Møteinnkalling. Utvalg: Verneområdestyret for SVR Møtested: Norsk Villreinsenter Sør, Skinnarbu Dato: Tidspunkt: 09:00

Transkript

1 Møteinnkalling Utvalg: Verneområdestyret for SVR Møtested: Norsk Villreinsenter Sør, Skinnarbu Dato: Tidspunkt: 09:00 1

2 2

3 Saksliste Utvalgssaksnr ST 30/16 ST 31/16 ST 32/16 ST 33/16 ST 34/16 ST 35/16 ST 36/16 ST 37/16 Innhold Lukket Arkivsaksnr Godkjenning av innkalling og saksliste Val av to representantar til å skrive under møteprotokollen saman med styreleiar Orienteringer Klage på vedtak om løyve til å bygge Pytten og Langevassåne småkraftverk Klage på avslag om dispensasjon til transport med snøskuter i SVR Søknad om bruk av minigravar og utbetringstiltak på driftevegen frå Øvre Espedalsstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde, gnr/bnr, 48/1, Forsand kommune, Øvre Espedal Velforening Klagesak - Søknad frå Sira-Kvina kraftselskap om dispensasjon til bygging av Storå kraftverk i Setesdal Vesthei-Ryfylkeheiane og Frafjordheiane landskapsvernområder, Sirdal kommune Eventuelt

4 ST 30/16 Godkjenning av innkalling og saksliste ST 31/16 Val av to representantar til å skrive under møteprotokollen saman med styreleiar ST 32/16 Orienteringer 4

5 VERNEOMRÅDESTYRET FOR SETESDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Saksframlegg Arkivsaksnr: 2016/ Sakshandsamar: Tarjei Haugen Dato: Utval Utvalssak Møtedato Verneområdestyret for SVR 33/ Klage på vedtak om løyve til å bygge Pytten og Langevassåne småkraftverk Forslag til vedtak Verneområdestyret for SVR tar klagene på vedtak i styresak 18/16 til fylgje og gjer dette vedtaket: I medhald av kapittel IV, punkt 1.1 i forskrift om vern av Setesdal Vesthei-Ryfylkeheiane landskapsvernområde får Småkraft AS avslag på søknaden om dispensasjon til å bygge Langevassåne og Pytten kraftverk i Bygland kommune. Verneområdestyret oppmodar Bygland kommune, Fylkesmannens landbruksavdeling og Aust-Agder fylkeskommune til saman med grunneigar å finne løysingar som kan lette bruken av fjellgarden Pytten og sikre bevaring av kulturlandskapet og kulturminna. Forvaltingssekretariatet tar initiativ til at dette arbeidet vert sett i gang. Saksopplysningar Tidlegare handsaming i verneområdestyret Småkraft AS har på vegne av grunneigar på fjellgarden Pytten i Bygland kommune søkt om løyve til å bygge to småkraftverk inne i verneområdet. Tiltaket vil regulere dei to verna vassdraga Langevassåne og Pyttenåne. Tiltaket er detaljert gjennomgått og vurdert av sekretariatet i saksutgreiinga til møtet i verneområdestyret 24. mai i år og vert difor ikkje gjennomgått ein gang til i denne saksutgreiinga. For detaljer om tiltaket viser sekretariatet til denne saksutgreiinga. Styret handsama søknaden i styresak 18/16 på møte på Ålgård 24. mai. Saka vart også tatt opp til diskusjon med Rådgjevande utval på dialogmøte den same dagen. Sekretariatet foreslo at styret gjorde dette vedtaket i saka: «I medhald av kapittel IV, punkt 1.1 i forskrift om vern av Setesdal Vesthei-Ryfylkeheiane landskapsvernområde får Småkraft AS avslag på søknaden om dispensasjon til å bygge Langevassåne og Pytten kraftverk i Bygland kommune. 5

6 Verneområdestyret oppmodar Bygland kommune, Fylkesmannens landbruksavdeling og Aust- Agder fylkeskommune til saman med grunneigar å finne løysingar som kan lette bruken av fjellgarden Pytten og sikre bevaring av kulturlandskapet og kulturminna. Forvaltingssekretariatet tar initiativ til at dette arbeidet vert sett i gang.» Styret diskuterte saka, og etter forslag frå Leiv Rygg vart dette vedtaket gjort: «I medhald av 48 i Naturmangfaldlova får Småkraft AS godkjend søknaden om dispensasjon til å bygge Langevassåni og Pytten kraftverk i Bygland kommune. Utbygging av desse kraftverka er til liten ulempe i høve verneformålets andre punkt, og til svært god nytt i høve verneformålets første punkt. Med omsyn til å syte for at kulturlandskapet rundt garden Pytten - med det dyre- og planteliv, kulturminne og beitelandskap som vil gå tapt om gardsdrifta vert lagt ned - vil tiltaket ha stor betydning for at dette kulturlandskapet kan haldast i hevd. Verneområdestyret oppmodar Bygland kommune, Fylkesmannens landbruksavdeling og Aust- Agder fylkeskommune til saman med grunneigar å finne løysingar som kan lette bruken av fjellgarden Pytten og sikre bevaring av kulturlandskapet og kulturminna. Forvaltingssekretariatet tar initiativ til at dette arbeidet vert sett i gang.» Vedtaket vart gjort med 12 stemmer for forslaget til Leiv Rygg og ei stemme for sekretariatet sitt forslag. Vedtaket vart seinare grunngjeve slik: «Etter ei heilskapleg vurdering finn verneområdestyret at ulempene ved dette inngrepet er vesentleg mindre enn fordelane i forhold til verneformålet. Fjellgarden Pytten er den einaste garden i verneområdet som framleis er i drift, og det er store verdiar knytte til kulturlandskap, bygningar og kulturminne på garden. Dette går rett inn i første punktet i verneformålet for SVR: "Å ta vare på eit samanhengande, særmerkt og vakkert naturområde med urørte fjell, hei og fjellskogområde med eit særmerkt plante- og dyreliv, stølsområde, beitelandskap og kulturminne." Samtidig er inngrepet i strid med andre punktet i verneformålet: "Å ta vare på eit samanhengande fjellområde som leveområde for den sørlegaste villreinstamma i Europa." Til det siste må det seiast at det området som vert berørt av inngrepet er marginalt som leveområde for villreinen. Denne småkraftutbygginga vil ikkje påverke villreinstamma i SVR merkbart. Det største spørsmålet for å ta vare på eit samanhengande fjellområde for villreinen er om eit slikt vedtak vil gje presedens. Verneområdestyret finn det gjer det i svært liten grad, då vedtaket er knytt opp mot gardsbruk i drift, med verdfullt kulturlandskap og kulturminne - slike finst det (diverre) ikkje fleire av i SVR, og dette vedtaket vil difor ikkje gje presedens for søkander om andre småkraftverk i SVR. Utfordringane ved å halde ein fjellgard som Pytten i hevd, med tungdriva landbruk, vedlikehaldskrevjande bygningar og utan veg, er svært store. Det er sannsynleg at bruken av garden vil gå frå å vere i drift til å bli bruka bare til beite og som fritidsbustad. Å leggje til rette for at garden, med dei verdiar som ligg i kulturlandskapet, blir tatt vare på, er eit av formåla med SVR. Å få økonomi i drifta av garden er avgjerande for å lukkast i dette. Det er klart at småkraftutbygginga vil bidra sterkt til dette, og vil sikre at kulturlandskapet gardsdrifta er avgjerande for ikkje går tapt. 6

7 Naturmangfaldlova paragraf 48 gjev høve til dispensasjon når verneverdiane ikkje blir nemneverdig påverka og tiltaket heller ikkje er i strid med formålet for vernet. I dette tilfelle finn styret i SVR at verneverdiane samla sett vert styrka gjennom tiltaket, og at det då er mogleg å gje dispensasjon. Kunnskapsgrunnlaget som ligg føre er omfattande og blir vurdert som tilstrekkeleg til at forvaltningsstyresmakta kan fatte vedtak i saka ( 8 i Naturmangfaldlova). Verneområdestyret viser til saksutgreiing for ein nærare omtale. Føre var prinsippet er difor ikkje lagt vekt på i dei vurderingane ( 9 i Naturmangfaldlova). Den samla belastninga på økosystemet i området blir vurdert til å være liten jf. saksutgreiinga, og vil ikkje bli nemneverdig større etter ei bygging av Pytten og Langevassåne kraftverk ( 10 i Naturmangfaldlova). Slik villreinen sin områdebruk har vore dei siste 20 åra, vil det ikkje oppstå konfliktar, og eventuelle forstyrringar av rovfugl vil bli avgrensa til anleggsperioden. Inngrepa i landskapet blir vurdert til å vere så små at dei i liten grad medfører redusert opplevingsverdi av området. Slik forvaltningsstyresmakta vurderer det vil utbygginga av Pytten og Langevassåne kraftverk vere ei skånsam kraftutbygging ( 12 i Naturmangfaldlova). Småkraft AS er fullt og heilt ansvarleg for ei god miljømessig løysing, og ulike avbøtande tiltak kan påleggast i handsaminga av konsesjonssøknaden ( 11 i Naturmangfaldlova).» Denne grunngjevinga vart lagt fram munnleg på styremøtet og seinare utforma skriftleg i samarbeid mellom sekretariatet og Leiv Rygg. Grunngjevinga vart sendt 7. juni til alle som mottek møteprotokollane våre. Ved ein feil fekk ikkje Villreinnemnda grunngjevinga før 14. juni. Klager på vedtaket 1. Varsel frå Miljødirektoratet 14. juni mottok vi kopi av varsel frå Miljødirektoratet om at dei vurderte å gjere om vedtaket i verneområdestyret. Varselet var sendt til søkjaren, Småkraft AS. I brevet skrivar direktoratet dette om kvifor dei vurderer å gjere om vedtaket: «Etter en foreløpig gjennomgang av saken, har direktoratet funnet at det er behov for å foreta en vurdering av vedtaket. Dette fordi vedtaket gjelder utbygging av kraftverk i landskapsvernområde. Tiltaksområdet ligger også innenfor nasjonalt villreinområde og spørsmålet om negative presedensvirkninger gjør det nødvendig å foreta en vurdering. Videre er det et spørsmål om vilkårene i naturmangfoldloven 48 er oppfylt. På bakgrunn av overnevnte har direktoratet funnet grunn til å ta saken opp av eget tiltak og vil foreta en nærmere vurdering for å avgjøre om vedtaket skal omgjøres etter forvaltningsloven 35 tredje ledd.» 2. Klage frå Fylkesmannen i Aust- og Vest-Agder 27. juni mottok vi klage på vedtaket frå Fylkesmannen i Aust- og Vest-Agder. Klaga har kom inn innafor klagefristen på tre veker. Fylkesmannen grunngjev klaga slik: «Kapittel IV. punkt 1.1 i verneforskriften angir at det ikke må gjøres inngrep som kan endre eller innvirke på landskapet sin art eller karakter. Blant tiltakene som listes opp er vassdragsregulering. Vannkraftutbyggingen innebærer også andre tiltak som er regulert gjennom bestemmelsene, eksempelvis forbud mot oppføring av anlegg eller andre 7

8 innretninger, drenering og annen form for tørrlegging, framføring av rør, graving og påfylling av masse, m.v. Omsøkte tiltak omfattes ikke av de tiltak som er tillatt med hjemmel direkte i forskrift eller av den spesifiserte dispensasjonsbestemmelsen i verneforskriften, jf. kapittel IV, henholdsvis punkt 1.2 og 1.3. Følgelig kommer den generelle dispensasjonsbestemmelsen i nml. 48 første ledd til anvendelse: «Forvaltningsmyndigheten kan gjøre unntak fra et vernevedtak dersom det ikke strider mot vernevedtakets formål og ikke kan påvirke verneverdiene nevneverdig». Begge vilkårene i 48 må være oppfylt for å kunne vurdere å gi dispensasjon. Miljødirektoratet har gitt klare og konkrete føringer for hvordan disse vilkårene skal tolkes. Det vises til Miljødirektoratets Rundskriv om forvaltning av verneområder (M ), hvor bl.a. følgende uttales: - Dispensasjon etter 48 første alternativ omfatter tiltak som er forenlig med verneformål og verneverdier i det aktuelle området. Dette vil i noen grad avhenge av verneform. Generelt vil det ikke være adgang til å dispensere for tiltak og bruk som forutsetter større tekniske inngrep, for eksempel ny kraftutbygging, eller oppføring av private fritidshytter. - Dispensasjonsbestemmelsen er i utgangspunktet ment for uforutsette tilfeller eller spesielle/særlige tilfeller som ikke ble vurdert ved opprettelsen av verneområdet, i første rekke bagatellmessige inngrep eller forbigående forstyrrelser. - Forutsetningen for bruk av 48 i slike tilfeller er at aktiviteten eller tiltaket oppfyller vilkårene i 48 og at det ikke ble tatt konkret stilling til aktiviteten eller tiltaket ved opprettelsen av verneområdet. - Bestemmelsen skal være en sikkerhetsventil for tiltak som ikke kunne forutses eller spesielle/særskilte tilfeller som ikke ble vurdert på vernetidspunktet. - Bestemmelsen gir også klar anvisning på at hensynet til verneverdiene skal være overordnet for eksempel næringsinteresser. - Ved usikkerhet om virkningen tiltaket eller aktiviteten kan ha for verneverdiene, bør føre-varhensyn tillegges stor vekt i vurderingen. Fylkesmannen mener at de omsøkte tiltakene overstiger nivået for hva som omfattes av «ikke nevneverdig påvirkning» i nml. 48, og at det ikke foreligger hjemmel for å gi dispensasjon til omsøkte tiltak. Vi legger da til grunn at vannkraftutbygging spesifikt er forbudt gjennom vernebestemmelsene, at vannkraftutbygging har vært avklart gjennom verneplanprosessen for SVR, nasjonale vernemål, samt klare føringer om en streng dispensasjonspraksis etter nml. 48, jf. punktene over. Konklusjon Fylkesmannen mener at det ikke foreligger hjemmel for å gi dispensasjon til omsøkte tiltak etter nml. 48 første ledd. Verneområdestyret for Setesdal Vesthei Ryfylkeheiane landskapsvernområde sitt vedtak av , styresak 18/16, kreves omgjort, slik at det ikke gis dispensasjon for vannkraftutbygging som omsøkt.» 3. Klage frå Villreinnemnda for Setesdalsområdet Villreinnemda for Setesdalsområdet har også klaga på styrevedtaket. Klaga vart motteken 30. juni og har kome inn innafor klagefristen. Vedtaket er gjort at AU i Villreinnemnda 14. juni. Vedtaket var samrøystes. I grunngjevinga for klaga skrivar Villreimnemnda dette: 8

9 «I kapittel III i Forskrift om vern av Setesdal Vesthei Ryfylkeheiane landskapsvernområde heiter det: 1. Å ta vare på et sammenhengende, særpreget og vakkert naturområde med urørte fjell, hei og fjellskogsområder med et særpreget plante- og dyreliv, stølsområder, beitelandskap og kulturminner. 2. Å ta vare på et sammenhengende fjellområde som leveområde for den sørligste villreinstammen i Europa. Vidare heiter det i vernereglane at «Det må ikkje gjerast inngrep som vesentleg kan endra eller innverke på landskapet sin art eller karakter». Her blir det i forskrifta rekna opp mange typar inngrep, blant anna tørrlegging, graving, sprenging og vassdragsregulering. Det er ikkje heimel i verneforskrifta til omsøkt tiltak. Som nemnt over blir vernestyret sitt vedtak gitt etter 48 i naturmangfaldlova sitt første alternativ. I Miljødirektoratet sitt rundskriv om forvaltning av verneområder (M106_2014) kan ein lese: «Dispensasjon etter 48 første alternativ omfatter tiltak som er forenlig med verneformål og verneverdier i det aktuelle området. Dette vil i noen grad avhenge av verneform. Generelt vil det ikke være adgang til å dispensere for tiltak og bruk som forutsetter større tekniske inngrep, for eksempel ny kraftutbygging, eller oppføring av private fritidshytter. Dispensasjonsbestemmelsen er i utgangspunktet ment for uforutsette tilfeller eller spesielle/særlige tilfeller som ikke ble vurdert ved opprettelsen av verneområdet, i første rekke bagatellmessige inngrep eller forbigående forstyrrelser. 48 første alternativ dekker tilfeller hvor verneformålet og verneverdiene tåler enkeltstående avvik fra vernebestemmelsene.» Slik villreinnemda vurderer det vil omsøkt tiltak komme i direkte konflikt med både punkt 1 og 2 i verneformålet for landskapsvernområdet. Når det gjeld villrein har Norge gjennom Bern-konvensjonen teke på seg ei plikt til å ta vare på villreinen. I tillegg til at tiltaksområdet er verna som landskapsvernområde blant anna for å ta vare på eit samanhengande fjellområde som leveområde for villrein, er område innafor nasjonalt villreinområde. Tiltaksområde nyttast av villrein heile året. I vurderinga av om eit løyve bør gis skal eventuelle presedensverknadar også vurderast. Om det aktuelle vedtaket til verneområdestyre blir ståande kan dette skape presedens, og såleis bidra til ein gradvis skade på verneverdiane i verneområde, men og generelt i andre verneområder. For villreinen vil dette kunne føre til at ein bygger ned leveområda bit for bit. Innanfor SVR er det på noverande tidspunkt også ein søknad om småkraftverk ved Storå i Setesdal Vesthei-Ryfylkeheiane landskapsvernområde. Det skal i tillegg vere varsla ein ny søknad frå Nilsebu kraft i Lusaheia landskapsvernområde og Hydro har hatt konkrete planar om utbygging av Tveråa i Kvanndalen landskapsvernområde. Klage Villreinnemda for Setesdalområdet kan ikkje sjå at det er heimel i naturmangfoldlova 48 for å kunne gi dispensasjon til søknad om å byggje Langvassåni og Pytten kraftverk i Bygland kommune. Tiltaket er i strid med verneforskriftenes formål og vil påverke verneverdiane nemneverdig. Vedtak i styresak 18/16 i verneområdestyret for SVR må difor opphevast.» 9

10 Vidare handsaming av saka Sekretariatet har vore i kontakt med Miljødirektoratet 18. juli. Direktoratet seie at det ikkje er aktuelt for dei å gjere om vedtaket sidan det har kome inn klager. Klagene må difor handsamast av verneområdestyret. Verneområdestyret kan gjere om heile eller delar av vedtaket. Eit slikt vedtak vil få ny klagefrist. Dersom styret står fast på vedtaket sitt av 24. mai, vil saka bli sendt over til Miljødirektoratet for endeleg avgjersle. Vurdering I saksutgreiinga til styremøtet 24. mai skreiv sekretariatet at vi meiner søknaden må få avslag. Vi grunngav dette med at verneforskrifta for SVR slår fast i kapittel IV, punkt 1.1, at det ikkje må gjerast «inngrep som vesentleg kan endre eller innverke på landskapet sin art eller karakter». Som eksempel på kva for type inngrep ein har meint dette gjeld, er det mellom anna heilt konkret vist til vassdragsreguleringar. Sekretariatet har og vist til at verneområdet vårt er svært sterkt påverka av tidlegare kraftutbyggingar med mange store kraftmagasin og anleggsvegar med særleg dramatiske verknader for leveområda til villreinstamma. Det er liten tvil om at eit av dei aller viktigaste motiva for å opprette Setesdal Vesthei Ryfylkeheiane landskapsvernområde nettopp var å hindre vidare kraftutbygging i heia. Sekretariatet har og meint at styret ikkje har heimel til å gjeve løyve til vidare kraftutbygging etter 48 i Naturmangfaldlova. Dette er ein paragraf som berre kan brukast i særskilte tilfelle når tiltaket ikkje er i strid med verneformålet. I rundskrivet frå Miljødirektoratet om forvalting av verneområde (M ) er det understreka at denne paragrafen ikkje gjev adgang til å gi dispensasjonar til større inngrep av typa kraftutbyggingar og at paragrafen er meint for uføresette eller særlege tilfelle som ikkje blei vurdert på vernetidspunktet. Vi meiner at vidare kraftutbygging blei vurdert då vernet vart innført i 2000 og ein i verneforskrifta konkret viser til at vasskraftutbyggingar ikkje er tiltak som ein kan gi dispensasjon til. Vår konklusjon er difor at verneområdestyret korkje etter verneforskrifta for SVR eller etter 48 i Naturmangfaldlova har heimel til å gi løyve til å bygge småkraftverka Pytten og Langevassåne. Å gi dispensasjon til denne typen tiltak er etter vår meining ikkje innafor handlingsromet til styret. Vi vil og påpeike at båe vassdraga også er verna mot inngrep gjennom Verneplan for vassdrag. Vi er og svært bekymra for at ein eventuell dispensasjon vil gi presedens regionalt og jamvel nasjonalt og føre til søknader om både småkraftverk og fleire mindre kraftutbyggingar i samband med dei komande revisjonane av konsesjonsvilkåra til kraftprodusentane i vår region. 10

11 Konklusjon Verneområdestyret har etter sekretariatet si vurdering ikkje heimel til å gi dispensasjon til bygging av småkraftverka Pytten og Langevassåne korkje i verneforskrifta for Setesdal Vesthei Ryfylkeheiane landskapsvernområde eller i Naturmangfaldlova. Ein dispensasjon vil gi uheldige signal og faren for presedens er svært stor. Verneområdestyret og grunneigar bør saman med Bygland kommune, FMLA og AAFK sette i gang ein prosess for å sjå på tiltak som kan lette drifta av Pytten og sikre kulturlandskapet. Eit av tiltaka som må vurderast og som etter vår meining er innafor styret sitt handlingsrom er bygging av jordbruksveg til Pytten. 11

12 VERNEOMRÅDESTYRET FOR SETESDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Saksframlegg Arkivsaksnr: 2016/ Sakshandsamar: Tarjei Haugen Dato: Utval Utvalssak Møtedato Verneområdestyret for SVR 34/ Klage på avslag om dispensasjon til transport med snøskuter i SVR Forslag til vedtak Verneområdestyret for SVR stadfester vedtaket i AU-sak 9/2016. Klaga vert sendt til Miljødirektoratet for endeleg handsaming. Saksopplysningar Bakgrunn for søknaden Tarald Rike søkte om løyve til transport med snøskuter i Setesdal Vesthei Ryfylkeheiane landskapsvernområde. Han er eigar av gnr. 60/bnr. 1, 21 og 29 i Valle kommune. Tarald Rike har i telefonsamtale med sekretariatet opplyst at søknaden gjeld transport av proviant og utstyr til villreinjakta. Han opplyste vidare at han ikkje har eiga hytte inne i verneområdet og at han difor ynskte å transportere inn proviant og eit telt til jaktterrenget og oppbevare det i kassar. Køyrerute var teikna inn på vedlagt kart. Transporten skulle gå til Rotevatnet. I tillegg ynskte han løyve til å bruke snøskuter for «tilsyn med Uppstad driftehei» der han er ein av grunneigarane. Kart over køyreruta var lagt ved søknaden. Han bad om løyve til to transportar i tidsromet 25. mars til 15. april Han bad og om løyve til å ta med sikringsskuter. Handsaming av søknaden Søknaden vart lagt fram for AU i SVR på telefonmøte Arbeidsutvalet diskuterte søknaden og gjorde dette samrøystes vedtaket: «I medhald av kapittel III, punkt 5.1, bokstav a i Forskrift om vern av Setesdal vesthei Ryfylkeheiane landskapsvernområde avslår Arbeidsutvalet i SVR søknaden om dispensasjon til transport med snøskuter i verneområdet.» Av saksutgreiinga går det fram at avslaget var grunngjeve med at verneforskrifta berre opnar for dispensasjon i samband med «naudsynt luft- og snøskutertransport av materialar til hytter, klopper mv. og av brensle, utstyr og proviant til hytter og buer» 12

13 (Kapittel IV, punkt 5.4, bokstav c i verneforskrifta for SVR). Det er i tillegg lagt vekt på at jaktterrenget er svært lett tilgjengeleg med bruk av båt. Når det gjeld søknaden om dispensasjon til å bruke snøskuter for tilsyn med eigedomen, er avslaget grunngjeve med at AU ikkje kan sjå at korleis ein skal kunne ha tilsyn med eigedomen når heile arealet er dekt av eit tykt snølag. Klage på vedtaket Tarald Rike klaga på vedtaket i brev datert 1. mai. Klaga er motteken innafor klagefristen. I e-post datert er han gjort merksam på at klaga vil bli handsam på det første haustmøtet i verneområdestyret. Klagar referer heile punkt 5.4 i verneforskrifta for SVR og konkluderer med at han har planlagt å frakte ved og at «dette alternativet er direkte uttalt under pkt a i bestemmelsen». Han siterer også første avsnitt i 48 i Naturmangfaldlova og viser til at AU har lagt til grunn at det ikkje er fare for irreversible skadar, men at ein er redd for presedens dersom søknaden vert innvilga. Til dette skrivar han: «Det er feil faktum som her er lagt til grunn. Det er svært få grunneigarar som ikkje har eiga hytte i nærområdet til drifteheia. Eg er ein dei få. Det kan vel ikkje vere slik at ein må bygge ei hytte for å få lov til å frakte utstyr, ved og telt inn i området. Det må vere meir skånsomt og meir i samsvar med verneverdiane å unngå faste bygningar i drifteheia.» I tillegg skrivar han at grunneigarar etter hans meining er i ei særstilling og at vurderinga er klart urette når det i saksutgreiinga står at alle søkjarar må handsamst likt. Tilfeldige jegerar utan eigedomsrett kan ikkje handsamast på linje med grunneigarar. Når det gjeld den delen av søknaden som gjeld løyve til å bruke snøskuter for tilsyn med eigen eigedom, viser Tarald Rike til Den europeiske menneskerettskonvensjonen. Han viser særleg til ein tilleggsprotokoll frå 1950 og siterer første avsnitt i «Artikkel 1 Vern om eiendom»: «Enhver fysisk eller juridisk person har rett til å få nyte sin eiendom i fred. Ingen skal bli fratatt sin eiendom unntatt i det offentliges interesse og på de betingelser som er hjemlet ved lov og ved folkerettens alminnelige prinsipper.» Om dette skrivar han at «inngrep frå det offentlege, herunder nekting av bruk av eigen eigedom, vil kunne stride mot denne grunnleggjande retten». Etter klagar si meining er det også lite relevant å avslå søknaden om tilsyn med eigedomen med at det ligg snø på bakken. Ei slik grunngjeving meiner han viser «manglande forståing og innsikt i grunneigarrettane». Konklusjonen hans på denne delen av klaga er formulert slik: «Dersom vedtaket vert oppretthalde, betyr det i realiteten at grunneigarane er avskorne frå både tilsyn og effektiv bruk av sin faste eigedom.» Formell bakgrunn for vurdering og vedtak Forskrift om vern av Setesdal Vesthei - Ryfylkeheiane landskapsvernområde av

14 Forvaltingsplan for SVR, godkjend Naturmangfaldlova. Heimelsgrunnlag Verneforskrift Setesdal Vesthei - Ryfylkeheiane landskapsvernområde vart verna ved Kronprinsregentens resolusjon av 28. april Føremålet med vernet går fram av kapittel III i Forskrift om vern av Setesdal Vesthei - Ryfylkeheiane landskapsvernområde: 1. Å ta vare på eit samanhengande, særmerkt og vakkert naturområde med urørte fjell, hei og fjellskogsområde med eit særmerkt plante- og dyreliv, stølsområde, beitelandskap og kulturminne. 2. Å ta vare på eit samanhengande fjellområde som leveområde for den sørlegaste villreinstamma i Europa. Motorisert ferdsel i verneområdet vert regulert av verneforskrifta kapittel IV, punkt 5. Motorisert ferdsel på land er etter bokstav a forbode i landskapsvernområdet. Forskrifta listar likevel i punkt 5.2 og 5.3 opp ein del eksempel på motorisert ferdsle som er lovleg og dermed heller ikkje søknadspliktig. Forvaltingsstyresmakta kan etter punkt 5.4 i forskrifta også gi dispensasjon til motorisert transport i somme tilfelle. Dette er utdjupa i kapittel 2 i Forvaltingsplan for SVR. Etter sekretariatet sitt syn må søknaden vurderast etter punkt 5.4 sidan punkt 5.2 og 5.3 i forskrifta ikkje opnar for transportar av den typa det er søkt om. Dersom det ikkje er heimel for å gjeve løyve etter punkt 5.4, kan søknaden også vurderast etter kapittel VI, Unntak i særskilde høve. Denne delen av forskrifta er erstatta av 48 i Naturmangfaldlova, og søknaden må difor vurderast etter denne paragrafen. Naturmangfaldlova Etter 7 i Naturmangfaldlova skal dei miljørettslege prinsippa i 8-12 leggast til grunn som retningsliner ved utøving av offentleg myndigheit. Forvaltingsmyndigheita må i alle tiltak som vedkjem naturmangfaldet, vurdere søknadane også etter desse paragrafane. Forvaltingsmyndigheit Styret for verneområda i Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane har forvaltingsmyndigheit for Setesdal Vesthei Ryfylkeheiane landskapsvernområde. Denne myndigheita er delegert frå Miljødirektoratet til det regionale verneområdestyret i Vurdering Søknaden gjeld transport til eit område i Valle kommune. Jaktvaldet er kalla Uppstad driftehei, SE 27, og går ned til Roskreppfjorden. Jaktvaldet er delt i to - Nedre Uppstad driftehei og Øvre Uppstad driftehei. Nedre Uppstad driftehei går ned til Roskreppfjorden og Rotevatnet ligg i denne delen av jaktfeltet. Rosskreppfjorden er eitt av dei store regulerte kraftmagasina i SVR. Sjølve fjorden er difor ikkje ein del av verneområdet. Tilgangen til fjorden er normalt stengd med bom, 14

15 men som ei prøveordning for 2016 er bommen open i villreinjakta. Nokre få grunneigarar har dessutan nøkkel til bommen. Tarald Rike er ein av desse. Det vanlege er å ta seg inn til desse jaktområda med båt etter det regulerte magasinet ikkje minst gjeld det dei jaktvalda som grensar til fjorden. I verneforskrifta for SVR er det opna for at forvaltingsmyndigheita kan gi dispensasjon til luft- og snøskutertransport i somme tilfelle. Dette gjeld mellom anna transport i samband med jord- og beitebruk, kalking, frakt av felt storvilt og til «naudsynt transport av materialar til hytter, klopper mv. og av brensel, utstyr og proviant til hytter og buer» (punkt 5.4, bokstav c i verneforskrifta). Tarald Rike har opplyst at han ikkje har hytte/bu inne i verneområdet. Etter sekretariatet si meining er det difor ikkje heimel etter punkt 5.4, bokstav c i verneforskrifta til å gi han løyve til å frakte proviant og telt inn i jaktterrenget. Alternativet må då vere å vurdere søknaden etter kapittel VI i verneforskrifta «Unntak i særskilde høve». Denne delen av verneforskrifta er seinare oppheva og erstatta av 48 i Naturmangfaldlova. Etter paragraf 48 kan forvaltingsmyndigheita gjere unntak frå eit vernevedtak dersom det ikkje er i strid med formålet for vernet og heller ikkje kan påverke verneverdiane nemneverdig. Miljødirektoratet har utarbeidd eit eige rundskriv om forvalting av verneforskrifter og vurdering av søknader etter 48 er difor også omtala i dette rundskrivet (M ). Direktoratet presiserer at dette er ein paragraf som er meint å vere «en sikkerhetsventil for tiltak som ikkje kunne forutses eller spesielle/særskilte tilfeller som ikkje ble vurdert på vernetidspunktet». Rundskrivet understrekar også at det må leggast vekt på 15

16 omfanget, miljøpåverknaden og «nødvendigheten av de tiltak som det søkes dispensasjon for». Eventuell presedensverknad av eit løyve må og vurderast. Vurdering av påverknad på verneverdiar og verneformål I følgje data frå NINA sitt GPS-prosjekt, registreringar frå SNO-personell og opplysningar frå grunneigarar/jegerar er dette eit viktig område for villreinen i Valle Vesthei. Dette vert også underbygd av at det er viktige trekksoner sør for Uppstad driftehei og kalvingsoner nord for området, men desse er ikkje ein del av SE 27. Kunnskap om naturmangfaldet i området baserar seg på Miljødirektoratet sin naturdatabase med innsyn til sensitiv informasjon ( Så langt forvaltningsstyresmakta kjenner til etter søk i Naturbase, er det ikkje registrert informasjonen om prioriterte arter, trua eller nær trua arter på «Norsk rødliste» i området. Det er heller ikkje funne informasjon om utvalte naturtypar, trua eller nær trua naturtypar på «Norsk rødliste for naturtypar». Det har heller ikkje komme fram andre opplysningar som tyder på at det finns slike arter og/eller naturtypar i det aktuelle området. Kunnskapsgrunnlaget må difor vurderast som godt for å kunne vurdere i kva grad transportane det er søkt om vil ha innverknad på verneverdiar og verneføremål ( 8 i Naturmangfaldlova). Den motorferdsla det er søkt om, medfører så langt forvaltingsmyndigheita kan sjå i seg sjølv ingen stor risiko for alvorlege og irreversible skadar på naturmangfaldet, verneverdiane eller verneformålet. Transport med snøskuter vil i svært liten grad etterlate seg kjørespor. Forstyrringane er avgrensa i tid og dreier seg i hovudsak om støy. Faren for forverring av naturmiljøet av to slike transportar blir derfor vurdert som liten. Det er likevel viktig at en ikkje berre ser på den aktuelle transporten isolert sett, men har eit langsiktig og heilskapleg perspektiv på motorferdsla i område. Det er ikkje mange hytter/buer i denne delen av verneområdet. Det blir heller ikkje gjeve mange dispensasjonar til motorferdsle. Etter forvaltingsmyndigheita sitt syn vil to transportar difor berre i liten grad føre til større belastning på økosystemet i området. Det som i tillegg må vurderast, er om eit løyve kan føre til presedens og innføring av ein ny forvaltingspraksis i SVR. Etter sekretariatet sitt syn er det tilfelle i denne saka. Det er nok ikkje mange grunneigarar som ikkje har eiga hytte/bu inne i verneområdet, men derimot er det svært mange jegerar som ikkje har eige husvære. Dersom ein skulle opne opp for at desse skal få løyve til å transportere inn kassar med proviant/telt til jaktfelta om vinteren, vil det vere stor fare for at den motoriserte ferdsla ville auke. Alle søkjarar må handsamast likt, og eit løyve til ein person vil difor nødvendigvis gjere at ein må opne opp for transportar i linande tilfelle. Faren for at den samla belastninga på verneområdet vil auke, er difor stor ( 10 i Naturmangfaldlova). Etter vernemyndigheita si vurdering ligg det føre nok kunnskap om kva for verknader transportane vil ha på naturmiljøet jf. saksutgreiinga. «Føre-var prinsippet» ( 9 i Naturmangfaldlova) vert difor ikkje lagt vekt på i denne saksutgreiing. Etter vår vurdering er det heller ikkje aktuelt med krav om at søkjaren skal dekke kostnadane ved skadar på naturmangfaldet sidan det er snakk om transport på snødekt mark og i eit område med svært lite vegetasjon. Ei vurdering etter 11 i Naturmangfaldlova er difor ikkje aktuelt. 16

17 Er transportane nødvendige? Rundskriv M frå Miljødirektoratet understrekar at det også er nødvendig å vurdere om transportane er nødvendige dersom ein skal kunne gi dispensasjonar etter 48 i Naturmangfaldlova. Det aktuelle jaktområdet grensar til Roskreppfjorden. Terrenget er difor svært lett tilgjengeleg med båt (sjå kart). Tarald Rike har som ein av sju private grunneigarar også eigen nøkkel til bommen på båtutsettet. I tillegg vert bommen ståande oppe som eit prøveprosjekt i Turisthytta Svartenut ligg inne i jaktterrenget, og dei alle fleste som brukar dette terrenget under jakta, overnattar på denne hytta. Dette er regulert i ein eigen avtale med grunneigarane. Svartenut er ei sjølvbetent hytte med lager av proviant som kan kjøpast av dei som brukar hytta. Dei som jaktar i Nedre Uppstad driftehei kan starte jakta straks dei har gått ut av båten. Avstanda frå fjorden og til dei inste delane av terrenget er og rimeleg kort og ei heilt vanleg avstand i vår del av heia. Dei aller fleste jegerar må bere proviant og utstyr til jakta mykje lenger enn det som er aktuelt i Uppstad driftehei. Eit nærliggande døme er dei som jaktar i Berg-Åmli sameige som grensar til Uppstad Driftehei. Desse må ta båt inn Rosskreppfjorden og gå til DNT hytta Bossbu før dei i praksis kan starte jakta. Søknaden gjeld og dispensasjon til å bruke snøskuter for «tilsyn med Uppstad driftehei». Etter kartet som er lagt ved søknaden, ynskjer ein å køyre til Roskreppfjorden. Det er vanskeleg å forstå korleis ein skal kunne gjennomføre tilsyn med eigedomen når det aller meste av arealet er dekt av eit tykt snølag. Ein kan kanskje sjå før seg at ein ynskjer å sjå etter snøskuterspor med tanke på ulovleg køyring, men desse vert som oftast dekka av fokksnø i løpet av kort tid og det vil dessutan ikkje vere rare inntrykket ein får under ein enkelt tur. Oppsyn med snøskutertrafikken vert kvar vinter utført av SNO, og dei rapporterer om svært ordna forhold med lite spor i terrenget. Verneområdestyret hadde i 2012 ein liknande søknad om køyring i Øvre Brokkehei, naboterrenget til Uppstad driftehei. Vedkomande var grunneigar, men hadde ikkje hytte i området. Han søkte likevel om løyve for tilsyn med eigedomen og ville bruke snøskuter til dette. Verneområdestyret avslo søknaden samrøystes i AU-sak 216/2012. Vurdert mot behovet som er skissert i søknaden, meiner forvaltningssekretariatet at bruk av snøskuter er unødvendig for transport av proviant og telt til dette jaktterrenget sidan det er lett tilgjengeleg på anna vis og sidan det er tilgang til overnatting på turisthytte. Bruk av snøskuter for å ha tilsyn med eigedomen vinterstid, kan vi heller ikkje sjå at har noko hensikt all den tid det aller meste av arealet er dekt av eit tykt snølag ( 12 i Naturmangfaldlova). Kommentar til klaga Tarald Rike viser til punkt 5.4, bokstav a i verneforskrifta i klaga si. Sidan han har planlagt å frakte ved, meiner han at dette punktet i verneforskrifta gjer at det kan gjevast dispensasjon. Etter vårt syn tar klagar feil når han meiner at denne delen av verneforskrifta kan brukast til å gi han dispensasjon. 17

18 Punkt 5.4, bokstav a i forskrifta har denne formuleringa: «Forvaltingsstyresmakta kan etter søknad gje løyve til: a) Naudsynt luft og snøscootertransport som trengst i samband med: - jord- og beitebruk, t.d. frakt av gjerdeutstyr - frakt av ved eller hogstvirke - frakt av felt storvilt - kalking.» Vi kan ikkje skjøne anna enn at det her er meint dispensasjon til transport av tre som vert felt for å hogge ved. Dette er tydeleg sidan hogstvirke er nemnt i same linje. Derimot kan det gjevast dispensasjon til transport av ved etter punkt 5.4, bokstav c. Her er formuleringa at det kan gjevast dispensasjon til transport av «- - - brensle, utstyr og proviant til hytter og buer». Føresetnaden for slike dispensasjonar er altså at transportane skal gå til ei hytte eller bu. Det kan heilt sikkert tenkast situasjonar der ein i detalj må vurdere kva som kjem inn under omgrepet hytte og bu. Men i dette konkrete tilfellet er det snakk om å transportere inn telt, proviant og ved og oppbevare det i ein kasse. Vi kan difor ikkje sjå at transport med dette formålet er dekka av verneforskrifta. I denne saka er det lagt avgjerande vekt på at jaktterrenget er svært lett tilgjengeleg med båt etter Roskreppfjorden (sjå kart). Transport med snøskuter av telt og proviant til villreinjakta i dette jaktfeltet er etter det vi kan sjå på ingen måte nødvendig. Det er sjølvsagt ein føresetnad for alle dispensasjonar at bruk av både snøskuter, helikopter eller andre motoriserte køyretøy er nødvendige - jf. at formuleringane i verneforskrifta. Det er ikkje tilfeldig at verneforskrifta i punkt 5.4 har med formuleringar om at det kan gjevast dispensasjon til «Naudsynt luft- og snøskutertransport som trengs i samband med.». Klagar viser og til Den europeiske menneskerettskonvensjonen og brukar dette som grunngjeving for kvifor det må gjevast løyve til køyre rundt med snøskuter i sameiga han har ein part i for å ha «tilsyn med Uppstad driftehei». AU i SVR avslo også denne delen av søknaden med grunngjeving i at det ikkje er muleg å forstå korleis ein kan ha tilsyn av ein eigedom når arealet er dekt av eit tykt snølag. Klagar meiner dette viser «manglande forståelse og innsikt i grunneigarrettane» og konkluderer jamvel med at dersom avslaget vert ståande «betyr det i realiteten at grunneigarane er avskorne frå både tilsyn og effektiv bruk av sin faste eigedom». Vi kan framleis ikkje sjå at det på nokon som helst måte er muleg å ha tilsyn med eit areal når dette er dekt av eit par meter snø. Eit løyve til køyre rundt på eigedomen får etter vårt syn difor på ingen måte karakteren av å vere nyttekøyring. Vi legg og avgjerande vekt på at dersom vi skulle opne opp for denne typen motorisert ferdsle, ville snøskuterløyva vi skrivar ut kvart einaste år måtte få eit heilt anna innhald og opne opp for ein heilt anna bruk av snøskuteren enn til transport av materialar, proviant og utstyr. Faren for at vi med eit positivt vedtak vil innføre ein ny forvaltingspraksis er difor etter vårt syn heilt klart til stades. 18

19 Konklusjon Etter sekretariatet si vurdering er det ikkje heimel til å gi dispensasjon til dei transportane det er søkt om korkje i verneforskrift eller Naturmangfaldlova. Transportane er ikkje nødvendige for at grunneigaren skal kunne jakte effektivt på eigedomen sin og er heller ikkje nødvendige for at grunneigaren skal kunne ha tilsyn eller bruke eigedomen sin på ein fornuftig og effektiv måte. Dersom ein skal gi dispensasjon til denne typen transportar med snøskuter vil ein også opne opp for ein ny forvaltingspraksis i strid med godkjend forvaltingsplan. 19

20 VERNEOMRÅDESTYRET FOR SETESDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2016/ Saksbehandler: Alf Odden Dato: Utvalg Utvalgssak Møtedato Verneområdestyret for SVR 35/ Søknad om bruk av minigravar og utbetringstiltak på driftevegen frå Øvre Espedalsstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde, gnr/bnr, 48/1, Forsand kommune, Øvre Espedal Velforening Forvalters innstilling I medhald av 2 og 3, punkt 5.1 i Forskrift om vern av Frafjordheiane landskapsvernområde, samt 48 i naturmangfaldlova, får Øvre Espedal velforening v/ Laila Espedal løyve til å bruke minigravar for å utføre utbetringstiltak på driftevegen ut frå Øvre Espedalsstøl, gnr/bnr, 48/1 i Forsand kommune. Løyvet gjeld transport av minigravaren opp til Øvre Espedalsstøl og bruk av minigravaren over ein strekning på inntil 1 km innover driftevegen frå Øvre Espedalsstøl. Løyvet gjeld for tidsrommet Løyve blir gjeve med desse vilkåra: Minigravaren skal berre brukast langs stitraseen slik den er teikna inn på kartet som følgjer saksutgreiinga. Minigravaren skal ha gummibelter for å redusere slitasjen på terrenget. Minigravaren skal berre brukast på stader det ikkje oppstår kjørespor. Det må innhentast naudsynt løyve frå grunneigar, samt Forsand kommune. Andre vilkår går fram av standard løyve I medhald av 2, 3, punkt 1.1 og 3, punkt 1.3, bokstav c og d i Forskrift om vern av Frafjordheiane landskapsvernområde, får Øvre Espedal velforening v/ Laila Espedal løyve til å utføre utbetringstiltak på driftevegen søraustover frå Øvre Espedalsstøl, gnr/bnr, 48/1 i Forsand kommune. Løyvet gjeld utbetringstiltak over ein strekning på inntil 1 km frå Øvre Espedalsstøl. Løyvet omfattar tiltak som grøfting, nedgraving av stein, nedlegging av rør og opplegging av masse i stitraseen. Rydding av vegetasjon langs stien kan gjennomførast utan søknad. Løyvet gjeld fram til

21 Løyve blir gjeve med desse vilkåra Det må ikkje gjennomførast tiltak innanfor ein radius på 50 m frå registrert kulturminne ved Øvre Espedalsstøl som er teikna inn på kart som følgjer saksutgreiinga. Det må ikkje gjerast tiltak på strekningar av driftevegen kor det ikkje er erosjonskader eller problem med vassig. Den opparbeida stien, inkludert grøfter, skal ikkje ha ein bredde som overstig 1.5 m. Grøfta langs stien skal ikkje være djupare enn 40 cm eller ei breidde som overstig 40 cm. Overskotsmasse frå grøftinga skal leggast i stitraseen. Der det leggast ned rør skal røra dekkast til med masse. Det må innhentast naudsynt løyve frå grunneigar, samt Forsand kommune. Saksopplysninger Bakgrunn for søknaden Viser til søknad datert og utdjupande informasjon om tiltaket i e-postar frå Mindor Holte datert og Viser og til synfaring på staden med Mindor Holte og Per Gunvald Espedal Øvre Espedal velforening v/ Laila Espedal søker om løyve til å bruke minigraver og å gjennomføre utbetringstiltak på driftevegen ut frå Øvre Espedalsstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde. Stien frå Øvre Espedalsstøl mot heiområda i søraust er sterkt prega av erosjon, og grunneigarane ønskjer å utbetre den delen av stien som ligg nærast stølen. På grunn av langvarig erosjon har stien fleire svært steinete partier, og slik stien er i dag er den ein bekk i periodar med mykje nedbør. Dette gjer mellom anna stien vanskeleg å bruke i samband med sauedrifter, kor om lag 1000 sau passer gjennom område. Skiløypa frå Øvre Espedalsstøl følgjer og denne stitraseen, og ei utbedring av stien vil være ein fordel i høve til bruken av denne løypa. På dei delane av stien med sterkast erosjon søkast det om å grave dreneringsgrøft langs stien og legge masse i sjølve stien. Det vil og være aktuelt å grave ned nokre steinar i stitraseen. Der stien kryssar flaumbekkar og myrsig søkast det om å få legge ned rør. På synfaringa var det identifisert 10 stader kor søkar ønskjer å legge ned rør. Det søkast om å få gjennomføre tiltak over ein strekning på om lag 1km, men for om lag 300 m av denne strekninga er stien i såpass bra stand at det ikkje er naudsynt med tiltak. For å kunne gjennomføre utbetringsarbeida søkast om løyve til å bruke minigravar. Opphavleg var denne delen av driftevegen som ligg nærast stølen delvis opparbeidd i ei breidde på m. Dette skyldes traffikken med hest og draslede mellom stølen og dei mange høyløene som låg innover dalen. 21

22 Kart over strekningen det er aktuelt med utbetringstiltak Erosjonsskadar på eksisterande sti 22

23 Erosjonsskadar på eksisterande sti Formell bakgrunn for vurdering og vedtak Forskrift om vern av Frafjordheiane landskapsvernområde av Forvaltningsplan for verneområda i Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane, godkjent 2015 Naturmangfaldslova Heimelsgrunnlag Frafjordheiane landskapsvernområde og deitilgrensande naturreservata Ørestø og Migaren vart oppretta ved Kronprinsregenten sin resolusjon Direktoratet for naturforvaltning vedtok ei mindre endring i verneforskrifta. Føremålet med opprettinga av Frafjordheiane landskapsvernområde er etter 2 mellom anna: - å ta vare på eit representativt, særprega og vakkert landskap, med bratte fjord- og dalsider via lågheiar opp til glattskurt høgfjell. - å ta vare på vatn og vassdrag, viktige leveområde for eit særmerkt plante-og dyreliv, geologiske landskapsformer, samt beite- og stølslandskap med automatisk freda og nyare tids kulturminne. Vidare heter det at Allmenta skal ha høve til naturoppleving gjennom utøving av tradisjonelt og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging. 23

24 Vedlikehald av merka stiar og løyper i verneområdet kan etter 3, punkt 1.2, bokstav e i verneføreskrifta, gjennomførast utan søknad når tiltaka er i tråd med forvaltningsplanen. Tiltaka som er skissert i søknaden er samstundes såpass omfattande at dei, etter forvaltningsstyresmakta si vurdering, ikkje kan reknast som vedlikehald. Opparbeiding av nye turstiar og løyper blir regulert av verneføreskrifta 3, punkt 1.3, bokatav d. Her heter det at det etter søknad kan gjevast løyve til «Opparbeiding, merking og sikring av nye turstier og løyper». Etter forvaltningsstyresmakta si vurdering må det omsøkte tiltaken ha dispensasjon etter 3, punkt 1.3, bokatav d, for å kunne gjennomførast. Motorisert ferdsel i verneområdet vert regulert av verneforskrifta 3, punkt 5.1. Her heter det at motorferdsel er forbode på land og i vatn. I 3, punkt 5.3b. heter det vidare at forvaltningsstyresmakta kan etter søknad gje løyve til bruk av motorkjørety på barmark i samband med ei rekke ulike føremål. Omsøkte tiltak om bruk av minigravar på barmark kjem etter vårt syn ikkje inn under tiltaka i 3, punkt 5.3b og krev derfor dispensasjon etter 48 i naturmangfaldlova for å kunne gjennomførast. I 48 i Naturmangfaldslova heiter det at Forvaltningsmyndigheten kan gjøre unntak fra et vernevedtak dersom det ikke strider mot vernevedtakets formål og ikke kan påvirke verneverdiene nevneverdig, eller dersom sikkerhetshensyn eller hensynet til vesentlige samfunnsinteresser gjør det nødvendig. Rundskrivet Forvaltning av verneforskrifter (Miljødirektoratet 2014) gir føringer for dispensasjonsbehandling etter 48. I følge rundskrivet må følgende to vilkår begge være oppfylt for å kunne gi dispensasjon: 1. Tiltaket kan ikkje påverke verneverdiane nemneverdig. 2. Tiltaket må ikkje vere i strid med formålet med vernet. Miljødirektoratet understrekar at høvet til å gi dispensasjonar etter 48 er snevert: Kravet om at tiltaket ikke skal påvirke verneverdiene nevneverdig innebærer at dispensasjonsadgangen er snever. Det kan bare dispenseres i de tilfeller tiltaket vil ha ubetydelig eller begrenset virkning for verneverdiene. Dette kan være ved midlertidige eller forbigående forstyrrelser, eller enkeltstående aktiviteter eller tiltak. I rundskrivet heter det vidare at: I vurderingan av om tiltaket eller aktiviteten er i strid med verneformålet, er betydningen for verneformålet både på kort og lang sikt relevant. Et tiltak eller en aktivitet kan være i strid med verneformålet dersom tiltaket eller aktiviteten på sikt eller over tid kan ha negativ innvirkning på verneformålet. Verneområdestyret for Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane har forvaltningsmynde for Frafjordheiane landskapsvernområde. Verneområdestyret har i styresak 6/16, delegert avgjerdslemynde for dispensasjonssøknadar i kurante saker til verneområdeforvaltarane. I tråd med punkt 6.2 i vedtektene for verneområdestyret omfatter dette: Saker etter verneforskriftenes spesifiserte dispensasjonsbestemmelser om ferdsel og motorferdsel. Saker etter verneforskriftenes øvrige spesifiserte dispensasjonsbestemmelser og etter naturmangfoldloven 48 der: a) Det dreier seg om fornying av dispensasjon gitt av styret eller arbeidsutvalget, og forutsetningene er tilnærmet uendret. b) Det foreligger etablert forvaltningspraksis fra saker behandlet av styret/au i tilsvarende sak. c) Forvaltningsplanen gir entydige føringer for utfallet. Vurdering Naturmangfaldlova Etter 7 i Naturmangfaldlova skal dei miljørettslege prinsippa i 8 til 12 leggast til grunn som retningslinjer ved utøving av offentleg myndigheit. Forvaltingsstyresmakta må ved alle tiltak som vedkjem naturmangfaldet, vurdere søknadane etter desse paragrafane. 24

25 Innverknad på verneverdiar og verneføremål Den aktuelle stistrekningen ligg moh. Stien går gjennom eit tidlegare beiteområde som nå er attgrodd med bjørk og einer. Det er og nokre halvopne myrområde langs stien. Denne delen av Frafjordheiane blir i liten grad brukt av villreinen og denne låge bruken har vore mønsteret sidan 1990-talet. Dette blir og stadfesta av resultata frå NINA sitt GPS-merkeprosjekt (NINA rapport 694/2011). Her er det dokumentert at ingen av dei ni simlene som har nytta sørområdet har vore i nærleiken av Sandvatnet den tida dei hadde sendar. Heller ikkje seinare registreringar i har vist at det har vore reinsdyr i Frafjordheiane. I Norsk Villreinsenters rapport Kartlegging av villreinens arealbruk i Setesdal Vesthei - Ryfylkeheiene og Setesdal Austhei (NVS rapport 6/2010) er det ikkje registrert villreintrekk i nærleiken av Øvre Espedalsstølenen. Kunnskap om naturmangfaldet i området baserar seg og på Miljødirektoratet sin naturdatabase med innsyn til sensitiv informasjon ( samt tilsvarande informasjon i Temakart Rogaland. Så langt forvaltningsstyresmakta kjenner til etter søk i Naturbase, er det ikkje registrert informasjonen om prioriterte arter, trua eller nær trua arter på Norsk rødliste for arter 2015 eller andre verdifulle arter. Det er heller ikkje informasjon om utvalte naturtypar, trua eller nær trua naturtypar på Norsk rødliste for naturtypar 2011 eller andre verdifulle naturtypar. Det er ikkje komme fram andre opplysningar som tyder på at det finns slike arter og/eller naturtypar i det aktuelle område. Kunnskap om kulturminne i området baserar seg på Riksantikvaren sin kulturminnebase ( samt tilsvarande informasjon i Temakart Rogaland. Her er det registrert ei SEFRAK registrert tuft etter ei høyløe om lag 200 m søraust for den aktuelle stitraseen. I tillegg står det 11 SEFRAK registrerte bygningar på Øvre Espedalsstølen. Her er det og registrert eit automatisk freda kulturminne om lag 50 m vest for den aktuelle stitraseen. Kart over registrerte kulturminner og SEFRAK registrerte bygningar i område Den aktuelle stistrekningen er ein del av ei merka turløype til Fannafjellet. Denne merkinga er eit lokalt initiativ. Det er ikkje gjennomført registreringar av bruken av denne stien, men alt tydar på at bruken er relativt avgrensa og at lokale brukarar utgjør hovudtyngda av fortturistane. 25