Lukas 24:44-48 44 Så sa han til dei: Dette er orda mine, som eg tala til dykk medan eg endå var hjå dykk, at det laut oppfyllast alt det som er skrive om meg i Moselova og profetane og salmane. 45 Då opna han for tankane deira, så dei kunne skjøna Skriftene. 46 Og han sa til dei: Så står det skrive, at Messias laut lida og stå opp att frå dei døde tredje dagen, 47 og at omvending og forlating for syndene skal forkynnast i hans namn for alle folkeslag, frå Jerusalem og vidare ut. 48 De er vitne om dette. Flykta til Midian, gift med ei dotter av Jetro, presten i Midian Kalla av Gud - 2. Mos. 3 ved at Herrens engel (Kristus i GT) openberrer seg i den brennande tornebusken. «No har eg stige ned for å fri dei ut or egyptarhanda. Eg skal føra dei opp frå dette landet til eit godt og vidt land, eit land som flyt med mjølk og honning.» 2Mos 3:8 Moses får oppdraget om å gå til Farao, be om at folket skulle få fridom og leie dei ut av fangenskapet. 1
Moses og broren Aron går til Farao. Farao nektar å la folket få dra. 10 plager over Egypt: Vatn til blod, froskar, mygg, fluger, pest på kveget, smertefulle byllar, hagl og uvér, grashoppesvermar, mørke over Egypt. 10nde plage Alle førstefødde skulle døy 2.Mos.7:10-12 «Så gjekk Moses og Aron inn til Farao og gjorde som Herren hadde sagt. Aron kasta staven sin ned framfor Farao og tenarane hans, og han vart til ein orm. Då sende Farao bod etter vismennene og trollmennene sine, og dei egyptiske spåmennene gjorde det same med løyndekunstene sine. Dei kasta kvar sin stav, og dei vart til ormar. Men staven åt Aron slukte stavane deira.» 2
2.Mos.8:17-19 «Og dei gjorde så. Aron rette ut handa med staven og slo i støvet på jorda. Då kom det mygg både på folk og fe. Alt støvet på jorda vart til mygg i heile Egyptarlandet. Spåmennene prøvde det same med løyndekunstene sine, dei prøvde å få fram mygg, men dei makta det ikkje. Og myggen vart sitjande på menneske og dyr. Då sa spåmennene til Farao: Dette er Guds finger! Men hjarta åt Farao var og vart forherda, han høyrde ikkje på dei, slik som Herren hadde sagt.» Op. 13:11-14 «Og eg såg eit anna dyr stiga opp av jorda. ( ) Det gjer store teikn, så det endå lèt eld frå himmelen fara ned på jorda midt for auga på folk. Det forfører dei som bur på jorda, med dei teikn det har fått makt til å gjera i teneste for dyret». Matt 7:22-23 «På den dagen skal mange seia til meg: Herre, Herre! har vi ikkje profetert i ditt namn, drive ut vonde ånder i ditt namn, og gjort mange kraftige gjerningar i ditt namn? Men då skal eg ope seia til dei: Eg har aldri kjent dykk. Vik frå meg, de som gjorde urett!» 3
2.Mos 12:1-13 1 Herren tala til Moses og Aron medan dei var i Egyptarlandet, og sa: 2 Denne månaden* skal vera nyårsmånaden dykkar. Han skal vera den fyrste av månadene i året hjå dykk. 3 Tal til heile Israels-lyden og sei: På den tiande dagen i denne månaden skal kvar husfar ta seg ut eit lam, eitt lam for kvart hus. 4 Men dersom ein husstand er for liten til eit heilt lam, då skal han og næraste grannen hans ta eit lam saman etter talet på husfolket deira. Etter det kvar et, skal de rekna folk på eit lam. 5 Det skal vera eit lam utan lyte, av hannkjønn, årsgammalt. Eit lam eller eit kje kan de ta. 6 De skal ta vare på det til den fjortande dagen i denne månaden. Då skal heile Israels-lyden slakta det mellom dei to kveldstundene*. 7 Så skal dei ta av blodet og stryka på begge dørstolpane og på den øvste dørbjelken på dei husa der dei et det. 2.Mos 12:1-13 8 Dei skal eta kjøtet same natta, steikt over elden og med usyrt brød og bitre urter skal dei eta det. 9 De må ikkje eta noko av det rått eller kokt i vatn, men steikt over eld, med hovud, føter og innvol. 10 De skal ikkje leiva noko av det til om morgonen. Er det noko att om morgonen, skal de brenna det opp i elden. 11 På denne måten skal de eta det: Med belte om livet, med sko på føtene og med stav i handa. Og de skal eta det i hast, det er påske* for Herren. 12 For same natta vil eg gå gjennom heile Egyptarlandet og slå i hel alt fyrstefødt i landet, både folk og fe. Og over alle gudar i Egypt vil eg halda dom. Eg er Herren. 13 Blodet på dei husa de er i, skal vera til eit teikn for dykk. Når eg ser blodet, vil eg gå forbi dykk. Ikkje eit einaste drepande slag skal råka dykk når eg slår Egyptarlandet. 4
Moses skulle tale til forsamlinga og gje instruksjonar til kvar husfar. Dei skulle ta seg ut eit lytelaust lam, slakte det, stryke blodet på dørstolpane og dørbjelken på dei husa dei budde i. Spise det med belte om livet, sko på føtene og stav i handa reiseklare. Domen skulle gå over Egypt, alt førstefødd i kvart hus skulle døy. Men i dei husa som hadde blodet på dørkarmane, ville Herren gå forbi. Forbilde på Kristus - 1. Kor 5.7b «Vårt påskelam er slakta, Kristus». Skulle vere lytelaust, tas ut fire dager før slaktinga, tilsvarande dei år folk kunne sjå at Jesus var feilfri. Det trefoldige vitnemål om Jesus: Matt 3:17 «Og sjå, det høyrdest ei røyst frå himmelen: Dette er Son min, som eg elskar! Han som eg har hugnad i». Joh 18:38 «Pilatus seier til han: Kva er sanning? Og då han hadde sagt det, gjekk han ut att til jødane og sa til dei: Eg finn inga skuld hjå han». Matt 27:3-4 «Då Judas, som sveik han, såg at Jesus hadde vorte dømd, angra han. Han kom attende til øvsteprestane og dei skriftlærde med dei tretti sølvpengane, og sa: Eg synda då eg sveik skuldlaust blod!» 5
Ein som tok dommen for at andre skulle gå fri, «det fanst ikkje eit hus der det ikkje var ein død» (vers 30). Også i dei heimar med blod på dørstolpane var det død, men det var lammet som døydde. Peikar fram mot påsken då Jesus vart ofra som det frelsande feilfrie/lytefrie offeret som tok dommen i staden for oss. I denne bodskapen finn vi også grunn for å ha visse om vår frelse: Trygg eller ikkje trygg, Gud såg berre om det var blod på dørstolpane. Blodet på dørkarmane malte ei dør inn til frelsens rom - Joh 10:9a: Eg er døra. Om nokon går inn gjennom meg, skal han verte frelst. Då Herrens dom gjekk over Egypt kom budet frå Farao: «Han sende då bod etter Moses og Aron om natta og sa: Stå opp! Drag ut frå folket mitt, både de og Israels-borna! Far bort og ten Herren, slik de har sagt! Tak med dykk både småfeet og storfeet dykkar, slik de har sagt. Gå, og be om velsigning over meg òg! Egyptarane trengde hardt på folket for å få dei til å skunda seg ut or landet. For dei sa: Elles døyr vi alle saman!» 2.Mos 12:31-33 Det som skjer i og med utgongen frå Egypt, er den viktigaste frelseshistoriske hendinga i GT. Resten av Bibelen har mange henvisningar tilbake. Eks. 5. Mos. 26:8, Jos. 24:6, 1. Kong. 8:16, Hag 2:5, Apg. 7:34, Når det vert referert til denne hendinga i GT, handlar det om Trøyst husk at Gud er den same som den gong! Formaning husk kven som seier dette! 6
Farao angrar seg, sender sin hær etter Israelsfolket. Havet deler seg og folket går over. Egypterhæren kjem etter og druknar i det vatnet går tilbake. Vandringa i ørkenen i 40 år. Kartet syner ruta dei følgde Dei 10 boda, 2 Mos. 20 Forordningar for samfunnet Forordningar om høgtider Forordningar om tabernakelet, bygging, frakting, plassering av reidskap, prestetenesta og levittane si teneste og ofringane. 7
Guds leiing «Og Herren gjekk framfor dei, i ei skystøtte om dagen for å leia dei på vegen, og i ei eldstøtte om natta for å lysa for dei. Slik kunne dei dra fram både dag og natt» 2.Mos 13:21 Guds omsorg - Manna frå himmelen. «Israelittane kalla det manna*. Det likna korianderfrø og var kvitt, og det smaka som honningkake.» 2.Mos 16:31 Manna - eit godt bilde på nåde. Ny kvar morgon, for liten og stor. Uansett korleis folket hadde vore dagen før. Manna = Jesus. «For Guds brød er det som kommer ned fra himmelen og gir verden liv ( ) Jesus sa til dem: Jeg er livets brød». Joh. 6:33 og 35a. Klippen = Jesus. «og de drakk alle den samme åndelige drikk. For de drakk av den åndelige klippen som fulgte dem, og klippen var Kristus.» 1.Kor. 10:4. Då Moses slår på Klippen for 2.gong (2.Mos.17:6 og 4.Mos.20.8), er han ulydig. Vår Klippe vart slått berre ein gong, og det er nok! Koparormen som forebilde, 4.Mos. 21:4-8. «Og liksom Moses lyfte opp ormen i øydemarka, såleis skal Menneskesonen lyftast opp» Joh. 3:14. 8
Bilde på den kristne si vandring, 1.Kor. 10:1-11 Israel vart frelst ut av Faraos (djevelen) makt og slaveriet i Egypt (verda) ved lammets blod (Jesu offer). Gjekk gjennom Rødehavet (dåpen). Til ei vandring gjennom ørkenen (livet), der dei fekk manna (nåde/jesus) kvar dag. Vatn av klippen (levande vatn frå Kristus). Der tabernakelet (Guds bolig/nærvær) var midt mellom dei. Der det vart sagt om dei: Han finn ingen urett i Jakob, og han ser inga ulukke i Israel. 4.Mos. 23:21 (vår stilling i Kristus). Der Gud greip inn i mellom dei (tukt). Der dei måtte vakte seg for og kjempe mot indre (vårt gamle msk) og ytre (ondskapens åndehær, Ef. 6) fiendar. Der dei til slutt kjem fram til og inn i det lova landet (himmelen). 9