Lokalsamfunn med MOT Kulturlandskap Nøkkeltal - status og mål i planperioden Det moderne samfunnet

Transkript

1 Årsmelding og rekneskap

2 1

3 Innhold 1. Rådmannen sin innleiing Innsatsområda Å bu i Hjartdal Folketalsutvikling Demografi Levekår Bustad Pleie og omsorg Helse Barnehage og skule Trygge lokalsamfunn beredskap Nøkkeltal mål og resultat Sentrum og møteplassar Sauland sentrum Tuddal frå bygd til landsby Gvammen Nøkkeltal mål og resultat Levevegar Næringsstruktur Primærnæringar Reiseliv Arbeidsløyse Etablering Næringsareal Næringsforum Næringsfond Praktisk yrkesopplæring Kommunen som arbeidsplass Nøkkeltal mål og resultat Identitet der røtene er Omdøme Kultur

4 Lokalsamfunn med MOT Kulturlandskap Nøkkeltal - status og mål i planperioden Det moderne samfunnet Vegen mot ein ny kommune Klima og energi Fritidsbebuaren Vatn og avløp Folkehelse og førebygging ekommune/ikt Lokaldemokrati og brukardialog Effektiv kommunal forvaltning Nøkkeltal mål og resultat Økonomisk resultat Verdsøkonomien Norsk økonomi Kommuneøkonomien Skatteinntekter på inntekt og formue Rammetilskott Konsesjonskraftinntekter Utbytte Renter og avdrag Løn og sosiale utgifter Pensjon Driftsutgifter rammeområda Økonomiske nøkkeltal Rekneskapsmessig meir/mindreforbruk Investeringsrekneskap Gjeld Sjølvkostområda Nøkkeltal - Mål og resultat Gjennomføring av konkrete tiltak Driftsbudsjettet

5 Auka konsesjonskraftinntekter Auka skjønnsmidlar knytt til arbeidsgjevaravgift Generell stillingsreduksjon oppvekstsektoren Nye betalte tenester ved helsekontoret Endra vaktordning sjukeheimen Bemanningsreduksjon kjøkken Bemanningsreduksjon logistikkontor Bemanningsreduksjon Hågån Effektivisering reinhald Ny organisering vaskeriet Stig- og løypeplan Redusert løypetilskot Juridiske tenester Redusert bemanning sentraladministrasjonen/samfunnsutviklingsavd Inntak av lærling Auka kulturtilskot Tilskot Reisjåsamlinga Utgreiing interkommunalt samarbeid Ingen auke i vassavgifta Investeringsbudsjettet Åsenfeltet Øygardsjordet Omsorgsbustader Flyktningbustader Bil driftsavdelinga IKT i skulen Regionale IKT-tiltak Sauland skule Sal Staurhaugen Oppfølging av verbalpunkt Tiltaksliste aksjon skuleveg Prosjekt knytt til utflytta ungdom Utgreie samankopling av VA-nettet i Sauland og Notodden

6 Utarbeide vedtekter for støtteordning til gamle/freda bygg Prosjektere kjøp og omklassifisering av leilegheiter til omsorgsbustader Interkommunalt samarbeid landbruk, skogbruk, kart, oppmåling, byggesak Fremme sak om sal av Staurhaugen Planlegge og realisere ny Sauland skule Etablere nytt næringsfond Evaluering av næringsarbeidet Ny organisering av vaskeriet Annan rapportering Tilsyn Internkontroll Diskriminering og tilgjenge Vedlegg

7 1. Rådmannen sin innleiing For andre år på rad er det ei glede å kunne legge fram eit positiv rekneskapsresultat. Dei politiske og administrative grepa som er tatt for å betre den kommunale økonomien gir resultat. Samtidig så viser brukarundersøkingane at folk er godt fornøgd med dei kommunale tenestene, og medarbeidarundersøkinga viser at dei tilsette er stolt av arbeidsplassen sin. Det siste er ikkje berre eit resultat, men ein viktig årsak til at kommunen klare å levere gode tenester innafor vedteken budsjettramme. Hjartdal kommune har dei siste par åra hatt ein positiv utvikling i skatteinngangen. Skatteinntektene aukar meir i Hjartdal enn i dei fleste andre kommunar. Låg arbeidsløyse og positiv utvikling i lokalt og regionalt arbeidsmarknad. Det blir i ein del samanhengar peika på at næringslivet i Hjartdal er lite og svakt. I denne årsmeldinga legg eg fram statistikk som viser at status og utvikling i Hjartdal er meir positiv enn det ein kan forvente ut frå utviklinga på nasjonalt nivå. I tillegg så veks folketalet - og er nå tilbake på same nivå som i Dette viser at vi er på god veg til å nå kommuneplanen sitt mål om tre livskraftige bygder. Både politisk og administrativ leiing i Hjartdal kommune har store ambisjonar for utvikling av kommunen. Dette krev administrative ressursar. Eg er bekymra for det arbeidspresset som enkelte tilsette har. Det var derfor svært positivt at kommunestyret reverserte vedtaket om vidare nedskjeringar i administrasjonen. Når det er nokre mål og bestillingar som ikkje har latt seg gjere å oppfylle er det i stor grad knytt til at ambisjonane har vore større enn dei tilgjengelege ressursane. I 2015 var det kommuneval. Eg vil takke det avgåtte kommunestyret for eit godt og konstruktivt samarbeid gjennom fire år. Samtidig ønskjer eg det nye kommunestyret velkomen og ser fram til å vidareutvikle kommunen samen med dykk i tida framover. Eg rettar òg ein stor takk til alle tilsette, leiarar og tillitsvalde for godt samarbeid og stor innsats i året som har gått. Det mest positive i 2015 har vore: Det mest negative i 2015 har vore: Auke i folketalet Skatteinngangen Rekneskapsmessig mindreforbruk Resultat på brukar- og medarbeidarundersøkingar Kapasitet i høve til ambisjonsnivå (måloppnåing) Auke i sjukefråværet Sauland, mars 2016 Rune Engehult, Rådmann 6

8 2. Innsatsområda 2.1. Å bu i Hjartdal Folketalsutvikling Ved inngangen til 2015 hadde Hjartdal 1594 innbyggjarar. I SSB sine prognosar juni 2012 forventa dei at Hjartdal ville ha 1600 innbyggjarar i Målet kommunestyret sette for 2015 var meir enn 1620 innbyggjarar, men at innbyggjarar ville vere eit akseptabelt resultat. Ved utgangen av 2015 viser folketeljinga at Hjartdal har 1613 innbyggjarar. Den negative utviklinga frå har snudd, og folketalet har ikkje vore høgare sidan Den kommunale målsettinga blei ikkje nådd, men resultatet er likevel akseptabelt - og vesentleg høgare enn prognosa til SSB Kjelde: SSB Folketal Nærare analyse av folketalsutviklinga viser at det i 2015 var eit fødselsunderskot på 6. Det blei fødd 13 barn, mens det døydde 19 personar. Fødselsunderskotet er på same nivå som i 2014 (7), men der ein nedgang i talet på fødslar på seks frå året før. Det flytte 80 personar til Hjartdal i Det var 56 personar som flytta frå kommunen. Dette gir ei nettotilflytting på 24 personar. Hjartdal busette 13 flyktningar i I høve til kommunen si målsetting om tre livskraftige bygder så er det interessant å sjå på befolkningsutviklinga i dei tre bygdene: Hjartdal Sauland Tuddal/Bondal Kjelde: SSB 7

9 Tabellane over viser at det har vore ulik utvikling i dei tre bygdene dei tre siste åra. Frå 2013 til 2015 har det vore ein auke på 16 personar i Hjartdal og 7 personar i Sauland, medan det har vore ei nedgang på 12 personar i Tuddal Kjelde: SSB Folketalsutvikling i kvartal 2. kvartal 3. kvartal 4. kvartal Tabellen over viser at folketalet sank første halvår og auka kraftig på slutten av året. Årsaka til dette er at alle flyktningane blei busett i 4. kvartal Innbyggjartal Kjelde: SSB Tabellen viser at sjølv om det har vore ein stabil utvikling dei siste 10 åra, så er det 48 færre innbyggjarar i dag enn for 20 år sidan. Rådmannen meiner det er viktig å redusere utflyttinga, samt å leggje til rette for enda større innflytting. Tilrettelegging for bustadbygging er viktig i den samanheng. Rådmannen trur at ei auka tilflytting òg vil verke positivt inn på fødselstala. 8

10 Demografi Når folketalsutviklinga blir bryte ned på ulike aldersgrupper ser vi denne utviklinga: 20 Fødde Kjelde: SSB Tabellen viser at fødselstala varierar frå år til år. Fødselstala for perioden viser kva for elevtal det vil vere i 1. klasse i åra framover, under føresetnad at det ikkje skjer inn- eller utflytting. Tala viser eit snitt på 16 fødslar. Fødselstalet i 2015 er det nest lågaste dei siste seks åra. 90 Innbyggjarar 1-5 år Kjelde: SSB Tabellen viser korleis folketalet blant 1-5 åringane har utvikla seg dei siste 20 åra. Talet på barn i aldersgruppa 1-5 år har vore stabil (80-90 innbyggjarar) i eit 20-årsperspektiv. Når det gjeld det kommunale tenestetilbodet (barnehage) til denne aldersgruppa gjer samfunnsutviklinga at etterspurnaden etter tenester i dag er vesentleg høgare enn tidlegare. Det har mellom anna vore ein merkbar auka i talet på eittåringar i barnehagane dei siste åra. 9

11 Innbyggjarar 6-15 år Kjelde: SSB Tabellen viser at talet på innbyggjarar i skulepliktig alder har gått ned dei siste 20 åra, men at utviklinga har flata ut. Dette er etter rådmannen si meining ei alvorleg utvikling som bør ha stor innverknad på kommunale strategiar og tenestetilbod. Tenestetilbodet er det same som for 20 år sidan. Innbyggjarar år Kjelde: SSB Tabellen viser at talet på åringar har gått ned etter ein topp for 10 år sidan, men gruppa er likevel større enn for 20 år sidan. Mange i denne aldersgruppa kjem nå til å reise ut for å ta vidare utdanning. Det er etter rådmannen sitt syn viktig å halde kontakt med desse ungdomane slik at dei vel å flytte tilbake til Hjartdal når dei er ferdige med utdanninga si og er i etableringsfasa. Det er i denne ungdomsgruppa det ligg eit potensial for folkevekst i eit års perspektiv. Innbyggjarar år Kjelde SSB 10

12 Tabellen som viser talet på innbyggjarar i aldersgruppa år er dyster lesing. Det er ein reduksjon på 112 innbyggjarar i denne aldersgruppa i løpet av 20 år. Berre frå i fjor har aldersgruppa blitt redusert med 11 personar. Konsekvensen av dette vil vere vesentleg færre fødslar i åra som kjem. Dette er ein trend vi ser i fødselstalet. Tala viser òg at kommunen ikkje klarer å få dei unge tilbake etter avslutta utdanning (dei fleste har oppvekstkommunen som offisiell adresse i studietida, men melder flytting når dei er ferdige med studia) Innbyggjarar år Kjelde: SSB Tabellen viser at det har vore ei kraftig auke i talet på innbyggjarar mellom år Innbyggjarar år Kjelde: SSB Tabellen viser for første gong at det nå er fleire innbyggjarar i aldersgruppa år i dag enn for 20 år sidan. Berre i løpet av dei tre siste åra har denne aldersgruppa auka med 40 personar. Dette har samanheng med den kraftige auken i fødselstal i tida etter Tala viser at kommunen bør bygge opp infrastruktur og tenester for dei eldste om år. 11

13 Innbyggjarar år Kjelde: SSB I aldersgruppa år så er det ei nedgang i talet på innbyggjarar. Dette har samanheng med låge fødselstal i perioden Det er viktig å bruke dette pusterommet til å bygge opp eit effektivt tenestetilbod som gjer at flest mogeleg kan meistre sine eigne liv i eigen heim så lenge som mogeleg. 30 Innbyggjarar over 90 år Kjelde: SSB Tabellen viser at det ikkje er så mange innbyggjarar over 90 år, men det er ein vekst dei siste 20 åra. Fleire lever lenge. Svært mange av dei som er over 90 år har helse- og omsorgstenester av betydeleg omfang. Denne utviklinga krev mykje av det kommunale tenesteapparatet. Det er nå like mange innbyggjarar over 90 år som kommunen har av plassar med heildøgns omsorg. På landsbasis er det ei kraftig auke i behovet for plassar med heildøgns omsorg blant innbyggjarar under 67 år. 12

14 Levekår Folkehelseinstituttet har utarbeidd ein oppdatert folkehelseprofil publisert februar Folkehelseprofilen er eit bidrag til arbeidet kommunen gjer med å skaffe seg oversikt over helsetilstanden i befolkninga, jf folkehelselova. Statistikken er frå siste tilgjengelege periode per oktober Folkehelseprofilen for Hjartdal viser at kommunen i liten grad skil seg ut frå landsgjennomsnittet. Dei områda kommunen skil seg ut frå landsgjennomsnittet i folkehelsestatistikken er: Om befolkninga Forventa levealder for kvinner er høgare. Valdeltakinga ligg vesentleg høgare. Omfanget av innvandrarar og norskfødde med innvandrarforeldre er vesentleg lågare (halvparten). Levekår Omfanget av barn med einsleg forsørgjar er lågare (under halvparten). Miljø Talet på personar knytt til vassverk med forskriftsmessig tilfredsstillande analyseresultat med omsyn til E.coli, i prosent av befolkning knytt til rapportpliktig vassverk, er høgare (gjeld den delen av befolkninga som får vatn frå rapportpliktige vassverk). Levevanar Overvekt blant kvinner er høgare. Overvekt blant unge menn som møter på sesjon er høgare. Helse og sjukdom Omfanget av psykiske problem og lidingar er lågare. Bruken av legemiddel blant dei som har psykiske lidingar er lågare. Omfanget av hjarte- og karsjukdom er lågare. Bruken av legemiddel knytt til hjarte- og karsjukdomar er høgare. Bruken av antibiotika er lågare. Vaksinasjonsdekninga blant 9-åringar er lågare. Talet på dei som døyr av kreft er høgare. 13

15 Bustad Bustadfeltet Åsen i Sauland blei ferdigstilt på slutten av året. 15 flotte tomter vil vere klare for sal våren Både opparbeiding av feltet og prosess knytt til salsoppdraget tok lengre tid enn ønskjeleg - hovudsakleg på grunn av manglande kapasitet. Administrasjonen har ikkje hatt kapasitet til å følgje opp økonomiplanen sitt verbalpunkt om å leggje fram ei sak/prosjekt for kartlegging/oppfølging av tomme gardsbruk/hus, men vi ser at det er fleire unge som kjem tilbake til heimbygda for å overta garden etter foreldra. Dette er svært positivt og forhåpentlegvis noko som kan bli ein trend blant dei unge. Arbeidet med reguleringsplan for utviding av Øygardsjordet bustadfelt er ikkje blitt ferdig som planlagt. Erfaringar frå flaumen i september gjer at planen bør bli revurdert. Det er gitt byggeløyve til to nye bustader i kommunen i 2015 (mot 1 i 2014) og det er omsett 11 bustadar (mot 9 i 2014) Pleie og omsorg Kommunen sine utgifter til pleie og omsorg utgjer 34% av budsjettet. Dette er meir enn på landsbasis (30,9%), men omtrent det same som i Telemark (33,7%) og mindre enn i samanliknbare kommunar (35%). Dette til tross for at Hjartdal har den høgaste gjennomsnittsalderen i Telemark. Heimebaserte tenester Hjartdal kommune gir heimebaserte tenester til ein større del av innbyggjarane enn andre kommunar. Kostnaden per brukar er lågare. Dette viser at kommunen gir "litt til mange". Dette er ei bevisst praksis knytt til tildeling av tenester med mål om at så mange som mogeleg skal kunne klare seg sjølv så lenge som mogeleg. Dette er ein vinn-vinn-situasjon for både den enkelte og for kommunen. 14

16 Kommunestyret vedtok i 2014 å redusere leiarressursane i pleie og omsorg. Rådmannen gjennomførte en omorganiseringsprosess der tillitsvalde, leiarar og tilsette deltok. Prosessen var både tids- og ressurskrevjande for alle partar, men vedtak blei fatta sommaren 2015 og ny organisering sett i verk frå november Resultatet var ein samanslåing av heimetenestene og avdeling for funksjonshemma. Dei heimebaserte tenestene samarbeidar med helsekontoret (psykisk helse) i form av å yte miljøterapi. Målgruppa er pasientar som har ei alvorleg og langvarig psykisk liding og treng bistand til å bu, samt til pasientar med demens. Dei heimebaserte tenestene har erfart kor krevjande det er å gi eit godt tilbod til heimebuande med demens og deira pårørande. Det er gode erfaringar med å bruke støttekontakt, men behovet for å kunne tilby eit dagtilbod er stort. Dette er eit tilbod på omsorgstrappa som kommunen ikkje kan tilby i dag. Det er brukt en del ressursar i 2015 til planlegge innføring av kvardagsrehabilitering. Kvardagsrehabilitering inneberer en holdningsendring i pleie- og omsorgstenestenes arbeidsmåte; ein overgang frå einsidig vektlegging av rollen som hjelpar til ei styrking av rolla som tilretteleggar og støtte. Dette vil vere eit hovudfokus i tida som kjem. Institusjonstenester Det er 28 plassar ved Hjartdal sjukeheim. Hjartdal sjukeheim har berre einerom, men har færre rom med eige bad enn landsgjennomsnittet. På same måte som i fjor har det i 2015 vore ledig kapasitet. Den ledige kapasiteten har, så langt det har vore mogeleg med tanke på eigen bemanning og etterspørsel, vore leigd ut til andre kommunar. Utviklinga vi har sett dei siste åra med stadig meir sjuke pasientar held fram. Sjukeheimen er i dag eit "minisjukehus" som krev langt meir spisskompetanse enn den gamle aldersheimen. Sjukeheimen tek i mot alle pasientar som det blir vurdert som fagleg forsvarleg å ta i mot. Hjartdal kommune har noko lågare omfang av legetimar og fysioterapitimar i institusjon enn andre kommunar. Hjartdal kommune har lågare brutto driftskostnad per sjukeheimsplass enn landsgjennomsnittet. Den delen av kommunen sitt pleie- og omsorgsbudsjett som går til institusjonsteneste er framleis høgare enn landsgjennomsnittet, men lågare enn samanliknbare kommunar. Dette kan forklarast ut frå den høge dekningsgraden på sjukeheimsplassar. Det har vore ei positiv utvikling i løpet av dei siste fire åra. Dette viser at ei bevisst endring av tenestetilbodet gir resultat. Rådmannen meiner at dette arbeidet bør halde fram i åra som kjem. Kommunestyret sitt vedtak i desember 2015 om ombygging av sjukeheimen der talet på sjukeheimsrom blir redusert for å realisere omsorgsbustader med heildøgns omsorg er i tråd med den ønska utviklinga. I løpet av dei siste fire åra har det vore eit auka fokus på bruk av tidsavgrensa opphald og rehabilitering. Det ser ein nå klare utslag av på statistikken der Hjartdal nå nærmar seg og ligg likt med landsgjennomsnittet. Det tyder at ein brukar som blir lagt inn på sjukeheimen har gode mogelegheiter til å få flytte heim igjen etter avlastning eller rehabilitering. Det er ein vinn-vinn situasjon der innbyggjarane får bu lengst mogeleg heime, og kommunen får mogelegheit til å hjelpe fleire og konsentrere ressursane om dei som treng det mest. Dette er ei utvikling som det har vore ei bevisst haldning til og som rådmannen ser svært positivt på. 15

17 I samband med samhandlingsreforma er kommunen pålagt å tilby såkalla "kommunal akutt døgneining" (KAD) med tilgang til sjukpleiar og lege heile døgnet. Hjartdal kommune samarbeider med Notodden kommune om slike plassar. På landsbasis er bruken generelt låg - og Hjartdal kommune har berre hatt to innleggingar på slike plassar i siste rapporteringsperiode (september 2014-september 2015). Rådmannen meiner bruken av KAD-plassane bør auke da dette er eit tilbod kommunen uansett er pålagt å betale for Helse Hjartdal kommune bruker om lag like stor del av budsjettet på helse som samanliknbare kommunar, men meir enn kommunane i Telemark og på landsbasis. Hjartdal har høgare dekningsgrad på legeårsverk enn andre kommunar, men bruken av lege i institusjon er lågare enn snittet i Telemark og på landsbasis. Bruken av fysioterapi i institusjon er òg noko lågare enn landsgjennomsnittet. Omfanget av heimebesøk til nyfødde og helseundersøking av nyfødde er lågare enn landsgjennomsnittet, men jamnar seg ut når barne blir eldre (frå 2 år og oppover). Helsekontoret har vidareført arbeidet med å tilby fleire nye tenester til brukarane som gjer at dei ikkje må bli vist vidare til spesialisthelsetenesta. Som følgje av dette har inntektene ved helsekontoret auka med ca kr 0,5 mill sidan Dette er ein vinn-vinn-situasjon for alle partar. Brukarane som slepp å reise ut av kommunen, samtidig som kommunen får auka inntekter og legane får meir varierte og interessant arbeidsoppgåver. 16

18 Barnehage og skule Hjartdal kommune bruker ein mindre del av totalbudsjettet til barnehage enn gjennomsnittet i Telemark, men ein større del av budsjettet enn snittet av samanliknbare kommunar. Netto driftsutgift per barn har gått ned det siste året og er lågare enn gjennomsnittet i andre kommunar. Det er full barnehagedekning i kommunen, men det er lite rom for å ta inn nye barn utanom hovudopptak. Blant barna som har barnehageplass er det færre enn landsgjennomsnittet som har heiltidsplass. Det er færre barn i Hjartdal som får eit styrka barnehagetilbod enn gjennomsnittet. Ut frå prinsippet om tidleg innsats er ikkje det nødvendigvis positivt. Det må sjåast i samanheng med omfanget av spesialundervisning i grunnskulen (sjå nedafor). Hjartdal har færre minoritetsspråklege barn i barnehagen enn gjennomsnittet. Hjartdal kommune skil seg ut med svært høg kompetanse blant dei tilsette i barnehagane. Dette gjeld både på styrar-, ped.leiar-, og fagarbeidarnivået Kjelde: GSI Sauland Hjartdal Tuddal Ungdomsskulen Dei historiske elevtala viser at det dei siste fire åra har vore stabilitet ved alle skulane. Inneverande skuleår er det til saman 128 elevar i klasse. Det er ei auke på 3 elevar sidan førre skuleår. 128 elevar totalt gir eit snitt på 18 elevar per trinn. Det har vore ein auke i Sauland og ein nedgang i Tuddal. I Hjartdal har elevtalet vore stabilt. Ved ungdomsskulen har elevtalet òg vore stabilt dei siste fire åra, med ei gledeleg auke på 7 elevar siste skuleår. Samla sett er det nå 190 grunnskuleelevar i kommunen. Det er sju fleire enn for fire år sidan. I same periode er talet på lærarar redusert frå 34 til 30. I 2015 blei det fødd 13 barn i Hjartdal kommune. Prognosane framover viser at elevtalet vil gå ned dei komande åra. Rådmannen meiner at denne utviklinga er ein trussel mot det faglege og sosiale miljøet ved skulane i kommunen. For å kunne møte lokalsamfunnet sine utfordringar i framtida er det nødvendig med ei god skule som gjer dei unge godt rusta til dette møtet. Kvalitet i skulen har derfor vore eit viktig tema dei siste åra. Det er i 2015 utarbeidd ein felles utviklingsplan for heile oppvekstsektoren der det går ein rød tråd gjennom satsingsområda frå barnehage til ungdomsskule. Formålet med planen er auka kvalitet og læringsutbytte. 17

19 Skulane og barnehagane har arbeidd systematisk med lesing og lesefokus gjennom heile året. Arbeidet held fram i Skulane har utarbeidd ein felles plan for vurdering av elevane sin utvikling. Planen gir grunnlag for lik vurderingspraksis i heile kommunen. 40, , ,5 38 Grunnskulepoeng, snitt siste 4 år Hjartdal Telemark Nasjonalt Kjelde: Utdanningsdirektoratet Figuren viser gjennomsnittlege grunnskulepoeng siste fire år. Figuren viser at Hjartdal ligg likt Telemark, men lågare landsgjennomsnittet. Tala for dei enkelte åra viser store variasjonar for Hjartdal. I løpet av dei siste fire åra har Hjartdal enten topplassering eller botnplassering i Telemark. Resultata frå nasjonale prøver viser at Hjartdal kommune sine gjennomsnittlege resultat dei siste fire åra ligg under gjennomsnittet. Resultata for den enkelte år varierar. 10 Spesialundervisning, andel Kjelde: KOSTRA Figuren viser omfanget av at ein har klart å snu trenden med aukande bruk av spesialundervisning. Den same utviklinga ser ein i telemark der tala ligg litt høgare. På same måte som for læringsresultat vil det vere svingingar som følgje av samansettinga av elevar. Tidleg innsats er eit av dei nye satsingsområda i den nye utviklingsplanen for oppvekst. Målet er å ha fokus på å setje inn tiltak tidleg nok slik at ein kan redusere behovet for spesialundervisning. Som omtalt ovafor så har Hjartdal mindre tilrettelagt tilbod i barnehage og det er i gjennomsnitt dei siste fire åra eit lågare nivå på spesialundervisning på barnesteget enn på ungdomssteget. Det er eit mål å snu denne tendensen. 18

20 Netto dr.utg per elev Hjartdal Gruppe 5 Telemark Noreg Kjelde: KOSTRA Figuren over viser at Hjartdal kommune har høgare netto driftsutgift per elev enn gjennomsnittet i KOSTRA-gruppe 5 og snittet i Telemark/Noreg. Det positive er at Hjartdal har ein nedgang i kostnadane per elev frå 2014 til 2015 medan gjennomsnittskostnaden har auka noko. Det har i fleire år blitt arbeidd med planar for oppgradering av bygningsmassa ved Sauland skule. Kommunestyret sto i 2015 overfor eit val mellom rehabilitering, nybygg eller brannsikring av eksisterande bygg. Kommunestyret vedtok at det skulle setjast i gang ein prosess knytt til nybygg. I desember blei det lagt fram eit løysingsforslag til bygging av nytt skulebygg for trinn og ny fleirbrukshall. 19

21 Trygge lokalsamfunn beredskap Den kommunale trafikktryggleiksplanen er fylgt opp i tråd med prioritert handlingsplan. I 2015 blei det gjennomført fartsreduserande tiltak på Frølandsfeltet og ved Hjartdal oppvekstsenter, avd. Kyrkjekrinsen. Hjartdal kommune har ein nullvisjon når det gjeld mobbing i skulen. Resultata frå elevundersøkinga viser svingingar frå år til år. I følgje undersøkinga førekommer mobbing sjeldan, men det er ei lita gruppe elevar som seier at det blir mobba på skulen. Resultatet er likevel nærmare grønt enn rødt nivå. Det er innført ein generell kommunal beredskapsplikt for alle norske kommunar. Hjartdal kommune har i 2015 vedteke ny overordna ROS-analyse og vedteke ny beredskapsplan i tråd med beredskapsplikta. I september blei kommunen ramma av store nedbørsmengder med ein stor flaum som resultat. Kommunen måtte etablere sin kriseleiing og ta i bruk sine beredskapsplanar. Evaluering av beredskapsarbeidet viste at kriseleiinga fungerte godt, samtidig som hendinga ga kommunen verdifull kompetanse og innspel til å vidareutvikle beredskapsplanane. Kommunen fekk særleg ros for sin bruk av sosiale media i samband med flaumen. Flaumen ga kommunen ein ekstra utgift pr kr ,-. På det brannførebyggjande feltet er brann- og feiarvesenet generelt godt nøgd. Det ligg føre krav om rømmingsveg og brannseksjonering på Sauland skule. 20

22 Nøkkeltal mål og resultat Dimensjon/indikator Mål 2015 Akseptabelt For svakt Resultat Innbyggjarar > < Grunnskulepoeng snitt siste 4 år >39,98 39,65-39,97 <39,65 39,07 Gjennomføringsgrad vidaregåande skule >90 84,3-89,9 <84,3 - (%) Elevar med spesialundervisning (%) <8,4 8,4-9,3 >9,3 7,9 Nivå i beredskapstrappa C D E B Opplevd kvalitet på omsorgstenester >4,5 3,6-4,4 <3,5 - (Brukarundersøking) Opplevd kvalitet barnehage (Brukarundersøking) >4,5 3,6-4,4 <3,5 5,2 Resultatvurdering Innbyggjartal - Kommunestyret har alltid hatt ambisiøse mål knytt til innbyggjartalet. Etter nokre år med stagnasjon og tilbakegang var det ein gledeleg utvikling i folketalet i Målsettinga blei ikkje nådd, men resultatet er på akseptabelt nivå. Utan busetting av flyktningar ville resultatet vore i grensa mellom gul og rød sone. Grunnskulepoeng - Gjennomsnittleg grunnskulepoeng for elevar i som går ut 10. trinn varierar frå år til år. Målsettinga er knytt til gjennomsnitt siste 4 år for å unngå variasjonar knytt til enkeltelevar. Målsettinga er ikkje nådd, og snittet er noko lågare nå enn for eitt år sidan. Gjennomføringsgrad vidaregåande skule - Det ligg ikkje føre statistikk som seier noko om oppnådd resultat. Spesialundervisning - Resultatet er nådd og den negative utviklinga dei siste åra er snudd. Eit auka fokus på tematikken i Telemark generelt og Hjartdal spesielt har bidrege til den positive utviklinga. Beredskapstrappa - Det er Fylkesmannen i Telemark som årleg utarbeider ein beredskapstrapp som viser kva for nivå kommunane ligg på når det gjeld beredskapsarbeidet. Resultatet for 2015 er eit nivå høgare enn målsettinga - og vesentleg betre enn resultatet dei siste åra. Det er stadig nye indikatorar i beredskapstrappa slik at tala ikkje er direkte samanliknbare. Resultatet er eit direkte utslag av at arbeidet er opprioritert i administrasjonen. Opplevd kvalitet omsorgstenester (brukarundersøking) - ikkje gjennomført i Opplevd kvalitet barnehage (brukarundersøking) - Resultatet av brukarundersøkinga var betre enn målsettinga og betre enn landsgjennomsnittet (91 kommunar). Best resultat var knytt til personalet sin omsorg for barna og opningstider. Størst forbetringspotensial er knytt til fysisk innemiljø og skuleforberedande aktivitetar. 21

23 2.2. Sentrum og møteplassar Sauland sentrum Det er i kommuneplanen sin samfunnsdel uttalt at Sauland skal framstå som eit tydeleg og fortetta kommunesentrum. I 2015 blei det, som ei studentoppgåve ved Høgskulen i Telemark, utarbeidd utkast til ny områdereguleringsplan for Sauland sentrum. I høyringsperioden kom det merknadar frå NVE knytt til flaumfare og klimakrav til kommunal planlegging. Det er derfor behov for å ta ei ny vurdering av den utviklinga planen skal legge til rette for. Kommunen sin administrasjon har hatt dialog med Vest-Telemark Næringsbygg AS om vidareutvikling av Saulandstunet. Sjølv om nokre lokale står tomme, eller er i fare for å bli det, så er gledeleg at det er ei veksande interesse etter ledige lokalar. Prosessane kring E 134 som hovudveg mellom aust og vest har skapt fornya engasjement kring dei muligheitene som ligg både i Sauland og langs resten av traseen Tuddal frå bygd til landsby Det har i 2015 blitt arbeidd med å sluttføre prosjektet. Problem med kapasitet både hos kommunen og Kommunal- og moderniseringsdepartementet førte til at departementet tok initiativ til å utvide prosjektperioden ut i Prosjektet er venta avslutta på seinsommaren

24 Gvammen Tunnelarbeidet i Gvammen er no godt i gang. Det har vore mykje fokus på å sikre lokale aktørar tilgang til steinmassar, og administrasjonen har brukt mykje tid på prosessar og spørsmål kring dette. Det har gjeve positive resultat i nokre høve, mens ein i andre høve dessverre ikkje har nådd fram. Det verkar å vere mykje frustrasjon kring dette ute blant innbyggjarane. Det er Statens Vegvesen som eig steinmassane og det er mange omsyn å ta, til dømes konkurransevriding, økonomien i tunnelprosjektet, samfunnsnytte og miljøkonsekvensar. Kommunen si rolle blir såleis avgrensa til å yte påverknad og rettleiing. Det har òg kome innspel om anna næring knytt til området kring tunnelen. Det dreier seg førebels om idear, og den kritiske faktoren blir å skape koplingar til moglege drivarar og kapital. Kommunen si rolle her er fyrst og fremst som tilretteleggar. Det blir vidare arbeidd med prosjektet som skal sjå på utviklinga av "gamlevegen" over Nutheim. Prosjektet er fullfinansiert frå kommunane si side, men arbeidet med finansiering frå Telemark fylkeskommune og Statens Vegvesen har tatt lengre tid enn venta. Målet er å få tilsett ein eigen prosjektleiar på prosjektet i løpet av Nøkkeltal mål og resultat Dimensjon/indikator Mål 2015 Akseptabelt For svakt Resultat Tuddal - frå bygd til landsby - hovudprosjekt - sluttrapport Sluttrapport avlevert Sluttrapport ikkje levert Sluttrapport ikkje levert Næringsareal Gvammen Avtale inngått Forhandlingar Forhandlingar brutt Forhandlingar Resultatvurdering Tuddal Prosjektperioden er utvida til hausten 2016 på initiativ frå Kommunal- og moderniseringsdepartementet. Dette grunna kapasitetsproblem både i kommunen og departementet. Utvidinga gjev ikkje ekstrakostnadar for kommunen. Rådmannen vurderar derfor resultatet til å vere akseptabelt. Viss fristen hadde blitt oppretthalde ville sluttrapport blitt ferdigstilt innan utgangen av året. Næringsareal Gvammen Det blir framleis forhandla om ei avtale på næringsareala som sikrar at både kommunale og private interesser i området blir sikra. 23

25 2.3. Levevegar Næringsstruktur Fordeling av sysselsette mellom næringar, i prosent Bransje Hjartdal 2013 Hjartdal 2014 Landsgj.snitt 2014 Primærnæring 17,0 16,0 2,4 Industri/olje 1,2 1,0 11,3 Byggeverksemd 16,5 15,5 8,0 Varehandel 9,9 9,9 13,8 Overnatting og servering 2,6 2,9 3,4 Off.adm 6,3 5,8 6,2 Undervisning 8,7 7,7 7,9 Helse og sosial 23,3 23,5 19,8 Tenesteyting 14,6 17,6 25,7 Kjelde NHO/SSB, tal per 4 kvartal Tabellen viser at arbeidsplassane i Hjartdal er fordelt på ein annan måte enn landsgjennomsnittet. Hjartdal har ein høgare del arbeidsplassar enn landsgjennomsnittet når det gjeld primærnæringar, byggeverksemd, helse/sosial og undervisning. Det er få lokale arbeidsplassar knytt til industri/olje og varehandel samanlikna med landsgjennomsnittet. Små kommunar som Hjartdal er i utgangspunktet sårbare for statistiske variasjonar, og utvikling innanfor arbeidsmarknad og næring er i stor grad knytt til næringsstruktur og makropolitikk. Hjartdal har hatt eit sterkt negativt bidrag frå nasjonal utvikling og bransjestruktur. Det er difor interessant å sjå korleis Hjartdal presterar ut frå dei føresetnadene som næringsstruktur og makrofaktorar gir oss. Ein metode som ofte blir nytta i slike samanhengar er å samanlikne utviklinga i sysselsetting sektorvis målt opp mot nasjonal utvikling. Det gir eit bilete av forventa utvikling opp mot faktisk utvikling. Tala på neste side viser at Hjartdal kommune innafor dei fleste sektorane har hatt ei utvikling i sysselsetting som er betre enn den nasjonale utviklinga for sektoren. Det tydelege unntaket er offentleg sysselsette, kor det har vore langt større sysselsettingsvekst nasjonalt enn hos oss. 24

26 Utvikling i sysselsetting mot nasjonalt gj. snitt, sektorvis Tala er per 4 kvartal. Kjelde: SSB 2016 Dette teiknar eit bilete av eit robust og konkurransedyktig næringsliv, men med ei tydeleg rasjonalisering i det offentlege tilbodet. Det er verd å merke seg at dette er forholdstal. Til dømes er utviklinga innafor landbruk at talet på sysselsette er redusert med sju. Men forventa utvikling ut frå nasjonale utviklingstrekk er at 12 burde ha vore tapt. Slik kan ein seie at landbruket i Hjartdal har vist seg meir konkurransedyktig enn landsgjennomsnittet. Det same gjeld dei fleste sektorane på privat side. Ein fersk rapport frå Telemarksforsking understrekar dette. Der oppsummerte Knut Vareide det slik: "Hjartdal har vært attraktiv for næringslivet i denne perioden tilsvarende en ekstra vekst i antall arbeidsplasser med 27 fra 2009 til Den gode næringsattraktivitet gjør seg mest gjeldende i de regionale næringene i Hjartdal. Næringslivet i Hjartdal burde ha tapt 24 arbeidsplasser i denne perioden. I stedet ble det en vekst på tre arbeidsplasser, som indikerer at Hjartdal har vært attraktiv for næringsliv. Vi ser at den svake veksten i næringslivet i Hjartdal for det meste er forårsaket av den svært ugunstige bransjesammensetting i basisnæringene samt den svake befolkningsutviklingen." 25

27 Primærnæringar Som det kjem fram av pkt er primærnæringa ein viktig berebjelke for busetting og sysselsetting Hjartdal Rollag/Nissedal/Fyresdal Kjelde: KOSTRA. Kr per 1000 innbyggjarar Figuren viser at kostnadane til landbruksforvaltninga i Hjartdal gjekk ned i samband med bemanningsreduksjon i Samanlikna med snittet i Rollag/Nissedal/Fyresdal så har Hjartdal nå lågare netto driftsutgifter pr 1000 innbyggjarar. Dette til tross for at Hjartdal er den av kommunane som har flest landbrukseigedomar (386 mot 275 i snitt) og den høge sysselsettinga i landbruket. Landbruksforvaltninga har i 2015 slite med både kapasitet og kompetanse for å handsame t.d produksjonstilskot til lokale bønder. I 2015 mottok den lokale landbruksnæringa nærmare kr 11 mill i produksjonstilskot Søknadar om produksjonstilskot Kjelde: Landbruksregisteret Figuren viser at det i dei siste fire åra totalt sett har vore ein nedgang i talet på søknadar om produksjonstilskot. Rådmannen er bekymra for at nedgangen i 2015 har samanheng med bemanningssituasjonen i administrasjonen. I 2016 reknar rådmannen med at bemanninga igjen skal vere på eit tilstrekkjeleg nivå. 26

28 Tømmaravverking Kjelde: Landbruksregisteret Figuren over viser at det i 2015 var ein nedgang i avverkinga av tømmer i kommunen. Med unntak av 2013, der prisene var låge, har tømmarprisane vore stabile i fireårsperioden. Verdien av tømmeret ligg på kr 5,5-12 mill per år Reiseliv Det skjer svært mykje interessant innafor reiselivet i regionen. Tildelinga av UNESCO sin verdsarvstatus til Tinn/Notodden opnar for muligheiter for utvikling i Hjartdal kommune. Kommunen har hatt ei god dialog med nabokommunane i prosessen som har leia fram til godkjenninga, og opplever at Hjartdal blir vurdert som ein del av det totale reiselivsproduktet som skal bli utvikla. Ei kraftig regional satsing på Gaustatoppen har samtidig hatt ein sterk og direkte effekt på talet på reisande i delar av kommunen. Det er positivt, men har òg ført til ein krevjande situasjon på infrastruktursida. Parkeringskapasiteten på Stavsro har vore ein flaskehals i ei årrekkje, og i 2015 spissa dette seg til ytterlegare. Kommunen er verken eigar av parkering eller veg, og har såleis vore i ein drivarrolle. Kommunane saman har no brukt betydelege ressursar både på strakstiltak og på å skape fortgang i utviklinga av nye parkeringsareal. Statens Vegvesen vil i 2016 starte arbeidet med å regulere og prosjektere opp til 600 nye parkeringsplassar i området. Prosessen er venta å ta noko tid, og det kommunale fokuset vil primært vere knytt til avbøtande tiltak som kan redusere dei negative opplevingane til dei besøkande. På den framtidige "gamlevegen" mellom Gvammen og Århus er det òg eit prosjekt som tar sikte på å utvikle vegen til reiselivsveg, med eit spesielt fokus på syklande. Forankringsprosessen inn mot Telemark fylkeskommune og Statens Vegvesen har tatt lengre tid enn venta. Det er framleis stort engasjement kring prosjektet. Arbeidet med å utarbeide ein stig- og løypeplan starta opp i 2014 og blei vidareført i Prosessen er krevjande, og det er mange interesser som skal bli samordna. Målet om ein ferdig vedteken plan i 2015 blei ikkje nådd, men planarbeidet har høg prioritet. 27

29 Arbeidsløyse Arbeidsløysa i Hjartdal var i 2015 på 1,3%. Gjennomsnittet i Telemark var 3,3%. Alle i aldersgruppa år som vender seg til NAV Hjartdal, må møte på Talenthuset på Notodden, helst neste dag. Der får dei oppfølging enten i ei nettverksgruppe (hjelp til CV og jobbsøknadar) eller dei blir med på kurs som varar over fleire veker. På dette kurset skal ungdommen få styrka sjølvtilliten og definere sine mål og draumar for framtida. Talenthuset arbeider tett mot arbeidsmarknaden og hjelper til med å finne vegen tilbake til skulebenken, praksis/aktivitet eller ordinært arbeid. Dessverre har det vore venteliste for å få plass på Talenthuset for nokre av ungdomane våre. Det er i tillegg ein vanskeleg arbeidsmarknad som gjør det meir krevjande å skaffe praksisplassar eller arbeid Etablering Det har blitt etablert 10 nye verksemder i Hjartdal i Tala omfattar ikkje landbruk, felleseiger og offentlege verksemder. Av desse var åtte enkeltmannsføretak, eit aksjeselskap, og eit ei underavdeling av eit anna selskap. Det er ingen bransjar som skil seg ut, men dei aller fleste er innafor tenesteytande næringar. Det vidareførar ein etablert trend som vi òg ser på nasjonalt nivå Næringsareal Administrasjonen har over lengre tid forsøkt å erverve områder på Ørvella med avtakande aktivitet. Prosessen er no avslutta, då det ikkje var mogleg å kome til semje om vilkåra. Administrasjonen har òg positiv dialog med ein privat grunneigar på Ørvella kring utvikling av nytt næringsareal som er avsett i kommuneplanen sin arealdel. Ei utfordring her er framtidig traseval for E 134. Det har stor tyding både for privat investeringsvilje og arealplanlegging å få ei avklaring på korleis vegen vil bli lagt. Hjartdal har saman med kommunane Tinn og Notodden samt Telemark fylkeskommune løyvd midlar til ei framskunda og heilskapleg planlegging av vegen mellom Saggrenda og Gvammen i form av ein felles kommunedelplan. Om ein lukkast med å få Vegdirektoratet med på ei slik medfinansiering, vil det kunne gje langt meir føreseielege rammevilkår for utvikling av attraktive næringsområde. I Gvammen er det regulert nytt næringsareal i samband med tunell- og vegbygginga. Tilgangen til oppfyllingsmassar er sikra gjennom tunellprosjektet. Det blir forhandla med grunneigar om infrastruktur og ein utviklingsstrategi som er akseptabel for begge partar. 28

30 Næringsforum Næringslivet er godt representert i etableringa av Øst-Telemark Næringsforum, med to medlemmar i noverande styre. Rådmannen er ikkje kjend med talet på medlemsbedrifter frå kommunen, men er uansett nøgd med at lokale aktørar ser nytta av å delta i dei regionale nettverka. Tuddal Utvikling har invitert til eit tettare samarbeid med kommunen. Kommunen sin samfunnsutviklar har vore invitert og har deltatt på dei fleste medlemsmøta. Dei er på tilbodssida når det gjeld involvering, til dømes deltaking i utviklingsprosjekt med næringsfokus. Det er liknande samansluttingar i dei andre bygdene, men kanskje med eit litt mindre tydelig næringsfokus. Frå ein kommunal ståstad er det alltid positivt når næringslivet organiserer seg. Det lettar både kommunikasjon og muligheitene for proaktivt samarbeid. Rådmannen nyttar samtidig høvet til å gje ros til landbruket for deira vilje til å organisere seg og slik framstå samla som næring. Ein ser eit tydeleg trekk i at næringslivet sine organisasjonar orienterer seg mot regionalt samarbeid. Dette gjeld både landbruk og meir ordinær næring. Frå eit kommunalt perspektiv må dette bli reflektert i det kommunale arbeidet i framtida. Dette er mellom anna løfta fram i næringssamarbeidet i Kongsbergregionen, kor det no blir arbeidd med ein felles næringsstrategi Næringsfond Tala her kan avvike noko frå rekneskapen da det er teke omsyn til midlar som er bundne opp av tidlegare vedtak. Næringsutviklingsfondet (bunde fond) januar Fondskapital desember Fondet hadde ved inngangen til året ein storleik på kr Det blei løyvd kr frå fondet i Dette er ei kraftig auke frå Endringa skyldast auka tilfang av søknadar, med fleire store prosjekter. Som eit resultat er fondets kapital kraftig redusera. 29

31 Fondet fekk i 2015 tilført kr via Telemark fylkeskommune. Det er forventa same tilførsel for Ved utgangen av året hadde fondet ein storleik på Konsesjonsavgiftsfondet (bunde fond) Fondskapital Januar Desember Fondet hadde ved inngangen til året ein storleik på kr I løpet av året har fondet blitt tilført Det er nytta av fondets midlar i Ved utgangen av året hadde fondet då ein storleik på kr Konsesjonskraftfondet (disposisjonsfond) Fondskapital januar desember Fondet hadde ved inngangen til året ein storleik på kr Det ble løyva kr frå fondet i Ved utgangen av året hadde fondet følgjeleg ein storleik på kr Praktisk yrkesopplæring Det er ein lang tradisjon at elevane på 9. trinn ved Sauland skule har praktisk yrkesopplæring (arbeidsveke). Alle elevar får ei jobbavis med stillingsannonsar frå både private og kommunale verksemder. Dei må velje tre stillingar dei vil søkje på og bli så innkalla til intervju. Alle dei utlyste stillingane er innafor kommunen sine grenser. Tiltaket er med på å synleggjere for dei unge kva for mogelegheiter det er for ei yrkeskarriere i heimkommunen. 30

32 Hjartdal kommune deltok på stand på yrkesmessa for elevar på ungdomsskule og vidaregåande skule i regionen på Notodden. Kommunen synte kva for kommunale stillingar det er behov for i framtida Kommunen som arbeidsplass Organisasjonsutvikling Leiarane på oppvekstsentra har hatt eit fokus på å skape ei eining med felles kultur og vi-kjensle også i 2015 med bakgrunn i samanslåinga som blei gjort i Rådmannen er nøgd med arbeidet som er gjort og korleis oppvekstsentra fungerar. I første halvår blei det arbeidd med oppfølging av kommunestyret sitt vedtak om kutt i leiarressursen innan omsorgstenesta. Rådmannen vedtok at Hågån og heimetenesta blei slått saman til eining for heimebaserte tenester så snart det var praktisk mogleg etter sommarferien Ny leiar var på plass frå Arbeidsmiljø Det er gjennomført medarbeidarundersøkingar i skular og barnehagar, i heimebasert omsorg, på sjukeheimen og i administrasjonen. Resultata viser at dei tilsette er godt nøgd med arbeidsmiljøet. Dei tilsette er mest nøgd med trivsel med kollegaer og er stolt av arbeidsplassen sin. Dei tilsette er minst nøgd med fysiske arbeidsforhold samt overordna leiing. Undersøkinga viser betre eller likt resultat med landsgjennomsnittet på alle dimensjonar som blir undersøkt. Ved førre medarbeidarundersøking var resultatet lågare enn landsgjennomsnittet. Størst forbetring har det vore knytt til fysisk arbeidsforhold, overordna leiing og system for løns- og arbeidstidsordningar. Bedriftshelsetenesta Stamina har gjennomført arbeidshelseundersøkingar overfor nattevaktar og tilsette på kjøkkenet i Undersøkinga viser at trivselsnivået er godt hos desse tilsette. For tilsette på kjøkkenet blir muskel- og skjelettplagar nemnt, - og bedriftshelsetenesta tilrår å halde fram det førebyggjande fokuset på dette området. Bedriftshelsetenesta har òg hatt ergonomiopplæring og individuell arbeidsplasstilpassing hos tilsette på kommunehuset. Risikovurdering og kurs i forflyttingsteknikk er gjennomført på sjukeheimen. Det blei også gjennomført ein arbeidsmiljødag for leiarar og verneombod med temaet HMS-ansvar og roller. 31

33 God trivsel på Hjartdal sjukeheim. Det blei i 2015 gjennomført vernerundar ved alle verksemder. Rådmannen er nøgd med gjennomføringa av vernerundar og AMU har utarbeida prioriterte lister for oppfølging av rapportane. Rapporteringsskjema og eit større trykk på tematikken har hatt god verknad på rapporteringa. Rådmannen har tidlegare gitt uttrykk for at det ikkje har vore samsvar mellom oppgåver og ressursar i administrasjonen og rådmannen har frykta at dette over tid ville få konsekvensar for helsa til dei tilsette. Kommunestyret vedtok i april 2015 å auke budsjettramma til samfunnsutviklingsavdelinga slik at det var mogleg å auke talet på tilsette noko. Rådmannen er nøgd med dei auka ressursane, men situasjonen er framleis krevjande. Det er framleis mykje meirarbeid som ikkje blir kompensert gjennom betaling eller avspasering. Sjukefråvær Hjartdal kommune er ein inkluderande arbeidslivsbedrift (IA-bedrift). Ei avtale mellom kommunen, NAV og arbeidstakarorganisasjonane blei vidareført i Som ein del av IA-arbeidet har alle leiarar fått oppdatert kunnskap om sjukefråværsarbeid i Samla sjukefråvær i %

34 Figuren over viser at vi sidan 2012 har hatt ei stigning i sjukefråværet. Talet for 2012 var svært lågt, og ein må rekne med svingingar over tid. Resultatet frå 2015 ligg høgare enn målsettinga på 5 %. Vi fikk ei kraftig auke i fråværet i 4. kvartal 2014, og det nådde ein topp i 1. kvartal Sidan da har tala gått ned, og i 4. kvartal 2015 var sjukefråværet på 7,1 %. Kommunestyret bad i sak 45/15 tertialrapport rådmannen intensivere arbeidet med oppfølging, og sette i verk tiltak for å få ned sjukefråværet. Dette var eit arbeid som da allereie var godt i gang, men som blei vidare følgd opp. Rådmannen har eit klart inntrykk av at einingsleiarane har god oversikt over situasjonen til sine sjukmeldte tilsette og at det blir arbeidd aktivt med tilrettelegging og tilbakeføring når det er mogeleg. Nedgangen vi har sett i løpet av året er eit resultatet som er oppnådd gjennom ei bevisstgjering og opplæring av leiarane i sjukefråværsoppfølging, samarbeid med dei tillitsvalde, bevisstgjering av legane og eit fokus på nærvær. Rådmannen meiner at fokuset på denne tematikken må vere stor i åra som kjem òg. Kompetanse Kommunen er ein type verksemd der dei tilsette utgjer den viktigaste kapitalen. Det er i møte mellom tilsett og brukar at tenestekvaliteten kjem til uttrykk. Arbeidsgjevar er derfor avhengig av kompetente tilsette som har MOT til å ta eigne val i møte med brukarane Tilsette med barnehagelærarutdanning, prosent Hjartdal Gruppe 5 Telemark Noreg Kjelde: KOSTRA Figuren over viser at Hjartdal kommune nå har høgare andel barnehagelærarar enn snittet i andre kommunar. Etter nokre år med nedgang i talet på pedagogar i barnehagane har det vore ein merkbar auke i 2014 og Det har vore ein periode der fleire pedagogar har vore ute i permsijon - og det har ikkje vore mogeleg å få tak i vikarar med same kompetanse. 33

35 Tilsette i pleie og omsorg med utdanning på høgskule/universitet, prosent Kjelde: KOSTRA Figuren viser at Hjartdal har lukkast i å auke andelen tilsette med sjukepleiarutdanning. Hjartdal har framleis lågare omfang av sjukepleiarar enn landsgjennomsnittet - som ligg på 30-35%. Rådmannen registrerar at det er vanskeleg å rekruttere sjukepleiarar - særleg i vikariat. Samhandlingsreforma gjer at behovet for sjukepleiarar aukar. Likestilling Sentraladm Oppvekst Drift Helse/omsorg Kvinner Menn Figuren viser at Hjartdal kommune er ein kvinnedominert arbeidsplass. Ved utlysing av ledige stillingar i barnehagane oppmodar kommunen menn om å søke så langt utan resultat. 34

36 Leiarar 27 % 73 % Kvinner Menn Figuren viser at det er fleire kvinnelege enn mannlege leiarar i Hjartdal kommune. I 2015 slutta det to mannlege leiarar i kommunen, og det blei tilsett ein kvinneleg leiar. Etikk Kommunen sine etiske retningsliner er gamle. Rådmannen ser behov for å revidere disse, men det har ikkje vore ressursar til å sette i gang ein slik prosess i 2015 heller. Det blir likevel arbeidd godt med etikk i organisasjonen. Einingane i helse og omsorg deltek i eit nasjonalt samarbeid knytt til etisk refleksjon. Det er oppretta eit lokalt forum for etisk refleksjon. Alle einingane drøftar regelmessig etiske dilemma. Drøfting av etiske spørsmål er òg tatt inn i møte mellom rådmannsteamet og politisk leiing. 35

37 Nøkkeltal mål og resultat Dimensjon/indikator Mål 2015 Akseptabelt For svakt Resultat Sjukefråvær (%) <5,0 5,0-6,6 >6,6 8,8 Tilsette i barnehagen med > <18 41,4 barnehagelærarutdanning (%) Tilsette i pleie og omsorg med > <80 77,0 fagutdanning/høgskuleutdanning (%) Lærarar med utdanning frå > <90 - høgskule/universitet + pedagogisk utdanning (%) Motiverte og kompetente medarbeidarar: >4,5 3,6-4,4 <3,5 4,7 Medarbeidarundersøking Gj.snittleg sakshandsamingstid for < >84 10 byggesaker med 12 vekers frist (dagar) Gj.snittleg sakshandsamingstid for < >21 9 byggesaker med 3 vekers frist (dagar) Byggesaker med overskride <2 2-6 >6 1 sakshandsamingsfrist (%) Opplevd kvalitet byggesak >4,5 3,6-4,4 <3,5 5,0 (Brukarundersøking) Gj.snittleg stønadslengde sosialhjelp år (månadar) <2,9 2,9-3,2 >3,2 6,2 Resultatvurdering Sjukefråvær - Talet blei ein god del høgare en det som var målet, og det kan ein ikkje være fornøgd med. Utviklinga gjennom 2015 har likevel vært svært positiv og det blir arbeidd svært godt med dette i alle deler av organisasjonen. Samarbeidet med dei tillitsvalde er godt og ein har også eit godt samarbeid med fastlegane, NAV og bedriftshelsetenesta. Tilsette med barnehagelærarutdanning - Målet er nådd. Tilsette i pleie og omsorg med fagutdanning/høgskuleutdanning - Talet har gått kraftig ned grunna problem med å få tak i kompetente vikarar. Lærarar med utdanning frå høgskule/universitet + pedagogisk utdanning - Ikke rapportert, og dermed ikkje målbart for Medarbeidarundersøking - Det har i 2015 blitt gjennomført medarbeidarundersøking i skular, barnehagar, heimebasert omsorg, sjukeheimen og i administrasjonen. Resultatet var høgare enn målsettinga. Sakshandsamingstid byggesak (3 mål) - Resultata viser at Hjartdal kommune har ein rask og effektiv handsaming av byggesaker. Dette må å bli sett i ljos av resultata frå brukarundersøkinga og klagesakene til Fylkesmannen. samla sett gir dette eit svært godt resultat. Opplevd kvalitet byggesak (brukarundersøking) - Det blir gjennomført løpande brukarundersøking gjennom heile året. Resultatet er godt over målsettinga (som var høgare enn landsgjennomsnittet). Hjartdal får betre resultat på alle punkt/spørsmål enn gjennomsnittet. Aller best resultat er det på kategorien "pålitelegheit og respektfull handsaming". Gjennomsnittleg stønadslengde sosialhjelp - Målet er ikkje nådd. Det er snakk om få brukarar slik at bruk av statistikk er krevjande. Sjå kommentar om ungdom og arbeidsløyse ovafor. 36

38 2.4. Identitet der røtene er Omdøme Brukar- og medarbeidarundersøkingane som er gjennomført i 2015 viser at Hjartdal kommune har eit godt omdøme. Hjartdal kommune oppnår betre resultat i desse undersøkingane enn gjennomsnittskommunen. Dei tilsette sin stoltheit over eigen arbeidsplass er eit av punkta der dei tilsette gir best skår på medarbeidarundersøkinga. Etter rådmannen si vurdering styrka kommunen sitt omdøme under flaumane i september Kultur Hjartdal kommune bruker 2,1% av driftsbudsjettet til kulturformål. Dette er lågare enn andre kommunar, men har direkte samanheng med at kommunen ikkje har idrettshall, symjebasseng eller kulturhus. Kommunen sine utgifter til kulturskule i prosent av totalt driftsbudsjett er litt høgare enn landsgjennomsnittet. Etter styrkinga av kulturskulen i 2014 blei ventelistene kraftig redusert. I etterkant av denne styrkinga har pågangen for å få plass i kulturskulen vore aukande og ventelistene har vekse i takt med den auka interessa. Det er fleire barn og ungdomar som er elev ved kulturskulen enn i landet elles. Kommunestyret har gått inn for ei ytterligare styrking av kulturskulen som vil tre i kraft frå august Kulturskulen har dei siste to åra utvida tilbodet ved å tilby opplæring i teikning og måling. Dette er eit supplement til den ordinære instrumentalundervisinga - og tilbodet har blitt populært. Kulturskulen har som mål å være ein ressurs og bidra med kompetanse til det lokal kulturlivet, mellom anna gjennom samarbeid med ulike lag og organisasjonar vart eit aktivt år for kulturskulen som var involvert i fleire arrangement og konsertar over heile kommunen i løpet av året. Kommunen sine utgifter til bibliotek i prosent av totalt driftsbudsjett er på landsgjennomsnittet. Biblioteket blei i 2015 hardt ramma av flaumen. Over ei periode på 6 veker var biblioteket heilt eller delvis stengt. Fleire hundre bøkar blei kassert, og nytt golv blei lagt. Til tross for dette har det vore eit mål drifte biblioteket så normalt som mogeleg. Brukarane har vist stor forståing for situasjonen. Det er positivt at spesielt barnehagegrupper bruker biblioteket som et utfluktsmål, og det er viktig å samarbeide og oppmuntre til denne type besøk. 37

39 Årleg besøkstal ungdomsklubben Kjelde: KOSTRA Tabellen over viser at den kommunale ungdomsklubben er godt besøkt. I 2015 er det inngått partnarskapsavtale med Frivilligsentralen. Kommunen sin kulturpris blei i 2015 tildelt Jan Erik Innvær for hans arbeid med Sauland Bygdelag gjennom mange år Lokalsamfunn med MOT Kommunestyret har vedteke at Hjartdal kommune er eit lokalsamfunn med MOT. I kommuneplanen er "MOT - til å ta eigne val" vedteke som kommunen sin overordna verdi. I 2015 har MOT-aktiviteten vore knytt til det vanlege programmet i skulen. Det har i 2015 blitt vedteke ein arbeidsgjevarstrategi med MOT Kulturlandskap Hjartdal kommune har som mål å vere fremst på kulturlandskap i Telemark. Gjennom prosessen med kommuneplanen sin arealdel er det konkludert med at det skal bli utarbeidd ein områdeplan for Nordbygda i Hjartdal - med fokus på bustadbygging i kulturlandskapet. Det var ikkje sett av midlar til planarbeidet i

40 Nøkkeltal - status og mål i planperioden Dimensjon/indikator Mål 2015 Akseptabelt For svakt Resultat Bibliotek - besøk per innbyggjar 2,0 1,6 <1,6 0,8 Elever på venteliste til kulturskulen (%) 4,0 4-8 >8 7,9 Resultatvurdering: Bibliotekbesøk - Målet blei ikkje nådd. Hovudårsaka til dette er at biblioteket var heilt eller delvis stengt i 6 veker som følgje av flaumskade hausten Venteliste kulturskulen - kor mange prosent av elevane i alderen 6-15 år står på venteliste. 15 av 190 grunnskuleelevar står på venteliste til ein plass i kulturskulen. Dette er fleir enn målsettinga, men likevel på eit akseptabelt nivå. 39

41 2.5. Det moderne samfunnet Vegen mot ein ny kommune Stortinget har vedteke at det skal bli gjennomført ei kommunereform i denne stortingsperioden. Kommunalministeren har invitert alle kommunar til å delta i reformprosessen og gjennomføre "nabopraten". Hjartdal kommunestyre har fylgt oppmodinga og vedteke ein lokal prosess. Våren 2015 blei det gjennomført innbyggjarmedverknad i form av fleire møte der innbyggjarar og næringsliv blei bedne om å analysere kommunen sine sterke og svake sider, og peike på truslar og mogelegheiter dersom kommunen både blei ståande aleine og slått saman med andre. Folkevalde, tillitsvalde og kommunale leiarar deltok òg i slike prosessar. Hjartdal deltok først i ein forstudie knytt til ein kommune "Lifjell Rundt". Hjartdal kommunestyre var positive til å gå vidare med det alternativet, men Bø og Nome sa nei. Dei fire andre kommunane (Hjartdal, Notodden, Sauherad og Seljord) valde å gå i forhandlingar og har kome fram til ei intensjonsavtale for ei ny kommune. Hjartdal takka ja til invitasjon frå Tinn kommune til å forhandle om ein ny kommune beståande av Tinn, Hjartdal og Notodden. Tinn kommune braut etter kort tid sjølv forhandlingane. I ettertid har Hjartdal kommunestyre teke initiativ til å forhandle med Tinn kommune aleine. I 2016 går kommunereforma inn i sluttfasa når innbyggjarane skal høyrast og kommunestyret skal fatte vedtak om framtidig kommunestruktur Klima og energi Kommunen si rolle som pådrivar for reduserte klimautslipp i lokalmiljøet har ikkje vore synleg nok. Det har i 2015 blitt arbeid med følgjande tiltak knytt til klima og energi: Utskifting av gamle, energisløsande vindauge på Hjartdal sjukeheim. Haldningsskapande tiltak (skru av ljoset, senke temperatur) Sortering av avfall ENØK-tiltak på helsekontoret 40

42 Fritidsbebuaren Med over 2000 fritidsbustadar er det ingen tvil om at Hjartdal kommune er ein vesentleg "hyttekommune". Det er hytter i alle deler av kommunen, men med størst konsentrasjon i området Russmarken-Kovstulheia. 100 Omsetning av hytter Kjelde: SSB Figuren viser at omsetninga av hytter etter fleire år med nedgang hadde ein kraftig auke i Det viser at Hjartdal er ein populær hyttekommune. I tillegg blei det i 2015 gitt ferdigattest for 15 hytter og byggeløyve for ytterlegare 19 hytter Vatn og avløp Det kommunale utbyggingsselskapet Russmarken VA as har no kome godt i gang med utbygging av leidningsnett og reinseanlegg i Kovstulheia-Russmarken Reinsedistrikt. Det var 93 abonnentar påkopla anlegget ved utgangen av året. Dette er i tråd med revidert prognose til utbyggingsselskapet. Ikkje minst av omsyn til miljø men òg med tanke på vidare satsing på hyttebygging er dette eit viktig tiltak. Hyttefolket, og særleg nye etablerarar, forventar i dag ein moderne infrastruktur. Utbygginga som no har starta, tilfredsstiller disse krava og gjer kommunen meir konkurransedyktig på dette prioriterte området. På bakgrunn av innspel frå både Russmarken VA AS og HAU (hytteforeningenes avløpsutvaleg) har kommunestyret vedtatt at ein skal sjå på mogelegheitene for å etablere felles vassforsyning til hyttene i Kovsulheia/Russmarken-området. NVE har gitt konsesjon til bruk av Sjåvatn som drikkevasskjelde. Kommunestyret skal seinare ta stilling om dei ønskjer å bruke Sjåvatn eller andre alternativ som drikkevasskjelde. Det er gjort ein fagleg vurdering av Sauland reinseanlegg som viser at anlegget er nedslite, at arbeidstilhøva er dårlege og at bakteriefloraen er helseskadeleg. Rådmannen vil kome tilbake til dette i samband med neste økonomiplan. Elgvad slamdeponi er ikkje tilgjengeleg etter flaumskadar på brua. Vurdering av ny bru er sett på vent til revisjon av regelverk for opne slamdeponi er avklart. 41

43 Folkehelse og førebygging Folkehelseperspektivet handlar om å finne gode heilskapelege grep for å styrke og oppretthalde det som bidreg til god helse, og svekke det som medfører helserisiko. Folkehelse er derfor eit overordna kommunalt ansvar og noko som må gjennomsyre all kommunal planlegging og alle kommunale verksemder. Folkehelse handlar mellom anna om korleis innbyggjarane meistrar sine eigne liv. Hjartdal har svært menge innbyggjarar over 80 år samanlikna med andre kommunar. Blant innbyggjarane over 80 år er det fleire som er einslege i Hjartdal enn gjennomsnittleg. Dette stiller etter rådmannen sitt syn kommunen overfor særskilte utfordringar knytt til tenestetilbodet til denne gruppa. Mange einslege opplever liten grad av tryggleik i kvardagen. For å utsette omfattande og kostbart tenestetilbod lengst mogeleg er det viktig med gode og kreative førebyggande tiltak. Planlegging av opplevingsdelen av den universelt utforma stigen ("Gros stig") frå sjukeheimen til elva som blei opparbeidd i 2015 har halde fram i Ei arbeidsgruppe saman med representant for Rådet for eldre og menneske med nedsett funksjonsevne, historielaget og pårørandegruppa har arbeidd med tiltak for tilrettelegging av opplevingar og møteplassar langs stigen. Det praktiske arbeidet blei utsett på grunn av flaumen. Kommunen har delteke i nettverk i regi av Kommunal- og moderniseringsdepartementet for å auke kompetansen og perspektiv på universell utforming. Å forstå universell utforming som ein allmenn verdi og som strategi for likeverd ved planlegging og utforming av areal og bygg har vore sentralt. dette krev tverrfagleg tilnærming. Folkehelseperspektivet er ein rød tråd i prosessen med utarbeiding av ny samfunnsdel til kommuneplanen ekommune/ikt Kommunane i Kongsbergregionen har i mange år samarbeida om IKT-utviklinga innafor mange tenesteområde. Samarbeid om innkjøp av programvare har ført til betydelege kostnadsreduksjonar samanlikna med at kvar kommune skulle ha kjøpt dette for seg sjølv. Med stadig fleire fellesløysingar har kommunane sett ein fordel med å etablere ein felles driftseining for IKT. Dei sju kommunane i Kongsbergregionen vedtok i 2014 å etablere ein felles IKT-driftseining - og Kongsbergregionen IKT hadde oppstart Alle IKT-tilsette i Kongsbergregionen er nå samla ei organisatorisk eining under felles leiing. Gjennom Kongsbergregionen har Hjartdal kommune delteke i følgjande digitale utviklingsprosjekt : Elektronisk kvalitetssystem. Her har Hjartdal kommune vore i førarsetet i Kongsbergregionen og bidrege med kunnskap og erfaring til andre kommunar. Elektronisk meldingsutveksling mellom kommune og sjukehus. Prosjektet har vore svært vellykka og ordninga fungerar bra. Nettbrett i omsorgstenesta. Prosjektet er ein del av ei omfattande satsing på velferdsteknologi i Kongsbergregionen. Dei tilsette har nå tilgang til pasientjournal og rapporteringsverktøy heime 42

44 hos brukarane og ved sjukesenga. Dette gjer arbeidskvardagen enklare og meir effektiv for dei tilsette. Utfordringa har vore at det ikkje er god nok mobilnett ute hos alle brukarane. Beredskapsvarsling. Gjennom prosjektet har kommunen nå mogelegheit til å varsle alle som oppheld seg i kommunen om viktig informasjon. Systemet er primært tenkt brukt i beredskapssituasjonar, men kan bli brukt i all kommunikasjon med innbyggjarar og andre som oppheld seg i kommunen. Elektronisk post ut. Det er eit mål all offentleg informasjon frå det offentlege til privatpersonar og næringsliv skal skje elektronisk. Det er utvikla løysingar for dette. Hjartdal kommune sin leverandør av sak/arkivløysing har ikkje vore i førarsetet på dette området, men rådmannen reknar med å ha dette på plass i E-læring. Kongsbergregionen har vore i førarsetet i KS sin utvikling av e-læring. Bruk av sosiale media blir stadig meir utbreidd. Det er stadig fleire personar som følgjer Hjartdal kommune på Facebook. Ved utgangen av 2015 hadde kommunen ca 900 følgjarar (mot ca 670 året før). Både innbyggjarar, utflytta hjartdølar og hytteeigarar følgjer kommunen på denne måten. Dette er ein meir aktiv informasjonskanal enn kommunens heimeside - der brukarane aktivt sjølv må oppsøkje informasjon. Facebooksida har mest blitt brukt til kommunal informasjon, men den kan framover blir ein meir viktig arena for dialog mellom brukarar/innbyggjarar og kommunen. Dette så vi tydelig under flaumen i haust kor Facebook blei ein viktig kanal for kommunen. Vidare utvikling av dette krev at kommunen har ressursar og kompetanse til å følgje opp. Det har vi ikkje slik ressurssituasjonen er i dag. I samarbeid med andre kommunar i Kongsbergregionen er det starta ein prosess knytt til vidareutvikling av internettsidene. Dei andre kommunane i Kongsbergregionen har kome i mål med prosessen, men Hjartdal kommune har ikkje hatt kapasitet til å sluttføre arbeidet. Målet er å ta nye nettsider i bruk i Kommunestyret vedtok våren 2015 at det skulle bli innført digitale læringsbrett på ungdomsskulen. Etter opplæring av lærarar og elevar hausten 2015 er læringsbretta nå blitt ein integrert del av undervisninga. Tilbakemeldingane frå elevar og lærarar er gode Lokaldemokrati og brukardialog Det blei i 2012 utarbeid ein plan for systematisk gjennomføring av brukar- og medarbeidarundersøkingar i kommunen. I 2015 blei det gjennomført brukarundersøkingar innafor: Barnehage Resultatet av brukarundersøkinga viser at brukarane er svært godt nøgd med tenesta. Gjennomsnitt totalt er på 5,2. Dette er høgare enn eigen målsetting og høgare enn landsgjennomsnittet. Svarprosenten var dessverre låg (39%). Best resultat er knytt til personalet sin omsorg for barna og opningstider. Størst forbetringspotensial er knytt til fysisk innemiljø og skuleforberedande aktivitetar. Byggesak Brukarundersøkinga for byggesak er gjennomført løpande gjennom heile året. Resultatet er svært positivt med ein skår på 5,0 mot enn landsgjennomsnitt på 4,4. Kommunen skårar over landsgjennomsnittet på alle punkt i undersøkinga. best skår er knytt til tematikken pålitelegheit og respektfull handsaming. 43

45 Elevundersøking Det er gjennomført elevundersøkingar på 7. og 10. trinn. Elevundersøkinga kartlegg elevane si oppfatning av læringsmiljøet. Mellom anna følgjande faktorar blir målt: Trivsel Mobbing Fagleg rettleiing Meistring Faglege utfordringar Resultata i Hjartdal varierar frå år til år, men gjennomsnittsresultata dei siste åra skil seg ikkje vesentleg ut frå landsgjennomsnittet. MOT-undersøking Organisasjonen MOT gjennomførar undersøkingar på MOT-skulane om korleis elevane opplever opplegget som blir gjennomført. Hjartdal kommunen scorar svært godt på undersøkinga. Politikk I 2015 var det kommunestyreval. Valdeltakinga var på 71,4 %. Parti Valresultat Kommunestyrerepresnetantar Arbeidarpartiet 38,4 % 7 Høgre 14,6 % 2 KrF 10,9 % 2 Senterpartiet 36,1 % 6 Bengt Halvard Odden (Ap) blei vald til ordførar. Nils Olav Hovde (KrF) blei vald som varaordførar. Ved kommunevalet i 2015 overtok Bengt Halvard Odden (Ap) som ordførar etter Sven Tore Løkslid (Ap). 44

46 Politiske saker Figuren over viser kor mange saker som er handsama dei siste fire åra i hovudutval, formannskap og kommunestyre. Mange av sakene har vore handsama i fleire politiske utval og blir dermed rekna fleire gonger. Det har vore ei auke i saker frå 2014 til I samband med konstituering av nytt kommunestyre er det alltid er stort tal på saker Effektiv kommunal forvaltning Hjartdal kommune er ein liten organisasjon. For å kunne etablere robust fagmiljø og effektiv ressursutnytting er kommunen avhengig av interkommunalt samarbeid for å løyse oppgåvene. Hjartdal kommune har organisert tenestetilbodet gjennom interkommunalt samarbeid på følgjande måte: Teneste Type samarbeid Vertskommune el.likn Pedagogisk-psykologisk teneste Kommunelova 28 Notodden Barnevern Kommunelova 28 Notodden Legevakt Kommunelova 28 Notodden Helsestasjon/skulehelseteneste/jordmor Avtale Notodden Ø-hjelpsplassar Kommunelova 28 Notodden Kommuneoverlege Kommunelova 28 Notodden Fysioterapi Avtale Notodden Vaksenopplæring Avtale Notodden Brann og feiing Kommunelova 28 Notodden IKT-drift Kommunelova 28 Notodden IKT strategi Kommunelova 27 Kongsbergregionen Miljøretta helsevern Avtale Notodden Krisesenter Kommunelova 28 Skien Arbeidsgjevarkontroll Kommunelova 28/Avtale Bø NAV Avtale Notodden Akutt forureining Kommunelova 27 Bamble Alarmsentral 110 Kommunelova 27 Skien Renovasjon Akseselskap IRMAT AS Revisjon Interkommunalt selskap Telemark kommunerevisjon IKS Kontrollutvalssekretariat Interkommunalt selskap Agder og Telemark kontrollutvalgssekretariat IKS Arkiv Interkommunalt selskap IKA Kongsberg IKS Regionsamarbeid Kommunelova 27 Kongsbergregionen Etablerarrettleiing Stifting Øst-Telemark Etablerersenter 45

47 Rettane til innbyggjarar og brukarar av kommunale tenester står sterkt. Gjennom både forvaltningslov og særlover har partane klagerett på enkeltvedtak. Overordna myndigheit sin handsaming av klaga gir ein peikepinn på standarden på den kommunale sakshandsaminga og det politiske skjønnet. Dei fleste klagesakene er knytt til vedtak fatta med heimel i plan- og bygningslova. I 2015 var det 5 klagesaker som blei oversendt Fylkesmannen. Det er ein meir enn i Fylkesmannen sin handsaming av klager i Hjartdal kommune etter plan- og bygingslova Vedtak stadfesta Medhald til klagar Ikkje avgjort I 2015 blei 5 klagesaker sendt til Fylkesmannen. 4 av klagesakene frå 2015 blei ferdig handsama av Fylkesmannen i Kommunen sitt vedtak blei stadfesta i alle desse sakene. Ei sak ligg framleis til avgjerd hos Fylkesmannen. I tillegg blei tre klager knytt til avslag på søknad om SMIL-midlar sendt til Fylkesmannen. ingen av klagene fekk medhald. 46

48 Nøkkeltal mål og resultat Dimensjon/indikator Mål 2015 Akseptabelt For svakt Resultat Kommunestruktur Vedtak om ny kommune Vedtak våren 2016 Ikkje ta stilling til ny struktur Vedtak vil bli fatta våren 2016 Kommunal nettside (Stjerner på Difi si 4 3 <3 - kåring) Straumforbruk kommunale bygg <190 <193 > (kwh/m2) Miljøsertifiserte kommunale verksemder Resultatvurdering: Kommunestruktur - Kommunestyret har vedteke ein lokal framdriftsplan som inneber at det skal bli fatta eit vedtak om framtidig kommunestruktur i juni dette er innafor den tidsfrist som Stortinget har sett. Kommunal nettside Difi (Direktoratet for forvaltning og IKT) har ikkje gjennomført nokon ny total kartlegging av offentlege nettsider i Det er dermed ikkje mogeleg å resultatvurdere målsettinga. Straumforbruk Det samla straumforbruket har auka frå 180 kwh/m2 til 193 kwh/m2 (identisk med talet frå 2013). Straumforbruket blir i stor grad påverka av vind og temperatur. Miljøsertifisering - Kommunestyret vedtok å knytte seg til miljøfyrtårnnettverket i Administrasjonen starta med iverksetting av tiltak og måloppnåing i På grunn av uventa meirkostnadar blei prosjektet stoppa i 2015 slik at målsettinga i realiteten er oppheva. 47

49 3. Økonomisk resultat Verdsøkonomien Verdsøkonomien var prega av eit stadig større sprik mellom regionane i Den makroøkonomiske utviklinga var i hovudsak positiv for dei utvikla økonomiane. Framvoksande økonomiar fekk derimot ein betydeleg oppbremsing i veksttakten, leia an av svakare kinesisk vekst og fallande råvareprisar. Gradvis lågare råvareprisar bidreg til at utsiktene for råvareproduserande land som Noreg blir forverra. I USA fortsette den økonomiske utviklinga i positiv retning, sjølv om veksten i 2015 blei noko svakare enn forventa ved inngangen til året. I Kina avtok den økonomiske veksten i 2015 og den kinesiske sentralbanken senka renta 5 gonger for å stimulere økonomien. I euroområdet er den økonomiske veksten moderat. Den europeiske sentralbanken senka styringsrenta til nær null og innskotsrente til -0,3 prosent. Sveits og Sverige har innført negative styringsrenter Norsk økonomi For norsk økonomi var 2015 eit overgangsår, frå oljerikdom til omstilling. Prisfallet på olje starta i 2014 og tiltok i styrke mot slutten av Det var forventa fallande investeringar i oljesektoren, men dette blei ytterlegare forsterka av det kraftige fallet i oljeprisen. Veksten i BNP har falt frå 2,3 % til 1,4 % i Norske kroner har som følgje av dette svekka seg, noko som har gjeve betre konkurranseevne for norskproduserte eksportvarer og innanlands turistnæring. Endringane i norsk økonomi treff Telemark med mindre kraft enn Sør- og Vestlandet. Svak kronekurs, låg rente og ekspansiv finanspolitikk har bidrege til høg vekst innanfor bygg- og anleggsbransjen. Den svake kronekursen har også gjort at fleire utanlandske turistar kjem til Noreg, men også at fleire nordmenn i større grad ferierar i Noreg. BNP-veksten var for svak til å hindre ein auke i arbeidsløysa til om lag menneske ved årsskifte, målt ved dei sesongjusterte tala frå NAV, som inkluderar ledige og dei som er på arbeidsmarknadstiltak. Bustadprisane steig med 7,2% frå 2014 til Bustadprisindeksen var likevel ujamt fordelt med ein svak utvikling i byar og bygder kor oljenæringa har ei dominerande rolle Kommuneøkonomien Foreløpig oversyn frå SSB viser eit netto driftsresultat for kommunane på +2,8%. Dette er nære normtalet på +1,75%. For Hjartdal kommune er resultatet +0,5 %. Dette er mykje lågare enn i 2014, men framleis gledeleg etter fleire år med negativt netto driftsresultat. Det er fleire årsaker til betringa i driftsresultatet dei 2 siste åra. Utviding av eigedomsskattegrunnlaget til å gjelde heile kommunen, høg skatteinngang og lågare nettoutgifter på fleire område er dei viktigaste. Dei låge straumprisane gjer at dei inntektene på konsesjonskraft vil bli kraftig redusera dei neste åra Skatteinntekter på inntekt og formue Skatteinntektene på inntekt og formue vart kr 1,9 mill høgare enn det ein budsjetterte med. Veksten frå 2014 til 2015 er på heile 6,6 %, nest høgast i Telemark og noko over landsgjennomsnittet på 6,0 %. Skatteinntektene pr. innbyggar ligg 1,6 % over landsgjennomsnittet i I 2014 låg Hjartdal 2,2 % under landsgjennomsnittet. 48

50 Rammetilskott Auken i skatteinngangen har grunna samordninga med rammetilskotet, ført til at rammetilskotet har blir redusert med ca. kr. 1,1 mill i forhold til regulert budsjett Konsesjonskraftinntekter Kraftinntektene på kr. 4,6 mill er noko høgare enn budsjettet. Endeleg avrekning vil komme når rekneskapet til Konsesjonskraftstyret er ferdig og eventuell skilnad vil bli avrekna mot rekneskapet. Tabellen nedanfor viser utviklinga i kraftinntektene dei siste åra. Med dagens prognosar for straumprisane for dei neste åra, vil inntektene bli ytterlegare redusera Konsesjonskraftinntekter Tal i heile tusen Utbytte Hjartdal kommune sine største eigarinteresser er: Selskap Direkte eigardel Hjartdal Elverk AS 100,00% Kulturlandskapssenteret i Telemark AS 13,61% IRMAT AS 7,20% Vest-Telemark Næringsbygg AS 6,05% E 134 og Rv 36 Telemark AS 2,50% Selskap Indirekte eigardel Russmarken VA AS 100,00% Grønn Vekst Telemark AS 3,60% Fullstendig oversikt over kommunalt eigarskap går fram av note 4 i rekneskapen. Hjartdal kommune har i 2015 mottatt utbytte på kr 0,25 mill. Dette er kr 0,15 mill lågare enn budsjettert, og kommer frå Hjartdal Elverk as. Den delen av IRMAT AS som driv med bustadrenovasjon er lovpålagt å drive etter sjølvkost. Dermed er utbytte i liten grad aktuelt. Næringsdelen ga ikkje utbytte i Dei andre selskapa er det ikkje aktuelt med utbytte frå. 49

51 Renter og avdrag Det er små avvik mellom budsjetterte og rekneskapsførte rentekostnader, renteinntekter og avdrag. Dette skuldast (for rentesida), eit rentenivå i tråd med det som blei budsjettert Løn og sosiale utgifter Korrigert for refusjonar, blei lønskostnadene ca. 2,9 mill lågare enn budsjettert i Dette skuldast lågare pensjonskostnader og bemanning enn budsjettert og forsiktig bruk av vikarar ved sjukdom Sum lønn, avg. og pensjonpremie Tabellen over viser utvikling i samla kostnader til løn og pensjoner dei siste fire åra. Tal i heile tusen Pensjon Samla pensjonskostnadar blei ca. 1,9 mill lågare enn budsjettert. Det er da tatt omsyn til inntektsføring og amortisering av premieavvik. 8,0 % 7,0 % 6,0 % 5,0 % 4,0 % 3,0 % 2,0 % 1,0 % 0,0 % Premieeavvik Figuren viser premieavvik i % av brutto driftsinntekter. Samla netto negativt premieavvik gjekk ned med ca 2,5 mill til kr. 9,0 mill. Rådmannen meiner at premieavviket framleis er på eit høgt nivå. Premieavviket er betalt, men ikkje kostnadsført. Dette vil bli gjort i åra framover og vil svekke handlefridomen til kommunen. Rådmannen ser det derfor som viktig å avsette midlar til dette i åra som kommer. 50

52 Driftsutgifter rammeområda Samla driftsutgifter for rammene var på kr Dette er kr (0,62 %) lågare enn budsjettert.driftsutgiftene er fordelt slik på rammeområda: Fordeling av driftsutgifter på rammeområda 2 % 2 % 12 % 3 % 12 % Politisk Sentraladm Kultur/oppvekst Pleie/omsorg 29 % Utvikling 40 % Kyrkje/trussamf. Bygg/infrastruktur Avvik mellom rev.budsjett og rekneskap Figuren viser avvik mellom revidert budsjett og rekneskap. Negative tal viser mindre forbruk enn budsjett. Positive tal viser høgare forbruk enn budsjett. Størst overforbruk har det vært innan bygg/infrastruktur. Hovudårsaka til dette er dei 2 haustflaumane. Meirforbruket innan politisk skuldast auka godtgjersler og større kostnader til valet enn budsjettert. 51

53 Mindreforbruket innan kultur og oppvekst er i hovudsak knytt til lågare kostnader til skuleskyss og bibliotek enn budsjettert. Innan pleie og omsorg, er nettoutgiftene til institusjonstenester lågare enn budsjettert. Dette skuldast ein kombinasjon av lågare lønsutgifter og høgare brukarbetalingar Økonomiske nøkkeltal Netto driftsresultat 5,0 % 4,0 % 3,0 % 2,0 % 1,0 % Hjartdal Kommunegruppe 05 Telemark 0,0 % -1,0 % ,0 % Kjelde: KOSTRA Netto driftsresultat for 2015 er 0,5 %. Dette er vesentleg lågare enn fjoråret, men betre enn dei forgåande åra. Resultatet er betre enn budsjettert. Årsaka til betringa av resultatet dei 2 siste åra er innføring av eigedomsskatt i heile kommunen, høgare skatteinngang enn budsjettert, lågare netto driftsutgifter på fleire tenesteområde og da særleg innan helse og omsorg (institusjons- og heimetenester) der årsaka er både lågare kostnader og høgare inntekter enn rekna med. 52

54 Arbeidskapital ex. premieavvik i prosent av brutto driftsinntekter 20,0 % 18,0 % 16,0 % 14,0 % 12,0 % 10,0 % 8,0 % 6,0 % 4,0 % 2,0 % 0,0 % Hjartdal Kommunegruppe 5 Telemark Kjelde: KOSTRA Dette nøkkeltalet fortel om kommunen si evne til å betale rekningane når dei forfell. Hjartdal kommune har så langt hatt ein rimeleg god likviditet. Dette skuldast at kommunen har oppsparte midlar i fond, og at innkrevjinga av kommunale krav har blitt effektivisert dei siste åra. Netto lånegjeld i % av brutto driftsinntekter 90,0 % 80,0 % 70,0 % 60,0 % 50,0 % 40,0 % 30,0 % 20,0 % 10,0 % 0,0 % Kjelde: KOSTRA Hjartdal Kommunegruppe 5 Telemark Figuren viser utviklinga i netto gjeld i prosent av brutto driftsinntekter. Hjartdal kommune har fortsett er vesentleg lågare gjeld enn andre kommunar. Rådmannen meiner at det er positivt med låg gjeld. Hjartdal finansierar % av sine investeringar med lån. Det tyder at kommunen har investera svært lite òg at kommunale bygg og anlegg ikkje er tilpassa dei krav som er sett i dag. Dette er det no teke konsekvensen av gjennom eit langt meir offensivt investeringsprogram, særleg knytt til skule og bustadbygging. 53

55 Disposisjonsfondet 10,0 % 9,0 % 8,0 % 7,0 % 6,0 % 5,0 % 4,0 % 3,0 % 2,0 % 1,0 % 0,0 % Hjartdal Kommune- gruppe 5 Telemark Kjelde: KOSTRA Figuren over viser disposisjonsfondet i prosent av brutto driftsinntekt. Disposisjonsfondet viser kor mykje kommunen har satt av til investerings- og driftsformål. Disposisjonsfondet er det einaste fondet som fritt kan brukast i både drifts- og investeringsrekneskapet. Fondet gir derfor uttrykk for den økonomiske handlefridomen til kommunen. Som tabellen viser, har Hjartdal kommune eit disposisjonsfond på 6,3 % av brutto driftsinntekter ved siste årsskifte. Dette er ein auke frå 5,0 % frå Disposisjonsfondet er nå for fyrste gong på fleire år betre enn for Kommunegruppe 05 og framleis noko betre enn for gjennomsnittet i Telemark. Det gode rekneskapsresultatet for 2015 gir mogelegheiter til ytterlegare styrking av disposisjonsfondet Rekneskapsmessig meir/mindreforbruk Rekneskapsmessig mindreforbruk er på kr Investeringsrekneskap I 2015 vart et investert for ca. 10,1 millionar i ulike investeringsprosjekt. Det var budsjettert med investeringar for ca kr 15,9 mill. Sjå pkt 4.2 og vedlegg 6 for detaljar om dei ulike investeringsprosjekta 54

56 Gjeld Hjartdal kommune si gjeld til bankar har utvikla seg slik dei siste fire åra: Gjeld i mill Til investeringar Til vidare utlån Som tabellen syner, har Hjartdal kommune si gjeld til investeringsformål auka frå kr 49,6 mill i 2012 til 62,2 mill i Låneopptaket i 2015 har i hovudsak gått til nytt bustadfelt, Sauland skule og utleigebustad for flyktningar. (Sjå vedlegg 6 for detaljar) I same periode har lån til vidare utlån auka frå 7,0 mill i 2012 til 8,7 mill i I oversikten over er det ikkje korrigert for ubrukte lånemidlar. Disse utgjer for investeringsformål kr. 5,5 mill og for formidlingslån kr. 4,1 mill Sjølvkostområda Hjartdal kommune har vedtatt at kommunale tenester innan vatn, avløp, slamtømming, renovasjon, feiing, plan, byggesak og kart/oppmåling, over tid skal finansierast til sjølvkost. Renovasjon, slam og feiing er område der kommunen må dekke kostnadene gjennom gebyrbetaling. For dei andre områda kan kommunen gjere avvik frå dette prinsippet. Dette betyr at ein då må redusere innsatsen på andre tenesteområde som t.d. oppvekst og pleie og omsorg. Viss alle sjølvkostområda hadde 100% dekning i 2015 ville ein hatt ca kr 2,2 mill ekstra til disposisjon. 55

57 Sjølvkostgraden (i %) for dei ulike tenestene vart i 2014 og 2015 slik: 400 % 350 % 300 % 250 % 200 % 150 % % 50 % 0 % Vatn Avløp Renovasjon Slam Feiing Reg.plan Byggesak Kart/oppm. Alle områda hadde ved inngangen til året negative sjølvkostfond. Overskotet på Byggesak i 2015 har ført til at det nå er positivt sjølvkostfond på området. På dei andre områda med overskot blir det avrekna mot dei memoriaførte negative sjølvkostfonda. 56

58 Nøkkeltal - Mål og resultat Dimensjon/indikator Mål 2015 Akseptabelt For svakt Resultat Arbeidskapital i % av brutto driftsinntekt > <12 16,5 Netto korrigert driftsresultat (%) >2,0 1,5-2 <1,0 2,4 Lånegjeld i % av brutto driftsutgift < >70 39,8 Sjølvkostgrad plan/bygg/oppmåling(%) >98,0 92,7-98,0 >92,7 133,4 Sjølvkostgrad avløp (%) >70,0 65,6-70,0 < 65,6 67,4 Eigedomsskatt brukt til renter, avdrag og ubundne avsettingar (%) > <50 88,2 Resultatvurdering: Arbeidskapital defineras som differansen mellom omløpsmidlar og kortsiktig gjeld, og er eit uttrykk for kommunens likviditet. Arbeidskapitalen pr var på 16,5 %, som er godt over kommunens mål på 15 %. Netto korrigert driftsresultat seier noko om kor stor økonomisk handlefridom kommunen har. Årets tal blei 2,4% som er noko over målet på 2,0 %. Lånegjelda til kommunen har i 2015 auka med kr 9,5 mill. Lånegjelda i % av brutto driftsutgifter er nå på 39,8 % som er godt under målet om lågare enn 60 %. Sjølvkostgrad plan/bygg/oppmåling blei for 2015 på 133,4 %, noko som er godt over målet på 98 %. Dette skyldes byggesak som på grunn av låg bemanning gjekk med stort overskot i Sjølvkostgrad avløp blei for 2015 på 67,4 %, som er noko lågare enn målet på over 70%, men er innafor eit akseptabelt nivå Bruk av eigedomsskatt til renter, avdrag og ubundne avsettingar blei for 2015 på 88,2%, som er godt over målet på 70%. 57

59 4. Gjennomføring av konkrete tiltak 4.1. Driftsbudsjettet Auka konsesjonskraftinntekter Kommunestyret vedtok at konsesjonskraftinntektene skulle vere kr ,- høgare enn det rådmannen hadde tilrådd. Rådmannen sin tilråding var basert på budsjettforslag frå Konsesjonskraftstyret. Rekneskapen viser at konsesjonskraftinntekter på kr 4,6 mill. Dette er kr ,- lågare enn opphavleg budsjett og kr ,- høgare enn regulert budsjett. Budsjettet blei regulert juni da ein såg at inntektene var urealistiske og konsesjonskraftfondet la fram nye prognosar Auka skjønnsmidlar knytt til arbeidsgjevaravgift Kommunestyret vedtok at Hjartdal ville motta kr 1,9 mill meir i skjønnsmidlar enn det som gikk fram av Statsbudsjettet og tildelingsbrev frå Fylkesmannen i Telemark. Gjennom tett samarbeid med Telemarkforsking, Drangedal og Nome kommunar, samt godt politisk lobbyarbeid resulterte dette i at Hjartdal fekk så mykje skjønnsmidlar som kommunestyret la til grunn Generell stillingsreduksjon oppvekstsektoren Kommunestyret vedtok å redusere stillingsbudsjettet i oppvekstsektoren med kr ,-. Dette tilsvarar ein stillingsreduksjon på ca 2,2 årsverk (heilårsverknad). Tiltaket er gjennomført ved å ha færre delingstimar og færre kurs for elevane. Erfaringane viser at dette gir mindre tilpassa opplæring til elevar som har behov for det, - og at leiarane ved einingane sjølv må dekke opp vikartimar Nye betalte tenester ved helsekontoret Kommunestyret vedtok å innføre nye betalte tenester ved helsekontoret. For å kunne utføre dette måtte det først bli gjennomført bygningsmessige arbeider. Nettoeffekten ville vere negativ det første året, men frå år to ville tiltaket tene inn igjen dei bygningsmessige kostnadane. Det bygningsmessige arbeidet er utført og framstår svært vellykka og har hatt positiv effekt på fysisk og psykisk arbeidsmiljø ved helsekontoret. Innføringa av dei nye betalte tenestene viser at tiltaket er tent inn allereie det første året. I tillegg gir dette eit betre tilbod til brukarane som nå får utført tenestene lokalt Endra vaktordning sjukeheimen Kommunestyret vedtok å redusere driftsbudsjettet ved sjukeheimen med kr ,-. For å oppnå dette hadde rådmannen lagt opp til at vaktordninga på natt skulle bli endra. Sjukeheimen har blitt drifta innafor og rimelegare enn den nye budsjettramma, men eininga har ikkje kome fram til ei ny løysing på vaktordninga. Dette skuldast at det er for få sjukepleiarar til å dekke opp nattevaktene slik det var tanke om. 58

60 Bemanningsreduksjon kjøkken Kommunestyret vedtok å redusere budsjettramma til kjøkkenet med kr ,-. Dette skulle skje ved inndraging av ledig stilling. Tiltaket er gjennomført. Erfaringane er gode takket vere fleksible tilsette. Til tross for bemanningsreduksjonen har cateringinntektene auka Bemanningsreduksjon logistikkontor Kommunestyret vedtok å redusere budsjettramma til logistikkontoret med kr ,-. Dette skulle skje ved inndraging av ledig stilling. Tiltaket er gjennomført. Erfaringane viser at kontoret er sårbart ved fråvær ved at arbeidsoppgåver hopar seg opp. dei tilsette ved kontoret har ikkje i same grad som tidligare vore medhjelparar ved arrangement og tilstellingar ved sjukeheimen Bemanningsreduksjon Hågån Kommunestyret vedtok å redusere budsjettramma til Hågån med kr ,-. Dette skulle skje ved inndraging av ledig stilling. Tiltaket er gjennomført og turnusen er endra for dei tilsette. Erfaringane er at bebuarane får mindre individuell tilrettelegging, spesielt når det gjeld mogelegheit for fritidsaktivitetar Effektivisering reinhald Kommunestyret vedtok å redusere budsjettrama til reinhald med kr ,-. Dette skulle skje ved omorganisering av reinhaldstenesta og endra einhaldsplanar. Tiltaket er gjennomført. Bemanninga er redusert (naturleg avgang) med 1,9 årsverk i løpet av året. Erfaringane viser at omorganiseringar er krevjande og skaper ein del misnøye, men at ting går seg til etter kvart Ny organisering vaskeriet Kommunestyret vedtok å redusere budsjettramma ved vaskeriet med kr ,- og la til grunn at det skulle skje ved ein omorganisering der vaskeriet blei ein tilrettelagt arbeidsplass for brukar med nedsett arbeidsevne. Ein slik tilrettelagt arbeidsplass ville ha ført til høgare kostnad. Rådmannen meldte dette tilbake til kommunestyret i første tertialrapport og kommunestyret vedtok å tilbakeføre budsjettmidlane og leggje omorganiseringa på is Stig- og løypeplan Kommunestyret vedtok å sette av kr ,- til utarbeiding av stig- og løypeplan. Arbeidet med planen har gått føre i 2015, men har ikkje blitt ferdig på grunn av. manglande kapasitet. Det kom inn mange uttaler da planen var ute på høyring. Kostnaden i 2015 har vore kr ,-. Det er ikkje avsett midlar til planarbeidet i Redusert løypetilskot Kommunestyret vedtok i utsette auken i løypetilskot til stig- og løypeplanen var ferdig. 59

61 Juridiske tenester Kommunestyret vedtok å sette av kr ,- ekstra til juridiske tenester. Bakgrunnen var forventa behov for bistand i samband med omorganisering og nedbemanning. Det viste seg at det ikkje var behov for juridiske tenester i samband med omorganisering og nedbemanning, men forbruket av juridiske tenester i 2015 blei likevel kr ,- meir enn vedteke budsjett. Det viser at behovet for juridisk bistand er stort. Stadig fleire oppgåver krev juridisk bistand Redusert bemanning sentraladministrasjonen/samfunnsutviklingsavd Kommunestyret vedtok å redusere budsjettramma til sentraladministrasjonen/samfunnsutviklingsavdelinga med kr ,-. Tiltaket innebar inndraging av ledig stilling. Tiltaket blei gjennomført frå , men i april la rådmannen fram ei bekymringsmelding for kommunestyret. Arbeidsmengda i administrasjonen var vesentleg høgare enn det bemanninga hadde mogelegheit til å løyse. Kommunestyret vedtok å tilbakeføre midlane. Rådmannen lyste ut ledige stillingar, men desse vil først vere bemanna i Inntak av lærling Kommunestyret vedtok å auke budsjettet for inntak av lærlingar slik at kommunen hadde rom for å ta inn til saman fire lærlingar. Det har vore vanskeleg å få tak i lærlingar og 1 har slutta undervegs i læretida. Kommunen hadde tre lærlingar ved utgangen av 2015; - to innan oppvekst og ein innan helse/omsorg. Rådmannen meiner det er viktig å ha budsjettmidlar til inntak av lærling når den "rette situasjonen" oppstår Auka kulturtilskot Kommunestyret vedtok å auke kulturbudsjettet (tilskotspostane) med kr ,-. Dette skulle dekke kompensasjon for at lagseigde bygg betaler kommunale avgifter og gebyr. Sats for kompensasjon for desse utgiftene vart vedteke av Utval for kultur og oppvekst med 100 %, og samla kompensasjon utgjer dermed ca ,-. Meirkostnaden er finansiert ved omprioritering av dei generelle kulturtilskota Tilskot Reisjåsamlinga Kommunestyret vedtok å løyve kr ,- i tilskot til bevaring og formidling av Reisjåsamlinga. Tiltaket er gjennomført. Sommaren 2015 vart gjenstandar frå Reisjåsamlinga utstilt i Hjartdalsbanken Utgreiing interkommunalt samarbeid Kommunestyret vedtok å sette av kr ,- til utgreiing av interkommunalt samarbeid knytt til plan, bygg, oppmåling, landbruk og eigedomsskatt. Tiltaket var positivt mottatt av dei tilsette. Da rådmannen la fram ein "undervegsavklaring" i april vedtok kommunestyret å stoppe utgreiingsarbeidet i påvente av kommunereforma. Midlane er såleis ikkje brukt Ingen auke i vassavgifta Kommunestyret vedtok at det ikkje skulle vere nokon auke i vassavgifta. Det har ikkje vore nokon auke i vassavgifta i Dette første til at sjølvkostgraden for vatn gjekk ned frå 62,6 % i 2014 til 60,7 % i

62 4.2. Investeringsbudsjettet Åsenfeltet Kommunestyret vedtok å sette av kr 6,0 mill til ferdigstilling av Åsenfeltet. Det nye bustadfeltet er nå ferdig opparbeidd med 15 byggeklare tomter. Kostnaden i 2015 blei ca. kr 4,0 mill Øygardsjordet Kommunestyret vedtok å sette av kr ,- til ferdigstilling av reguleringsplan for utviding av Øygardsjordet bustadfelt. Arbeidet er ikkje fullført som planlagt, men flaumen i september 2015 reiste nye problemstillingar som treng nærmare vurdering. Det blei brukt kr ,- på prosjektet i Omsorgsbustader Kommunestyret vedtok å sette av kr ,- til planlegging av omsorgsbustader. Midlane blei brukt til å utarbeide ei analyse av kor mange omsorgsbustader og sjukeheimsplassar kommunen bør ha sett i lys av befolkningsutvikling og samhandlingsreform. Analysen konkluderte med 20 omsorgsbustader (inkl 5 på Hågån) og 20 sjukeheimsplassar. Dette innebar ei nettoauke på 7 nye plassar med heildøgns omsorg. I kjølvatnet av den overordna analysen blei det utarbeidd ei bygningsmessig analyse som viste behov for ombygging og tilbygg på sjukeheimen for å realisere prosjektet. Dei to analysane blei utarbeidd innafor avsett budsjettramme Flyktningbustader Kommunestyret vedtok å sette av kr 2,4 mill (netto) til kjøp eller bygging av flyktningbustad. På grunn av lite tilfang av eigna bustader i bruktmarknaden så valde rådmannen å oppføre to bueiningar for flyktningar på ei av dei ubebygde tomtene på Øvstebøfeltet. Bustadane vil stå ferdig primo Det var i budsjettet for 2015 lagt inn eit tilskot frå Husbanken på ca 1,2 mill til dette prosjektet. Då bustadane ikkje blei ferdige før årsskifte blir ikkje dette tilskotet utbetalt før i Bil driftsavdelinga Kommunestyret vedtok å sette av kr ,- til utskifting av bil for driftsavdelinga. Tiltaket er gjennomført IKT i skulen Kommunestyret vedtok å sette av kr ,- til IKT-investeringar i skulen. Tiltaket er gjennomført. I 2015 har Sauland skule vore prioritert. Det er m.a kjøpt inn PC'ar og ActiveBoards. I 2016 er Hjartdal og Tuddal oppvekstsenter prioritert Regionale IKT-tiltak Kommunestyret vedtok å sette av kr ,- til Hjartdal sin del av regionale IKT-tiltak og er gjennomført til budsjettert kostnad. tiltaket er gjennomført i tråd med budsjett. 61

63 Sauland skule Kommunestyret vedtok å sette av kr 20,2 mill (av fleirårig totalramme på kr 50,2 mill) til bygging av nytt skulebygg ved Sauland skule. Dette blei redusera til kr 4,1 mill for 2015 då prosjektet vart forseinka. Kommunestyret vedtok i april 2015 at rådmannen skulle prosjektere ny skule og fleirbrukshall til ein kostnad på kr 66,7 mill. Prosjekteringsarbeidet har gått føre seg i heile 2015 og så langt er det brukt kr 2,6 mill Sal Staurhaugen Kommunestyret vedtok at rådmannen skulle fremme ei sak om sal av Staurhaugen og forventa ein inntekt på kr 1 mill i Rådmannen hadde ikkje kapasitet til å fremme ei sak i 2015 og kommunestyret vedtok i desember å trekkje bestillinga tilbake. Dermed har det ikkje kome salsinntekter i investeringsrekneskapen. 62

64 4.3. Oppfølging av verbalpunkt Tiltaksliste aksjon skuleveg Kommunestyret vedtok ein prioritert handlingsplan for trafikktryggleik. Tiltaka som kommunen hadde ansvar for er gjennomført Prosjekt knytt til utflytta ungdom Kommunestyret vedtok at rådmannen skulle halde fram med eit prosjekt knytt til utflytta ungdom. Det har ikkje vore kapasitet til å arbeide med dette i Utgreie samankopling av VA-nettet i Sauland og Notodden Kommunestyret bad rådmannen leggje fram ei sak for å belyse alle forhold knytt til samankopling på VA med Notodden kommune. Notodden kommune ga i brev datert beskjed om at dei ikkje var interessert i eit samarbeid. Kommunestyret blei informert om dette i samband med økonomiplanhandsaminga for Utarbeide vedtekter for støtteordning til gamle/freda bygg Kommunestyret bad rådmannen i samarbeid med Hjartdal historielag å utarbeide vedtekter for støtteordning til gamle og freda bygg. Det vart etablert ei arbeidsgruppe i tråd med kommunestyrevedtaket for å utarbeide vedtekter, men prosessen stoppa opp. Arbeidet vil bli tatt opp igjen i Prosjektere kjøp og omklassifisering av leilegheiter til omsorgsbustader Kommunestyret bad rådmannen om å prosjektere kjøp og omklassifisere 4 leilegheiter til omsorgsbustader. Kommunestyret blei i juni 2015 presentert ein rapport som viste kor mange sjukeheimsplassar og omsorgsbustader med heildøgns omsorg Hjartdal kommune bør ha for å møte behovet framover. Tilrådinga i rapporten var 15 nye leilegheiter (+7 plassar netto som følgje av reduksjon av sjukeheimsrom). Rådmannen oppfatta signala frå strategikonferansen slik at kommunestyret ønska at det skulle arbeidast vidare med innhaldet i rapporten i staden for å følgje opp verbalpunktet Interkommunalt samarbeid landbruk, skogbruk, kart, oppmåling, byggesak Kommunestyret bad rådmannen om å kartleggje muligheiter og ulemper av eit interkommunalt samarbeid på landbruk, skogbruk, kart, oppmåling og byggesak. Rådmannen la fram ei førebels tilbakemelding (undervegsrapportering) til kommunestyret i april. Kommunestyret vedtok da å stoppe vidare oppfølging av verbalpunktet på grunn av kommunereforma. 63

65 Fremme sak om sal av Staurhaugen Kommunestyret bad rådmannen fremme sak med sikte på sal av Staurhaugen. Det har ikkje vore kapasitet til å følgje opp saka på grunn av vakanse i 1,5 stilling i samfunnsutviklingsavdelinga gjennom heile året. Kommunestyret vedtok i desember å oppheve verbalpunktet Planlegge og realisere ny Sauland skule Kommunestyret bad rådmannen intensivere arbeidet med planlegging og realisering av ny Sauland skule. Det skulle vere brei deltaking og involvering i arbeidet og kommunestyret tok sikte på byggestart 2. halvår Rådmannen etablerte ei brukargruppe som blei trekt inn i planlegginga. Politiske organ blei òg involvert i planlegginga gjennom handsaming av romprogram. Utarbeiding av romprogram og anbodsprosess knytt til val av prosjektansvarleg gjorde at det ikkje var mogeleg å realisere byggestart i Ved utgangen av 2015 blei kommunestyret presentert for eit skisseprosjekt. Rådmannen meiner at målet om byggestart i 2015 var for ambisiøst. Byggeprosjekt av denne storleiken krev god planlegging og prosessane tek tid Etablere nytt næringsfond Kommunestyret bad rådmannen leggje fram sak om etablering av eit næringsfond finansiert med midlar frå eigedomsskatten. Det har ikkje vore kapasitet til å følgje opp saka på grunn av vakanse i 1,5 stilling i samfunnsutviklingsavdelinga gjennom heile året. Kommunestyret vedtok i desember å oppheve verbalpunktet Evaluering av næringsarbeidet Kommunestyret bad rådmannen om å evaluere næringsarbeidet. Det har ikkje vore kapasitet til å følgje opp saka på grunn av vakanse i 1,5 stilling i samfunnsutviklingsavdelinga gjennom heile året Ny organisering av vaskeriet Kommunestyret bad rådmannen om å foreta omorganisering av vaskeriet i form av tilrettelagt arbeid i kombinasjon med innsparing. Rådmannen ga tilbakemelding til kommunestyret i første tertialrapport om at ei løysing med vaskeriet som tilrettelagt arbeid ville medføre auka kostnad. Kommunestyret vedtok da å justere budsjettet tilbake til opphavleg budsjett og skrinlegge omorganiseringa. 64

66 5. Annan rapportering Tilsyn Hjartdal kommune har hatt fleire statlege tilsyn i 2015 enn i Eit tilsyn krev store ressursar i ein liten organisasjon. På den eine sida blir tilsynet sett på som statleg overvakning, på den andre sida ligg det mykje læring i eit tilsyn. Rådmannen ser det som positivt at det er nokon utanfrå som hjelper til med å gjere dei kommunale tenestene betre og sikrar brukarane sin rettar betre. Detaljomsetning og servering av mat og drikke Mattilsynet gjennomførte tilsyn ved kjøkkenet seint i 2014, men tilsynsrapporten kom så seint at den ikkje kom med i årsmeldinga for bakgrunnen for tilsynet var ei bekymringsmelding om observert mus i spisesalen på sjukeheimen. Kjøkkenet fekk pålegg om å utbetre manglar på overflater på kjøkkenet, tørrvarelager og fryserom. Nødvendige tiltak er gjennomført og Mattilsynet har stadfesta at vedtaket er lukka. Barnehage Fylkesmannen gjennomførte tilsyn med kommunen som barnehagemynde. Hovudtema i tilsynet var kommunen sitt ansvar for å gi rettleiing til barnehagane og sjå til at barnehagane blir drive i samsvar med gjeldande regelverk. Fylkesmannen konkluderte med at kommunen som barnehagemynde ikkje gir tilstrekkjeleg rettleiing og ikkje ser til at barnehagane blir drive i samsvar med regelverket. Kommunen har fylgt opp krava frå Fylkesmannen og retta desse. Fylkesmannen har på det grunnlag avslutta tilsynet. Landbruk Fylkesmannen gjennomførte tilsyn med kommunen sin forvaltning av økonomiske virkemiddel i landbruket. Dei blei gitt 4 avvik - der to var lukka allereie på kontrolltidspunktet. Eit av avvika er kommunen og Fylkesmannen i ettertid samde om at ikkje er eit avvik formelt sett. Det blei i tillegg gitt fire merknadar. Tilsynet fører til at det blir ei tettare oppfølging frå Fylkesmannen si side ei tid framover når det gjeld forvaltninga av dei økonomiske verkmidlane i landbruket. Kommunen sin gjennomgang og forbetring av tenestene held fram i Beredskap Fylkesmannen sine pålegg knytt til tilsyn med den kommunale beredskapsplikta i 2014 blei lukka i Vassverk Mattilsynet har hatt tilsyn med dei kommunale vassverka i Sauland og Gvammen, samt med vassforsyninga til Tuddal oppvekstsenter og ved Hjartdal oppvekstsenter. Det blei stilt krav om to hygieniske barrierar ved Hjartdal oppvekstsenter. Tiltaket blei lukka i januar Branntilsyn Dei fleste kommunale bygga er definert som særskilte brannobjekt med årleg branntilsyn. Det ligg føre krav om utbetring ved Sauland skule og kommunehuset knytt til brannseksjonering og rømmingsvegar. Mindre avvik bli lukka fortløpande. 65

67 Internkontroll Rådmannen har ansvar for å etablere eit system for god nok kontroll. Dette er eit løypande arbeid for å betre kvalitet i tenestene og effektivisere ressursbruken. I 2015 har rådmannen styrka internkontrollen gjennom følgjande tiltak: Kvalitetssikring av saksframlegg Utarbeiding av fleire stillingsbeskrivingar Auka fokus på etisk refleksjon Opplæring, informasjon- og motiveringsarbeid til bruk av kvalitets- og avvikssystemet. Delteke på tryggleikskampanje knytt til legemiddelhandtering. Fleire einingar har gjennomført ROS-analyse av ein eller fleire kritiske område Utarbeiding av rutinar og prosedyrar knytt til lønsarbeidet. Løpande utarbeiding av rutinar som blir lagt inn i kvalitets- og avvikssystemet. Månadleg oppfølging av alle leiarar knytt til økonomistatus og sjukefråværsoppfølging. Vasskvalitet Internt tilsyn (interkommunalt samarbeid) med barnehagane IK-mat Diskriminering og tilgjenge Gjennom avvikssystem, vernerundar og medarbeidarsamtaler er det ikkje kome fram opplysningar som tyder på at tilsette er usett for trakassering på grunn av etnisk opphav, nasjonalt opphav, avstamming, hudfarge, språk, religion eller livssyn. Det blir ikkje spurd om religiøse og kulturelle spørsmål i samband med tilsettingar. Universell utforming er innarbeidd som ei overordna føring i kommuneplanen sin arealdel som blei vedteken i

68 6. Vedlegg Vedlegg 1 Vedlegg 2 Vedlegg 3 Vedlegg 4 Vedlegg 5 Vedlegg 6 Økonomisk oversikt drift Økonomisk oversikt investering Oversikt balanse Skjema 1A og 1B Skjema 2A - investering Skjema 2B - investering 67

69 68

70 69

71 70

72 71

73 72

74 73

75 Noter Note 1 Note 2 Note 3 Note 4 Note 5 Note 6 Note 7 Note 8 Endring i arbeidskapital Pensjon Kommunen sitt garantiansvar Aksjer og andelar i varig eige Avsetning og bruk av fond Sjølvkostkalkyle Kapitalkonto Kortsiktige fordringar/gjeld 74

76 75

77 76

78 77

79 78

80 79

81 80

82 81