Rapport nr. 947-2013 RESIPIENTGRANSKING MOMB LOKALITET TVEITNESVIK Kvinnherad kommune
Resipientanalyse AS Foretaksnr.: NO 998 058 376 mva Adresse: Dortledhaugen 156 5239 Rådal Kontaktperson: Frode Berge-Haveland Telefon: 40231779 Epost: resipientanalyse@online.no Internett: http://www.resipientanalyse.no Lokalitetsnamn, nr.og biomasse Tveitnesvik 12 345 3 120 TN Kommune Kvinnherad kommune Oppdragsgjevar Sjøtroll Havbruk AS Oppdragsart MOMB resipientgransking etter NS 9410:2007 Personell feltgransking Frode Berge-Haveland, Resipientanalyse AS Olav Ænes, Sjøtroll Havbruk AS Dato, rapport 23 / 01 2013 Dato, felt 28 / 01 2013 Rapport nr. 947 2013 Rapportsider 16 Miljøtilstand 1 Konklusjon og fagleg råd Botnen i lokaliteten består i hovudsak av fin sand (silt), sand og mudder. Ved 3 prøvepunkt også grus. Truleg fjell eller steinbotn ved prøvepunkt 3 til 5. Ved prøvepunkt 3 hadde vi store problem med å få grabben laus, truleg hadde den kilt seg fast. Det blei kun påvist sterk lukt av hydrogensulfid ved eit prøvepunkt. Gassbobling blei ikkje påvist. Det blei påvist gravande botndyr ved alle prøvepunkt med primærsediment. Børstemarken Malacoceros fuliginosa og Vigtorniella ardabilia som er definert som opportunister som kan lever oppå belasta sediment blei ikkje påvist i nokon av grabbprøvane. Det blei ikkje påvist fôr eller fiskefekalier ved nokon av prøvepunkta. Ved sist MOMB gransking (Resipientanalyse, 639-2011) fekk lokaliteten miljøtilstand 3, dårleg. Denne MOMB granskinga blei utført ved maks fôring og biomasse. Dagens MOMB gransking viser at lokaliteten har blitt rehabilitert på ein tilfredsstillande måte i løpet av den lange brakkleggingsperioden. Måling av oksygenkonsentrasjonen viser at miljøtilstanden (KLIF veileder 97:03) er meget god i merdnivået (dvs. mellom 0 til 40 meters djup), og i resten av vassøyla. Fagansvarleg i Resipientanalyse AS Kvalitetsansvarleg i Resipientanalyse AS Frode Berge-Haveland Cand. Scient. Marin mikrobiolog Daglegleiar i Resipientanalyse Kjetil Aursland Cand. Scient. Mikrobiolog Kvalitetsleiar i Resipientanalyse Side ii
INNHALD 1.0 Innleiing 1 2.0 Resipientbeskriving 2 Figur 2.1 Sjøkart (1: 50 000) over resipientområdet 3 Figur 2.2 Botnkart (1: 20 000) over lokalitetsområdet 4 Figur 2.3 Botnkart (1: 5 000) med avmerka prøvepunkt 5 3.0 Prøveuttak 6 Tabell 3.1 Prøve posisjonar 6 4.0 Resultat 7 Prøveskjema, B.1 8 Skjema for prøvetakingspunkt, B.2 9 Vedlegg 4.1 Bilder av grabbprøvar 10 Vedlegg 4.2 Bilder av grabbprøvar 11 Vedlegg 4.3 Bilder av grabbprøvar 12 Vedlegg 4.4 Miljøtilstand i sedimentet, MOMB 13 Vedlegg 4.5 Miljøtilstand i sjøvatnet 14 Vedlegg 4.6 Miljøtilstand i strandsona 15 5.0 Referansar 16 Side iii
1.0 Innleiing Denne resipientgranskinga er utført på oppdrag for Sjøtroll Havbruk AS for å kartlegge miljøtilstanden i lokaliteten og for å vurdere lokalitetens framtidige produksjonskapasitet og bæreevne etter krava stilt i 35. Miljøovervåking i akvakulturdriftsforskrifta (Fiskeri og Kystdepartementet, 2008) og NS 9410:2007 Miljøovervåking av bunnpåvirkning fra marine akvakulturanlegg. Side 1
2.0 Resipientbeskriving Lokaliteten Tveitnesvik ligg på sørsida av Maurangsfjorden, rett aust for Tveitnes, i Kvinnherad kommune. Djupet ved prøvetakingspunkta varierte frå 130 til 180 meter. Maurangsfjorden har eit terskeldjup på mellom 100 og 150 meter. Denne fjordterskelen skil resipientområdet i Maurangsfjorden frå det store resipientområdet i Sildafjorden og Hardangerfjorden. Resipientområdet i Maurangsfjorden som lokaliteten soknar til har eit relativt stort resipientområdet, med eit areal tilnærma lik 2,25 km 2 med ei djupne på over 250 meter. Største djup i Maurangsfjorden er 272 meter. Side 2
Tveitnesvik
Tveitnesvik
5 9 6 7 8 10H 4 2 3 1
3.0 Prøveuttak Prøveuttak av sediment til denne MOMB resipientgranskinga er utført etter gjeldande krav i Norsk Standard (NS 9410:2007). Det blei tatt grabbprøvar frå 10 prøvepunkt av botnen. Alle med ein Van Veen Grabb med prøve areal 225 cm 2. I tillegg blei det målt turbiditet, fluorescens, oksygen, temperatur, salinitet og tetthetsprofil igjennom heile vassøyla ved lokaliteten. Målingane blei utført med ein SD 204 frå SAIV AS. Måle instrumentet blei kalibrert etter kalibreringsprogram frå produsent. Siktedjup blei målt med ei kvit secchi skive (20 cm i diameter) frå Wildco. ph og Eh blei målt i sedimentprøvane med WTW ph3110 analyseinstrument. ph elektroden blei kalibrert med ph buffer 4,01 og 7,01 i felt før prøvestart. Eh elektroden blei kontrollert i Eh buffer 475± 5 mv i felt før prøvestart. Både ph og Eh elektroden blei kontrollert før kvar nye måling i sedimenta ved kontroll måling i friskt sjøvatn. Prøveposisjon er merka av i tabell 3.1. Prøveposisjon er merka av i tabell 3.1. GPS posisjon for alle prøvetakingspunkta blei registrert med ein Garmin GPS map 60CSx. Tabell 3.1 Prøve nr. Dato Prøve posisjon 1 23-JAN-13 N60 06.364 E6 12.392 2 23-JAN-13 N60 06.353 E6 12.338 3 23-JAN-13 N60 06.337 E6 12.249 4 23-JAN-13 N60 06.358 E6 12.286 5 23-JAN-13 N60 06.386 E6 12.217 6 23-JAN-13 N60 06.381 E6 12.230 7 23-JAN-13 N60 06.400 E6 12.324 8 23-JAN-13 N60 06.418 E6 12.350 9 23-JAN-13 N60 06.405 E6 12.377 10, H 23-JAN-13 N60 06.390 E6 12.353 Side 6
4.0 Resultat Kvalitativ faunavurdering og sensorisk vurdering av botnsedimenta utgjer dei to hovudpunkta i ein MOMB resipientgransking, ved sidan av måling av ph og redokspotensialet (Eh). Hydrogensulfid (H 2 S) blir danna ved reduksjon av sulfat (SO 4 ), når det oppstår oksygensvikt i marinesediment. Hydrogensulfid blir påvist ved lavt redokspotensiale (Eh), svartfarga sediment og svovelhaldig lukt. Gassbobling av metan (CH 4 ) og karbondioksid (CO 2 ) oppstår også ved oksygensvikt i sedimenta etter ei tid. Karbondioksid og metan blir påvist ved gassbobling. Karbondioksid blir og påvist ved lav ph i sedimenta. Resultat og vurdering av desse parametrar er å finne i tabell B.1 og B.2. Hydrogensulfid er ein karakteristisk og giftig gass som blir danna av sulfatreduserande bakteriar i marine sediment ved reduksjon av sulfat. Denne prosessen oppstår naturlig i sjøvatn med lite vassutskifting og i innelukka pollar med brakkvatn. I sedimenta under oppdrettsanlegg med lite vassutskifting og sedimentering av organisk materiale finn ein denne prosessen igjen. Hydrogensulfid er ein vassløyselig gass, som oppløyser seg i sjøvatnet. Miljøtilstanden i kvar enkelt grabbprøve og den samla miljøtilstanden er å finne i vedlegg 4.1. Sjå vedlegg 4.2, 4.3 og 4.4 for bilde av grabbprøvane. Miljøtilstanden i vassmassane blir målt med siktskjeve og STD med oksygenmålar. Resultat av oksygen, temperatur, salinitet, klorofyll a (alger) og tetthetsmåling i vassmassane er å finne i vedlegg 4.5. Oksygenkonsentrasjon over 3,5 ml O 2 /l og 50 % metting i vassmassane er ein god indikasjon på at ein ikkje har hydrogensulfid løyst i sjøvatnet (konsentrasjon over 3,5 ml O 2 /l og 50 % metting tilsvarar miljøtilstandsklasse II God i KLIF veileder 97:03). Miljøtilstanden i strandsona blir undersøkt med ei enkel strandsone synfaring der eventuell synleg forureining blir registrert. Det blir sett etter avfall (plast og tauverk), oljesøl, skum og fett (rester frå tørrfôr), slam og framvekst av grønalgar, trådforma brunalgar og evt. påvising av andre endringar i algesamfunnet i strandsona. Sjå vedlegg 4.6. for bilde frå strandsona. Side 7
Miljøovervåking av bunnpåvirkning frå marine akvakulturanlegg NS 9410:2007 ResipientanalyseTel. 40231779 / 55135242 Dortledhaugen 15 resipientanalyse@online.no PRØVESKJEMAET, B.1 5239 Rådal www.resipientanalyse.no Firma: Sjøtroll Havbruk AS Lokalitet: Tveitnesvik Gr. Parameter Poeng Prøvenummer Indeks 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 I Dyr Ja (0) Nei (1) 0 0 0 0 0 0 0,0 Tilstand (Gruppe I) A merk 0 vist påviste dyr, merk 1 viss ikkje påvist botndyr, viss kun ikkje gravande opportonistiske børstemakk påvises merk også 1 ph verdi 7,6 7,6 8,0 8,0 7,6 7,6 7,5 7,5 7,6 7,3 Eh (mv) verdi 0 0 0 0 0 0-100 -110-124 -335 II +ref. verdi 217 217 217 217 217 217 117 107 93-118 ph/eh fra figur 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2 0,3 Tilstand, prøve 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 Tilstand (Gruppe II) 1 Buffertemp: 5,0 Sjøvannstemp: - Sedimenttemp: - NB! Verdier i kursiv er ph sjø: 8,2 Eh sjø: 150 Referanseelektrode: estimerte verdier GassbobleJa = 4 Nei = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Farge Lys/grå = 0 0 0 0 0 Brun/sort = 2 2 2 2 2 2 2 Ingen = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Lukt Noe = 2 Sterk = 4 4 Fast = 0 0 0 0 III Kons. Myk = 2 2 2 2 2 2 2 Løs = 4 4 <1/4 = 0 0 0 0 0 Grabbv. 1/4-3/4 = 1 1 (v) v > 3/4 = 2 2 2 2 2 2 0-2 cm = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Slamtykk. 2-8 cm = 1 (t) > 8 cm = 2 Sum 6 2 0 0 0 5 6 6 6 12 Korrigert sum (*0,22) 1,3 0,4 0,0 0,0 0,0 1,1 1,3 1,3 1,3 2,6 0,9 Tilstand (prøve) 2 1 1 1 1 2 2 2 2 3 Tilstand (Gruppe III) 1 Middelverdi gruppe II og III 0,7 0,2 0,0 0,0 0,0 0,6 0,7 0,7 1,2 2,3 0,6 Tilstand (prøve) 1 1 1 1 1 1 1 1 2 3 Tilstand gruppe II og III ph/eh Tilstand Korr.sum Gruppe I Gruppe II og III Lokalitetstilstand Indeks Tilstand A 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 Middelverdi 4 1, 2, 3 1, 2, 3 < 1,1 1 4 4 1,1 - < 2,1 2 2,1 - < 3,1 3 LOKALITETSTILSTAND 3,1 4 1 Side 8
Miljøovervåking av bunnpåvirkning frå marine akvakulturanlegg NS 9410:2007 Resipientanalyse Tel. 40231779 / 55135242 Dortledhaugen 156resipientanalyse@online.no SKJEMAET FOR PRØVETAKINGSPUNKT, B.2 5239 Rådal www.resipientanalyse.no Firma: Sjøtroll Havbruk AS Lokalitet: Tveitnesvik Prøvetakingssted (nr) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Dyp (m) 150 130 130 140 175 160 170 180 170 160 Antall forsøk 1 2 2 2 2 1 1 1 1 1 Bobling (i prøve) Primær- Grus + +? sediment Skjellsand Sand + +? + + + + + Mudder + + + + + Silt + +? + + + + + Leire Fjellbunn??? Steinbunn??? Pigghuder, antall Gravande kråkebolle Slangestjerne Krepsdyr, antall Hoppekreps Tanglus Tanglopper Skjell, antall 2 12 2 Thasira sp. 8 2 Skallus, leddsneler 2 Gravande børstemakk 25 7 140 30 10 40 Capitella capitata 140 10? 15 Kambørstemark 5 1 4 3 Ikkje gravande opportonister Malacoceros fuliginosa Vigtorniella ardabilia Nematoder Lauv + + Tape bit + Hydroide frå anlegg Blåskjell frå anlegg + + + + + Beggiatoa (bakteriebelegg) Fôr, evt. antall pellets Fekalier *Ståendebiomasse i anlegget 0 2009 2010 2011 2012 2013 *Produksjon og fôrforbruk for Fôrmengd 2523 1072 3153 0 0 inneværende år samt de tre foregående årene noteres i tonn Bruttoproduksjon 1934 808 2344 0 0 * Produksjonsdata mottatt frå Kenneth Samland i Sjøtroll Havbruk AS Side 9
Vedlegg 4.1 1 Bilder av grabbprøvene før og etter siling igjennom 1mm sil 2 Side 10
Vedlegg 4.2 6 Bilder av grabbprøvene før og etter siling igjennom 1mm sil 7 Side 11
Vedlegg 4.3 8 Bilder av grabbprøvene før og etter siling igjennom 1mm sil 9 10 Side 12
5 9 6 7 8 10H 4 2 3 1 Miljøtilstand: meget god god dårlig meget dårlig Lokalitetens samla miljøtilstand:
Vedlegg 4.5 0 db 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 0,1 0,1 2,5 20,0 6,5 25,0 0,2 3,0 0,2 70,0 26,0 Miljøtilstanden i sjøen dokumentert med oksygen og hydrografi. 21,0 7,0 3,5 0,3 0,3 4,0 27,0 7,5 0,4 22,0 4,5 0,4 75,0 28,0 8,0 5,0 0,5 0,5 23,0 5,5 29,0 8,5 80,0 0,6 6,0 0,6 24,0 30,0 6,5 0,7 9,0 0,7 31,0 25,0 85,0 7,0 0,8 9,5 7,5 32,0 0,8 26,0 Oksygen: Oksygen konsentrasjon over 65 % metning blir klassifisert som miljøtilstand 1 Meget god. Oksygen konsentrasjon over 50 % metning blir klassifisert som miljøtilstand 2 God. Tabell 4 i KLIF veileder 97:03. 0,9 8,0 33,0 0,9 10,0 90,0 27,0 8,5 1,0 34,0 9,0 1,0 T (FTU) 1,1 F (µg/l) 10,5 Density mg/l Ox % Temp Sal. Side 14
Vedlegg 4.6 Miljøtilstanden i Strandsona dokumentert med bilder Utgår Side 15
5.0 Referansar Fiskeri og Kystdepartementet, 2008. FOR-2008-06-17-822: Forskrift om drift av akvakulturanlegg (akvakulturdriftsforskriften). www.lovdata.no NS 9410:2007. Miljøovervåking av bunnpåvirkning fra marine akvakulturanlegg. Sjøkart (1:50 000). Henta frå www.fiskeridir.no Botnkart (1:20 000). Henta frå www.fiskeridir.no Botnkart (1:5 000). Henta frå www.fiskeridir.no Den Norske Los 3, 2006. Farvannsbeskrivelse Jærens rev Stadt. Dyreliv i havet, 2008. Håndbok i Norsk Marin Fauna. 5 utgave. Kom Forlag. Havets dyr og planter, 2000. NKS Forlaget. Resipientanalyse, 639-2011. MOMB Tveitnevik Sjøtroll Havbruk AS 31. August 2011. Resipientanalyse, 464-2010. MOMB Tveitnevik Sjøtroll Havbruk AS 31. August 2010. Aqua Safe, 2009. Resipientundersøkelse Tveitnesvik Sjøtroll Havbruk AS. Marine Aquaculture AS, 2007. Strømmåling Tveitnesvik Sjøtroll Havbruk AS. Side 16