Innkalling til møte i arbeidsgruppa, Ryfylke vassområde Tid: 28.01.19 kl. 12.00-13.30 Skypemøte (lenke til skypemøte er sendt på e-post) Dette er i første rekkje eit formøte før fellesmøte saman med vassområdeutvalet 5.februar. Dei same dokumenta blir lagt fram då, og det er der dei skal bli vedtekne. No ønskjer eg diskusjon og innspel til innhaldet i første utkast. Saker Sak 1/19: Årsrapport 2018, utkast (vedlegg) Er det feil eller manglar? Sak 2/19: Arbeidsplan 2019, utkast (vedlegg) Er det forslag til aktivitet, eller andre prioriteringar, i forhold til utkast til arbeidsplan? Sak 3/19: Rapporten «Hovudutfordringar i Ryfylke vassområde», utkast Dette er eit dokument som skal vere vedlegg til «Hovedutfordringer i vannregion Rogaland». Dokumentet følgjer ein mal gitt av Miljødirektoratet og er ein del av prosessen fram mot oppdatert vassforvaltningsplan og tiltaksprogram. Ei felles forståing av kva som er dei viktigaste utfordringane vil gi eit godt grunnlag for vidare samarbeid om oppdatering av regional forvaltningsplan og tilhøyrande tiltaksprogram. Er miljøtilstanden og påverknadene rett omtalt? Finst det data/kunnskap som kan bidra til ei betre omtale? Er alle viktige interesser tekne omsyn til? Er det nokon viktige interesser som ikkje er omtalte? Har du innspel til prioriteringar i det vidare planarbeidet? Sak 4/19: Eventuelt Sand 24.01.2019 Jarle Lunde Koordinator Ryfylke vassområde jarle.lunde@suldal.kommune.no Tlf 52792435 / 40418967 1
Mottakere: Torborg Kleppa, Hjelmeland kommune Geir Helge Rygg, Rennesøy kommune Øyvind Ljung, Sauda kommune Trond Leirflåt, Strand kommune Ole Martin Dahle, Suldal kommune Anne Marit Eikeland, Kvitsøy kommune Silke Ullrich, Finnøy kommune Rune Idsøe, Forsand kommune Torstein Backer-Owe, Odda kommune Dorthe Huitfeldt, Vinje kommune Sigrid Bjørgum, Bykle kommune Gudrun Kristensen, Gjesdal kommune Kristin Bringedal, Stavanger kommune Ørjan Simonsen, Fylkesmannen i Rogaland Nono Dimby, Fylkesmannen i Rogaland Kopimottakere: Connie Hellestø, Vannområde Jæren Sven-Kato Ege, Vannområde Haugalandet Vegard Næss, Fylkeskommunen i Rogaland 2
Årsrapport 2018 Ryfylke vassområde www.vannportalen.no/ryfylke
INNHALD 1. Om vassområde... 3 Innleiing... 3 Vassområdeutvalet... 3 Arbeidgruppa og vasskoordinator... 4 1.2 Korleis har vassområde jobba i 2018... 5 Auka kunnskapsgrunnlaget... 6 Sjøaureprosjekt... 8 Vasskraft... 8 Møteverksemd og representasjon... 8 1.3 Økonomi... 10 Vasskoordinator... 10 Prosjektregnskap... 11 side 2
1. OM VASSOMRÅDE Innleiing Ryfylke vassområde består hovudsakleg av kommunane Kvitsøy, Rennesøy, Finnøy, Forsand, Strand, Hjelmeland, Sauda, Suldal, og deler av Gjesdal og Odda. Mindre deler av Vinje, Bykle, Sirdal og Stavanger kommune ligg og innanfor vassområdet. Yttergrensa for vassområde følgjer altså ikkje kommunegrenser, men tek utgangspunkt i nedbørsfelt. I tråd med vassforskrifta skal vassområde arbeide for å «sikre helhetlig beskyttelse og bærekraftig bruk av vannforekomstene» ( - 1). Vidare skal ein sikre at alle vassførekomstar minst skal oppretthalde eller oppnå god økologisk og god kjemisk tilstand. Dette krevje aktiv samordning og målretta prioritering av tiltak og verkemiddel mellom berørte sektorar og myndigheter. Hovudpåverknad i vassområde er sur nedbør, vasskraftregulering og avrenning frå landbruk. I svært mange vassførekomstar er miljøtilstanden vurdert utan basis i faktiske data, men i stor grad basert på opplevd tilstand eller ei påverknadsanalyse. Innhenting av kunnskap er difor høgt prioritert i noverande tiltaksfase for å betre kunnskapsgrunnlaget. Det er satt miljømål for alle vassførekomstar fram mot 2021. Standard miljømål etter vassforskrifta er enten «god tilstand» eller «svært god tilstand». Ein del vassførekomstar har fått utsett frist til anten 2027 eller 2033, då det ikkje ses som mogleg å oppnå eit minimum av «god tilstand» innan 2021. Vassområdeutvalet Vassområdeutvalet utgjer styringsgruppa for prosjektet har det overordna ansvaret for å leie og koordinere arbeidet, syte for nødvendig politisk avklaring og fastsette dei årlege rammene for aktivitetane. Noverande vassområdeutval blei konstituert i 2017. Leiar er Lin-Veronica Jacobsen. Oversikt Ryfylke vassområdeutval: side 3
Kommune: Representant Vara Finnøy kommune Henrik Halleland Kai Petter Flesjå Forsand kommune Bjarte Sveinsvoll Dagestad Tore Hans Mikkelson Gjesdal kommune Harald Bernt Dirdal Jan Andreassen Hjelmeland kommune Bjørn Laugaland Sven Gil Westersjø Kvitsøy kommune Jon Kristian Sande Torhild Djup Odda kommune Nils Petter Rabbe Lars O. Seim Rennesøy kommune Eva Jakobsson (nestleiar) Dagny S. Hausken Rogaland fylkeskommune Lin-Veronica Jacobsen (leiar) Bjørn Ove Hersdal Rogaland fylkeskommune Trine Danielsen Knut Atle Seim Sauda kommune Geir Bjarne Tveit Tor Andreas Michalsen Strand kommune Karl Stokka Suldal kommune Magne Langeland Klara Holmestad Nerheim Arbeidgruppa og vasskoordinator Denne gruppa består av administrative fagfolk frå kvar av kommunane i vassområdet. Fleire av kommunane har berre mindre areal/utfordringar i vassområde og stiller på møte ved behov. Arbeidsgruppa utarbeider framlegg til tiltak og arbeidsoppgåver som skal gjennomførast på vassområdenivå. Viktig er og å skaffe faglege informasjon. Arbeidsgruppa rapporterer til vassområdeutvalet. Jarle Lunde er vasskoordinator og driftar vassområdet. Stillinga er på 50% og blei oppretta hausten 2016. Stillinga er finansiert gjennom eit spleiselag mellom kommunane og fylkeskommunen (50 %). Koordinator er tilsett av Suldal kommune og har kontorstad på Sand. Oversikt over medlemmer i arbeidsgruppa: Bykle kommune Finnøy kommune Forsand k. Gjesdal kommune Hjelmeland kommune Kvitsøy kommune Odda kommune Rennesøy kommune Sauda kommune Stavanger kommune Strand kommune Suldal kommune Vinje kommune Sigrid Bjørgum Silke Ullrich Rune Idsøe Asgeir Kleppa Torborg Kleppa Anne Marit Eikeland Torstein Backer-Owe Geir Helge Rygg Øyvind Ljung Kristin Bringedal Trond Leirflåt Ole Martin Dahle Dorthe Huitfeldt side 4
Ørjan Simonsen Nono Dimby Jarle Lunde Fylkesmannen i Rogaland Fylkesmannen i Rogaland Vasskoordinator Mandat og arbeidsoppgåver i vassområde blei vedteke i arbeidsutvalet 12.juni -2017 (last ned her). 1.2 KORLEIS HAR VASSOMRÅDE JOBBA I 2018 I mars 2018 vedtok Vassområdeutvalet «Arbeidsplan for Ryfylke vassområde 2018». I denne er det oppført ei rekkje aktivitetsmål. Status er gitt nedanfor. Aktivitetsmål 2018 Auka kunnskapsgrunnlaget Informasjon og medverknad Generell oppfølging og rapportering Tilstandsundersøking i Mosvatnet (Suldal), Nessavatnet (Hjelmeland) og Høletjernet/Eretjeret (Strand) Tilstandsundersøking i Bogsfjorden (Suldal), Fårasundet, Hidlesund nord, Hidlesund sør, Nådasundet (Finnøy), Klostervågen og Dysjalandsvågen (Rennesøy). Undersøking av elvemusling i Ereviksbekken (Fylkesmannen) Starte ei kunnskapskartlegging av sjøaure og ål I dialog med Hydro utarbeida eit utgreiingsprogram for Røldal-Suldal Orientere/presentere arbeidet i Ryfylke vassområde i relevante politiske utval i dei mest sentrale kommunane Oppdatere Ryfylke sitt område på vannportalen.no Gjere vassarbeidet kjent og gi rom for medverknad frå rettighetshaverar, allmenne og private interesser Gjennomføre møter i arbeidsgruppa (4-5) og vassområdeutval (2) Bidra til at alle tiltak (med unnatak av der det er gjeve utsetting) oppført i regionalt tiltaksprogram blir operative. Involvere kommunalt tilsette innan plan, landbruk og avløp tettare i arbeidet med vassforskrifta. Gjennomgang av kunnskapsgrunnlaget i vann-nett og gje innspel til Fylkesmannen Rapportere om kommunal tiltaksgjennomføring i vannnett Status Gjennomført, sjå tekst Gjennomført, sjå tekst Utsatt til 2019 Starta, sjå tekst Gjennomført, sjå tekst Delvis gjennomført, sjå tekst Kontinuerleg arbeid Kontinuerleg arbeid, sjå tekst Gjennomført Starta, dels gjennomført Starta Gjennomført Gjennomført side 5
Auka kunnskapsgrunnlag Regionalt tiltaksprogram viser kva som må gjerast for å sikre tilstrekkeleg høg økologisk og kjemisk tilstand i vassførekomstar som står i fare for å ikkje nå miljømåla. Dei delar av tiltaksprogrammet som kommunane har ansvar for gjeld i hovudsak ureining av elvar og innsjøar frå landbruk og avløp. For dei fleste av desse vassførekomstane har kunnskapsgrunnlaget vore for mangelfullt til å velje effektive avbøtande tiltak. I desse tilfella er det problemkartlegging som er tiltaket. I 2018 har vassområde derfor fortsatt med tiltak for å auka kunnskapsgrunnlaget. I regi av vassområde/kommunane er følgjande tilstandsovervaking gjennomført. Resultata frå undersøkingane har styrka kunnskapsgrunnlaget og vil bli nytta i vassområda sitt vidare arbeid for å betre den økologiske tilstanden i vassførekomstane. Overvaking av innsjøar i Ryfylke vassområde 2018 For å styrke vurderingsgrunnlaget ble det i 2018 gjennomført ei undersøking for å kartlegge eventuelle effektar av organisk belastning og eutrofiering i tre innsjøar. Dette var Nessavatnet (Hjelmeland), Mosvatnet (Suldal) og Erekjeret /Høletjerna (Strand). NORCE ved Åge Molversmyr gjennomførte undersøkinga. Totalt sett indikerer resultata frå undersøkinga at Mosvatnet hadde svært god økologisk tilstand, Nessavatnet god tilstand og Høletjørna dårlig tilstand med tanke på eutrofiering. Dette er basert på planteplankton som kvalitets-element, og fysisk-kjemiske støtteparameter medfører ikkje endring i denne tilstandsfastsettelsen. Totalt sett viser undersøkinga at ein må sette i verk tiltak ved vassførekomsten Høletjørna for å nå miljømåla. Rapporten finn du her. Undersøking av kystvassførekomstar I ei felles overvaking har Ryfylke og Haugalandet vassområde fått utført ei undersøking av utvalde kystlokalitetar. Den ble gjennomført av Fishguard Miljø avd. Bergen. Denne undersøkinga presenterer resultata knytt til økologisk tilstand for botnfauna i Haugesund og Ryfylke vassområde. Fokuset var på tersklar og innelukka fjordområder kor det var mistanke om organisk belastning, men det har mangla data for å kunne bekrefte den eventuelle påverknaden. side 6
I Ryfylke varierte tilstandsklassen mellom moderat til svært dårlig, sjå tabell. Dei moderate til svært dårlige tilstandsklassane speglar det faktum at vassførekomstane har grunne tersklar med dårlig utskifting av botnvatn og høg tilførsel av organisk materiale, med hovudvekt av artar som rekna som opportunistar og forureiningsindikatorar. Inndelinga av artar knytt til økologisk gruppering (NSI) og organisk påverknad skilje likevel ikkje mellom opphavet til den organiske påverknaden, altså om den kjem frå avløp eller frå landbruk. Rapporten vil bli tilgjengeleg i vann-nett under kvar vassførekomst. Tabell. Oppsummering av resultata frå botndyrundersøkinga. Andre undersøkingar I 2017 fekk vassområde undersøkt ei rekkje bekkar og elver. Ein av desse var Nordelva i Sauda. Her har me i 2018 fått gjennomført ei oppfølging. Cowi har hatt dette oppdraget. På grunn av tørke i sommar og ein våt haust har feltarbeidet ikkje gitt fullgode svar. Undersøkinga vil forsette i 2019, innanfor vedtekne rammer. Det er gjennomført fleire andre aktuelle undersøkingar i vassområde i 2018 i andre sin regi. Det er mellom anna gjennomført fiskeribiologiske undersøkingar og sluttrapprtering for Ulla og Førreåna (Statkraft). Rambøll har gjennomført ei økosystemovervaking i kystvatn. Aktuelle rapportar og data for vassforskriftarbeidet blir lagt inn i vann-nett av Fylkesmannen. side 7
Sjøaureprosjekt Det er i 2018 lage ei prosjektskisse for eit prosjekt der ein ønskjer ei kartlegging og kartfesting (Temakart Rogaland) av elvar og bekkar med sjøaure. Å få ein oversikt over alle sjøaureførande bekkar vil kunne gi eit betre grunnlag for kommunane å ivareta desse i utbyggingssaker. Samstundes vil ei grovkartlegging kunne avdekke behov for nærare undersøkingar og behov for tiltak i tråd med vassforskrifta sine føringar. Kartlegginga vil vere eit samarbeid med dei lokale foreiningane av NJFF samt andre lokale ressurspersonar. Det blei hausten 2018 søkt om 100 000,- til prosjektet frå dei fylkeskommunale vassforvaltingsmidlar. Dette blei løyvd. Det er oppretta ei styringsgruppe for prosjektet der Ryfylke vassområde, Fylkesmannen og NJFF er representert. Det blei i første møte vedteke å utvide prosjektet til å gjelde for heile Rogaland. Vasskraft I regional plan for vassforvaltning 1 blir vassdraga Ulla og Førreåna prioritert for vilkårsrevisjon. For Røldalsvassdraget blir behov for kartlegging og tiltak prioritert. Suldal, Hjelmeland og Bykle kommune sendte krav om vilkårsrevisjon til NVE i februar 2018. NVE har sendt kravet til Statkraft for kommentar med frist ut februar 2019. I kravet er det ei rekkje tiltak som vil kunne betre miljøtilstanden i dei regulerte vassdraga, bl a miljøtilpassa vassføring og biotopjusterande tiltak i Ulla, Førreåna og Tysso. Ein krevje og tiltak i Suldalslågen for å betre tilstanden for anadrom fisk. Når det gjeld Røldal-Suldal underteikna Suldal og Odda kommune sommaren 2018 ein avtale om eit utgreiingsprogram med Hydro. Undersøkingane har starta, blant anna fiskeundersøkingar i alle magasin. I anadrome strekningar vil ein ha ein miljødesign tilnærming. Odda og Suldal kommune førebur krav om vilkårsrevisjon i 2019. I Årdalvassdraget blir det gjennomført habitatforbetrande tiltak i sideelver. NJFF-Rogaland samarbeider her med Lyse. Møteverksemd og representasjon Arbeidsgruppa og vassområdeutval Arbeidsgruppa hadde tre møter i 2018, vassmiljøutvalet hadde to, og i tillegg hadde me eit fellesmøte om 1 «Regional plan for vannforvaltning i vannregion Rogaland 2016-2021» side 8
hausten. Referat og andre saksdokument frå møta er tilgjengelege på Ryfylke vassområde sitt område på vannportalen.no, sjå her. Vasskoordinator har i tillegg vore på synfaringar og i møte i dei fleste sentrale kommunane. Andre møter/presentasjonar Vassdragskoordinator har delteke på følgjande samlingar/seminar. Revisjonsseminar, LVK, Oslo (19.okt) Tiltaksseminar, Sandnes (10. okt.) Sjøaureseminar, NJFF-Rogaland (13.-14.okt.) Sluttrapportering for Ulla-Førre undersøkingane, Statkraft Vasskoordinator har i 2018 vore i følgjande politiske utval og fortald om vasstilstand og vassarbeidet: Suldal, LMT-utvalet (26.april) Hjelmeland, Areal og forvaltningsutvalet (3.mai) Sauda kommunestyre (12.sept.) Rennesøy, Hovudutvalg for plan, miljø og utvikling (24.okt.) Strand kommunestyre (12.des.) Rogaland vassregionutval Vasskoordinator har i tillegg hatt føredrag for/på: Folkemøte i Røldal om miljøundersøkingar i Røldal-Suldal (dels i anna stilling) FNF-årsmøte, om vilkårsrevisjonar i Ryfylke (dels i anna stilling) NJFF-Rogaland (sjøaureseminar), om kartlegging av sjøaure i Ryfylke Suldalslågen forvaltningslag, om revisjonsprosessen og tankar om eit fagråd for Suldalslågen Vasskoordinator har i tillegg deltatt på fleire møte for å drøfte organisering, prosess, arbeidsmåte og konkrete problemstillingar, samt vore på feltarbeid og med media. side 9
Vassarbeidet har i 2018 vore synleg i lokalmedia. 1.3 ØKONOMI Vasskoordinator Avtale om arbeidsgivaransvar for vasskoordinator er inngått mellom Suldal kommune og Rogaland fylkeskommune. Gjeld 50 % stilling til og med utgongen av 2019. Kostnadsramma er 400 000,-. Stillinga finansierast i eit spleiselag mellom Rogaland fylkeskommune, staten ved Miljødirektoratet og kommunane i vassområde: Finnøy, Forsand, Hjelmeland, Rennesøy, Sauda, Strand og Suldal. side 10
Prosjektregnskap Vassregionutvalet i Rogaland behandla 30.03.2017 sak om fordeling av statlige midlar. Det blei vedteke at kr. 290 000,- blir fordelt til kvart av dei fire vassområda i vassregionen. «Beløpet skal brukes til tiltak eller kartlegging (kunnskapsforbedring), som er prioritert i regionalplan og regionalt tiltaksprogram for vannforvaltning 2016-2021.» Det går fram av fjorårets godkjende årsrapport korleis desse midlane er brukt. Det var ein rest på 137 025,- som ikkje var nytta. Det blei vedteke at vasskoordinator i samarbeid med arbeidsgruppa kunne disponere desse midlane i 2018 til tiltak eller kartlegging. Midlane er ikkje nytta. Det blir føreslått at vassområdet sine restmidlar, 137 025,- kan disponerast av vasskoordinator i samarbeid med arbeidsgruppa, i samsvar med nemnde vedtak i Vassregionutvalet i Rogaland. Prosjekt i 2018 Tilstandsovervaking av Mosvatnet (Suldal), Nessavatnet (Hjelmeland) og Høletjernet/Eretjeret (Strand) er gjennomført i 2018. Undersøkinga er finansiert jfr tidligare vedtak i vassområdeutvalet i sak 11/17. I ei felles overvaking har Ryfylke og Haugalandet vassområde fått utført ei undersøking av utvalde kystlokalitetar. Den ble gjennomført av Fishguard til ein kostnad av 430 800,- (u/mva). Prosjektet er fullfinansiert av statlege vassforvaltningsmidlar. Ryfylke vassområde har i 2018 starta oppfølging av tidligare undersøking av Nordelva i Sauda. Denne vil fortsette i 2019. Kostnad er 113 000,- (u/mva) og blir fullfinansiert av statlege vassforvaltningsmidlar. Ryfylke vassområde har starta eit sjøaureprosjekt i 2018. Det er løyvd 100 000,- til prosjektet frå Rogaland fylkeskommune. Prosjekt 2019 Førebels prosjektplan: Sjøaureprosjektet og kartlegging av Nordelva fortsetter. Som del av sjøaureprosjektet ønskjer ein i 2019 å få gjennomført ei fagleg tiltaksretta undersøking av gode potensielle sjøaurebekkar i Suldal og Sauda. Det er søkt om delfinansiering frå Fiskefondet. Andre moglege finansieringskjelder er statlege vassforvaltningsmidler, Rogland fylkeskommine og lokale fiskefond i Sauda og Suldal. NINA har på vegne av Ryfylke vassområde søkt om midlar til å undersøke for elvemusling i Leirangbekken i Forsand (ikkje Lerangsbekken). Bakgrunnen er at Cowi fann eit juvenilt individ side 11
her i 2017 når dei undersøkte bekken for bunndyr og påvekstalger på oppdrag av vassområde. Det er ønskelig å få undersøkt ein bekkestreng på Idsal i Strand. Oppfølging av utgreiingsprogrammet i forhold til Røldal-Suldal. side 12
ARBEIDSPLAN FOR RYFYLKE VASSOMRÅDE 2019 Det overordna målet er å oppnå miljømåla om god økologisk tilstand og godt økologisk potensial for vassførekomstane i Ryfylke. Dette krevje aktiv samordning av tiltak og verkemiddel mellom alle aktuelle sektorar og myndigheiter. Mål 1. Heilskapleg forvaltning av vassressursane i tråd med vassforskrifta 2. Styrke kunnskapsgrunnlaget ved å gjennomføre miljøundersøkingar 3. Følge opp regionalt tiltaksprogram ved å gjennomføre miljøtiltak for å nå fastsette miljømål 4. Jobbe for god medverking, opplysning og engasjement i vassforvaltninga Aktivitetsmål Auka kunnskapsgrunnlaget Informasjon og medverknad Tilstandsundersøking i Nordelva fortsetter Prosjekt kartfesting av sjøaurebekkar. Fellesprosjekt for Rogaland. Samarbeid med bl a NJFF. Eigen styringsgruppe. Som del av sjøaureprosjektet ønskjer ein i 2019 å få gjennomført ei fagleg tiltaksretta undersøking av gode potensielle sjøaurebekkar i Suldal og Sauda. Det må søkast om finansiering. NINA har på vegne av Ryfylke vassområde søkt om midlar til å undersøke for elvemusling i Leirangbekken i Forsand (ikkje Lerangsbekken). Bakgrunnen er at Cowi fann eit juvenilt individ her i 2017 når dei undersøkte bekken for bunndyr og påvekstalger på oppdrag av vassområde. Det er ønskelig å få undersøkt ein bekkestreng på Idsal i Strand. Oppfølging av utgreiingsprogrammet i forhold til Røldal-Suldal. Fortsette å orientere/presentere arbeidet i Ryfylke vassområde i relevante politiske utval i dei mest sentrale kommunane Oppdatere Ryfylke sitt område på vannportalen.no Gjere vassarbeidet kjent og gi rom for medverknad frå rettighetshaverar, allmenne og private interesser Ansvar - Frist Vasskoordinator Sauda k. 31.12.19 Vasskoordinator Arbeidsgruppa 31.12.19 Vasskoordinator Suldal og Sauda k. Vasskoordinator Vasskoordinator Strand k. Vasskoordinator Odda og Suldal k. - 31.12.2019 Vasskoordinator - 01.05.19 Vasskoordinator - Kontinuerleg Kommunane Vasskoordinator - Kontinuerleg
Oppfølging og rapportering Gjennomføre møter i arbeidsgruppa (3-5) og vassområdeutval (2) Bidra til at alle tiltak (med unnatak av der det er gjeve utsetting) oppført i regionalt tiltaksprogram blir operative. Følge opp vassforvaltingsarbeidet i eigen kommune og sikre politisk forankring for arbeidet i vassområdet. Vurdere å fremme politisk sak for løfte vassarbeidet. Involvere kommunalt tilsette innan plan, landbruk og avløp tettare i arbeidet med vassforskrifta. Medverke til utarbeiding av revisjonskrav for Røldal-Suldal Kommune rapporterer tiltaksgjennomføring til vasskoordinator som legg dette inn i vann-nett Følgje opp bestillingar frå vassregionmyndigheit, t.d. innspel/bidrag til hovudutfordringar for vassregionen, planprogram og rullering av plan. Vasskoordinator Leiar vassomr.utv. Kommunane Vasskoordinator - Kontinuerleg Representantar frå arbeidsgruppa - Kontinuerleg Arbeidsgruppa Vasskoordinator Odda og Suldal k. Vasskoordinator Arbeidsgruppa - Kontinuerleg Vasskoordinator Arbeidsgruppa Vassområdeutvalet - Kontinuerleg
Utkast 24. januar 2019 Saman for vatnet Oppdatering av regional vassforvaltingsplan med tilhøyrande tiltaksprogram Vedlegg X til høyringsdokument 2: Hovudutfordringar i Ryfylke vassområde Fotos: Jarle Lunde Hausten 2018 www.vannportalen.no
Innhald 1. Innleiing... 3 2. Om dokumentet... 4 2.1 Vassområdet vårt... 5 3. Miljøtilstanden i vassområdet korleis står det til med vatnet vårt?... 6 3.1 Økologisk tilstand i overflatevatn i vassområdet... 6 3.2 Sterkt modifiserte vassførekomstar (SMVF) i vassområdet... 7 3.3 Kjemisk tilstand og grunnvatn... 9 3.4 Endringar i miljøtilstanden... 9 4. Påverknader i vassområdet... 10 4.1 Kva påverkar vassførekomstane i vassområdet vårt?... 10 4.2 Samfunnsutvikling, klimaendringar og planlagd aktivitet og verksemd... 12 4.3 Endringar i påverknader og utviklingstrekk... 13 5. Miljømål og unntak i vassregionen... 18 5.1 Endringar i miljømål og unntak... 18 6. Tiltak i vassområdet... 20 2
1. Innleiing Fram mot 2021 skal dei regionale vassforvaltingsplanane og dei tilhøyrande tiltaksprogramma i heile Noreg oppdaterast og justerast. Den gjeldande regionale vassforvaltingsplanen med tilhøyrande tiltaksprogram har fått verke sidan 2016. Me skal no gå gjennom korleis det står til med vatnet, og justere planane for korleis me best kan ta vare på vatnet vårt framover. Oppdaterte planar og tiltaksprogram skal gjelde frå starten av 2022 til utgangen av 2027. Les meir om vassforvaltinga i Noreg her. I prosessen fram mot oppdaterte vassforvaltingsplanar og tiltaksprogram vil det vere to høyringar, med to dokument i kvar høyring. På høyring frå 1. april til 30. juni 2019: Planprogram (lenkje til dokumentet) Hovudutfordringar i vassregionen med vedlegg (dette er vedlegg X) På høyring frå 1. juli til 31. desember 2020: Forslag til oppdatert regional vassforvaltingsplan Forslag til oppdatert regionalt tiltaksprogram Dette dokumentet om hovudutfordringar inneheld ei oppdatert oversikt over miljøtilstand, påverknader og status for gjennomføring av tiltak og er derfor eit viktig dokument i prosessen fram mot oppdatert vassforvaltingsplan og tiltaksprogram. Ei felles forståing av kva som er dei viktigaste utfordringane, vil gi eit godt grunnlag for vidare samarbeid om oppdateringa av forvaltingsplanen og det tilhøyrande tiltaksprogrammet. Samtidig som hovudutfordringane skal også planprogrammet ut på høyring. I planprogrammet kan du lese meir om korleis prosessen fram mot oppdaterte planar skal gå for seg, kven som er involverte og når og prosessen for medverknad. Med høyringa av planprogram og hovudutfordringar er me no inne i planarbeidet for andre runde av regionale vassforvaltingsplanar. Gjeldande regional vassforvaltingsplan og tiltaksprogram blei utarbeidde i 2015, godkjende i 2016 og gjeld til utgangen av 2021. Planen og tiltaksprogrammet som no skal reviderast og oppdaterast, skal gjelde for åra 2022 til 2027. Gjeldande plandokument for planperiodane 2010 2015 og 2016 2021 finn du her. Utarbeidinga av dette dokumentet er basert på uttrekk frå Vann-Nett, samarbeid med vasskoordinatorar i vassregionen, og nettmøte med arbeidsgruppa i Ryfylke vassområde. Jarle Lunde Vasskoordinator i Ryfylke 3
2. Om dokumentet Dette dokumentet ser på kva som var dei viktigaste utfordringane i førre planleggingsrunde, og kva for utfordringar som gjeld no, og som skal setjast på dagsordenen og arbeidast vidare med i neste forvaltingsplan og tiltaksprogram. Er det dei same utfordringane som gjeld? Spørsmål i høyringa Dokumentet inneheld nokre spørsmål som me særleg ønskjer svar på i høyringa. Alle spørsmåla er samla i boksen nedanfor. Du må gjerne sende inn andre kommentarar i tillegg til høyringsspørsmåla. Me vil leggje til rette for innspel undervegs i arbeidet fram mot nye plandokument og i den kommande høyringa av plandokumenta frå 1. juli 2020. Spørsmål som me særleg ønskjer svar på i høyringa: Er miljøtilstanden og påverknadene rett omtalt? Finst det data hos sektormyndigheiter eller lokal/erfaringsbasert kunnskap som kan bidra til ei betre omtale? Er alle viktige interesser tekne omsyn til? Er det nokon viktige interesser som ikkje er omtalte? Har du eller organisasjonen din / bedrifta di / styresmakta di innspel til prioriteringar i det vidare planarbeidet? 4
2.1 Vassområdet vårt Følgjande kommunar ligg innanfor vassområde Ryfylke: Kvitsøy Rennesøy Finnøy Forsand Strand Hjelmeland Sauda Suldal Odda (delvis) Gjesdal (delvis) I tillegg har delar av Vinje, Bykle, Sirdal, Stavanger og Vindafjord kommunar mindre areal innanfor vassområdet. Tabell 1: Vassførekomstar i vassområdet. Vassdraga og kystområda er delte inn i vassførekomstar. Talet på vassførekomstar er ikkje statisk og kan endrast undervegs etter kvart som kunnskapen om vassmiljøet blir endra/forbetra. Kjelde: Vann-Nett 07.12.18. * SMVF betyr sterkt modifiserte vassførekomstar som på grunn av utnytting har blitt så forandra at god økologisk tilstand ikkje lenger er noko realistisk mål. I staden nyttar ein økologisk potensial, som er det beste ein kan rekne med å oppnå så lenge utnyttinga skal få halde fram som før. Drikkevatn Det blir no gjort ein jobb for at kart som viser vassførekomstar med tilhøyrande varsemdsområde, skal kunne takast ut av Vann-Nett. Karta skal inn i høyringsdokumentet. 5
3. Miljøtilstanden i vassområdet korleis står det til med vatnet vårt? 3.1 Økologisk tilstand i overflatevatn i vassområdet Som me ser av figur 1a har over 70 % av vassførekomstane i vassområde god eller svært god tilstand. Om ein ser på areal/lengde i staden for talet på vassførekomstar, er talet 80 % (fig 2a). Samanliknar ein dei 3 vasskategoriane elvar, innsjøar og kystvatn, finn ein at tilstandsklassane er ganske lik for kvar av dei (fig 2b). Tilstand er resultat av ulik påverknad frå mellom anna vasskraft, sur nedbør, flaumforbygging, avløp, landbruksavrenning og industri. Svært god tilstand svarar til naturtilstand. God tilstand er i liten grad påverka av mennesket og er standard miljømål etter vassforskrifta. Er tilstanden dårlegare enn god skal den løftast ved hjelp av miljøforbetrande tiltak. Også der tilstanden er god kan det vere trong for tiltak for å førebygge ei negativ utvikling. Arbeid etter vassforskrifta skal vere kunnskapsbasert. I starten av noverande tiltaksperiode mangle svært mykje kunnskap om vasstilstanden i Ryfylke. Det har derfor vore ei prioritert oppgåve å auke kunnskapsgrunnlaget. Ei rekkje undersøkingar er gjennomført der det har vært mistanke til negativ påverknad. Der det ikkje har vært mistanke til slik påverknad er det heller ikkje gjennomført tilstandsundersøkingar, desse er klassifisert basert på skjønn. I vassområde har me no ein rimeleg god oversikt over områda som har mindre enn god tilstand. Der det enno er manglar i kunnskapsgrunnlaget, vil dette bli prioritert. Kart som visar miljøtilstand finn du sist i kapittelet. Figur 1a: Oversikt over den økologiske tilstanden i overflatevatn i Ryfylke vassområde. Kjelde: Vann- Nett 07.12.18. 6
Figur 2a: Fordeling i antal og prosent per vasskategori i Ryfylke vassområde. Kjelde: Vann-Nett 07.12.18 Figur 2b Fordeling areal og lengde vasskategori i Ryfylke vassområde. Kjelde: Vann-Nett 07.12.18. 3.2 Sterkt modifiserte vassførekomstar (SMVF) i vassområdet Sterkt modifiserte vassførekomstar (SMVF) er definert som dei vatn og elvar/bekkar som er så øydelagde av fysiske inngrep, at dei ikkje vil kunne oppnå standard miljømål om minst god økologisk tilstand, utan at dei miljøforbetrande tiltaka går ut over det samfunnsnyttige formålet til inngrepet. Dette gjeld til dømes redusert vassføring, forbygging eller utretting av elvar, vegfyllingar, hamneanlegg med meir. For desse vassførekomstane blir tilstanden vurdert etter kor god han kan bli med miljøforbetrande tiltak som ikkje går vesentleg ut over samfunnsnytta av inngrepa. Denne tilstanden kallar me økologisk potensial, og miljømålet er godt økologisk potensial. Dersom ein SMVF har moderat, dårleg eller svært dårleg økologisk potensial, tyder det at ein med tiltak kan oppnå ei viss forbetring utan at det går vesentleg ut over samfunnsnytta av inngrepet. Med sine store kraftutbyggingar i Ryfylke er svært mange vassførekomstar satt til å vere SMVF. Under halvparten (35 %) er i dag rekna for å oppnå eit godt økologisk potensial (fig 1b). Majoriteten av regulerte vatn oppnår godt potensial, mens det for elvene er dårlegare stilt (fig 2c og 2d). Dette er ei vurdering som kan komme til å endre seg ved oppdatering av kunnskap. 7
Kraftutbygging utgjer det meste av sterkt modifiserte vassførekomstar. Lokalt er det imidlertid andre forhold også, t.d. er Finnøy bekkefelt som utgjer det meste av bekkar på Finnøy satt til SMVR, på grunn av stor grad av bekkelukking. Figur 1b: Oversikt over økologisk potensial i sterkt modifiserte vassførekomstar i Ryfylke vassområde. Kjelde: Vann-nett 07.12.18. Figur 2c Fordeling i antal og prosent per vasskategori, Sterkt modifiserte vassførekomstar i Ryfylke vassområde. Kjelde: Vann-Nett 07.12.18 8
Figur 2d Fordeling areal og lengde sterkt modifiserte vassførekomstar i Ryfylke vassområde. Kjelde: Vann-Nett 07.12.18 3.3 Kjemisk tilstand og grunnvatn Foreløpig har me lite data om den kjemiske tilstanden. Du kan lese litt meir om dette i «Hovudutfordringar for vassregionen». 3.4 Endringar i miljøtilstanden Endring i økologisk tilstand og økologisk potensial, som tilsynelatande har skjedd sidan 2015 i fleire vassførekomstar, skuldast hovudsakeleg at økologisk tilstand er kvalitetssikra. Dette på bakgrunn av nye tilstandsundersøkingar, eller ein har nytta eit anna skjønn enn tidligare, også dette på grunnlag av auka kunnskap. Da me ikkje har overvaking over tid kan me seie lite om faktiske reelle endringar. Alt i alt er nok endringane små, men me veit også: - sur nedbør er eit minkande problem - det er meir kunnskap om miljøtilstand og større fokus på balansert gjødsling i landbruket - det er gjennomført fleire grunnleggande og supplerande tiltak i ei rekkje vassførekomstar - plastforsøpling av vassførekomstane ser ut til å vere eit vaksande problem. 9
Kart 1. Miljøtilstand i innsjø og sjø i Ryfylke vassområde. Kjelde Vann-Nett 24.01.19 For nærare informasjon om vassførekomstane, og tilstand i elvar, viser me til vann-nett: https://vann-nett.no/portal/ 4. Påverknader i vassområdet 4.1 Kva påverkar vassførekomstane i vassområdet vårt? Figur 8 gir en oversikt over dei menneskeskapte belastningane som påverkar flest vassførekomstar, og i kva grad. Som ein ser er det vasskraft og sur nedbør som er dei klart største påverknadane i Ryfylke vassområde totalt sett. Ein må likevel merke seg at geografisk er det store forskjellar. På Ryfylkeøyane er desse ikkje noko påverknad, her er det avrenning frå jordbruk og spreidd avløp som er den største påverknadskjelda. 10
Vasskraftregulering: Ryfylke er særs viktig som leverandør av vasskraft. Kraftutbygging endrar tilstanden til naturen i og rundt vassdraga fordi dei fysiske og kjemiske forholda blir endra. Dette påverkar plante- og dyrelivet, både direkte og indirekte. I dag ser me gjerne annleis på vassmiljøet enn den gong dei store kraftutbyggingane blei vedteke. I samband med revisjon av konsesjonsvilkår er det difor viktig å løfte fram eit godt vassmiljø. Kart 2, sist i kapittelet, viser påverknad frå vasskraft. Sur nedbør: I indre og høgare strøk er påverknadene av sur nedbør ennå merkbar, men i betring. Fortsatt må me kalke enkelte vassdrag i Ryfylke. Kart 3, sist i kapittelet, viser påverknad frå langtransportert forureining. Avrenning frå landbruk: Der det er jordbruksdrift er vatnet ofte negativt påverka. Jordbruksdrift fører til avrenning av næringsstoff og større tap av jord samanlikna med skog og utmark. Slik avrenning bidrar til auka næringsstofftilførsel, algeoppblomstring og tilslamming av elver og bekkar, som igjen påverkar leve og oppvekstvilkår for fisk og andre artar i vassdraga. Plantevernmiddel som nyttast i jordbruket blir og funne i vassmiljøet, med ulik grad av giftighet og påverknad. Kart 3, sist i kapittelet, viser påverknad frå jordbruk. Spreidde avløp er ein diffus påverknad me har liten kunnskap om. Framande artar og sjukdom: I 2003 fekk ein innført hybridfrosk og damfrosk på Finnøy. Desse finst no i store mengder på øya. Andre framande artar i Ryfylke er blant anna bekkerøye og ørekyt. Å forhindre vidare spreiing er det viktigaste tiltaket. Som ein kan sjå er ikkje påverknad frå fiskeri og akvakultur med blant dei 10 i oversikten. Årsaka er at påverknaden er rekna for å vere liten. Sjå kart 5, sist i kapitelet. Rømming av laks og lakselus er dei største miljøutfordringane for oppdrettsnæring. Dette har ein negativ påverknad på laks og sjøaure. Figur 3: Oversikt over dei ti største påverknadsgruppene i vassområde Ryfylke. Kjelde: Vann-Nett 07.12.18 11
Vassførekomstar kan ha fleire påverknader samtidig: Figur 8: Vassførekomstar med 0, 1, 2, 3 og 4 eller fleire påverknader i vassområde Ryfylke. Kjelde: Vann-Nett 07.12.18. Figur 8a: Vassførekomstar med 0, 1, 2, 3 og 4 eller fleire påverknader utan sur nedbør i vassområde Ryfylke. Kjelde: Vann-Nett 07.12.18. 4.2 Samfunnsutvikling, klimaendringar og planlagd aktivitet og verksemd Framtidig aktivitet og verksemd kan komme til å påverke vassførekomstane, og det kan mellom anna få følgjer for kvar og når me når miljømåla. Kva slags aktivitet og verksemd kjem til å påverke vassførekomstane i regionen vår framover? Kva slags utfordringar vil klimaendringar kunne få i vassområdet vårt? Det er antatt liten endring av samfunnsutvikling og klima i perioden sidan 2015. 12
4.3 Endringar i påverknader og utviklingstrekk Tidligare var vassdragsregulering og sur nedbør dei viktigaste truslane mot sjøaure og villaks. I dag blir rømt oppdrettsfisk og lakselus sett på som alvorlege truslar. Mattilsynet og Fiskeridirektoratet jobbar med å ferdigstille vurdering av effekten av lakselus og rømt fisk på vill laks. Data vil bli registert i Vann-Nett i januar 2019, men er ikkje klart når dette skrivast. I ein rapport frå Havforskingsinstituttet konkludere med moderat risiko for lakselusindusert villfiskdødelighet i 2018 for Ryfylke. Fleire kjemiske stoff nyttast til avlusning av laksefisk. Desse er meir giftige for lakselus enn for laksen som skal behandlast, men kan og kan og være giftige for andre marine dyr. Det har særleg vore mediafokus på hydrogenperoksid verknad på torskeegg og krepsdyr. Det er viktig å ha fokus på denne påverknaden. Ein har stadig blitt meir klar over kva negativ betydning forsøpling og forureining med plastprodukt har for livet i vatn og havet. I Ryfylke har dette hatt særleg i fokus i samband med bygging av Ryfast. Plast er eit emne som må bli ein større del av vassforvaltningsarbeidet. I dei konsesjonane der det er innført standard naturforvaltningsvilkår kan Miljødirektoratet eller Fylkesmannen pålegge undersøkingar. På denne måten kan ein få fram ny kunnskap om biotopjusterande tiltak med mulige påfølgjande tiltak som kan føre til auka økologisk potensial. 13
Kart 2. Vasskraft sin påverknadsgrad på vassførekomstane i Ryfylke vassområde. Kjelde Vann-Nett 24.01.19. For nærare informasjon om vassførekomstane viser me til vann-nett: https://vannnett.no/portal/ 14
Kart 3. Langtransportert forureining sin påverknadsgrad på vassførekomstane i Ryfylke vassområde. Kjelde Vann-Nett 24.01.19. For nærare informasjon om vassførekomstane viser me til vann-nett: https://vann-nett.no/portal/ 15
Kart 4. Jordbruk sin påverknadsgrad på vassførekomstane i Ryfylke vassområde. Kjelde Vann-Nett 24.01.19. For nærare informasjon om vassførekomstane viser me til vann-nett: https://vannnett.no/portal/ 16
Kart 5. Fiskeri og akvakultur sin påverknadsgrad på vassførekomstane i Ryfylke vassområde. Kjelde Vann-Nett 24.01.19. For nærare informasjon om vassførekomstane viser me til vann-nett: https://vann-nett.no/portal/ 17
5. Miljømål og unntak i vassregionen Miljømåla frå 2016 Vassforvaltingsplanane som me jobbar etter no (2016 2021), blei vedtekne i vassregionane i 2015 og godkjende av departementa i 2016. Miljømåla er viktige fordi dei skal beskytte vassdraga og kystvatnet mot å få ein dårlegare miljøtilstand. Dei skal og verke til at miljøtilstanden vert betre og retta opp att for å nå god økologisk og kjemisk tilstand. Vassforvaltingsplanane bidreg til felles innsats for å redusere forureining og andre negative påverknader på kystvatn, grunnvatn og vassdrag. Vassdrag med god miljøtilstand har lite forureining og er eigna for bading, som drikkevatn, for sportsfiske og andre gode naturopplevingar. Kystvatn med lite miljøgifter gir trygg sjømat og høve til å hauste av alt det gode havet har å by på, også i framtida. Miljømåla for naturlege vassførekomstar i gjeldande vassforvaltningsplan: Figur 9: Fordelt miljømål for Ryfylke vassområde. Kjelde Vann-nett 10.12.19 Godt økologisk potensial for sterkt modifiserte vassførekomstar: Tabell 2: Vassførekomstar med fordeling på dei ulike kategoriane av potensial. 5.1 Endringar i miljømål og unntak I vann-nett har det i mange tilfelle vore satt utsatt frist for kunnskapsinnhenting knyt til vassførekomstar. Vassområde har sett på dette som feil og har sletta desse. 18
Endringar i miljømål og unntak har blitt gjort av NVE og kanskje også andre sektormyndigheiter. Dei må i høyringa kommentere kva endringar som er gjort og kvifor. Viktige brukarinteresser i vassområda og regionen I tillegg til hovudmålet om godt vassmiljø kan det vere tilfelle der viktige brukarinteresser tilseier strengare miljømål. For å beskytte drikkevasskjelder kan det vedtakast strengare miljømål i enkelte vassførekomstar, til dømes svært god tilstand. Ein bør og vurdere strengare miljømål i områder som er viktige for friluftsliv, kanskje særleg for badeplassar, men også der det finst sårbare artar og økosystem. Nokre viktige brukarinteresser: Kraftproduksjon: Ryfylke er har mage store og eldre vasskraftreguleringar. Dei siste 10-åra har ein og fått ei rekkje små kraftverk. Jordbruk: Det er jordbruk i lågare strøk i heile vassområdet. Særleg dominerande på Finnøy og Rennesøy. Oppdrettnæring: Nyttar heile fjordbassenget. Sandsfjorden er nasjonal laksefjord Flomsikring: Forbygging, kanalisering og fjerning av kantsone er relativt vanleg i vassområde. Industri: Nyttar vatn blant anna til kjøling og resipient Veg: Vassdrag og vatn blir påverka ved vegutbygging. I tillegg er vassdraga resipient for avrenning frå bruk. Reiseliv og turisme: Vatn, fjordar og fjell er ein grunnpilar for turisme. Preikestolområdet og Lysefjorden er ein bauta i norsk reiseliv. Friluftsliv og fiske: Fiske er viktig i vassområdet, både i vatn, elv og sjø. Det same er friluftsliv og rekreasjon. Badeplasser. Drikkevatn: Private brønnar, mindre vassverk og kommunale vassverk Avløp: Elvar, vatn og sjø fungerer som resipient for avløp. I tillegg til kommunale reinseanlegg er det mykje spreidd avløp. Biologisk mangfald: Ulike artar og økosystem. Elvemusling og sjøaure Elvemusling er ein ansvarsart i Norge er og på raudlista. Det er fleire kjende lokalitetar i Hjelmeland, Strand og Forsand. Å få til ei forbetring av elvemuslingen sin situasjon bør prioriterast. Sjøauren slit noko som igjen får konsekvensar for fritidsfiske. Lakselus er ein negativ påverknad i sjøen nemnd tidligare. I tillegg er det problem med habitatendringar og menneskeskapte vandringshinder. Det er på initiativ frå Ryfylke vassområde starta ei kartlegging av alle sjøaurebekkar Rogaland. Desse skal kartfestast. Tiltak må settast i gang der tilstanden ikkje er god. Revisjon av konsesjonsvilkår Suldal, Hjelmeland og Bykle kommune sendte krav om vilkårsrevisjon til NVE i februar 2018. I kravet er det ei rekkje tiltak som vil kunne betre miljøtilstanden i dei regulerte vassdraga, bl a miljøtilpassa vassføring og biotopjusterande tiltak i Ulla, Førreåna og Tysso. Ein krevje og tiltak i Suldalslågen for å betre tilstanden for anadrom fisk. Når det gjeld Hydro sin konsesjon for Røldal-Suldal har Suldal og Odda kommune sommaren 2018 underteikna ein avtale om eit utgreiingsprogram med konsesjonæren. Undersøkingane har starta, blant anna med fiskeundersøkingar i alle magasin, samt i anadrome strekningar. Odda og Suldal kommune førebur krav om vilkårsrevisjon i 2019. 19
Lyse fekk nye konsesjonsvilkår i 2015 med minstevassføring i Årdalsvassdraget. Det blir her også gjennomført habitatforbetrande tiltak. Dirdalselva er påverka av Sira-Kvina utbygginga. Her er det stilt krav om habitatforbetrande tiltak i revisjonskrav som i saksbehandlinga er i sluttfasen. I dag ser me gjerne annleis på vassmiljøet enn den gong dei store kraftutbyggingane blei vedteke. Når ein no etter kvart får innført moderne naturforvaltningsvilkår i konsesjonane (fleire har), bør ein saman med regulant gjennomføre undersøkingar med mål om forbetrande tiltak utan vasslepp. Dette for å oppnå godt økologisk potensial. 6. Tiltak i vassområdet Sektormyndigheiter arbeider kontinuerlig med å oppretthalde eller forbetre vassmiljøet med ulike tiltak. Innanfor landbruk blir det arbeid med balansert gjødsling, kantvegetasjon til vassmiljø, riktig jordbearbeiding med meir. Innanfor vatn og avløp, arbeider kommunane med å reinse avløpsvatn, og å bygge ut å vedlikehalde infrastrukturen osb. Som figuren viser, har Miljødirektoratet ein stor del av tiltaka i vassområdet. Dette er tiltak i samband med sur nedbør (internasjonale avtalar), forbetring av kunnskapsgrunnlaget for regulerte vassdrag, og tiltak i forhold til industri. Fylkesmannen har tiltaksansvar til informasjonstiltak fremmande artar, kalking, forbetring av kunnskapsgrunnlaget for ein del regulerte vassdrag og diffus forureining. Av dei 69 tiltaka som er registert på kommune er dette hovudsakeleg forbetring av kunnskapsgrunnlaget med omsyn til påverknadene spreidde avløp og jordbruksavrenning. Her er og tiltak som går på reinseanlegg og forbetring av avløpsnett, og utbetring av hydrotekniske anlegg. Figur 5: Tiltak fordelte på tiltaksansvarleg myndigheit i Ryfylke vassområde, basert på den regionale vassforvaltingsplanen for åra 2016 2021. Kjelde: Vann-Nett 07.12.18. 20
Ein skil mellom grunnleggjande og supplerande tiltak. Grunnleggande tiltak følgjer av lovar og forskrifter som gjeld for den enkelte sektor, og er ikkje ein konsekvens av vassforskrifta. Døme er tiltak for å oppfylle dei reinsekrava forureiningsforskrifta stiller til avløpsanlegg eller industrireinsing, og dei krav gjødselvareforskrifta stiller. Der dei grunnleggande tiltaka ikkje er tilstrekkeleg for å oppnå miljømåla etter vassforskrifta, må ein sette inn supplerande tiltak. Døme er tiltak for fjerne menneskelege vandringshinder for fisk og frivillige miljøavtaler innan jordbruket. Fordelinga av grunnleggjande og supplerande tiltak i vassregionen ser slik ut: Figur 6: Fordeling av grunnleggjande og supplerande tiltak i Ryfylke vassområde, basert på den regionale vassforvaltingsplanen for åra 2016 2021. Kjelde: Vann-Nett 07.12.18. Status for gjennomføring av tiltak Tabell 2 og Figur 13 syner status for gjennomføring av tiltak, basert på innrapportering frå dei enkelte sektorstyresmaktene og opplysningar frå kommunane. Dei fleste av tiltaka innanfor kommunal sektor gjeld kunnskapsinnhenting ved miljøundersøkingar. Dette er eit supplerande tiltak. Vassforskrifta krev at tiltak skal vere starta innan 3 år etter at forvaltningsplan og tiltaksprogram er vedtatt. Noverande tiltaksprogram vart vedtatt av fylkestinga i desember 2015, og skal såleis vere starta i desember 2018. Nokre av tiltaka er utsatt. Status vil bli oppdatert fortløpande. Nedanfor visast progresjon i tiltak som blei foreslått i vedtekne tiltaksprogram i vassområdet 2016 2021. Tabell 3: Oversikt som viser tiltaksgjennomføring i Ryfylke vassområde. Kjelde. Vann-nett 07.12.18. 21
Figur 7: Tiltaksgjennomføring per sektor i Ryfylke vassområde. Kjelde: Vann-Nett 07.12.18. 22