AUSTRHEIM KOMMUNE Områdeplan for Nordre Fonnesvågen OPPDRAGSNUMMER 99525001 RISIKO- OG SÅRBARANALYSE 1. UTKAST 03.06.14 SWECO NORGE AS DIVISJON VEST MARIANNE BØE Sweco
Endringsliste VER. STATUS DATO UTARBD. AV KONTR. AV Sweco Storetveitvegen 98 NO 5072 Bergen, Norge Telefonnummer +47 55 27 50 00 www.sweco.no Sweco Norge AS Org.nr: 967032271 Hovedkontor: Lysaker Irene Våge Mobil +47 924 38 641 Irene.våge@sweco.no
Innhold 1 Bakgrunn 4 1.1 Planområdet 4 1.2 Grunnlag 2 1.2.1 Forutsetninger for analysen 2 1.2.2 Styrende dokumenter 3 2 Metodikk 4 2.1 Kategorisering av sannsynlighet og konsekvens 4 2.2 Akseptkriterier 5 3 Risikovurdering 7 3.1 Sjekkliste for vurdering av risiko 8 3.2 Risikoreduserende tiltak 3 4 Konklusjon 4 5 Referanser 6
repo001.docx 2012-03-29 1 BAKGRUNN Denne risiko- og sårbaranalysen (ROS) er ein kvalitativ grovanalyse, og er utført av Sweco Norge AS på oppdrag for Austrheim kommune. Analysen er utarbeida i tilknyting med områdereguleringsplan for Nordre Fonnesvågen 1.1 PLANOMRÅDET Nordre Fonnesvågen ligg i Austrheim kommune som ligg i Nordhordaland, nordvest i havgapet sørom munningen til Fensfjorden. Planområdet omfatta deler av 565 Austrheimsvegen og tek med seg avkøyringa med Fonnesvegen i aust og avkjøringa og til Tresvikvegen i vest. I vest omfatta planområdet friluftsområdet i Årvikane. I aust omfattar planområdet Grønevikane, Rasmustangen og Måseklubben. Føremålet med planarbeidet er å regulera arealbruken og utnytta kvalitetane i Nordre Fonnesvågen på eit meir detaljert nivå enn det kommuneplanen kan gjere. Planen skal utgreie ulike alternativ for utviklinga i området. Planen skal gje grunnlag for politisk styring av utvikling og utnytting av ressursane i området. I områdeplanen for Nordre Fonnesvågen ynskjer ein å finna og legge til rette for areal ein kan byggja på å ikkje bygge på. Dette gjeld blant anna bustadhus og naust som så langt som mogeleg er tilpassa stadens kvalitetar. Langs sjøfronten ynskjer ein å rydde opp samstundes ser på moglegheitene for tilrettelegging for naust, gangsti og flytebrygger. Når det gjeld infrastruktur som vann og avlaup og veg vil ein i områdeplanen søke å legge til rette for løysingar som er tilstrekkeleg for å kunne handtera den utbygginga som det blir lagt opp til i planforslaget.
Figur 1. bildet viser planområdet. 1.2 GRUNNLAG Plandelen av Plan- og bygningsloven, Lov om planlegging og byggesaksbehandling av 27. juni 2008 nr. 71, revidert 1.juli 2009 4.3 seier at det skal gjennomførast ein sårbaranalyse for planområdet som skal vise alle risiko- og sårbarforhold som har verknad for om arealet er eigna til utbyggingsformålet. 1.2.1 FORUTSETNINGER FOR ANALYSEN ROS-analysen er ein kvalitativ grovanalyse. Det er vurdert risiko knytt til driftsfasen (etter utbygging). Analysen har ikkje vurderingar knytt til HMS/SHA. (sjå info her: http://www.arbeidstilsynet.no/fakta.html?tid=226894). Analysen er basert på tilgjengeleg bakgrunnsinformasjon om planområdet. Det er vurdert farer knytt til liv/helse, ytre miljø og materielle verdier.
ROS-analysen handlar om mulege uønska enkelthendingar, ikkje samanfallande hendingar og følgje-effektar. Metodikken er tilpassa akseptkriterier for ROS-analyser vedtatt av Austrheim kommune. 1.2.2 STYRENDE DOKUMENTER Følgende dokumenter er styrende for ROS-analysen: Referanse Sjekkliste: Risiko- og sårbarhetsanalyser. Akseptkriterier Austrheim kommune NS 5814: 2008 Krav til risikovurderinger. Lov om planlegging og byggesaksbehandling (Plan- og bygningsloven). Samfunnssikkerhet i arealplanlegging (revisjon des. 2011). TEK 10 Byggteknisk forskrift Havnivåstigning (rev.2009) Utgiver Fylkesmannen i Hordaland Austrheim kommune Standard Norge Klima og miljødepartementet DSB Direktoratet for byggekvalitet Klimatilpasning Norge
2 METODIKK Det er brukt referansar og tall frå relevante fagområder i arbeidslivet og Austrheim kommune så langt dette har vore tilgjengeleg. I tilfelle der dette ikkje har vore dekkande, er det gjort kvalitative vurderingar på grunnlag av erfaring. Analysen er ein kvalitativ grovanalyse, og tar utgangspunkt i rettleiar frå DSB: Samfunnssikkerhet i arealplanlegging (revidert utg. des. 2011). 2.1 KATEGORISERING AV SANNSYNLIGHET OG KONSEKVENS Med sannsynet for eller frekvens meinast ein vurdering av sannsynet for at ei uønskt hending skal oppstå for objektet/prosessen/aktiviteten som analyserast. For å uttrykke sannsynet for ei uønskt hending er det definert 5 frekvensklasser, sjå tabell 1. Definisjonar av dei ulike frekvensklassane er basert på Austrheim kommune sine akseptkriterier. I tillegg er faglig skjønn, historiske data og statistikk nytta. Sannsyn: Kor ofte ei hending kan forventast å inntreffe. I analysane skal det nytta slik gradering. Dette er den mest vanlige graderinga som nyttas ved grovanalyse. Omgrep Usannsynleg Lite sannsynleg Mindre sannsynleg Sannsynleg Særs sannsynleg Tabell 1 Frekvens Frekvens Mindre enn ein gong kvart 500. år Mellom ein gong kvart 50. år og ein gong kvart 500. år. Mellom ein gong kvart 10. år og ein gong kvart 50. år. Mellom ein gong kvart år og ein gong kvart 10. år. Meir enn ein gong kvart år. Konsekvens: Omfanget av skade som samfunnet blir påført av ei hending. Konsekvensreduserande tiltak: Mottiltak kan delast opp i førebyggande tiltak og skadeavgrensande/avbøtande tiltak. Skadeavgrensande/avbøtande tiltak er eit tiltak som alt eksisterer for å avgrense skadane ved ei uønska hending, t.d. eksisterande beredskap i brannvesen, Sivilforsvaret og HV. Konsekvens og konsekvensgradering: Med konsekvens forstår ein mogeleg verknad av ei hending. For gradering av konsekvensar er det utifrå forventa skadeomfang lagt til grunn følgjande mal vedr. konsekvensar for menneske, materiell og miljø:
Omgrep Menneskjer (A) Miljø (B) Økonomiske verdiar (C) Ufarleg Ingen personskadar Ingen miljøskadar Skadar opp til kr 50.000 Ein viss fare Få og små personskadar Mindre miljøskadar Skadar frå kr 50.000 til kr 0,5 mill. Farleg Få men alvorlege personskadar. Dødsfall kan førekoma Opp til 5 døde Kritisk Opp til 10 alvorlig skadde;/sjuke Opp til 50 evakuerte Over 5 døde Katastrofalt Over 10 alvorlig skadde/sjuke Over 50 evakuerte Tabell 2 Konsekvens og konsekvensgradering Omfattande skadar på miljøet Alvorlege skadar på miljøet Svært alvorlege og langvarige skadar på miljøet Skadar frå kr 0,5 mill. til kr 5 mill. Skadar frå kr 5 mill. til kr 50 mill. Skadar over kr 50 mill. Tilsvarande er det foreslått følgjande mal for gradering av samfunnsviktige funksjonar (t.d. elforsyning og transportnett). Omgrep Beskriving Ufarleg Systema vert midlertidig satt ut av drift. Ingen direkte skade, kunn mindre forseinkingar. Ikkje naudsynt med reservesystem. Ein viss fare Systema vert midlertidig satt ut av drift. Kan føre til skader, dersom det ikkje finnast reservesystem/alternativ. Farleg Driftsstans i fleire døgn. Kritisk Systema vert satt ut av drift over lengre tid. Andre avhengige system rammes midlertidig. Katastrofalt Hovud- og avhengige system vert permanent satt ut av drift. Tabell 3 Konsekvensgradering drift 2.2 AKSEPTKRITERIER Akseptkriterier er verbale eller talfesta uttrykk som setter grenser for kva risiko som er akseptabel. Akseptkriteriene avklarast normalt før analysearbeidet gjennomførast. Det ideelle og langsiktige mål er å unngå ulykker og nesten ulykker. Risikoen kan aksepterast dersom sjansen for at ei hending skal inntreffe er tilstrekkeleg liten og/eller konsekvensen av denne hendinga kan kontrollerast.
Risiko: Funksjonen av sannsyn (frekvens) for uønska hendingar og konsekvensane av desse. Ein skal i analysa operere med graderingar av risiko som vist over. Sannsyn og konsekvens kan settas inn ein felles matrise og vi får da et bilde på risikoen for hendinga. Fargene finner vi igjen i graderinga av risiko: rød = 1. Uakseptabel risiko, gul = 2. akseptabel, men høg risiko, grøn = akseptabel risiko. Sannsyn og konsekvens for hendinga Særs sannsynleg 5 10 15 20 25 Sannsynleg 4 8 12 16 20 Mindre sannsynleg Lite sannsynleg 3 6 9 12 15 2 4 6 8 10 Usannsynleg 1 2 3 4 5 Ufarleg Ein viss fare Farleg Kritisk Katastrofalt Tabell 4 Sannsyn og konsekvens matrise A = liv og helse (A1=mennesket, A2=dyr), B = miljø, C = økonomi, D = drift Raud: Uakseptabel risiko (15 25) For slike hendingar må det setjast i verk førebyggande tiltak eller beredskapen må aukast. Dette gjeld t.d. tilfelle der ei svært sannsynleg hending vil få katastrofale konsekvensar. Gul: Akseptabel, men høg risik (5 14) Grøn: Akseptabel risiko (1 4) Tilhøvet mellom nytte og kostnad må her avgjera kor vidt kommunen bør satsa på nye tiltak. Eit døme vil vera tilfelle der ei sannsynleg hending vil medføra farlege, kritiske eller katastrofale konsekvensar. Det vil her utifrå eit sårbarsynspunkt ikkje vera naudsynt å satsa ytterlegare på desse områda. Dette vil t.d. vera mindre sannsynlege hendingar som vil vera ufarlege eller medføra ein viss fare.
3 RISIKOVURDERING Med utgangspunkt i gjennomført sårbarhetsanalyse for planområdet, er det vurdert et utvalg på 4 uønskte hendingar for utbygginga i Nordre Fonnesvågen.
3.1 SJEKKLISTE FOR VURDERING AV RISIKO Sjekkliste for vurdering av Risiko og sårbarhet i samfunnsplanleggingen. Emne Er det knytt uakseptabel risiko til følgjande forhold? Nei Ja a Er området utsett for snø-, jord-, steinskred eller større fjellskred? X b Er det fare for flodbølgjer som følgje av fjellskred i vatn/sjø? X c Er det fare for utgliding av området (ustabile grunnforhold)? X Er området utsett for flaum eller flaumskred, også når ein tek omsyn til auka Naturgitte d X nedbør som følgje moglege av klimaendringar? forhold e Er skogbrann/lyngbrann i området til fare for bustader/hus? X f Er området sårbart for ekstremvêr/stormflo medrekna ev. havnivåstiging? X g Treng det takast særskilte omsyn til radon? X i Anna (spesifiser)? X a Er det regulerte vassmagasin med spesiell fare for usikker is i nærleiken? X Omgivnad b Er det terrengformasjonar som utgjer spesiell fare (stup etc.)? X c Vil tiltaket kunne føre til overfløyming i lågareliggande område? X Verksemdsrisiko Brann/ulykkesberedskap Infrastruktur Kraftforsyning Vassforsyning Sårbare objekt Er området påverka/ forureina frå tidlegare bruk d Anna (spesifiser)? X a Omfattar tiltaket spesielt farlege anlegg? X b Kan utilsikta/ukontrollerte hendingar i nærliggande verksemder utgjere risiko? X a Har området mangelfull sløkkjevassforsyning (mengde og trykk)? X b Har området problematiske tilkomstruter for utrykkingskjøretøy? X a Er det kjende ulykkespunkt på transportnettet i området? X b Kan utilsikta/ukontrollerte hendingar på nærliggande transportårer inkl. sjøog luftfart utgjere risiko? c Er det transport av farleg gods til/gjennom området? X a Er området påverka av magnetfelt frå høgspentliner? X b Er det spesiell klatrefare i høgspentmaster? X c Vil tiltaket endre (styrke/svekke) forsyningstryggleiken i området? X a Er det mangelfull vassforsyning i området? X b Ligg tiltaket i eller nær nedslagsfeltet for drikkevatn, og kan dette utgjere ein risiko for vassforsyninga? X Medfører bortfall av følgjande tenester spesielle ulemper for området: - elektrisitet? a - teletenester? X - vassforsyning? - renovasjon/spillvatn? b Er det spesielle brannobjekt i området? X c Er det omsorgs- eller oppvekstinstitusjonar i området? X a Gruver: opne sjakter, steintippar etc.? X b Militære anlegg: fjellanlegg, piggtrådsperringar etc.? X c Industriverksemd som t.d. avfallsdeponering? X d Anna (spesifiser)? X X
Ulovleg verksemd a Er tiltaket i seg sjølv eit sabotasje-/terrormål? X b Finst det potensielle sabotasje-/terrormål i nærleiken? X Tabell 5: Sjekkliste for vurdering av Risiko og sårbarhet i samfunnsplanleggingen.
Tabell 6: Risikokategorisering av identifiserte farer i Sjekklisten. ID Skildring av faren 1 Treng det takast særskilte omsyn til radon 2 Er området utsett for skogbrann / lyngbrann? 3 Er området sårbart for ekstremver/ stormflomedrekna havnivåstigning? Grunngjeving av frekvensklasse, evt. Barrierar Det er ikkje tilgjengeleg data på om det er Radon i grunnen i Austrheim kommune. Utan å gjere undersøkingar kan ein ikkje utelukke at grunnen er Radonholdig. Planområdet ligg i eit svakt hellande terreng ned mot sjøen. Det er delvis omkransa av småskog, lynghei og dyrka mark. Ved tørt ver kan det skog og lyngbrannfaren bli stor. I kombinasjon med sterk vind kan situasjonen verte farleg. Det er vanlegvis meir enn ein tørkeperiode kvart 10. år. I følgje rapport om forventa havstigning og klimatilpassing for Norske kysta utgjeve av DSB og Bjerknessenteret i 2011 vert Frekvenskla sse/sjanse Mindre sannsynleg- Mellom ein gong kvart 10. år og ein gong kvart 50.år Sannsynleg - Mellom ein gong kvart år og ein gong kvart 10. år Sannsynleg - Mellom ein gong kvart år og ein gong Grunngjeving av konsekvensklasse, evt. barrierar Dersom det siver ut Radon frå berggrunnen vil dette kunne føre til økt risiko for kreft. Dersom det begynner å brenne i vegetasjonen som omkransar planområdet kan dette true husa rundt Nordre Fonnesvågen og i verste tilfelle kan dei ta fyr. Havstigning og stormflo kan gjere til at kaiområda og husa heilt fram mot sjøen vert utsett for flaum. Interiør kan potensielt verte øydelagt og bustadhusa kan i verste fall måtte Konsekvensk lasse Farleg- Få men alvorlege personskadar. Dødsfall kan førekomme Kritisk- -Opp til 5 døde/ 10 alvorleg skadde/50 evakuerte - Alvorlege skadar på miljøet - Skadar frå kr 5 mill til kr 50 mill. Kritisk- -Opp til 5 døde/ 10 alvorleg Fargekode 9 A 16 A, B, C 16 C
havstigninga for Austrheim kommune om lag 70 cm i år 2100. 100 års stormflo kjem på om lag 240 cm over dagens havnivå. Tallene er relativ til NN 1954 og har ei usikkerhet på -20 - +35 cm. kvart 10. år evakuerast og frå-flyttast. skadde/50 evakuerte - Alvorlege skadar på miljøet - Skadar frå kr 5 mill til kr 50 mill. 4 Kan utilsikta /ukontrollerte hendingar på nærliggande transportårer inkl. sjø og luftfart utgjere risiko? Det er mykje sjøtrafikk ute i Fensfjorden. Det er i stor grad lasteskip med olje som skal inn til Mongstadbasen og Sløvåg som segler forbi. Like utanfor Fonnesvågen er og eit ankringspunkt der lasteskipa kan ligge medan dei venter på kaiplass. Usannsynle g Mindre enn ein gong kvart 500. år Ei grunnstøyting/ kollisjon mellom skip kan potensielt gje store skadar dersom olje lekk ut i sjøen. Kritisk- - Alvorlege skadar på miljøet - Skadar frå kr 5 mill til kr 50 mill. 4 B,C
3.2 RISIKOREDUSERENDE TILTAK Risikoreduserende tiltak betyr tiltak som reduserer sannsynlighet eller konsekvens (forebyggende beredskap), og bidrar til å redusere risiko. Risikoreduserende tiltak medfører at klassifisering av risiko for en hendelse forskyves mot «grønn» i matrisen. Tabell 7 Risikoreduserende tiltak Referanse ID Tilrådde tiltak Kommentar og evt. venta effekt av redusering av risiko for tiltaket. 1. Treng det takast særskilte omsyn til radon? Det er ikkje registrert kva bergarter som grunnen i Nordre Fonnesvågen består av. I følgje TEK 10 skal radon førekomsten ikkje overstige 200 Bq/m3. Byggverk skal sikrast mot radon. Konkrete radonmålingar vil avdekke om dei omtalte tiltaka med bruk av barriere er naudsynt. Risiko etter risikoreduserende tiltak 3 2. Er området utsett for skogbrann / lyngbrann? Barriere som kan motverke at Radon siver opp frå grunnen saman med gode ventilasjonsløysingar må vurderast. Alternativt bør det utførast Radon målingar i Nordre Fonnesvågen for å avdekke om tiltak mot Radon er naudsynt. Dette området er ikkje meir utsett for skog og lyngbrann enn andre liknande områder. Det er god sløkkjevasskapasitet i området og næraste brannbil er berre 2 km unna. Ved å ha fokus på branntryggleiken og god tilkomst for utrykkingskjøretøy i området vil ein redusere konsekvensen av ein eventuell brann slik at ein kjem innanfor akseptabel risiko. Totalforbod mot bruk av open eld i tørkeperiodar vil og gjere sannsynet for at brannar oppstår 8
mindre. 3. Er området sårbart for ekstremver/ stormflomedrekna havnivåstigning? Det er lite ein kan gjere med at havet stig. Det vert dermed tilrådd at det ikkje planleggast nye sårbare bygningar innanfor kote 2,5. I tilfelle bør det ikkje leggast til rette for bustader i første etasje. Naust er ikkje rekna som eit sårbart bygg og dei kan dermed byggast ned mot dagens strandline. Dei avbøtande tiltaka gjer ikkje til at faren for at havet stig vert mindre, men konsekvensane av denne forventa stigninga vert mindre. 4 4. Kan utilsikta /ukontrollerte hendingar på nærliggande transportårer inkl. sjø og luftfart utgjere risiko? Sjølv om trafikken og transporten av farleg gods er stor ute i Fensfjorden, vert risikoen for at ein ulykke skjer kraftig redusert av den gode kontrollen som trafikkstasjonen på Fedje har og den obligatoriske bruken av los. Dei allereie etablerte tiltaka for høy sikkerheit til sjøs som er etablert er gode nok og nye tiltak er ikkje naudsynt. 4 4 KONKLUSJON Oppsummeringsmatrisen gir et enkelt og oversiktlig bilde av identifiserte risiko etter det har blitt gjennomført avbøtende tiltak. Særs sannsynleg Sannsynleg Punkt 3 Punkt 2 Mindre sannsynleg Punkt 1 Lite sannsynleg Usannsynleg Punkt 4 Tabell 8: Oppsummeringsmatrise Ufarleg Ein viss fare Farleg Kritisk Katastrofalt
I tabell 6 risikokategorisering av identifiserte farar i sjekklista vart 2 hendingar vurdert til kategori «rød» (uakseptabel risiko), ein hending vurdert til kategori gul (akseptabel, men høg risiko) og ein til kategori grøn (akseptabel risiko). I tabell er 7 risikoreduserande tiltak foreslått som reduserer risikoen tilstrekkeleg. Det overordna resultatet viser at dersom ein gjennomfører risikoreduserande tiltak som vist i tabell 7 og tabell 8 vil ikkje tiltaket representere høgare risiko for tredjepart enn kva som er akseptert i Austrheim kommune.
5 REFERANSER Austrheim kommune sine akseptkriterier DSB (2011b). Temaveileder 11 Samfunnssikkerhet I arealplanlegging. Kartlegging av risiko og sårbarhet. 49 s. Standard Norge (2008). NS 5814: 2008 Krav til risikovurderinger. TEK 10 Byggteknisk forskrift Lov om planlegging og byggesaksbehandling (Plan- og bygningsloven). Havnivåstigning (rev.2009) Klimatilpasning Norge