Hjelmeland Kommune Utfordringsdokument 2015 Folkehelseutfordringar i Hjelmeland kommune
Folkehelseutfordringar i Hjelmeland 2015 Mestringsnivå i skulane Hjelmeland kommune kjem dårlegare ut på mestringsnivå på lesing enn både Rogaland og Noreg. Desse tala er henta inn frå skuleåret 2011/2012 og 2013/2014. Tabellen under viser leseferdighet på lågaste mestringsnivå i prosent, og ein ser at over 35 % av 5.klassingane i kommunen kan kategoriserast i det lågaste mestringsnivået på lesing. Ein ser av tal frå Rogaland, at leseferdighetene jamner seg ut for mange innan dei startar på ungdomsskulen. Dessverre har me ikkje tal på dette i vår kommune. 5.klassingane (som er det trinnet som målast) kjem og noko dårlegare ut på rekneferdigheter enn landsgjennomsnittet, trass i at gjennomsnittet for Rogaland ligg noko over dette. Desse tala er noko usikre, då dei ikkje er testa for statistisk signifikans.
Mobbing Det er i følgje tal frå Kommunehelsa urovekkande tal på mobbing målt i 10 trinn, noko Ungdata understøttar. 9 % av elevane melder at dei vert mobba på ungdomskulen, mot 7,8 % i Rogaland. For 7.klassingane er tala noko lågare, men ein ser her negativ utvikling, då mobbinga ser ut til å ha auka frå 2006 og fram til no. Skuletrivselen er og noko lågare (79 %) enn Rogaland (83 %) og nasjonale tal (85 %). Desse tala understøttes av Ungdata Hjelmeland (2014). Mobbing, plaging og utfrysing: Andel som utsettes for eller deltar i plaging, trusler eller utfrysing av andre unge på skolen eller i fritida Blir du selv utsatt for plaging, trusler eller utfrysing av andre unge på skolen eller i fritida? 7 2 5 Hender det at du er med på plaging, trusler eller utfrysing av andre unge på skolen eller i i fritida? 2 0 2 Minst ukentlig Omtrent hver 14. dag Omtrent en gang i måneden 0 10 20 30 40 50 Minst ukentlig: Ja, flere ganger i uka+ja, omtrent en gang i uka. Svaralternativene «Aldri» og «Nesten aldri» vises ikke i figuren.
Fysisk aktivitet blant unge I følgje Ungdata, trener 84 % av ungdommane i Hjelmeland minst 1 gong i veka. Landsgjennomsnittet her er 88 %. Samtidig ser me at dei er lite fysisk aktive i uformell/uorganisert fritid. Store avstandar mellom skule, vener og heim fører til at mange av dei ikkje kan gå/sykle dit dei skal, slik dei gjer andre stader i landet. Fysisk aktivitet treningsvaner: Hvor ofte trener du eller driver du med følgende aktiviteter? Minst 3 ganger i uka 1-2 ganger i uka Et par ganger i måneden Sjelden eller aldri Fysisk aktivitet andpusten og svett: Hvor ofte er du så fysisk aktiv at du blir andpusten eller svett? 100 Trener eller konkurrerer i et idrettslag 30 18 4 48 75 Trener eller trimmer på egen hånd (løper, svømmer, sykler, går tur) 23 32 11 33 50 36 Trener på treningsstudio eller helsestudio 3 6 2 89 25 27 21 Driver med annen organisert trening (dans, kampsport e.l.) 1 7 2 90 25 50 75 100 0 4 6 7 Aldri Sjelden 1-2 ganger i måneden 1-2 ganger i uka 3-4 ganger i uka Minst 5 ganger i uka Sjelden eller aldri: Sjelden+aldri.
Rusmiddelbruk Ein ser av tal frå Ungdata at Hjelmelands ungdom drikker mindre alkohol, Hjelmeland Norge og tar sterkare avstand til dette enn ungdommar nasjonalt. Statistikken viser og at foreldre/føresette i kommunen er tydelege på at ungdommane Røyker 3 8 ikkje får lov å smaka alkohol før dei er 18. Her ser ein tydeleg samanheng mellom tydelege foreldre, og ungdommar som ikkje har smakt alkohol. Snuser 6 10 Samtidig er tal for røyking, snus og hasj høgare enn elles i landet. Nasjonale tal viser at bruk av røyk og snus generelt har minska blant Drukket seg beruset 10 14 unge, medan det tyder på at me i Hjelmeland heng litt etter her. Ein kan sjå like tendensar i andre bygde-kommunar. Kan skaffe hasj 19 22 Når det gjeld rusmiddelbruk blant den vaksne befolkninga, kan me bruke alkoholsal som indikator. Her ser me ei auke både i butikkar og på det tre skjenkestadene i kommunen. Forsking viser ein tydeleg samanheng med mengde alkoholsal, rusmisbruk og vald. Brukt hasj 3 6 0 25 50 75 100 Psykisk helse og NAV har i år kartlagt rusmisbrukarar blant sine klientar. I 2014 var det under 1 % av befolkninga. Her er det truleg mørketal, og f.o.m. 2015 skal både legekontor, helsestasjon og barnevern vera med på kartlegginga, i tillegg til psykisk helse og NAV. Dette vil truleg gje oss eit betre bilete av rusmiddelbruken i kommunen, og ein vil sjå om det er behov for fleire tiltak utover det som allereie tilbys. Den rusmiddelpolitiske handlingsplanen vart og revidert i årsskiftet 2014/2015. Den er meint som eit verktøy for betre tverrfagleg samarbeid på dette fagområdet. For å kvalitetssikre bruken av denne, skal den reviderast årleg.
Helserelatert åtferd Tabellen under viser ein generell nedgang i dødelegheit av hjarte- og karsjukdommar, men at me samla ligg over Rogaland sitt gjennomsnitt. Samtidig tyder tala på at me i Hjelmeland har eit noko større forbruk av legemiddel mot desse sjukdommane samanlikna med Rogaland og nasjonale tal. Når det gjeld kolesterolsenkande middel, ligg me likevel lågt. Me må vera obs med bruk av statistikk åleine som grunnlag for tiltak, men dette er tal me vil følgja med på vidare. Biletet til venstre under viser bruk av legemiddel for hjarte- karsjukdommar for Hjelmeland, og for Rogaland, medan biletet til høgre viser dødelighet grunna hjartekarsjukdommar for Hjelmeland og Rogaland: Bruk av legemiddel: Dødelegheit:
Befolkningssamansetning Pr. 1.1.2014 var 17 % av Hjelmelands innbyggarar innvandrar eller norskfødde med innvandrarforeldre (sjå bilete til venstre grøn linje). Alderen 0-5, samt 20 39 er sterkast representert, som vist i tabellen til høgre. Ein ser av biletet under at det har vore ein jamn auke dei siste åra, både i Hjelmeland, Rogaland og nasjonalt. I Hjelmeland har det totale folketalet vore stabilt over lang tid. Dersom det ikkje hadde vore auke i innvandring, kan det tyda på at folketalet i kommunen hadde minska dramatisk dei siste åra. Dei fleste innvandrarane kjem frå Europa (sjå bilete til venstre- orange linje), og er arbeidsinnvandrarar. Desse kjem ikkje automatisk under norske system for språk- og kulturopplæring, og kan oppleva det utfordrande å integrerast i samfunnet. Hjelmeland kommune har vedtatt å ta imot mellom 5 til 10 flyktningar årleg. Desse får oppfølging gjennom flyktningtenesta.