Faktaark Fiskebestandar i Ullensvang statsallmenning Årgang 5 * Nr. * Desember * 7 * Institutt for naturforvaltning * Universitetet for miljø- og biovitenskap Aurebestandane i Litlosvatn, Kollsvatn, Nedra Vassdalsvatn og Krokavatn 7 Reidar Borgstrøm I dei siste åra har det vore uvanleg stor rekruttering til mange av aurebestandane på Vestvidda. Dette har ført til at bestandstettleiken er vorten for stor, og Fellestyret for Ullensvang statsallmenning sette i verk utfisking i fleire vatn i 5 (Borgstrøm 5). Som ein oppfylgjing av dette vart det gjennomført eit enkelt prøvefiske med setjegarn i Litlosvatn, Kollsvatn, Nedre Vassdalsvatn og Krokavatn i slutten av juli 7, i fyrste rekkje for å få informasjon om bestandstilhøva. Det vart fiska med ein serie med garn, med fylgjande maskevidder:, 9.5,.5, 9, 3, 35, 39, og 5mm, i Litlosvatn, Kollsvatn og Nedre Vassdalsvatn. I Krokavatn vart det brukt ein serie med maskeviddene.5, 9, 3 og 5mm. Berre desse fire garna vart nytta her, sidan vi ikkje hadde båt, men måtte trekkja ut garna med snor. Det vart fiska ei natt i kvart vatn. Fisket vart gjennomført i tida 3.7.-.7. Tal og lengdefordeling Fangsten i Nedra Vassdalsvatn fordelte seg på to lengdeklassar, 5- cm og 9-33 cm (Fig. ). Også i Krokavatn var det i hovudsak to lengdeklassar, 9-5 cm og 9-33 cm (Fig. ), men her vart som nemnt ikkje dei minste maskeviddene nytta. I begge desse vatna var det flest fisk i den største lengdeklassa. Lengdefordelingane i Kollsvatn og Litlosvatn var svært like kvarandre, med ein klår dominans av fisk i lengdeklasse 5-5 cm (Fig. ). Det var lågare fangst av fisk over 9 cm i desse to vatna samanlikna med fangstane i Krokavatn og Nedra Vassdalsvatn, men det var nokre få fisk rundt 35 cm (Fig. ). Med 7.5 og 93 aure per garnserienatt i Litlosvatn i og, var dette vesentleg større fangst per garnserienatt enn i 993, men i juli i år var fangsten (9,3) per garnserienatt om lag den same som i 993 (Fig.), rett nok med fleir småfisk i 7 enn i 993. Det store uttaket av aure i Litlosvatn dei siste åra har difor gjeve resultat. Fangst per garnserienatt var 5 aure i Kollsvatn. Prøvefiskeresultatet tyder på at bestanden i Kollsvatn no er tettare enn i Litlosvatn, og det er difor naudsynt med eit kraftig uttak her óg. I Nedre Vassdalsvatn var samla fangst på garnserien 3 aure, og her var det fisk i lengdeklasse 9-33 cm som dominerte.
Antall per garnserienatt Nedre Vassdalsvatn 5.7.7 5 5 5 3 35 3 Krokavatn 5 5 5 3 35 Antall per garnserienatt 5 5 5 3 35 Kollsvatn Antall per garnserienatt 5 5 5 3 35 Litlosvatn Fig.. Antall aure fanga per garnserienatt i Nedra Vassdalsvatn, Krokavatn (redusert serie), Kollsvatn og Litlosvatn i juli 7. NB. Ulik skala på y-aksen. per garnserienatt 993 7 5 5 5 3 35 5 Fig.. Antall aure fanga per garnserienatt i Litlosvatn, i juli 993 og 7.
fordeling Fangsten frå Nedre Vassdalsvatn inneheldt berre to årsklassar, 997 og, dvs. ti og fem år gamle fisk (Fig. 3), med årsklasse 997 som den mest tallrike. Også i Krokavatn var årsklasse 997 i fleirtal i fangsten, men her var óg 5-, - og åringar representert, med femåringane som dei tallrikaste mellom desse yngre fiskane (Fig. 3). I Kollsvatn og Litlosvatn var det årsklasse og som var tallrikast i fangsten, men årsklasse 997 var framleis godt representert (Fig. 3). Nedgangen av årsklasse 997 i desse to vatna skuldast nok i fyrste rekkje fisket i åra -, og ein betydeleg rekruttering av årsklassane -, dvs. fem- og seksåringar i 7. I alle vatna var tiåringane eldste aldersklasse. Dette er endå ein indikasjon på at det i åra før 997 har vore svak og sviktande rekruttering, og sjølvsagt også stor beskatning, særleg i Litlosvatn og Kollsvatn. 3 Nedra Vassdalsvatn juli 7 5 Krokavatn, juli 7 5 5 3 999 99 997 99 995 5 3 999 99 997 99 995 Kollsvatn, juli 7 3 Litlosvatn, juli 7 5 3 999 99 997 99 995 5 3 999 99 997 99 995 Fig. 3. fordeling i fangstane frå Nedra Vassdalsvatn, Krokavatn, Kollsvatn og Litlosvatn ved prøvefisket i juli 7 Aure frå Nedra Vassdalsvatn, august 7 3
Vekst og kondisjon I alle fire vatna har auren låg vekt i høve til lengda, og kondisjonen er dermed låg (Fig. ). Fisken er med andre ord mager. I Litlosvatn hadde auren vesentleg lågare kondisjon i juli 7 (k =,79) enn i juli 3 (k=,9). Same situasjon var det i Kollsvatn, med mykje lågare kondisjon i 7 (k =,7) enn i (k =,). I Krokavatn var det svært stor spreiing av kondisjonen i 5, og fleire fisk hadde k-verdiar over, (Fig. ). I juli 7 var det ingen fisk med k-verdiar over,. I alle vatn går kondisjonen ned med aukande fiskelengde, noko som er typisk i overtette bestandar. Fisk i lengdeklasse 3-3,9 cm i Kollsvatn hadde ein gjennomsnittleg k-verdi på, i, medan k- verdien for fisk i denne lengdeklassa berre var,7 i 7. I Litlosvatn var k-verdien for same lengdeklassa,9 i 3 og,79 i 7. I Krokavatn var k-verdien for lengdeklasse 3-3,9 cm auka frå, i 5 til,5 i 7. Høgaste k-verdi for lengdeklasse 3-3,9 cm hadde auren i Nedra Vassdalsvatn, med k=,9. Fultons kondisjonsfaktor..9..7..5 9 3 3 3 33 3 35 Fultons kondisjonsfaktor..... Krokavatn 5 7 3 5 Fultons kondisjonsfaktor..... Kollsvatn 7 3 5 Fultons kondisjonsfaktor. 7 3... Litlosvatn 5 5 3 35 Fig.. Fultons kondisjonsfaktor (k = Vekt (i gram)*/lengde (i cm) 3 ) for aure i Nedre Vassdalsvatn (i juli 7), Krokavatn (juli 5 og 7), Kollsvatn (juli og 7) og Litlosvatn (juli 3 og 7)
Gjennomsnittlege lengder av tiåringane i dei fire vatna er alle låge (Fig. 5), og det er små skilnader mellom vatna. Tiåringar med lengder rundt 3 cm er 5- cm for lågt i desse vatna, men lengda lyg litt om veksten fisken har hatt dei siste åra, for fisk i den same årsklassen i Litlosvatn, Kollsvatn og Krokavatn hadde lengder opp i over 35 cm alt i (Borgstrøm og Dokk ) (Fig. ). Dei mest hurtigveksande individa er for lengst utfiska, og innan dei eldre aldersklassane er det meir eller mindre berre dei seintveksande individa som no er att. Det er likevel ikkje fisket åleine som betyr noko for storleiken på eldre fisk, for óg mellom dei yngre aldersklassane er det låg vekst og difor liten storleik (Fig. 5). Gjennomsnittleg lengde (cm) 35 3 5 5 5 Litlosvatn Krokavatn N. Vassdalsvatn Kollsvatn 5 7 9 Alder (vintrar) Klar for prøvegarnfiske i Nedra Vassdalsvatn,. juli 7. Framleis mykje is på vatnet 5
Frå til 3 hadde fisk i årsklasse 997 hatt ein god vekst i Litlosvatn (Fig. ), og i 3 var det fisk i denne årsklassen som var opp mot 35 cm. I fangstane i var det likevel liten skildnad i lengde frå året før innan denne aldersklassen (Fig. ). I fangstane i 7 er det heller ingen auke i lengda, bortsett frå at dei mindre fiskane i denne årsklassen mangler, elles er lengdefordelinga om lag som i. Dette viser klårt at veksten dei siste åra har vore liten eller stoppa heilt opp for dei største individa i denne årsklassen. Sjuåringar 3 5-åringer 5 5 5 3 35 5 Antal fanga 5 5 5 3 35 5 -åringer 3 Antal 3 -åringar 7 5 5 5 3 35 5 5 5 3 35 5 Fig.. Lengdefordeling av aure i årsklasse 997 fanga i Litlosvatn i juli, 3, og 7, dvs. som fem-, seks-, sju- og tiåringar. Konklusjon Fangst per innsatseining i dei fire vatna, saman med lengdefordelingar, og vekst og kondisjon for enkeltindivida, tyder sterkt på at alle fire bestandar er for tette. Det er bestanden i Kollsvatn som no ser ut til å vera tettast. Tettleiken i Litlosvatn er om lag som i 993, og dette er eit resultat av betydeleg utfisking. Sidan utfiskinga i 7 heldt fram etter at prøvefisket var gjennomført, burde det ventast betring i veksten i -sesongen. På den andre sida er det tydeleg at antall fisk i årsklassane og, dvs. fem- og seksåringar, er svært stort. Dersom ikkje desse blir sterkt redusert, vil tilhøva igjen bli forverra. Hardt fiske med finmaska garn bør difor halda fram i Litlosvatn, og burde også vore gjennomført i Kollsvatn. Det bør også vera eit betydeleg garnfiske i Nedre Vassdalsvatn og i Krokavatn om desse bestandane skal få fisk av betre kvalitet..
Litteratur Borgstrøm, R. 5. Tynningsfiske i vatn i Ullensvang statsallmenning 5. Faktaark Aurebestandane i Ullensvang statsallmenning 3 (3): -. Borgstrøm, R. og Dokk, J. G.. Aurebestandane i Kvennsjøen, Litlosvatn og Kollsvatn. Faktaark Aurebestandane i Ullensvang statsallmenning (): -. Litlosvatn,. juli 7 N. Vassdalsvatn, 5. juli 7 Kollsvatn, juli 7 Krokavatn, 5 juli, 7 Mykje snø til slutten av juli i 7 Faktaarket er utarbeidd for Fellesstyret for Ullensvang statsallmenning Reidar Borgstrøm, Institutt for naturforvaltning, Universitetet for miljø- og biovitskap, Postboks 53, 3 Ås Epost: reidar.borgstrom@umb.no 7