О қ ыту ә дістері ж ә. Та қ ырыбы: Орында ғ ан: Топ: Т-441. Сакиева Меруерт анбаева Б.Ш жыл

Transkript

1 Қ аза қ стан Республикасы Білім ж ә не Ғ ылым министрлігіні ң Семей қ аласында ғ ы Ш ә к ә рім атында ғ ы университеті Информатика кафедрасы С Ө Ж 2 Та қ ырыбы: О қ ыту ә дістері ж ә не құ рал жабды қ тары Орында ғ ан: Сакиева Меруерт Тексерген: Т ұ р ғ анбаева Б.Ш. Топ: Т жыл

2 О қ у ә дістері мен құ рал- жабды қ тары. Оқу, əдіс, тəсіл жəне ережелері түсінігі мен мəні Оқу əдістерін топтастыру Оқу құрал-жабдықтары Оқу əдістері мен құралдарын іріктеу

3 Бала оқытуды о жақсы білейін деген адам әуелі балаға үйрететін нәрселерін өзі жақсы білуі керек

4 Әдіс оқу-тәрбие жұмыстарының алдында тұрған міндеттерді дұрыс орындау үшін мұғалім мен оқушылардың бірлесіп жұмыс істеу үшін қолданатын тәсілдері. Әдіс арқылы мақсатқа жету үшін істелетін жұмыстар ретке келтіріледі. Оқыту әдістері танымға қызығушылық туғызып, оқушының ақыл-ойын дамытады, ізденуге, жаңа білімді түсінуге ықпал етеді. Оқытуда ең басты нәрсе оқушылардың танымдық жұмыстары. Оқыту әдістері ең анық фактілерді білуді қамтамасыз етеді, теория мен тәжірибенің арасын жақындатады. Тәсіл оқыту әдісінің элементі. Жоспарды хабарлау, оқушылардың зейінін сабаққа аудару, оқушылардың мұғалім көрсеткен іс-қимылдарды қайталауы, ақыл-ой жұмыстары тәсілге жатады. Тәсіл оқу материалын түсінуге үлес қосады. Оқыту тәсілдерінің түрлері: ой, зейін, ес, қабылдау, қиялды жақсарту тәсілдері; мәселелі жағдаят тудыруға көмектесетін тәсілдер; оқушылардың сезімдеріне әсер ететін тәсілдер; жеке оқушылар арасындағы қарым-қатынасты басқару тәсілдері.

5 Ма қ сатты к ө здеген ə дістер тобына енетіндер: - білім жинақтау əдісі; - ептілік жəне дағды қалыптастыру əдісі; - білімді қолдану ептілік пайдалану əдісі дағдыларды бекіту мен тексеру (бақылау) əдістері

6 2. О қ ыту ә дістері ж ә не оларды жіктеу м ә селесі. Ә дістер белгілі бір негіз бойынша топтар ғ а б ө лінеді. XIX ғ асырды ң жылдарында Б.Е.Райков, К.П.Ягодовский т ү сіндіру, т ә жірибелік, зерттеу, зертханалы қ ә дістерін жетілдірді. О қ ушылар с ө зден, кітаптан, к ө рнекіліктен, т ә жірибелік ж ұ мыстардан білім алады. Осыны ескеріп жылдарда Н.М.Верзилин, Е.Я. Голант с ө здік, т ә жірибелік, к ө рнекілік ә дістерін ұ сынады. Қ азір компьютерлік ж ү йелер ар қ ылы білім алу м ү мкіндігі бар. М.А.Данилов ( ), Б.П.Есипов ( ) дидактикалы қ ма қ сат қ а жету ү шін қ олданылатын ә дістерді топтастырды. Олар: білім алу, іскерлік ж ә не да ғ дыларды қ алыптастыру, білімді қ олдану, шы ғ армашылы қ іс- ә рекет, бекіту, білім, іскерлік, да ғ дыларды тексеру. Атал ғ ан авторларды ң пікірлері бойынша о қ ыту ә дісі - дидактикалы қ ма қ сат қ а жету ү шін о қ ушыларды ң іс- ә рекетін реттеп, ұ йымдастыру т ә сілдері. Б ұ л саралауда ә дістер о қ ытуды ң алдында т ұ р ғ ан міндеттермен с ә йкестендірілген. И.Я.Лернер, М.Н.Скаткин о қ ыту ә дістерін о қ ушыларды ң танымды қ ж ұ мыстарыны ң т ү ріне қ арай топтастыр ғ ан. Авторлар балалар ғ а а қ ыл-ой ж ұ мысыны ң, ө з бетімен білім алуды ң жолдарын к ө рсетеді.

7 Т ə жірибеде негізгі ү ш білім к ө зі на қ ты таныл ғ ан: Сөз көрнекілік іс- рекеттік ə (практика). Осы ғ ан орай ажырататынымыз: с ө здік ə дістер (білім к ө зі ретінде ауызша не жазба с ө з қ ызмет етеді); к ө рнекі ə дістер (білім к ө зі- ба қ ылау ғ а т ү скен заттар, құ былыстар, к ө рнекі құ ралдар) ж ə не іс- ə рекеттік ə дістер (білім ж ə не ептіліктер ойын, о қ у, қ арапайым е ң бектік істер процесінде қ алыптасады).

8 Сабақтарда қолданылатын әдістер Түртіп алу әдісі Зерттеу әдісі Кейс әдісі Сын тұрғысынан ойлау әдісі Жалқылау жалпылау әдісі Ұжымды қ оқыту әдісі Салыстыру әдісі Ой толғау әдісі Модульдік әдіс Диалогтік әдіс Рөлдік ойын әдісі Проблемалы қ әдіс

9 Т ү сіндірме к ө рнекілі ə дісті ң м ə ні о қ ытушы ə р қ илы құ рал-жабды қ тар к ө мегімен дайын а қ паратты хабарлайды, ал о қ ушылар оны қ абылдайды, т ү сінеді ж ə не есте қ алдырады. О қ ушыларды ң танымды қ іс- ə рекеті дайын білімдерді есте қ алдыруымен еленеді, біра қ б ұ л бейсаналы қ де ң гейде де болып, а қ ыл-ой белсенділігіне еш қ андайда ə сер етпеуі ы қ тимал. Осыдан т ү сіндірме, я ғ ни а қ паратты- іштей т ү сіну ə дісі ə рдайым тиімді бола бермейді. Қ айта жасау (репродуктивті) ə дісте о қ ытушы а қ паратты дайын к ү йінде хабарлап, т ү сіндіреді, ал о қ ушылар оны ме ң геріп, ұ стаз тапсырмасымен сол к ү йінде қ айталап айтып береді. Білім ө згеріске т ү спейді, о қ ушыдан шы ғ армашыл белсенділік талап етілмейді. Қ айта жасау ə дісіні ң, а қ паратты қ іштей т ү йсіну ə дісіндегідей басты тиімділігі- уа қ ыт, к ү ш қ уат ү немділігі. Б ұ л ə діс қ ыс қ а уа қ ытта, к ө п к ү ш ж ұ мсамай ау қ ымды к ө лемдегі білім қ оры мен ептіліктерді т ү сіндіріп жеткізуге м ү мкіндік береді. Саба қ барысында ғ ы к ө п қ айталаудан білім бекімі бір қ анша жо ғ ары болады. Біра қ б ұ л ə діс те о қ ушыларды ң ой белсенділігін к ө теруде ө зіні ң тиімсіздігімен бай қ алады. Танымды қ процесті ң біршама жо ғ ары де ң гейде таныл ғ аны - б ұ л б ө лшектеп ізденіс (эвристикалы қ ) ə дісі. Б ұ л ə діске байланысты о қ ушылар к ү рделі о қ у проблемасын толы қ тай бастан-ая қ шешпестен, проблеманы

10 Т ү сіну. Та қ ырып бойынша қ ажетті лексиканы жа ңғ ырту (білімдерін аны қ тау). Ты ң дап т ү сіну (м ә тінді о қ у немесе ауызша баяндау).

11 Оқу құрал жабдықтары Оқу əдістері белгілі оқу ( дидактика) құрал - жабдықтарымен іске асырылады. Оқу құрал-жабдықтары - бұл білім алу, ептіліктер қалыптастыру көздері. «Оқу құрал жабдықтары» түсінігі кең жəне тар мағынада қолданылады. Тар мағынада бұл түсінік оқу жəне көрнекі құралдары, көрсетпе жабдықтар, техникалық саймандар жəне т.б. байланысты. Ал кең мағынада оқу құрал-жабдықтары деп білім мақсатын іске асыруға жəрдемші жағдаяттардың бəрін түсінеміз, яғни оқу əдісі, формасы, мазмұны, сонымен бірге оқудың арнайы бұйымдарының бəрі осы оқу жабдықтарын құрайды. Оқу құралдарының көмегімен дүниені тікелей де жанама тануды жеңілдетеміз. Олар, əдістер сияқты оқу, тəрбиелеу жəне дамыту қызметтерін атқарып, оқушыларды ынталандыруға, оқу-танымдық іс-əрекетті басқару мен бақылауға пайдаланылады. Дидактикалық құралдар төмендегідей тіркеледі: - көру (визуалды) құралдары -кестелер, карталар, табиғи объекттер ж.т.б.; - есіту(аудио)құралдары-радио, магнитафон, əн-күй аспаптары ж.т.б.; - есіту-көру құралдары-дыбысты фильмдер, теледидар ж.т.б.; - сөздік құралдар - оқулықтар, мəтіндер; - оқу процесін авмоматтастырушы құралдар тіл кабинеттері, компьютерлер, ақпараттық жүйелер, телебайланыс- қатынас тораптары; - сөз, сөйлеу, ым-ишара, дене қозғалыстары.

12 Өз з бетінше, дербес ізденуге жол ашады. Шы ғ армашылы қ ж ұ мыстар ғ а баулиды. Қ иялын, ойын ұ штайды. Ойлау. Біріктіру (жа ң а с ө здер алдымен т ұ тас қабылданады). Талдау (сонан со ң талданады). Біріктіру (одан кейін қ айтадан т ұ тас қ абылданады).

13 Ассоциация ә дісі. Қ ызы қ тыруды ояту ү шін, ой тудыруды к ү шейту ү шін қолданылады.

14 Ұ жымды қ о қ ыту ә дісі. Білімді саналы ме ң гереді, біреуге ү йрету, біреуден ү йрену ар қ ылы логикалы қ ойлау, с ө йлеу, салыстыру, д ә лелдеу да ғ дыларды қ алыптастырады. Ұ жымды қ о қ ыту ә дісін ұ йымдастыруда т ө рт т ү рлі т ә сілдерді қ олдану ғ а болады: Жекелей ж ұ мыс Ж ұ пты қ Топтық Ұ жымды қ

15 Кубизм ә дісі. Ма ғ ынасы тере ң ж ә не қ ызы қ ты стратегияны ң бірі. Та қ ырыпты жан-жа қ ты қ амту ғ а м ү мкіндік ту ғ ызады. Алты қ ыры бар: Сипатта ң ыз Салыстыры ң ыз Зертте ң із Талдау жаса ң ыз Қ олданы ң ыз Д ә лелде ң із Кубик қ ырлары бойынша ж ұ мыс ауызша, жазбаша, аралас т ү рде ж ү руі м ү мкін.

16 Талдау ә дісі. Ойлау мен ауызша с ө йлесу да ғ дысын қ алыптастыру. С ө здік қ орларын байыту.

17 Проблемалы қ ә діс. Ө з беттерімен ә рекеттеніп проблема шешу жолдарын іздестіреді. Ойлау қ абілеттерін дамыта отырып коммуникация ғ а ша қ ырады.

18 Т ү ртіп алу ә дісі INSERT. Өз з ойын білдіреді. Білмегенін с ұ ра қ -жауап ар қ ылы біледі. Т ү сінгендерін ө з с ө здерімен жеткізіп, ө з ойларын на қ тылайды. Б ұ л ә дісте ү лестірмелі карточка қолданылады. Білемін Жаңа ақпарат Білдім Мен ойлаймын ойламаймын Сұрағым бар v + - -

19 Ынталандыру ә дісі О қ ыту процесінде баланы ң о қ у іс- ә рекетіне о ң к ө з қ арасын ту ғ ызу керек. О қ ылып отыр ғ ан материалды ң о қ ушыны тебірентуі, қ уаныш қ а б ө леуі, та ң қ алдыруы, аяушылы қ сезімін тудыруы саба қ ты ң ма қ сатына жетуді тездетеді. Педагог а қ ын М.Ж ұ мабаев а қ ыл к ө ріністері ә серленуден пайда болады, ә серленуді ң к ү шті болуы, жал ғ асып дамуы ұғ ымны ң д ұ рыс болуыны ң кепілі деп к ө рсетеді. Жа ң ашыл м ұғ алім Е.Н.Ильин ә деби шы ғ армаларды ң адамгершілік туралы жаз ғ ан жерлерін о қ ушылар ғ а талдатады. Қ ызы қ ты мысалдар, т ә жірибе ж ү ргізу, бір-біріне кере ғ ар келетін ай ғ а қ тар о қ ушыны ң т ү рлі сезімдерін ту ғ ызып, оны о қ у ғ а ынталандырады. "Т ұ рмыста ғ ы физика", "Ертегілердегі физика" деген та қ ырып қ а мысалдар жинату да пайдалы ж ұ мыс. Ата қ ты ғ алымдарды ң ж ә не қ о ғ ам қ айраткерлеріні ң ө мірі мен қ ызметі туралы кештер, к ө ркем ә дебиеттен ү зінділер о қ у танымды қ қ ызы ғ ушылы қ ты арттырады. М ұғ алімні ң с ө йлеу м ә дениеті де о қ ушы сезіміне ә сер етеді. О қ улы қ та қ ырыптарыны ң мазм ұ ны - о қ у іс- ә рекетіне қ ызы қ тыратын негізгі құ рал. О қ у ғ а қ ызы қ тыруды ң ө те жа қ сы ә дісі - танымды қ ойындар. Пікірсайыстар да о қ ушыны о қ у ғ а қ ызы қ тырады. Ү лгерімі т ө мен о қ ушыларды жеткен жетістігіне қ уанту да оларды ң о қ у ғ а ы қ ыласын арттырады.

20 Пайдаланыл ғ ан ә дебиеттер тізімі: Педагогика. С.Әбенбаев, Ж.Әбиев (Астана,2009) Педагогика. Бейсенбаева А.А 1.3 (Алматы, 2003) Педагогика. Ж. Қоянбаев, Р. Қоянбаев. (Астана, 1998.) Әбенбаев С.Ш, Құдиярова А.М, Әбиева Ж.Ә «Педогогика», Астана 2003ж

21