate, inntak og anleggsveg vil verke negativt for oppleving av urørt natur for dei som ferdast i området. I søknaden er tiltaket er vurdert å ha middels negativ konsekvens (--) for friluftsliv ved Kvernhuselvi og liten negativ konsekvens(-) for Sylvbergelvi. 3.2 Sylvbergelvi kraftverk Bygging av Sylvbergelvi kraftverk føreset at Kvernhuselvi kraftverk vert bygd. Damanlegg Sylvbergtjønn vert noko større, men verknadene i Sylvbergelvi nedom dam vert i store trekk som for Kvernhuselvi, og vert ikkje omtalt nærare her. I Kvernhuselvi vert det fleire inngrep i øvre del av nedbørsfeltet, med fleire inntak og meir røyrføring. Store delar av dette skjer over skoggrensa i terreng med lite vegetasjon. Vassføring Sylvbergelvi kraftverk har fire inntakspunkt. Samla middelvassføring for dei fire nedbørsfelta er 348 l/s. Nedbørsfelt (km 2 ) Middel vassføring (l/s) Ålmenn lågvassføring (l/s) 5 persentil sommar (l/s) 5 persentil vinter (l/s) Inntak 0,87 110 6 11 4 Kvernhusbotn Inntak 0,77 96 5 9 3 Sylvbergtjønn Inntak Syd1 0,32 46 2,5 4 2 Inntak Syd2 0,77 96 5 9 3 Samla 2,73 348 18,5 33 12 Det er ikkje lagt opp til slepp av minstevassføring i Sylvbergelvi eller dei to inntaka i Syd, og øvre delar av desse vert turrlagd i delar av året. Turstien går langs hovudelva, og det er lagt opp til slepp av 20 l/s i sommarsesongen frå inntaksdammen i Kvernhusbotnvatn. Biologisk mangfald og verneinteresser Inntaka til Sylvberg kraftverk ligg i høgfjellsterreng med mykje bart fjell og glissen vegetasjon. Med minkande høgde vert det meir fjellhei med lyng og stadvis store bregner, medan terrenget ved Sylvberg kraftstasjon er prega av myr, vierkratt og stadvis noko bjørk. Det ikkje funne planteartar på den norske raudlista. Det er heller ikkje funne naturtyper eller utsette vegetasjonstyper som har særskilt samband med vassføring i elvene. Inngrepa i samband med Sylvberg kraftverk skjer i inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå tyngre tekniske inngrep), og vil redusere omfanget av inngrepsfri natur med 5,1 km 2. Utbygginga vil ikkje vere i konflikt med område som er verna. I søknaden er tiltaket vurdert å ha liten til middels negativ konsekvens (-/--) for biologisk mangfald og verneinteresser i Kvernhuselvi og liten negativ konsekvens (-) i Sylvbergelvi. 5

Fisk og ferskvatnbiologi I følgje grunneigar er det ikkje fisk i Kvernhusbotnvatnet eller i Sylvbergtjønn. Plassering av kraftstasjon, endra vasstemperatur og endra vassføring kan gje endra levetilhøve og eventuelt nokre negative konsekvensar for ferskvatnbiologien. Planlagd slepp av minstevassføring vil dempe dette noko. I søknaden er tiltaket vurdert å ha liten negativ konsekvens (-) for fisk. Landskap Områda kring øvre del av Kvernhuselvi og sideelvene består for det meste av bart fjell med varierande andel fjellvegetasjon. Redusert vassføring i elvene og etablering av inntaksdammar, røyrgater anleggsveg, kraftline og kraftstasjon gjev konsekvensar for landskapet. I fjellandskap med mykje bart fjell og elles lågtvaksande og glissen vegetasjon vil inngrepa skape synlege sår i landskapet. Det vil ta lang tid før ny vegetasjon vil etablere seg og skjule anleggsvegar eller nedgrave røyrgater, og luftlina vil vere framtredande i eit landskap med lite trær og som delvis er over skoggrensa. I søknaden er tiltaket vurdert å ha middels negativ konsekvens(--) for landskap ved Kvernhuselvi og liten negativ konsekvens(-) for Sylvbergelvi. Kulturminne Kulturminneinteressene er dei same som omtalt under Kvernhuselvi kraftverk. I søknaden er tiltaket vurdert å ha liten til middels negativ konsekvens(-/--) for kulturminne i nedre del av Kvernhuselvi. For øvrige delar av Kvernhuselvi og Sylvbergelvi vert tiltaket vurdert som ubetydeleg (0). Landbruk og vassforsyning Utbygging av Sylvbergelvi kraftverk vil i liten grad ha innverknad på landbruk eller vassforsyning. I søknaden er tiltaket er vurdert å ha ubetydeleg/ingen negativ konsekvens(0) for landbruk og for vassforsyning i området. Brukerinteresser/friluftsliv Som for Kvernhuselvi kraftverk vert det vist til at området inngår i eit større regionalt svært viktig friluftsområde (Stølsheimen-Otterstadstølen Slottet ), og tursti til DNT hytta Vardadalsbu går langs Kvernhuselvi. Synlege inngrep som røyrgate, inntak og anleggsveg og kraftline vil verke negativt for oppleving av urørt natur for dei som ferdast i området. I søknaden er tiltaket vurdert å ha middels til stor negativ konsekvens (--/---) for friluftsliv ved Kvernhuselvi og liten negativ konsekvens(-) for Sylvbergelvi. 4. Kommunal vurdering av saka Modalen kommune handsama dei to søknadene i møte 16.04.09, og gjorde følgjande vedtak om fråsegn i sak KS-009/09: 1. På generelt grunnlag er Modalen kommune positive til at småkraftverk kan byggjast for å gje tilleggsnæringar og inntekter som kan vere med på å styrkje busetnaden i kommunen. Det er mange aktørar i Modalen som har planar om å byggje småkraftverk. Modalen kommune ynskjer å utarbeidde ein delplan for småkraftverk i samband med rullering av arealdelen i kommuneplanen. 2. Modalen kommune har ikkje merknader til konsesjonssøknaden for Kvernhuselvi kraftverk slik anlegget er planlagt gjennomført i søknaden. Etablering av omsøkte kraftverk vil ikkje ha negativ innverknad på dei tiltak som er føreslegne i vassbruksplan for Modalsvassdraget. 3. Søknaden for Sylvberget kraftverk omfemner tyngre tiltak i eit urørt fjellområde med motstridande friluftsinteressar og linjebygg som vil gje landskapsmessige konsekvensar. Modalen kommune ber om at det ikkje vert teke avgjerd om ei utbygging av Sylvberget kraftverk før det føreligg ein kommuneplan for småkraftverk for kommunen. 6

5. Vurdering Gjennom fylkesdelplan for energi 2001-2012 er det vedteke mål og fylkespolitiske retningsliner som vert nytta som rettesnor for handsaming av vasskraftsaker i Hordaland. Fylkesutvalet vedtok i sak 76/09 å sende utkast til fylkesdelplan for små vasskraftverk på høyring fram til sumaren 2009. Som del av planutkastet ligg det føre både verdikart for ulike tema og eit sett fylkespolitiske retningsliner. Både retningsliner frå energiplan 2001-2012 og utkast til retningsliner for fylkesdelplan for små vasskraftverk er lagt ved saka, i tillegg til utsnitt av verdikart for dei vesentlegaste verdiane som er relevant for desse sakene. I begge setta med retningsliner er konflikt med biologisk mangfald, landskap, friluftsliv og kulturminne premissar for vurdering. Retningslinene i utkast til småkraftplan er meir spesifikke enn retningslinene i energiplanen. A3 er ei sentral retningsline frå fylkesdelplan for energi. A3. Nye anlegg for produksjon og overføring av energi bør lokaliserast slik at dei ikkje kjem i vesentleg konflikt med viktige natur- og kulturlandskap, kulturmiljø, større inngrepsfrie område, strandsona og viktige område for friluftsliv. Det vert her vist til eigne fylkesdelplanar for kulturminne, friluftsliv og kystsona. Nedanfor er vist aktuelle retningsliner i utkast til fylkesdelplan for små vasskraftverk : R4 Sårbart høgfjell: 1. I sårbart høgfjell av stor verdi skal ein vere restriktiv med vasskraftanlegg som fører til varige sår i naturen. Avbøtande tiltak: Tunneldrift og veglaus utbygging kan redusere konfliktgraden. 2. I andre område med sårbart høgfjell bør ein vise varsemd med løyve til ny kraftutbygging, spesielt i eksponerte område mot viktige reiselivsområde og verdifulle friluftsområde. R6 R7 R8 Fisk: 4. Gyteområde for innlandsfisk må ikkje reduserast i eit slikt omfang at det er til trugsel for bestanden eller gjev vesentleg negativ innverknad for fiske. Friluftsliv 1. Ein skal vise varsemd med løyve til ny vasskraftutbygging der tiltaket vil redusere opplevingskvalitetane i friluftsområde med stor verdi, oppgangssoner til nasjonalpark og vassdrag langs mykje nytta turvegar/stier. Kulturminne 1. I område med verneverdige kulturminne og kulturmiljø nær aktuell elvestrekning skal ein vise varsemd med løyve til ny vasskraftutbygging. Tiltak skal ikkje redusere verdien til eller ha negativ innverknad på kulturminna. Vurdering av dei to utbyggingssøknadene i lys av gjeldande og mogeleg komande retningsliner: Inngrepsfrie naturområde Bygging av Kvernhuselvi kraftverk inneber tap av inngrepsfri natur på 3,8 km 2, medan Sylvberg kraftverk gjev eit tap på 5,1 km 2. Aktuelt areal er i sone 2 (1-3 km frå større tekniske inngrep). I gjeldande retningsline A3 i energiplanen er vesentleg konflikt med større inngrepsfrie område eit av vurderingskriteria. Naturlandskap/sårbart høgfjell Utbyggingsområdet har sårbart høgfjell av stor verdi i øvre del der inntak og damanlegg skal etablerast. Bygging av damanlegg og overføring av Sylvbergtjørn vert gjort veglaust og med borehol i 7

som reduserar konfliktgraden for denne delen av utbyggingsplanane. Inngrep i samband med Sylvberg kraftverk vil i hovudsak skje over tregrensa, og det vert langvarige sår og synlege permanente inngrep grunna sein revegetering og røyrføring i dagen i øvre del. Ny kraftline vert framtredande i landskapet der vegetasjonen er låg. Retningsline A3 i energiplanen har landskap som eit av vurderingskriteria, og frå utkast til retningsline R4 i småkraftplanen skal ein vere restriktiv med å gje løyve til ei slik utbygging. Fisk Det er aure i Steinsdalsvatnet og Nordalsvatnet, og delar av Kvernhuseliv er eigna for gyting, utan at dette er påvist. Utbygginga vert ikkje vurdert å vere i konflikt med utkast til retningsline R7 pkt 4. Friluftsliv Utbyggingsområdet er i eit svært viktig regionalt turområde av stor verdi. Merka sti inn i området og til DNT hytta Vardadalsbu går langs aktuell utbyggingsstrekning i Kvernhuselvi. For friluftsliv er Sylvberg kraftverk vurdert å ha middels til stor negativ konsekvens, og Kvernhuselvi kraftverk middels negativ konsekvens for Kvernhuselvi. For Sylvbergelvi er begge utbyggingane vurdert å ha liten negativ konsekvens for friluftsliv. Både i retningsline A3 i energiplanen og utkast til retningsline R7 er viktige friluftsområde viktige verdiar å ta vare på. Kulturminne Kulturminne og kulturmiljø er sentrale vurderingsmoment for fylkeskommunen i begge plandokumenta. Etter synfaring i området kan kulturavdelinga ikkje sjå at tiltaka er i konflikt med automatisk freda kulturminne. Nord for Kvernhuselvi ligg ei eldre sag, eit kvernhus, restar av kvernhusmurar og ein steingard, samt delar av eit eldre vegfar. For å unngå konflikt med nyare tids kulturminne rår ein til å unngå vegframføring på nordsida av elva. Plassering av kraftstasjon bør vere på nedsida av vegen og sør for elva. Oppsummert tilråding: Mykje av vassdragsnaturen i området er regulert og utbygd, og det er få uregulerte elvar att. At området samstundes har stor verdi for friluftsliv må takast omsyn til ved vurdering av nye utbyggingsprosjekt. Sylvberg kraftverk: Utbygginga gjev middels til stor negativ konsekvens for friluftsliv. Utbygginga inneber mange inngrep i sårbart høgfjell av stor verdi, og desse vert synleg i naturlandskapet over lang tid. Avbøtande tiltak med minstevassføring på 20 l/s i øvre del av Kvernhuselvi sommarstid reduserar konflikten noko når det gjeld vassføring i elva. Utbygginga vil gje 6,9 GWh til ein utbyggingspris på kr 3,28 kr/kwh. Utbygginga gjev til dels store synlege naturinngrep, og gjev relativ lite kraft i ein høg kostnadsklasse. Samla sett vil ein ikkje rå til at det vert gjeve konsesjon til denne utbygginga. Kvernhuselvi kraftverk Utbygginga gjev nokre inngrep i sårbart høgfjell av stor verdi, men i mindre skala enn for Sylvberg kraftverk. Utbygginga gjev middels negativ konsekvens for friluftsliv. Vassføring i ein eksponert foss vert redusert, men elva skal vere godt synleg også ved lågare vassføring. Som avbøtande tiltak er det lagt inn minstevassføring på 40l/s i Kvernhuselvi sommarstid. Utbygginga vil gje 12,3 GWh til ein utbyggingspris på 2,90 kr/kwh. Under føresetnad av at det vert monaleg minstevassdøring som sikrar at Kvernhuselva framleis vert eit godt synleg landskapselement og inngrepa ikkje reduserar landskapsopplevinga for friluftsliv vesentleg vil ein rå til at det vert gjeve løyve til bygging av Kvernhuselvi kraftverk. Med tanke på kulturminna i området vil ein rå til plassering av Kvernhuselvi kraftstasjon på nedsida av vegen og på sørsida av elva. For natur- og kulturlandskapet vil og gjennomføring av tiltaket utan vegføring på nordsida av elva vere ei føremon. Kulturavdelinga i fylkeskommunen vil be om å verte involvert i detaljplanlegginga for å sikre at kulturminna frå nyare tid vert minst mogeleg råka av inngrep og visuell skjemming, samt få nærare avklart detaljar for vegtrase, rigg og deponiområde. 8