Møte i finansutvalet, fylkesutvalet og fylkesutvalet som klagenemnd 25. februar 2015

Transkript

1 Side 1 av 1 Fylkesordføraren Medlemmane i finansutvalet og fylkesutvalet Sakshandsamar: Marit Silje Årnes Husabø E-post: Marit.Silje.Arnes.Husabo@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 15/35-1 Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr. 5999/15 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Møte i finansutvalet, fylkesutvalet og fylkesutvalet som klagenemnd 25. februar 2015 De vert med dette kalla inn til møte i finansutvalet, fylkesutvalet og fylkesutvalet som klagenemnd 25. februar Møta vert haldne på Fylkeshuset i møterom Sygna. kl Møte i finansutvalet Møte i fylkesutvalet Møte i fylkesutvalet som klagenemnd Med helsing Knut Henning Grepstad sekretariatsleiar Brevet er elektronisk godkjent og er utan underskrift Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

2 MØTEBOK Organ Møtestad Fylkesutvalet Fylkeshuset - møterom Sygna Møtedato Kl Faste medlemer til stades: Åshild Kjelsnes, Ap Nils P. Støyva, Ap Jenny Følling, Sp Anders Ryssdal, Sp Karen Marie Hjelmeseter, Sp Noralv Distad, H Frank Willy Djuvik, FrP Marit Barsnes Krogsæter, V Trude Brosvik, KrF Til stades med møte- og talerett: Sekretariat for møtet: Tore Eriksen Knut Henning Grepstad Ingen merknader til innkalling og sakliste. Fylkesutvalet vedtok at skriv nr. 6 i sak nr. 19/15 vert handsama for lukka dører, jf. kommunelova 31, nr. 5 Møtebok frå 22. og 28. januar 2015 vart godkjend utan merknader. Fylkesutvalet vedtok å avlyse politikardagen 24. mars Fylkesutvalet fann Noralv Distad inhabil til å delta ved handsaming av skriva 1a til 1c under sak 19/15. Fylkesordføraren orienterte om: Møte med Forsvarsdepartementet om Firda Kaserne m.v. Møte med Samferdsledepartementet om riksvegferjer Fylkesordføraren fekk fullmakt til å gje eventuell fråsegn om framtidig organisering av Fiskeridirektoratet Fylkesrådmannen orienterte om: Valsak Vestlandsforsking Sak, jfr. møte i fylkesutvalet

3 Møtebok Fylkesutvalet SAK 11/15 Prioriteringar for kulturminneforvaltinga 2015 VEDTAK: 1. Sogn og Fjordane fylkeskommune registrerer at Riksantikvaren vil delegere fleire oppgåver til fylkeskommunane, og er positive til slik overføring til det folkevalde fylkesnivået. Det må følgje naudsynte økonomiske ressursar med for å kunne ta imot arbeidskrevjande oppgåver på ein god måte. 2. Sogn og Fjordane fylkeskommune viser til at det er varsla ei eiga stortingsmelding våren 2015 om oppgåvedeling og region- og kommunestruktur. Fylkeskommunen meiner difor at det ville vere rett av staten å avvente kva oppgåver som skal overførast til regionalt nivå til denne meldinga er handsama. Samstundes må ein vise korleis oppgåvene skal finansierast. Fylkeskommunen føreset at staten skal finansiere oppgåver som til no har vore utført på statleg side ved tilsvarande innsparingar på statleg side. 3. Sogn og Fjordane fylkeskommune tek elles brevet frå Riksantikvaren av om prioriteringar for kulturminneforvaltninga i 2015 til vitande SAK 12/15 Cruisestrategi for Vestlandet Frå hovudutval for plan og næring låg det føre slik tilråding til vedtak: 1. Fylkesutvalet sluttar seg til vedtaket i Vestlandsrådet av , sak 15/14, og ber om at det blir utarbeidd ein felles cruisestrategi for Vestlandet. 2. Fylkesutvalet har ikkje merknad til at AU/næringssjefkollegiet i Vestlandsrådet vert styringsgruppe for arbeidet og godkjenner endeleg mandat. Endringsframlegg: Høgre sette fram slikt framlegg til nytt punkt 2 i staden for punkt 2 i tilrådinga frå hovudutval for plan og næring: AU/næringssjefskollegiet vert styringsgruppe for arbeidet og godkjenner endeleg mandat. Næringssjefskollegiet, administrative representantar frå Stavanger og Bergen i tillegg til representantar frå typiske turistkommunar med stor cruise-trafikk, utgjer den daglege styringsgruppa og rapporterer til AU ved viktige høve i arbeidet. Avrøysting: Punkt 1 i tilrådinga frå hovudutvalet og Høgre sitt framlegg til nytt punkt 2 vart samrøystes vedtekne. Dette gir følgjande VEDTAK: Fylkesutvalet sluttar seg til vedtaket i Vestlandsrådet av , sak 15/14, og ber om at det blir utarbeidd ein felles cruisestrategi for Vestlandet. AU/næringssjefskollegiet vert styringsgruppe for arbeidet og godkjenner endeleg mandat. Næringssjefskollegiet, administrative representantar frå Stavanger og Bergen i tillegg til representantar frå typiske turistkommunar med stor cruise-trafikk, utgjer den daglege styringsgruppa og rapporterer til AU ved viktige høve i arbeidet Side 2 av 12

4 Møtebok Fylkesutvalet SAK 13/15 Selje - Kommuneplan - Samfunnsdel og Arealdel Frå fylkesrådmannen låg det føre slik tilråding til vedtak: 1. Fylkesutvalet meiner kommuneplanframlegget tek tak i sentrale utfordringar for Selje kommune som samfunn og organisasjon. Planen set tydelege mål for samfunns-utviklinga. Planframlegget bør likevel og i nokon større grad: o o o prioritere mellom kva konkrete tiltak som må gjennomførast for å oppnå måla og kva tiltak ein elles ønskjer å gjennomføre. vise kva oppgåver kommunen må samhandle med andre kommunar eller regionalt nivå om for å sikre ei god utvikling vise kva oppgåver kommunen kan løyse internt og kva ein tenkjer å løyse i samarbeid med private og lokale organisasjonar. 2. Fylkesutvalet viser til arbeidet med regional plan for kysten som ein særskilt viktig arena framover for innspel og samarbeid. 3. Fylkesutvalet vil og utfordre kommunen til å vurdere korleis dei gjennom eigen samfunnsplan kan bidra til å følgje opp og bidra i realiseringa av regionale planar i høve friluftsliv, verdiskaping og folkehelse. 4. Fylkeskommunen ønskjer å gå i dialog med Selje kommune og dei andre kommunane i same bu-, arbeids- og serviceområde for å finne samarbeidsløysingar på område der fylkeskommunen kan bidra. Endringsframlegg: Kristeleg Folkeparti sette fram slikt framlegg som tillegg i punkt 3: Ta inn ordet «kultur» (etter verdiskaping) Avrøysting: Tilrådinga frå fylkesrådmannen og endringsframlegget frå Kristeleg Folkeparti vart samrøystes vedtekne. Dette gir følgjande VEDTAK: 1. Fylkesutvalet meiner kommuneplanframlegget tek tak i sentrale utfordringar for Selje kommune som samfunn og organisasjon. Planen set tydelege mål for samfunns-utviklinga. Planframlegget bør likevel og i nokon større grad: o o o prioritere mellom kva konkrete tiltak som må gjennomførast for å oppnå måla og kva tiltak ein elles ønskjer å gjennomføre. vise kva oppgåver kommunen må samhandle med andre kommunar eller regionalt nivå om for å sikre ei god utvikling vise kva oppgåver kommunen kan løyse internt og kva ein tenkjer å løyse i samarbeid med private og lokale organisasjonar. 2. Fylkesutvalet viser til arbeidet med regional plan for kysten som ein særskilt viktig arena framover for innspel og samarbeid. Side 3 av 12

5 Møtebok Fylkesutvalet Fylkesutvalet vil og utfordre kommunen til å vurdere korleis dei gjennom eigen samfunnsplan kan bidra til å følgje opp og bidra i realiseringa av regionale planar i høve friluftsliv, verdiskaping, kultur og folkehelse. 4. Fylkeskommunen ønskjer å gå i dialog med Selje kommune og dei andre kommunane i same bu-, arbeids- og serviceområde for å finne samarbeidsløysingar på område der fylkeskommunen kan bidra SAK 14/15 Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Askvoll, Førde og Naustdal kommunar, Sunnfjordpakken Frå fylkesrådmannen låg det føre slik tilråding til vedtak: 1. A. Fylkeskommunen meiner landskapsrommet i området Førdefjorden og Dalsfjorden er stort, og at brorparten av dei 12 nye prosjekta ikkje vil påverke hovudinntrykket av fjord- og fjelllandskapet. For dei fleste prosjekta er ulempene for kulturminne og brukarinteresser som friluftsliv og reiseliv vurdert til å vere små eller moderate. B. For nokre få av prosjekta er dei negative konsekvensane så store at fylkeskommunen vil rå ifrå utbygging. Dette gjeld Fossevika i Askvoll og Marka i Førde. Dei negative konsekvensane av desse prosjekta vil først og fremst merkast lokalt, men også for eit større område når det gjeld landskap og brukarinteresser. Fylkeskommunen har mindre merknader til fleire av dei andre søknadene. 2. Torvik kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Tiltaket i øvre deler vil bety små ulemper for landskap, brukarinteresser og kulturminne, men den nedste fossen ved fjorden bør skjermast for utbygging. Det er foreslått viktige avbøtande tiltak, men om det skal gjevast løyve, bør slepp av minstevassføring frå inntaket aukast ytterlegare, til om lag 200 liter/sek. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 3. Ervikselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at minstevassføringa om sommaren vert auka til 200 liter/sek. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 4. Hellevang kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at røyrgate og tilkomstveg vert lagt slik at kulturminne og kulturmiljø ikkje vert skada eller øydelagde. Det bør vurderast å plassere kraftstasjonen lengre frå fylkesvegen. 5. Marka kraftverk, Førde. Fordelane ved dette prosjektet er vurdert til å vere mindre ein ulempene for allmenne og private interesser, og fylkeskommunen rår frå at det vert gitt løyve. Planlagde inngrep ved bygging av inntak høgt til fjells, boring av vassveg i fjell og redusert vassføring for fleire fossar kan ikkje forsvarast i høve til landskap og brukarinteresser. Eit redusert prosjekt med inntak t.d. ved Rimmavatnet kan bli vurdert annleis. I søknaden er det lagt til grunn ei relativt låg minstevassføring. I eit ev. redusert prosjekt, må det sleppast meir minstevassføring m.a. av omsyn til Markafossen som eit viktig landskapselement. 6. Vassbrekka kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Av omsyn til landskap, brukarinteresser og kulturminne må vassføringa om sommaren aukast, helst opp mot 5-persentilen, 906 liter/sek. Side 4 av 12

6 Møtebok Fylkesutvalet Anga kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Fylkeskommunen meiner likevel at utbyggingsstrekninga med fleire fossar og ei sentral plassering i høve til busetnad og turområde, må ha ei større minstevassføring om sommaren enn det som er omsøkt. Det må setjast krav om 5-persentil sommar, dvs. 1,7 m3/sek. 8. Stølselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. 9. Hundsåna kraftverk, Askvoll og Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det må takast omsyn til ein framtidig vegtunnel i området. 10. Bakkeelva kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. I konsesjonsvilkåra må det setjast krav om at kulturminna og kulturmiljøet ved Trollefossen skal sikrast og takast vare på, utan inngrep i samband med utbygging. Dette omfattar også dam og andre installasjonar i tilknyting til elva. Fylkeskommunen ser dette som føresetnad for positiv tilråding om løyve. 11. Fossevika kraftverk, Askvoll. Fordelane ved dette prosjektet er vurdert til å vere mindre ein ulempene for allmenne og private interesser, og fylkeskommunen rår frå at det vert gitt løyve. Det er her lagt avgjerande vekt på at redusert vassføring i Fossedalselva med to flotte fossar vil bety store ulemper i forhold til landskap og brukarinteresser. Den særmerkte Fossedalsfossen og elva utgjer ein viktig del i samband med garden og det eldre tunmiljøet i Nedre Fossdal. Vikafossen er eit svært viktig landskapselement i fjordlandskapet. 12. Rørvika kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Av omsyn til landskap og brukarinteresser må minstevassføringa om sommaren aukast til minst 5- persentil, 112 liter/sek. Det må leggast vekt på støydemping ved kraftstasjonen, av omsyn til busetnaden rundt og at støy ikkje får bre seg ut over fjorden. 13. Øvre Redal kraftverk, Naustdal. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Terrenget opp Stølsbakken aust for Stølselva er svært bratt og anleggsvegen må gå i slyng for å vinne høgde. Rørgata skal gå parallelt med elva. Dette betyr store anleggsinngrep. Her må det takast omsyn til den gamle stølsvegen med murar og bru-kar. Endringsframlegg: Fylkesutvalet sette fram slike framlegg til vedtak i staden for tilrådingane frå fylkesrådmannen: 2.Torvik kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Tiltaket i øvre deler vil bety små ulemper for landskap, brukarinteresser og kulturminne, men den nedste fossen ved fjorden bør skjermast for utbygging. Det er foreslått viktige avbøtande tiltak, men om det skal gjevast løyve, bør slepp av minstevassføring frå inntaket aukast. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 3. Ervikselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at minstevassføringa om sommaren vert auka. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. Side 5 av 12

7 Møtebok Fylkesutvalet Vassbrekka kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Av omsyn til landskap, brukarinteresser og kulturminne må vassføringa om sommaren aukast. 7. Anga kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Fylkeskommunen meiner likevel at utbyggingsstrekninga med fleire fossar og ei sentral plassering i høve til busetnad og turområde, må ha ei større minstevassføring om sommaren enn det som er omsøkt. 12. Rørvika kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Av omsyn til landskap og brukarinteresser må minstevassføringa om sommaren aukast. Det må leggast vekt på støydemping ved kraftstasjonen, av omsyn til busetnaden rundt og at støy ikkje får bre seg ut over fjorden. Arbeidarpartiet og Senterpartiet sette fram slikt framlegg som nytt punkt 5 i staden for punkt 5 i tilrådinga frå fylkesrådmannen: Marka kraftverk, Førde. Fordelane ved dette prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser, og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Fylkeskommunen ber om at terrenginngrepa ved utbygginga vert så avgrensa som mogeleg. Kristeleg Folkeparti sette fram slikt framlegg til endring i punkt 6: Ta inn ordet «monaleg» etter aukast i slutten av punktet. Framstegspartiet og Høgre sette fram slikt framlegg som punkt 11 i staden for punkt 11 i tilrådinga frå fylkesrådmannen: Fossevika kraftverk, Askvoll. Dette er eit prosjekt med store fordelar. Kommunen har likevel frårådd prosjektet. Fylkesutvalet legg kommunen sitt skjønn til grunn og vil på det grunnlaget ikkje tilrå konsesjon. Arbeidarpartiet, Kristeleg Folkeparti og Venstre sette fram slikt framlegg til nytt punkt 1C: For eitt prosjekt er dei negative konsekvensane så store at fylkeskommunen vil rå ifrå utbygging. Det gjeld Fossevika i Askvoll. Dei negative konsekvensane av dette prosjektet vil først og fremst merkast lokalt, men også for eit større område når det gjeld landskap og brukarinteresser. Fylkeskommunen har mindre merknader til fleire av dei andre søknadene. Avrøysting: Fylkesutvalet sine framlegg til punkt 2, 3, 6, 7 og 12 vart samrøystes vedtekne. Fylkesrådmannen sine tilrådingar til punkt 4, 8, 9,10 og 13 vart samrøystes vedtekne. Fylkesrådmannen sitt framlegg til punkt 1A vart samrøystes vedteke. Trude Brosvik og Marit Barsnes Krogsæter røysta for fylkesrådmannen si tilråding til punkt 1B. Åshild Kjelsnes, Nils P. Støyva, Trude Brosvik og Marit Barsnes Krogsæter røysta for framlegget frå Arbeidarpartiet, Kristeleg Folkeparti og Venstre til punkt 1C. Åshild Kjelsnes, Nils P. Støyva, Jenny Følling, Anders Ryssdal, Karen Marie Hjelmeseter, Noralv Distad og Frank Willy Djuvik røysta for framlegget frå Arbeidarpartiet og Senterpartiet til punkt 5. Marit Barsnes Krogsæter og Trude Brosvik røysta for fylkesrådmannen si tilråding til punkt 5. Trude Brosvik og Marit Barsnes Krogsæter røysta for Kristeleg Folkeparti sitt framlegg om tillegg til punkt 6. Noralv Distad, Jenny Følling, Anders Ryssdal, Karen Marie Hjelmeseter og Frank Willy Djuvik røysta for Høgre og Framstegspartiet sitt framlegg til punkt 11. Åshild Kjelsnes, Nils P. Støyva, Marit Barsnes Krogsæter og Trude Brosvik røysta for fylkesrådmannen si tilråding. Side 6 av 12

8 Møtebok Fylkesutvalet Dette gir følgjande VEDTAK: 1. A. Fylkeskommunen meiner landskapsrommet i området Førdefjorden og Dalsfjorden er stort, og at brorparten av dei 12 nye prosjekta ikkje vil påverke hovudinntrykket av fjord- og fjelllandskapet. For dei fleste prosjekta er ulempene for kulturminne og brukarinteresser som friluftsliv og reiseliv vurdert til å vere små eller moderate. 2. Torvik kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Tiltaket i øvre deler vil bety små ulemper for landskap, brukarinteresser og kulturminne, men den nedste fossen ved fjorden bør skjermast for utbygging. Det er foreslått viktige avbøtande tiltak, men om det skal gjevast løyve, bør slepp av minstevassføring frå inntaket aukast. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 3. Ervikselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at minstevassføringa om sommaren vert auka. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 4. Hellevang kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at røyrgate og tilkomstveg vert lagt slik at kulturminne og kulturmiljø ikkje vert skada eller øydelagde. Det bør vurderast å plassere kraftstasjonen lengre frå fylkesvegen. 5. Marka kraftverk, Førde. Fordelane ved dette prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser, og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Fylkeskommunen ber om at terrenginngrepa ved utbygginga vert så avgrensa som mogeleg. 6. Vassbrekka kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Av omsyn til landskap, brukarinteresser og kulturminne må vassføringa om sommaren aukast. 7. Anga kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Fylkeskommunen meiner likevel at utbyggingsstrekninga med fleire fossar og ei sentral plassering i høve til busetnad og turområde, må ha ei større minstevassføring om sommaren enn det som er omsøkt. 8. Stølselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. 9. Hundsåna kraftverk, Askvoll og Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det må takast omsyn til ein framtidig vegtunnel i området. 10. Bakkeelva kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. I konsesjonsvilkåra må det setjast krav om at kulturminna og kulturmiljøet ved Trollefossen skal sikrast og takast vare på, utan inngrep i samband med utbygging. Dette omfattar også dam og andre installasjonar i tilknyting til elva. Fylkeskommunen ser dette som føresetnad for positiv tilråding om løyve. Side 7 av 12

9 Møtebok Fylkesutvalet Fossevika kraftverk, Askvoll. Dette er eit prosjekt med store fordelar. Kommunen har likevel frårådd prosjektet. Fylkesutvalet legg kommunen sitt skjønn til grunn og vil på det grunnlaget ikkje tilrå konsesjon. 12. Rørvika kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Av omsyn til landskap og brukarinteresser må minstevassføringa om sommaren aukast. Det må leggast vekt på støydemping ved kraftstasjonen, av omsyn til busetnaden rundt og at støy ikkje får bre seg ut over fjorden. 13. Øvre Redal kraftverk, Naustdal. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Terrenget opp Stølsbakken aust for Stølselva er svært bratt og anleggsvegen må gå i slyng for å vinne høgde. Rørgata skal gå parallelt med elva. Dette betyr store anleggsinngrep. Her må det takast omsyn til den gamle stølsvegen med murar og bru-kar SAK 15/15 Val av nytt styre i F1 Holding AS VEDTAK: 1. Fylkesutvalet peikar ut Jan Øhlckers som nytt styremedlem og styreleiar av F1 Holding AS. Nytt styre trer i kraft frå vedtektene sine føresegner om styresamansetning er endra og endringa er meld til Føretaksregisteret. Det nye styret vert valt for resten av valperioden Fylkesutvalet ber eigarutsendinga om å følgje opp utpeikinga i ekstraordinær generalforsamling for selskapet. 3. Vedtak i punkt 1 og 2 legg til grunn at det skjer ei vedtektsendring i samsvar med FU-sak 7/ SAK 16/15 Val av styremedlemmar til stiftinga Innvik Næringsutvikling VEDTAK: Fylkesutvalet vel to styremedlemmar til stiftinga Innvik Næringsutvikling for ein periode på 2 år: 1. Ørjan Skåden 2. Gitle Sande SAK 17/15 Kjøpsavtale/grunnavståing ved Mo og Øyrane vg skule ( Mo) VEDTAK: 1. Fylkesutvalet godkjenner at naudsynt areal til utbetring av busslomme og betra sikttilhøve ved E39 på Mo vert overdrege til Staten ved Statens vegvesen region vest, slik framlegg til kjøpekontrakt viser. Jf. vedlegg 1. Side 8 av 12

10 Møtebok Fylkesutvalet Fylkesrådmannen får fullmakt til å gjennomføre salet. 3. Realisert verdi skal nyttast til ekstraordinær nedbetaling av gjeld SAK 18/15 Vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane frå arbeid med nytt mål- og strategidokument VEDTAK: 1. Mål og strategidokument for vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane God betre best! vert forlenga med to år. 2. Det vert utarbeidd eit nytt handlingsprogram for vidaregåande opplæring for perioden Handlingsprogrammet skal vere basert på forlenga mål- og strategidokument, med tilpassing opp mot prioriterte område i målekartet for opplæringssektoren. Nytt handlingsprogram vert lagt fram for hovudutval for opplæring i november SAK 19/15 Skriv og meldingar fylkesutvalet 25. februar 2015 Følgjande skriv, meldingar og orienteringar vart handsama: 1a-c: Vedkommande Sogn jord- og hagebruksskule 2: Rekneskap 2014 for Sogn og Fjordane fylkeskommune 3: Rutinar innkjøp, attestasjon og tilvising - tiltak på kort og lang sikt 4: North Sea Commission summary from Stakeholder Conference 5: Høring kongelig resolusjon om organisasjonsplan for redningstjenesten 6: Eigarskapssak notat Ikkje offentleg, Ofl 23, Fylkesutvalet fann Noralv Distad inhabil til å delta ved handsaming av skriva 1a til 1c SAK 20/15 Sogn og Fjordane politidistrikt som eige politidistrikt Fylkesutvalet vedtok å handsame fråsegn om å halde oppe Sogn og Fjordane politidistriktet som eige sjølvstendig politidistrikt. Endringsframlegg: Arbeidarpartiet, Senterpartiet og Kristeleg Folkeparti sette fram slikt framlegg til vedtak: Fylkesutvalet krev Sogn og Fjordane som eige politidistrikt: Side 9 av 12

11 Møtebok Fylkesutvalet Fylkesutvalet i Sogn og Fjordane krev at Sogn og Fjordane politidistrikt vert oppretthalde som eige sjølvstendig politidistrikt. Eit eige politidistrikt er ei viktig plattform i dei statlege prosessane som er i gang på ei rekke område. Utan eit eige politidistrikt vil det tverrsektorielle samarbeidet om beredskapsarbeidet bli sterkt svekka, og gjere at fylket vårt blir dårlegare rigga for å møte uønska hendingar enten det er store ulukker eller naturkatastrofar. Det er uakseptabelt at operasjonssentralen som og er samlokalisert med brannog redning sin naudmeldesentral blir flytta frå fylket. På same måte er det uakseptabelt om den nye AMK-sentralen i Førde, som vart rusta opp for 160 millionar kroner og teken i bruk hausten 2014, vert flytta ut av fylket. Avtalen mellom regjeringspartia (Frp/H) og Venstre legg opp til at det i framtida skal vere 12 politidistrikt i Norge. Etter avtale skal Sogn og Fjordane politidistrikt slåast saman med deler av Hordaland til eit nytt politidistrikt Vest. Sogn og Fjordane fylkeskommune fryktar at innbyggjarane i fylket vårt vil få eit dårlegare tilbod dersom Politidistriktetet vårt vert slege saman med deler av Hordaland. Avtalen mellom partia seier i pkt. 9 m a «det er et krav at kvaliteten på politiets straffesaksarbeid forbedres. Andelen straffesaker som oppklares skal økes. Saksbehandlingstida skal reduseres». Sogn og Fjordane fylkeskommune minner om at det er vel dokumentert at Sogn og Fjordane politidistrikt ligg i landstoppen når det gjeld oppklaringsprosent. I tillegg har politidistriktet mellom dei kortaste sakshandsamingstidene. Sogn og Fjordane politidistrikt har om lag 5,7 administrative årsverk pr. 100 tilsette. Berre eitt av dagens politidistrikt har under 5. Til samanlikning har Hordaland 9 og Oslo 9,5. Vi viser vidare til Gjørv- rapporten som seier at kultur, leiing og haldingar er viktige for å lukkast med godt politiarbeid. Fylkesutvalet viser vidare til pkt 1,2 i avtalen mellom regjeringspartia og Venstre. Her slår avtalen fast at «samtidig er det viktig å forstå at robust politiinnsats også må ses i samanheng med ulike lokale, geografiske, sosiale og internasjonale forhold som kan påverke distriktsinndelingen» Sogn og Fjordane er, på same måte som Møre og Romsdal, eit geografisk særs krevjande fylke. Sogn og Fjordane har ein endå meir spreidd busetnad, stor turisttrafikk i tronge fjordar og mange område med stor rasfare. Fylket er særleg sterkt utsatt for alvorlege hendingar når det gjeld naturfare. Dette set store krav til god lokalkunnskap, godt samarbeid mellom naudetatar og eit vel fungerande fylkesberedskapsråd. Dette er nokre av dei områda der nettopp vårt politidistriktet har opparbeidd særleg god erfaring og høg kompetanse. Av desse grunnar er det heilt uakseptabelt at operasjonssentralen i Florø vert flytta vekk frå fylket. Denne sentralen er, utanom Drammen, den einaste operasjonssentral som er sam lokalisert med brann- og redningsetaten sin naudmeldesentral. I tillegg er den alt dimensjonert for nytt naudnett. På same måte er det uakseptabelt om den nye AMK-sentralen, som vart rusta opp for 160 millionar kroner og teken i bruk hausten 2014, vert flytta ut av fylket, jamfør uttale frå Helse Vest. Det vert hevda at politireforma skal vere ei nærpoliti-reform og at eit nært politi er ryggrada i etaten sine tenester til publikum. Det meiner vi må vere ei grunnleggande og riktig rettesnor. Ein føresetnad for å lukkast med å nå denne målsettinga er at vi har eit politi der folk bur, også i det spreidd bygde Sogn og Fjordane. I pkt 3.2. i avtalen står det følgjande: «For dei minste politidistrikta kan det måtte etableres ordninger hvor enten særorganene eller de største politidistriktene bistår med enkelte oppgaver» Ilag med pkt 1.2 (som tidlegare omtalt) i avtalen meiner fylkeskommunen at dette legg til rette for at eit eige Sogn og Fjordane politidistrikt også i framtida best kan tene innbyggarane i fylket på ein god måte. Vi må ikkje gløyme at det er kvardagshendingane, med taktisk og operativt etterforskingsarbeid, førebyggjande arbeid og publikumsretta aktivitet som er den daglege utfordringa. Når dei store hendingane inntreff må ein spele på samla ressursar uavhengig av storleik på kvart enkelt politidistrikt. Framstegspartiet og Høgre sette fram slikt framlegg til vedtak: Nærpolitireforma må tene innbyggarane i Sogn og Fjordane Regjeringspartia, Høgre og Framstegspartiet, er saman med Venstre blitt einige om grunnlaget for ei nærpolitireform. Gjørv kommisjonen sin rapport og Politianalysen som Side 10 av 12

12 Møtebok Fylkesutvalet vart laga under den raudgrøne regjeringa er ein viktig del av grunnlaget for denne reforma. Sogn og Fjordane Fylkeskommune ber om at iverksetjinga av politireforma skjer slik at ein får eit best mogleg nærpoliti i Sogn og Fjordane, samtidig som ein i vårt fylke både kan ta vare på og byggje opp sterke fagmiljø og spesialfunksjonar. Føresetnaden om at nærpolitireforma skal føre til meir operativt politi må synleggjerast gjennom at det vert fleire politifolk i Sogn og Fjordane enn i dag, samt at organiseringa av desse fører til at vi har større politikraft til einkvar tid enn det tilfellet er i dag. Sogn og Fjordane Fylkeskommune registrerer at regjeringa og Venstre vil slå saman Hordaland og Sogn og Fjordane til Vest politidistrikt og vil stille krav om at omfanget av kompetansearbeidsplassar knytt til politistasjonen i Florø vert styrka gjennom denne omorganiseringa. Avtalen mellom Høgre, Framstegspartiet og Venstre om politireforma peikar på at det kan opprettast funksjonelle driftseiningar til behandling av sivilrettspleieoppgåver og forvaltningssaker der dette er hensiktsmessig ut frå effektivitet og robustheit i tenestetilbodet. Spesialfunksjoner som for eksempel kriminalteknikk, etterforsking av seksuelle overgrep, økonomietterforsking, spesielle beredskapsoppgåver og liknande kan plasserast andre stader enn der politidistriktets administrasjon er lokalisert, jf. også retningslinjer for lokalisering av statlige arbeidsplasser og tenesteproduksjon. Dette handlingsrommet må nyttast til å fylle på med nye og framtidsretta oppgåver i Florø. Politiet og lensmannsetaten i Sogn og Fjordane er ein viktig ressurs i vår fylke, og dei gjer ein god og viktig jobb for å skape trygge og gode lokalmiljø. Det er også høg oppklaringsprosent i vårt fylke. Politireforma må legge til rette for å vidareutvikle dei gode sidene ved polititenestene i Sogn og Fjordane, og den må i tillegg legge til rette for å møte dei nye politimessige utfordringane vi ser i samfunnet. Lokalkunnskap, førebygging og deltaking i lokalmiljøet for å fange opp negativ utvikling skal framleis vere prioriterte oppgåver i politiet, og det er derfor viktig at det vil bli lagt til rette for at polititenestemenn- og kvinner kan bu spreidd. Nærpolitireforma seier at kvar kommune har minst ein fast kontaktperson ved lensmannskontoret eller politistasjonen. Tilgjenge og beredskap er grunnleggande for tilliten politiet har i befolkninga. Beredskapen skal være tilfredsstillande i heile landet. Nærpolitireforma må derfor sikre at publikum opplever at dei har et tilgjengelig politi når dei har behov for tenester frå politiet. Sogn og Fjordane Fylkeskommune føresett at det framleis skal være dei regionale helseføretaka som definerer organiseringa av AMK-sentralane, og fylkeskommunen er i den samanhengen tydeleg på at ei flytting av AMK frå Førde er uaktuelt. Avrøysting: Åshild Kjelsnes, Nils P. Støyva, Jenny Følling, Anders Ryssdal, Karen Marie Hjelmeseter, Marit Barsnes Krogsæter og Trude Brosvik røysta for framlegget frå Arbeidarpartiet, Senterpartiet og Kristeleg Folkeparti. Frank Willy Djuvik og Noralv Distad røysta for framlegget frå Framstegspartiet og Høgre. Dette gir følgjande VEDTAK: Fylkesutvalet krev Sogn og Fjordane som eige politidistrikt: Fylkesutvalet i Sogn og Fjordane krev at Sogn og Fjordane politidistriktet vert oppretthalde som eige sjølvstendig politidistrikt. Eit eige politidistrikt er ei viktig plattform i dei statlege prosessane som er i gang på ei rekke område. Utan eit eige politidistrikt vil det tverrsektorielle samarbeidet om beredskapsarbeidet bli sterkt svekka, og gjere at fylket vårt blir dårlegare rigga for å møte uønska hendingar enten det er store ulukker eller naturkatastrofar. Det er uakseptabelt at operasjonssentralen som og er samlokalisert med brannog redning sin naudmeldesentral blir flytta frå fylket. Side 11 av 12

13 Møtebok Fylkesutvalet På same måte er det uakseptabelt om den nye AMK-sentralen i Førde, som vart rusta opp for 160 millionar kroner og teken i bruk hausten 2014, vert flytta ut av fylket. Avtalen mellom regjeringspartia (Frp/H) og Venstre legg opp til at det i framtida skal vere 12 politidistrikt i Norge. Etter avtale skal Sogn og Fjordane politidistrikt slåast saman med deler av Hordaland til eit nytt politidistrikt Vest. Sogn og Fjordane fylkeskommune fryktar at innbyggjarane i fylket vårt vil få eit dårlegare tilbod dersom Politidistriktetet vårt vert slege saman med deler av Hordaland. Avtalen mellom partia seier i pkt. 9 m a «det er et krav at kvaliteten på politiets straffesaksarbeid forbedres. Andelen straffesaker som oppklares skal økes. Saksbehandlingstida skal reduseres». Sogn og Fjordane fylkeskommune minner om at det er vel dokumentert at Sogn og Fjordane politidistrikt ligg i landstoppen når det gjeld oppklaringsprosent. I tillegg har politidistriktet mellom dei kortaste sakshandsamingstidene. Sogn og Fjordane politidistrikt har om lag 5,7 administrative årsverk pr. 100 tilsette. Berre eitt av dagens politidistrikt har under 5. Til samanlikning har Hordaland 9 og Oslo 9,5. Vi viser vidare til Gjørv- rapporten som seier at kultur, leiing og haldingar er viktige for å lukkast med godt politiarbeid. Fylkesutvalet viser vidare til pkt 1,2 i avtalen mellom regjeringspartia og Venstre. Her slår avtalen fast at «samtidig er det viktig å forstå at robust politiinnsats også må ses i samanheng med ulike lokale, geografiske, sosiale og internasjonale forhold som kan påverke distriktsinndelingen» Sogn og Fjordane er, på same måte som Møre og Romsdal, eit geografisk særs krevjande fylke. Sogn og Fjordane har ein endå meir spreidd busetnad, stor turisttrafikk i tronge fjordar og mange område med stor rasfare. Fylket er særleg sterkt utsatt for alvorlege hendingar når det gjeld naturfare. Dette set store krav til god lokalkunnskap, godt samarbeid mellom naudetatar og eit vel fungerande fylkesberedskapsråd. Dette er nokre av dei områda der nettopp vårt politidistriktet har opparbeidd særleg god erfaring og høg kompetanse. Av desse grunnar er det heilt uakseptabelt at operasjonssentralen i Florø vert flytta vekk frå fylket. Denne sentralen er, utanom Drammen, den einaste operasjonssentral som er sam lokalisert med brann- og redningsetaten sin naudmeldesentral. I tillegg er den alt dimensjonert for nytt naudnett. På same måte er det uakseptabelt om den nye AMK-sentralen, som vart rusta opp for 160 millionar kroner og teken i bruk hausten 2014, vert flytta ut av fylket, jamfør uttale frå Helse Vest. Det vert hevda at politireforma skal vere ei nærpoliti-reform og at eit nært politi er ryggrada i etaten sine tenester til publikum. Det meiner vi må vere ei grunnleggande og riktig rettesnor. Ein føresetnad for å lukkast med å nå denne målsettinga er at vi har eit politi der folk bur, også i det spreidd bygde Sogn og Fjordane. I pkt 3.2. i avtalen står det følgjande: «For dei minste politidistrikta kan det måtte etableres ordninger hvor enten særorganene eller de største politidistriktene bistår med enkelte oppgaver» Ilag med pkt 1.2 (som tidlegare omtalt) i avtalen meiner fylkeskommunen at dette legg til rette for at eit eige Sogn og Fjordane politidistrikt også i framtida best kan tene innbyggarane i fylket på ein god måte. Vi må ikkje gløyme at det er kvardagshendingane, med taktisk og operativt etterforskingsarbeid, førebyggjande arbeid og publikumsretta aktivitet som er den daglege utfordringa. Når dei store hendingane inntreff må ein spele på samla ressursar uavhengig av storleik på kvart enkelt politidistrikt Side 12 av 12

14 Side 1 av 1 Organ: Møtestad: FYLKESUTVALET Fylkehuset - møterom Sygna MØTEINNKALLING Møtedato: Tid: Etter finansutv. Medlemene blir med dette kalla inn til møtet. Eventuelt forfall må meldast til utvalssekretæren straks. Varamedlemer møter berre etter særskild innkalling. SAKLISTE Saksnr. Arkivsaksnr. / Tittel 11/15 14/8208 Prioriteringar for kulturminneforvaltinga /15 15/513 Cruisestrategi for Vestlandet 13/15 10/6036 Selje - Kommuneplan - Samfunnsdel og Arealdel /15 14/5094 Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Askvoll, Førdeog Naustdal kommunar, Sunnfjordpakken 15/15 14/7867 Val av nytt styre i F1 Holding AS Fylkeskommunal eigarutøving 2014/ /15 15/964 Val av styremedlemmar til stiftinga Innvik Næringsutvikling 17/15 15/966 Kjøpsavtale/grunnavståing ved Mo og Øyrane vg skule ( Mo) 18/15 15/543 Vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane frå arbeid med nytt målog strategidokument 19/15 15/468 Skriv og meldingar fylkesutvalet 25. februar 2015

15 Side 1 av 4 Saksframlegg Saksbehandlar: Eva Moberg, Kulturavdelinga Sak nr.: 14/ Prioriteringar for kulturminneforvaltinga 2015 Fylkesdirektøren rår hovudutval for kultur til å gje slik tilråding: Hovudutvalet for kultur rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak: 1. Sogn og Fjordane fylkeskommune registrerer at Riksantikvaren vil delegere fleire oppgåver til fylkeskommunane, og er positive til slik overføring til det folkevalde fylkesnivået. Det må følgje naudsynte økonomiske ressursar med for å kunne ta imot arbeidskrevjande oppgåver på ein god måte. 2. Fylkeskommunen meiner at all delegering av oppgåver som krev betydeleg auka arbeidsinnsats, bør kanaliserast inn i prosessen fram mot nytt statsbudsjett. Oppgåvene må der omtalast med innhald, omfang og økonomisk kompensasjon. Fylkeskommunen føreset at staten skal finansiere oppgåver som til no har vore utført på statlege side ved tilsvarande innsparingar på statleg side. 3. Sogn og Fjordane fylkeskommune tek elles brevet frå Riksantikvaren av om prioriteringar for kulturminneforvaltninga i 2015 til vitande. Vedlegg: Brev frå Riksantikvaren av om prioriteringar for kulturminneforvaltninga SAKSFRAMSTILLING 1. Bakgrunn Vedlagd følgjer årleg prioriteringsbrev frå Riksantikvaren. I brevet gjer Riksantikvaren greie for nasjonale mål og prioriteringar for kulturminneforvaltninga slik desse er omtalt i statsbudsjettet for I tillegg gjer brevet greie for forventningar til korleis fylkeskommunane gjennom sitt faglege kulturminnearbeid kan bidra til å nå dei nasjonale måla. Fylkeskommunen har sidan 1990 hatt eit statleg delegert mynde i saker som gjeld automatisk freda kulturminne og freda bygg i privat eige. I 2013 vart dette ansvaret utvida til også å gjelde omgjevnadane til dei «listeførte» kyrkjene. I vedlagte brev varslar Riksantikvaren at dei i løpet av 2015 ynskjer å delegere nye oppgåver til fylkeskommunane innan forvaltninga av omgjevnadane til profane mellomalderbygningar og freda statleg eigedom, forvaltning av verna fartøy, samt utvida fullmakter i forvaltninga av automatisk freda kulturminne. Dette er ei oppfølging og konkretisering av varsla område for delegering frå prioriteringsbrevet for Fjorårets prioriteringsbrev vart handsama i HK-sak 4/14 og FU-sak 12/14. FU fatta følgjande samrøystes vedtak:

16 Side 2 av 4 1. Sogn og Fjordane fylkeskommune registrerer at Riksantikvaren vil delegere fleire oppgåver til fylkeskommunane, og er positive til slik overføring til det folkevalde fylkesnivået. Det må følgje naudsynte økonomiske ressursar med for å kunne ta imot arbeidskrevjande oppgåver på ein god måte. 2. Fylkeskommunen meiner at all delegering av oppgåver som krev betydeleg auka arbeidsinnsats, bør kanaliserast inn i prosessen fram mot nytt statsbudsjett. Oppgåvene må der omtalast med innhald, omfang og økonomisk kompensasjon. Fylkeskommunen føreset at staten skal finansiere oppgåver som til no har vore utført på statlege side ved tilsvarande innsparingar på statleg side. 3. Sogn og Fjordane fylkeskommune tek elles brevet frå Riksantikvaren av om prioriteringar for kulturminneforvaltninga i 2014 til vitande. Fylkesutvalet sitt vedtak vart sendt Riksantikvaren i brev av Fylkesrådmannen har ikkje motteke noko form for tilbakemelding frå Riksantikvaren på fylkesutvalet sitt vedtak. Statsbudsjettet for 2015 har heller ikkje omtalt delegeringa. Fylkeskommunane samla sett deler i hovudsak det synet som går fram av fylkesutvalet sitt vedtak i FU-sak 12/14. Arbeidsdelinga mellom Riksantikvaren og fylkeskommunane er heimla i «Forskrift om fagleg ansvar etter kulturminneloven» (FOR nr 8785). I den grad det er tenkt vesentlege endringar i delegeringa av styresmakt frå nasjonalt nivå til regionalt nivå, vil dette krevje ein ny gjennomgang av ansvarsforskrifta. Denne saka er dels ei orientering om Riksantikvaren sitt prioriteringsbrev for 2015, dels ei tilbakemelding til Riksantikvaren om fylkeskommunen sitt syn på varsla delegering av nye oppgåver. 2. Utfordringar og satsingar tilbakemelding frå Riksantikvaren Som del av arbeidet med prioriteringsbrev for 2015 har Riksantikvaren bedt fylkeskommunen om faglege innspel på utfordringar og satsingar i Sogn og Fjordane. Riksantikvaren peikar på at det er ynskjeleg at den enkelte fylkeskommune finn si måte å bidra til å nå måla i dei nasjonale føringane. Sogn og Fjordane fylkeskommune har spelt inn tre satsingar: Satsinga på lokale kulturminneplaner Arbeidet med verdiskapingsprosjekt basert på kulturarven Arbeidet med verdsarv. Sogn og Fjordane fylkeskommune har vist til følgjande særlege utfordringar: Stor auke i etterspurnad etter råd og rettleiing knytt til verneverdige bygningsmiljø og kulturminne frå nyare tid Manglande kapasitet til formidlingsoppgåver i arbeidet med forvaltning av automatisk freda kulturminne Fylkeskommunen sin krevjande budsjettsituasjon etter omlegginga av inntektssystemet og dei følgjer dette vil kunne få for prioriteringar av regionale forvaltningsoppgåver på kulturminnefeltet. Riksantikvaren si tilbakemelding er at dei har merka seg det særs gode arbeidet fylkeskommunen har gjort med kommunale kulturminneplaner og håpar på eit fortsatt godt samarbeid, m.a. med å kople verdiskapingsarbeidet i kommunane til oppfølginga av kulturminneplanane. Dei har også merka seg det gode arbeidet fylkeskommunen gjer når det gjeld verdiskaping, og trekkjer spesielt fram arbeidet med kystpilegrimsleia (Sogn og Fjordane fylkeskommune er leiande i dette samarbeidsprosjektet som omfattar fem fylkeskommunar og fire bispedømme).

17 Side 3 av 4 Vidare takker dei for det gode arbeidet som er gjort i prosessen fram mot ein ferdig søknad for nominasjon av kvernsteinsbrota som kulturminne frå vikingtida på verdsarvlista. Riksantikvaren ser at punkta som fylkeskommunen framhevar som utfordringar, er krevjande for forvaltninga. Dei meiner det er viktig å prioritere bemanning når det gjeld arbeidet med nyare tids kulturminne, då dette er avgjerande for å nå fleire av dei nasjonale måla i kulturminneforvaltninga. 3. Utfyllande om delegering av nye oppgåver Med utgangspunkt i den varsla delegeringa i 2014 har Riksantikvaren no konkretisert at dei i løpet av 2015 ynskjer å delegere følgjande oppgåver til regionalforvaltninga: Forvaltning av omgjevnadane til profane mellomalderbygningar (ny oppgåve) Forvaltninga av omgjevnadane til freda, statleg eigedom (ny oppgåve) Forvaltninga av flåten av verna fartøy til utvalde fylkeskommunar som kan dokumenterer kunnskap på feltet (ny oppgåve) Styresmakt til å gje pålegg om retting av ulovlege tiltak knytt til automatisk freda kulturminne, jf. kulturminnelova 8 tredje ledd (ny oppgåve) Utvida dispensasjonsfullmakt for arkeologi (forenkling) Forvaltninga av omgjevnadane til profane (ikkje kyrkjelege) mellomalderbygningar og freda statlege eigedomar, vil føre til meirarbeid for fylkeskommunen. Denne type saker er ofte tidkrevjande i form av synfaringar og møte knytt til detaljutforming av utbyggingstiltaka. Vi har eit tjuetals profane mellomalderbygningar og om lag 15 freda statlege eigedomar i fylket. Denne typen oppgåver vil utfordre fylkeskommunen i høve arkitektfagleg kompetanse. For verna fartøy er det tre større oppgåver som ligg til kulturminneforvaltninga; fartøyteknisk rådgjeving, dispensasjonshandsaming og tilskotsforvaltning. Fylkeskommunen manglar i dag fagkompetanse på feltet. Vi har 9 verna fartøy i fylket. Fylkeskommunen har over fleire år ytt midlar til fartøyvern i fylket, som bidreg til å løyse ut midlar frå Riksantikvaren. Med reduserte tilskotsrammene har fylkeskommunen ikkje funne rom for dette i Delegering av mynde til å gje pålegg om retting av ulovlege tiltak knytt til automatisk freda kulturminne, vil føre til meirarbeid for fylkeskommunen. Det er eit avgrensa tal slike saker kvart år, men sakene kan vere særs arbeidskrevjande. Utvida dispensasjonsfullmakt for arkeologi har vore gjennomført som eit prøveprosjekt i fylkeskommunane dei siste to åra. Arbeidet omfattar fullmakt til å frigje eit avgrensa tal til vanleg førekommande automatisk freda kulturminne (som kolgroper, kokegroper og dyrkingslag). Dette vert oppfatta som ei forenkling og effektivisering av forvaltninga av dei automatisk freda kulturminna. Oppgåva kan løysast innafor fylkeskommunen sine tilgjengelege ressursar. 4. Fylkesrådmannen sine vurderingar Riksantikvaren har eit breitt engasjement innan kulturminneforvaltninga, og forventar samarbeid med og bidrag frå fylkeskommunane på mange felt. Dette er positivt og arbeidskrevjande, dels også styrande for fylkeskommunen sin aktivitet og prioriteringar. Det positive er at vi kan få gjort fleire oppgåver som kjem kommunane og private til gode. På andre sida vert det mindre rom for å utvikle fylkeskommunalt prioriterte oppgåver, t.d. knytt til nyare tids kulturminne. Fylkesrådmannen viser elles til budsjett 2015/økonomiplan 2016 (17-18) der fylkeskommunen sine viktigaste satsingar innan kulturminnefeltet for inneverande år/ planperiode er skildra. Fylkesrådmannen meiner det er positivt at ein legg opp til å forenkle og effektivisere forvaltningsansvaret på kulturminnefeltet. Dette vil også komme kommunane til gode, då dei med desse endringane berre vil ha ein instans å forhalde seg til. Føresetnaden for at dette kan

18 Side 4 av 4 skje, vil likevel vere avhengig av at fylkeskommunen har kapasitet til å følgje opp sakene, og at den naudsynte fagkompetansen er på plass. Fylkeskommunen i dag ikkje kapasitet til å ta inn nye oppgåver utan at andre oppgåver vert fasa ut. Vi har også manglande kompetanse i høve deler av dei oppgåvene som vert tenkt delegert. Fylkesrådmannen merkar seg at Riksantikvaren ikkje nemner oppgåver som kan takast bort eller prioriterast ned innan feltet. Derimot seier Riksantikvaren rett ut at det er viktig at fylkeskommunane vidareutviklar og styrkjer kompetanse, fagmiljø og kapasitet på dette feltet. Med ein i utgangspunktet krevjande bemanningssituasjonen, og den krevjande økonomiske situasjonen fylkeskommunen står oppe i, ser fylkesrådmannen ikkje at fylkeskommunen kan ta på seg fleire oppgåver, utan at det følgjer nye ressursar med delegeringa. Fylkesrådmannen meiner difor at det med nye statlege oppgåver må følgje ressursar til å løyse oppgåvene. Fylkesrådmannen viser elles til FU-sak 1/15 Uttale i høve føreståande regionreform, og dei omfattande prosessane knytt til kommunereforma i Noreg. Stortinget har bedt om at også det regionale folkevelde nivået må vere ein del av det samla reformarbeidet. Fylkesrådmannen er ut frå dette undrande til Riksantikvaren sine delegeringsplaner i ein situasjon der politikken har vore (og er) at nye oppgåver ikkje skal omfordelast ei for ei, men sjåast i ein større samanheng. 5. Konklusjon Fylkesrådmannen er positiv til at nye oppgåver vert lagt til fylkeskommunen, og ventar at det også følgjer økonomiske ressursar med for å løyse oppgåvene. Brevet av frå Riksantikvaren vert teke til vitande.

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29 Saksprotokoll Organ: Fylkesutvalet Møtedato: Sak nr.: 14/ Internt l.nr. 7773/15 Sak: 11/15 Tittel: Prioriteringar for kulturminneforvaltinga 2015 Behandling: Dette gir følgjande endeleg vedtak: 1. Sogn og Fjordane fylkeskommune registrerer at Riksantikvaren vil delegere fleire oppgåver til fylkeskommunane, og er positive til slik overføring til det folkevalde fylkesnivået. Det må følgje naudsynte økonomiske ressursar med for å kunne ta imot arbeidskrevjande oppgåver på ein god måte. 2. Sogn og Fjordane fylkeskommune viser til at det er varsla ei eiga stortingsmelding våren 2015 om oppgåvedeling og region- og kommunestruktur. Fylkeskommunen meiner difor at det ville vere rett av staten å avvente kva oppgåver som skal overførast til regionalt nivå til denne meldinga er handsama. Samstundes må ein vise korleis oppgåvene skal finansierast. Fylkeskommunen føreset at staten skal finansiere oppgåver som til no har vore utført på statleg side ved tilsvarande innsparingar på statleg side. 3. Sogn og Fjordane fylkeskommune tek elles brevet frå Riksantikvaren av om prioriteringar for kulturminneforvaltninga i 2015 til vitande.

30 Saksprotokoll Organ: Møtedato: Hovudutval for kultur Sak nr.: 14/ Internt l.nr. 5520/15 Sak: 7/15 Tittel: Prioriteringar for kulturminneforvaltinga 2015 Behandling: Frå fylkesrådmannen låg det føre slik tilråding til vedtak: Fylkesrådmannen rår hovudutval for kultur til å gje slik tilråding: Hovudutvalet for kultur rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak: 1. Sogn og Fjordane fylkeskommune registrerer at Riksantikvaren vil delegere fleire oppgåver til fylkeskommunane, og er positive til slik overføring til det folkevalde fylkesnivået. Det må følgje naudsynte økonomiske ressursar med for å kunne ta imot arbeidskrevjande oppgåver på ein god måte. 2. Fylkeskommunen meiner at all delegering av oppgåver som krev betydeleg auka arbeidsinnsats, bør kanaliserast inn i prosessen fram mot nytt statsbudsjett. Oppgåvene må der omtalast med innhald, omfang og økonomisk kompensasjon. Fylkeskommunen føreset at staten skal finansiere oppgåver som til no har vore utført på statlege side ved tilsvarande innsparingar på statleg side. 3. Sogn og Fjordane fylkeskommune tek elles brevet frå Riksantikvaren av om prioriteringar for kulturminneforvaltninga i 2015 til vitande. Endringsframlegg: Trude Brosvik, KrF, sette fram slikt framlegg til eit punkt 2 i staden for punkt 2 i tilrådinga frå fylkesrådmannen: 2. Sogn og Fjordane fylkeskommune viser til at det er varsla ei eiga stortingsmelding våren 2015 om oppgåvedeling og region- og kommunestruktur. Fylkeskommunen meiner difor at det ville vere rett av staten å avvente kva oppgåver som skal overførast til regionalt nivå til denne meldinga er handsama. Samstundes må ein vise korleis oppgåvene skal finansierast. Fylkeskommunen føreset at staten skal finansiere oppgåver som til no har vore utført på statleg side ved tilsvarande innsparingar på statleg side. Avrøysting: Det vart røysta alternativt over Brosvik sitt endringsframlegg og tilrådinga frå fylkesrådmannen til eit punkt 2. Brosvik sitt endringsframlegg vart samrøystes vedteke. Dette gir følgjande endeleg vedtak: Hovudutval for kultur rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak:

31 1. Sogn og Fjordane fylkeskommune registrerer at Riksantikvaren vil delegere fleire oppgåver til fylkeskommunane, og er positive til slik overføring til det folkevalde fylkesnivået. Det må følgje naudsynte økonomiske ressursar med for å kunne ta imot arbeidskrevjande oppgåver på ein god måte. 2. Sogn og Fjordane fylkeskommune viser til at det er varsla ei eiga stortingsmelding våren 2015 om oppgåvedeling og region- og kommunestruktur. Fylkeskommunen meiner difor at det ville vere rett av staten å avvente kva oppgåver som skal overførast til regionalt nivå til denne meldinga er handsama. Samstundes må ein vise korleis oppgåvene skal finansierast. Fylkeskommunen føreset at staten skal finansiere oppgåver som til no har vore utført på statleg side ved tilsvarande innsparingar på statleg side. 3. Sogn og Fjordane fylkeskommune tek elles brevet frå Riksantikvaren av om prioriteringar for kulturminneforvaltninga i 2015 til vitande.

32 Side 1 av 2 Saksframlegg Saksbehandlar: Arne Monrad Johnsen, Næringsavdelinga Sak nr.: 15/513-3 Cruisestrategi for Vestlandet Fylkesrådmannen rår hovudutvalet til å gje slik tilråding: Hovudutvalet rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak: 1. Fylkesutvalet sluttar seg til vedtaket i Vestlandsrådet av , sak 15/14, og ber om at det blir utarbeidd ein felles cruisestrategi for Vestlandet. 2. Fylkesutvalet har ikkje merknad til at AU/næringssjefkollegiet i Vestlandsrådet vert styringsgruppe for arbeidet og godkjenner endeleg mandat. Vedlegg: Forstudie. Ein mogeleg felles cruisestrategi for vestlandsregionen. Andre dokument som ikkje ligg ved: Reiselivsstrategi for Vestlandet Reiselivsplanen for Sogn og Fjordane SAKSFRAMSTILLING 1. Bakgrunn og utfordringar Cruisetrafikken til Vestlandet har dei seinare åra auka kraftig, og utgjer etter kvart ein viktig del av den totale reiselivsnæringa på Vestlandet. Ein slik vekst skapar nye moglegheiter for auka lønsemd og lokal verdiskaping i den landbaserte reiselivsnæringa. Reiselivsnæringa og lokalsamfunna på Vestlandet står også overfor ei rekke utfordringar knytt til cruiseturismen. Vestlandsregionen er ein svært viktig del av det norske cruisetilbodet, og her skjer om lag 70 % av den totale cruiseverksemda i landet vårt. Vestlandsregionen åleine har ein marknadsdel i Europa på 5 %. Det synest difor hensiktsmessig at dei fire Vestlandsfylka har ein felles strategi for korleis ein vil påverke og styre utviklinga innan cruise i heile Vestlandsregionen. Ein slik felles strategi vil også kunne gjere regionen slagkraftig og gjere det mogeleg å leggje føringar for og påverke utforminga av den nasjonale strategien. Næringssjefkollegiet i dei fire Vestlandsfylka vedtok i januar 2014 å få utarbeidd ein forstudie som får fram sentrale og relevante problemstillingar knytt til cruiseverksemda på Vestlandet, og som kan danne grunnlag for utarbeiding av ein felles strategi. Føreliggjande forstudie peikar på og drøfter sentrale problemstillingar knytt til ein berekraftig utvikling av cruisenæringa som kan bidra til å skape auka landbasert verdiskaping og lønsemd, infrastruktur og fysisk tilrettelegging og mogeleg verkemiddelbruk.

33 Side 2 av 2 Eit utkast til nemnde forstudie vart i juni 2014 sendt til ein rekkje næringsaktørar, bransjeorganisasjonar og offentlege instansar for innspel. Det var stort engasjement blant aktørane, og til saman kom det inn 26 innspel. Desse vart innarbeidd i forstudien. Vestlandsrådet behandla forstudien 27. november 2014 og gjorde følgjande vedtak: Vestlandsrådet ber om at det vert utarbeidd ein overordna cruisestrategi for Vestlandet som tek utgangspunkt i utfordringar og moglegheiter som er omtala i forstudien utarbeidd av dei fire Vestlandsfylka. Cruisestrategien innarbeidast som ein del av «Reiselivsstrategi for Vestlandet ». Vestlandsrådet løyver inntil kr til utarbeiding av felles cruisestrategi for Vestlandsregionen. AU/næringssjefskollegiet vert styringsgruppe for arbeidet og godkjenner endeleg mandat. Næringssjefskollegiet, administrative representantar frå Stavanger og Bergen i tillegg til representantar frå typiske turistkommunar med stor cruisetrafikk, utgjer den daglege styringsgruppa og rapporterer til AU ved viktige høve i arbeidet. Styringsgruppa engasjerer ekstern hjelp i den grad ein treng det. No står den politiske handsaminga for tur, før ein kan starte arbeidet med sjølve strategien. 2. Vurdering og tilråding Fylkesrådmannen ser mange føremoner med felles mål og strategiar for utvikling av cruiseturismen på Vestlandet. Det er viktig at den vestlandsdekkande strategien bygger opp under målsetjingane i fylka sine eigne reiselivsplanar, og ikkje er i konflikt med desse. Reiselivsplanen for Sogn og Fjordane omhandlar cruiseturisme på fleire område. Cruiseturisme er viktig for å oppnå måla i aktørprogrammet om auka verdiskaping. Samstundes er cruiseturisme ein trussel for å oppnå berekraftmålet: «Målsetjinga er å få til eit berekraftig reiseliv med omsyn på miljø, lokal eigenart og lokal verdiskaping, samstundes som næringa oppnår høg verdiskaping.» Det er ei utfordring for fylket å finne samanhengar mellom berekraftmåla, og måla om auka verdiskaping, slik at ein kan oppnå auka verdiskaping og eit berekraftig reiseliv på same tid. Det er fem tilrådde fokusområde for å oppnå berekraftig reiseliv i fylket: Den lokale miljøbelastninga frå reiselivsnæringa i fylket. Den globale miljøbelastninga frå reiselivsnæringa i fylket. Den lokale eigenarten ved reiselivet i fylket. Den lokale verdiskaping (overrislingseffekten). Ressursgrunnlaget for den miljøbaserte reiselivsutviklinga. Fylkesrådmannen meiner at det vil vera lettare å oppnå både auka inntening og berekraftig reiseliv basert på cruiseturisme, om vestlandsfylka står saman. I 2012 vart Reiselivsstrategien for Vestlandet vedteken. Det er naturleg at den nye cruisestrategien vert innlemma i denne.

34 VR-sak 15/14 Cruisestrategi for Vestlandet Vedlegg FORSTUDIE EIN MOGELEG FELLES CRUISESTRATEGI FOR VESTLANDSREGIONEN SEPTEMBER

35 Innhald: 1. Innleiing side 3 2. Bakgrunn side 3 3. Problemstilling side 4 4. Organisering av arbeidet side 5 5. Cruisenæringa i Vestlandsregionen side 5 6. Aktørar innan cruisenæringa side Verdiskaping og lønsemd side Berekraft - klima og miljøperspektivet side Avgifter side Infrastruktur side Forsking og dokumentasjon side Cruisestrategiar som del av reiselivsstrategiar side Problemstillingar og utfordringar ein kan jobbe vidare med regionalt side Konklusjonar side Forslag til mogelege delstrategiar side 25 Vedlegg 1 side 27 2

36 1. Innleiing Hordaland Fylkeskommune gjennomførte hausten 2013 ein forstudie med formål å få fram relevante utfordringar og moglegheiter knytt til cruiseverksemda som kunne danna grunnlag for vidare arbeid med ein cruisestrategi for Hordaland. Forstudien vart gjennomført etter oppmoding frå Forum Reiseliv, ei nettverksgruppe der alle destinasjonsselskapa i Hordaland er representert saman med NHO Reiseliv Hordaland, Innovasjon Norge Hordaland, Fylkesmannen i Hordaland, Fjord Norge AS, NCE Tourism og Hordaland fylkeskommune. Ein såg ikkje at dette var eit tema som ein enkel aktør eller destinasjon kunne ta opp, til det er meiningane for delte i næringa, samstundes som ringverknadene strekker seg langt ut over den enkelte kommune eller reisemål. I forstudien såg ein på kva utfordringar som er på nasjonalt nivå, på lokalt nivå og på utfordringar som fylket/regionen ikkje bør involvere seg i. Samstundes blei det gjort nokre tilrådingar med omsyn til vidare prosess og definisjon av det geografiske omfanget av arbeidet. Ein tilråding frå forstudien var at dei fire Vestlandsfylka bør ha ein heilskapleg strategi for korleis ein vil påverke og styre utviklinga innan cruise. Vidare at denne strategien kan innarbeidast som ein del av «Reiselivsstrategi for Vestlandet ». Ein Vestlandsstrategi for cruise bør omhandle tema som berekraftig utvikling, auka lønsemd og krav til framtidig struktur. Forstudien peikar på at ein felles Vestlandsstrategi vil kunne gjere regionen slagkraftig og gjere det mogeleg å legge føringar for og påverke utforminga av den nasjonale strategien. Forstudiet med konklusjonar og tilrådingar vart handsama i møte mellom dei fire nærings-sjefane i januar Tilrådinga om utarbeiding av ein felles forstudie for ein mogeleg felles Vestlandsstrategi fekk tilslutning frå næringssjefane. Ein oppmoda difor om at rådgjevarar innan reiseliv saman skulle utarbeide ein felles forstudie der ein peikar på sentrale og relevante utfordringar og moglegheiter som så kan danna grunnlag for eit vidare arbeid med strategiutviklinga. Vidare vart Hordaland fylkeskommune oppmoda til å koordinere den vidare prosessen. 2. Bakgrunn Cruisetrafikken til Vestlandsregionen har dei seinare åra auka kraftig, og utgjer etter kvart ein viktig del av den totale reiselivsnæringa på Vestlandet. Ein slik vekst skaper nye moglegheiter for auka lønsemd og lokal verdiskaping i den landbaserte reisellivsnæringa. Reiselivsnæringa på Vestlandet står overfor ei rekke utfordringar knytt til cruiseturismen. Dei økonomiske ringverknadene og dei miljømessige konsekvensane av cruiseturismen er uklåre og til dels dårleg dokumentert. Tilpassa infrastruktur og fysisk tilrettelegging for cruiseturisme krev nye og betre løysingar. Sjølv om cruisenæringa legg att store summar i form av offentlege avgifter og gebyr og kjøp av tenester i hamner, er det undersøkingar som tyder på at cruiseturistane sitt forbruk på land i langt 3

37 mindre grad bidreg til auka lønsemd og verdiskaping samanlikna med den landbaserte reiselivsverksemda. Ei rekkje reiselivsbedrifter, til dømes innanfor innkvartering og servering, hevdar at cruiseturismen ikkje bidrar til auke i omsetning og lønsemd, men tvert imot representerer ein trussel. Andre bedrifter, spesielt innanfor attraksjons- og opplevingssektoren, er derimot tydelege på at cruiseturismen er særs viktig og avgjerande for deira lønsemd og verdiskaping. Cruiseskip medfører forureining i form av utslepp av eksos og spillvatn. Mengde, omfang og skadeverknad av dette er forhold som bør belysas nærare. Vidare ser ein at cruisetrafikken til tider fører til overfylte turistattraksjonar og trengsel i by- og bygdebildet og på den måten representerer volumforureining. Dette er for nokre reisemål i ferd med å bli et problem, også sett med lokalbefolkninga sine auge. Debatten om den økonomiske verdien av cruisetrafikken for den landbaserte reiselivsnæringa og dei miljømessige konsekvensane er for tida sentral innanfor norsk reiselivsnæring. Det er framleis usikkert kor store dei økonomiske ringverknadene og dei miljømessige konsekvensane frå cruisetrafikken er. Samstundes råder det ei oppfatning om at vi som region og nasjon ikkje har ei bevisst nok haldning til korleis vi ynskjer å handtere cruisetrafikken. 3. Problemstilling Reiselivsnæringa på Vestlandet står overfor ei rekke utfordringar knytt til cruiseturismen. Framover blir det difor viktig å fokusere på korleis vi kan utnytte cruiseturismen betre slik at han i større grad kjem den landbaserte reiselivsnæringa til gode, bidrar til auka lokal verdiskaping, og skjer på en berekraftig måte. Ein kan difor skissere følgjande mål for det vidare arbeidet ; I kva grad og på kva måte kan aktørane i regionen og det offentlege verkemiddelapparatet saman bidra til at cruiseturismen utviklar seg på en økonomisk og miljømessig berekraftig måte som skaper auka landbasert verdiskaping og lønsemd? Det er ynskjeleg å greie ut desse spørsmåla nærare, og utarbeide eit dokument som greier ut om sentrale problemstillingar knytt til cruiseverksemda. Vidare bør dokumentet danne eit godt grunnlag for val av strategiar for ein samla Vestlandsregion, basert på berekraft, auka lønsemd og lokal verdiskaping. Ut i frå dette er det særleg 3 spørsmål ein ynskjer å sjå nærare på og som kan klargjere dei utfordringar regionen må ha ein meining om, og helst også ein strategi for å handtere, i tida framover. Gjennom forstudiet ønskjer ein å greie ut desse problemstillingane nærare og identifisere dei områda det kan vere naturlig for regionen å arbeide vidare med. 4

38 Korleis skal ein få til auka verdiskaping og lønsemd for den landbaserte reiselivsnæringa? Korleis legg ein best mogleg til rette for ei berekraftig utvikling av cruiseturismen? Kva treng ein av tilrettelegging og utvikling av infrastruktur som støtter opp om auka lønsemd og ein berekraftig utvikling? 4. Organisering av arbeidet Problemstillinga er aktuell både for det offentlege verkemiddelapparatet og næringsaktørane. Det har difor vore særs viktig å lytte til kva dei involverte partane meiner om cruiseturismen. Vinteren og våren 2014 har ein difor jobba regionalt med eit felles forstudie om saka. Det har vore gjennomført to felles møte i Bergen der ein har diskutert sentrale problemstillingar og der ein også har hatt eksterne deltakare med som representerte næringa, det offentlege og organisasjonsapparatet. Ein rekkje gode innspel vart presentert. Vidare har ein sett på kva eksisterande reiselivsplaner i regionen seier om cruise, både som et strategisk verkemiddel for auka verdiskaping, men også på handlingsplannivå med konkrete tiltak. Utkast til ein felles forstudie blei sendt ut i juni 2014 til ei rekkje næringsaktørar, bransjeorganisasjonar og offentlege instansar der vi ynskte innspel til utkastet til ein forstudie. Det var stort engasjement ute blant aktørane, og til saman kom det inn 26 innspel. Desse er enten innarbeidd i forstudien eller tekne med vidare, då dei er relevante og nyttige for sjølve strategiprosessen. Saman med innspel frå dei fire fylkeskommunane og næringsaktørar legg ein no fram eit tilrådd forslag til ein felles forstudie som kan gje grunnlag for eit vidare arbeid med ein samla cruisestrategi for Vestlandsregionen. Hordaland fylkeskommune, Regionalavdelinga har koordinert arbeidet med forstudien. 5. Cruisenæringa i Vestlandsregionen Cruise som ferieform har globalt sett vakse kraftig dei seinare åra. Cruiseturismen har også hatt stor vekst i Europa og på nasjonalt nivå, og ei rekkje reisemål på Vestlandet er attraktive. Norge er nå med på lista over dei ti europeiske cruisedestinasjonane som blir mest besøkt. Med fjerdeplass i tal på innkommande passasjerar knapt 2,5 millionar i Norges omlag 40 cruisehamner, har den økonomiske betydinga av cruise i 2012 auka til omlag 4,5 milliardar kroner (588 millionar euro), ifølge CLIA Europe si årlige gransking. På ei liste over dei 15 mest populære hamnene nord for Lisboa finn ein fem av dei i Norge, fire på Vestlandet: Bergen, Geiranger, Stavanger, Flåm og Oslo. Bergen er den mest nytta cruisehamna i Norge og de norske fjordane er også særs populære for cruise reiarlaga å inkludere i dei ulike cruisepakkene. I 2013 stadfesta Norge sin posisjon som Europas 4. største cruisedestinasjon med cruiseanløp fordelt på 41 norske hamner, med til samen besøkjande. Dette er ei auke på 6 % frå 2012 målt i tal på cruiseanløp og ei auke på 18 % i tal på besøkjande. Til samanlikning auka tal på cruisepassasjerar til Nord-Europa samla med 16 % i Cruisetrafikken til Norge i 2014 viser ein nedgang frå 2013 på ca. 8 % målt i tal på cruisepassasjerar og på 4 % målt i cruiseanløp. Prognosen for 2015 viser ei langt større 5

39 reduksjon i trafikken. Talet på anløp i 2015 er forventa å bli redusert frå til omlag anløp, ein nedgang på 30 %. Nedgangen i tal på passasjerar er venta å bli noko lågare då skipa i gjennomsnitt er større i Den store kapasitetsauken i cruiseindustrien med fleire og større cruiseskip har også gjort at reiarlaga har søkt ut mot nye og fleire marknadssegment for å selje cruise i langt større volum enn tidlegare. Ein ser i dag eit større spekter av cruiseprodukt og prisklassar, frå dei svært dyre cruisa til billege cruise der ein søker nye målgrupper som familiar og andre målgrupper med lågare betalingsvilje. Strategien til fleire av desse reiarlaga er å få gjesten om bord og i større grad enn tidlegare auke omsetninga gjennom aktivitetar og ulike tilbod om bord i skipa, og frå sal av ekskursjonar og andre landbaserte aktivitetar medan dei er i hamnene. Hovuddelen av cruiseanløp og dermed også talet på cruisepassasjerar kjem i høgsesongen, det vil seie i perioden juni-august. Sesongen har dei seinare årene blitt utvida i begge endar slik at cruiseturismen no er nærast ein heilårsaktivitet i Norge. I 2013 var det bare ein månad utan cruiseanløp. I 2013 var det 58 anløp utanom sesongen, mens det i 2014 er forventa 84 anløp utanom sesongen. Dette utgjer riktig nok berre 4% av den totale cruisetrafikken, men andelen utanom den tradisjonelle sesongen er sterkt aukande. Det meiste av denne trafikken kjem i frå Storbritannia. Slik bidrar cruise turismen også til sesongutviding, noko som er eit prioritert mål for norsk reiselivsnæring. Tab. 1 Samla cruisetrafikk i fjordregionen og fordelt på dei 4 fylka i 2012 og 2013, både i tal på skip og passasjerar. SAMLA TAL PÅ CRUISEANLØP I FJORDREGIONEN Talet på anløp Talet på gjester Møre og Romsdal Hordaland Sogn og Fjordane Rogaland TOTALT Endring (+11 %) (+23 %) I 2013 hadde de 20 cruisehamnene på Vestlandet cruiseanløp (+ 11 %). Dette utgjer 69 % av det totale tal anløp i Norge. Målt i tal på besøkande hadde Vestlandet (+ 23 %), og dette utgjer 71 % av det totale talet på cruisepassasjerar til Norge. 6

40 Ein finn store skilnader mellom dei 20 hamnene på Vestlandet som tek i mot cruiseskip, frå dei største cruisehamnene i Norge og langs heile skalaen til nokre av dei minst nytta cruisehamnene i Norge. Dette gjev sjølvsagt heilt ulike og annleis utfordringar og moglegheiter for dei ulike hamnene. Dei med størst bruk og intensitet har andre og ulike problemstillingar dei må handtere samanlikna med andre hamner som har mykje ledig kapasitet. Utgangspunktet for dei einskilde hamnene er difor til dels svært ulikt, og ein må difor studere dei ulike utfordringane i dei enkelte områda. Vestlandsregionen er difor ein svært viktig del av det norske cruisetilbodet, og her skjer om lag 70 % av den totale cruiseverksemda i Norge. Dermed oppstår også den største miljøbelastninga knytt til cruise på Vestlandet, samstundes som det er rimeleg å tru at ein tilsvarande del av verdiskapinga også skjer på Vestlandet. Det betyr vidare at Vestlandsregionen åleine har ein del av marknaden på ca. 5 % i Europa, medan heile Norge har ein samla marknadsdel på vel 7 %. Det er Storbritannia og Tyskland som er dei dominerande marknadene for cruisehamner i Vestlandsregionen. Møre og Romsdal er det største cruisefylket i fjordregionen med 550 cruiseanløp og cruisepassasjerar, mens Hordaland er nr to i regionen med 419 cruiseanløp og cruisepassasjerar på besøk i Deretter følgjer Sogn og Fjordane og så Rogaland. Tab.2 Cruisetrafikken i Rogaland i 2012 og 2013 CRUISEANLØP I ROGALAND Talet på anløp Talet på gjester Stavanger Haugesund TOTALT Endring + 38 (+20 %) (+27 %) Rogaland er det minste cruisefylket i Vestlandsregionen. Det er bare to cruisehamner som er med her og Stavanger står for 98 % av cruisetrafikken i Rogaland. I tillegg er Haugesund på veg inn i cruisemarknaden og hadde i 2013 for fyrste gong cruise anløp, sju i talet. Stavanger har hatt ein stor vekst dei seinare åra med ein auke på passasjerar i Rogaland har i 2013 ca. 9 % av alle cruiseanløp i Norge og omlag 12 % av alle passasjerar. Tab. 3 Cruisetrafikken i Hordaland i 2012 og CRUISEANLØP I HORDALAND 7

41 Talet på anløp Talet på gjester Bergen Eidfjord Ulvik Rosendal Jondal Odda TOTALT Endring + 17 (+ 4 %) (+ 9 %) I Hordaland er det til saman 6 reisemål/hamner som har cruiseanløp, men det alt vesentlegaste av cruisetrafikken er konsentrert til 3 cruisehamner. Bergen er desidert størst med om lag 75 % av alle anløp i Hordaland. Eidfjord og Ulvik har om lag 25 % av cruisetrafikken i fylket. Odda, Rosendal og Jondal hadde nokre få anløp kvar i Hordaland hadde i 2013 til saman 419 anløp fordelt på 6 hamner. Dette var ei auke på 17 anløp frå i fjor (+ 4 %). Målt i tal på passasjerar hadde Hordaland , ei auke på (+ 9 %). I tillegg kjem ca gjester som hadde opplevingar og servering på Voss i samband med cruiseanløp i Flåm. Hordaland har 19 % av alle cruiseanløp i Norge og 20 % av alle cruisepassasjerar. Det er Bergen og Hardangerregionen som har alle cruiseanløp i Hordaland. Tab. 4 Cruisetrafikken i Sogn og Fjordane i 2012 og CRUISEANLØP I SOGN OG FJORDANE Talet på anløp Talet på gjester Aurland/Flåm Olden Skjolden Gudvangen Vik Florø

42 TOTALT Endring + 63 (+ 22 %) (+ 42 %) I Sogn og Fjordane er cruisetrafikken fordelt på 6 hamner, og i Aurland og/eller Flåm vert det arbeidd med planar om å etablere ytterlegare ein, eventuelt to kaier. Flåm er klart leiande med ca. 50% av all cruisetrafikken i fylket, det vil seie om lag cruisepassasjerar. Olden har også hatt sterk vekst i trafikken og er nr. 2 i fylket med passasjerar. Også her vert det arbeidd med planer om ei kai nr. to. Veksten i Sogn og Fjordane var stor i 2013 med heile 42 % vekst i tal på cruisepassasjerar ( ), mens veksten i tal på anløp var 22 % i % av alle cruise anløp og cruisepassasjerar er i Sogn og Fjordane. For 2014 ser det ut til å bli ein reduksjon, særleg stor ser det ut til å bli for den siste av hamnene som er etablert i fylket cruisehamna i Skjolden. Tab. 5 Cruisetrafikken i Møre og Romsdal i 2012 og CRUISEANLØP I MØRE OG ROMSDAL Talet på anløp Talet på gjester Geiranger Hellesylt Ålesund Åndalsnes Molde Kristiansund TOTALT Endring + 31 (+ 6 %) (+22 %) Møre og Romsdal er det største av de fire fjordfylka både i tal på cruiseanløp og cruisepassasjerar. 35% av alle cruiseanløp er i Møre og Romsdal og ca. 23% av alle cruisepassasjerar er i fylket. Cruisetrafikken er fordelt på 6 hamner i fylket der Geiranger er den klårt leiande med om lag 200 cruiseanløp og dermed den nest største cruisehamna i Vestlandsregionen. Veksten i 2013 var på 6 % i tal på anløp og 22 % i tal på passasjerar ( ). Alle hamnar i fylket hadde vekst i Aktørar innan cruiseindustrien 9

43 Cruiseindustrien har ei rekke aktørar både nasjonalt og internasjonalt som til saman utgjer verdikjeda. Vi kan grovt skissere dei i kategoriane cruisereiarlag, hamner, cruiseoperatørar, attraksjonar- og opplevingsbedrifter, transportselskap, guideformidling, hotell og butikkar. I tillegg kjem organisasjonsapparatet som til dømes Innovasjon Norge, Cruise Norway, destinasjonsselskap, regionale og lokale cruisenettverk, kommunar og fylkeskommunar. 7. Verdiskaping og lønsemd Det ligg ikkje føre god statistikk og oversikt over kor mykje cruisenæringa bidreg med i verdiskaping i Norge. Nærings- og Handelsdepartementet gjennomførte i 2010 ei gjesteundersøking om cruiseturisme i Norge. Rapporten som vert nytta av mellom anna Nærings- og Handelsdepartementet, Innovasjon Norge og Cruise Norway, konkluderte med at cruiseturismen har stor betyding for økonomi og sysselsetjinga i Norge, særleg i byane og tettstadene langs Vestlandskysten. Det direkte forbruket frå cruise er i rapporten rekna til 2 milliardar kroner årleg og bidreg til om lag arbeidsplassar i sesongen og arbeidsplassar utanom sesongen. Dersom ein inkluderer den indirekte effekten, anslår ein den totale økonomiske omsetninga til å vere på 4 mrd. kroner, og sysselsetjingseffekten på om lag personar i sesongen og utanfor sesongen. Vidare konkluderer rapporten med at cruiseturismen står for om lag 13 % av utlendingars totale reiselivsforbruk i Norge. Rapporten peikar også på at det er eit potensial for auka forbruk og verdiskaping på land frå cruiseturismen. Ein rekke andre granskingar og studiar på den økonomiske verdien av cruiseturismen, har gitt ulike konklusjonar på kor mykje verdiskaping cruise tilfører den landbaserte reiselivsnæringa. Ein studie av cruiseturistar og andre turistar sitt økonomiske forbruk utført av prof. Svein Larsen ved Universitetet i Bergen utført i perioden , viser at cruiseturistar brukar minst pengar av alle typar turistar. Hans studie viser at ein cruiseturist brukar om lag kr i land pr. dag medan andre turistar bruker over kr kvar dag. Granskinga som var gjort av Nærings- og Handelsdepartementet viste eit gjennomsnittleg forbruk for cruisegjestar på om lag kr pr. dag. Det er difor til dels stor usemje om verdiskapinga isolert sett, men også sett i forhold til annan type reisetrafikk. Ei rekkje reiselivsverksemder, til dømes innkvarterings- og serveringsverksemder, hevdar at cruiseturismen ikkje bidreg til auka omsetning og lønsemd, men heller representer eit trugsmål mot verksemda deira. Nokre hotell, særleg i distrikta, hevdar at cruiseturismen overtek for den landbaserte turismen i større og større grad og på den måten svekker trafikkgrunnlaget til distriktshotella og dermed også lønsemda deira. I tillegg hevdar dei at dette skjer på heilt ulike konkurransevilkår og på ein konkurransevridande måte. Andre verksemder, særleg innan attraksjons- og opplevingssektoren, er tvert i mot tydeleg på at cruiseturismen er særs viktig og avgjerande for deira verdiskaping og lønsemd. Også nokre hotell er positiv til cruiseturismen då dei har ei plassering langs dei tradisjonelle rutene for utfluktar i distrikta og dermed får stor omsetning frå cruisegrupper som har lunsj eller vert servert på anna 10

44 måte som en del av dagsturen. Attraksjonar, opplevingsbedrifter, landoperatørar og til dels butikkar, er dei gruppene av reiselivsbedrifter som har stor økonomisk glede av cruiseturismen. Når cruisegjestane går i land er det gjerne for å besøke lokale attraksjonar, besøke butikkar eller delta på ein sightseeingtur. Fleire større attraksjonar og opplevingsbedrifter på Vestlandet har mellom % av det totale besøket deira frå cruisebåtane. Lokal verdiskaping er også i stor grad avhengig av infrastrukturen i den einskilde cruisehamna. Verdiskaping og naturressursperspektivet Ein annan dimensjon knytt til verdiskaping og lønsemd frå cruiseturismen som ikkje har vore særleg framme i debatten er spørsmålet om verdisetjing av norsk natur. Ein fokuserer særleg på kor viktig norsk urørt og vakker natur er i salet av Norge som reisemål, medan ein i særs liten grad ser på totalkostnaden med å «forbruka» norsk natur. Det er gjort svært lite berekningar på kor mykje det kostar å forbruka norsk natur i reiselivsamanheng, både i høve til landbasert turisme og cruiseturisme. Mykje tyder på at cruiseverksemda forbrukar meir av naturkapitalen enn anna turisme, samanlikna med kor mykje ein bidreg til lokal verdiskaping og lønsemd. Naturens verdi er sterkt undervurdert, og mange meiner at reiselivsnæringa har mykje å tene på at ein viser større forståing for kor viktig naturkapitalen er. Dette krev igjen ei meir medviten haldning til ei berekraftig form for turisme. Internasjonalt går det for tida føre seg prosessar der ein tek utgangspunkt i behovet for å revidere og oppjustere verdien til naturressursane i nasjonalrekneskapen. Slik vil ein mellom anna bidra til å synleggjere totalkostnadene ved ulike reiselivsstrategiar og korleis dei kan føre til at ein reduserer den reelle verdien av naturkapitalen. Bergen og fleire andre norske hamner har i nokre tilfelle vore snuhamn for cruisebåtar. Det vil seie at cruiset startar og endar her. Ei rekkje av cruisepassasjerane som starter og sluttar cruiset i ei norsk hamn nyttar gjerne høvet til å bli i byen ein dag eller to ekstra. Dette aukar den lokale verdiskapinga då dei ofte bur på hotell, handlar, et og nyttar lokale opplevings- og attraksjonstilbod. Dei seinare åra har det vore ein stor kapasitetsauke i cruiseflåten. Dette har ført til eit pressa prisnivå, og dermed ei rekkje billegare cruise, større tilbod om bord i skipa, fleire yngre passasjerar og familiar med barn. Kjøpekrafta i nokre av desse målgruppene er ikkje like stor som tidlegare, og dette påverkar også omsetninga per gjest i land ved at dei brukar mindre pengar i gjennomsnitt enn det ein cruisegjest gjorde for 5-10 år sidan. Ein ser også at i dag skjer ein stor del av verdiskapinga hos cruiseoperatøren eller hos reiarlaga i staden for hos dei landbaserte reiselivsleverandørane. Dette skjer fordi reiarlaga aukar prisen ut til cruisegjestane for turar og utfluktar, og tek det meste av fortenesta medan dei lokale leverandørane vert pressa til å senke prisane og såleis også eiga lønsemd. 11

45 8. Berekraft - klima og miljøperspektivet Det er eit klart mål om auka berekraft i norsk reiseliv. Et berekraftig reiseliv handlar om å bevare natur, kultur og miljø, styrke dei sosiale verdiane rundt reiseliv og reiselivets økonomiske levedyktigheit. Konkret meiner ein med dette minst mogeleg utslepp, mest mogeleg miljøvenleg åtferd på reisemålet, minst mogeleg konflikt med lokalsamfunnet og høgast mogeleg økonomisk verdiskaping lokalt. I arbeidet for å bli ein berekraftig region, hamn eller destinasjon må ein fokusere og jobbe med alle desse tre dimensjonane då dei grip inn og påverkar kvarandre. Innovasjon Norge har saman med aktørar i reiselivsnæringa definert 10 sentrale prinsipp for et berekraftig reiseliv. Desse prinsippa er også lagt til grunn for vidare utvikling av reiselivet på Vestlandet, jf. «Reiselivsstrategi for Vestlandet ». (Sjå vedlegg 1.) Reiselivsnæringa er oppteken av dei miljømessige konsekvensane av cruisetrafikken til Norge. Spørsmålet om i kva grad cruiseturismen til Norge er berekraftig er sentralt i ein diskusjon som har spissa seg til den seinare tida. Reiselivsnæringa, som er ein næring med mange ulike aktørar, er usamde i spørsmålet. Diskusjonen der reiselivsnæringa, lokalsamfunn og miljøinteresser særleg tek del i, er prega av mykje synsing og påstandar utan at det ligg føre god og objektiv dokumentasjon som byggjer på forsking. Reiselivsnæringa, og med dette også cruisenæringa, påverkar lokal vass- og luftkvalitet, klima, natur og lokalsamfunn. Det er difor eit ansvar for næringa og relevante styresmakter å utvikle og drive verksemder og aktivitetar på ein måte som minskar den negative påverknaden mest mogeleg og som aukar den positive påverknaden mest mogeleg. Utfordringa for cruisenæringa og relevante styresmakter er difor å finne fram til eit balansert og riktig nivå, gjennomføre fornuftige tiltak som sikrar at denne form for reiseliv også er miljømessig berekraftig, og samtidig førar til auka verdiskaping og lønsemd i den landbaserte reiselivsnæringa. Grovt skissert er det fylgjande forureiningsproblem knytt opp mot cruisenæringa; Utslepp av NOx, SO2, CO2, partiklar til luft og handerting av avfall og avfallsvatn. I Bergen hamn står til dømes cruiseskipa for 38 % av det totale NOx utsleppet og 45 % av CO2 utsleppa frå skip i hamn på årsbasis.(tal frå Som all anna skipsfart som ikkje går i rein rutetrafikk til og frå Norge betalar cruiseskipa inn NOx avgift til NOx-fondet. Dei fleste cruise reiarlaga er medlem i NOx fondet og betaler inn ei avgift på kr. 4.- pr. kilo NOX utslepp. Medlemmer i NOx fondet har også høve til å søke om økonomisk stønad til tiltak som bidreg til å redusere NOx utslepp frå cruiseskipa på ein kostnadseffektiv måte. Eit anna moment som også vert trekt fram er såkalla «people pollution». I dette legg ein at område på einskilde dagar får så mange ekstra besøkande at ein ikkje har naudsynt infrastruktur til å ta unna mengdene, og at dette igjen gjev uønskt lokale verknader av «for mange folk» på ein stad, for mange bussar, mykje kø på attraksjonar og dagsutflukter. I Vestlandsregionen er dette relevant både i store og små hamner. Til dømes har Eidfjord sett det som naudsynt å setje ei grense på cruisegjestar pr. dag, medan Geiranger opererer med skipslengder i meter som grensemål, fastsett i samarbeid med Kystverket. I Bergen har ein ikkje klare grenser, men ein har som retningslinje at det helst ikkje skal vere meir enn 4 cruiseskip i hamna kvar dag. 12

46 I Geiranger i Møre og Romsdal har ein engasjert seg i prosjektet «Grøn Fjord» og destinasjonsselskapet skal no gå i gang med prosjektet «Berekraftig Destinasjon» for å oppnå miljøsertifisering på destinasjonsnivå. I dei seinare åra har det vore mykje fokus på tilrettelegging av landstraum. Nokre hamnar i Europa og i USA har investert i landstraumanlegg. Dette inneber store investeringskostnader på landsida og på skipa for at dei kan nytte landstrau. I tillegg er det ulike typar landstraumanlegg på amerikanske og europeiske skip, noko som krev konverteringsmodular for å kunna nytte landstraum globalt. Cruiseskip brukar mykje elektrisitet når dei ligg i land. Basert på tal frå Alaska kan ein rekne med at store cruiseskip på over brt. tonn bruker om lag kwh pr. time (Kjelde; Vestlandsforsking). For at dette skal lukkast er ein avhengig av at både hamnestyresmaktene og reiarane samarbeider om løysingane. Cruiseskipa er ca. 80 % av tida i sjøen og landstraum vil ikkje ha nokon effekt då. Vidare tek det tid å knytte seg på og av anlegga ved kai, og dette gjer at % av tida ved kai må skipet ha motorane i gang. Cruisesesongen er 5-7 månader og dersom ein ikkje kan nytte landstraumanlegget til andre skip vil anlegget vere ute av drift halve året. Nye skip som vert kontraherte i dag er i stor grad skip som nyttar naturgass, såkalla LNG skip, eller har avanserte reinsesystem om bord. For å bruke LNG må cruiseskip ha dual-fuel motor som kan bruke både diesel og LNG. Eksisterande skip må difor byggjast om for å bruke LNG. Om eit cruiseskip bruker LNG framfor konvensjonell drivstoff for å produsere elektrisitet, kan utsleppa av NOx reduserast med 90%. (Kjelde; Vestlandsforsking). 9. Avgifter og restriksjonar I 2007 innførte Norge som einaste land i verda den såkalla NOx avgifta. Innbetalt NOx avgift blir sett inn på eit fond som så kan yte tilskot til miljøinvesteringar om bord i skipa. Før avgifta vart innført var det stor redsle for at denne særnorske skatten ville føre til at færre cruiseskip la turane til Norge. Erfaringane så langt viser at innføringa av denne skatten ikkje har redusert talet på skip som kjem til Norge. Medan det i 2007 var cruiseanløp til Norge var det anløp i På Bermuda brukte ein avgift som virkemiddel for å redusere cruisetrafikken. Då avgift vart introdusert tidlig på 2000 talet, var denne på 63 dollar per passasjer, men er no på dollar per passasjer, avhengig av sesong. Fleire andre destinasjonar i Karibia har liknande ordningar. I Alaska innførte dei lokale styresmaktane i 2009 ei avgift på 50 dollar per passasjer. Dette resulterte i at cruisetrafikken til delstaten gjekk ned med 17 %. Dette var også samanfallande med den internasjonale finanskrisa, noko som kan ha hatt innverknad på tala. Seinare senka dei avgifta noko, men praktiserer framleis dette systemet i dag. Avgifta er meint å regulere nivået på cruisetrafikken samstundes som ein sikrar ein øyremerka sum til lokale tiltak i regionen, finansiert av cruisepassasjerane. Vi finn også ein del døme på friviljuge ordningar mellom hamner og reiarlag, der ordninga fungerer slik at miljøvenlege skip får lågare hamneavgift. I 2015 vert det innført såkalla ECA reguleringar i Nordsjøen sør for 62 breddegrad. Det inneber at når cruiseskip skal segle sør for 62. breddegrad, dvs. sør for Ålesund, vil de måtte nytte drivstoff med maks. 0,1% svovelinnhald mot dagens grense på maks. 1 % svovelinnhald. Den nye 13

47 reguleringa vil resultere i dyrare drivstoff når cruiseskip skal segle sør for 62. breddegrad samanlikna med å segle nord for 62. breddegrad. Samstundes vil dette også føre til betydelege reduksjonar i utslepp frå cruiseskip. Dettegjer utviklinga av cruise til Sør-Norge usikker. Omlag 60 % av all cruisetrafikk til Norge skjer sør for 62. breddegrad i dag. I tillegg vert det frå 2015 innført losplikt og tungolje forbod for seglingar til Svalbard. Bruk av avgifter for å regulere cruisetrafikken til Norge vert trekt fram av fleire aktørar i bransjen. Mange meiner at ei passasjeravgift for å segle inn i fjordane vil kunne avgrense trafikken og at dette vil føre til at dei billigaste cruisetilboda forsvinn og dermed også passasjerar med låg kjøpekraft. På det viset kan ein avgrense talet på skip og passasjerar samstundes som ein rettar seg mot cruisepassasjerar som har råd til dyrare cruise, har betre kjøpekraft og kan bruke meir pengar i land. 10. Infrastruktur Med infrastruktur i cruisesamanheng meiner ein først og fremst dei forholda som må vere lagt til rette for å kunne ta i mot cruiseanløp. Ikkje alle hamner har tilpassa kai og i desse hamnene vert det nytta tenderbåtar mellom cruiseskip og land. Ein cruisehamn må også kunne tilby tryggleik i høve til ISPS forskriftene, effektiv passasjerhandtering og dei tenestene skipa treng mens dei er i land. Vidare må det vere ein infrastruktur som gjer at cruisepassasjerane kan ha nytte av eit besøk i land som til dømes eit aktivt sentrum, attraksjonar, sjåverdigheiter, butikkar - og tilbod om attraktive ekskursjonar. Ei utbygging av hamnekapasitet bør også inkludere og vurdere den landbaserte infrastrukturen, slik at denne også er dimensjonert i tråd med mottakskapasiteten i hamna. Ingen norske hamner tilbyr i dag landstraum som ein del av infrastrukturen. Vi kan også stille spørsmål om kven det er som skal ha ansvaret for utviklinga av cruise-næringa i eit meir heilskapleg infrastrukturtenking. Fleire kommunar kan kome i ei dobbelrolle her då dei er lokal tilsynsmynde, premissgjevar og samstundes er ein til retteleggjar og investor for cruise, m.a. som eigarar av kaiar og kommunale hamneselskap. I cruisehamnene i Hordaland er det særleg Bergen som har god kaikapasitet og anna naudsynt infrastruktur. Eidfjord fekk i 2005 ny cruisekai som vart delvis finansiert med midlar frå Hordaland fylkeskommune. Ulvik har ikkje cruisekai og nyttar tenderbåtar til og frå cruiseskipet. I Odda har ein planer om å etablere ny cruisekai og dei vurderer også å byggje om og leggje til rette kaianlegga på Husnes i Sunnhordland for cruiseanløp. Bergen kommune vedtok i oktober 2013 ein «Sjøtransportstrategi» der cruise er eit av fire hovudområde. Her har ein mellom anna strategiar for å leggje til rette for eit betre mottakssenter på den mest sentrale cruisekaia i Bergen. Ein har nok kaikapasitet i Bergen men ein er også oppteken av at cruiseskipa skal leggje til kai i bysentrum. I Rogaland er det relativt god kaikapasitet både i Stavanger og Haugesund. Stavanger har til tider stort press frå cruiseanløp i det indre hamnebassenget, og opplever no meir og meir debatt omkring kor mykje cruisetrafikk byen skal ta i mot. Haugesund er ganske ny på denne marknaden og cruiseaktivteten her er ikkje av eit slikt volum at det går ut over eksisterande kapasitet. 14

48 I Sogn og Fjordane har ein i Skjolden teke i bruk den mobile og fleksible kailøysinga «Seawalk». Dette er ein flytebryggje basert på ei bevegeleg og fleksibel kailøysing som kan tilpassast dei enkelte skip som kjem til hamna. I Flåm er kaikapasiteten somme tider for liten og skipa ligg for anker og nyttar tenderbåtar til og frå land. Flåm har etter kvart også innført nokre restriksjonar på kor mange skip dei vil ha i fjorden og ved hamna på ein gong, utan at det ligg føre heilt konkrete grenser for cruisetrafikken. Sogn og Fjordane har reiselivsplanen «Fjordane frå Bre til Hav ». Ein er primært oppteken av å stimulere til generell produktutvikling og infrastruktur på land som cruisepassasjerane også kan nytte. Dette for at fjordane kan ta del i veksten i åra som kjem. Denne infrastrukturen kan ikkje landbedriftene betale, og ein meiner at løysinga må vere avgifter på anløp. I Møre og Romsdal har dei for det meste kaiplass i alle hamnar bortsett frå Geiranger som også er den største cruisehamna i fylket. Her baserer dei trafikken på tenderbåtar mellom skip og land. Også her fekk dei «Seawalk» kai- løysing i Om lag 20% av cruiseanløpa nyttar denne i Geiranger. Fylkeskommunen i Møre og Romsdal gjev ikkje støtte til nye kaianlegg. Ein overlet til næringa om å vurdere behov og finansiere denne type infrastruktur sjølv. Dei andre hamnene i fylket synes å ha god kaikapasitet. 11. Forsking og dokumentasjon Det har frå fleire hald vore peika på behovet for eit samla og objektivt data- og kunnskapsgrunnlag med høg truverde og kvalitet som grunnlag for vidare arbeid med cruiseturisme i Norge og på Vestlandet. Landsdelselskapet Fjord Norge AS og NCE Tourism har levert ein prosjektsøknad for eit forskingsprosjekt innan cruiseturisme. Fagleg ansvarleg for prosjektet er Vestlandsforsking i samarbeid med Transportøkonomisk institutt, Universitetet i Stavanger og Samfunns- og næringslivsforsking AS i Bergen. Prosjektsøknaden er vedteken delfinansiert av styret i Regionalt forskingsfond Vestlandet. Hovudmålet er å analysere føresetnadene for ein berekraftig og lønsam cruisetrafikk i Norge, inklusiv å klargjere alternativ for å utvikle cruisesektoren på ein måte som integrerer og balanserer både sosiale, økonomiske og miljømessige omsyn. Her vil ein særskilt gå nærare inn på fire hovudgrupper forskingsspørsmål; Destinasjonar og distribusjon av trafikk, økonomi og lokal versdiskaping, berekraftig reiselivsutvikling og framtidige behov. Prosjektet ønskjer brei deltaking frå reiselivsnæringa og ein jobbar no med å finansiere næringa sin del av budsjettet. Det manglar god dokumentasjon på spørsmålet om i kva grad cruiseferie er ein reell konkurrent for dei primære målgruppene som dei landbaserte reiselivsaktørane, spesielt distrikts-hotella i fjordane, har. Diskusjonane og oppfatningane om cruisenæringa er prega av for lite og ufullstendig faktagrunnlag og kunnskap, og skaper til dels stor usemje på grunnlag av dette. Framtidig cruisesatsing bør ikkje baserast på enkeltutspel og synsing, men heller på kunnskapsbaserte konsekvensutgreiingar der ein ser på verdiskapinga, om det er berekraftig verksemd og om ein har naudsynt infrastruktur. Ut i frå at det i dag ikkje ligg føre god og fullstendig dokumentasjon på kor viktig cruisenæringa er, vil eit slikt forskingsprosjekt være svært viktig for reiselivet på Vestlandet. Det vil kunne tilføre ny kunnskap og innsikt i ein del av reiselivsnæringa der ein i dag for det meste synsar og meiner ut i frå eit ufullstendig faktagrunnlag. God forsking vil også vere fundamentet for utforminga av ein heilskapleg politikk på dette området. 15

49 12. Cruisestrategi som del av reiselivsstrategiar Nasjonal strategi for reiselivsnæringa 2012 I den nasjonale reiselivsstrategien «Destinasjon Norge» formulerer ein tre vesentlege mål for arbeidet med reiselivsnæringa; Auka verdiskaping og produktivitet i reiselivsnæringa. Fleire heilårs arbeidsplassar og meir solide bedrifter, særleg i distrikts-norge. Fleire unike og kvalitativt gode opplevingar som trekkjer til seg fleire gjestar med høg betalingsvilje. Det er vidare føreset at utvikling av Norge som eit berekraftig reisemål er ein føresetnad for regjeringa sin næringspolitikk. Berekraftig reiseliv inneber at utviklinga av næringa skal legge til rette for levedyktige lokalsamfunn, gode og stabile arbeidsplassar og økonomisk levedyktige reiselivsbedrifter, samtidig som miljøperspektivet vert ivareteke. Dei definerte innsatsområda i strategien er organisering, opplevings- og reisemålsutvikling, samt sal og marknadsføring. I strategien peiker ein på at «produkt- og opplevingsutvikling er viktig for å kunne legge til rette for auka verdiskaping på land som følgje av cruiseturismen. Dett er tiltak som i hovudsak vil kunne gjennomførast av det einskilde reisemål og /eller av reiselivsaktørar som tilbyr produkt og tenester til cruiseturistar». Vidare heiter det at «Samarbeid og kommunikasjon på region- og landsdelnivå er viktig når spørsmål om bruk av eksisterande cruisehamner og bygging av nye skal diskuterast». Cruise er blitt ein del av den nasjonale reiselivsstrategien. Innovasjon Norge har i tråd med denne sette i verk eit 3-årig prosjekt med fokus på auka verdiskaping for det landbaserte reiselivet frå cruiseturismen. Dette arbeidet skal gjerast i nært samarbeid med reiselivsnæringa og dei cruisereiarlaga som opererer i Norge. Målsettinga med dette arbeidet er å utnytta cruisetrafikken til Norge i større grad enn kva ein klarer i dag. 16

50 Reiselivsstrategi for Vestlandet Visjonen for reiselivsnæringa på Vestlandet er «Det mest berekraftige reisemålet i Europa, basert på lønsame og tilgjengelege naturopplevingar». Som eit grunnlag for vidare utvikling av reiselivet på Vestlandet vert prinsippa for ei berekraftig utvikling av reiselivet lagt til grunn, inkludert sunn økonomisk utvikling. Prinsippa er delt inn i tre kategoria: Bevaring av natur, kultur og miljø, styrking av sosiale verdiar og økonomisk levedyktigheit. Reiselivsstrategien for Vestlandet er ein overordna plan som inneheld ein hovudstrategi og fire delstrategiar. Hovudstrategien for utvikling av reiselivet i Fjord Noreg fram mot 2020 er fokusert satsing på enklare kommunikasjon inn til landsdelen og ein saumlaus struktur for kommunikasjon i landsdelen. Delstrategiane handlar om forsterka marknadsarbeid med større fokus på konvertering til sal, auka satsing å forsking og kompetanseutvikling som grunnlag for strategiske val og fokus på eit levande kulturlandsskap gjennom eit aktivt landbruk. Planen omhandlar ikkje cruise som eige innsatsområde og seier ikkje noko spesifikt om at cruise skal vere eit satsingsområde eller korleis ein skal prioritera cruise som marknadsområde. Heller ikkje andre spesifikke marknadsområder vert trekte frem i planen. Reiselivsstrategi for Rogaland Reiselivsstrategi for Rogaland er en egen strategiplan for reiseliv som en del av «Regionalplan for næringsutvikling Rogaland». Planens hovudmål er «Eit berekraftig heilårs reiseliv i Rogaland». Hovudstrategiane i strategiplanen omhandlar berekraft, produktutvikling og marknadsføring, organisering og samhandling, infrastruktur, kompetanse og kvalitet. Berekraft og lønsemd i reiselivsnæringa er eit underliggjande premiss for strategien. Berekraft er i tillegg eit eiga strategiområde. Ein av dei fem strategiområda er infrastruktur og samferdsle. Under denne strategien har ein lista opp nokre prioriterte område for vidare utvikling, og der cruise er ein av desse. Utgangspunktet er at Stavanger har utvikla seg til å bli ein stor cruisehamn i Norge og at Haugesund legg opp til ein omfattande satsing innan cruiseturisme der målsettinga er å bli ein av Norges viktigaste cruisehamner innan Planen peikar også på desse to hamnene i fylket vil vere eit viktig utgangspunkt for utvikling av trafikk til områder/fjordar også elles i fylket. Fylkeskommunen legg her opp til, i samspel med hamnemyndigheitene, å bidra til ein slik utvikling. 17

51 Reiselivsstrategi for Hordaland Reiseliv er peika ut som ei næring med særlege føremoner for regional utvikling i Hordaland. Visjonen i reiselivsstrategien for Hordaland er at «Hordaland skal vera best i Norden innan naturog kulturbaserte opplevingar». Hordaland skal ha ei berekraftig reiselivsutvikling i tråd med gjeldande nasjonale retningslinjer og det skal satsast på kvalitetsheving i alle ledd av reiselivsopplevinga. I planen har ein peika ut produktutvikling, områdeutvikling, kompetanse og marknadsføring som strategiske satsingsområde for reiselivsutviklinga fram mot Kjerneprodukta i strategien som omhandlar produktutvikling er mellom anna natur- og kulturbaserte attraksjonar og opplevingar. «Betre tilbod av natur- og kulturbaserte attraksjonar og opplevingar kan styrkja attraktiviteten til eit lokalsamfunn og medverka til auka verdiskaping hjå reiselivsaktørane.» Reiselivsstrategien for Hordaland seier ikkje noko om konkrete marknader ein skal satsa på, heller ikkje om cruise er eit prioritert satsingsområde. Her peikar ein på destinasjonsselskapa og Fjord Norge AS som saman med reiselivsaktørane skal stå for marknadsføringa. Nokre destinasjonsselskap og reiselivsaktørar er aktiv innafor cruisemarknaden i dag, medan Fjord Norge AS ikkje har cruise som eit prioritert satsingsområde. Reiselivsstrategi for Sogn og Fjordane Sogn og Fjordane har reiselivsplanen «Fjordane frå Bre til Hav ». Visjonen i denne planen er «Berekraftige naturopplevingar i verdsklasse». Reiselivsplanen har tre hovudmål; Auka verdiskaping, auke i tal på gjestedøgn og eit meir berekraftig reiseliv. Ein har mellom anna som mål få fleire turistar i vinterhalvåret og i skuldersesongane, for å oppnå fleire heilårs arbeidsplassar i fylket. Om cruisetrafikk seier ein i reiselivsstrategien for Sogn og Fjordane at «vidare satsing på cruiseturisme bør vurderast opp mot auka satsing på landbasert turisme og bør i utgangspunktet konsentrerast rundt eksisterande hamner til dømes Flåm, Skjolden og Olden, og der hamneanlegg og infrastruktur allereie er på plass, til dømes Florø». Ein er oppteken av å stimulera til generell produktutvikling og infrastruktur på land som cruisepassasjerane også kan nytta. Denne infrastrukturen kan ikkje landbedriftene betala. Utviklinga av reiselivet skal baserast på prinsippa for berekraftig reiseliv. Reiselivsstrategi for Møre og Romsdal Møre og Romsdal har ikkje ein eiga reiselivsstrategi, men reiseliv er eit av satsingsområda der tiltaka er omtala i fylket si «Handlingsprogram for verdiskaping 2014». 18

52 Cruise Norway strategiplan Cruise Norway AS er eit marknadsføringsselskap som har som hovudføremål å marknadsføre Norge og Svalbard som cruisedestinasjon. Selskapet er i hovudsak eiga av norske hamner, destinasjonsselskap og andre leverandørar til cruisenæringa i Norge. Selskapet si visjon er «å bidra til at Norge blir kjent som verdens beste naturbaserte cruisedestinasjon». Deira hovudmål er mellom anna å bidra til å auke talet på cruiseanløp og cruiseturistar til Norge, auka verdiskaping frå cruise i Norge og vidareutvikle cruiseturismen som ein berekraftig del av norsk reiseliv slik ein har skissert i den nasjonale reiselivsstrategien. Hovudvekta på arbeidet deira er likevel internasjonal marknadsføring av dei hamnene som er medlem i organisasjonen. 20 av 40 medlemshamner ligg i Vestlandsregionen. Cruise Destinasjon Hardangerfjord Hardangerregionen har eit etablert samarbeid gjennom marknadføringselskapet Cruise Destinasjon Hardangerfjord. Deira fremste oppgåve er å marknadsføre regionen mot cruisereiarlaga for å stimulere dei til å leggje fleire cruiseanløp til Hardanger. Selskapet har som einaste blant norske hamner, vore partner i EU prosjektet «Cruise Gateway towards a sustainable cruise tourism in North Sea». I tillegg til dette har dei også ein klår strategi på kor mange skip dei skal ta i mot kvar dag og kor mange passasjerar dei tilet kvar dag i hamn. Auka tal på skipsanløp ynskjer ein skal skje gjennom best mogeleg spreiing av trafikken i perioden april-september. Fjord Norge AS Landsdelselskapet Fjord Norge AS arbeider særleg med å marknadsføre Fjord Norge regionen i dei internasjonale ferie- og fritidsmarknadene. Cruisemarknaden er ikkje eit prioritert marknadsområde for organisasjonen og dei har heller ingen strategi for å trekkje meir cruisetrafikk til regionen. Selskapet har fleire gonger teke opp utviklinga i cruisetrafikken til Fjord Norge-regionen som eit tema til debatt, og har retta søkelyset mot cruise som ein konkurrent til den landbaserte ferie- og fritidstrafikken, og som ein type trafikk som forureinar regionens største attraksjon, dei norske fjordane. Fjord Norge AS er oppteken av at merkevaren Fjord Norge vert ivareteken. De stiller spørsmål om korleis cruise kan bidra til å styrke Fjord Norge sin posisjon. Posisjoneringsstrategien tek utgangpunkt i element som urørt natur, rom og plass, reint og ryddig, berekraft med fokus på miljø, menneske og lokal lønsemd. Dei er også usikre på om cruise har nok lønsemd i seg samanlikna med annan landbasert turisme. Vidare bør det setjast krav til cruisenæringa og ein må ha ei klår politikk for cruisesatsinga. Fjord Norge AS meiner at restriksjonar og avgifter er vegen å gå for å styre utviklinga på ein berekraftig måte. Ein cruisestrategi må hjelpe den landbaserte reiselivsnæringa til å tene meir pengar på cruise. Snuhamn, tilpassa infrastruktur og kontrollert volum, er viktig for ei god utvikling av cruiseturismen. 19

53 13. Problemstillingar og utfordringar ein kan jobbe vidare med regionalt. Alt tyder på at cruise er og vil vere ein viktig del av reiselivet i Norge i mange år framover. Spørsmålet blir difor korleis ein skal halde seg til dette. Skal ein la trafikken utvikle seg heilt utan restriksjonar, skal ein regulere cruisetrafikken og i tilfelle korleis, og skal ein leggje endå betre til rette for cruise som ein sentral del av norsk reiseliv? Cruisetrafikken til Norge i 2014 er noko mindre enn i Prognosen for 2015 viser ein langt større reduksjon i trafikken. Tal på anløp i 2015 er forventa å bli redusert frå til omlag 1 500, ein nedgang på om lag 30 %. Nedgangen i tal på passasjerar er venta å bli nokre lågare då skipa gjennomsnittleg er større enn i Om dette er ein langvarig trend eller ikkje, er det vanskeleg å seie noko kvalifisert om. Fleire prognosar tyder på ein stor auke i cruisetrafikken i Europa medan andre ser føre seg at den største auken vil skje i Asia. Korleis dei nye reglane for bruk av drivstoff med lågare svovelinnhald i Nordsjøområdet sør for 62. breddegrad vil verka inn, er også usikkert. Nokre hevdar at det no skjer ei overføring av trafikk frå landbasert til sjøbasert turisme i Norge og at det store volumet av cruisegjestar har liten kjøpekraft og bidreg lite til landbasert verdiskaping og lønsemd. Omfanget av cruisetrafikken til hamner i Vestlandsregionen er særs ulik, og dermed er også dei positive og negative konsekvensane frå cruisetrafikken ulik frå hamn til hamn. Av dette kan ein også sjå at meiningane og synspunkta omkring cruisetrafikken til Vestlandsregionen er særs ulik, mykje avhengig av korleis ein har nytte av denne verksemda. Dei fleste er einige i at cruisetrafikken til Norge må skje på ei berekraftig måte og at den landbaserte verdiskapinga og lønsemda må betrast. Kva som er berekraftig og kor tålegrensa går er det likevel ulike meiningar og oppfatningar om. Det er også ulike meiningar om kva som må gjerast med infrastrukturen knytt til den vidare cruiseverksemda i Vestlandsregionen. Problemstillingar og utfordringar knytt til cruiseverksemda i Vestlandsregionen har ulik karakter. Nokre problemstillingar kan best løysast lokalt, nokre er typisk nasjonale utfordringar og nokre er av ein slik karakter at det er naturleg å arbeide vidare med dei på eit regionalt plan. Desse vil også kunne vere utgangspunkt for ein regional strategi for korleis ein ønskjer å påverke og styre den framtidige utviklinga av cruisetrafikken til regionen. I innleiinga stilte vi spørsmål om i kva grad og på kva måte aktørane i regionen og det offentlege verkemiddelapparatet saman kan bidra til at cruiseturismen utviklar seg på ein berekraftig måte som skaper auka landbasert verdiskaping og lønnsemd. Vi skisserer her nokre område der ein på regionalt nivå, og saman med næringa kan utforme strategiar som støttar opp om dei overordna måla om ei berekraftig utvikling og auka lønsemd for den landbaserte reiselivsnæringa. A) Cruise som ein del av reiselivsstrategien for Vestlandet I «Reiselivsstrategi for Vestlandet » er cruise ikkje nemnd som eige strategisk satsingsområde. Mange i næringa meiner at det viktigaste er at cruise som tema kjem inn som ein del av 20

54 » Reiselivsstrategi for Vestlandet », då det frå eit marknadsperspektiv er naturleg å sjå cruise i ein større, regional samanheng. Reiselivsnæringa er oppteken av cruise, det er sterke meiningar om denne delen av næringa. Det vil kunne vere samlande og styrkande for regionen å ha ein klår og tydeleg strategi for kva ein vil oppnå og korleis ein vil påverke utviklinga i regionen knytt til cruise. Ein felles Vestlandsstrategi vil også gjere regionen slagkraftig og gjere det mogeleg å legge føringar for utforminga av den nasjonale strategien. Dette er viktig når ein veit at Vestlandsregionen står for om lag 70 % av cruiseverksemda i Norge. I den nasjonale reiselivsstrategien heiter det mellom anna:» Samarbeid og kommunikasjon på region- og landsdelnivå er viktig når spørsmål om bruk av eksisterande cruisehamner og bygging av nye skal diskuterast». Dette er eit døme på korleis ein på nasjonalt plan oppmodar til og ynskjer regionalt samarbeid slik som skissert ovanfor. B) Miljø og berekraft knytt til cruiseverksemda Innan cruisenæringa snakkar ein ofte om å leggje til rette for ei berekraftig utvikling. Fleire i næringa er usikker på kva dette inneber reint konkret. Fråveret av kvalifisert dokumentasjon av dei miljømessige konsekvensane gjer det også vanskeleg å ta gode avgjerder for å auke berekrafta innanfor denne delen av reiselivsnæringa. Det er også ulike tolkingar av kva ei berekraftig utvikling tyder og korleis ein skal handle i tråd med berekraftige prinsipp. Regionen kan arbeide for å få fram ei felles tolking og konkretisering av dette omgrepet, jobbe for ein felles standard og skape felles forståing og aksept for dette. Dette kan gjerast med utgangspunkt i dei standardar ein finn i dag, jf. dei 10 sentrale prinsippa for eit berekraftig reiseliv slik Innovasjon Noreg har definert. (sjå vedlegg 1). Ein kan også leggje krav om berekraft inn som premiss i tiltak og prosjekt innanfor cruise der regionen skal involvere seg. Slik kan ein skape ei felles forståing og innarbeide berekraft som eit grunnleggjande element innafor reiselivsnæringa. Regionen kan her vere ein føregangs region og seinare løfte dette opp på nasjonalt nivå for å etablere praktiske og konkrete standardar på eit viktig område. Ein kan også tenke seg at regionen involverer seg sterkare i å få fram god dokumentasjon på korleis og i kva grad cruisenæringa forureinar, og på det viset bidra til å få fram faktainformasjon om miljøeffektar og såleis belyse klima- og miljøperspektivet i full bredde. Omgrepet «people pollution» er også sentralt. Har vi forureining knytt til at for store mengder menneske frå store cruiseskipvert konsentrert i små hamner og reisemål på ein gong? Regionen kan knytte krav til, eller tilråding om, ein øvre grense for passasjerar og skip som den einskilde hamna i region skal kunne ta i mot. Dette kan vere ein føresetnad for offentleg støtte til andre cruis-relaterte tiltak. 21

55 Den nasjonale reiselivsstrategien byggjer mellom anna på ei berekraftig utvikling av Norge som reisemål. Regionen bør arbeide i tråd med denne strategien, jf. det som er nemnt ovanfor. Ein strategi kan vere å involvere seg aktivt i den nye ordninga med miljømerking på destinasjonsnivå som no skjer i regi av Innovasjon Norge. (Merket for Berekraftig Reisemål). Dette er eit nybrottsarbeid med internasjonal standard, og gjennom å initiere og støtte slike prosessar på destinasjonsnivå kan Vestlandsregionen konkretisere berekraft som ei overordna strategi for utvikling av næringa. Dette vil kunne gje fleire positive effektar, og vil også kunne leie til auka truverde og ei meir samstemt haldning til korleis ein skal satse vidare på cruise i regionen. Landstraum er eit anna område der cruisenæringa har sterke meiningar. Skal landstraum i framtida vere aktuelt bør ein ha som mål at alle norske cruisehamnar kan tilby dette. Her kan regionen gå føre for å få dette til å bli eit nasjonalt prosjekt. Ein veit også at ny og meir miljøvenleg teknologi på området er på veg, og ein kan då sjå på landstraum i eit meir heilskapleg perspektiv sett opp mot LNG- drivne skip, hybridar og anna ny miljøteknologi knytt til skipsfart. Regionen kan, dersom dette blir eit prioritert satsingsområde i ein cruisestrategi, gje økonomisk støtte til prosjekt innanfor dette feltet. C) Avgifter Spørsmålet om ei eiga cruiseavgift er omdiskutert og kontroversielt. Samstundes vil ei avgift berre ha den tilsikta verknaden dersom den gjeld heile landet. Dette må derfor vere ein nasjonal strategi og eit politisk spørsmål. Dersom ein i regionen meiner at dette er riktig veg å gå, kan regionen oppmode til dette mot sentrale styresmakter og påverke i kraft av sin posisjon som den leiande landsdelen med omlag 70 % av cruiseverksemda i Norge. Avgiftsdifferensiering. Ein kan også tenkje seg at ein lokalt kan differensiere hamneavgifter og favorisere nye og meir miljøvenlege skip medan eldre skip som forureinar meir må betale høgare hamneavgifter. I tillegg kan ein også tenkje seg lågare avgifter utanom sesongen. Dette bør vere ei lokal eller nasjonal sak, då det vil vere vanskelig for eit regionalt forvaltningsorgan å pålegge den einskilde hamna instruksar om avgiftsnivå. Regionen kan likevel oppmode om, eller sete som ein føresetnad for løyve, at ein nyttar denne type prismekanismer for å unngå at ein får store opphopingar av cruisegjestar til same tid, såkalla «people pollution». D) Infrastruktur Ein veit i dag at fleire hamner vurderer å satse meir på cruisenæringa gjennom å leggje til rette lokalt med betre kaianlegg og naudsynte fasilitetar for å kunne handtere cruiseanløp. Dersom førespurnader og søknader kjem til fylkeskommunane er det føremålstenleg at ein har ein strategi her. Fylkeskommunane kan gjennom eit strategisk val sikre at det skjer ein kvalifisert vurdering av søknader og at avgjerd om investeringar i cruiseverksemd er kunnskapsbasert og blir teke på eit godt og rett grunnlag. 22

56 Fylkeskommunane kan be om gjennomarbeidde planer basert på lønsemd og berekraftig utvikling, før tilsegn vert gitt. Dersom ein har ein overordna plan for regionen som seier noko om kvar og kor mange nye cruisehamnar ein vil utvikle, eller om ein ikkje vil at det skal utviklast fleire cruisehamner i fylket/regionen, kan fylkeskommunen si vurdering forankrast i ein strategi og på det viset være kvalitativt betre. Ei slik vurdering kan til dømes byggast på ein strategi om å etablere fleire hamner i eit fylke for å spreie trafikken eller avgrense det til noverande tal på hamner, oppjustere og utvikle desse, for å stogge ein vidare volumauke i cruisetrafikken. E) Verdiskaping og lønsemd I den nasjonale reiselivsstrategien peiker ein på at «produkt- og opplevingsutvikling er viktig for å kunne legge til rette for auka verdiskaping på land som følgje av cruiseturismen. Dette er tiltak som i hovudsak vil kunne gjennomførast av det enkelte reisemål og /eller av reiselivsaktørar som tilbyr produkt og tenester til cruiseturistar». Skal ein lukkast med produktutviklinga i reiselivsnæringa er det viktig med samarbeid, betre utnytting av infrastruktur, kompetanse, kvalitet, tilgjengelege reisemål og kapitaltilgang. Desse kriteria kan også vere gode krav til produktutviklingstiltak som fylkeskommunane kan gå inn og støtte økonomisk, basert på søknader der bedrifter eller område går saman om å utvikle nye opplevings- og attraksjonstilbod. Ein veit også at sjølv om det vert utvikla nye reiselivsprodukt retta mot cruisemarknaden vil ein i stor grad også kunne tilby desse produkta mot andre landbaserte målgrupper. Ein bør vidare oppmode til å kople saman reiseliv med andre næringar som landbruk, kultur og fiskeri for å utvikle nye, innovative reiselivsopplevingar, og lokale bedrifter bør tenke lønsemd meir enn volum. Ein strategi kan vere å gi økonomisk stønad til produktutviklingstiltak retta mot cruisemarknaden og som kan dokumentere auka lønsemd for landbaserte reiselivsbedrifter. Slik stønad bør løyvast basert på strenge kriterier der det er eit klårt krav at prosjektet skal gje betre lønsemd. Prosjekter som får stønad bør følgjast nøye opp og helst med aktiv deltaking frå fylkeskommunen med kompetanse på fagfeltet og som kan sikre at prosjekta gjev konkrete resultat. Det tidligare omtalte forskingsprosjektet innan cruiseturisme tek også for seg lokal verdiskaping frå cruiseturismen som eige tema. Ein bør søkje å involvere seg aktivt i dette arbeidet når det vert sett i gang, få snarleg tilgang til, og nytte resultata som kjem frå forskinga i vidare utvikling av cruisenæringa. F) Omdøme Faktainformasjon og dokumentasjon omkring cruiseverksemda er tidlegare løfta fram som noko ein manglar. Når ein har skaffa slik dokumentasjon kan det vere ein god strategi å nytte denne til å byggje eit meir positivt omdøme av næringa dersom ein har god informasjon å kommunisere som 23

57 viser dette. Både i høve til lokalbefolkninga i dei områda som vert omfatta av cruiseverksemd, og innanfor reiselivsnæringa er det behov for å spreie sakleg og objektiv informasjon om kva denne delen av reiselivsnæringa verkeleg fører med seg av forureining og kva næringa betyr i ein økonomisk samanheng. 14. Konklusjonar Cruise er ein viktig del av reiselivsnæringa på Vestlandet, og regionen tar i mot om lag 70 % av all cruisetrafikk til Fjord Norge. Dei fire Vestlandsfylka bør ha ein felles strategi som omhandlar framtidig satsing på cruise. Denne kan innarbeidast som ein del av «Reiselivsstrategi for Vestlandet ». Det bør difor utarbeidast ein felles cruisestrategi for Vestlandsregionen. Cruiseverksemda i regionen bør til ein viss grad regulerast og etter mange si meining styrast av norsk reiselivsnæring og norske styresmakter i større grad enn til no, og ikkje av cruisereiarlaga. Cruisenæringa bør ha større fokus på lønsemd enn volum, og den landbaserte reiselivsnæringa bør tene meir på cruisetrafikken enn kva dei gjer i dag. Dei strategiske føringane i planane for dei ulike reisemåla er varierande, og strategiske planer som grunnlag for langsiktig utvikling og satsing innafor cruise manglar hos fleire reisemål. Det er til dels stor usemje innan reiselivsnæringa om den samla verdiskapinga frå cruiseturismen og verdiskapinga samanlikna med anna type ferie- og fritidstrafikk. Mykje tyder på at ein stor del av verdiskapinga knytt til cruise skjer hos cruiseoperatørane og reiarlaga, i staden for hjå dei landbaserte reiselivsverksemdene. Lokale reiselivsbedrifter bør tenkje lønsemd meir enn volum, og ta ut ein betre pris frå kvar gjest. Dei miljømessige konsekvensane av cruiseturismen til Norge og Vestlandet er uklåre. Det er ulike oppfatningar om i kva omfang cruisenæringa forureinar og kva konsekvensar dette fører til. Omgrepet berekraftig utvikling vert tolka på ulike vis og er for mange eit omgrep som manglar konkret innhald og det manglar retningslinjer for handling. Mange aktørar i næringa meiner at ei nasjonal passasjeravgift, jf. Alaskamodellen, kan bidra til å regulere cruisetrafikken. Gjennom ei nasjonal avgift kan ein avgrense talet på skip og passasjerar, og særleg dei som bruker minst pengar i land. Infrastruktur knytt til cruiseverksemd vil kunne vere eit naturleg punkt i ein regional strategi. Ein bør ha ein overordna plan for Vestlandet der ein får vurdert om det er naudsynt med nye cruisehamnar og anna tilhøyrande infrastruktur, eller om ein skal konsentrere utviklinga om dei cruisehamner ein har i dag. 24

58 Ein finn store variasjonar i dei einskilde Vestlandsfylka med tanke på kva utfordringar dei har knytt til cruiseverksemda. Ein felles strategi for Vestlandsregionen bør ha form som eit overordna rammeverk som gjev rom for lokale tilpassingar og utvikling ut i frå kommunen eller reisemålet si eiga vurdering av situasjonen. Generelt er det mangel på objektiv og forskingsbasert dokumentasjon og statistikk på cruisenæringa si økonomiske betyding og dei miljømessige og økonomiske konsekvensane av cruiseverksemda. 15. Forslag til mogelege delstrategiar Cruise Visjonen for reiselivsnæringa på Vestlandet er «Det mest berekraftige reisemålet i Europa, basert på lønsame og tilgjengelege naturopplevingar», jfr. «Reiselivsstrategi for Vestlandet ». Cruisetrafikken er ein viktig del av reiselivsnæringa på Vestlandet. Omlag 70 % av all cruisetrafikk til Norge skjer i Vestlandsregionen. Regionen bør difor ha ein heilskapleg strategi for korleis ein vil påverke og styre utviklinga innan cruise. Ein felles Vestlandsstrategi vil også gjere regionen slagkraftig og gjere det mogeleg å legge føringar for og påverke utforminga av den nasjonale strategien. Delstrategiar innanfor cruise skal handla om viktige vegval som støttar opp om visjonen og mål om berekraftig utvikling, auka lønsemd og krav til framtidig infrastruktur i næringa. Et berekraftig reiseliv handlar om å bevare natur, kultur og miljø, styrke dei sosiale verdiane rundt reiseliv og reiselivets økonomiske berekraft. På regionalt nivå kan ein jobbe med å konkretisere eit innhald i omgrepet berekraft i forhold til cruise og kommunisere dette ut mot næringa som ein rettleiing og anbefaling. Dette kan gjerast saman med Innovasjon Norge med utgangspunkt i dei 10 prinsippa for eit berekraftig reiseliv. Cruiseskip medfører forureining i form av utslepp til luft og vatn. Mengde, omfang og skadeverknad av dette er tilhæve som bør kartleggjast og belysast nærare i den grad ein ikkje har tilstrekkeleg informasjon. Ein bør oppmode nasjonale styresmakter til å kartleggje miljøpåverknad frå cruiseverksemda. Ein kan greie ut korleis ein på regionalt nivå kan involvere seg aktivt i den nye ordninga for miljømerking av destinasjonar (Merket for Berekraftig Reisemål), og støtte reisemål i regionen som vil bli miljøsertifisert. Ein kan i dialog med næringa diskutere og tilrå øvre grenser for kor mange passasjerar og skip den einskilde hamna skal kunne ta i mot på ein dag. Framtidig bruk av landstraum kan greiast ut. Regionen kan ta initiativ til at dette vert eit nasjonalt prosjekt der ein også ser på anna miljøteknologi og alternativ til å redusere forureininga frå cruiseskip. 25

59 Regionen kan bringe spørsmålet om ein eiga passasjeravgift for cruisepassasjerar inn i eit nasjonalt strategiarbeid. På regionalt nivå kan ein også oppmode hamner til å differensiere hamneavgifta innafor dei rammer lovverket gjev høve til, gjennom til dømes lågare avgifter utanom sesongen og for nyare og miljøvenlege skip. Saman med næringa kan ein greie ut om behovet for vidare utvikling og tilrettelegging av infrastruktur og cruisehamner i regionen. Eit infrastrukturprogram vil gje regionen eit meir heilskapleg styringsverktøy i høve til førespurnader og søknader frå næringa om støtte til cruiseutvikling, arealdisponering og utvikling av anna infrastruktur knytt til cruiseverksemd. Regionen kan ta initiativ til og leie ein prosess der ein klarlegg premissar for at aktuelle hamner i regionen kan få status som snuhamn. Vidare kan regionen stimulere til auka bruk av desse då det opnar for å skape større synergiar av cruiseturismen for landbasert reiselivsverksemd både i dei aktuelle hamnene men også i distrikta omkring desse. Regionen kan følgje NCE Tourism/Vestlandsforsking sitt forskingsprosjekt på cruiseturismen nøye opp og nytte resultata frå forskinga til kompetanseutvikling i næringa og som informasjon i lokalsamfunnet. Ein må prioritere å få fram dokumentasjon om cruisenæringa si økonomiske betyding og dei miljømessige og økonomiske konsekvensane av cruiseverksemda. Det bør også utviklast eit felles statistikkgrunnlag og felles standardar som kan leggjast til grunn for å måle utviklinga. 26

60 Vedlegg prinsipper for et bærekraftig reiseliv Bevaring av natur, kultur og miljø 1. Kulturell rikdom Å respektere, videreutvikle og fremheve lokalsamfunnets historiske kulturarv, autentiske kultur, tradisjoner og særpreg. 2. Landskapets fysiske og visuelle integritet Å bevare og videreutvikle landskapskvalitet, både for by og bygd, slik at landskapets fysiske og visuelle integritet ikke degraderes. 3. Biologisk mangfold Å støtte bevaringen av naturområder, dyreliv og habitater, og minimere ødeleggelser av disse. 4. Rent miljø og ressurseffektivitet Å minimere reiselivsbedrifters og turisters forurensing av luft, vann og land (inkludert støy), samt og minimere genereringen av deres avfall og forbruk av knappe og ikke-fornybare ressurser. Styrking av sosiale verdier 5. Lokal livskvalitet og sosiale verdier Å bevare og styrke livskvaliteten i lokalsamfunnet, inkludert sosiale strukturer, tilgang til ressurser, fasiliteter og fellesgoder for alle, samt unngå enhver form for sosial degradering og utnytting. 6.Lokal kontroll og engasjement Å engasjere og gi kraft til lokalsamfunnet og lokale interessenter mht, planlegging, beslutningstaking og utvikling av lokalt reiseliv. 7. Jobbkvalitet for reiselivsansatte Å styrke kvaliteten på reisleivsjobber (direkte og indirekte), inkludert lønnsnivå og arbeidsforhold uten diskriminering ut fra kjønn, rase, funksjonshemminger eller andre faktorer. 8. Gjestetilfredshet, trygghet og opplevelseskvalitet Å sørge for trygge, tilfredsstillende og berikende opplevelser for alle turister uavhengig av kjønn, rase, funksjonshemminger eller andre faktorer. 27

61 Økonomisk levedyktighet 9. Økonomisk levedyktige og konkurransedyktige reiselivsdestinasjoner gjennom lokal verdiskapning Å sikre levedyktigheten og konkurransedyktigheten til reiselivsdestinasjoner i et langsiktig perspektiv, gjennom å maksimere reiselivets verdiskapning i lokalsamfunnet, inkludert hva turistene lagger igjen av verdier lokalt. 10. Økonomisk levedyktige og konkurransedyktige reiselivsbedrifter Å sikre levedyktigheten og konkurransedyktigheten til reiselivsbedrifter i et langsiktig perspektiv. Kilde; Innovasjon Norge 28

62 Saksprotokoll Organ: Fylkesutvalet Møtedato: Sak nr.: 15/513-5 Internt l.nr. 7774/15 Sak: 12/15 Tittel: Cruisestrategi for Vestlandet Behandling: Frå hovudutval for plan og næring låg det føre slik tilråding til vedtak: 1. Fylkesutvalet sluttar seg til vedtaket i Vestlandsrådet av , sak 15/14, og ber om at det blir utarbeidd ein felles cruisestrategi for Vestlandet. 2. Fylkesutvalet har ikkje merknad til at AU/næringssjefkollegiet i Vestlandsrådet vert styringsgruppe for arbeidet og godkjenner endeleg mandat. Endringsframlegg: Høgre sette fram slikt framlegg til nytt punkt 2 i staden for punkt 2 i tilrådinga frå hovudutval for plan og næring: AU/næringssjefskollegiet vert styringsgruppe for arbeidet og godkjenner endeleg mandat. Næringssjefskollegiet, administrative representantar frå Stavanger og Bergen i tillegg til representantar frå typiske turistkommunar med stor cruise-trafikk, utgjer den daglege styringsgruppa og rapporterer til AU ved viktige høve i arbeidet. Avrøysting: Punkt 1 i tilrådinga frå hovudutvalet og Høgre sitt framlegg til nytt punkt 2 vart samrøystes vedtekne. Dette gir følgjande endeleg vedtak: Fylkesutvalet sluttar seg til vedtaket i Vestlandsrådet av , sak 15/14, og ber om at det blir utarbeidd ein felles cruisestrategi for Vestlandet. AU/næringssjefskollegiet vert styringsgruppe for arbeidet og godkjenner endeleg mandat. Næringssjefskollegiet, administrative representantar frå Stavanger og Bergen i tillegg til representantar frå typiske turistkommunar med stor cruise-trafikk, utgjer den daglege styringsgruppa og rapporterer til AU ved viktige høve i arbeidet.

63 Saksprotokoll Organ: Møtedato: Hovudutval for plan og næring Sak nr.: 15/513-4 Internt l.nr. 6647/15 Sak: 9/15 Tittel: Cruisestrategi for Vestlandet Behandling: Dette gir følgjande endeleg vedtak: Hovudutvalet rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak: Fylkesutvalet sluttar seg til vedtaket i Vestlandsrådet av , sak 15/14, og ber om at det blir utarbeidd ein felles cruisestrategi for Vestlandet. Fylkesutvalet har ikkje merknad til at AU/næringssjefkollegiet i Vestlandsrådet vert styringsgruppe for arbeidet og godkjenner endeleg mandat.

64 Side 1 av 5 Saksframlegg Saksbehandlar: Torbjørn Hasund, Plan- og samfunnsavdelinga Sak nr.: 10/ Selje - Kommuneplan - Samfunnsdel og Arealdel Fylkesrådmannen rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak: 1. Fylkesutvalet meiner kommuneplanframlegget tek tak i sentrale utfordringar for Selje kommune som samfunn og organisasjon. Planen set tydelege mål for samfunnsutviklinga. Planframlegget bør likevel og i nokon større grad: o o o prioritere mellom kva konkrete tiltak som må gjennomførast for å oppnå måla og kva tiltak ein elles ønskjer å gjennomføre. vise kva oppgåver kommunen må samhandle med andre kommunar eller regionalt nivå om for å sikre ei god utvikling vise kva oppgåver kommunen kan løyse internt og kva ein tenkjer å løyse i samarbeid med private og lokale organisasjonar. 2. Fylkesutvalet viser til arbeidet med regional plan for kysten som ein særskilt viktig arena framover for innspel og samarbeid. 3. Fylkesutvalet vil og utfordre kommunen til å vurdere korleis dei gjennom eigen samfunnsplan kan bidra til å følgje opp og bidra i realiseringa av regionale planar i høve friluftsliv, verdiskaping og folkehelse. 4. Fylkeskommunen ønskjer å gå i dialog med Selje kommune og dei andre kommunane i same bu-, arbeids- og serviceområde for å finne samarbeidsløysingar på område der fylkeskommunen kan bidra. Vedlegg: Utkast til samfunnsdel

65 Side 2 av 5 SAKSFRAMSTILLING 1. Samandrag Samfunnsdelen i Selje kommune sin kommuneplan er lagt ut til offentleg ettersyn. I delegeringsreglementet vårt er det lagt til grunn at fylkesutvalet skal handsame samfunnsdelen i kommuneplanane med bakgrunn i at desse planane er eit viktige styringsverktøy og ein viktig arena for interkommunalt og regionalt samarbeid. Kommunen har lagt fram ein samfunnsdel som tek tak i sentrale utfordringar for Selje kommune som samfunn og organisasjon. Planframlegget er kortfatta og konsentrert. Planen ber likevel i noko for stor grad preg av kva kommunen ønskjer å få til, og ein prioriterer truleg ikkje godt nok mellom alle gode ønskje. Det vil vere ein føremon om kommunen gjer noko fleire val og prioriteringar dersom ein skal greie å nå dei måla ein set seg. 2. Bakgrunn for saka Selje kommune ynskjer gjennom samfunnsdelen å legge grunnlaget for eit samfunn med fokus på folkehelse, berekraftig utvikling, universell utforming, samfunnstryggleik og beredskap, likestilling og diskriminering og interkommunalt samarbeid som tverrfaglege tema. I samfunnsdelen har kommunen teke utgangspunkt i dei rollene kommunen har som samfunnsutviklar, forvaltar og tenesteprodusent. Som organisasjon må Selje kommune samarbeide med andre for å oppnå ei positiv utvikling i samfunnet. Kommuneorganisasjonen er primært innretta etter forvaltar- og tenesteytarrolla og det er her hovudtyngda av ressursar vert nytta. I rolla som samfunnsutviklar må kommunen gjennom politisk og administrativt arbeid, samarbeide eller ved å påverke andre aktørar lokalt, regionalt og/eller nasjonalt. Planen er bygd opp på tradisjonelt vis med ein innleiande og skildrande del (kapittel 1 og 2) og ein del med overordna mål og satsingsområde (kapittel 3 og 4). I kapittel 3 vert 4 overordna mål presenterte: eit berekraftig og nyskapande samfunn som er attraktivt for næringsliv, innbyggjarar, arbeidskraft og eksterne samarbeidspartar. eit samfunn som med sin eigenart skaper vekstkraft, mangfald og kulturrikdom preg av kreativitet, engasjement, deltaking og inkluderande folkestyre innbyggjarfokusert og kvalitetsmedviten. I kapittel 5 vert vi presenterte for fem utvalde satsingsområde. Desse er igjen delt inn i 4 underkapittel: Mål

66 Side 3 av 5 Selje kommune som tenesteytar Selje kommune som forvaltar Selje kommune som samfunnsutviklar. Kapittel 5 handlar om samfunnsdelen sitt tilhøve til arealplanar. Det er førebels ikkje knytt ein handlingsdel til samfunnsdelen. 3. Vurderingar og konsekvensar Generelt Planen er bygt opp på ein oversiktleg og god måte, med innleiande informasjon og skildring av problemstillingar som grunnlag for dei meir løysingsorienterte delane. Dokumentet er kortfatta og konkret. Som hovuddokument for samfunnsdelen burde dokumentet hatt ei noko betre kopling til handlingsdelen. Utkastet inneheld mange og gode framlegg til konkrete handlingar, og korleis dei skal følgjast opp gjennom planarbeid. Planen burde her ha munna ut i ei konkretisering, det vil seie korleis kommunen ser føre seg å gjennomføre planane. Planstrategien for kommunen har vist kva behov dei har for tilrettelegging gjennom planlegging, og prioritering av desse, men det er i handlingsdelen at gjennomføringa av tiltak i tråd med planane skal prioriterast. Ein kan ikkje gjennomføre alt samstundes. Ei viss føring på kva kommunen ser på som dei viktigaste konkrete tiltaka bør inngå i hovuddokumentet. For kvart av satsingsområda er det sett opp kva kommunen som samfunnsutviklar skal gjennomføre. I kapittel 1.3 under «Selje kommune som samfunnsutviklar» er det sagt noko om kva rolla som samfunnsutviklar inneber og kva som kan gjennomførast. Her burde ein med fordel ha vurdert i kva grad kommunen er i stand til å ta rolla som samfunnsutviklar. Skal kommunen stå åleine eller skal dei samarbeide med private og friviljuge organisasjonar? Og korleis skal ein forhalde seg til overordna planverk? Kva rolle tenkjer ein at Selje kommune skal ha i den felles bustad- og arbeidsmarknadsregionen ein er ein del av? Har kommunen ressursar til å vere den samfunsutviklaren dei ønskjer å vere? I kva grad må denne rolla styrkast og prioriterast for at ein skal nå dei måla ein set seg? Mål og strategiar Kommuneplanen bør vere eit strategisk og operativt styringsverktøy tilpassa utfordringane i den einskilde kommune som samfunn og organisasjon. I tillegg skal kommunale og regionale planar være viktige samarbeidsarena for lokalt og regionalt utviklingsarbeid. Hovudmålet i den regionale planstrategien er å auke folketalet. Strategiane og arbeidsmåtane i arbeidet for å nå målet er eit felles grunnlag for samfunnsplanlegginga i fylket. Samfunnsdelen sin arealrelevans Samfunnsdelen kan og bør fungere som eit viktig grunnlag for arealdelen. Overordna samfunnsstrukturar vil på eit eller anna nivå få konsekvensar for arealbruken. Det er i dei ulike mål- og strategikapitla nemnt strategiar som vil kunne få arealkonsekvensar. Å sikre tilgang på ledige tomter i alle krinsane, og å sikre næringsareal i tilknyting til hovudferdselsårer er døme på strategiar som er nemnt. I den vidare prosessen fram til vedtak av samfunnsplanen, bør det kome noko meir heilskapleg fram kva konsekvensar

67 Side 4 av 5 samfunnsdelen vil ha for arealbruken i kommunen og kva for konkrete føringar det legg for utarbeiding av arealdelen. Handlingsdelen Samfunnsdelen er sendt på høyring utan handlingsprogram. Det er fyrst når handlingsprogrammet kjem på høyring at vi kan sjå korleis dei gode tiltaka er tenkt fanga opp og gjennomført. I handlingsprogrammet er det viktig at kommunen definerer kva oppgåver ein må løyse sjølv, kva oppgåver ein tenkjer å løyse saman med lag, organisasjonar og næringsliv og kva ein treng hjelp til frå nabokommunar, region, fylke og stat for å få til ei berekraftig utvikling. Forventningar til eksterne aktørar bør kome noko tydelegare fram. Handlingsdelen skal vere med å vise korleis visjonar, strategiar og mål i samfunnsdelen skal gjennomførast. I rettleiaren til kommuneplan frå MD, T-1492, står det: «Gjennom denne konkretiseringen kan kommunens innbyggere lettere forstå prioriteringene i planen og planen blir mer operativ for kommunestyret.» Det står i kapittel 1.1 at dersom samfunnsdelen i kommuneplanen skal ha ein funksjon, må den gje grunnlag for konkrete prioriteringar og bidra til heilskaplege løysingar som betrar rammevilkåra både for dei ulike sektorane si verksemd og for innbyggjarane. I føreliggjande framlegg bør det gjerast slike prioriteringar. Fram til vedtak bør kommunen leggje opp til naudsynte politiske diskusjonar for å prioritere mellom tiltaka. Folkehelse Folkehelse er både eit eige fagområde, og eit område i andre fagfelt. Folkehelse er nemnt fleire stader i dei innleiande delane av plandokumentet. Men vi ser dei i liten grad att i måldelen av dokumentet. Når det er nemnt i måldelen, kapittel 4.2. Helse og omsorg, er det i liten grad sagt noko om korleis folkehelsearbeidet skal gjennomførast. Folkehelsearbeid bør inngå i alle satsingsområda om kommunen skal lukkast. Klima- og miljøkonsekvensar Eit tema vi i liten grad finn att er klima og miljø. Kommunen viser til klima- og miljøplanen, utan å gå vidare inn på korleis dei ønskjer å jobbe med denne. Ei av våre store samfunnsutfordringar framover vil vere tilpassing til eit klima i endring. Sjølv om kommunen har utarbeidd eigen klimaplan bør samfunnsdelen i større grad drøfte denne i samanheng med andre samfunnsutfordringar, behov for omstilling, framtidig arealbruk og samfunnstryggleik. Samarbeid med fylkeskommunen Fylkesrådmannen vil spesielt trekke fram dei områda frå planframlegget der kommunen og det regionale nivået bør trekke i lag, med utgangspunkt i erkjenninga av at kommunen er ein del av eit større bu-, arbeids-, og serviceområde: handlekraftige regionar folkehelse og førebyggjande arbeid berekraftig reiseliv berekraftig forvaltning og verdiskaping av natur- og kulturverdiane. Fylkeskommunen blir i liten grad utfordra gjennom planframlegget. På mange område er det alt i dag eit samarbeid, for andre er det openbert at løysingane ligg i eit samarbeid. Ei konkret utfordring, gjerne prioritert, hadde gjort det lettare for fylkeskommunen å gje

68 Side 5 av 5 tilsvar på dette. Fylkesrådmannen ønskjer å gå i dialog med kommunen om slike tema, anten via prosessane i dei regionale planane, eller på anna vis. Fylkeskommunen kan tilby ei lang rekke tenester til kommunane. Både innafor statistikk og analyser, næringsutvikling, kultur, samferdsle, planlegging og samfunnsutvikling. Fylkeskommunen har m.a. starta eit arbeid saman med fylkesmannen for å etablere eit læringsnettverk omkring planlegging. For fylkeskommunen vil planarbeid omkring samfunnsdelen i kommuneplanen og arbeidet med kommunale og regionale planstrategiar bli viktige læringstema. I høve viktige samarbeidsoppgåver vil vi vise til dei regionale planane som arena for drøfting og samarbeid. Viktige koplingar til desse planane bør også gå fram av samfunnsdelen. Aktuelle regionale planar med (vedtaksdato / under arbeid) er sett opp under: Skulebruksplanen (2013) Regional plan for idrett, friluftsliv og fysisk aktivitet (2013) Regional plan for verdiskaping (2014) Regional transportplan RTP (2013) Regional plan for folkehelse (vedtak juni 2015) Regional plan for kysten (start våren 2015). Statistikk/analyse Vi saknar og ein oversikt over analyser og statistikk som grunnlag for planarbeidet. Ei slik oversikt er viktig for å forstå dei avvegingane kommunen har gjort, og er viktige verkty for å analysere utviklingsområde, som t.d. talet på arbeidsplassar. Her viser vi til Fylkesspegelen som eit godt hjelpemiddel. 4. Konklusjon Fylkesrådmannen meiner kommuneplanen tek tak i sentrale utfordringar for Eid kommune som samfunn og organisasjon. Planframlegget er tydeleg på mål og naudsynte strategiar for å nå måla. Den er og tydeleg på kva planar som må ligge til grunn for å oppnå måla. Fylkesrådmannen ynskjer at samfunnsdelen sin relevans til arealdelen og handlingsdelen kjem tydelegare fram og at prioritering av konkrete oppgåver skal kome tydelegare fram i plandokumentet. Planen ber i noko for stor grad preg av alt kommunen ønskjer å få til, og prioriterer i for liten grad mellom alle gode ønskje. Kommunen skriv sjølv at «Selje kommune har store økonomiske utfordringar og gjennomføringskraft i høve ambisjonane i denne samfunnsplanen vil vere avhengig av dei økonomiske føresetnaden i planperioden.» Etter fylkesrådmannen si vurdering må det må gjerast fleire val og prioritering om kommunen skal klare å nå dei måla dei set seg. Planframlegget tek i mindre grad og opp kva oppgåver kommunen treng hjelp til gjennom regionalt samarbeid for å sikre ei optimal utvikling. Fylkesrådmannen peikar her på dei regionale planane som arena for samarbeid og dialog.

69 Selje kommune Kommuneplan- Samfunnsdel (Høyringsutkast Vedtak i F-sak 107/14) «Lys i tunnelen» Høyringsfrist

70 Innhold Til innbyggjarane... 3 Prosjektorganisering og arbeidsprosess Planskildring Kommuneplanen si oppbygging Samfunnsdel Selje kommune som tenesteytar, forvaltar og samfunnsutviklar Demografiske forhold /utvikling i Selje kommune Tverrfaglege tema Folkehelse Berekraftig utvikling Universell utforming Samfunnstryggleik og beredskap Likestilling og tiltak mot diskriminering Interkommunalt samarbeid - kommunereform Visjon, overordna mål og verdigrunnlag Satsingsområde Leve og bu Helse og omsorg Oppvekst Næring og kultur Samferdsel og kommunikasjon Arealdel, reguleringsplanar og kystsoneplan Gjeldande arealdel, reguleringsplanar og kystsoneplan Planprogram og vidare framdrift av planarbeid

71 Til innbyggjarane Selje kommune skal etter Plan- og bygningslova utarbeide kommuneplan som omfattar ein samfunnsdel med handlingsdel og arealdel. Kommuneplanen skal ivareta både kommunale, regionale og nasjonale målsetnadar, interesser og oppgåver og bør også omfatte alle viktige mål og oppgåver for kommunen. Utvikling av kommunen krev samarbeid og handling. Selje kommune vil gjennom verksemda si, økonomiplan/handlingsprogram, synleggjere kommunen sine konkrete handlingar og tiltak, men den einskilde samfunnsaktøren vil også vere ein aktiv bidragsytar og medverke til at Selje skal bli ei kommune med eit aktivt engasjement i forhold til visjonen Lys i tunnelen. Dialog, deltaking og partnarskap mellom offentlige og private aktørar, samt frivillige lag- og organisasjonar, skal kjennemerke kommunen sitt utviklingsarbeid. Dette dokumentet er samfunnsdel til kommuneplanen. Selje kommune har valt å utarbeide samfunnsdelen fyrst, sidan den skal gje overordna føringar for innhaldet i arealdelen. I samfunnsdelen har vi freista å svare på desse spørsmåla; Kvar er vi? Kvar skal vi? Korleis skal vi kome dit? Planen skal setje mål for ei ønska utvikling og peike på tiltak/strategiar for å nå desse måla. Kommuneplanen skal omhandle kommunen sine oppgåver som tenesteytar, forvaltar og samfunnsutviklar. Kommuneplanen skal tene som styringsreiskap for kommunen og tilpasse seg endringane i tida. Vi vil gjennom samfunnsdelen arbeide for at folkehelse, berekraftig utvikling, universell utforming, samfunnstryggleik og beredskap, likestilling og diskriminering, interkommunalt samarbeid og arealkonsekvensar vert teke omsyn til i alt vi gjer. I kommuneplanen sin samfunnsdel for , fortel vi kva mål vi har sett oss for framtida og korleis vi vil arbeide for å nå dei. Ottar Nygård Ordførar Åse Elin Hole Konst. rådmann 3

72 Prosjektorganisering og arbeidsprosess Kommunestyret vedtok i sak 047/10 med vedtaksdato å starte opp arbeidet med ny kommuneplan, samansett av ein samfunnsdel og ein arealdel. Våren 2011 arrangerte kommunen folkemøte og innspela frå desse var grunnlaget for Planprogram for samfunnsdelen som vart fastsett av Kommunestyret i sak 033/11 med vedtaksdato Overordna planstrategi vart vedteken av Kommunestyret i sak 083/12 med vedtaksdato Framlegg til prosjektorganisering for vidare kommuneplan- arbeid vart vedteken av Formannskapet i SAK 089/13 med vedtaksdato Arbeidet med kommuneplanen har gått over fleire år og undervegs i planarbeidet har det vore behov for å gjere endringar i prosjektorganisasjonen, men strukturen har lege fast gjennom heile arbeidet. Noko forseinka i høve framdriftsplanen, vert samfunnsdelen ut til offentleg ettersyn frå i 2014 til med målsetnad om planvedtak i februar Om kommuneplanen generelt: 1.Planskildring Selje kommune ynskjer gjennom samfunnsdelen å legge grunnlaget for eit samfunn med fokus på folkehelse, berekraftig utvikling, universell utforming, samfunnstryggleik og beredskap, likestilling og diskriminering, interkommunalt samarbeid som tverrfaglege tema. 4

73 1.1.Kommuneplanen si oppbygging Planprogrammet utgjer fyrste del av kommuneplanarbeidet og set rammer og premissar for vidare planarbeid. Plan- og bygningslova med tilhøyrande føreskrifter har vore styrande for planarbeidet. Kommuneplanen er delt inn i ein langsiktig og ein kortsiktig del: Langsiktig del Samfunnsdel med verdiar, visjon og mål for kommunal verksemd. I tillegg vert det fokusert på satsingsområde, utfordringar og dei strategiane som skal til for å nå dei måla ein ynskjer å oppnå i perioden. Arealdelen i kart og tekst, der ein synleggjer forvaltning og utvikling av areal og andre naturressursar i kommunen. Arealdelen skal bygge vidare på, avspegle og legge til rette for at kommunen skal kunne oppfylle dei måla og strategiane samfunnsdelen legg opp til. Dersom samfunnsdelen i kommuneplanen skal ha ein funksjon, må den gje grunnlag for konkrete prioriteringar og bidra til heilskaplege løysingar som betrar rammevilkåra både for dei ulike sektorane si verksemd og for innbyggjarane. Kortsiktig del Samordna handlingsprogram og økonomiplan for arbeidet til kommunen komande år og for dei neste fire åra. Slik kommuneplanen er oppbygd, inneber det at dokumentet Selje kommune Lys i tunnelen Samfunnsdel , er del 1 av den langsiktigde delen til kommuneplanen. Arealdelen vert del 2 og vil få ein annan tidshorisont. Samfunnsdelen sin visjon og målsetnadar vil vere styrande for arealdelen. Kvart kapittel i samfunnsdelen har tilhøyrande delmål og desse er utdjupa strategiar for at vi skal kunne nå måla. Det vert årleg utarbeidd eit dokument med tittelen: Handlingsprogram og økonomiplan ( ), Budsjett (2015). Handlingsprogram (HP) og økonomiplan er ein del av planhierarkiet som utgjer kommuneplan. Det er i dette dokumentet dei til ei kvar tid vedtekne tiltak er sett opp. Ved å knytte handlingsdelen direkte til samfunnsdelen, understrekar ein at handlingsprogrammet ikkje er en frittståande planoppgåve, men ein konklusjon på korleis ein skal fylgje opp samfunnsdelen. Det gjeld ikkje berre kommunens eigne tiltak, men også avtaler som vert inngått med offentlige organ og private aktørar. Det er ein føresetnad at handlingsdelen vert 5

74 rullert årlig, slik at kommunestyret får høve til å påverke/ ta stilling til korleis kommuneplanen skal fylgjast opp og om det er behov for endringar. I tillegg til samfunnsdel, har kommunar gjerne kommunedelplanar eller sektorplanar for å kunne gå djupare inn i eit tema t.d helse og omsorgsplan, oppvekstplan m.fl. Uttømande liste over Selje kommune sine planar er å finne i Kommunal planstrategi for kommunestyreperioden som vart vedteken i KS 083/12 med vedtaksdato Samfunnsdel Planforslaget er bygt opp omkring fem kapittel, der ein i kapittel 1 skildrar plansystemet og korleis det er oppbygt. Kapittel 2 omhandlar dei tverrfaglege temaa som skal vere bakteppe for plan og handling i kommunen. I det tredje kapittelet vert visjonen presentert og kapittel fire omhandlar dei fem utvalde satsingsområda. Desse er utvikla gjennom ein grundig medverknadsprosess med folkemøte som resulterte i ei stor mengd innspel. Innspela vart vidare kategorisert etter tema/kategori. Dei fem utvalde kategoriane er alle er like viktige for vekst og utvikling av kommunen. I røynda er det ikkje eit skarpt skilje mellom dei ulike kategoriane, men ein ser snarare at kvar kategori ber med seg element i frå ein eller fleire kategoriar. Det har vi freista å illustrere i figuren nedanfor. For kvar kategori er det utarbeidd eit mål og med grunnlag i innspela, har ein utvikla tilhøyrande delmål/strategiar for å nå målet. For kvar kategori har vi valt ut nokre sitat frå folkemøta. Kapittel fem omhandlar arealplanlegging på eit overordna nivå. 6

75 Ein ynskjer at planen skal synleggjere Selje kommune sin innsats gjennom målbare resultat for innbyggjarane, anten det gjeld gode skuleresultat eller omsorgstilbod tilpassa den einskilde sine behov. Respekt for innbyggjarane i kommunen ligg til grunn for den kommunale verksemda. Samstundes møter kommunen mange utfordringar, særleg økonomiske. Utfordringa for Selje kommune vert å i åra framover sikre god kvalitet i tenestetilbodet, samstundes som tenestetilbodet samsvarar med økonomiske føresetnadar Selje kommune som tenesteytar, forvaltar og samfunnsutviklar Selje kommune har tre hovudoppgåver; samfunnsutvikling, tenesteproduksjon og forvaltning. I dette kapitlet ynskjer vi å ta føre oss ein del som gjeld kommunen som organisasjon med ei sterkare fokusering på utvalde område: Strategiar Mål I dag, noverande situasjon Handlingar I framtida, ynskt situasjon Selje kommune som tenesteytar Ko u e si e kjer eoppgåver ligg i a for te esteyti g. Dette er oppgåver so skal løysast og so har ei fora kri g i lovverk, e keltvedtak eller gje o ko u ale vedtak. I rolla so te esteytar skal ko u e syte for at i byggara e får eit te estetilbod ed rett kvalitet og kapasitet. Dø e frå te esteytarrolla: bar ehage, skule og heildøg so sorg. Selje kommune som forvaltar Forvaltning handlar om administrering av felles verdiar. Kommunen har gjennom lovverk fått mynde til å forvalte deloppgåver innanfor sitt geografiske område. I rolla som forvaltar gjer kommunen vedtak som påverkar rettar og plikter til innbyggjarane. Forvaltning skjer etter lov og regelverk, både nasjonalt, regionalt og kommunalt. Innan ein del område har kommunen sjølv mynde til å definere regelverk, så lenge det ikkje strir med nasjonale føringar. Døme frå forvaltarrolla: byggesak og tildeling av heimetenester. 7

76 Selje kommune som samfunnsutviklar Sa fu sutvikli g ha dlar o å påverke det so skjer i sa fu et slik at det vert ei positiv utvikli g ed attraktive sa fu og gode levekår for i byggara e. Ko u e har ei rolle i å bidra til utvikli g av sa fu et i a for o råde so har høg prioritet eller o råde so har låg grad av y skt utvikli g. Her er det s akk o det ko u e vel å gjere uta o kjer eoppgåve e og det so er lovpålagt. For å opp å eir driv i ret i g av de y skte utvikli ga, i går ko u e ofte sa arbeid ed lokale, regio ale og asjo ale aktørar på vege ot ålet. Rolla so sa fu sutviklar ka følgjast opp både gje o politisk og ad i istrativt arbeid. Vi vil utdjupe a svaret for ha dli gar gje o arbeidet ed ko u edelpla ar og ha dli gsdele. Dø e frå sa fu sutviklarrolla: Sikre attraktivt bu- og æri gsareal, sa arbeide ed æri gsliv, lag og orga isasjo ar og vere katalysator for private i itiativ. 1.4.Demografiske forhold /utvikling i Selje kommune Selje kommune har store økonomiske utfordringar og gjennomføringskraft i høve ambisjonane i denne samfunnsplanen vil vere avhengig av dei økonomske føresetnaden i planperioden. Eit viktig element i den samanheng er demografien. Innbyggjartal og aldersamansetnad påverkar nivået på dei statlege overføringane direkte. Dette er tema som vert handsama i kommunedelplaner, men den demografiske utviklinga er vktig i langsiktig planlegging på alle områder. Tek difor med nokre sentrale grafar: SSB-prgnose , nedgang på 1,3 % 35 personar. Vekst i fylket 6,3 % Figur 1: Befolkningsutvikling , indeksert slik at nivået i 2000=100 8

77 SSB-prognose: år vekst 22,9 % 6-15 år vekst 4,2 % Figur 2: Utvikling i aldersgruppene 0-5 år og 6-15 år for Selje kommune , indeksert slik at nivået i 2000=100. Kilde: SSB. Ifølge SSB vil tal personar i aldersgruppa år auke relativt kraftig i dei neste åra. I aldersgruppa år er det venta moderat utvikling i dei næraste åra, og relativt kraftig vekst etter ca Ein ventar at tal personar i aldersgruppa over 90 år vert og redusert dei næraste åra auke etter Figur 3: Utvikling i aldersgruppene år, år og over 90 år for Selje kommune , indeksert slik at nivået i 2000=100 9

78 2.Tverrfaglege tema Vi har valt ut nokre tverrfaglege tema som vi meiner kommuneplanen bør ta omsyn til. Vi ynskjer at dei tverrfaglege temaa skal danne bakteppe for plan og handling. Planen har ein tidshorisont til Berekraftig utvikling Folkehelse Samfunnstryggleik og beredskap Selje kommune Interkommunalt samarbeid Universell utforming Likestilling og diskriminsering 2.1.Folkehelse Folkehelsearbeid vert definert som samfunnet sin innsats for å påvirke faktorer som direkte eller indirekte fremmer befolkningens helse og trivsel, forebygger psykisk og somatisk sykdom, skade eller lidelse, eller som beskytter mot helsetrusler, og arbeid for en jevnere fordeling av faktorer som direkte eller indirekte påvirker helsen. Selje kommune vil ha fokus på utjamning av sosiale ulikskapar og at innbyggjarane tek eit større ansvar for eiga for eiga helse. Selje kommune har eigen folkehelsekoordinator og folkehelse som tema kan du lese meir om i delplan for Idrett, fysisk aktivitet, friluftsliv og folkehelse. 10

79 2.2. Berekraftig utvikling Berekraftig utvikling vert definert som en utvikling som ivaretar dagens behov behov uten å ødelegge mulighetene for kommende generasjoner til å dekke sine Universell utforming Norge skal ratifisere FN-konvensjonen om rettane til menneske med nedsett funksjonsevne, og her vert universell utforming definert som utforming av produkter, omgivelser, programmer og tjenester på en slik måte at de kan brukes av alle mennesker, i så stor utstrekning som mulig, uten behov for tilpassing og en spesiell utforming. Universell utforming skal ikke utelukke hjelpemidler for bestemte grupper av mennesker med nedsatt funksjonsevne når det er behov for det Samfunnstryggleik og beredskap Syte for god beredskap ot kriser og ikkje ø ska he di gar. Ta o sy til sa fu ssikkerheit i all pla leggi g. Etablere gode syste for førebyggi g og ha dteri g av risiko. Selje kommune sitt arbeid med omsyn til samfunnstryggleik og beredskap er beskrive i Beredskapsplan for Selje kommune, vedteken i Kommunestyret i SAK 047/12 og planen er under revisjon. Planen er eit verktøy som skal brukast ved alle typar uønska hendingar eller situasjonar som er av ein slik karakter eller omfang som går ut over det som kan reknast som normalsituasjon og normalbelastning Likestilling og tiltak mot diskriminering Likestilling og diskriminering er vide tema som omfattar: Likestilling mellom kjønn Like rettar uavhengig av seksuell orientering og kjønnsidentitet Universell utforming Funksjonsnedsettingar Etnisk diskriminering 2.6. Interkommunalt samarbeid - kommunereform Selje kommune ser det viktige i godt og konstruktivt interkommunalt samarbeid. Interkommunalt samarbeid kan i kommunen sin utfordrande økonomiske situasjon, styrkje og sikre tenestetilbodet til innbyggjarane innanfor dei økonomiske rammene kommunen rår over. I tillegg er det utfordrande å dekke behovet for rett kompetanse og arbeidskraft. Kommunen ynskjer difor eit utstrekt samarbeid med andre kommunar, organisasjonar og 11

80 bedrifter. Ein del av dette er formalisert i dag m.a ved samarbeid om IKT, renovasjon, legevaktsamarbeid, revisjon. Selje kommune ynskjer også å inngå samarbeid med andre kommunar innan fleire område t.d læringsnettverk. Selje kommune skal vere aktiv og deltakande i prosessane kring kommunereformen. 3.Visjon, overordna mål og verdigrunnlag Visjon «Lys i tunnlen» Valet av Lys i tunnelen som visjon seier kanskje seg sjølv. Den einaste skipstunnelen i verda skal byggast innanfor Selje kommune sitt geografiske område og no ser det ut til å bli ein realitet. Det må vi ha i tankane i alt vi gjer, spesielt når det gjeld den langsiktige planlegginga vår. Visjonen vil dermed seie noko om vår næringsmessige satsing, som vi ynskjer skal byggast på bruk av dei gode naturressursane kommunen har. I tillegg ynskjer ein å vidareutvikle fyrtårna Vestkapp og klosteret på Selja og med skipstunnelen som eit nytt fyrtårn, må vi legge til rette for at dei landskapsmessige kvalitetane rundt oss vert ivaretekne, samstundes som ein dreg veksel på dei ringverknadar tunnelen gjev. Visjonen Lys i tunnelen fortel oss noko meir den gjev innbyggjarar, tilsette og dei som ser oss utanfrå, tru på oss og framtida. Overordna mål Selje kommune skal vere eit berekraftig og nyskapande samfunn som er attraktivt for næringsliv, innbyggjarar, arbeidskraft og eksterne samarbeidspartar. eit samfunn som med sin eigenart skaper vekstkraft, mangfald og kulturrikdom prega av kreativitet, engasjement, deltaking og inkluderande folkestyre innbyggjarfokusert og kvalitetsmedviten 4.Satsingsområde I dette kapittelet skal vi gå nærare inn i dei fem utvalde satsingsområda. Det er utarbeidd ein målsetnad for kvart satsingsområde som famnar om kva ein ynskjer å oppnå i planperioden perioden Målsetnaden skal ein nå ved hjelp av strategiar sett frå tenesteytar-, forvaltar-, og samfunnsutviklarperspektivet. Dei ulike satsingsområda vil vere grunnlaget for dei prioriteringane som vert gjorde i arealsamanheng, og i økonomi- og handlingsplanar. 12

81 4.1. Leve og bu Mål Det skal vere attraktivt å busetje seg i Selje kommune! I Selje kommune skal vi ha levande bygder der folketalet veks gjennom målretta innsats for omdømebygging og god infrastruktur. Selje kommune som tenesteytar vil ha oversikteleg og lett tilgjengeleg informasjon om: Bustadar, tomter, gjennomgangsbustadar, sal og utleige av eigedomar legge til rette for gjennomgangsbustadar, attraktive tomter arbeide for bustadsosial tilrettelegging utføre effektiv sakshandsaming med grunnlag i godt planverktøy (areal- og reguleringsplanar) ha oppdatert og informativ heimeside med opplysningar om som kven arbeider med kva i kommuneorganisasjonen(namn, e-postadr., bilde), oversikt over lag og organisasjonar i kommunen og ledige stillingar Selje kommune som forvaltar vil ta val basert på gode planverktøy. Arbeide for å få større stillingar gjennom prosjektet Heiltidsvalet Selje kommune som samfunnsutviklar vil auke folketalet: 100 nye-prosjektet må fullførast. ha levande byder: satse på Bu-lyst-prosjekt. legge til rette kvardagen for nye innflyttarar (språkkurs lokalt, møteplassar). styrke omdøme: fokus på vertskapsrolle. Avhengige av god lokalkunnskap. lag og organisasjonar. lokal historie / museum. natur marknadsføring heimeside. god infrastruktur: vegar, breiband, internett kvalifisert akuttilbod innan helse, brann og beredskap. bli lettare å pendle inn og ut av kommunen. 13

82 Landet - siste 5 år S. og Fj Selje Andel av befolkn. i tettstad A Andel arbeidsledige år B Folketilvekst siste 5 år C Gjennomsnittlig saksbeh.tid, D byggesaker m/12 v. frist Komm.avg vatn,avløp,feiing E Antal elevar kulturskule F Sitat frå folkemøte: Få ungdom tilbake Rullere 3.2 Helse sentrumsplan og omsorg Bygge gjennomgangsbustadar Bygge turløyper som er tilgjengelege for alle Vi må vere meir inkluderande og gjestfrie Etablere møteplassar 4.2.Helse og omsorg MÅL Mi helse mitt ansvar! Selje kommune skal ha tenestetilbod som sikrar trygge overgangar til alle fasar i livsløpet. I Selje kommune skal: ein legge til rette for folkehelsearbeid med fokus på førebygging tenestene bygge opp under brukarens ressursar- kvardagsrehabilitering tenestene ha effekt, vere trygge og sikre pasientar/brukarar ha høve til å medverke og vere involvert tenestene vere samordna, prega av kontinuitet og ressursane vere utnytta på ein god måte Selje kommune som tenesteytar vil 14

83 at brukarane skal oppleve tenestene som samordna, koordinert og tilpassa utarbeide god opplærings- og kompetanseplan auke tilbod og aktivitetar ha eit heilskapleg brukar-/pasientforløp Selje kommune som forvaltar vil legge til rette for utdanning og vidareutdanning av tilsette gå gjennom rutinar og system for tildeling av ressursar utarbeide kvalitetsstandardar Selje kommune som samfunnsutviklar vil ha fokus på folkehelse og førebyggjande arbeid ha ei robust legeteneste ta i bruk velferdsteknologi vidareutvikle demensomsorga styrke psykisk helse- og rusarbeid styrke IKT-området vere med i interkommunalt samarbeid UTFORDINGAR Andel årsverk med fagutdanning Legeårsverk pr innb Årsverk i sosialtenesta pr 1000 innb. A B C Mottakar av heimetenester pr 1000 innb over 80 år i % D Plassar i institusjon i % av innb 80 år og over Årsverk i sosialtenesta pr 1000 innb. E F 15

84 Sitat frå folkemøte: Godt utbygd heimeteneste Selje kommune er god på eldreomsorg Fokus på beredskap =beredskapsplan Sikre ambulansetenesta Folkehelse =førebygging av helseproblem Etablere landingsplassar for luftambulanse og Sea-king Lettare å kome i kontakt med lege. Bestille time via internett 4.3. Oppvekst MÅL I Selje kommune skal born og unge vere trygge i eit inkluderande og lærande oppvekstmiljø. Den einskilde får utvikle sin eigenart og alle skal kjenne seg sett og respektert. Selje kommune som tenesteytar vil 16 ha bemanning som stettar lovkrava ha eit tverrfagleg perspektiv på born sin oppvekst få på plass ordning for rullering av personalet fylgje opp drop-out elevar utvikle samfunnsengasjerte innbyggjarar skape identitet og tilhøyregheit til lokalmiljøet utvikle alle til å vere interesserte, deltakande og nyskapande medborgarar i sosiale, kulturelle og næringsmessige aktivitetar i eiga kommune Selje kommune som forvaltar vil sjå ressursane sine samla vere ein øvingsarena for studentar at uteområda skal takast i bruk. Selje kommune som samfunnsutviklar vil utvikle alle til å vere positivt interesserte, deltakande og nyskapande medborgarar i sosiale, kulturelle og næringsmessige aktivitetar i eiga kommune skape identitet og tilhøyregheit til lokalmiljøet gje god symjeopplæring der kompetansemåla i læreplanen vert nådde på alle trinna, kombinert med aktiv bruk av det maritime miljøet privat/offentleg «Badeland» i Selje. ha ein god og allsidig kulturskule.

85 ha 100% barnehagedekning på Leikanger, Selje og Flatraket utvikle samfunnsengasjerte innbyggjarar samarbeide med lag og organisasjonar om tilrettelegging av fritidstilbod for barn og unge. Dette kan også stette behov for tilsyn i feriane. at oppveksten skal fremje trivsel, samarbeid, demokrati, personleg utvikling, empati og etisk refleksjon. at dei tilsette i oppvekst skal vere utviklingsorienterte og endringsvillige. Dei skal ha god refleksjons- og fagkompetanse Andel barn 1-5 år med barnehageplass 2013 Andel barn med barnevernstiltak snitt siste 5 år Andel tilsette med førskolelærerutdanning 2013 Elevar pr lærar (personar) 2013 Grunnskulepoeng siste år Trivsel på skulen 2013 A B C D E F Sitat frå folkemøte: Nulltoleranse mot mobbing Auke fysisk aktivitet i skule og barnehage God kompetanse i skule og barnehage Bruke naturen som leikegrind Sommaropen barnehage Barnehageplass til alle 17

86 4.4. Næring og kultur MÅL I Selje kommune skal vi arbeide for å styrke eksisterande næringsliv, trygge eksisterande arbeidsplassar og legge til rette for nyetableringar. Selje kommune som tenesteytar vil legge til rette for at ein til ei kvar tid har industriareal tilgjenegeleg vere proaktiv i høve Stad skipstunell starte opp reguleringsarbeid i samband med Stad skipstunell legge til rette for å utnytte utviklingspotensialet i turisme som næring legge til rette for nye arbeidsplassar gjere det enkelt å etablere næringsverksemd Selje kommune som forvaltar vil i landbruket fokusere på: utvikling og modernisering ta vare på det det opne kulturlandskapet på Stadhalvøya lage plan for utbetring av utmarksgjerde i kommunen legge til rette for drift av utegangardyr å ta vare på gode landbruksareal 18 i næringslivet elles fokusere på: regulerte industriareal gode planverktøy betre infrastruktur service med omsyn til kultur fokusere på: kystkultur klostersenter fjellmiljø og turterreng dugnadsbasert aktivitet Selje kommune som samfunnsutviklar vil skape senter for fornybar energi bølgje og vind, skape informasjonssenter for kloster og Stad skipstunnel skape lønsam næring med utgangspunkt i Selje kloster legge til rette for utbygging av rorbuer

87 korte ned avstand til større flyplass hurtigbåtsamband nordover arbeide for å få ungdom tilbake satse på kommunikasjon moglegheiter for heimekontor legge til rette for fleirbrukshamn Sitat frå folkemøte: Bør fokusere på bustadbygging framfor industri i sentrum Unner kvarandre suksess! Motivere og legge til rette for privat næringsliv Etablere klostersenter Legge til rette for massedeponi og massetak både nordsida og sørsida Legge til rette for å bevare aktivitetstilbodet i bygdene Støtte det lokale Ta vare på grunderane 4.5. Samferdsel og kommunikasjon MÅL I Selje kommune skal vi arbeide for opprusting og rassikring av fylkes- og kommunale vegar, tenleg kollektivtilbod og god og trygg infrastruktur med tilfredstillande dekning, kvalitet og kapasitet. Vi vil også arbeide aktivt for eit best mogleg transporttilbod både på land og sjø. Selje kommune som tenesteytar vil bygge fleire gang- og sykkelvegar. Legge til rette for at fleire går eller syklar til skule og arbeid ruste opp kommunale vegar ha fokus på trafikksikring med veglys og nødvendig merking Selje kommune som forvaltar vil redusere antal kilometer kommunal veg oppdatere kommunal trafikktryggingsplan sørge for godkjend reguleringsplan vedrørande Stad Skipstunnell med tilhøyrande anlegg 19

88 legge til rette for trygg og effektiv sjøtransport ved å sikre avsetjing av naudsynt sjøareal for sikker manøvrering og ankring, samt tilstrekkeleg landareal for hamneoperasjonar. Selje kommune som samfunnsutviklar vil vere proaktiv i forhold til Stad skipstunnell: vere aktiv deltakar i styre og prosjektgruppe og arbeide for at prosjektet er ferdig planlagt og kvalitetssikra (KS2) våren 2017, då NTP skal rullerst for 4 årsperioden arbeide for å knyte saman og utvikle kysten vere pådrivar i høve RTP for å få utbetra fylkesvegane 618, 620 og 633 (rassikring) utføre planarbeid i arealdelen som byggjer opp om politiske prioriteringar for tiltak på fylkesvegnettet inkludert gang/sykkelvegar utvide eksisterande hurtigbåtsamband nordover arbeide for trafikktryggingstiltak: veglys, gang-sykkelveg, m.m. arbeide for utbetring av veg mellom Leikanger og Borgundvåg i samband med utvikling av industri arbeide for opprusting av Vestkappvegen arbeide for ras og flaumsikring sørge for godkjenning av reguleringsplan vedr. utbygging av fylkesvegprosjekt i kommunen kome med nødvendige innspel vedr. regionale og nasjonale samferdsleplanar vere pådrivar for utbygging av fiber / 4G bidra til regional og lokal samordning ved utbygging av breibandnett: stille krav om tilrettelegging av breiband ved ny utbygging. Vurdere økonomisk deltaking i utbyggingsprosjekt som ikkje har kommersielt grunnlag Kommunale bygg er/vert knytt til Nordfjordfiberen. æringsliv: Flatraket, Moldefjorden, Otneimneset, Industriområdet Stadlandet og verksemder i Selje sentrum. Flatraket, deler av Selje sentrum, Borgundvåg, planlagd utbygging i Arbeide for mobildekning i heile kommunen. Sitat frå folkemøte: Gode rutetilbod til næraste flyplass. Bevare offentlege transporttilbod! Fjordkryssing i Ytre, E 39 Fiber til alle husstandar Ruste opp kommunale vegar Ruste opp Fv.620 Bygge infrastruktur ved å nytte massane frå Stad skipstunell 20

89 5.Arealdel, reguleringsplanar og kystsoneplan Samfunnsdelen skal legge til rette for prioriteringar i arealdelen knytt til arealbehov for ulike funksjonar, val av infrastruktur, bustad- og næringspolitikk, kommunal service osv. 5.1.Gjeldande arealdel, reguleringsplanar og kystsoneplan Gjeldande arealdel er frå 1995 og er for lengst utdatert som styringsdokument. Arealdelen frå 1995 dekkjer heile arealet til kommunen på land. Kystsoneplanen regulerer kommunen sitt sjøareal. Gjeldande Kystsoneplan vart vedteken av Kommunestyret og er i likskap med arealdelen utdatert. Ein bør ta sikte på å rullere kystsoneplan og arealdel samstundes, for å hindre at dei to plandokumenta kjem i konflikt med einannan. Selje kommune har i tillegg ei rekkje reguleringsplanar som er detaljerte planar for mindre område. Gjeldande reguleringsplanar må takast omsyn til i planprosessen kring utarbeiding av ny arealdel. Forelda planar bør opphevast Planprogram og vidare framdrift av planarbeid Parallelt med arbeidet med samfunnsdel, arbeider Selje kommune med arealdelen. Det vart samla innspel til planprogrammet til arealdelen under folkemøta hausten Utkast til planprogram for arealdelen skal leggast ut til offentleg ettersyn samstundes med samfunnsdel. Framdriftsplan for arealdelen er ein del av planprogrammet. Sitat frå folkemøte: Areal til næring av viktig Regulerte hyttefelt Areal til utviding av kyrkjegardar Areal til aktivitetar i naturen: sykkelløype, paintball-bane Legge til rette for bustadbygging i strandsona Areal for djupvasskai Sikre areal for bustadsosial tilrettelegging 21

90 Saksprotokoll Organ: Fylkesutvalet Møtedato: Sak nr.: 10/ Internt l.nr. 7775/15 Sak: 13/15 Tittel: Selje - Kommuneplan - Samfunnsdel og Arealdel Behandling: Frå fylkesrådmannen låg det føre slik tilråding til vedtak: 1. Fylkesutvalet meiner kommuneplanframlegget tek tak i sentrale utfordringar for Selje kommune som samfunn og organisasjon. Planen set tydelege mål for samfunns-utviklinga. Planframlegget bør likevel og i nokon større grad: o o o prioritere mellom kva konkrete tiltak som må gjennomførast for å oppnå måla og kva tiltak ein elles ønskjer å gjennomføre. vise kva oppgåver kommunen må samhandle med andre kommunar eller regionalt nivå om for å sikre ei god utvikling vise kva oppgåver kommunen kan løyse internt og kva ein tenkjer å løyse i samarbeid med private og lokale organisasjonar. 2. Fylkesutvalet viser til arbeidet med regional plan for kysten som ein særskilt viktig arena framover for innspel og samarbeid. 3. Fylkesutvalet vil og utfordre kommunen til å vurdere korleis dei gjennom eigen samfunnsplan kan bidra til å følgje opp og bidra i realiseringa av regionale planar i høve friluftsliv, verdiskaping og folkehelse. 4. Fylkeskommunen ønskjer å gå i dialog med Selje kommune og dei andre kommunane i same bu-, arbeids- og serviceområde for å finne samarbeidsløysingar på område der fylkeskommunen kan bidra. Endringsframlegg: Kristeleg Folkeparti sette fram slikt framlegg som tillegg i punkt 3: Ta inn ordet «kultur» (etter verdiskaping) Avrøysting: Tilrådinga frå fylkesrådmannen og endringsframlegget frå Kristeleg Folkeparti vart samrøystes vedtekne. Dette gir følgjande endeleg vedtak:

91 1. Fylkesutvalet meiner kommuneplanframlegget tek tak i sentrale utfordringar for Selje kommune som samfunn og organisasjon. Planen set tydelege mål for samfunns-utviklinga. Planframlegget bør likevel og i nokon større grad: o o o prioritere mellom kva konkrete tiltak som må gjennomførast for å oppnå måla og kva tiltak ein elles ønskjer å gjennomføre. vise kva oppgåver kommunen må samhandle med andre kommunar eller regionalt nivå om for å sikre ei god utvikling vise kva oppgåver kommunen kan løyse internt og kva ein tenkjer å løyse i samarbeid med private og lokale organisasjonar. 2. Fylkesutvalet viser til arbeidet med regional plan for kysten som ein særskilt viktig arena framover for innspel og samarbeid. 3. Fylkesutvalet vil og utfordre kommunen til å vurdere korleis dei gjennom eigen samfunnsplan kan bidra til å følgje opp og bidra i realiseringa av regionale planar i høve friluftsliv, verdiskaping, kultur og folkehelse. 4. Fylkeskommunen ønskjer å gå i dialog med Selje kommune og dei andre kommunane i same bu-, arbeids- og serviceområde for å finne samarbeidsløysingar på område der fylkeskommunen kan bidra.

92 Side 1 av 12 Saksframlegg Saksbehandlar: Idar Sagen, Plan- og samfunnsavdelinga Sak nr.: 14/ Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i kommunane Askvoll, Førde og Naustdal. «Sunnfjordpakken» Fylkesrådmannen rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak: 1. Fylkeskommunen meiner landskapsrommet i området Førdefjorden og Dalsfjorden er stort, og at brorparten av dei 12 nye prosjekta ikkje vil påverke hovudinntrykket av fjord- og fjelllandskapet. For dei fleste prosjekta er ulempene for kulturminne og brukarinteresser som friluftsliv og reiseliv vurdert til å vere små eller moderate. For nokre få av prosjekta er dei negative konsekvensane så store at fylkeskommunen vil rå ifrå utbygging. Dette gjeld Fossevika i Askvoll og Marka i Førde. Dei negative konsekvensane av desse prosjekta vil først og fremst merkast lokalt, men også for eit større område når det gjeld landskap og brukarinteresser. Fylkeskommunen har mindre merknader til fleire av dei andre søknadene. 2. Torvik kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Tiltaket i øvre deler vil bety små ulemper for landskap, brukarinteresser og kulturminne, men den nedste fossen ved fjorden bør skjermast for utbygging. Det er foreslått viktige avbøtande tiltak, men om det skal gjevast løyve, bør slepp av minstevassføring frå inntaket aukast ytterlegare, til om lag 200 liter/sek. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 3. Ervikselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at minstevassføringa om sommaren vert auka til 200 liter/sek. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 4. Hellevang kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at røyrgate og tilkomstveg vert lagt slik at kulturminne og kulturmiljø ikkje vert skada eller øydelagde. Det bør vurderast å plassere kraftstasjonen lengre frå fylkesvegen. 5. Marka kraftverk, Førde. Fordelane ved dette prosjektet er vurdert til å vere mindre ein ulempene for allmenne og private interesser, og fylkeskommunen rår frå at det vert gitt løyve. Planlagde inngrep ved bygging av inntak høgt til fjells, boring av vassveg i fjell og redusert vassføring for fleire fossar kan ikkje forsvarast i høve til landskap og brukarinteresser. Eit redusert prosjekt med inntak t.d. ved Rimmavatnet kan bli vurdert annleis. I søknaden er det lagt til grunn ei relativt låg minstevassføring. I eit ev. redusert prosjekt, må det sleppast meir minstevassføring m.a. av omsyn til Markafossen som eit viktig landskapselement. 6. Vassbrekka kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Av omsyn til landskap, brukarinteresser og kulturminne må vassføringa om sommaren aukast, helst opp mot 5-persentilen, 906 liter/sek. 7. Anga kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Fylkeskommunen meiner likevel at utbyggingsstrekninga med fleire fossar og ei sentral plassering i høve til busetnad og turområde, må ha ei større minstevassføring om sommaren enn det som er omsøkt. Det må setjast krav om 5-persentil sommar, dvs. 1,7 m3/sek.

93 Side 2 av Stølselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. 9. Hundsåna kraftverk, Askvoll og Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. 10. Bakkeelva kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. I konsesjonsvilkåra må det setjast krav om at kulturminna og kulturmiljøet ved Trollefossen skal sikrast og takast vare på, utan inngrep i samband med utbygging. Dette omfattar også dam og andre installasjonar i tilknyting til elva. Fylkeskommunen ser dette som føresetnad for positiv tilråding om løyve. 11. Fossevika kraftverk, Askvoll. Fordelane ved dette prosjektet er vurdert til å vere mindre ein ulempene for allmenne og private interesser, og fylkeskommunen rår frå at det vert gitt løyve. Det er her lagt avgjerande vekt på at redusert vassføring i Fossedalselva med to flotte fossar vil bety store ulemper i forhold til landskap og brukarinteresser. Den særmerkte Fossedalsfossen og elva utgjer ein viktig del i samband med garden og det eldre tunmiljøet i Nedre Fossdal. Vikafossen er eit svært viktig landskapselement i fjordlandskapet. 12. Rørvika kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Av omsyn til landskap og brukarinteresser må minstevassføringa om sommaren aukast til minst 5- persentil, 112 liter/sek. Det må leggast vekt på støydemping ved kraftstasjonen, av omsyn til busetnaden rundt og at støy ikkje får bre seg ut over fjorden. 13. Øvre Redal kraftverk, Naustdal. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Terrenget opp Stølsbakken aust for Stølselva er svært bratt og anleggsvegen må gå i slyng for å vinne høgde. Rørgata skal gå parallelt med elva. Dette betyr store anleggsinngrep. Her må det takast omsyn til den gamle stølsvegen med murar og bru-kar. Saksutgreiing for kvar enkelt søknad ligg under eigne a-saker: 14/5094 nr. 4: Saksutgreiing for Torvik kraftverk i Førde kommune 14/5094 nr. 5: Saksutgreiing for Ervikselva kraftverk i Førde kommune 14/5094 nr. 6: Saksutgreiing for Hellevang kraftverk i Førde kommune 14/5094 nr. 7: Saksutgreiing for Marka kraftverk i Førde kommune 14/5094 nr. 8: Saksutgreiing for Vassbrekka kraftverk i Førde kommune 14/5094 nr. 9: Saksutgreiing for Anga Kraftverk i Førde kommune 14/5094 nr. 10: Saksutgreiing for Stølselva kraftverk i Førde kommune 14/5094 nr. 11: Saksutgreiing for Hundsåna kraftverk i Askvoll og Førde kommunar 14/5094 nr. 12: Saksutgreiing for Bakkelva kraftverk i Askvoll kommune 14/5094 nr. 13: Saksutgreiing for Fossevika kraftverk i Askvoll kommune 14/5094 nr. 14: Saksutgreiing for Rørvika kraftverk i Askvoll kommune 14/5094 nr. 15: Saksutgreiing for Øvre Redal kraftverk i Naustdal kommune Vedlegg: 1. Brev frå NVE Uttale frå Askvoll kommune, kommunestyret , sak 09/ Uttale frå Førde kommune, formannskapet , sak 09/15. Andre dokument som ikkje ligg ved: Konsesjonssøknader for 12 småkraftverk (Torvik, Ervikselva, Hellvang, Marka, Vassbrekka, Anga, Stølselva, Hundsåna, Bakkelva, Fossevika, Rørvika og Øvre Redal kraftverk). SAKSFRAMSTILLING

94 Side 3 av Kort omtale av dei 12 prosjekta det er søkt om løyve til Frå NVE har fylkeskommunen fått til uttale søknader frå fleire søkjarar om å bygge 12 småkraftverk i kommunane Askvoll (4), Førde (7) og Naustdal (1). NVE ønskjer at høyringsinstansane vurderer kvar sak for seg, men også alle sakene samla. Frist for uttale er sett til I eigne vedlegg ligg uttale frå kommunane med unntak av Naustdal, der vi ikkje har motteke uttale som gjeld Øvre Redal kraftverk. Saksutgreiing for kvar einskild søknad ligg ved. Torvik kraftverk i Førde kommune. Søkjar: Torvik Kraft AS Kraftverket vil nytte eit fall på 125 meter i Ervikselva med inntak på kote 125 og kraftstasjon ved fjorden. 830 meter vassveg er planlagt med profilboring i øvre del og nedgravd rørgate i nedre del. 300 meter anleggsveg langs røyrgata. Det skal ikkje byggast nye permanente vegar. Middelvassføringa er 1,86 m3/sek og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 3,5 m3/sek, dvs.188 %. Planlagt installert effekt er 3,6 MW og berekna produksjon vert 11,9 GWh. Planlagt minstevassføring: 108 l/s sommar og 80 l/s vinter. Utbyggingsprisen er berekna til 2,93 kr/kwh. Torvik kraftverk og Ervikselva kraftverk er konkurrerande prosjekt. «Sunnfjordpakken» og andre kraftverk/prosjekt i området (kart utarbeidd av NVE). Dei 12 prosjekta i «Sunnfjordpakken»: Grøne firkantar med raud prikk. Andre søknader: Grøne firkantar. Konsesjonsfrie: Gule firkantar. Prosjekt som har fått konsesjon: Raude firkantar med svart prikk. Utbygde kraftverk: Raude firkantar. Ervikselva kraftverk i Førde kommune. Søkjar: NK Småkraft AS. Kraftverket vil nytte eit fall på 178,5 m i Ervikselva med inntak ved utløpet til Øygardsvatnet, kote 198,5 og kraftstasjon, kote 20. Vatnet er planlagt regulert ein meter, med HRV på kote 198,5 og LRV på kote 197,5. Alternativ utbyggingsløysing er utan regulering. 2,2 km vassveg er planlagt som kombinert borehol og nedgravd rørgate. 700 meter anleggsveg langs rørgata. 150 meter permanent tilkomstveg til kraftstasjonen. Middelvassføringa er 1,7 m3/sek og planlagt maksimal slukeevne på 3,7 m3/s, dvs. 217%. Installert effekt vil bli 5,49 MW og venta produksjon 16,6 GWh med regulering, og 15,5 GWh utan regulering av Øygardsvatnet. Planlagt minstevassføring er 100

95 Side 4 av 12 l/s sommar og 80 l/s vinter. Utbyggingsprisen er berekna til 3,13 og 3,45 kr/kwh. Ervikselva kraftverk og Torvik kraftverk er konkurrerande prosjekt. Hellevang kraftverk i Førde kommune. Søkjar: Norges Småkraftverk AS. Kraftverket vil nytte eit fall på 103 meter i Hellevangselva med inntak på kote 129 og kraftstasjon på kote meter vassveg er planlagt nedgravd/sprengt delvis i og langs eksisterande traktor- /kjerreveg. Nødvendig anleggsveg skal gjerast om til køyresterkt terreng. Tilkomst til kraftstasjonsområdet frå fylkesveg 609. Middelvassføringa i elva er 1,14 m3/sek og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 2,4 m3/sek, dvs. 210%. Installert effekt vil bli 2,0 MW og venta produksjon 6,7 GWh. Planlagt minstevassføring: 85 l/sek sommar og 45 l/s vinter. Utbyggingsprisen er berekna til 4,98 kr/kwh. Marka kraftverk, Førde kommune. (Inntaket ligg i Gaular) Søkjar: Norges Småkraftverk AS. Kraftverket vil nytte eit fall på 470 meter i Lysaelva/Markafossen med inntak på kote 708 og kraftstasjon på kote meter vassveg er planlagt med profilboring. 36 meter nedgravd rørgate mellom kraftstasjonen og tunnelpåhogget. For tilkomst til kraftstasjonen er det planlagt 350 m ny permanent veg. Det skal ikkje byggast veg til inntaket. Middelvassføringa er 460 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 890 l/s, dvs. 193 %. Installert effekt vil bli 3,5 MW og venta produksjon på 12,3 GWh. Det vil bli redusert vassføring langs ei 2,5 km lang elvestrekning i Lysaelva med Markafossen. Planlagt minstevassføring er 25 l/s heile året. Utbyggingsprisen er berekna til 4,57 kr/kwh. Vassbrekka kraftverk i Førde kommune. Søkjar: Vassbrekka Kraft AS. Kraftverket vil nytte eit fall på 162 meter med inntak på kote 392 i Stoelva og kote 392 i Anga, med kraftstasjon på kote ,8 km vassveg er planlagt nedgravd/nedsprengd. For tilkomst til inntaket i Anga er det planlagt bygging av 200 m veg. Middelvassføringa er 2,5 m3/sek og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 3,75 m3/s, dvs. 150 %. Installert effekt vil bli 5 MW og venta produksjon 20,5 GWh. Det vil bli redusert vassføring på ei 2,5 km lang elvestrekning i Anga, og 300 m lang elvestrekning i Stoelva. Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 150 l/s om sommaren og 110 l/s resten av året. Utbyggingsprisen er berekna til 2,80 kr/kwh. Anga kraftverk i Førde kommune. Søkjar: Anga kraft SUS. Kraftverket vil nytte eit fall på 56 meter i Anga med inntak på kote 79 og kraftstasjon på kote 23. 1,1 km vassveg er planlagt som nedgravd/nedsprengt rørgate. Det må byggast 50 meter ny veg til inntaket og eksisterande veg til kraftstasjonsområdet må oppgraderast. Middelvassføringa er 8,1 m3/sek og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 12,50 m3/sek, dvs.154 %. Installert effekt vil bli 5 MW og venta kraftproduksjon 19 GWh. Planlagt minstevassføring er 900 l/s heile året. Utbyggingsprisen er berekna til 3,61 kr/kwh. Stølselva kraftverk i Førde kommune. Søkjar: Stølselva Kraft SUS. Kraftverket vil nytte eit fall på 310 meter i Stølselva med inntak på kote 445 og kraftstasjon på kote 135. Det vil bli redusert vassføring over ei 1,4 km lang elvestrekning. Vassvegen er planlagt nedgravd/nedsprengt. Det må byggast 40 meter ny veg fram til inntaket og 200 m ny veg til kraftstasjonen. Noverande traktorveg må rustast opp. Middelvassføringa er 450 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 850 l/s, dvs.188%. Installert effekt vil bli 2,2 MW og venta produksjon 6 GWh. Planlagt minstevassføring er 20 l/s heile året. Utbyggingsprisen er berekna til 3,85 kr/kwh. Hundsåna kraftverk i Askvoll og Førde kommunar. Søkjar: Nordkraft Vind og Småkraft AS. Kraftverket vil nytte eit fall på 277,5 m i Hundsåna med inntak på kote 282,5 og kraftstasjon i fjell på kote 5. Hestvikvatnet er planlagt regulert 0,5 meter mellom LRV kote 282 og HRV kote 282,5. Det er planlagt 370 meter vassveg i fjell. Tunnelmasser er planlagt deponert på landbruksareal i Hestvika vest for elva sitt utløp i fjorden. Det vil bli tilkomst til kraftstasjonen frå fylkesveg 609. Middelvassføringa er 0,565 m3/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 1,7 m3/s, dvs. 300%. Installert effekt vil bli 4,1 MW og venta kraftproduksjon er 9,9 GWh. Det vil bli redusert vassføring over ei 1,5 km lang elvestrekning med Hundsånafossen. Planlagt minstevassføring er 20 l/sek heile året. Utbyggingsprisen er berekna til 4,9 kr/kwh. Bakkeelva kraftverk i Askvoll kommune. Søkjar: Trollekraft AS. Kraftverket vil nytte eit fall på 222 m i Bakkeelva med inntak på kote 253,5 og kraftstasjon på kote 31,5. Det er planlagt 1,5 km vassveg nedgravd/nedsprengd langs austsida til elva. Det er planlagt permanent veg til inntaket ved å ruste opp eksisterande skogsveg og å bygge 550 m ny veg. Middelvassføringa er 0,73 m3/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 1,4 m3/s, dvs. 191%. Installert effekt vil bli 2,5 MW og venta kraftproduksjon 8 GWh. Planlagt minstevassføring er 28 l/s heile året. Utbyggingsprisen er berekna til 3,38 kr/kwh.

96 Side 5 av 12 Fossevika småkraftverk i Askvoll kommune. Søkjar: Småkraft AS. Kraftverket vil nytte eit fall på 221 meter i Fossedalselva med inntak på kote 225 og kraftstasjon på kote meter vassveg er planlagt som sjakt/tunnel. Siste 120 meter som nedgravd rørgate. Massar frå tunnel er planlagt nytta til molo og kai ved kraftstasjonen. Overskotsmassar er planlagt dumpa i fjorden. Det er ikkje planlagt permanente veger og inntaket skal byggast med helikopter. Middelvassføringa er 1,73 m3/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 2,94m3/s, dvs. 169 %. Installert effekt vil bli 5,76 MW og venta produksjon 18,6 GWh. Det vil bli redusert vassføring over ei 1,5 km lang elvestrekning med Vikafossen og Fossedalsfossen. Planlagt minstevassføring er 400 l/s for sommarperioden og 120 l/s resten av året. Utbyggingsprisen er berekna til 2,95 kr/kwh. Rørvika kraftverk i Askvoll kommune. Søkjar: Rørvika Kraftverk SUS. Kraftverket vil nytte eit fall på 227 meter med inntak på kote 230 i Storelva og Stølselva, samt kraftstasjon på kote meter vassveg på er planlagt nedgravd/nedsprengd. Ein liten bekk skal overførast til inntaket i Stølselva. For tilkomst til kraftstasjonen er det planlagt opprusting av 220 m eksisterande veg. Det er planlagt permanente vegar til begge inntaka med samla lenge 1300 m. Middelvassføringa er 560 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 1000 l/s, dvs. 178%. Installert effekt vil bli 1,93 MW og venta kraftproduksjon 6,2 GWh. Planlagt minstevassføring 65 l/s frå inntaket i Storelva og 35 l/s frå inntaket i Stølselva om sommaren og tilsvarande 20 l/s og 10 l/sek resten av året. Utbyggingsprisen er berekna til 3,69 kr/kwh. Øvre Redal kraftverk i Naustdal kommune. Søkjar Øvre Redal Kraft AS. Kraftverket vil nytte eit fall på 420 m i Leiteelva med inntak på kote 480 og kraftstasjon på kote 60. Det er søkt om å overføre vatn frå Stølselva til Leiteelva. Overføringa er planlagt som ein kombinasjon av rørgate på 300 m og ein frittrennande bekk. Vassvegen på 1350 meter er planlagt nedgravd/nedsprengt. Det er planlagt 1,5 km ny veg til inntaket. Middelvassføringa er 276 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 500 l/s, dvs.181%. Planlagt installert effekt er 1,7 MW og venta kraftproduksjon 5,5 GWh. Det vil bli redusert vassføring over ei 1,6 km lang strekning i Leiteelva og 300 m i Stølselva. Planlagt minstevassføring er 20 l/s frå inntaket i Leiteelva og 6 l/s frå inntaket i Stølselva, heile året. Utbyggingsprisen er berekna til 3,45 kr/kwh. 2. Bakgrunn for saka Samla plan for vassdrag Stortinget vedtok i 2005 at vasskraftprosjekt med ein planlagt installasjon opp til 10 MW eller med ein årsproduksjon opp til 50 GWh er fritekne for vurdering i Samla plan. Dei 12 prosjekta i «Sunnfjordpakken» er alle mindre enn dette, men nokre av prosjekta er vurdert i Samla plan tidlegare. Torvik kraftverk, sitat s i søknaden. Ervikselva er med i Samla Plan for vassdrag (St.meld. nr 53, ). Her er elva plassert i kategori II og omhandlar ei større utbygging av vassdraget med 3 meter regulering av Karstadvatnet. Kategori II anlegg i Samla plan er konfliktfylte og såleis kan ikkje takast til behandling utan nærare avklaring. I SP-rapporten er dei negative konsekvensane sett opp slik: - Middels negative: Friluftsliv, fisk, jord- og skogbruk. - Små negative: naturvern, vilt, forureining og kulturminnevern Konfliktane knytt til det omtala anlegget i Samla plan er mykje knytt til dei øvre delane av tiltaksområdet: Oppdemming av Karstadvatnet vil kunne endre isforholda og grunnvatnet for tilliggande område. I tillegg vil eit inntak verte synleg frå fylkesvegen. Tørrlegging av ei lang elvestrekning frå vatnet til fjorden er teke med som eit viktig konfliktområde. Torvik Kraft AS tek omsyn til dei vurderingar som Samla plan har lagt til grunn. Denne konsesjonssøknaden omhandlar ikkje dei konfliktane som Samla Plan beskriv, men er ei skånsam utbygging av nedre del av elva. Anlegget planlegg slepp av monaleg minstevassføring for å kunne ta i vare dei kvalitetar som vassdraget har innanfor tiltaksområdet. Samla sett er Torvik Kraft eit lite konfliktfylt tiltak og er ikkje i strid med vurderingane i Samla Plan. Ervikselva kraftverk, sitat s. 21 i søknaden. Ervikselva er behandlet i Samlet plan for vassdrag (St. meld. nr. 53, ), og er blitt plassert i kategori II. Prosjektet er trolig satt i kategori II fordi det ble vurdert å være en kostbar utbygging (kostnadsklasse III). Prosjektet i Samlet plan er tilsvarende det som det søkes om her, men har noe lavere installasjon (3 MW) og produksjon (14 GWh). Prosjektet omfatter dessutan 3 meter regulering av Karstadvatn (197,5 200,5 moh). Vassbrekka kraftverk, Førde, sitat s. 21 i søknaden. Angedalselva er tidligare (1984) handsama i Samla Plan for vassdrag i Sogn og Fjordane; Jølstra. I Samla Plan vert det skissert tre alternativ for å nytte vatnet i Angedalselva (Botnavatnet I- II-III): Alternativ 1 galdt overføring av Botnavatnet til Nausta. Nausta er i dag varig verna.

97 Side 6 av 12 Alternativ 2 var tenkt å nytte fallet mellom Botnavatnet og Jølstravatnet, med regulering av Botnavatnet og overføring av Svidalselva til tillaupstunnelen mot Jølstravatnet. Alternativ 3 var tenkt som eit småkraftverk som skulle nytte eit fall på 100 m i Angedalselva med overføring av sideelvar og 3 m regulering av Botnavatnet. Kraftstasjonen var tenkt lokalisert ved støylen Øyane. Fossevika kraftverk, Askvoll., sitat s i søknaden. Fossdalsvassdraget er en del av et større prosjekt behandlet i SP-rapport nr. 36 Skorvenvassdraget (Leknesvatn, Fossdal og Krokavatn) fra 2001 der det ble vurdert to utbyggingsalternativ. Begge alternativene ble plassert i kategori II pga. sterk lokal motstand og til dels store negative konsekvenser. Skorvenvassdraget er tidligere utbygd med kraftverkene Øvre og Nedre Markavatn, som utnytter fallstrekningen fra Markavatn til Førdefjorden. I 2000 ble det utarbeidet utbyggingsplaner for Skorvenvassdraget og Fossdalsvassdraget for behandling i Samlet plan. Planene omfattet tre alternativer, A, B og C, hvor Fossdalsvassdraget er inkludert i alternativ B og C. I 2001 ble planene presentert i en vassdragsrapport som ble sendt på høring samme år. I Fylkesmannen sin innstilling ble samtlige alternativ foreslått plassert i kategori I. I vedtak om endelig plassering, datert , er alternativ A plassert i kategori I. Alternativ B og C er plassert i kategori II (gr. 7). I DN og NVE sin vurdering for endelig plassering, er sterk lokal motstand og dels store negative konsekvenser de viktigste begrunnelsene for å flytte alt. B og C fra kat. I til kat. II. I 2004 søkte Småkraft AS NVE om å få flytte en alternativ løsning til kategori I, alternativt fritak fra en behandling i Samlet plan. Av de alternativene som ble behandlet i Samlet plan var det alternativ B som lignet mest på omsøkt prosjekt (Fossevika kraftverk). Alternativ B innebar bl.a. inngrep i fjellområdene med vegbygging, overføringer av to nabovassdrag med kanaliseringer, og regulering av to vann. De største endringene i forhold til Samla plan alt. B var at overføringen fra Rivedalsvassdraget (der det i dag er utbygd et elvekraftverk) og regulering av Fossdalsvatn og Krokavatn utgikk. På bakgrunn av en teknisk/økonomisk vurdering mente NVE at det omsøkte prosjektet kunne plasseres i kat. I slik at det kunne konsesjonsbehandles. Søknadene ble oversendt for videre avklaring i Samlet plan om konfliktnivået var redusert og mindre lokal motstand før NVE i samråd med DN skulle fatte endelig vedtak. Før endelig avklaring i NVE/DN vedtok Stortinget i mellomtiden den å heve grensen for behandling i samlet plan til 10 MW installert effekt/årsproduksjon på 50 GWh. Det ble dermed gitt anledning til å søke om konsesjon for en utbygging i Fossedalen. På grunn av lokal motstand mot prosjektet den gangen, la Småkraft AS videre arbeid med prosjektet på vent. Småkraft AS har i forhold til alternativene i Samla Plan-prosjektet fra 2001 tatt kontakt med SFE vedrørende prosjektene i SP-rapport nr. 36 for å avdekke mulige konflikter i forhold til en utbygging av Fossevika kraftverk. Fra SFE blir det opplyst at de i 2005 søkte fritak for Leknesvatn kraftverk i Askvoll kommune som tilsvarer alternativ A i SP-prosjektet og fikk konsesjon her i I tillegg er det gitt konsesjon i 2003 for et småkraftverk i Rivedalselva som var en del av alternativ B og som er i drift i dag. SFE har ingen rettigheter i Fossdalsvassdraget eller videre planer i området som vil være i konflikt med Fossevika kraftverk. Rørvika kraftverk, Askvoll. Øvre deler av Storelva er vurdert før med tanke på overføring av Nipevatnet og Tobbedalsvatnet til Blåvatnet og vidare til Bjørnastigsvatnet/Skorvenvassdraget. Det er også vurdert overføring i samband med eit prosjekt der Krokavatnet var tenkt regulert. Regional plan med tema knytt til vasskraftutbygging. Delområda Dalsfjorden og Jølstra Den regionale planen vart vedteken i fylkestinget i Det er vedteke retningslinjer for ulike arealinteresser, m.a. for landskap og friluftsliv. Til arealinteressene er det gitt prioritet etter ein tredelt skala, dvs. prioritet 1-3: 1. prioritet: Interesser av eineståande verdi. Inngrep som vil innebere bortfall eller vesentleg reduksjon i slike arealinteresser, skal unngåast. Føre-var-prinsippet skal leggast til grunn. 2. prioritet: Interesser av svært stor verdi. Føresetnader for positiv tilråding skal vere at søknadsmaterialet kan dokumentere stor verdiskaping og/eller at verdien til aktuelle arealinteresser kan oppretthaldast etter utbygging. 3. prioritet: Interesser av stor verdi. Føresetnader for positiv tilråding skal vere at søknadsmaterialet kan dokumentere at utforming av kraftverket, og avbøtande tiltak, i stort monn reduserer eventuelle konfliktar i høve til aktuelle arealinteresser. I planen er det definert og markert fjordlandskap i heile fylket: Fjordar og innsjøar større enn 7 km2. Fjordlandskapet dekker heilt eller delvis aktuelle utbyggingsområde (9 søknader) i delområde Dalsfjorden. Aktuelle utbyggingsområde (3 søknader) i delområde Jølstra ligg ikkje i fjordlandskap. I planen er det ikkje gitt retningslinjer for fjordlandskap åleine. I delområde Dalsfjorden som også dekker ytre deler av Førdefjorden, er det markert 12 fossar/ stryk som er eller har vore viktige landskapselement. Fossedalsfossen og Vikafossen ved Dalsfjorden som vil bli påverka av Fosssevika kraftverk, er mellom desse. Dette gjeld også Hundsånafossen ved Førdefjorden (Hundsåna kraftverk). Vikafossen og Hundsånafossen ligg i

98 Side 7 av 12 fjordlandskap og får i tråd med retningslinene 2. prioritet. Fossedalsfossen som ligg utanfor fjordlandskap, får 3. prioritet. Trollefossen i Holmedal ligg i utkanten av fjordlandskapet, inntaket ligg utanfor fjordlandskap. Trollefossen er ikkje markert som viktig landskapselement. Tiltaksområdet for Rørvika kraftverk ligg i fjordlandskap, men elvane er ikkje markerte som viktige landskapselement i fosselista. Øvre delen av Marka kraftverk med Markafossen oppe i fjellet sør for Solheimsdalen ligg i regionalt viktig friluftsområde som har få eller ingen menneskelege inngrep. 2. prioritet vil gjelde her. I delområde Jølstra er det markert 20 fossar/stryk som er eller har vore viktige landskapselement. Kvamsfossen som ligg i tiltaksområdet til Anga kraftverk, er mellom desse. Denne fossen ligg ikkje i fjordlandskap og får 3. prioritet. Fylkesdelplan for arealbruk (år 2000) Friluftsområde med nasjonal og regional verdi er markert i denne planen. Fossedalselva med Fossedalsfossen og Vikafossen der Fossevika kraftverk er planlagt, ligg i friluftsområde med regional verdi, nr. 50 Blægja. I tråd med fylkeskommunen sin regionale plan skal regionale friluftsområde med få eller ingen menneskelege inngrep ha prioritet 2. Kraftlinjene som går gjennom området gjer likevel at denne retningslinja ikkje vil gjelde. Inntaket til Marka kraftverk ligg innafor det same området. Her vil retningslinja som nemnt gjelde. Dvs. prioritet 2. Regionalt viktige friluftsområde er vist med grøn skravur. Område nr. 50, Blægja midt i bildet. Naustdal Gjengedal Landskapsvernområde (LVO, oppretta i 2009) Del av landskapsvernområdet er vist med raud skravur øvst til høgre på kartet under. Dei to inntaka til Vassbrekka kraftverk ligg nær grensa til Naustdal- Gjengedal LVO. Kartet viser også friluftsområde med nasjonal og regional verdi i indre deler av tiltaksområdet: Grøn skravur.

99 Side 8 av 12 Vassforskrifta Dei tre utbyggingskommunane ligg i vassområde Sunnfjord i vassregion Sogn og Fjordane. Forvaltningsplan for vassregionen er lagt ut på høyring til Gjennomføring av forvaltningsplanen skal skje i perioden I søknaden for Vassbrekka kraftverk er det sagt at Angedalselva har karakteristikken «moderat økologisk tilstand» på grunn av avrenning frå landbruket. Frå fylkesatlas, Verneplan for vassdrag: Nausta, Storelva med Laukelandsfossen og Gaularvassdraget. Nasjonale laksefjordar Førdefjorden og indre del av Dalsfjorden er registrert som nasjonale laksefjordar.

100 Side 9 av Søkjarane sine vurderingar av samla verknadar/sumverknader I alle dei 12 søknadene er det vurdert moglege sumverknader av kvar enkelt utbygging sett i høve til kraftverk som er utbygde, kraftverk som har fått konsesjon og nye prosjekt det er søkt om i området. Desse vurderingane er omtalt/sitert i saksutgreiingane til dei 12 prosjekta som følgjer saka. Ingen av søkjarane har konkludert slik at det aktuelle prosjektet eller andre det er søkt om, bør leggast til bort på grunn av sumverknader. 4. Andre sitt syn på dei 12 søknadene Askvoll kommune, kommunestyret, , sak 09/15: 1. Hundsåna kraftverk Askvoll kommune er positiv til at Hundsåna kraftverk vert bygd ut. Det må takast omsyn til framtidig vegtunell forbi området. 2. Rørvika kraftverk Kommunen er positiv til utbygging av Rørvika kraftverk, men meiner ein bør prøve å finne tekniske løysingar som gir mindre inngrep i naturen. Minstevassføring i Stølselva bør aukast ihht. søknaden for å sikre gyteforholda for sjøaure. 3. Bakkeelva kraftverk Kommunen er positiv til utbygging av Bakkeelva kraftverk. 4. Fossevika kraftverk Askvoll kommune går i mot at Fossevika kraftverk vert bygd ut. Området har stor friluftsverdi lokalt og regionalt, i tillegg til viktige kulturminne- og kulturlandskapsverdiar. Førde kommune, formannskapet , sak 09/15. Førde kommune rår til at dei merknader som går fram av rådmannen si saksutgreiing, datert vert lagt til grunn i NVE si handsaming med desse korrigeringane:: 1. Setninga «Rådmannen tilrår alternativ 2», side 12 i saksutgreiinga vert stroken 2. Førde kommune er svært positiv til utbygging av småkraftverk i kommunen. Førde kommune rår til at det vert gitt konsesjon for desse kraftverka: Vassbrekka kraftverk Anga kraftverk Stølselva kraftverk Hellevang kraftverk Marka kraftverk Ervikselva kraftverk Hundsåna kraftverk Naustdal kommune. Naustdal kommune har meldt frå om at dei er forsenka i si sakshandsaming av Øvre Redal kraftverk. Kommunen vil truleg be om utsett frist. Saksutgreiing vil truleg vere klar til FU-møtet Vurderingar og konklusjonar i saksutgreiingane for dei 12 prosjekta Fylkesrådmannen har vurdert dei 12 prosjekta kvar for seg, jf. dokument 4-15 som følgjer saka. Torvik kraftverk Fylkesrådmannen meiner at tiltaket i øvre deler vil bety små ulemper for landskap, brukarinteresser og kulturminne, men meiner at den nedste fossen ved fjorden bør skjermast for utbygging. Det er foreslått viktige avbøtande tiltak, men om det skal gjevast løyve, bør slepp av minstevassføringa frå inntaket aukast ytterlegare, til om lag 200 liter/sek. Ervikselva kraftverk Fylkesrådmannen vurderer at tiltaket samla sett vil innebere moderate ulemper i høve til landskap, brukarinteresser og kulturminne. Søkjaren foreslår ei minstevassføring på 100 ev. 110 liter/sek. Av omsyn til landskap og brukarinteresser meiner fylkesrådmannen at dette er for lite, og ønskjer at minstevassføringa om sommaren vert auka til 200 liter/sek. Med dette som føresetnad vil fylkesrådmannen rå til utbygging i tråd med alternativ 1. Hellevang kraftverk

101 Side 10 av 12 Fylkesrådmannen meiner at tiltaket vil bety moderate konfliktar i høve til landskap, brukarinteresser og kulturminne, og vil rå til at det vert gitt løyve til utbygging. Det er ein føresetnad at røyrgate og tilkomstveg vert lagt slik at kulturminne og kulturmiljø ikkje vert skada eller øydelagde. Det bør vurderast å plassere kraftstasjonen lenger frå fylkesvegen. Marka kraftverk Fylkesrådmannen meiner at aktuelle inngrep ved bygging av inntak, boring av vassveg i fjell og redusert vassføring for fossane ovanfor Rimmavatnet, ikkje kan forsvarast i høve til landskap og brukarinteresser, og vil rå i frå at det vert gitt løyve til utbygging. Eit redusert prosjekt med inntak t.d. ved Rimmavatnet kan bli vurdert annleis. I søknaden er det lagt til grunn ei relativt låg minstevassføring. Fylkesrådmannen legg til grunn at det i eit ev. redusert prosjekt, vert lagt opp til ei større minstevassføring m.a. av omsyn til Markafossen som eit viktig landskapselement. Vassbrekka kraftverk Angedalen er ein av fleire innfallsportar til Naustdal- Gjengedal landskapsvernområde, og tiltaksområdet er mykje brukt i friluftssamanheng. Elva er eit viktig landskapslement og redusert vassføring vil difor ha negativ verknad. Dei største ulempene for Øyastølen og Indrebøstøylen er bortføring av vatn, som i dag er ein vesentleg del av stølsmiljøet. Tilsiget frå restfeltet mellom inntaka og kraftstasjonen og slepping av minstevassføring vil redusere negative verknader, men ikkje nok. Minstevassføringa om sommaren bør difor aukast opp mot 5-persentilen, 906 liter/sek. Gitt ein slik føresetnad, meiner fylkesrådmannen at tiltaket vil bety moderate konfliktar i høve til landskap, kulturminne og brukarinteresser, og vil rå til at det vert gitt konsesjon. Anga kraftverk Fylkesrådmannen meiner at utbyggingsstrekninga med fleire fossar og ei sentral plassering i høve til busetnad og turområde, må ha ei større minstevassføring om sommaren enn det som er lagt til grunn i søknaden. Det må settast krav om 5-persentil sommar, 1,7 m3/sek. Utover dette meiner fylkesrådmannen at tiltaket vil bety moderate negative konsekvensar i høve til landskap, kulturminne og brukarinteresser, og vil rå til at det vert gitt konsesjon. Stølselva kraftverk Fylkesrådmannen meiner at tiltaket vil bety små konfliktar i høve til landskap, brukarinteresser og kulturminne, og vil rå til at det vert gitt konsesjon. Hundsåna kraftverk Hundsåna-prosjektet er ikkje spesielt godt sett ut frå ein økonomisk synsstad, men det har ein viktig tilleggsfunksjon ved at ferdsel langs fylkesvegen vil bli tryggare etter utbygging. Fylkesrådmannen meiner at interessene knytt til fossen som landskapselemnet, må vike til fordel for interessene knytt til tryggare ferdsel langs fylkesvegen. Fylkesrådmannen vil difor rå til at det vert gitt løyve til utbygging. Bakkeelva kraftverk Forslaget om å sleppe ei minstevassføring tilsvarande alminneleg lågvassføring/ 5-persentil vinter, er vurdert til å vere tilfredsstillande. Dette er m.a. sett i samanheng med vassføringa frå Brekkeeleva og sidebekkar som i middel vil gje ei vassføring i Bakkeelva på 522 liter/sek like oppstrøms den planlagde kraftstasjonen. I konsesjonsvilkåra må det settast krav om at kulturminna og kulturmiljøet ved Trollefossen skal sikrast og takast vare på, utan inngrep i samband med utbygging. Dette omfattar også dam og andre installasjonar i tilknyting til elva. Fylkesrådmannen ser dette som føresetnad for positiv tilråding om løyve. Utover kulturminnemiljøet ved Trollefossen, konkluderer fylkesrådmannen med at tiltaket vil bety små konfliktar i høve til landskap, friluftsliv og kulturminne. Fossevika kraftverk Tiltaket det er søkt om, er eit godt prosjekt sett frå ein økonomisk synsstad, og når det meste av vassvegen vert lagt i fjell, vil det bli moderate ulemper knytt til tekniske anlegg. Redusert vassføring i Fossedalselva med to flotte fossar vil derimot bety svært store ulemper i forhold til landskap, brukarinteresser, friluftsliv og opplevingsverdiar. Den særmerkte Fossedalsfossen og elva utgjer ein viktig del i samband med garden og det eldre tunmiljøet i Nedre Fossdal. Vikafossen er eit svært viktig landskapselement i fjordlandskap. Laukelandsfossen som er verna mot vasskraftutbygging, er sjølvsaget endå viktigare, og til saman utgjer dei to fossane eit landskapsbilde som

102 Side 11 av 12 er unikt langs fjordane i fylket. Fylkesrådmannen meiner at dette landskapsbildet må skjermast for utbygging, og vil difor frå at det vert gitt løyve til utbygging. Rørvika kraftverk Fylkesrådmannen meiner at tiltaket vil innebere moderate konfliktar i høve til landskap, friluftsliv og kulturminne, og vil rå til at det vert gitt konsesjon. Av omsyn til landsskap og brukarinteresser må minstevassføringa om sommaren aukast til minst 5-persentil, dvs. 112 liter/sek. Det må leggast vekt på støydemping ved kraftstasjonen, både av omsyn til busetnaden rundt og slik at støy ikkje får bre seg ut over fjorden. Øvre Redal kraftverk Terrenget opp Stølsbakken øst for Stølselva er svært bratt og anleggsvegen må gå i slyng for å vinne høgde. Rørgata skal gå oppover parallelt med elva. Dette betyr store anleggsinngrep. Her må det takast omsyn til den gamle stølsvegen med murar og brukar. Høgare oppe vil inngrepa bli meir moderate. Tiltaka vil bli svært synlege lokalt over mange år før det gror til. For utbyggjarane er anleggsvegen frå kraftstasjonen og opp til inntaket i Leiteleva viktig med tanke på drift av kraftanlegget og forvalting av utmarksområda. På grunn av lokalisering i eit trongt dalføre vil tiltaket ikkje virke dominerande over eit større område. Fylkesrådmannen konkluderer med at tiltaket vil bety akseptable konfliktar i høve til landskap, friluftsliv og kulturminne, og vil rå til at det vert gitt konsesjon. 6. Samla vurdering av verknadar Kulturminne, landskap og friluftsliv/brukarinteresser Det er alt bygt ut mange kraftverk i kommunane ved Førdefjorden og Dalsfjorden. I «Sunnfjordpakken» er det lagt fram 12 nye småkraftprosjekt i Askvoll (4), Førde (7) og Naustdal (1). Fylkesrådmannen meiner at landskapsrommet i området er stort, og at dei nye prosjekta ikkje vil påverke hovudinntrykket av fjord- og fjellandskapet. For dei fleste prosjekta er ulempene for kulturminne og brukarinteresser som friluftsliv og reiseliv vurdert til å vere moderate. For nokre få av prosjekta er dei negative konsekvensane så store at fylkesrådmannen vil rå ifrå utbygging. Dette gjeld Fossevika i Askvoll og Marka i Førde. Dei negative konsekvensane av desse utbyggingsframlegga vil først og fremst merkast lokalt, men også for eit større område når det gjeld landskap og brukarinteresser. Fylkesrådmannen har mindre merknader til fleire av dei andre søknadene. Økonomiske tilhøve Det er opp til den enkelte søkjaren å vurdere framtidig lønsemd knytt til sitt prosjekt. Det er mange faktorar som påverkar resultatet over kraftveret si levetid. Ein indikator på lønsemda i det enkelte prosjektet, er utbyggingsprisen = utbyggingskostnad / årleg middelproduksjon i kr/kwh. Nedanfor er det sett opp ein tabell som viser tal henta frå søknadene. Gjennomsnittleg utbyggingspris for alle sakene som fylkeskommunen hadde til handsaming i 2013 og 2014 var 3,70 kr/kwh. Kraftverk Kommune GWh Utb. kostnad i mill. kr Utby. pris i kr/kwh Torvik Førde 11,9 34,9 2,93 Ervikselva Førde 16, ,13 Hellevang Førde 6,7 33,4 4,98 Marka Førde 12,3 56,2 4,57 Vassbrekka Førde 20,54 57,2 2,80 Anga Førde 19,0 68,5 3,61 Stølselva Førde 6,0 23,1 3,85 Hundsåna Askvoll/Førde 9,9 49,0 4,90 Bakkeelva Askvoll 8 27,0 3,38 Fossevika Askvoll 18,6 55,0 2,95 Rørvika Askvoll 6,2 22,5 3,69 Øvre Redal Naustdal 5,5 19,0 3,45 Sum 141,24 497,0 Gjennomsnitt: 3,68

103 Side 12 av Konklusjon Det er alt bygt ut mange kraftverk i kommunane ved Førdefjorden og Dalsfjorden. Fylkesrådmannen meiner at landskapsrommet i området er stort, og at dei nye prosjekta ikkje vil påverke hovudinntrykket av fjord- og fjellandskapet. For dei fleste prosjekta er ulempene for kulturminne og brukarinteresser som friluftsliv og reiseliv vurdert til å vere moderate. For nokre få av prosjekta er dei negative konsekvensane så store at fylkesrådmannen vil rå ifrå utbygging. Dette gjeld Fossevika i Askvoll og Marka i Førde. Dei negative konsekvensane av desse utbyggingsframlegga vil først og fremst merkast lokalt, men også for eit større område når det gjeld landskap og brukarinteresser. Fylkesrådmannen har mindre merknader til fleire av dei andre søknadene. Med erfaring frå politisk handtering av tidlegare saker med mange enkeltprosjekt, har fylkesrådmannen formulert eigne vedtakspunkt for kvart prosjekt.

104 Sogn og Fjordane fylkeskommune Askedalen LEIKANGER Vår dato: Vår ref.: , , , , , , , , , , , , ksk/esha, sosb og hela Arkiv: 312 Sakshandsamar: Dykkar dato: Erlend Støle Hansen Dykkar ref.: Solveig Silset Berg Henrik Langbråten Fleire søkjarar Søknad om løyve til å byggje 12 småkraftverk i Askvoll, Førde og Naustdal kommunar høyring NVE har motteke søknadar om løyve til å byggje 12 småkraftverk i Askvoll, Førde og Naustdal kommunar. Søknadane skal handsamast samtidig og samla belastning for regionen skal vurderast. NVE ber høyringspartane om å vurdere kvar sak for seg, men og alle sakene samla dersom det er aktuelt. Torvik kraftverk Torvik Kraft AS Førde kommune Torvik kraftverk vil nytte eit fall på 125 m i Ervikselva med inntak på kote 125 og kraftstasjon på kote 0. Vassvegen på ca. 830 m er planlagt med profilboring i øvre del og som nedgraven lausmassegrøft/kombinert grøft i nedre del. Det er planlagt om lag 300 m ny mellombles anleggsveg langs røyrgata. Det vil ikkje verte behov for nye permanente vegar. Middelvassføringa er 1860 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 3500 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 3,6 MW og etter planane gje ein produksjon på 11,9 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 830 m lang elvestrekning i Ervikselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 108 l/s i sumarsesongen og 80 l/s om vinteren. Til orientering så er Torvik kraftverk og Ervikselva kraftverk konkurrerande prosjekt. Ervikselva kraftverk NK Småkraft AS Førde kommune Ervikselva kraftverk vil nytte eit fall på 178,5 m i Ervikselva med inntak på kote 198,5 og kraftstasjon på kote 20. Inntaket er planlagt ved utløpet av Øygardsvatnet som er planlagt regulert mellom HRV (høgste regulerte vasstand) på kote 198,5 og LRV (lågaste regulerte vasstand) på kote 197,5. Som ei alternativ utbyggingsløysing søkas det også om eit alternativ utan regulering av Øygardsvatnet. Vassvegen på om lag 2210 m er planlagt som kombinert borehull og nedgraven røyrgate. Det er planlagt om lag 700 m mellombels anleggsveg langs røyrgata. For tilkomst til kraftstasjonen er det planlagt 150 m permanent veg. Middelvassføringa er 1700 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 3700 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 5,49 MW og etter planane gje ein produksjon på E-post: nve@nve.no, Postboks 5091, Majorstuen, 0301 OSLO, Telefon: 09575, Internett: Org.nr.: NO MVA Bankkonto: Hovedkontor Region Midt-Norge Region Nord Region Sør Region Vest Region Øst Middelthunsgate 29 Vestre Rosten 81 Kongens gate Anton Jenssensgate 7 Naustdalsvn. 1B Vangsveien 73 Postboks 5091, Majorstuen 7075 TILLER 8514 NARVIK Postboks 2124 Postboks 53 Postboks OSLO 3103 TØNSBERG 6801 FØRDE 2307 HAMAR

105 Side 2 16,6 GWh med regulering og 15,5 GWh utan regulering. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 2400 m lang elvestrekning i Ervikselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 100 l/s i sumarsesongen og 80 l/s om vinteren. Til orientering så er Ervikselva kraftverk og Torvik kraftverk konkurrerande prosjekt. Hellevang kraftverk Norges Småkraftverk AS Førde kommune Hellevang kraftverk vil nytte eit fall på 103 m i Hellevangselva med inntak på kote 129 og kraftstasjon på kote 26. Vassvegen på om lag 800 m er planlagt nedgrave/sprengt delvis i og langs eksisterande traktor-/kjerreveg. Det er planlagt med mellombels anleggsveg langs vassvegen som skal omgjerast til køyresterkt terreng. Eksisterande avkjørsel til kraftstasjonsområde må oppgraderast. Middelvassføringa er 1141 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 2400 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 2,0 MW og etter planane gje ein produksjon på 6,7 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 950 m lang elvestrekning i Hellevangselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 85 l/s i sumarsesongen og 45 l/s om vinteren. Marka kraftverk Norges Småkraftverk AS Førde kommune Marka kraftverk vil nytte eit fall på 470 m i Lysaelva/Markafossen med inntak på kote 708 og kraftstasjon på kote 238. Vassvegen på om lag 1376 m er stort sett planlagt med profilboring, men i ei strekning på om lag 36 m frå kraftstasjon til påhugg er det tenkt nedgraven røyrgate. For tilkomst til kraftstasjonen er det planlagt 350 m ny permanent veg. Anlegget skal elles byggast veglaust. Middelvassføringa er 460 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 890 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 3,5 MW og etter planane gje ein produksjon på 12,3 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 2500 m lang elvestrekning i Lysaelva/Markafossen. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 25 l/s heile året. Vassbrekka kraftverk Vassbrekka Kraft AS Førde kommune Vassbrekka kraftverk vil nytte eit fall på 162 m i Stoelva med inntak på kote 392 i Stoelva og kote 392 i Anga, samt kraftstasjon på kote 230. Vassvegen på om lag 2800 m er planlagt nedgraven/nedsprengd på heile strekninga. For tilkomst til inntaket i Anga er det planlagt bygging av 200 m veg. Middelvassføringa er 2500 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 3750 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 5 MW og etter planane gje ein produksjon på 20,5 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 2500 m lang elvestrekning i Anga, og 300 m lang elvestrekning i Stoelva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 150 l/s i perioden Resten av året er det planlagt slepp av minstevassføring på 110 l/s. Anga kraftverk Angakraft SUS Førde kommune Anga kraftverk vil nytte eit fall på 56 m i Anga med inntak på kote 79 og kraftstasjon på kote 23. Vassvegen på om lag 1100 m er planlagt nedgraven/nedsprengd på heile strekninga. Det er planlagt ein 50 m lang ny veg fram til inntaket og eksisterande veg til kraftstasjonsområde må oppgraderast. Middelvassføringa er 8100 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 5 MW og etter planane gje ein produksjon på 19 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1100 m lang elvestrekning i Anga. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 900 l/s heile året.

106 Side 3 Stølselva kraftverk Stølselva Kraft SUS Førde kommune Stølselva kraftverk vil nytte eit fall på 310 m i Stølselva med inntak på kote 445 og kraftstasjon på kote 135. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1400 m lang elvestrekning i Stølselva. Vassvegen på om lag 1400 m er planlagt nedgraven/nedsprengd på heile strekninga. Det er planlagt ein 40 m lang ny veg fram til inntaket og 200 m ny veg til kraftstasjonen. Middelvassføringa er 450 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 850 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 2,2 MW og etter planane gje ein produksjon på 6 GWh. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 20 l/s heile året. Hundsåna kraftverk Nordkraft Vind og Småkraft AS Askvoll og Førde kommune Hundsåna kraftverk vil nytte eit fall på 277,5 m i Hundsåna med inntak på kote 282,5 og kraftstasjon i fjell på kote 5. Det er planlagt å regulere Hestvikvatnet 0,5 m mellom LRV på kote 282 og HRV kote 282,5. Vassvegen på om lag 370 m er planlagt som boret tilløpstunnel ned til konvensjonell drevet tunnel ved kraftstasjonen. Tunnelmasser er planlagt deponert på dyrka mark vest for utløpet av Hundsåna i Hestvika. Det er planlagt permanent veg til kraftstasjonen som ein kort avkjørsel på omtrent 10 m frå Rv Ut over dette er det ikkje planlagt veg. Middelvassføringa er 565 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 1700 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 4,1 MW og etter planane gje ein produksjon på 9,9 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1500 m lang elvestrekning i Hundsåna. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 20 l/s heile året. Bakkeelva kraftverk Trollekraft AS Askvoll kommune Bakkeelva kraftverk vil nytte eit fall på 222 m i Bakkeelva med inntak på kote 253,5 og kraftstasjon på kote 31,5. Vassvegen på om lag 1500 m er planlagt nedgraven/nedsprengd på heile strekninga langs austsida av Bakkeelva. Det er planlagt permanent veg til inntaket ved å ruste opp eksisterande skogsveg og bygging av om lag 550 m ny veg. Middelvassføringa er 730 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 1400 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 2,5 MW og etter planane gje ein produksjon på 8 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1500 m lang elvestrekning i Bakkeelva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 28 l/s heile året. Fossevika småkraftverk Småkraft AS Askvoll kommune Fossevika småkraftverk vil nytte eit fall på 221 m i Fossedalselva med inntak på kote 225 og kraftstasjon på kote 4. Vassvegen på om lag 1120 m er planlagt som sjakt/tunnel og dei siste 120 m som nedgrave rørgate. Masser frå tunnel er planlagd nytta til bygging av molo og kai i forbindelse med kraftstasjonen. Overskotsmasser er planlagt dumpet i fjorden. Rørtrasé frå kraftstasjonsområde til påhugg vert nytta til tilkomstveg og frakt av tunnelmasser i anleggsfasen. Det er ikkje planlagt permanente veger og inntaket skal byggast med helikopter. Middelvassføringa er 1728 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 2935 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 5,76 MW og etter planane gje ein produksjon på 18,6 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1500 m lang elvestrekning i Fossedalselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 400 l/s frå inntaket i perioden , og 120 l/s resten av året. Rørvika kraftverk Rørvika Kraftverk SUS Askvoll kommune Rørvika kraftverk vil nytte eit fall på 227 m med inntak på kote 230 i Storelva og kote 230 i Stølselva, samt kraftstasjon på kote 3. Vassvegen på om lag 1250 m er planlagt nedgraven/nedsprengd på heile strekninga. Det skal overførast ein mindre bekk til inntaket i Stølselva. For tilkomst til kraftstasjonen er det planlagt opprusting av 220 m eksisterande veg. Det skal byggast permanent veg til begge inntaka og total lenge for den er 1300 m. Middelvassføringa er 560 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal

107 Side 4 slukeevne på 1000 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 1,93 MW og etter planane gje ein produksjon på 6,2 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1830 m lang elvestrekning i Storelva og Stølselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 65 l/s frå inntaket i Storelva og 35 l/s frå inntaket i Stølselva i perioden Resten av året er det planlagt slepp av minstevassføring på 20 l/s frå inntaket i Storelva og 10 l/s frå inntaket i Stølselva. Øvre Redal kraftverk Øvre Redal Kraft AS Naustdal kommune Øvre Redal kraftverk vil nytte eit fall på 420 m i Leiteelva med inntak på kote 480 og kraftstasjon på kote 60. Det søkast også om å overføre vatn frå Stølselva til Leiteelva. Overføringa er planlagt med ein kombinasjon av røyrgate på 300 m og ein frittrennande bekk. Vassvegen på om lag 1350 m er planlagt nedgraven/nedsprengd på heile strekninga. For tilkomst til inntaket er det planlagt ein 1500 m ny veg. Middelvassføringa er 276 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 500 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 1,7 MW og etter planane gje ein produksjon på 5,5 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1570 m lang elvestrekning i Leiteelva og på 300 m i Stølselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 20 l/s frå inntaket i Leiteelva og 6 l/s frå inntaket i Stølselva heile året. Det er òg søkt om løyve etter energilova for bygging og drift av kraftverka med tilhøyrande koplingsanlegg og kraftline. Søknaden skal handsamast etter reglane i kap. 3 i vassressurslova og gjeld løyve etter vassressurslova 8. Søknaden med vedlegg vert lagt ut på og den vert kunngjort av NVE. Kopi av kunngjeringa ligg ved. NVE ber kommunane leggje to eksemplar av søknadane ut til offentleg ettersyn på rådhuset i Askvoll, servicetorget på rådhuset i Førde og servicekontoret på kommunehuset i Naustdal fram til Det eine eksemplaret kan, om naudsynt, lånast ut for kortare tid (2-3 dagar). Det andre må ikkje fjernast frå utleggingsstaden. Vi syner elles til vedlagde informasjonsark som forklarar sakshandsaminga frå saka vert sendt på høyring til endeleg vedtak. Av dette går det fram kva for tilbakemelding vi ønskjer. NVE føretrekkjer at fråsegner sendast oss elektronisk via så snart som mogeleg og seinast innan I tillegg kan ein sende fråsegner per e-post til nve@nve.no eller per post til: NVE, Konsesjonsavdelinga, Postboks 5091 Majorstua, 0301 Oslo. Fråsegner eller delar av fråsegna vert referert i eit endeleg vedtak. Om fråsegna er lang, er det difor ein fordel om det utarbeidas eit samandrag som kan brukast til dette. Vi minner om at alle fråsegn vil verte offentleg tilgjengelege. Til informasjon for høyringspartane vert ytterlegare tre småkraftpakkar i Sogn og Fjordane sendt på høyring i løpet av vinteren og våren Dette gjelder småkraftpakkane Sognefjorden, Eid/Bremanger og Luster. Søknadane i Sognefjorden-pakka vert mest sannsynleg sendt på høyring i løpet av januar 2015, medan Eid/Bremanger og Luster vert sendt på høyring våren 2015.Befaring av småkraftpakke Askvoll-Førde blir truleg før sumarferien 2015 og Sognefjorden-pakka truleg både før og etter sumarferien. Småkraftpakkane Eid/Bremanger og Luster vert mest sannsynleg befart hausten 2015.

108 Side 5 Med helsing Øystein Grundt seksjonssjef Erlend Støle Hansen avdelingsingeniør Dokumentet vert sendt utan underskrift. Det er godkjent etter interne rutinar. Vedlegg: Papirversjon av søknadane (kun til kommunane) Kunngjøringstekst Informasjonsark Oversiktskart Mottakerliste: Anga kraft AS Askvoll kommune Askvoll og Holmedal Jakt- og Fiskelag Direktoratet for Mineralforv. med Bergmesteren for Svalbard FabelAktiv Forum for Natur og Friluftsliv Sogn og Fjordane Fylkesmannen i Sogn og Fjordane Førde Bondelag Førde Jakt- og Fiskelag Førde kommune Holmedal Og Askvoll Bondelag Indre Sunnfjord Turlag Kystverket Vest Miljødirektoratet Naturvernforbundet i Sogn og Fjordane Naustdal Bondelag Naustdal Jakt- og Fiskelag Naustdal kommune Nordkraft AS v/maria Dahl Norges Jeger- og Fiskerforbund - Sogn og Fjordane Norges Miljøvernforbund Norges Padleforbund Norges Småkraftverk AS v/david Inge Tveito Norsk Kraft AS v/bård Moberg Norsk Ornitologisk Forening Sogn og Fjordane Rørvika Kraftverk SUS SFE Nett AS Småkraft AS v/kari Seim Småkraft AS v/åshild Bråten Sogn og Fjordane Bondelag Sogn og Fjordane fylkeskommune Sogn og Fjordane Turlag

109 Statens Vegvesen Region Vest Statnett SF Stølselva SUS Sunnfjord Energi AS v/bent Vidar Kårstad Sunnfjord Energi AS v/odd Rune Håland Sunnfjord Energi AS v/olav Osvoll Sunnfjord Energi Nett AS Sunnfjord Kajakklubb Torvik kraftverk AS Trollekraft AS Vassbrekka Kraft AS Øvre Redal Kraft AS Side 6

110 - KUNNGJERING Fleire søkjarar Søknader om løyve til å byggje 12 småkraftverk i Askvoll, Førde og Naustdal kommunar i Sogn og Fjordane. NVE har motteke søknadar frå fleire søkjarar om løyve til å byggje 12 småkraftverk i Askvoll, Førde og Naustdal kommunar i Sogn og Fjordane. Søknadane skal handsamast samtidig og samla belastning for området skal vurderast. NVE ber høyringspartane om å vurdere kvar sak for seg, men og alle sakene samla. Hovuddata for kraftverksplanane: Kommune Søknad Søkjar Installert effekt (MW) Produksjon (GWh) Askvoll Bakkeelva kraftverk Trollekraft AS 2,5 8 Askvoll Hundsåna kraftverk Nordkraft Vind og Småkraft AS 4,1 9,9 Askvoll Rørvika kraftverk Rørvika kraftverk SUS 1,93 6,2 Askvoll Fossevika kraftverk Småkraft AS 5,76 18,6 Naustdal Øvre Redal kraftverk Øvre-Redal kraft AS 1,7 5,5 Førde Vassbrekka kraftverk Vassbrekka Kraft AS 5,0 20,54 Førde Anga kraftverk Anga kraft SUS 5,0 19 Førde Stølselva kraftverk Stølselva kraft SUS 2,2 6 Førde Hellevang kraftverk Norges Småkraftverk AS 2,0 6,7 Førde Marka kraftverk Norges Småkraftverk AS 3,5 12,3 Førde Ervikselva kraftverk NK Småkraft AS 5,49 16,6 Førde Torvik kraftverk Torvik Kraft AS 3,6 11,9 Søknadane med vedlegg er lagt ut til offentleg ettersyn på rådhuset i Askvoll, servicetorget på rådhuset i Førde og servicekontoret på kommunehuset i Naustdal og på NVE sine nettsider fram til høyringsfristen Viss de ønskjer papirutgåve av søknadane kan de ta kontakt med tiltakshavar for kvart enkelt prosjekt. Fråsegner kan sendas oss elektronisk via per e-post til nve@nve.no eller per post til: NVE, Konsesjonsavdelinga, Postboks 5091 Majorstua, 0301 Oslo innan

111 ORIENTERING TIL HØYRINGSPARTANE (revidert februar 2013) Generelt Kva forventar NVE av høyringspartane? NVE er konsesjonsstyresmakt i saker som gjeld utbygging av småkraftverk (inntil 10 MW) og andre vassdragstiltak. Kongen i statsråd gir løyve til større kraftutbyggingar. Denne orienteringa gjeld saker der NVE kan gi løyve etter vassressurslova 8. Handsaming av søknaden fram til endeleg vedtak NVE handsamar dei fleste av søknadane i grupper, vanlegvis etter geografisk plassering. Dette effektiviserer sakshandsaminga samstundes som høyringspartane og NVE kan sjå søknadane i samanheng. NVE sender søknadane på høyring til kommunar, fylkesmenn, fylkeskommunar, statlege forvaltingsorgan og interesseorganisasjonar som søknadane vedkjem. Høyringsperioden er vanlegvis tre månader for søknadar som blir handsama gruppevis, og minst seks veker for enkeltsaker. Ein eventuell søknad om utsett frist må vere grunngjeven. NVE ventar at høyringspartane gir fråsegn på sjølvstendig grunnlag. Vanlegvis blir det ikkje gitt løyve til søknad om utsett frist, dersom det kan forseinke sakshandsaminga. Søkjar får høve til å kommentere innkomne fråsegner før NVE gjennomfører synfaring. Dei som har uttalt seg i samband med høringa, blir inviterte til å delta på synfaringa. I konsesjonsvurderinga veg NVE fordelar og ulemper mot kvarandre, jf. vassressurslova 25. Olje- og energidepartementet har som overordna politisk styresmakt gitt retningsliner for handsaming av små vasskraftverk. Desse er å finne på NVE sin nettstad: nve.no. Dersom NVE gir løyve, blir det knytt vilkår til dette, jf. vassressurslova 26. Vilkår vil omfatte mellom anna vasslepp, naturforvaltning, kulturminne, frist for bygging og sanksjonar ved eventuelle brot på vilkåra. NVE ønskjer mest mogleg konkrete synspunkt på om løyve bør bli gitt eller ikkje, val av eventuelle alternativ og forslag om avbøtande tiltak. Fråsegner om energipolitikken til styresmaktene på eit generelt grunnlag, er av avgrensa nytte i sakshandsaminga. Særleg der søknader blir handsama i grupper, ønskjer NVE synspunkt på den samla belastninga. Dersom partane er kjend med tilhøve som det ikkje er opplyst om i tilstrekkeleg grad i søknaden, ønskjer NVE opplysningar om det. Det blir forventa at kommunar, fylkeskommunar, fylkesmenn og andre styresmakter gir fråsegn med utgangspunkt i sine høvesvise ansvarsområde. Kommunane blir spesielt bedne om å vurdere søknadane opp mot gjeldande arealplanstatus. Fråsegnene, opplysningane i søknaden og retningslinene frå Olje- og energidepartementet er viktige for vurderinga og vedtaket til NVE. Rett til motsegn og klage Ein treng ikkje handsama energianlegg etter planog bygningslova, og det er ikkje lenger krav om reguleringsplan. For å ta vare på meininga bak motsegnsinstituttet i plan- og bygningslova, er det gitt reglar i energi- og vassdragslovgjevinga om rett til motsegn og klage, jf. vassressurslova 24. NVE vil understreke at ei eventuell motsegn må bli fremja i høyringsperioden. Sjå nettstaden vår for meir informasjon: nve.no/konsesjoner. Partane kan klage på NVE sitt vedtak til Olje- og energidepartementet innan 3 veker frå det tidspunkt dei mottok orientering om vedtak. NVE syner til kapittel VI i forvaltningslova om klage og omgjering.

112 ) " Kraftutbygging i Førde, Askvoll Grov og Naustdal kommuner i Sogn og Fjordane fylke Løkkebø Sandvika Hovland ) " Botnaelva Kalsvik 1: Flora 6 km 3 0 ) " Blånipa Hatlebakkelva ) " ) " Eikefjord Driva Endestad- ) " ) " ) " ) " Gjengedal Haugaelva Gjengedalen Gloppen en rd r fjo to Sagefossen S Blånipa Longe vatnet ya Støylselva Inntak l- Hyelva Kupefjellet Naustdal Steindal Krunene Vevring Under bygging ) " Avslått Stongfjord ) " ) " Myraelva Øvre Redal! ) " ) " ) "! ) "! " ) Askvoll Rørvika Blægja Hundsåna ) " fjo Før de Holmedal Bakkeelva ) " Rivedal! " ) Hatledal ) " Turvedalen ) "! " Førde Førde Anga ) " ) " ) " Hålandsfoss ) "! " ) ) " ) Osfossen " ) " ) " Skyggeelva Sagevikelv Indre Norddal ) " Jølstra " ) ) " Stølselva Døskeland Brekkefossen! ) " ) " Horneelva ) " ) "! " Nydal ) Holsen Stølslia Rørvik fjellstove Åselva Hårklau ) " Haukedalsvatnet ) " Døskeland Viken Sande! " )! " Hauken/Selstad! " ) Hyllestad Øyrafossen Kanalen Norvald Hestad Hestad ) " ) " ) " Senneset Høyanger ) " Vallestadfossen ) " ) " Vågen Årteigelva ) " ) " Mo Kvernhuselva Øvrestrand Salbuelva! ) " Viskedalselva! ) " Saupdøla Gaular Vårdal Gjesdal II Storelva Storedalen Lønnebotn! ) " ) " ) "" ) Husetuftelva! ) " ) " Jølster Stakaldefoss! " ) ) " ) " Vassenden ) Jølstraholmen " " Skora Kraft! ) ) " " ) ) " Sanddal Hjelmbrekkelva Halbrendselva Brulandsfoss Kvamselva Haugsbø ) )!! " " Nysnaelva " " ) Fauskeelva ) Yndestad ) " Furebøen "" ) ) Gravdal kraftverk Fossevika Dalelva Fjaler Grøvla Sagelva Selselva Ørnebottgrova ) " Marka u la Ga ) " ) " Nedrebø Botnabakken ) " Kråkenes Torvik rden ) " Dale! " ) ) " Furebø! Ervikselva ) Hellevang "! " ) "! Hellevang ) Dalsfjor den Vårdalsgrova Frammarsvik Andal! ) "! ) " Vassbrekka Åsedøla Haugen ) " Mandelid ) Oslandsbotn " ) " Naustdal Moldurda ) " "" ) ) Herstadelva Gitt konsesjon Vannvei Kvernhuselva ) " da "" ) ) ) " Konsesjonspliktig Øvre Agledal ) " l en Konsesjonsfritt Standa Utbygd Grytten ) Omsøkt vannvei " ) " ) " Skolten ust Andre søknader ne " ) ) "! ) "! " )! " )! " ) " Langeda Tufteelva Na Småkraftpakke Bru ) " tun! ) "! " ) ) "! ) " Strufossen

113 SAKSGANG Styre, utval, m.m. Møtedato Saksnr Saksansv Komité for næring, miljø og teknikk /15 KST Kommunestyret /15 KST Saksbeh Arkivsaknr Arkiv Kjersti Sande Tveit 14/682-6 K2-S10 Søknad om løyve til bygging av fire småkraftverk - Hundsåna, Rørvika, Bakkeelva og Fossevika kraftverk. Høyringsuttale. RÅDMANNEN SITT FRAMLEGG TIL VEDTAK: Askvoll kommune er positiv til at Hundsåna kraftverk vert bygd ut. Kommunen er positiv til utbygging av Rørvika kraftverk, men meiner ein bør prøve å finne tekniske løysingar som gir mindre inngrep i naturen. Minstevassføring i Stølselva bør aukast iht. søknaden for å sikre gyteforholda for sjøaure. Kommunen er positiv til utbygging av Bakkeelva kraftverk. Vegen til inntaket må utformast som køyresterkt terreng. Askvoll kommune går i mot at Fossevika kraftverk vert bygd ut. Området har stor friluftsverdi lokalt og regionalt, i tillegg til viktige kulturminne- og kulturlandskapsverdiar KOMITÉ FOR NÆRING, MILJØ OG TEKNIKK Komitéen tek for seg eit og eit kraftverk. 1. Hundsåna Komitéen meinar ein bør unngå deponi på dyrka mark. Røysting samrøystes: Komitéen er samd i rådmannen sitt framlegg til vedtak, men meinar ein bør unngå deponi på dyrka mark.

114 2. Rørvika Røysting samrøystes: Komiteen er samd i rådmannen sitt framlegg til vedtak. 3. Bakkeelva Komitéen meinar at setning «vegen til inntaket må utformast som køyresterkt terreng» skal takast bort. Røysting samrøystes: Komitéen er samd i rådmannen sitt framlegg til vedtak, med unntak av siste linje. 4. Fossevika Røysting: 5 medlemar røysta for rådmannen sitt framlegg til vedtak. 2 medlemar røysta imot. NMT-006/15 TILRÅDING: 1 Hundsåna Kommunestyret godkjenner rådmannen sitt framlegg med føgjandet tillegg: Ein bør unngår deponi på dyrka mark. 2 Rørvika Kommunestyret godkjenner rådmannen sitt framlegg til vedtak. 3 Bakkeelva Kommunestyret godkjenner rådmannen sitt framlegg til vedtak, med endring til krav av veg. 4 Fossevika Kommunestyret godkjenner rådmannen sitt framlegg til vedtak. Saksordførar: Petter Johnny Rivedal.

115 KOMMUNESTYRET Det enkelte kraftverk vert handsama kvar for seg. Dei som evt. vert ugilde i det enkelte kraftverk går frå under drøftinga og handsaminga/avrøystinga vedkomande det kraftverket der dei er ugilde. Dei aktuelle representantane kan delta i den generelle debatten og i handsaming av dei kraftverka dei ikkje er ugilde i. Det vart først halde ein generell debatt om saka. Saksordførar Petter Jonny Rivedal la saka fram for kommunestyret. Handsaming av dei enkelte kraftverk: 1. Hundsåna kraftverk Røysting: Senterpartiet kom med følgjande framlegg som vart vedteke med 11 mot 10 røyster:: Askvoll kommune er positiv til at Hundsåna kraftverk vert bygd ut. 10 representantar røysta for komité for næring, miljø og teknikk si tilråding Følgjande tillegg frå Senterpartiet vart samrøystes vedteke: Det må takast omsyn til framtidig vegtunell forbi området. 2. Rørvika kraftverk Renate Berg sa seg ugild i saka då ektemaken er grunneigar. Renate Berg gjekk frå møtet ugild etter forv.lova 6 første ledd bokstav c Kåre Leknes møtte som vararepresentant. Røysting samrøystes: Komité for næring, miljø og teknikk si tilråding vart vedteken. 3. Bakkeelva kraftverk Ole André Klausen sa seg ugild då han er grunneigar Ole André Klausen gjekk frå møtet ugild etter forv.lova 6 første ledd bokstav a Marit Klausen mor til Ole André Klausen sa seg ugild i saka. Røysting samrøystes vedtak: Marit Klausen er ugild i saka jfr. forv.lova 6 første ledd bokstav b Saksordførar Petter Jonny Rivedal la saka fram for kommunestyret. Røysting samrøystes: Komité for næring, miljø og teknikk si tilråding vart vedteken.

116 4. Fossevika kraftverk Saksordførar Petter Jonny Rivedal la saka fram for kommunestyret. Høgre kom med følgjande framlegg: Askvoll kommune er positiv til at Fossevika kraftverk vert bygd ut. Området har stor friluftsverdi. Det er difor viktig at utbygging foregår så skånsomt som mogeleg. Røysting: Komité for næring, miljø og teknikk si tilråding vart vedteken mot 9 røyster. Dei 9 røysta for Høgre sitt framlegg KOM-009/15 VEDTAK: 1. Hundsåna kraftverk Askvoll kommune er positiv til at Hundsåna kraftverk vert bygd ut. Det må takast omsyn til framtidig vegtunell forbi området. 2. Rørvika kraftverk Kommunen er positiv til utbygging av Rørvika kraftverk, men meiner ein bør prøve å finne tekniske løysingar som gir mindre inngrep i naturen. Minstevassføring i Stølselva bør aukast iht. søknaden for å sikre gyteforholda for sjøaure. 3. Bakkeelva kraftverk Kommunen er positiv til utbygging av Bakkeelva kraftverk. 4. Fossevika kraftverk Askvoll kommune går i mot at Fossevika kraftverk vert bygd ut. Området har stor friluftsverdi lokalt og regionalt, i tillegg til viktige kulturminne- og kulturlandskapsverdiar.

117 Kva saka gjeld: - Saksutgreiing: NVE har sendt 12 søknader om bygging av småkraftverk på høyring. Søknadene skal handsamast samtidig, og samla belastning for regionen skal vurderast. NVE ber høyringspartane vurdere kvar sak for seg, men òg alle sakene samla dersom det er aktuelt. 4 av desse kraftverka ligg i Askvoll kommune; Hundsåna kraftverk, Rørvika kraftverk, Bakkeelva kraftverk og Fossevika kraftverk. Søknadene gjeld løyve etter vassressurslova til bygging av kraftstasjon og løyve etter energilova til bygging og drift av kraftverka med tilhøyrande koplingsanlegg og kraftliner. Det er NVE som handsamar sakene og gjev løyve etter vassressurslova og energilova. Askvoll kommune skal gje uttale til søknadene. Hundsåna kraftverk Nordkraft Vind og Småkraft AS Hundsåna kraftverk vil nytte eit fall på 277,5 m i Hundsåna med inntak på kote 282,5 og kraftstasjon i fjell på kote 5. Det er planlagt å regulere Hestvikvatnet 0,5 m mellom LRV på kote 282 og HRV kote 282,5. Vassvegen på om lag 370 m er planlagt som bora tilløpstunnel ned til konvensjonell driven tunnel ved kraftstasjonen. Tunnelmassar er planlagt deponert på dyrka mark i Hestvika. Det er planlagt permanent veg til kraftstasjonen som ein kort avkjørsel på omtrent 10 m frå Rv Ut over dette er det ikkje planlagt veg. Middelvassføringa er 565 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 1700 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 4,1 MW og etter planane gje ein produksjon på 9,9 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1500 m lang elvestrekning i Hundsåna. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 20 l/s heile året. Rørvika kraftverk Rørvika Kraftverk SUS Rørvika kraftverk vil nytte eit fall på 227 m med inntak på kote 230 i Storelva og kote 230 i Stølselva, samt kraftstasjon på kote 3. Vassvegen på om lag 1250 m er planlagt nedgraven/nedsprengd på heile strekninga. Det skal overførast ein mindre bekk til inntaket i Stølselva. For tilkomst til kraftstasjonen er det planlagt opprusting av 220 m eksisterande veg. Det skal byggast permanent veg til begge inntaka og total lenge for den er 1300 m. Middelvassføringa er 560 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 1000 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 1,93 MW og etter planane gje ein produksjon på 6,2 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1830 m lang elvestrekning i Storelva og Stølselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 65 l/s frå inntaket i Storelva og 35 l/s frå inntaket i Stølselva i perioden Resten av året er det planlagt slepp av minstevassføring på 20 l/s frå inntaket i Storelva og 10 l/s frå inntaket i Stølselva. Bakkeelva kraftverk Trollekraft AS Bakkeelva kraftverk vil nytte eit fall på 222 m i Bakkeelva med inntak på kote 253,5 og kraftstasjon på kote 31,5. Vassvegen på om lag 1500 m er planlagt nedgraven/nedsprengd på heile strekninga langs austsida av Bakkeelva. Det er planlagt permanent veg til inntaket ved opprusting av eksisterande skogsveg og bygging av om lag 550 m ny veg. Middelvassføringa er 730 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 1400 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 2,5 MW og etter planane gje ein produksjon på 8 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1500 m lang elvestrekning i Bakkeelva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 28 l/s heile året.

118 Fossevika småkraftverk Småkraft AS Fossevika småkraftverk vil nytte eit fall på 221 m i Fossedalselva med inntak på kote 225 og kraftstasjon på kote 4. Vassvegen på om lag 1120 m er planlagt som sjakt/tunnel og dei siste 120 m som nedgrave rørgate. Masser frå tunnel er planlagd nytta til bygging av molo og kai i forbindelse med kraftstasjonen. Overskotsmasser er planlagt dumpa i fjorden. Rørtrasé frå kraftstasjonsområde til påhogg vert nytta til tilkomstveg og frakt av tunnelmassar i anleggsfasen. Det er ikkje planlagt permanente vegar og inntaket skal byggast med helikopter. Middelvassføringa er 1728 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 2935 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 5,76 MW og etter planane gje ein produksjon på 18,6 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1500 m lang elvestrekning i Fossedalselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 400 l/s frå inntaket i perioden , og 120 l/s resten av året. Kommunen har motteke kopi/samandrag av høyringsuttaler frå Anders Pihl, Fossedalens Vener og Sogn og Fjordane Turlag. Sogn og Fjordane Turlag går sterkt i mot Fossedalen kraftverk, og reknar den som den mest konfliktfylte av dei 12 kraftverksutbyggingane som er på høyring. Dei er òg motstandar av Rørvika kraftverk. Dei ser at Hundsåna kraftverk kan vere positiv for trafikktryggleiken, og går ikkje i mot utbygginga. Dei har ikkje hatt høve til å vurdere Bakkeelva kraftverk enno, men reknar med at utbygginga er akseptabel. Fossedalens Vener går sterkt i mot utbygging av Fossedalen kraftverk. Anders Pihl, grunneigar i Fossevika, er i utgangspunktet mot utbygging av Fossedalen kraftverk, men har inngått avtale med fallrettseigarane om plassering av kraftstasjon vest på hass eigedom, og tilgang for han til området rundt fossen der det ligg ein gamal husmannsplass. Vurdering: Hundsåna kraftverk I gjeldande arealdel er det aktuelle området avsett til landbruks-, natur- og friluftsføremål (LNF). Framlegg til ny arealdel av kommuneplanen har vore til offentleg ettersyn. Her er det aktuelle området for kraftverksanlegget avsett til landbruks-, natur- og friluftsføremål (LNF). Massedeponiet ligg i landbruks-, natur- og friluftsområde der det er tillatt med spreidd utbygging (bustad- og fritidshus). Tiltaka er såleis ikkje i samsvar med plan. Hestvikvatnet og mesteparten av vassdraget ligg på ei hylle høgt over fjorden. Berre fossen som veltar utfor kanten og ned mot fjorden er synleg frå fjorden og fylkesvegen. Hestvikvatnet ligg i eit ope område, medan elva nedstraums vatnet ligg i skog. Grunnen er mykje ur og blokkstein. Det skal etablerast ein liten dam i utløpet av vatnet, og vasstanden vert auka 0.5m. Dette er truleg innanfor naturleg vasstandvariasjon. Inntaket vert bora i fjell på nordsida av vatnet, med ein kort utsprengt kanal fram. Nokre bekkar frå Blåfonna renn inn på Hundsåna litt nedstraums Hestvikvatnet. Vatn herfrå skal i staden førast i ein kanal bort til Hestvikvatnet. Grøfta vert dekka til med ur, slik at det skal sjå naturleg ut. Anleggsarbeidet skal utførast med helikoptertransport, slik at det ikkje vert anleggsvegar ol. i området. Dei synlege inngrepa vil dermed verte små. Kraftstasjonen vert plassert inne i fjellet, slik at han er sikra mot skred. Dersom massane ikkje vert nytta til vegbygging, vert dei deponert permanent på bøen i Hestvika. Det må då vere ein føresetnad, slik tiltakshavar har planlagt, at matjorda vert teke vare på. Administrasjonen ser ikkje at det treng vere nokon konflikt mellom massedeponi og evt. husbygging seinare.

119 Det er registrert tre naturtypelokalitetar med lokal verdi. Fossesprøytsone under Blåfonna vert så vidt rørt ved bygging av overføringskanalen. Hestvikvatnet er registrert som naturleg fisketomme innsjøer og tjern. Vasstandhevinga på 0.5m er vurdert til å ha liten verknad på naturverdiane. Bakkane ned mot fjorden er registrert som nordvende kystberg og blokkmark, og tunnelinnslaget vil truleg så vidt røre lokaliteten, men ikkje redusere verneverdien. Det er registrert faktisk og sannsynleg hekkeplass ved Hestvikvatnet for to fugleartar som har status NT (nær truga) i raudlista, men vasstandheving er vurdert til å ikkje ha store konsekvensar for desse. Utbygginga vil føre til bortfall av noko INON-område (inngrepsfrie naturområde). Så langt ein veit, vil ikkje utbygginga vere i konflikt med kulturminne. Området er brukt til beite og noko jakt. Det er eit fint naturområde, men ligg slik til at det er lite brukt til friluftsliv. Den reduserte vassføringa i fossen ned mot fylkesvegen vil bidra til auka trafikktryggleik på vegstrekninga, noko som er svært positivt. Det er stor skredfare på strekninga òg utanom fossen, og det er politisk press for å få rassikker veg. Det er tankar om tunnel forbi strekninga, utan at dette er konkretisert på nokon måte. Ved plassering av kraftverk og tilløpssjakt bør ein ha tankar for at ein skal få plass til begge delar. Administrasjonen meiner utbygginga vil føre til få og små negative konsekvensar, og at samfunnsnytta vil vere stor i høve til desse. Administrasjonen meiner difor at ein bør gje løyve til Hundsåna kraftverk. Rørvika kraftverk I gjeldande arealdel er det aktuelle området avsett til landbruks-, natur- og friluftsføremål (LNF). I framlegg til ny arealdel av kommuneplanen er det aktuelle området for kraftverksanlegget avsett til landbruks-, natur- og friluftsføremål (LNF) og omsynssone bandlegging etter anna lovverk (vanleg framstilling i plan av ein omsøkt kraftutbygging, utan at det er teke stilling til tiltaket i planen). Stølselva og Storelva består av ei rekkje store og små elveløp. Stølselva renn ut i sjøen lengst vest, medan Storelva har to utløp i sjøen austafor. Vatnet i Stølselva drenerer ut frå myr- og fjellområde. Fleire stølar ligg ved elva eit stykkje ovanfor inntaket. Storelva får ma. vatn frå Nipevatnet og Tobbedalsvatnet. Stien til Blegja går parallelt med elva, og er mykje brukt, ikkje berre av lokale. Utanom stiane til Blegja og stølane er området lite nytta til friluftsliv. Det skal plasserast eitt inntak i Stølselva og eitt i Storelva, begge på kote 230. Inntaka og rørgater vert liggjande i skog og like nedanfor den delen av vassdraget som er synleg frå avstand. I begge elvane skal det etablerast ein dam som er opptil 20m brei og 3m høg. Oppdemt areal vert ca. 100m 2 i Stølselva og 70-80m 2 i Storelva. I Stølselva må det sprengast ut for å oppnå tilstrekkjeleg volum i dammen, og i Storelva må det sprengast ut eit område vest for elva for inntakskammeret. Ei lita elv mellom Stølselva og Storelva vert leia via ei 30m lang avskjeringsgrøft og deretter naturleg sig over til Stølselva. Vatnet frå Stølselva og Storelva går i felles leidning ned til kraftstasjonen ved sjøen, som har utløp i det austre utløpet av Storelva. Det er ikkje registrert verdifulle naturtypar i området. Det er ikkje påvist raudlisteartar, men ål vandrar truleg sporadisk opp nedst i elvane. Alle tre elveløpa har anadrom strekning, med vandringshinder på nedsida av fylkesvegen. Fiskeundersøkingar tyder på at det er sporadisk oppvandring og gyting av sjøaure i elvane. Best gyteforhold er det i Stølselva. I tillegg er det stasjonær aure i alle tre elvane. Rådgivende Biologer AS vurderer den omsøkte minstevassføringa som for liten iht. produksjon av sjøauresmolt. Administrasjonen meiner minstevassføringa må aukast i Stølselva. Utbygginga vil føre til bortfall av noko INONområde.

120 I søknaden går det fram at kulturminne ikkje vert rørt, men på kart er vegen til kraftstasjonen lagt så vidt oppå eit automatisk freda kulturminne gravminne. Vegen må plasserast tilstrekkjeleg langt unna gravminnet, jfr. sikringssone på 5m etter kulturminnelova. Rørgata vert gravd og sprengt ned på heile strekninga ned til kraftstasjonen, og det skal etablerast permanent veg. Det er stort sett lausmassar, unnateke fjell i dagen i eit midtparti. Her vil ein legge traséen slik at inngrep ikkje vert synleg frå fylkesvegen. I anleggsfasen er det for rørgata behov for å rydde ein trasé på ca. 20m breidde til grøftearbeid, anleggsveg og mellombels lagring av toppdekke. I dei brattaste partia må vegen gjere nokre ekstra svingar iht. rørgata, og ein må rekne ein anleggsbreidde på ca. 10m. Når anlegget er i drift vil vegen si breidde vere ca. 3m og 4-5m i hårnålssvingar. Administrasjonen meiner søknaden legg opp til store inngrep i det høvesvis bratte landskapet. Sjølv om området nedanfor inntaka er skjult i skog no, vil det ikkje nødvendigvis vere det framover. Rydding av så breie traséar vil i seg sjølv gjere anlegga godt synlege. Vegen kan gjere det enklare å ta ut skog, noko som er positivt, men det fører òg til at anlegga og redusert vassføring i elvene kan bli enda meir synlege. Administrasjonen ser det som viktig at traséen for både veg og rørgate spesielt ved Høgehammaren vert plassert godt i terrenget, med så lite massetak og massedeponi som mogeleg. Vegen opp til inntaka må sperrast med låst bom. Vassføringa i Storelva er viktig iht. opplevingsverdien for dei som nyttar stien oppover mot Blegja. Administrasjonen meiner likevel ein kan akseptere redusert vassføring, sidan det berre gjeld den første delen av stien. Administrasjonen er i utgangspunktet positiv til utbygging av Rørvika kraftverk, men kunne tenkt seg at det vart vald tekniske løysingar som gjev mindre inngrep i naturen. Bakkeelva kraftverk I gjeldande arealdel er det aktuelle området avsett til landbruks-, natur- og friluftsføremål (LNF). I framlegg til ny arealdel av kommuneplanen er det aktuelle området for kraftverksanlegget avsett til landbruks-, natur- og friluftsføremål (LNF) og omsynssone bandlegging etter anna lovverk. Området rundt den omsøkte kraftstasjonen er avsett til LNF med omsynssone for kulturmiljø (bevaring av bygningsmiljø - restane av Trollefossen ullvarefabrikk). Tiltaket er såleis ikkje i samsvar med plan. Inntaket skal plasserast i Storelva, like nord for Fjellsenden, om lag der dalen flatar og vidar seg ut med hytter og støler på båe sider. Det skal etablerast ein dam som er 20m brei og 4m høg. Oppdemt areal vert ca. 900m 2. Rørgata vert gravd og sprengt ned på heile strekninga ned til kraftstasjonen, og det skal etablerast permanent veg. Det er stort sett lausmassar, unnateke fjell i dagen ved kote 248 og ein fjellnakke ca. 110m ovanfor kraftstasjonen. Overskotsmassar vert nytta til vegbygging og overdekkingsmasse. All sprengstein vert skjult innanfor oppgjeven rørgatetrasé. Det skal ryddast ein trasé med 15m breidde. Det er registrert ein naturtypelokalitet med verdi B (viktig) i området gråor-heggeskog. Rørgata vil ligge heilt i kanten av lokaliteten, og difor ikkje føre til særlege konsekvensar for naturverdiane. Heile den aktuelle elvestrekninga har fått stor verdi pga. mogeleg førekomst av ål (CR kritisk truga), men truleg er det ikkje ål ovanfor Trollefossen, som er eit vandringshinder. Evt. anadrom fisk går heller ikkje lengre opp. Det kan òg vere aure på den aktuelle strekninga, sidan det er registrert aure både i vatn oppstraums og i elva nedstraums. Redusert vassføring er vurdert til å ikkje ha vesentleg negativ verknad på fisk og andre artar.

121 Det er funne raudlisteartane ask (NT) og alm (NT) spreidd i nedre delar av tiltaksområdet. Hogst i samband med vassvegen kan vere negativt. Utbygginga vil føre til bortfall av eit lite areal INON-område. Det ligg ikkje føre detaljert kart som viser plasseringa av kraftstasjonen, men det går fram at bygningen skal plasserast nær Trollefossen ullvarefabrikk, som ma. har restar av gamle innretningar for vassdragsregulering. Dette er kulturminne som representerer viktig lokal industrihistorie. Området er òg avmerka med omsynssone kulturmiljø i framlegget til ny arealdel. Administrasjonen meiner det er viktig at kraftstasjonen vert plassert og utforma med god tilpassing til kulturminna som ei framheving og vidareføring av industritradisjonane i bygda. Restar etter kvernhus lengre opp i elva må òg takast vare på. Rørgate og anleggsveg må plasserast så langt unna at kulturminna ikkje vert rørt. Det ser ut som det er gjort i søknaden. Fjellområdet her er svært mykje brukt til friluftsliv, kanskje det mest brukte i kommunen. Elva går djupt nede i ein dal, der det er tett skog. Ei strekning frå Engebø og oppover går det sti/skogsveg høvesvis nær elva. Bortsett frå der er det så å seie ingen som går langs elva, og det vil ha lite å seie om vassføringa er redusert. Dei fleste nyttar anleggsvegen eit stykke oppe i lia på vestsida av elva. Anleggsvegen følgjer nokolunde traséen for drikkevassleidningen frå Nyksvatn. Vegen er prega av erosjon, og såleis ganske markant i landskapet. I lia på austsida av elva ligg det skogsvegar og stiar («Instelia» og «Ytstelia») som òg vert nytta ein del for å komme seg til fjells, ma. til to stølsområde. Skogsvegane har høvesvis enkel standard, slik at dei er brukbart tilpassa landskapet. Det er bygd bru over elva frå parkeringsplassen ved vassverket, slik at han kan vere turutgangspunkt for turar på begge sider av elva. Den omsøkte rørgata og anleggsvegen med ein 15m brei korridor vil vere svært synleg frå andre sida av elva. Noko vegetasjon vil gro til, og redusere synlegheita med tida, men ein permanent anleggsveg på 3m breidde vil uansett vere svært markant i terrenget. Spesielt der vegen skal gå «over kanten» ved Fjellsenden er det viktig at vegen vert plassert godt i terrenget. Dette partiet er synleg frå mange retningar. Av søknaden går det òg fram at det her er fjell i dagen, og grøftetraséen må sprengast (kote 248). I følgje søkjar skal vegen nyttast til vedlikehald av inntaket, og diverse næringsverksemd knytt til jordbruket. Så langt administrasjonen kjenner til, består landbruksinteressene av vanleg fjellbeite. (Eksisterande skogsvegar dekkar behovet iht. uttak av skog/ved) Det er såleis ikkje større behov for veg her enn i andre fjellområde i kommunen. (Det vil heller ikkje vere automatisk tillatt å køyre på vegen for å sjå til dyr; Etter lov om motorferdsel i utmark er det berre nødvendig køyring i landbrukssamanhang som er tillatt.) For mange vert ein anleggsveg, særleg dersom tilstanden er dårleg, oppfatta som ei strekning ein må komme seg forbi før ein startar på den eigentlege turen. Dersom begge dei to inngangsportane til Holmedalsfjella, på kvar si side av elva, består av anleggsveg, vil opplevingsverdien for mange verte redusert. Dersom anleggsvegen heilt opp til inntaket heller vert bygd som køyresterkt terreng, kan ein både oppnå lettare tilgjenge for fleire til fjellområda, samtidig som ein ikkje øydelegg turopplevinga for andre. Administrasjonen meiner såleis at ein bør gje løyve til Bakkeelva kraftverk, men at det må settast krav om at vegen til inntaket må utformast som køyresterkt terreng. Vegen må sperrast med låst bom ved kraftstasjonen. Fossevika småkraftverk I gjeldande arealdel er det aktuelle området avsett til landbruks-, natur- og friluftsføremål (LNF). I framlegg til ny arealdel av kommuneplanen er det aktuelle området for kraftverksanlegget avsett til landbruks-, natur- og friluftsføremål (LNF) og omsynssone for

122 kulturmiljø (bevaring av kulturlandskap og bygningsmiljø i Fossevika, Nedre Fossedal og Øvre Fossedal). Tiltaket er såleis ikkje i samsvar med plan. I fylkesdelplan for friluftsliv er området avsett som område av regional verdi for friluftsliv. I FRIDA-registeret er dei høgareliggande områda registrert med regional bruksverdi som friluftsområde. Områda i sør er registrert med lokal bruksverdi. I rapport Kulturlandskap og kulturmarkstyper i Askvoll kommune (T.Helle 1990) er Fossedalen avmerka som kulturlandskap fjellgardar og husmannsplassar. Fylkesdelplan for småkraftverk og Retningsliner for små vasskraftverk (OED) viser til at ein skal ta spesielle omsyn til fossar som viktig landskapselement. I denne utbygginga vert både fossen i Nedre Fossedal og Vikafossen rørt. Det er registrert tre verdifulle naturtypelokalitetar i området. Ingen av dei vert råka av tiltaket. Det er ikkje gjort registreringar i området for kraftstasjon og rørgate i Fossevika, sidan utbyggingsplanane vart endra i etterkant av synfaringa. Det må difor gjerast ein oppfølgjande kartlegging av naturbeitemarka her. Det er påvist 4 raudlisteartar i området fiskemåke, ask og alm (alle NT) og sporteikn etter oter (VU sårbar). Det er aure i Fossedalsvatnet og i elva nedstraums. Utbygginga vil føre til bortfall av noko INON-område. Det skal etablerast ein låg overløpsterskel i utløpet av Fossedalsvatnet, 0.5m høg og 20-25m lang. Inntaket vert utført som ein gravd/sprengt kanal inn til inntaksarrangementet, som vert bygd inn i eit naustliknande bygg i søraustre del av vatnet. Dette er eit ope område med flate svaberg, og slike inngrep vil etter administrasjonen sitt syn vere svært uheldig. Kraftstasjonen skal plasserast heilt nede ved fjorden, og kan truleg utformast slik at det er tilpassa det øvrige bygningsmiljøet. Påhogg til tunnelen vil verte eit framandelement i Fossevika, men kan truleg få ein diskret utforming. Tunnelmassane skal delvis nyttast til kai og molo. Dette vil etter administrasjonen si meining bryte sterkt med kulturlandskap og bygningsmiljø i Fossevika, der det er forsøkt å sette i stand/gjenskape ein gamal husmannsplass. Overskotsmassar skal dumpast på same staden som massar frå bygging av Dalsfjordsambandet. Dersom massar likevel skal fraktast av garde, meiner administrasjonen ein heller bør prøve å finne fornuftig bruk av massane, i staden for å dumpe dei. I Øvre Fossedal ligg to gardsbruk. I Nedre Fossedal eitt gardsbruk, og i Fossevika to (tre) husmannsplassar. Bygda er veglaus, og er prega av det. Fossedalen står i ei særstilling med historia om busetnaden i dalen, kulturlandskap og flott natur. Eit besøk i Fossedalen i dag er ei unik oppleving på grunn av dalen si plassering og historie. Bygging av kraftverk og redusert vassføring i fossane vil vere svært negativt for Fossedalen som opplevings- og naturområde. Vassdraget med naturleg vassføring er vesentleg for landskapsbiletet i dalen. Kraftutbygging og moderne tekniske inngrep vil øydelegge opplevinga av dalen som «urørt». Det går kraftoverføringsline gjennom Fossedalen, men denne ligg noko vekk frå gardane, og påverkar ikkje det urørte preget i særleg grad. Fossedalen som bygd var prega av avgrensa tilkomst. Utfylt kai og molo vil bryte sterkt med det gamle husmannsmiljøet i Fossevika. Fossedalsområdet er eit mykje nytta turområde for folk frå både Askvoll og Fjaler og andre stader. Fossedalen er mykje meir tilgjengeleg etter at Dalsfjordbrua vart opna og det vart tilrettelagt med parkeringsplass ved brua og rydda og merka sti vidare til Fossevika og vidare opp i fjella. Dette gir ikkje berre auka tilgjenge til Fossevika og Fossedalen, men òg til eit stort friluftsområde med to aktivt brukte turlagshytter Nipebu og Massbu. Fossevika er

123 såleis inngangsport til eit større, attraktivt fjellområde. Vikafossen og Laukelandsfossen i lag er eit viktig landskapselement, og viktig både for friluftsliv og reiseliv. Redusert vassføring vil medføre betydeleg reduksjon av fossen og elva sin verdi. Det er stort lokalt engasjement mot utbygging. Kraftutbygginga gjev liten sysselsetting utover anleggsfasen, og vil ha negativ verknad for andre næringar, då det vil påverke og redusere moglegheiter for å utvikle reiselivsaktivitetar som overnatting, naturopplevingar og friluftsaktivitetar. Vatnet i elva og fossane, og lyden av rennande vatn, er etter administrasjonen si meining ein vesentleg del av naturopplevinga i Fossedalen. I sak F 18/97 uttalte kommunen seg om Ytre Fjordane Kraftlag (no SFE) sine utbyggingsplanar i Skorva-, Rivedals- og Fossedalsvassdraget, og gjekk imot kraftutbygging i Fossedalen/Fossevika. I sak K 21/01 Samla plan for vassdrag høyring av vassdragsrapportane for Rivedalsvassdraget og Skorvenvassdraget, gjekk kommunestyret på det sterkaste imot at Fossedalen skulle verte berørt av kraftutbygging. I sak KOM 090/04 Søknad frå Småkraft AS om flytting av Fossedalen kraftverk frå kategori 2 til kategori 1 i Samla plan, heldt kommunestyret fast på vedtaket i K 21/01 om at kommunen ønskjer at Fossedalen ikkje skal verte berørt av kraftutbygging. Rett nok har dei tidlegare omsøkte utbyggingane vore meir omfattande enn denne gongen, men kommunen har gjennom ei årrekkje fremma ønsket om at Fossedalen skal vere urørt. Administrasjonen kan ikkje sjå at det er noko som tilseier at ein skal endre haldning til dette. Tvert imot er det dei seinare åra bygd ut meir vasskraft i kommunen, noko som tilseier at det er enda større grunn til å ta vare på Fossedalen. Svært store delar av kommunen sitt fastland er prega av ulike utbyggingar i vassdraga. Holmedalsfjella og Stongfjordfjella er begge mykje utbygd med større og mindre tiltak, Rivedalselva og Vågeelva er utbygd. I Skorvemarka er svært mykje utbygd, både av SFE og i to private kraftverk, dei siste som fekk løyve var Grunnevatn og Leknesvatn kraftverk. Hundsåna, Rørvik og Bakkeelva kraftverk er omsøkt. Av dei høgareliggande fjellområda er det berre platået med Stordalsvatnet og Longevatnet med Nipebu som er urørt igjen i kommunen. Desse områda heng saman med Fossedalen, og er mykje nytta til friluftsliv. I praksis vil det nesten ikkje vere nokon stader i kommunen ein kan starte fjellturen utan å gå langs utbygde vassdrag. Administrasjonen meiner det vil vere svært uheldig å byggje ut Fossevika kraftverk. I kommunedelplan for klima og energi, vedteken , er kraftutbygging eit tiltak. Vasskraft er rekna som meir miljøvennleg og bør erstatte energibruk basert på fossilt brensel. I kommunen vert det produsert svært mykje energi, i høve til forbruket i kommunen. Denne energien vert eksportert ut av kommunen. Kommunen har såleis gjort ein stor miljøinnsats på dette området. Vidare kraftutbygging bør føregå i område som allereie er påverka av kraftutbygging eller i lågareliggande område som ikkje er så mykje brukt til friluftsliv. Dei høgareliggande fjellområda og Fossedalen/Fossevika er så verdifulle for lokalbefolkninga at vassressursane her ikkje bør byggast ut. Kommunen vil få inntekt frå eigedomsskatt på kraftverka. Hundsåna kraftverk ligg i både Askvoll og Førde kommunar, og det er eigne reglar for korleis skatten skal fordelast på kommunane. Kommunen får ikkje konsesjonskraft eller konsesjonsavgift frå småkraftverka. Grunneigarar/fallrettshavarar vil få ei tilleggsinntekt, som vil bidra til å oppretthalde busetnad og aktivitet. Bygginga av kraftverka vil òg føre til auka sysselsetting og omsetnad. Dersom desse partane er lokale, kan det føre til ei viss auke i kommunen sine skatteinntekter.

124 Konklusjon: Administrasjonen meiner Hestvika, Rørvika og Bakkeelva kraftverk kan byggjast ut, på visse vilkår. Fossevika kraftverk må få avslag. Aktuelle lover, forskrifter, avtalar m.m. - SAKSDOKUMENT: Trykte vedlegg: Nr T Dok.dato Avsendar/Mottakar Tittel 2 I Norges Vassdrags- og Energiverk Høyringsbrev småkraftpakke Askvoll- Førde. 4 I Fossedalens Vener Fossedalen/Fossevika - høyring 3 I Anders Pihl Fossedalens Kraftverk 5 I Sogn og Fjordane turlag Sogn og Fjordane Turlag sine synspunkt på dei 4 konsesjonssøkte småkraftutbyggingane i Askvoll. Ikkje trykte vedlegg: Nr T Dok.dato Avsendar/Mottakar Tittel 1 I Norges Vassdrags- og Energiverk Oppstart småkraftpakke Førde/Askvoll/Naustdal

125 Førde kommune Styre, råd og utval Møtedato Saksnr Formannskapet /15 Sakshandsamar: Oddbjørn Sellevoll Arkiv: FA-S10 Arkivsaknr.: 14/1614 Uttale frå Førde kommune - Høyring på Småkraftverk 8 søknader i Førde/Askvoll Vedlegg: Dok.dato Tittel Dok.ID Høringsbrev småkraftpakke Askvoll-Førde med vedlegg.pdf Kart småkraftpakke Førde og Askvoll Anga kraftverk Ervikselva Hellevang kraftverk Hundsåna kraftverk Marka kraftverk Stølselva kraftverk Torvik kraftverk Vassbrekka kraftverk Bakgrunn for saka: NVE har motteke søknadar om løyve til å byggje 12 småkraftverk i Askvoll, Førde og Naustdal. 8 av søknadane er i Førde kommune. Oversynskart. Raude sirklar syner søknader i Førde kommune. 1

126 Søknadane skal handsamast samtidig og samla belastning for regionen skal vurderast. Eit enkelt oversyn over dei ulike søknadane i Førde kommune går fram av tabellen under. Søknad Søkjar Effekt Produksjon Stad i kommunen (MW) (GWh) Vassbrekka Vassbrekka Kraft 5,0 20,54 Botnen i Angedalen kraftverk AS Anga kraftverk Anga kraft SUS 5,0 19 Ryggjabrua/ Eplehagen Stølselva Stølselva kraft 2,2 6 Indre Åsane kraftverk SUS Hellevang Norges 2,0 6,7 Hellevang kraftverk Småkraftverk AS Marka kraftverk Norges Småkraftverk AS 3,5 12,3 Solheimsdalen inntak i Gaular kommune Ervikselva NK Småkraft AS 5,49 16,6 Solheimsdalen-Ervika kraftverk Torvik Torvik Kraft AS 3,6 11,9 Ervika kraftverk Hundsåna kraftverk Nordkraft Vind og Småkraft AS 4,1 9,9 Askvoll med kraftstasjon i Førde Saksutgreiing: Generelt har rådmannen ei positiv haldning til at lokale vassressursar kan nyttast til fornybar energi ved småkraftutbygging. Ein viktig føresetnad vil vere at grunneigar/ fallrettseigarane sine interesser er ivaretekne på ein god måte gjennom avtaler som er inngått. Det må gjerast ei heilskapleg vurdering av om fordelane ved utbygginga er større enn ulempene for lokalsamfunnet, ålmenta og andre samfunnsinteresser. Alle dei 8 kraftverka er planlagt i område som i kommuneplanen sin arealdel er sett av til Landbruk- natur og friluftsområde (LNF). Alle vil produsere energi for vidaresal, og er difor ikkje i samsvar med LNF-formålet. Bygging krev såleis dispensasjon frå gjeldande arealplan. Vidare vil 3 av søknadane medføre tiltak i 100-metersbeltet langs sjø (byggjeforbodssona), noko som krev dispensasjon frå Plan- og bygningslova (PBL) 1-8. Rådmannen har merka seg at fleire av søknadane ikkje har avklaring på tilkopling til nett og at det er manglande kapasitet på fleire av dei planlagt nytta linene. Rådmannen legg til grunn, at NVE har med seg dette i sine vurderingar. Om NVE gjev konsesjon etter 8 i vassressurslova, vil kommunen måtte handsame den enkelte søknaden seinare etter ma. PBL. Den haldning kommunen har til søknadane no, bør såleis også vere retningsgjevande ved seinare handsaming. Rådmannen vil gje ein kortfatta presentasjon av den enkelte søknad med rådmannen sine merknader/ kommentarar til desse. Samandrag av søknadane er frå NVE sitt høyringsbrev og kartutsnitta er henta frå søknadane. Rådmannen syner til den einskilde søknad for vurdering/ innsyn i tema som ikkje vert omtalt. 2

127 Hundsåna kraftverk Nordkraft Vind og Småkraft AS Askvoll og Førde kommune Samandrag: «Hundsåna kraftverk vil nytte eit fall på 277,5 m i Hundsåna med inntak på kote 282,5 og kraftstasjon i fjell på kote 5. Det er planlagt å regulere Hestvikvatnet 0,5 m mellom LRV på kote 282 og HRV kote 282,5. Vassvegen på om lag 370 m er planlagt som boret tilløpstunnel ned til konvensjonell drevet tunnel ved kraftstasjonen. Tunnelmasser er planlagt deponert på dyrka mark vest for utløpet av Hundsåna i Hestvika. Det er planlagt permanent veg til kraftstasjonen som ein kort avkjørsel på omtrent 10 m frå Rv Ut over dette er det ikkje planlagt veg. Middelvassføringa er 565 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 1700 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 4,1 MW og etter planane gje ein produksjon på 9,9 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1500 m lang elvestrekning i Hundsåna. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 20 l/s heile året.» Merknad: Rådmannen meiner konsesjonssøknad med konsekvensutgreiing (KU) skildrar dei faktiske tilhøva godt, og har ikkje ytterligare kjennskap/ informasjon knytt til dette området. I og med at både vassveg og kraftstasjon vert lagt i fjell, og tiltak ved inntak vert bygd utan veg, må dette seiast å vere ei utbygging med små landskapsinngrep. Fossar er særs viktige landskapselement, og fossen ved fv 609 vil klart opplevast som endra ved ei utbygging. Ved minstevassføring vil det berre vere eit slør i fossen og periodane med slik vassføring vil bli lengre. Elva og fossen har i alle år vore eit risikomoment for trafikken på fv 609. Reguleringsmagasinet vil ha liten effekt på vassføringa ved flaum, men å køyre kraftverket med maksimal slukevne vil bidra til å ta toppen av flaumvassføringa. Etter rådmannen sitt syn vil såleis samfunnsnytten av å få dempa fossen vere større enn verdien fossen har som landskapselement. Konsekvensar for brot på dam og trykkrør: Konklusjonen i søknaden er at dammen skal klassifiserast i konsekvensklasse 1. og trykkrør i klasse 0. I følgje «NVE veileder til damsikkerhetsforskriften» er konsekvensklasse 1 for infrastruktur/ samfunnsfunksjonar ma. knytt til «skader på mindre trafikkert veg». Rådmannen ber NVE vurdere om rett konsekvensklasse er tilrådd. Rådmannen støttar tilrådingane i miljørapport- konsekvensvurdering (Rådgivende Biologer) om avbøtande tiltak. 3

128 Hellevang kraftverk Norges Småkraftverk AS Førde kommune Samandrag: «Hellevang kraftverk vil nytte eit fall på 103 m i Hellevangselva med inntak på kote 129 og kraftstasjon på kote 26. Vassvegen på om lag 800 m er planlagt nedgrave/sprengt delvis i og langs eksisterande traktor- /kjerreveg. Det er planlagt med mellombels anleggsveg langs vassvegen som skal omgjerast til køyresterkt terreng. Eksisterande avkjørsel til kraftstasjonsområde må oppgraderast. Middelvassføringa er 1141 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 2400 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 2,0 MW og etter planane gje ein produksjon på 6,7 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 950 m lang elvestrekning i Hellevangselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 85 l/s i sumarsesongen og 45 l/s om vinteren.» Merknad: Etter gjennomgang er det tre tilhøve knytt til denne søknaden som etter rådmannen sitt syn må ha ekstra merksemd. Det gjeld anadrom fisk, kulturlandskap/ kulturminne og støy. I søknaden kjem det fram at absolutt vandringshinder for aure/ laks, er om lag 200 m oppstraums planlagt kraftstasjon. Sona frå fjorden og opp til kraftstasjon/ utlaup er vurdert som mest verdfull. Slike mindre elvar som Hellevangselva er særs viktige for sjøaure. Foreslått minstevassføring samsvarar med tilrådinga frå biolog. Det er også tilrådd å montere omlaupsventil, men dette er det ikkje konkludert med i søknaden. Rådmannen meiner at det må stillast krav om omlaupsventil for å hindre tørrlegging nedstraums kraftstasjonen ved utfall/ uventa stopp. Det går vidare fram at det er / har vore ål i elva, men det føreligg ikkje indikasjonar på at ål passerer vandringshinderet for anadrom fisk. Ål er ein raudlista art, vurdert som kritisk truga (CR). Rådmannen ber NVE vurdere eit program for vidare undersøkingar og tiltak ved ei eventuell utbygging jfr. side 32 i vedlegg 1, rapport frå Bioreg AS. Vest for kraftstasjonsområdet, på begge sider av fv 609, er det registret ein slåttemarkslokalitet. Lokaliteten er av biolog vurdert til i dag å ikkje lenger ha slik naturtypeverdi. Med lik avgrensing er området likevel vurdert som eit viktig kulturlandskap av kommunen (Rapport «Kjerneområde landbruk» 2012). På oppsida av vegen er delar av dette kulturlandskapsområdet tenkt nytta til rigg og deponi. Traseen for røyrgata, nedre delar av tiltaksområdet vil gå gjennom eit eldre kulturlandskap/ kulturmiljø med eldre beitemark, steingardar og gamle tufter etter utløer/ sommarfjøs. Den vil og ligge ved/ delvis i / samt krysse ein eldre kjerreveg. Denne vegen er også eit viktig kulturminne. Søkjar legg opp til å tilbakeføre vegen, slik at den kan nyttast for traktor. Vegen vil etter ei eventuell utbygging bli vesentleg 4

129 endra. Det går fram av søknaden at ein i størst mogleg grad vil prøve å ta omsyn til kulturmiljøa ved utbygging, men det er ikkje fremma ei alternativ løysing. Rådmannen meiner traseen for røyrgata er i konflikt med kulturminne/ kulturlandskap, og det bør utgreiast om traseen for røyrgata kan flyttast nærmare elva. Ut frå erfaring med tidlegare prosjekt, ser ein ofte at spesielt røyrgatetrasear, etter utbygging, står fram som breie graskledde gater som skil seg ut frå vegetasjonen/ terrenget omkring. Etter rådmannen sitt syn må det stillast strenge krav til detaljprosjektering. Tilbakeføring av terreng og revegetering må krevjast, både for rigg-/ deponiområde og røyrgate. Det må nyttast stadeigen vegetasjon. Kraftstasjonen vil bli liggande relativt nær busetnad. Det må stillast krav om støydempande tiltak. Marka kraftverk Norges Småkraftverk AS Førde kommune Samandrag: «Marka kraftverk vil nytte eit fall på 470 m i Lysaelva/Markafossen med inntak på kote 708 og kraftstasjon på kote 238. Vassvegen på om lag 1376 m er stort sett planlagt med profilboring, men i ei strekning på om lag 36 m frå kraftstasjon til påhugg er det tenkt nedgraven røyrgate. For tilkomst til kraftstasjonen er det planlagt 350 m ny permanent veg. Anlegget skal elles byggast veglaust. Middelvassføringa er 460 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 890 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 3,5 MW og etter planane gje ein produksjon på 12,3 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 2500 m lang elvestrekning i Lysaelva/Markafossen. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 25 l/s heile året.» Merknad: At vassveg i stor grad vert lagt i fjell, og tiltak ved inntak vert bygd utan veg, syner ynske om ei utbygging med små landskapsinngrep. Rådmannen meiner likevel vurderingar knytt til landskapet og brukarinteresser i søknaden ikkje er tilfredstillande. Vidare er det og manglande avklaringar kring eigedomstilhøve. Både Markafossen, delar av elva ovanfor, og området der Lyseelva slepp seg ut frå fjellkanten (Blejamassivet nedstraums inntaket), er særmerkte landskapselement i dette området. Elva er synelege mange stadar frå fv 609 og frå grendene i området. Frå fjellet Fauskevarden, som er eit mykje nytta turmål, ser ein også store delar av dette vassdraget. Det vert i søknaden synt til at området for planlagt kraftverk, ikkje er eit turistområde og at det også er lite nytta til lokalt friluftsliv. Fjella Bleja, Kvamshesten (Storehesten) og Litlehesten er alle mykje nytta turmål. Sjølv om planlagt inntak ligg i eit søkk i 5

130 terrenget, må ein ha med seg at det er plassert i eit ope fjellandskap. Inngrep i slike område krev stor aktsemd, då alle tiltak i slike områder gjev varige «sår». Ut frå tilgjengelege bilete, teke frå toppen av Storehesten, ser det også ut til at inntaksområdet er synleg herfrå. Ei av turrutene som blir nytta til ovannemnde fjelltoppar byrjar frå Marka, i området ved kraftstasjonen. Denne følgjer delvis elva og kjem opp på fjellmassivet rett på sida av fossen og til planlagt inntaksområde. IST (Indre sunnfjord Turlag), har meir eller mindre årlege organiserte turar via denne ruta. Dette er ikkje den mest nytta ruta til dette fjellområdet, men det må takast omsyn til ved ei eventuell utbygging. Minstevassføring etter utbygging vil vere avgjerande for korleis ålmenta vil oppleve Lyseelva og Markafossen som landskapselement. Rådmanne ber NVE vurdere om omsøkt minstevassføring, lik årleg middelevassføring i sommarhalvåret, er tilstrekkeleg av omsyn til landskapsbiletet. Rådmannen tilrår elles at avbøtande tiltak knytt til biologisk mangfald i rapport (2010:14) frå Bioreg AS, vert fylgde. Planlagt inntak ligg i Gaular kommune. Dette kjem ikkje klart fram av søknaden, men det går fram av kartvedlegga. Det kjem heller ikkje fram om det er inngått avtale med grunneigarar i inntaksområdet, eller om eigedomstilhøva her er avklart. Ut frå Høyringsbrevet til NVE, dagsett , ser det heller ikkje ut til at Gaular kommune har motteke denne søknaden til uttale. Ut frå ovannemnde må NVE vurdere i kva grad grunnlaget for å fatte vedtak for denne søknaden er til stades. Torvik kraftverk Torvik Kraft AS Førde kommune Samandrag: «Torvik kraftverk vil nytte eit fall på 125 m i Ervikselva med inntak på kote 125 og kraftstasjon på kote 0. Vassvegen på ca. 830 m er planlagt med profilboring i øvre del og som nedgraven lausmassegrøft/kombiner t grøft i nedre del. Det er planlagt om lag 300 m ny mellombles anleggsveg langs røyrgata. Det vil ikkje verte behov for nye permanente vegar. Middelvassføringa er 1860 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 3500 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 3,6 MW og etter planane gje ein produksjon på 11,9 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 830 m lang elvestrekning i Ervikselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 108 l/s i sumarsesongen og 80 l/s om vinteren.» Merknad: Konkurrerande prosjekt med Ervikselva kraftverk. Sjå felles omtale neste søknad. 6

131 Ervikselva kraftverk NK Småkraft AS Førde kommune Samandrag: «Ervikselva kraftverk vil nytte eit fall på 178,5 m i Ervikselva med inntak på kote 198,5 og kraftstasjon på kote 20. Inntaket er planlagt ved utløpet av Øygardsvatnet som er planlagt regulert mellom HRV (høgste regulerte vasstand) på kote 198,5 og LRV (lågaste regulerte vasstand) på kote 197,5. Som ei alternativ utbyggingsløysing søkas det også om eit alternativ utan regulering av Øygardsvatnet. Vassvegen på om lag 2210 m er planlagt som kombinert borehull og nedgraven røyrgate. Det er planlagt om lag 700 m mellombels anleggsveg langs røyrgata. For tilkomst til kraftstasjonen er det planlagt 150 m permanent veg. Middelvassføringa er 1700 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 3700 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 5,49 MW og etter planane gje ein produksjon på 16,6 GWh med regulering og 15,5 GWh utan regulering. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 2400 m lang elvestrekning i Ervikselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 100 l/s i sumarsesongen og 80 l/s om vinteren.» Vurdering/ merknad: Ervikselva kraftverk og Torvik kraftverk er konkurrerande prosjekt. Rådmannen finn det difor rett å vurdere/ kommentere desse søknadane samla. Etter gjennomgang av søknadane, finn rådmannen at begge alternativa er lite konfliktfylte i høve biologisk mangfald. For begge alternativa er det også same del av elva som truleg har størst biologisk verdi, dette er bekkekløfta/ bergvegg nedstraums Avkjel-hammaren. Ervikselva renn gjennom eit område som må seiast å vere mykje påverka frå før og delar av elva er lite synleg. Av dei mest synlege landskapselement vil det, sidan kraftstasjon er planlagt plassert på kote 0 for Torvik Kraftverk, vere fossen i utlaupet til Førdefjorden. For Ervikselva kraftverk, vil dette gjelde inntaksområdet i/ ved Øygardsvatnet. Kraftstasjon og utlaup er her planlagt på om lag kote 20, og vil såleis ikkje ha innverknad på elva/ fossen sitt utlaup i fjorden. Ei utbygging frå Øygardsvatnet, slik som Ervikselva kraft søkjer om, er ei klart større utbygging, og vil såleis ha innverknad på større del av elva og meir omfattande arealbruk knytt til røyrgate og midlertidige og permanente vegar. Samfunnsnytten av dei ulike alternativa er eit viktig tema. Torvik Kraft AS omfattar ein grunneigar/ eigedom, medan Ervikselva kraft omfattar 6 grunneigarar/ eigedomar. Om Torvik Kraft får konsesjon, vil truleg ikkje fallrettane til dei 5 andre eigedomane kunne realiserast til kraftproduksjon. 7

132 Ervikselva kraftverk har søkt om to alternative utbyggingar, ei med regulering av Øygardsvatnet med 1 meter (alternativ 1) og ei utan regulering (alternativ 2). Av omsyn til Øygardsvatnet som landskapselement, i nærleiken av bustadar og tett på fv 609, meiner rådmannen et ei regulering av vatnet, og opp og ned demming vil vere skjemmande for opplevinga av landskapet. Av søknaden går det fram at (avhengig av type turbin) skilnaden i produksjon vert om lag 1 GWh. Spørsmålet vert då om denne auken i produksjon har ein samfunnsnytte større enn dei landskapsmessige omsyna. For begge søknadane vil kraftstasjon ligge tett på busetnad i Ervika. Støydempande tiltak må vere ein føresetnad. Føreslått/ omsøkt minstevassføring, er mykje likt for begge søknadane. Medan miljøvurderingane (Multiconsult) knytt til Ervikselva kraftverk konkluderer med at dette er tilfredsstillande, tilrår Bioreg As (Torvik kraft) at minstevassføring i sommarhalvåret bør aukast. Rådmannen ber NVE vurdere om det bør stillast krav om auka minstevassføring i sommarhalvåret. Etter ei samla vurdering av begge søknadane, finn rådmannen at om det skal gjevast konsesjon til kraftutbygging i Ervikselva, så må den gjevast til det tiltaket med mest samfunnsnytte både lokalt, regionalt. Rådmannen tilrår difor at ein eventuell konsesjon her, må gjevast til Ervikselva Kraftverk. Stølselva kraftverk Stølselva Kraft SUS Førde kommune Samandrag: «Stølselva kraftverk vil nytte eit fall på 310 m i Stølselva med inntak på kote 445 og kraftstasjon på kote 135. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1400 m lang elvestrekning i Stølselva. Vassvegen på om lag 1400 m er planlagt nedgraven/nedsprengd på heile strekninga. Det er planlagt ein 40 m lang ny veg fram til inntaket og 200 m ny veg til kraftstasjonen. Middelvassføringa er 450 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 850 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 2,2 MW og etter planane gje ein produksjon på 6 GWh. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 20 l/s heile året.» Merknad: Med bakgrunn i søknaden, finn rådmannen det viktig å informere om at for akkurat dette området, har det skjedd relativt store endringar sidan søknaden og rapport om biologisk mangfald blei utarbeida. Den største landskapsmessige endringa er at Kraftlina Ørskog-Fardal no er bygd og kryssar gjennom tiltaksområdet. I samband med bygging av kraftlina er også store delar av vegen på vestsida av elva, som skal nyttast som del av tilkomst til inntak, oppgradert til bilveg. Ny bru over elva er bygd + 8

133 om lag 200 m ny bilveg på austsida. På nedsida av vegen, i området der brua kryssar elva, er det eit mastepunkt og det er rydda gate (tilnærma snauhogd) på begge sider av elva like ned til vegen som går til Slåttene. Dette har ma. medført at den omtalte nøkklebiotopen (MiS), der det mellom anna vart registrert gubbeskjegg, no er hogd. Rådmannen har elles ikkje særskilde merknader til denne søknaden og meiner tiltaket kan gjennomførast som omsøkt. Rådmannen tilrår likevel at forslag til avbøtande tiltak i rapport om biologisk mangfald vert vurdert å følgje, så langt dei framleis er relevante. Anga kraftverk Angakraft SUS Førde kommune Samandrag: «Anga kraftverk vil nytte eit fall på 56 m i Anga med inntak på kote 79 og kraftstasjon på kote 23. Vassvegen på om lag 1100 m er planlagt nedgraven/nedsprengd på heile strekninga. Det er planlagt ein 50 m lang ny veg fram til inntaket og eksisterande veg til kraftstasjonsområde må oppgraderast. Middelvassføringa er 8100 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på ca. 5 MW og etter planane gje ein produksjon på 19 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 1100 m lang elvestrekning i Anga. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 900 l/s heile året.» Merknad: Av omsyn til landskap og elva som landskapselement, vurderer rådmannen omsøkt utbygging som lite konfliktfylt. Elva ligg her relativt djupt i terrenget, og er med unntak av små soner, ikkje synleg frå vegen korkje på Hjelle eller Tefre. Rådmannen har heller ikkje inntrykk av/ eller kjennskap til at denne delen av elva er mykje nytta til friluftsaktivitetar. I og med at rørgata i stor grad vil liggje i dyrka mark, vil også dei synlege endringane etter anleggsfasen vere minimale. Elvebredda er i hovudsak skogkledd, truleg vil noko av denne skogen, spesielt ved inntak/ første del av røyrgatetraseen måtte hoggast. Kantvegetasjonen har ein viktig økologisk funksjon. Revegetering i desse områda bør også då vere lauvskog. Rådmannen finn at det er fire tilhøve ved ei eventuell kraftutbygging her, som må ha ekstra merksemd. Dette gjeld innverknad på anadrom strekning nedstraums kraftstasjon, elva oppstraums inntak og bruken her til utsetjing av lakseyngel og planta augerogn (jølstrastamme), støy frå kraftstasjonen, og at nedre delar av røyrgatetrassen kan kome i kontakt med ein eldre søppelplass. 9

134 Det går ikkje fram av søknaden at det føreligg planar om omlaupsventil ved kraftverket, men det er tilrådd i rapport om biologisk mangfald. Med bakgrunn i at elva lenger nede har anadrom fisk, meiner rådmannen at det må stillast krav om omlaupsventil for å unngå tørrlegging lenger nede i elva ved utfall/ uventa stopp. Det vil og vere særs viktig at det ved eventuell bygging, vert gjort tiltak som hindrar tilslamming/ ureining av elva i anleggsperioden. Det er lagt ned relativt store ressursar i utsetting av fiskeyngel og rogn av jølstralaks i områder oppstraums inntaket. Poenget med dette arbeidet er at denne fisken som smolt (smoltifisering) er klar for utvandring til saltvatn. Den slepper seg då ned elva i stimar. Inntaksområdet vil då kunne bli ei utfordring. Rådmannen meiner NVE må krevje løysingar for inntak, terskel, som gjev gode tilhøve for at smolten kjem seg vidare ned gjennom vassdraget. Tiltak som hindrar at fiskeyngel/ smolt vert ført inn i rør og turbinar er avgjerande. Kraftstasjonen si plassering tett på større bustadfelt, krev gode støydempande tiltak. Rådmannen har ikkje fullstendig oversikt over kor stort område den gamle søppelfyllinga dekker, men siste del av røyrgata før kraftstasjonen vil truleg kome i konflikt med denne. Eventuelle konsekvensar kring dette må avklarast/ greiast ut. Vassbrekka kraftverk Vassbrekka Kraft AS Førde kommune Samandrag: «Vassbrekka kraftverk vil nytte eit fall på 162 m i Stoelva med inntak på kote 392 i Stoelva og kote 392 i Anga, samt kraftstasjon på kote 230. Vassvegen på om lag 2800 m er planlagt nedgraven/ nedsprengd på heile strekninga. For tilkomst til inntaket i Anga er det planlagt bygging av 200 m veg. Middelvassføringa er 2500 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 3750 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 5 MW og etter planane gje ein produksjon på 20,5 GWh. Utbygginga vil føre til redusert vassføring på ei 2500 m lang elvestrekning i Anga, og 300 m lang elvestrekning i Stoelva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 150 l/s i perioden Resten av året er det planlagt slepp av minstevassføring på 110 l/s.» Merknad: Etter gjennomgang av søknad, finn rådmannen at omsøkt utbygging er lite konfliktfylte i høve naturmiljø/ biologisk mangfald. Rådmannen vurderer at det for denne utbygginga er tilhøve til landskapsbiletet og friluftsliv som krev merksemd. Området er mykje nytta til ålment friluftsliv. Vegane på begge sider av elva er 10

135 populære turvegar, både for gåande og syklande, som ein rundtur, og som tilkomst til Botnavatnet. Vegane er og del av rutene til dei ulike fjelltoppane i kring. Området er også innfallsporten frå Førde til Naustdal-Gjengedal landskapsvernområde. Rute til Longevasshytta går opp i nærleiken av inntaket i Stoelva/Slettebotselva. Der kraftstasjonen er tenkt plassert er det ein flott badekulp. I anleggsperioden vil utbygginga opplevast negativt for ålmenta sin bruk av området. Det viktige her, vil likevel vere korleis området står fram i driftsfasen. Det skal leggast eit omfattande røyrsystem fram til kraftstasjon, gatene for desse vil bli synlege sjølv med revegetering. Tilbakeføring av opphavleg terreng så langt det let seg gjere og revegetering med stadeigen bakkevegetasjon, gjerne også holtar med skog i røyrgatetraseane, vil vere særs viktig. Ein auke i minstevassføringa i sommarhalvåret vil også bidra positivt for landskapsbiletet. Rådmannen er kjend med at kulpen ved planlagt kraftstasjon er nytta til bading av lokalbefolkning, ein kan ikkje sjå bort frå at også andre som er på tur i området nyttar denne etter ein rundtur/ fjelltur i området. Av omsyn til bruk og potensiell bruk av kulpen, bør det vurderast om det omsøkte alternativet er tilfredsstillande, eller om det er ei betre løysing å flytte stasjon og utlaup noko lenger opp i elva. Både for visuell oppleving av området og uroande støy frå kraftstasjonen. Oppsummering: Rådmannen har ei positiv haldning til at lokale vassressursar kan nyttast til fornybar energi ved småkraftutbygging. At fordelane ved utbygginga er større enn ulempene for grunneigar, lokalsamfunn, ålmenta og andre samfunnsinteresser er då viktige føresetnader. Alle dei 8 kraftverka er planlagt i område som i kommuneplanen sin arealdel er sett av til Landbruk- natur og friluftsområde (LNF). Bygging krev såleis dispensasjon frå gjeldande arealplan. Rådmannen har merka seg at fleire av søknadane ikkje har avklaring på tilkopling til nett og at det er manglande kapasitet på fleire av dei planlagt nytta linene. Rådmannen legg til grunn, at NVE har med seg dette i sine vurderingar. Hundsåna kraftverk Nordkraft Vind og Småkraft AS Askvoll og Førde kommune: Utbygging med små landskapsinngrep. Fossen er eit viktig landskapselement, men samfunnsnytten, knytt til å få dempa flaumtoppane som vonleg vil betre tilhøva for trafikken på fv 609, vert vurdert større. Konsekvensklasse på dam må vurderast. Rådmannen støttar tilrådingane i miljørapport- konsekvensvurdering (Rådgivende Biologer) om avbøtande tiltak. Hellevang kraftverk Norges Småkraftverk AS Førde kommune: Anadrom strekning, gjev grunn til å stille krav om omlaupsventil. Rådmannen ber NVE vurdere program for vidare undersøkingar. Kulturlandskap og kulturmiljø må ivaretakast så langt som råd. Tilbakeføring av terreng og revegetering med stadeigen vegetasjon og vurdering av om traseen for røyrgata kan flyttast. Viktig med støydempande tiltak på kraftstasjon. Marka kraftverk Norges Småkraftverk AS Førde kommune: Råka elvestrekning er i stor grad eit synleg landskapselement. Inntak er plassert i eit ope fjellandskap, inngrep blir varige. Tursti/rute langs elva som kjem opp på fjellet 11

136 ved elva og inntaket. NVE må vurdere om omsøkt minstevassføring i sommarhalvåret, er tilstrekkeleg av omsyn til landskapsbiletet. Manglar avtale med grunneigarar og avklaring på eigedomstilhøve ved inntaket i Gaular kommune. Har Gaular kommune motteke denne søknaden til uttale? NVE må vurdere i kva grad grunnlaget for å fatte vedtak for denne søknaden er tilstade. Rådmannen tilrår at avbøtande tiltak knytt til biologisk mangfald i rapport (2010:14) frå Bioreg AS, vert fylgde. Torvik kraftverk Torvik Kraft AS og Ervikselva kraftverk NK Småkraft AS Førde kommune: Konkurrerande prosjekt. Søknadane vurdert samla. Lite konfliktfylte i høve biologisk mangfald. Størst biologisk verdi er truleg knytt til bekkekløfta/ bergvegg nedstraums Avkjel-hammaren. Mest synleg landskapselement: Torvik kraftverk, fossen ved utlaupet til Førde fjorden. Ervikselva kraftverk, inntaksområdet ved Øygardsvatnet. Torvik Kraft AS omfattar ein grunneigar/ eigedom, Ervikselva kraft omfattar 6 grunneigarar/ eigedomar. Om Torvik Kraft får konsesjon, vil truleg fallrettane til dei 5 andre eigedomane ikkje kunne realiserast til kraftproduksjon. Ervikselva kraftverk to alternative utbyggingar: Regulering av Øygardsvatnet med 1 meter (alternativ 1) og utan regulering (alternativ 2). Rådmannen tilrår alternativ 2. Ulik vurdering av minstevassføring for sommarhalvåret i dei to rapportane om biologiske tilhøve. NVE må vurdere om det bør krevjast auka minstevassføring på sommaren. Samla vurdering og samfunnsnytte gjer at rådmannen tilrår at ein eventuell konsesjon, må gjevast til Ervikselva Kraftverk. Stølselva kraftverk Stølselva Kraft SUS Førde kommune: Etter rådmannen sitt syn ei lite konfliktfylt utbygging. Store landskapsmessige endringar sidan søknad blei utarbeida, knytt til linebygging og vegar (Ørskog- Fardal). Anga kraftverk Angakraft SUS Førde kommune: Av omsyn til landskap, ei lite konfliktfylt utbygging. Røyrgata vert i hovudsak liggande i dyrka mark. Lett å revegetere og lite synleg. Revegetering med lauvskog i kantsone mot elva. Anadrom strekning nedstraums kraftstasjon. Krav om omlaupsventil for å unngå tørrlegging lenger nede i elva ved utfall/ uventa stopp. Elva oppstraums inntak nytta til utsettjing av lakseyngel og planta augerogn (jølstrastamme). Inntak og terskel, utfordring for stimar av smolt på veg ned elva ved utvandring til sjø. NVE må krevje løysingar for inntak, terskel, som gjev gode tilhøve for at smolten kjem seg vidare ned gjennom vassdraget, samt tiltak som hindrar at fiskeyngel/ smolt vert ført inn i rør og turbinar. Kraftstasjonen si plassering tett på større bustadfelt, krev gode støydempande tiltak. Potensiell konflikt mellom gamal søppelfylling og røyrgate må avklarast. Vassbrekka kraftverk Vassbrekka Kraft AS Førde kommune: Lite konfliktfylte i høve naturmiljø/ biologisk mangfald. Kan vere utfordrande tilhøve knytt til landskapsbiletet og friluftsliv. Området er mykje nytta til ålment friluftsliv. Populære turvegar, for gåande og syklande og tilkomst til Botnavatnet. Start på ruter til mange fjelltoppar i kring. Innfallsporten frå Førde, til Naustdal-Gjengedal landskapsvernområde. Rute til Longevasshytta. Kraftstasjonen er tenkt plassert ved ein kulp/ badekulp. Omfattande trase for rørgater. Tilbakeføring av opphavleg terreng så langt det let seg gjere og revegetering med stadeigen bakkevegetasjon, gjerne også holtar med skog i røyrgatetraseane. Ein auke i minstevassføringa i 12

137 sommarhalvåret vil bidra positivt, for landskapsbiletet. Kulpen ved tenkt kraftstasjon vert nytta til bading. Det bør vurderast om det omsøkte alternativet er tilfredsstillande. Alternativ løysing å flytte stasjon og utlaup noko lenger opp i elva. Samla belastning: Etter gjennomgang av alle søknadane, er det rådmannen sitt intrykk at belastning på biologisk mangfald/ naturmiljø, i den enkelte søknad, ikkje er av eit større omfang enn det som let seg ivaretakast gjennom avbøtande tiltak. Ein må då tru at dette også gjeld samla. Rådmannen ser at det er to områder som skil seg ut. Det er 5 søknader innanfor eit relativt lite område i Hellevang/ Solheimsdalen, og det er to søknader i elva Anga. Hellevang kraftverk og Marka kraftverk er i same vassdraget, men er ikkje konkurrerande, slik Torvik- og Ervikselva kraftverk i Ervikselva er. Ei utbygging av alle omsøkte tiltak her, vil ha landskapsmessige konsekvensar og kan såleis i større grad vere meir negativt for ålmenta, enn kvart enkelt tiltak. Marka kraftverk vil også ha «relevant» innverknad på INON (Inngrepsfri natur). I elva Anga vil ei realisering av begge tiltaka, medføre at det samla vert redusert vassføring på meter i hovudvassdraget. Det er vanskeleg å ta stilling til om dette i lag med eventuelle framtidige utbyggingar i Anga er akseptabelt. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Førde kommune rår til at dei merknader som går fram av rådmannen si saksutgreiing, datert vert lagt til grunn i NVE si handsaming av konsesjon. Handsaming i Formannskapet : Epost frå Kenneth Nakken av vart lagt fram på møte. Ordførar Olve Grotle (H) gjorde framlegg om følgjande tillegg i framlegg til vedtak: «Førde kommune er svært positiv til utbygging av småkraftverk i kommunen» Repr. Bjørn Harald Haugsvær (KrF) gjorde framlegg om følgjande tillegg i framlegg til vedtak: Pkt. 1: «For Ervikselva kraft bør det vurderast å gje løyve til regulering av Øygardsvatnet (alternativ 1)» Pkt. 2: «Førde kommune rår til at det vert gitt konsesjon for desse kraftverka: Vassbrekka kraftverk Anga kraftverk Stølselva kraftverk 13

138 Hellevang kraftverk Marka kraftverk Ervikselva kraftverk Hundsåna kraftverk» Repr. Bodil Kidøy Lunde (H) gjorde framlegg om følgjande tillegg i framlegg til vedtak: «Vi oppmodar rådmannen om å gå gjennom høyringsuttalen og gjere den meir balansert og få fram samfunnsnytten i utbyggingane.» Repr. Steinar Strømsli (AP) la fram slikt forslag til vedtak: Vi stryk setninga «Rådmannen tilrår alternativ 2», side 12 i saksutgreiinga. Avrøysting: Bodil Kidøy Lunde (H) sitt framlegg fekk 2 røyster (Lunde og Fossen) og fall Bjørn Harald Haugsvær sitt framlegg pkt. 1 fekk 4 røyster (Haugsvær, Lunde, Grotle, Fossen) og fall Alternativ avrøysting over framlegg frå Steinar Strømsli (AP) og rådmannen sitt framlegg i høve dette punktet : Rådmannen sitt framlegg fekk 2 (Vallestad og Taule) røyster og fall Strømsli sitt framlegg fekk 7 røyster og vart vedteke Deretter vart det røysta over framlegget frå ordføraren saman med framlegg frå Bjørn Harald Haugsvær (pkt. 2): Framlegga vart vedtekne med 8 mot 1 røyst (Vallestad) Deretter vart det røysta over rådmannen sitt framlegg til vedtak i saka og rådmannen sitt framlegg med vedtekne endringar: Rådmannen sitt framlegg fekk 1 røyst (Vallestad) og fall Rådmannen sitt framlegg med vedtekne endringar fekk 8 røyster og vart vedteke FORM-009/15 Vedtak: Førde kommune rår til at dei merknader som går fram av rådmannen si saksutgreiing, datert vert lagt til grunn i NVE si handsaming med desse korrigeringane:: 1. Setninga «Rådmannen tilrår alternativ 2», side 12 i saksutgreiinga vert stroken 2. Førde kommune er svært positiv til utbygging av småkraftverk i kommunen Førde kommune rår til at det vert gitt konsesjon for desse kraftverka: Vassbrekka kraftverk Anga kraftverk Stølselva kraftverk Hellevang kraftverk Marka kraftverk Ervikselva kraftverk Hundsåna kraftverk 14

139 Førde, den Ole John Østenstad Rådmann Odd Harry Strømsli Plan- og byggesjef Tlf

140 Side 1 av 6 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Torvik kraftverk, Førde 1. Omtale av tiltaket. Ervikselva kjem frå Øygardsvatn og renn ut i Ervika på sørsida av Førdefjorden. Solheimsdalen med Karstadvatn ligg i nedbørsfeltet. Elva renn i fossar og stryk frå Avkjel-hammaren og ned til fjorden. Fossen ved Avkjel-hammaren har eit fall ca. 30 meter. Ved utløpet i fjorden er det ein foss som er godt synleg frå fjorden og frå nordsida. Gjennom tiltaksområdet går det kraftlinje og kommunal veg til Ervika og til Holmevika litt lenger vest. Søkjaren, Torvik Kraft AS, er eigd av grunneigarane som har fallrettane mellom kote 125 og 0 i Ervikselva. Hovuddata for Torvik kraftverk Tilsig Nedbørsfelt, km2 21,1 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 1,86 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek 100 Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek 108 Fem-persentil* vinter, liter/sek 80 Kraftverk Inntak, kote 125 Avløp, kote 0 Brutto fallhøgde, meter 125 Slukeevne, maks m3/sek 3,5 Slukeevne, min m3/sek 0,35 Installert effekt, maks MW 3,6 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 108/80 Brukstid, timar 3313 Produksjon Årleg middel, GWh 11,9 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr. 34,9 Utbyggingspris, kr/kwh 2,93 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

141 Side 2 av 6 Torvik kraftverk. Inntak på kote meter profilbora tunnel gjennom Avkjelhammaren. 490 meter nedgravd rørgate (raud strek). Kraftstasjon ved Førdefjorden, kote 0. Det er planlagt coanda-inntak på kote 125 like ovanfor der elva renn inn i ei kløft (15 meter brei og 2 meter høg terskel med rister nedstrøms der vatnet renn til inntakskammer). Øvre delen av vassvegen er planlagt som rør i bora tunnel og nedanfor som nedgravde rør. Samla lengde 830 meter, langs vestsida til elva. Kraftstasjonsbygning i betong vil få ei grunnflate på 80 m2 like ved sjøkanten. Det skal leggast vekt på støydemping. Byggetomten med parkeringsplass og avløpskanal vil bli ca. 800 m2. Det er planlagt å pumpe vatn, ca. 100 liter/sek frå kraftverksutløpet og opp til kote 10 i elva. Dette vil bli gjort for å auke vassføringa i den delen av elva som er synleg frå fjorden. Elveutløpet ved fjorden vil då få ei vassføring i overkant av 250 l/sek, dvs. summen av restvassføring nedanfor inntaket 45 l/sek i middel, mistevassføring frå inntaket 108 l/sek og 100 l/sek pumping. Planlagt driftstid for pumpa er 240 dagar i året. Stans når det er overløp over inntaket og når kraftverket står på grunn av lite vatn. Massane frå boreholet skal nyttast til omfylling av rør i grøft. Krafta skal overførast til noverande 22 kv linje via ein 300 meter lang jordkabel. Det er ikkje behov for nye, permanente vegar. Område for inntak

142 Side 3 av 6 Konkurrerande søknad. Fallstrekninga mellom kote 125 og kote 20 er inkludert i ein annan utbyggingssøknad, jf. prosjektet Ervikselva kraftverk, som omfattar ei større utbygging i vassdraget. I søknaden ang. Torvik kraftverk er det sagt dette: Det er gjort ein felles avtale mellom alle innvolverte parter frå begge søknadane, og denne gir nødvendige rettar til den av søkarane som får konsesjon frå NVE. 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 108 liter/sek om sommaren og 80 liter/sek om vinteren. Dette tilsvarer 5-persentil sommar og vinter. I eit middels vått år vil vassføringa ved inntaket i elva vere større enn kraftverket si maksimale slukeevne (3,5 m3/sek) i 54 dagar (overløp). Nedbørsfeltet mellom inntaket og kraftstasjonen (restfeltet) vil i gjennomsnitt gje ei vassføring på 45 liter/sek like oppstraums kraftstasjonen. Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Verknader på biologisk mangfald. Bioreg AS Rapport 2013:2. Sitat side 35 Deler av influensområdet for dette tiltaket er undersøkt tidlegare, den , i samband med tidlegare planar om kraftverk i Ervikelva (Langelo, G. F. og Oldervik, F. G. 2010). Planane stogga opp den gongen, men det var ved desse undersøkingane at delar av tiltaksområdet vart avgrensa som bekkekløft og bergvegg. Ved dei naturfaglege undersøkingane vart kulturmarka på austsida av elva avgrensa som slåttemark. Vassføringa i elva mellom inntak og kraftstasjon vil verta sterkt redusert. Dette kan medføra noko redusert produksjon av ymse invertebratar, noko som i sin tur fører til litt dårlegare tilhøve for vasstilknytte fuglar som fossekall og strandsnipe (NT), og for fisk. I tillegg vil tilhøva for fuktkrevjande kryptogamar verta noko dårlegare langs elva. Samla vurdering: Middels negativ konsekvens Landskap og inngrepsfrie naturområde, sitat s. 32 i søkn.: Ervika er ei av dei mange sidebygdene til hovuddalføret med Førdefjorden i botnen. Landskapet er opent mot Førdefjorden. Ervika dominerast av aktivt kulturlandskap med gjengroing mot elva. Ervikelva er såleis ikkje noko dominerande landskapselement. Ved utløpet i fjorden er det ein liten foss. Denne er godt synleg frå fjorden i periodar med høg vassføring. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Kulturminne og kulturmiljø, sitat s. 33 i søkn.: Det er ikkje registrert noko automatisk freda kulturminne innanfor influensområdet til Torvik Kraft. Utifrå fylkesatlas er det registrert ti SEFRAK bygningar nede i Ervika Gnr. 81 bnr. 1. Desse bygga vert ikkje råka av utbygginga. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Brukarinteresser, sitat s. 34 i søkn.: Ervika er eit område som ikkje er vesentleg nytta til friluftsliv og område sin verdi innanfor dette feltet vurderast til å vere liten. Når det gjeld fritidsfiske er ikkje elvestrekningen innanfor tiltaksområdet nytta til dette føremål. Hjortejakt vert drive i området av grunneigar i Ervika. Hjortebestanden vil ikkje verte påverka negativt i driftsfasen. Landskapsmessig er Ervikelva lite synleg grunna tett vegetasjon i området. Dei visuelle delane av elva er oppstraums inntaket og ved elva sitt utløp i fjorden. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til om lag 35 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 2,93 kr/kwh, som er godt under middels pris.

143 Side 4 av 6 Fossen ved Avkjel-hammaren (Foto frå søknaden) Utløpet i fjorden, naturleg vassføring, ca. 100 l/sek (Foto frå søknaden) Utløpet i fjorden, naturleg vassføring, ca. 300 l/sek (Foto frå søknaden)

144 Side 5 av 6 Sumverknader/samla belastning, sitat s. 36 i søknaden. Heile Ervika er sterkt prega av sterk menneskeleg påverknad. Kommunal veg, landbruksvegar, bygningar og anna inngrep knytt til landsbruskdrift utgjer større menneskeleg påverknadar. Den ekstra belastninga på naturen som følgje av dette kraftverket er vurdert til å bli liten. Torvik kraft vil saman med andre omsøkte kraftverk i området vere med å utløyse ein oppgradering av nettet, noko som er positivt for forsyningssikkerheten til området. Når det gjeld omkring liggjande vassdrag er det planlagt fleire anlegg, (sjå kart, kap. 1.5). Dette har samanheng med fleire naturgitte forhold, som mykje nedbør og høgdeskilnader. I Førde er det etter kvart bygd mange småkraftanlegg. Desse gjev viktige bidrag til lønsemda for einskildbruka og gjev gode inntekter til kommunen. Kraftverka Bakkeelva, Hundsåna, Rørvika, Øvre Redal, Vassbrekka, Anga, Stølselva, Hellevang, Marka, Erviksleva og Torvik er alle søknader som skal handsamast etter vassressurslova. Desse kraftverka vil isolert sett kunne ha små negative konsekvensar for miljøet, men det er vanskeleg å vurdere i kor stor grad dei negative effektane av desse kraftverka vil akkumulerast. Når det gjeld tilhøvet for gyting for aure kan det tenkast at den vil få reduserte moglegheiter til gyting dersom det foregår gyting også i dei omkringliggande elvene der det er søkt om eller allerede står eit kraftverk. Sunnfjord Energi er ikkje kjent med miljøverknadane til dei andre omsøkte kraftverka, og kan såleis heller ikkje gjere noko vurdering av sumverknad i forhold til desse. Dette omsøkte kraftverk i Ervika er tilpassa dei delar av elva som gjev best ressursutnytting i høve naturinngrep og vil vere avgjerande for å sikre busetnaden i området og på den måten ta i vare eksisterande kulturlandskap. Avbøtande tiltak Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 108 liter/sek om sommaren og 80 l/sek om vinteren. I Bioreg AS sin Rapport 2013:2, Verknader på biologisk mangfald er det sagt m.a: s. 36 Då det ofte er vasslevande insekt og dermed fossekall og fisk som vert skadelidande av slike utbyggingar, så vil ein vanlegvis tilrå minstevassføring ut frå slike grunngjevingar. Slik er det også i dette tilfellet. Kva gjeld vasstilknytt fugl, er det registrert både fossekall og strandsnipe (NT) i vassdraget. Ein observerte også fossekall under dei naturfaglege Torvik kraftverk 5. februar 2013 Kartlegging av naturverdiar Bioreg AS undersøkingane Det vart registrert kryptogamar i ei bekkekløft som tilseier at det er viktig med eit stabilt fuktig miljø, sjølv om ingen av dei registrerte artane er raudlista. Ein ser likevel ikkje bort frå at slike artar finst i bekkekløfta og vi vil difor koma med framlegg om at 10- persentilen vert lagt til grunn for den pålagde minstevassføringa om sommaren, medan 5-persentil vinter vil vera tilstrekkeleg i vinterhalvåret. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til ein energiproduksjon på ca. 11,9 GWh/år. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er ca. 35 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 2,93 kr/kwh, som er godt under middels pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap og brukarinteresser i samband med bygging av dam og inntak, nedgravd rørgate og kraftstasjon samt redusert vassføring i Ervikselva med fleire fossar. Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Tiltaksområdet ligg i fjordlandskap, jf. fylkeskommunen sin regionale plan. Fossane er ikkje omtalt i fosselista. Tiltaksområdet ligg ikkje i område med regionale friluftsinteresser. Øvre deler av tiltaksområdet med Avkjel-fossen er lite synleg frå området rundt. Området lokalt er lite brukt til friluftsliv. Det nedre fossefallet ved utløpet i fjorden er godt synleg frå fjorden og frå nordsida. For å auke vassføringa etter utbygging i den delen av elva som er synleg frå fjorden, er det planlagt å pumpe vatn, ca. 100 liter/sek frå kraftverksutløpet og opp til kote 10 i elva. Elveutløpet ved fjorden vil då i sum kunne få ei vassføring i overkant av 250 l/sek, dvs. restvassføring nedanfor inntaket 45 l/sek i middel + mistevassføring frå inntaket om sommaren 108 l/sek l/sek pumping. Planlagt driftstid for pumpa er 240 dagar i året. Stans når det er overløp over inntaket og når kraftverket står på grunn av lite vatn. Fylkesrådmannen meiner at dette er eit positiv tiltak som vil dempe ulempene i høve til landskap.

145 Side 6 av 6 Fylkesrådmannen vurderer at tiltaket i øvre deler vil bety små ulemper, men meiner at den nederste fossen ved fjorden helst bør skjermast for utbygging. Det er foreslått viktige avbøtande tiltak, men om det skal gjevast løyve, bør slepp av minstevassføring frå inntaket aukast ytterlegare, til om lag 200 liter/sek. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaka justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på. Det må ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. Gamle ræser og vegar er også kulturminne og viktige element i landskapet. For å få minst mogeleg synelege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført. I tunet på bruket Ervik, står det ei gamal SEFRAK- registrert bu. Bua vart flytta hit frå Årdal i Jølster i Ho er samansett av tømmer med noko forskjellig tilverking, frå tredde stokkar til tømmer skore på oppgangssag. Dersom det vert utbygging, må det ikkje gjerast skade på bua. Fossen i nedre del av Ervikelva er eit viktig landskapselement både lokalt og i det store landskapsrommet. Ved utbygging vil det visuelle inntrykket av fossen bli svekka. Elvar fossar og stryk utgjer ein vesentleg del av det heilskaplege landskapsbiletet, både for tilreisande og fastbuande. Med redusert vassføring i elva, vil det planlagde tiltaket føre til eit stort inngrep i landskapsbiletet, og vil i sterk grad påverke dei opplevingsverdiar som er knytt til kulturlandskapet. Dersom konsesjon vert tildelt, kan forslag til konsesjonsvilkår og avbøtande tiltak vere å flytte kraftstasjonen oppstrøms den nedre fossen i Ervikelva. I dette området ligg det restar etter ei eldre røyrgate og ein steingard. Det må ikkje gjerast skade på desse kulturminna. Automatisk freda kulturminne. Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf 9 og 10 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Det er dermed ikkje klart i kva grad automatisk freda kulturminne (tidlegare fornminne) blir direkte eller indirekte råka av tiltaka i søknaden. 9 undersøking må gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan i verksetjast. Samla vurdering og konklusjon. Fylkesrådmannen meiner at tiltaket i øvre deler vil bety små ulemper for landskap, brukarinteresser og kulturminne, men meiner at den nederste fossen ved fjorden bør skjermast for utbygging. Det er foreslått viktige avbøtande tiltak, men om det skal gjevast løyve, bør slepp av minstevassføring frå inntaket aukast ytterlegare, til om lag 200 liter/sek.

146 Side 1 av 7 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Ervikselva kraftverk i Førde kommune 1. Omtale av tiltaket. Ervikselva kjem frå Øygardsvatn og renn ut i Ervika på sørsida av Førdefjorden. Solheimsdalen med Karstadvatn ligg i nedbørsfeltet. Den første delen av utbyggingsstrekninga går elva i stryk nede i et juv. Vidare flatar landskapet ut, og elva renn rolig forbi garden Fengestad og gjennom et relativt flatt skogområde, fram til fossen ved Avkjelhammaren, fall ca. 30 meter. Etter fossen renn elva gjennom fleire stryk og små fossar ned til kote 20 der kraftstasjonen er tenkt plassert. Like nedanfor går elva i ein foss og ut i Førdefjorden. Den siste fossen er godt synleg frå nordsida av fjorden. Gjennom tiltaksområdet går det kraftlinje og kommunal veg. Det er søkt om to utbyggingsløysingar: med og utan regulering av Øygardsvatn. Søkjaren, NK Småkraft AS, 5231 Paradis, har inngått avtale med grunneigarar/fallrettseigarar. Ervikselva kraftverk. Alt. 1, med regulering av Øygardsvatn, 0,9 m oppdemming og 0,1 m senking. Alt. 2, uten regulering Alternativ 1 Alternativ 2 Tilsig Nedbørsfelt, km2 19 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 1,7 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek 70 Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek 110 Fem-persentil* vinter, liter/sek 80 Kraftverk Inntak, kote 198,5 197,6 Avløp, kote Brutto fallhøgde, meter 178,5 177,6 Slukeevne, maks m3/sek 3,7 3,9 Slukeevne, min m3/sek 0,7 0,4 Installert effekt, maks MW 5,49 5,49 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 100/80 100/80 Brukstid, timar Reguleringsmagasin Magasinvolum, mill. m3 0,03 HRV/LRV 198,5/197,5 Produksjon Årleg middel, GWh 16,6 15,5 Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

147 Side 2 av 7 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr Utbyggingspris, kr/kwh 3,13 3,42 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Ervikselva kraftverk. Blå stipling: Nedgravd rørgate. Mørk stipling: Vassveg i fjell. Alt. 1: Over utløpsosen frå Øygardsvatn skal det byggast ein betongdam med lengde ca. 15 m og høgde ca. 2 meter. Dammen vil heve vasstanden i vatnet med 0,9 m. Neddemt areal vil bli ca. 5 dekar. Normal nivåskilnad mellom Øygardsvatn og Karstadvatn er 1,5 m. Karstadvatn vert ikkje påvirka av hevinga. Inntaket til vassvegen vert rett vest for dammen. Alt. 2: Over utløpsosen skal det byggast ein betongdam med lengde ca. 13 m og høgde ca. 1 m. Øvre delen av vassvegen vil gå i borehol, lengde 390 meter og diameter 1,5 m. Vidare 1070 meter rørgate nedover dalen langs vestsida til elva og langs vegen til kote 125. Det skal byggast anleggsveg langs den øvre rørgatestrekninga. Mellom kote 125 og 75 skal det borast hol gjennom Avkjelhammaren. Nedre delen av vassvegen vert rør i grøft. Det skal byggast 150 meter permant veg ned til kraftstasjonen på kote 20. Rørgate og kabel for uttransport av kraft vil gå langs denne.

148 Side 3 av 7 Grunnflate for kraftstasjonen vert ca. 100 m2. Steinmasse frå tunnelboring vil bli brukt til omfylling av rør og til arrondering av terreng i anleggsområdet. Det vert ikkje behov for deponi. Sitat frå s. 18 i søknaden, om drift av kraftverket: Ervikselva blir et elvekraftverk, som normalt vil gå på den til enhver tid gjeldende tilsig. Alt 1 har imidlertid et lite magasin, som gjør at tilsiget kan utnyttes selv om det er under minste slukeevne. Kraftverket vil da stoppe når vannstanden i magasinet når LRV, og kjøre igjen når magasinet har fylt seg opp. Det er anslått at magasinet får et volum som holder til å kjøre i 3 timer på 80% pådrag. Konkurrerande prosjekt. Torvik kraft AS har søkt om løyve for utbygging av den nedre delen av elva, mellom kote 125 og Førdefjorden. 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 100 liter/sek om sommaren og 80 liter/sek om vinteren. For sommarperioden er dette litt mindre enn 5-persentil. For alt. 1 med regulering vil vassføringa ved inntaket i Øygardsvatnet i eit middels vått år vere større enn kraftverket si maksimale slukeevne (3,7 m3/sek) i 41 dagar (overløp). Tilsvarande for alt. er 39. Nedbørsfeltet mellom inntaket og kraftstasjonen (restfeltet) vil i gjennomsnitt gje ei vassføring på 300 liter/sek like oppstraums kraftstasjonen. (I søknaden er det omtalt to storleikar for minstevassføring om sommaren, både 100 l/sek og 110 l/sek).l Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Raudlisteartar Konsekvensvurdering: Liten negativ for begge utbyggingsalternativa. Terrestrisk miljø, sitat s. 26 i søkn.: I driftsfasen er det primært redusert vannføring som vil kunne påvirke vassdragstilknyttede arter som strandsnipe (omtalt under rødlistearter) og fossekall. Vannføringen i driftsfasen vil være for lav til at fossekall normalt vil kunne fortsette å hekke langs vassdraget. Reguleringen av Øygardsvatnet (alt. 1) er så liten at det ikke forventes vesentlige negative konsekvenser for gråhegre, andefugl og overvintrende sangsvaner. Redusert vannføring i Ervikselva i driftsfasen vil primært berøre vanlig forekommende arter, men vil også ha en viss negativ påvirkning på fossesprøytsona ved Ervikfossen (regnet som lokalt viktig, C). Konsekvensvurdering: middels negativ konsekvens i driftsfasen for begge alternativa. Akvatisk miljø, sitat s i søkn.: En fraføring av store deler av vannføringen på strekningen mellom Øygardsvatnet og sjøen vil også medføre redusert resipientkapasitet i elva. Dette vil kunne føre til at vannkvaliteten i driftsfasen blir noe dårligere med tanke på næringsstoffer. Samlet sett vil fraføringen av vann og en eventuell forverring av vannkvaliteten kunne medføre at elva ikke lenger holder god økologisk status. En moderat regulering av vannstanden (0-1 m) i lavereliggende vann, som Øygardsvatnet, har enkelte steder vist seg å ha en viss positiv effekt gjennom en økt habitatvariasjon (bunnsubstrat m.m.), noe som har ført til økt diversitet av bl.a. ørretens byttedyr. I tillegg vil oversvømming av landvegetasjon og jordsmonn ved heving av vannstanden gi en midlertidig økt produksjon av næringsdyr. Dette skyldes omsetning og nedbrytning av det organiske materiale på oppdemt land. Denne effekten er størst i årene etter oppdemming. I hvilken grad dette er positivt for dette økosystemet, som allerede har en tett bestand av småvokst ørret, er nok mer usikkert. Omfanget av en utbygging vurderes samlet som middels til stort negativt. Verdien av Ervikselva med tanke på akvatisk miljø vurderes imidlertid som liten, noe som tilsier at konsekvensene av en utbygging totalt sett blir små. Konsekvensvurdering: Liten til middels negativ konsekvens for begge utbyggingsalternativ.

149 Side 4 av 7 Ervikfossen Landskap og inngrepsfrie naturområde, sitat s. 28 i søkn.: Den reduserte vannføringen i Ervikselva vil primært være synlig i det åpne landskapsrommet rundt Fengestad. Mellom inntaket og Fengestad, og nedstrøms Fengestad, er vassdraget jevnt over lite synlig i landskapet som følge av tett kantvegetasjon og topografiske forhold. Erviksfossen er synlig fra vegen som passerer fossen, og fra enkelte steder ute på Førdefjorden (kun ved høye vannføringer). Konsekvensvurdering: Alt. 1 med regulering: middels negativ konsekvens for landskap. Alt 2. uten regulering: Liten til middels negativ konsekvens. Ubetydleg konsekvens for inngrepsfrie naturomr.. Ervikselva, fossen ved utløpet til fjorden. Vassføring ca. 600 liter7sek. Kulturminne og kulturmiljø, sitat s. 28 i søkn.: Det er ikke registrert noen automatisk freda eller vedtaksfreda kulturminner eller kulturmiljøer i influensområdet til Ervikselva kraftverk. Potensialet for funn er foreløpig usikkert. I tilknytning til gårdsbrukene i området er det registrert flere nyere tids kulturminner. Av vassdragstilknyttede kulturminner kan nevnes ruiner etter en oppgangssag ca. 400 m nedenfor utløpet fra Øygardsvatnet

150 Side 5 av 7 samt ruiner av en sag på Fengestad. Ingen kjente automatisk fredete eller nyere tids kulturminner berøres rent fysisk av utbyggingen. Ut fra det kunnskapsgrunnlaget som foreligger i dag kan det konkluderes med at konsekvensene for kulturminner og kulturmiljø primært er knyttet til visuell påvirkning i anleggs- og driftsfasen. Konsekvensvurdering: Ubetydeleg til liten negativ. Brukarinteresser, sitat s. 30 i søkn.: Det er ingen vesentlige friluftsinteresser knyttet til Ervikselva, og områdets verdi vurderes som liten. En utbygging vil føre til at Ervikselva vil fremstå som mer temmet enn i dag. Dette vil kunne påvirke områdets kvaliteter med tanke på landskapsopplevelse noe. Det er imidlertid i all hovedsak lokalbefolkningen (grunneierne) som ferdes langs vegen fra Øygardsvatnet og ned til sjøen, og disse vil nok i liten grad oppleve dette som negativt siden kraftverket vil utgjøre en viktig inntektskilde. Det er svært lite fiske på den berørte elvestrekningen og i Øygardsvatnet. En utbygging av Ervikselva kraftverk vurderes derfor som uproblematisk i forhold til fritidsfiske. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til om lag 52 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 3,13 kr/kwh, som er under middels pris. Sumverknader/samla belastning, sitat s i søknaden. Grunnet topografiske forhold (store høydeforskjeller) samt mye nedbør, er fossesprøytsoner og bekkekløfter en relativt vanlig naturtype i denne regionen. Denne naturtypen er, til liks med den truete naturtypen elveløp, sårbar i forhold til utbygging av vannkraft. Den antas at flere lokaliteter i regionen er sikret for ettertiden gjennom Verneplan for vassdrag (se figur 13), men det finnes ingen god oversikt over hvor mange lokaliteter som er sikret og hvor mange som er berørt av eksisterende eller planlagte vannkraftverk. Ervikselva kraftverk vil utgjøre en liten tilleggsbelastning på denne naturtypen. Lokaliteten med slåttemark i Ervika, øst for elva, blir ikke berørt av utbyggingsplanene. Ervikselva kraftverk bidrar derfor ikke til å øke den samlede belastningen på denne utvalgte naturtypen. Strandsnipa regnes som mindre sårbare for vannstandsreduksjoner enn fossekall, og arten vil sannsynligvis kunne fortsette å hekke langs nedre del av Ervikselva og langs flere av de øvrige vassdragene i regionen som i større eller mindre grad er berørt av vannkraftutbygging, forutsatt at det slippes en viss minstevannføring. Ervikselva kraftverk vil medføre en liten økning i den samlede belastningen på denne arten. Ervikselva virker tilsynelatende marginal for en art som oter, og det antas at den ikke har noe fast tilhold langs den berørte delen av vassdraget. Ervikselva kraftverk vil derfor kun utgjøre en liten tilleggsbelastning på denne arten. Av elvene som løper ut i Førdefjorden er to allerede utnyttet til kraftproduksjon (Kråkenes og Frammarsvik), mens ytterlige fire er til konsesjonsbehandling. Det er allikevel fortsatt uberørte elver i området med lignende karaktertrekk som Ervikselva. For de fleste andre temaene som er vurdert i konsekvensutredningen, utgjør det omsøkte småkraftverket en marginal tilleggsbelastning i et område som allerede er betydelig preget av menneskelig aktivitet (landbruk, bebyggelse, veger, etc.) Dette gjelder temaer som bl.a. landskap, friluftsliv og kulturminner/kulturmiljø. Avbøtande tiltak. Planlagt minstevassføring er 100 l/s sommer og 80 l/s vinter. Det skal gjerast støydempande tiltak i kraftstasjonen. Næraste bustadhus er ca. 115 meter frå kraftstasjonen. Utløpet frå Øygardsvatnet. Vassføring l/sek.

151 Side 6 av 7 Ervikselva ved Fengestad, midt mellom Øygardsvatnet og fjorden. Vassføring liter/sek. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til ein energiproduksjon på ca. 16,6 GWh/år. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er 52 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 3,13 kr/kwh, som er under middels pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap og brukarinteresser i samband med bygging av dam og inntak, nedgravd rørgate og kraftstasjon samt redusert vassføring i Ervikselva. Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Tiltaksområdet ligg i fjordlandskap, jf. fylkeskommunen sin regionale plan. Fossane i elva er ikkje omtalt i fosselista. Tiltaksområdet ligg ikkje område med regionale friluftsinteresser. Elva og området der det er aktuelt med anleggsinngrep er lite synleg frå området rundt. Området er lite brukt til friluftsliv. Den planlagde reguleringa av Øygardsvatnet (0,9 oppdemming og 0,1 m senking) er vurdert til å vere uproblematisk i høve til landskap og brukarinteresser. Fylkesrådmannen vurderer at tiltaket samla sett vil innebere moderate ulemper i høve til landsskap og brukarinteresser. Søkjaren foreslår ei minstevassføring på 100 ev. 110 liter/sek. Av omsyn til landskap og brukarinteresser meiner fylkesrådmannen at dette er for lite, og ønskjer å auke minstevassføringa om sommaren til 200 liter/sek. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaka justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på. Det må ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. Gamle ræser og vegar er også kulturminne og viktige element i landskapet. For å få minst mogeleg synelege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført. Av vassdragsrelaterte kulturminne finn vi ruinar etter ei oppgangssag ca. 400 m nedstrøms inntaket i Øygardsvatnet og ruinar etter ei sag ved Fengestad. Desse ruinane ligg på austsida til elva og kjem truleg ikkje direkte i konflikt med utbygginga. Mindre vassføring i elva vil likevel føre til at dei vert indirekte råka av utbygginga. Der kraftstasjonen er planlagt, ligg det restar etter ei eldre røyrgate og ein steingard. Det må ikkje gjerast skade på desse kulturminna. Automatisk freda kulturminne. Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf 9 og 10 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Det er dermed ikkje klart i kva grad automatisk freda kulturminne (tidlegare fornminne) blir direkte eller

152 Side 7 av 7 indirekte råka av tiltaka i søknaden. 9 undersøking må gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan i verksetjast. Samla vurdering og konklusjon. Fylkesrådmannen vurderer at tiltaket samla sett vil innebere moderate ulemper i høve til landsskap, brukarinteresser og kulturminne. Søkjaren foreslår ei minstevassføring på 100 ev. 110 liter/sek. Av omsyn til landskap og brukarinteresser meiner fylkesrådmannen at dette er for lite, og ønskjer at minstevassføringa om sommaren vert auka til 200 liter/sek. Med dette som føresetnad vil fylkesrådmannen rå til utbygging i tråd med alternativ 1.

153 Side 1 av 6 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Hellevang kraftverk i Førde kommune 1. Omtale av tiltaket. Hellevangselva kjem frå Lysaelva der Marka kraftverk er planlagt mellom kote 709 og 238 lenger aust i kommunen. Frå Markavatnet renn elva vestover mot Hellevang der den renn ut i Førdefjorden. Stølselva kjem ned frå fjellsida i sør og renn inn i Hellvangselva. Nedre delen av elva, før utløpet i fjorden, er lakseførande. Vandringshinderet er ein foss ca. 200 meter oppstrøms den planlagde kraftstasjonen ved brua over elva, fylkesveg 609. Mellom elva og fjorden går det ein åsrygg som skjuler elva for innsyn frå fjorden og busetnaden nedanfor fylkesvegen. Ei 22 kv kraftlinje går langs årsryggen og kryssar fylkesvegen ved Hellevang. Søkjaren, Norges Småkraft AS, 1375 Billingstad, har inngått avtale med grunneigare som har fallrettar i området. Selskapet er ein del av Scanenergy AS. Hovuddata for Hellevang kraftverk Tilsig Nedbørsfelt, km2 9,75 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 1,14 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek 39 Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek 59 Fem-persentil* vinter, liter/sek 29 Kraftverk Inntak, kote 129 Avløp, kote 26 Brutto fallhøgde, meter 103 Slukeevne, maks m3/sek 2,4 Slukeevne, min m3/sek 0,59 Installert effekt, maks MW 2,0 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek ** 85/45 Brukstid, timar 3350 Produksjon Årleg middel, GWh 6,7 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr. 33,4 Utbyggingspris, kr/kwh 4,98 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. ** 10-persentil. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

154 Side 2 av 6 Ved inntaket på kote 129 skal det byggast ei fire meter høg og 15 meter lang demning i betong. Overløpet vil få ei bredde på 8 meter. Rørgata skal gravast ned langs åsryggen på nordsida av elva. Her er det spor etter ein gammal veg og rørgata er tenkt langt langs denne. Kraftstasjonen er planlagt mellom fylkesvegen og elva, like før brua. Grunnflate 85 m2. Det er lagt opp til planering og utviding av trafikkareal på begge sider av fylkesvegen. Nett-tilknyting er planlagt som ein kort jordkabel over til 22 kv lina vest for brua på nordsida av fylkesvegen. Inntaksdam og trase for rørgate. Kraftstasjoen er tenkt plassert mellom elva og fylkesvegen. Detalj som viser planlagt kraftstasjoen mellom elva og fylkesvegen. Grå farge: fylkesvegen og vegen ned til busetnaden på Hellevang. Blå stipling er rørgata. Raud firkant er illustrasjon for buss. Raud strek viser kabel mellom kraftstasjonen og 22 kv kraftlinja nord for fylkesvegen.

155 Side 3 av 6 Illustrasjon som viser kraftstasjonen. Det er planlagt ein stor betongmur langs elva for å få arrondert byggetomten. 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring tilsvarande 10 persentil, 85 liter/sek. sommar og 45 liter/sek. vinter. I eit middels vått år vil vassføringa ved inntaket i Hellevangselva vere større enn kraftverket si maksimale slukeevne (2,4 m3/sek) i 64 dagar (overløp). Nedbørsfeltet mellom inntaket og kraftstasjonen (restfeltet) vil i gjennomsnitt gje ei vassføring på 30 l/sek like oppstraums kraftstasjonen. Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Raudlisteartar, terrestrisk miljø og akvatisk miljø. Akvatisk miljø, sitat s. 23 i søkn.: Utenom bekkeaure, er vassdraget for det meste sett på som fisketomt i de øvre deler av utbyggingsområdet. Derimot går det opp litt anadrome laksefisk nederst i Hellevangselven. Hovedsakelig sjøaure, men i følge grunneier også litt laks. I miljødirektoratet sitt lakseregister er det ikke registrert laks i Hellevangselva, mens det er oppgitt av bestanden av sjøaure bør tas hensyn til. Absolutt vandringshinder for anadrom fisk i Hellevangselva er i dette registeret oppgitt til å ligge litt under 200 m oppstrøms kraftstasjonen (og Rv 609). Her ligger det et ca. 20 m langt stryk med et fall på ca 10 m som renner over blankskurte svaberg. Denne plasseringen stemmer godt med det biolog har påvist på befaring. Biologen vurderer strekningen nedstrøms kraftstasjon, dvs. nedenfor riksveien, som den mest verdifulle delen av anadrom strekning. Her flater elven ut, og innslaget av gytesubstrat er betydelig større enn lengre opp. Imidlertid finnes det også større og mindre høler som kan tjene som oppholds- og standplass for anadrom fisk. Samla konsekvens for verdifullt naturmiljø er av biolog sett til middels negativ.

156 Side 4 av 6 Vandringshinderet. Fossen renn over glattskura svaberg som gjer vidare oppvandring umogleg. (Foto frå Bioreg-rapport, v/solfrid Helene Lien Langmo ) Landskap og inngrepsfrie naturområde Konsekvensvurdering: Liten negativ. Kulturminne og kulturmiljø, sitat s. 25 i søkn.: Det er pr i dag ikke registrert automatiske fredete og verneverdige kulturminner eller fornminner i tiltaksområdet. Kjente registreringer ligger utenfor influensområdet for tiltaket. I nedre del av utbyggingsområdet er det imidlertid et rikt kulturmiljø i form av gamle steingjerder og murer, som før markerte skille mellom utmark (som var felles) og innmark. Murene etter sommerfjøsene står også igjen. Utbygger vil prøve å unngå å komme i konflikt med disse. Kjerrevei som ble bygget mellom gårdene i Hellevangselva er også intakt store deler av veien, og blir i dag benyttet som traktorvei. Det er langs denne vannveien skal graves ned, og deler av kjerreveien vil bli berørt. Konsekvensvurdering: Uavklart. Brukarinteresser, sitat s. 25 i søkn.: Det er ikke påvist andre mulige rettighetshavere på strekningen. Elven er ikke i bruk som fiskeelv, vannforsyning, eller annen utnyttelse på utbyggingsstrekningen. Området som småkraftverket er planlagt i, er ikke turistområde og lite brukt som turområde for lokalbefolkningen. Det er kun hjort som er jaktbar vilt i Hellevangsområdet. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til om lag 33,4 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 4,98 kr/kwh, som er godt over middels pris. Sumverknader/samla belastning, sitat s. 27 i søknaden. Søker anser utbyggingen til å være relativt skånsom, og kan ikke se at en utbygging vil gi store konsekvenser verken for miljø, naturressurser eller samfunn. I områdene for inntak, rørgate, kraftstasjon, tilførselskabel til eksisterende kraftnett og veier, er det ikke registrert annet en triviell natur. Med tanke på biologisk mangfold vil ikke rørgaten gå gjennom særlig verdifull natur noen steder. Rørene skal graves ned og vil ikke være til hinder for ferdsel verken for mennesker eller dyr. Kraftstasjon vil ligge like ved riksveien. Utbyggingsområdet består stort sett av utmark, samt litt tidligere beite- og slåttemark. I nedre del av utbyggingsområdet er en del kulturminner, i form av gamle steingjerder og murer, som før markerte skille mellom utmark (som var felles) og innmark. Opp mot utmarken hadde de 4 hovedbrukene på Hellevang sommerfjøsene sine. I dag er det bare murene igjen av disse. En gård som ligger øst for Hellevang hadde tilgang til sjøen ned mot Hellevang, og en kjerrevei ble bygget mellom gårdene. Det er denne som i dag blir benyttet som traktorvei. Utbygger vil i størst mulig grad prøve å unngå å komme i konflikt med steingjerdene og murene. Området er ikke typisk turområde og benyttes mest av lokale eiere. Ved behov er det den eksisterende kjerrevei /traktorvei som blir brukt(går parallelt med elven ca 100 m fra), og det er

157 Side 5 av 6 også langs denne rørgaten skal nedgraves. Elva er ikke synlig fra kjerrevei/traktorvei på utbyggingstrekningen. Normalt er det redusert vannføring som vil være den mest synlige virkningen ifm kraftutbygging. I Hellevang derimot vil redusert vannføring ikke være mye synlig. En markert åskant går langs hele strekket, og en må helt utpå kanten for å se elven. Kun et lite stykke kan sees dersom en står på broen på Rv 609. Kraftstasjonen er også tenkt plassert like ved riksveien, og driftsvannet skal tilbakeføres elven oppstrøms broen. Området nedstrøms Rv 609 og kraftstasjonen er preget av menneskelige inngrep som jordbruk, bosetting og veier. Området anses som allerede sterkt påvirket. For øvrig er det bygd eller planlagt vannkraftverk mange steder i Førde kommune. Med hensyn til forekomst av rødlistearter, biologisk mangfold, kulturminner og kulturmiljø, jord- og skog- ressurser, brukerinteresser og landskapskvaliteter vurderes forholdene rundt Hellevang kraftverk å representere et gjennomsnitt for regionen. Avbøtande tiltak, sitat s. 28 i søkn: Minstevannføring Av konsekvensreduserende tiltak som vil redusere konsekvenser, er det i biologisk mangfoldsrapport nevnt betydningen av slipp av minstevannsføring. Slipp av minstevannsføring er etter biologens anbefalinger derfor satt tilsvarende 10-persentil; 85 l/s på sommer og 45 l/s på vinter. Omløpsventil vil bli montert dersom det viser seg at det er behov. Støydemping Det vil bli støy fra turbin, generator og trafo ved produksjon. Støyen vil bl.a. bli redusert ved å montere lydfeller i avløpskanalen. Kulturmiljø I biologisk mangfoldsrapport er det nevnt terrenginngrep i form av gamle steingjerder og murer, samt en gammel kjerrevei. Selv om det pr i dag ikke er registrert automatisk fredete kulturminner/fornminner i området, har utbygger tatt hensyn til verdien som finnes i dette området. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til ein energiproduksjon på ca. 6,7 GWh/år. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er 33,4 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 4,98 kr/kwh, som er godt over middels pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap, brukarinteresser og kulturminne i samband med bygging av inntak, nedgravd rørgate og kraftstasjon samt redusert vassføring i Hellevangselva. Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Hellevangselva ligg i fjordlandskap, men er ikkje markert som viktig landskapselement i fosselista, jf. fylkeskommunen sin regionale plan. I tiltaksområdet der det er aktuelt med anleggsinngrep og redusert vassføring, er elva lite synleg frå området rundt. Området er dessutan lite brukt til friluftsliv. Tiltaket vil difor innebere små ulemper i høve til landsskap og friluftsliv. Av kart og visualisering som ligg ved søknaden, går det fram, at kraftstasjonen er plassert svært nær fylkesvegen. Det bør vurderast å flytte kraftstasjonen eit stykke oppover elva, nærare fossen (vandringshinderet for anadrom fisk). Fylkesrådmannen har ikkje opplysningar nok til å kunne sette fram krav om dette. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaka justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på. Det må ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. Gamle ræser og vegar er også kulturminne og viktige element i landskapet. For å få minst mogeleg synelege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført. I utbyggingsområdet er det eit variert kulturlandskap, med skog, open beitemark, tidlegare slåttemark og åkerland. I overgangen mellom innmark og utmark, ligg det ein markert steingard forma som ei teine, saman med murane etter ein gamal gardfjøs. Området er på den måten eit godt eksempel på ei tradisjonell utnytting av beiteressursane og overføringa av plantenæringsstoff

158 Side 6 av 6 frå utmark til innmark. Området her har høg kulturhistorisk verdi. Gjennom området går det i dag ein gamal kjerreveg. Truleg er sjølve vegfaret av langt eldre dato enn kjerrevegen. Vegen vart bygt som tilkomst mellom gardane og sjøen. Store deler av den er framleis intakt og vert i dag nytta som traktorveg. Det er langs denne vegen røyrgata til kraftverket skal gravast ned. Kjerrevegen, steingarden og fjøsmurane utgjer viktige kulturlandskapselement og kulturminne i området. Desse kulturminna må det ikkje gjerast skade på, verken ved graving eller ved tung transport i anleggsfasen. Avbøtande tiltak vil her vere å leggje røyrgate og tilkomstveg utanom den gamle kjerrevegen og syte for at det ikkje vert gjort skade på steingarden. Ved detaljplanlegging bør det av same grunn gjerast ei vurdering av om kraftstasjonen bør flyttast høgare opp langs elva. Automatisk freda kulturminne. Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf 9 og 10 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Det er dermed ikkje klart i kva grad automatisk freda kulturminne (tidlegare fornminne) blir direkte eller indirekte råka av tiltaka i søknaden. 9 undersøking må gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan iverksetjast. Samla vurdering og konklusjon. Fylkesrådmannen meiner at tiltaket vil bety moderate konfliktar i høve til landskap, brukarinteresser og kulturminne, og vil rå til at det vert gitt løyve til utbygging. Det er ein føresetnad at røyrgate og tilkomstveg vert lagt slik at kulturminne og kulturmiljø ikkje vert skada eller øydelagde. Det bør vurderast å plassere kraftstasjonen lenger frå fylkesvegen.

159 Side 1 av 6 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Marka kraftverk i Førde kommune 1. Omtale av tiltaket. Lysaelva kjem frå nokre små vatn, ca. 700 moh, i fjellområdet på grensa mellom Førde og Gaular kommunar. Elva renn nordover via Rimmavatnet, kote 445, og Markavatnet, kote 235, og vidare vestover mot Hellevang der den renn ut i Førdefjorden. Elva går i fossar både ovanfor Rimmavatnet og mellom dette vatnet og Markavatnet. Markafossen nedst er mest synleg på avstand, m.a. frå Solheimsdalen. Vassvegen er planlagt i fjell, profilboring. Søkjaren, Norges Småkraft AS, 1375 Billingstad, har inngått avtale med grunneigare som har fallrettar i området. Selskapet er ein del av Scanenergy AS. Hovuddata for Marka kraftverk Tilsig Nedbørsfelt, km2 3,17 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 0,46 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek 25 Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek 81 Fem-persentil* vinter, liter/sek 31 Kraftverk Inntak, kote 708 Avløp, kote 238 Brutto fallhøgde, meter 470 Slukeevne, maks m3/sek 0,89 Slukeevne, min m3/sek 0,04 Installert effekt, maks MW 3,5 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 25/25 Brukstid, timar 3514 Produksjon Årleg middel, GWh 12,3 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr. 56,2 Utbyggingspris, kr/kwh 4,57 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

160 Side 2 av 6 Foto frå søkn: Sett nedover frå inntaksområdet. Rimmavatn nærmast. Karstadvatn til høgre. Førdefjorden lengst borte til venstre. Garden Marka ligg midt mellom Rimmavatn og fjorden, til venstre for Karstadvatn. Inntak, vassveg i tunnel, kraftstasjon, tilkomstveg og jordkabel. Karstadvatn øvst til høgre i bildet. Det planlagt eit coanda-inntak (terskel med rister nedstrøms) på kote 708, på Gaular-sida av kommunegrensa. Terskelen/sperredammen vert ca. 30 meter lang og med ristbredde ca. 8 meter. Vassvegen skal profil-borast og det vert ei kort strekning mellom borehol og kraftstasjon, der vatnet skal gå i nedgravd rør. Kraftstasjon med grunnflate 85 m2 skal plasserast like sør for Markavatnet, kote 238. Utløpet frå kraftstasjonen skal gå til Markavatnet via ein kanal eller eit rør, ca. 60 meter. Det går i dag kommunal og privat veg frå fylkesveg 609 sørover mot kraftstasjonsområdet. Ca. 350 meter ny tilkomstveg må byggast. Borekaks frå profilboring (ca. 500 m3) er planlagt brukt til tilkomstvegen. Det vil ikkje bli behov for å deponere steinmassar. Krafta skal transporterast ut via jordkabel, ca. 800 meter i grøft i eller langs veg til eksisterande 22 kv linje.

161 Side 3 av 6 Foto frå søkn.: Inntaksområdet med illustrasjon av dam og lukehus. Foto frå søkn.: Frå Rimmavatn oppover mot Lysaelva, Vassføring ca. 250 liter/sek. Foto frå søkn.: Markafossen. Til venstre: , vassføring ca. 155 liter/sek. Til høgre: , vassføring ca. 60 liter/sek.

162 Side 4 av 6 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 25 liter/sek. heile året. Dette tilsvarer alminneleg lågvassføring og er i underkant av 5-persentil vinter. I eit middels vått år vil vassføringa ved inntaket i Lysaelva vere større enn kraftverket si maksimale slukeevne (0,89 m3/sek.) i 45 dagar (overløp). Nedbørsfeltet mellom inntaket og kraftstasjonen (restfeltet) vil i gjennomsnitt gje ei vassføring på 147 liter/sek. like oppstraums kraftstasjonen. Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Raudlisteartar, terrestrisk miljø og akvatisk miljø. Samanstilling i rapport frå Bioreg AS, april 2009, oppdatert sept Tiltaket fører til vesentleg reduksjon i vassføringa mellom inntaket og kraftverket. I hovudsak er det den biologiske produksjonen i elva som vil verta skadelidande ved denne utbygginga. I tillegg er det avgrensa ei fossesprøytsone ved Markafossen, og også denne vil verte negativt påverka. Raudlista rovfugl kan verta utsett for uro i tiltaksperioden. Samla vurdering for biologisk mangfald er av biolog sett til lite negativ. Landskap og inngrepsfrie naturområde, sitat s. 22 i søkn.: Utbyggingsområdet består av en ganske bratt fjellside, med et fjellvann, Rimmavannet som ligger på en hylle i terrenget mellom Markafossen og inntaket. Store deler av vassdraget er synlig i det storskala landskapet. De tekniske inngrepene er planlagt slik at de skal synes minst mulig. Tiltak knyttet til det planlagte inntaket vil være lite synlig i landskapet. Terrenget her ligger nedsenket, og en må helt innpå for å se dette området. Vannveien skal langhullbores nesten hele strekket, dvs helt uten negativ influens på landskapsbildet. Det er kun få meter fra kraftstasjonen til påhugg at det må legges rør, og disse skal graves ned i hele sin lengde. Stasjonsbygget er tenkt plassert sørøst for Markavannet, og denne vil ikke berøre tydelige linjer i landskapet eller forringe landskapskvaliteter på stedet. Endringer i vannføring vil blir den mest synlige konsekvensen av tiltaket. Minstevannsføringen som er foreslått vil sikre en del visuelle kvaliteter i elvelandskapet, og derved redusere de negative konsekvensene noe. Konsekvensvurdering: Middels negativ. Kulturminne og kulturmiljø, sitat s. 26 i søkn.: Basert på kjent kunnskap, vurderes planlagte tiltak å ha liten negativ virkning på temaet kulturminner og kulturmiljøer. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Brukarinteresser, sitat s. 23 i søkn.: Området som småkraftverket er planlagt i, er ikke turistområde og lite brukt som turområde for lokalbefolkningen, men det foregår noe fiske i Markavannet og Rimmavannet, og jakt i fjellet. Lysaelva/Markafossen er ikke i bruk til vannforsyning eller annen utnyttelse på strekningen. Utbyggingen vil ikke påvirke bruken av området da vannveien skal gå i fjell. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til om lag 56 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 4,57 kr/kwh, som er godt over middels pris. Sumverknader/samla belastning, sitat s. 25 i søknaden. Redusert vannføring i Lyselva/Markafossen vil være den mest synlige påvirkningen ifm dette prosjektet. Generelt kan en vel si at nåværende påvirkning knapt er synlig i de øvre delene av området, men nederste del av utbyggingsområdet er preget av menneskelige inngrep som jordbruk, bosetting og veier. Søker anser utbyggingen til å være relativt skånsom, og kan ikke se at en utbygging vil gi målbare konsekvenser verken for miljø, naturressurser eller samfunn. Inntak skal etableres i et område som er lite tilgjengelig, og vil knapt være synlig. Rørgaten skal føres i tunell ned til kraftstasjonen, og vil ikke være til hinder for ferdsel verken for mennesker eller dyr. Rørgate på 36 m skal graves ned. Kraftstasjonen vil ligge like ved vei og annen bebyggelse. For øvrig er det bygd eller planlagt vannkraftverk flere steder i Førde kommune. Med hensyn til forekomst av rødlistearter, biologisk mangfold, kulturminner og kulturmiljø, jord- og skog- ressurser, brukerinteresser og landskapskvaliteter vurderes forholdene rundt Marka kraftverk å representere et gjennomsnitt for regionen. Avbøtande tiltak, sitat s. 26. i søkn:

163 Side 5 av 6 Minstevannsføring og restfelt Av konsekvensreduserende tiltak som vil redusere virkningen, er det i biologisk mangfoldsrapport nevnt betydningen av slipp av minstevannsføring, da det ofte er vannlevende insekt og dermed fossekall og fisk som kan bli skadelidende av slike utbygginger. Slipp av minstevannsføring er etter biologens anbefalinger derfor satt lik alminnelig lavvannsføring på 25 l/s hele året... Tilsig fra restfeltet, samt planlagt minstevannsføring vil bidra positivt og vil hjelpe til med og opprettholde vannutskiftningen/eutrofiering av Rimmavatnet, samt holde berørt elvestrekning fuktig. Markafossen ligger like oppstrøms der kraftstasjon er planlagt. Denne vil dermed få tilsig fra nesten hele restfeltet i tillegg til minstevassføring. Restfeltet har en beskaffenhet som tilsvarer over 30 % i forhold til nedbørsfeltet for kraftverket. Sammen med planlagt slipp av minstevassføring vil dette gi betydelig tilskudd til vann i fossen. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til ein energiproduksjon på ca. 12,3 GWh/år. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er 56,2 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 4,57 kr/kwh, som er godt over middels pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap og brukarinteresser i samband med bygging av inntak, boring av vassveg, kort rørgate, kraftstasjon, tilkomstveg og redusert vassføring i Lysaelva med fleire fossefall. Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Markafossen og fossefalla høgare opp er godt synlege og er viktige landskapselement sett m.a. frå veg og busetnad ved Karstadvatnet. Elveløpet utanom fossane er ikkje synleg på avstand på grunn av tett vegetasjon. Tiltaksområdet ligg i fjordlandskap, jf. fylkeskommunen sin regionale plan, men fossane er ikkje markerte i fosseliste. Mellom inntaket og Rimmavatnet ligg tiltaksområdet i regionalt viktig friluftsområde, nr. 50 i fylkesatlas, Kvamshesten-Langeland. Her er det få eller ingen menneskelege inngrep frå før, og i tråd med retningslinjene i den regionale planen, skal dette området ha 2. prioritet. 2. prioritet lyder slik: Interesser av svært stor verdi. Føresetnader for positiv tilråding skal vere at søknadsmaterialet kan dokumentere stor verdiskaping og/eller at verdien til aktuelle arealinteresser kan oppretthaldast etter utbygging. Fylkesrådmannen meiner at aktuelle inngrep ved bygging av inntak, boring av vassveg i fjell og redusert vassføring for fossane ovanfor Rimmavatnet, ikkje kan forsvarast i høve til desse retningslinjene. Eit redusert prosjekt med inntak t.d. ved Rimmavatnet kan bli vurdert annleis. I søknaden er det lagt til grunn ei relativt låg minstevassføring. Fylkesrådmannen legg til grunn at det i eit ev. redusert prosjekt, vert lagt opp til ei større minstevassføring m.a. av omsyn til Markafossen som eit viktig landskapselement. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaka justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på. Ved framføring av veganlegg, røyrgate, eller ved opparbeiding av riggområde, må det ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. Gamle ræser og vegar er også kulturminne og viktige element i landskapet. For å få minst mogeleg synelege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført. Lysaelva med fleire mindre fossar og spesielt Markafossen er godt synleg frå vegen til Solheimsdalen, frå andre sida av Karstadvatnet. Fossen utgjer eit viktige element både i kulturlandskapet lokalt og i det store landskapsrommet. Ved utbygging vil det visuelle inntrykket av fossen bli svekka. Markafossen vil i lengre periodar vert mindre markert enn slik vi kan oppleve den i dag. Elvar, fossar og stryk utgjer ein vesentleg del av det heilskaplege landskapsbiletet, både for tilreisande og fastbuande. Med redusert vassføring i elva, vil tiltaket bety eit stort inngrep i landskapsbiletet, og vil påverke opplevingsverdiar knytt til kulturlandskapet. Auka minstevassføring kan vere eit avbøtande tiltak.

164 Side 6 av 6 Ut i frå Bioreg AS sin rapport, er eventuell tilkomstveg til inntaksområdet ikkje planlagt. Ein slik veg vil truleg føre til store inngrep i eit ope skoglaust landskap med lite lausmasse og bart fjell. Ein slik vegløysing kan ikkje tilrådast. For å kunne ta vare på landskapsverdiane i området på ein god måte, må ev. utstyr og materialar til inntaket frakast via luftvegen. Automatisk freda kulturminne. Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf 9 og 10 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Det er dermed ikkje klart i kva grad automatisk freda kulturminne (tidlegare fornminne) blir direkte eller indirekte råka av tiltaka i søknaden. 9 undersøking må gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan i verksetjast. Tiltaksområdet Lita vassføring etter lang tørkeperiode. Markafossen nederst. Foto: Idar Sagen, frå vegen til Solheimsdalen, ved Karstadvatnet. Samla vurdering og konklusjon. Fylkesrådmannen meiner at aktuelle inngrep ved bygging av inntak, boring av vassveg i fjell og redusert vassføring for fossane ovanfor Rimmavatnet, ikkje kan forsvarast i høve til landskap og brukarinteresser, og vil rå i frå at det vert gitt løyve til utbygging. Eit redusert prosjekt med inntak t.d. ved Rimmavatnet kan bli vurdert annleis. I søknaden er det lagt til grunn ei relativt låg minstevassføring. Fylkesrådmannen legg til grunn at det i eit ev. redusert prosjekt, vert lagt opp til ei større minstevassføring m.a. av omsyn til Markafossen som eit viktig landskapselement.

165 Side 1 av 5 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Vassbrekka kraftverk i Førde kommune 1. Omtale av tiltaket. Tiltaksområdet ligg inst i Angedalen og det er planlagt inntak i to elvar, Anga/Angedalselva som kjem frå Botnavatnet og Stoelva/Slettebotselva som er ei sideelv til Anga frå nord. Nedstrøms inntaka renn det fleire sidelevar ned til hovudelva i dalbotnen. Eit stykke nedanfor dei planlagde inntaka deler elva seg i fleire løp som renn saman igjen lenger nede (Vassbrekka). Det går kommunal veg oppover dalen til garden Aksla ca. 18 km frå Førde. På begge sider av elva går det private vegar vidare oppover til stølsgrendene kring Botnavatnet (414 moh). Søkjaren, Vassbrekka Kraft AS, er eigd av grunneigarane som har fallrettar i området. Hovuddata for Vassbrekka kraftverk Tilsig Nedbørsfelt, km2 25 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 2,5 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek 110 Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek 906 Fem-persentil* vinter, liter/sek 110 Kraftverk Inntak, kote 392 Avløp, kote 230 Brutto fallhøgde, meter 162 Slukeevne, maks m3/sek 3,75 Slukeevne, min m3/sek 0,188 Installert effekt, maks MW 5,0 Planlagt slepp av minstevassføring, rekna ved samløpet Stoelva-Anga, 150/110 sommar/vinter, liter/sek Brukstid, timar 4108 Produksjon Årleg middel, GWh 20,54 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr. 57,3 Utbyggingspris, kr/kwh 2,8 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

166 Prosjektet er planlagt med to inntak, hovudinntak i Anga og eit litt mindre inntak i Stoelva. Det skal støypast betongtersklar over elvane, lengde ca. 30 meter i Anga og ca. 15 meter i Stoelva. Største høgde vert 3-4 meter for begge tersklane. Like ovanfor kvar av tersklane skal det byggast kanal og inntaksbasseng (0,7-1,0 dekar vassflate). Tersklane vil bli plastra med naturstein. Frå inntaka vil det gå separate rør ned til eit samankoplingspunkt, eit stykke ovanfor Brekkestølen. Derifrå vert driftsvatnet ført til kraftstasjonen i ei ca. 2 km lang rørgate. Alle rør skal gravast ned. Bortsett frå ei strekning på om lag 600 m langs øvre del av Anga, skal rørgata gå langs noverande stølsveg på vestsida av Anga. Det må byggast ca. 200 ny, permanent tilkomstveg til inntaket i Anga og i alt 750 meter anleggsveg langs rørgatetraseen. Kraftstasjon med golvflate ca. 80 m2 vil bli plassert ved garden Aksla. Det må byggast 150 meter permanent tilkomstveg til kraftstasjonen. Kraftverket skal knytast til 22 kv nettet via ein ca. 300 meter lang kabel, 50 meter hengekabel frå kraftstasjonen og over elva og ca. 250 meter jordkabel fram til næraste mastepunkt. Anga, like oppstrøms det planlagde inntaket

167 Stoelva, inntaksområde like ovanfor traktor-veg/stølsveg. 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 150 liter/sek om sommaren og 110 liter/sek om vinteren. For vinterperioden tilsvarar dette 5-persentil. For sommarperioden utgjer 150 l/sek 16% av 5-persentilen (906 liter/sek). I eit middels vått år vil vassføringa ved inntaka vere større enn kraftverket si maksimale slukeevne (3,75 m3/sek) i 15 dagar (overløp). Nedbørsfeltet mellom inntaket og kraftstasjonen (restfeltet) vil i gjennomsnitt gje ei vassføring på 665 liter/sek like oppstraums kraftstasjonen. Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Biologisk mangfald, sitat s. 27. i søkn.: Biologisk er det miljøet i og langs elva som vil få reduserte naturverdiar på grunn av nedsett biologisk produksjon der. Fukttilhøva langs elva vil neppe verta så mykje endra at det vil medføra målbare negative endringar for miljøet. Til det renn desse elvene for opent og eksponert i terrenget. Tiltaket vil likevel få litt negative fylgjer for bekkeaure, fossekall og strandsnipe. Konsekvensvurdering: Liten negativ verknad. Fisk og ferskvassbiologi, sitat s. 27 i søkn.: Redusert vassføring etter utbygginga vil gje redusert areal for produksjon av botndyr, medan redusertvassføring gjev auka vasstemperatur og kan føre til auka tettleik av botndyr i dei vassdekte botnareala..det vil bli slept minstevassføring heile året for å oppretthalde biologisk produksjon i elva etter utbygginga. Verknad/konsekvens: Liten negativ. Landskap sitat s. 28 i søkn.: På den rørte elvestrekninga har elva eit jamt fall med stryk og småfossar i øvre del. Elvane er til dels godt synlege. Redusert vassføring vil i periodar ha negativ verknad, men med ei slukeevne i kraftverket på 150 % av middelvassføringa, vil det i smelte- og flaumperiodar være mykje vatn i elva. I tillegg vil tilsiget frå det store restfeltet og planlagt slepping av minstevassføring, bidra til å minske dei negative verknadane. Sommarvassføringa i Anga vil være større enn kraftverkets si største slukeevne i om lag 40 % av tida. Kulturminne og kulturmiljø, sitat s. 32 i søkn.: Generelt vil tiltaket ta omsyn til kulturminna som ligg i området. Konsekvensane for kulturminner i samband med tiltaket er av søkjar likevel, på grunn av Indrebøstøylen og Øyastøylen, vurdert til å ha middels negativ verknad. Brukarinteresser, sitat s. 33 i søkn.: Naturen i Angedalen er vakker og innbyr til friluftsliv. Området er i tillegg lett tilgjengeleg for allmenta og her er bygd fleire nye støyls- og skogsvegar. På austsida av Anga er det bygd veg opp til Botnavatnet, og på vestsida er det bygd veg forbi Brekkestøylen. Det fins fleire velbrukte turstiar i

168 området. Området er mykje brukt av grunneigarane, lokalt busette og turistar til tradisjonelt friluftsliv som turgåing, bærplukking, jakt og fiske. Området ved Botnavatnet er rekna som ein viktig innfallsport til landskapsvernområdet Naustdal-Gjengedal. Anleggsfasen vil venteleg opplevast som noko negativt for friluftslivet i området. Kraftstasjonen og inntaka vil delvis være skjult av terrenget og ikkje ligge alt for opent til for innsyn, men store deler av elvestrekninga er open for innsyn. Minstevassføring og relativt stor restvassføring frå det 7 km2 store restfeltet vil bidra til å oppretthalde det visuelle inntrykket av elva. Hølen på om lag kote 230 er nytta av grunneigar mellom anna som badeplass. Driftsvatnet frå kraftstasjonen vil difor bli slept ut like nedstraums hølen. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til om lag 57 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 2,8 kr/kwh, som er under middels pris. Sumverknader/samla belastning, sitat s. 34 i søkn. Det er fleire eksisterande kraftverk i regionen. I nærområdet i Angedalen er det minikraftverk på Furebø og på Haugen, og Grøvla kraftverk som vart sett i drift i Det er i tillegg til Vassbrekka søkt om konsesjon for eit småkraftverk (Anga kraftverk) som skal nytte fallet i Kvamsfossen. Kvamsfossen ligg om lag 17 km frå Botnen i retning mot Førde. Redusert vassføring vil redusere inntrykksstyrken til elva og dermed naturopplevinga på dei strekningane av Angedalselva (Vassbrekka og Anga) som er tenkt utbygd, men store deler av elva vil være urørt og det fins fleire vassdrag med liknande kvaliteter, både i nærområdet og i regionen. Ein del vassdrag i regionen er teke vare på gjennom vern. Avbøtande tiltak Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 150 liter/sek om sommaren og 110 liter/sek om vinteren. For vinterperioden tilsvarer dette 5-persentil. For sommarperioden vil 150 l/sek tilsvare 16% av 5-persentilen (906 liter/sek). I søknaden er det vurdert minstevassføring lik 5-persentil både sommar (906 l/sek) og vinter. Årleg produksjon av kraft vil då gå ned med 1,7 GWh til 18,83 GWh og utbyggingsprisen vil gå opp frå 2,8 til 3,04 kr/kwh. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til ein energiproduksjon på ca. 20,5 GWh/år. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er 57 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 2,8 kr/kwh, som er under middels pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap og brukarinteresser i samband med bygging av terskel og dam ved to inntak, nedgravd rørgate, anleggsvegar og permanente vegar, kraftstasjon og redusert vassføring i Anga (over 2,5 km) og Stoelva (300 meter). Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Angedalen er ein av fleire innfallsportar til Naustdal- Gjengedal landskapsvernområde, og tiltaksområdet er mykje brukt i friluftssamanheng. Elva er eit viktig landskapslement og redusert vassføring vil difor ha negativ verknad. I smelte- og flaumperiodar vil det vere mykje vatn i elva. Tilsiget frå restfeltet mellom inntaka og kraftstasjonen og slepp av minstevassføring vil redusere negative verknader. Fylkesrådmannen meiner likevel at minstevassføringa om sommaren bør aukast, helst opp mot 5-persentilen, 906 liter/sek. I søknaden er det berekna at slik auke av minstevassføringa vil redusere kraftproduksjonen med 1,7 GWh til 18,83 GWh og auke utbyggingsprisen frå 2,8 kr/kwh til 3,04 kr/gwh. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaka justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på. Dei største ulempene for Øyastølen og Indrebøstøylen vert bortføring av vatnet som her utgjer ein vesentleg del av stølsmiljøet. Vassføringa i elva vert merkbart mindre. Avbøtande tiltak og

169 konsesjonsvilkår, kan vere å auke minstevassføringa vesentleg. Ved Indrebøstøylen/Gamlestøylen, går vegen og den planlagde røyrtraseen i utkanten og tangerer stølsområdet. Her må det takast spesielle omsyn til strukturar i kulturlandskapet som gamle murar og restar etter steingarar. Det må ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. Gamle ræser og vegar er også kulturminne og viktige element i landskapet. For å få minst mogeleg synelege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført. Automatisk freda kulturminne. Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf 9 og 10 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Det er dermed ikkje klart i kva grad automatisk freda kulturminne (tidlegare fornminne) blir direkte eller indirekte råka av tiltaka i søknaden. 9 undersøking må gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan iverksetjast. Samla vurdering og konklusjon. Angedalen er ein av fleire innfallsportar til Naustdal- Gjengedal landskapsvernområde, og tiltaksområdet er mykje brukt i friluftssamanheng. Elva er eit viktig landskapslement og redusert vassføring vil difor ha negativ verknad. Dei største ulempene for Øyastølen og Indrebøstøylen er bortføring av vatn, som i dag er ein vesentleg del av stølsmiljøet. Tilsiget frå restfeltet mellom inntaka og kraftstasjonen og slepping av minstevassføring vil redusere negative verknader, men ikkje nok. Minstevassføringa om sommaren bør difor aukast opp mot 5-persentilen, 906 liter/sek. Gitt ein slik føresetnad, meiner fylkesrådmannen at tiltaket vil bety moderate konfliktar i høve til landskap, kulturminne og brukarinteresser, og vil rå til at det vert gitt konsesjon.

170 Side 1 av 6 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Anga kraftverk i Førde kommune 1. Omtale av tiltaket. Tiltaksområdet er ei 1,1 km lang strekning i nedre delen av elva Anga i Førde, ned mot bustadfeltet Eplehagen. På begge sider av elva er det vegar og landbruksbusetnad. Fleire kraftlinjer kryssar elva i området der inntaket er planlagt. Det er tre fossar på utbyggingstrekninga: Kvamsfossen, Hjellefossen og Høgefossen. Dei øvste fossane er ikkje synlege frå vegar og busetnad i området. Høgefossen, nederst er synleg frå bustadfeltet Eplehagen. Det er bygd tre mindre kraftverk i Angedalen: Botnabakken minikraftverk (2009) inst i dalen, Furebø kraftverk (2001) og Grøvla kraftverk (2011). Det er no søkt om løyve for Vassbrekka kraftverk inst i dalen. Søkjaren, Anga Kraft SUS, er eigd av grunneigarane som har fallrettane mellom kote 80 og 23 i elva. Hovuddata for Anga kraftverk Tilsig Nedbørsfelt, km2 80 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 8,1 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek 890 Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek 1710 Fem-persentil* vinter, liter/sek 890 Kraftverk Inntak, kote 79 Avløp, kote 23 Brutto fallhøgde, meter 56 Slukeevne, maks m3/sek 12,5 Slukeevne, min m3/sek 1,88 Installert effekt, maks MW 5 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 900 Brukstid, timar 3700 Produksjon Årleg middel, GWh 19 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr. 68,5 Utbyggingspris, kr/kwh 3,61 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

171 Side 2 av 6 Anga kraftverk. Inntak like ovanfor der kraftlinjer kryssar elva. Rørgate, raud strek. Jordkabel er også vist med raud farge. Flyfoto med innteikna rørgate og kraftstasjon Inntaket er tenkt plassert på kote 79, ovanfor Kvamsfossen. Her skal det byggast ein betongdam, 20 meter lang og 4 meter høg. Inntaksarrangementet vert liggande på høgre sida av elva sett nedover. Det er bratte elvekantar på begge sider, og det vassdekte arealet vert om lag som no. Dammen vil påvirke elveløpet ca. 100 meter oppstrøms. Nedgravd rørgate, 1,1 km, langs vestsida til elva. Kraftstasjon med grunnflate 200 m2 vil bli liggande 75 meter frå næraste hus. Det vil bli lagt stor vekt på støydemping. Det må byggast 50 meter ny veg til inntaket. Veg til kraftstasjonen vil gå langs opprusta landbruksveg. Nett-tilknyting via ein 200 meter lang jordkabel.

172 Side 3 av 6 Inntaket vert plassert like oppstrøms kraftlinjemastene ved elva. Kvamsfossen midt i bildet. Inntaksområdet. Blå strek: dam kote 79. Stipla oransje strek: rørgate. Hjellefossen som ligg om lag ved kote 40.

173 Side 4 av 6 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 900 liter/sek heile året. Dette tilsvarer alminneleg lågvassføring og 5-persentil vinter. I eit middels vått år vil vassføringa ved inntaket i elva vere større enn kraftverket si maksimale slukeevne (12,5 m3/sek) i 74 dagar (overløp). Nedbørsfeltet mellom inntaket og kraftstasjonen (restfeltet) vil i gjennomsnitt gje ei vassføring på 530 liter/sek like oppstraums kraftstasjonen. Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Raudlisteartar, terrestrisk miljø og akvatisk miljø. Prestefossen eit stykke nedanfor tiltaksområdet er rekna som vandringshinder for anadrom fisk. Konsekvensvurdering: Liten/ingen negativ konsekvens. Landskap og inngrepsfrie naturområde, sitat s. 27 i søkn.: Etter at anlegget er satt i drift vil inntakskonstruksjonen og kraftstasjonsbygget, saman med den reduserte vassføringa, vere det synlege resultatet av utbygginga. Dei tre fossane på strekninga, Kvamsfossen, Hjellefossen og Høgefossen, vil få redusert vassføring og noko redusert vassdekt areal. Fossane er relativt flate og breie, slik at vassføringa fordelar seg stort sett over heile bredda, sjølv med mindre vassføring. Dei to øvste fossane er ikkje synlege for turgåarane i området, medan den neste Høgefossen er synleg frå Eplehagen og vegen. Tiltaket medfører ingen bortfall av inngrepsfrie områder då heile tiltaket foregår på mellom elva og vegen. Konsekvensvurdering: Liten/ingen negativ konsekvens. Kulturminne og kulturmiljø, sitat s. 28 i søkn.: Einaste kjende kulturminne på tiltaksstrekninga er gravhaugen som ligg på Storåkerhågjen. Denne er automatisk freda, men kjem ikkje i konflikt med tiltaket og ein vil under anleggsarbeidet sjå til at ein ikkje kjem i kontakt med denne lokaliteten. Røyrgata vil passere ca 40m nord om gravhaugen. Området vil bli tydleg merka og sperra i samband med anleggsarbeidet. Det er ein gravhaug på garden Hjelle. Fylkeskommunen har ikkje vore på synfaring på staden, men ei avklaring med dei vert teke samstundes med detaljplanlegging av kraftverket. Konsekvensvurdering: Liten/ingen negativ konsekvens. Brukarinteresser, sitat s. 29 i søkn.: Tiltaksområdet er i dag nytta til jordbruksføremål og elvestrengen har dyrka mark på begge sider. Elva er difor ikkje tilgjengelig for andre enn grunneigarane på den aktuelle strekninga. Det er lite til ingen fiske på den aktuelle strekninga. Det er utstrakt bruk av vegen inn Angedalen og vegen på Tefresida til turgåing. Ein går gjerne ein rundtur som startar ved Slåtten skule og innover Angedalen, over Ryggjabrua og attende til Førde via vegen på andre sida av elva. Turgåarane vil kunne sjå eit noko heva vannspeil nedstrøms Ryggjabrua, og kraftstasjonsbygningen. Nedstrøms kraftverket ved Eplehagen bustadfelt og vidare nedover mot Førde er elva i aktiv bruk til rekreasjonsformål og bading. Det er ingen padleinteresser i elva. Konsekvensvurdering: Liten/ingen negativ konsekvens. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til om lag 68 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 3,61 kr/kwh, som er litt under middels pris. Sumverknader/samla belastning, sitat s. 30 i søkn....i influensområdet til den planlagde utbygginga av Anga er det ikkje påvist særleg av verdiar og kvalitetar som kan knytast spesifikt til elva utanom tap av botnfauna. Det vil framleis også vera ganske mykje att av elva som vil vera urørt, både ovanfor og nedanfor utbyggingsområdet. I tillegg er det ein god del varig verna vassdrag i regionen. Ein del elvar i Angedalen er allereie utbygd Dette har samanheng med fleire naturgitte forhold, som mykje nedbør og store høgdeskilnader. I Førde kommune er det etter kvart bygd mange småkraftanlegg. Desse gjev viktige bidrag til lønsemda for einskildbruka og gjev gode inntekter til kommunen. Avbøtande tiltak, minstevassføring, sitat s. 31 i søkn.: Ein vil sleppe minstevassføring ved dammen tilsvarande 5 persentilen om vinteren. Dette tilsvarar også alminneleg lågvassføring for dette vassdraget. Minstevassføringa er valt på bakgrunn av anbefalingane frå rapporten om biologisk mangfald. Ei auke av minstevassføringa til 5 persentil om sommaren i sommarsesongen, vil redusere produksjonen med 1 GWh til 18,1 GWh. Dette vil auke

174 Side 5 av 6 utbyggingsprisen til 3,78 kr/kwh. Ei auke av minstevassføringa til 5 persentil for sommar heile året, vil redusere produksjonen med ytterlegare 1 GWh til 17,0 GWh. Dette vil auke utbyggingsprisen til 4,03 kr/kwh. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til ein energiproduksjon på ca. 19 GWh/år. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er ca. 68 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 3,61 kr/kwh, som er litt under middels pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap og brukarinteresser i samband med bygging av dam og inntak, nedgravd rørgate og kraftstasjon samt redusert vassføring i Anga med Kvamsfossen, Hjellefossen og Høgefossen. Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Tiltaksområdet ligg ikkje i fjordlandskap, jf. fylkeskommunen sin regionale plan med tema knytt til vasskraftutbygging. Tiltaksområdet ligg ikkje i område med viktige regionale friluftsinteresser. Det er tre fossar i elva på utbyggingsstrekninga. Den øverste og største, Kvamsfossen, er markert som viktig landskapselement i den regionale planen. Retningslinje nr. 4 vil gjelde og fossen får dermed 3. prioritet med slik ordlyd: Interesser av stor verdi. Føresetnader for positiv tilråding skal vere at søknadsmaterialet kan dokumentere at utforming av kraftverket, og avbøtande tiltak, i stort monn reduserer eventuelle konfliktar i høve til aktuelle arealinteresser. Søknaden er basert på at det skal sleppast ei minstevassføring ved dammen tilsvarande 5 persentil vinter/alminneleg lågvassføring. Denne minstevassføringa er bestemt på bakgrunn av tilråding i rapporten om biologisk mangfald. Det er berekna at ein auke i minstevassføringa til 5 persentil sommar, dvs. 1,7 m3/sek, vil redusere produksjonen med 1 GWh. Utbyggingsprisen vil tilsvarande gå opp frå 3,61 kr/kwh til 3,78 kr/kwh, som er middels pris. Fylkesrådmannen meiner at utbyggingsstrekninga med fleire fossar og ei sentral plassering i høve til busetnad og turområde, må få ei større minstevassføring om sommaren, enn det som er lagt til grunn i søknaden. Det må settast krav om 5-persentil sommar. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaka justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på. Det er fleire stryk og fossar på utbyggingsstrekninga, med Kvamsfossen, Høgefossen, Hjellefossen, Tefrefossen som dei nemnde og gjerne mest markante falla på strekninga. Mellom fleire av stryka finn ein større og mindre kulpar. Anga/Angedalselva er på den måten eit godt synleg og viktig element i eit aktivt og godt skjøtta kulturlandskap. Elva med fossar og stryk, utgjer ein vesentleg del av det heilskaplege landskapsbiletet, både for tilreisande og fastbuande. Elva er godt synleg i det slakke dalføret, frå inntaket ved Kvamsfossen til utløp og kraftstasjon ved Høgefossen. Med redusert vassføring i elva vil det planlagde tiltaket føre til eit stort inngrep i landskapsbiletet, og i sterk grad påverke dei opplevingsverdiane som er knytt til kulturlandskapet slik vi kan oppleve det i dag. Landskapet rundt dei små fossane og stryka er her i ei særstilling. Innan og i nærleiken av utbyggingsområdet har det mellom anna vore fleire sager, kverner og ei stampe. Det finst synelege restar etter ei sag ved Kvamssfossen. Gamle ræser og vegar er også kulturminne og viktige element i landskapet. Det må ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. For å få minst mogeleg synelege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført. Automatisk freda kulturminne.

175 Side 6 av 6 Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf 9 og 10 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Det er dermed ikkje klart i kva grad automatisk freda kulturminne (tidlegare fornminne) blir direkte eller indirekte råka av tiltaka i søknaden. 9 undersøking må gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan i verksetjast. Samla vurdering og konklusjon. Fylkesrådmannen meiner at utbyggingsstrekninga med fleire fossar og ei sentral plassering i høve til busetnad og turområde, må ha ei større minstevassføring om sommaren enn det som er lagt til grunn i søknaden. Det må settast krav om 5-persentil sommar, 1,7 m3/sek. Utover dette meiner fylkesrådmannen at tiltaket vil bety moderate negative konsekvensar i høve til landskap, kulturminne og brukarinteresser, og vil rå til at det vert gitt konsesjon.

176 Side 1 av 5 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Stølselva kraftverk i Førde kommune 1. Omtale av tiltaket. Stølselva kjem frå fjellområda mellom Viksdalen i Gaular og Holsen i Førde og renn ut i Åsavatnet, kote 131. Frå vatnet er det avløp via Huldrefossen til Jølstra og Movatnet. Det går bilveg østover frå Indreåsane til kryssing av elva over ny bru og eit stykke oppover på østsida til elva. Den nye 420 kv linja mellom Moskog og Høyanger kryssar elva ved brua. Vidare oppover frå bilvegen går det traktorveg opp til inntaksområdet. Søkjaren, Stølselva kraft SUS, er eigd av grunneigarane som har fallrettar i området. Hovuddata for Stølselva kraftverk Tilsig Nedbørsfelt, km2 5,6 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 0,45 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek 17 Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek 23 Fem-persentil* vinter, liter/sek 20 Kraftverk Inntak, kote 445 Avløp, kote 135 Brutto fallhøgde, meter 310 Slukeevne, maks m3/sek 0,85 Slukeevne, min m3/sek 0,09 Installert effekt, maks MW 2,2 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 20/20 Brukstid, timar 2730 Produksjon Årleg middel, GWh 6,0 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr. 23,1 Utbyggingspris, kr/kwh 3,85 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

177 Side 2 av 5 Inntaket er planlagt rett nedstrøms ei sideelv som kjem inn frå vest. Dette er også nedstrøms eit stølsområde. Det skal byggast ein betongdam med lengde ca. 20 meter, overløp 12 meter. Dammen vil påverke elva ca. 30 meter oppstrøms. Eksisterande traktorveg skal opprustast for å kunne brukast som anleggsveg. Om lag 40 meter ny veg må byggast fram til inntaket. Nedgravd rørgata skal gå nedover lia på østsida av elva og vil krysse vegen til Slåttene og Åsen på kote 160. Det er fjell i dagen over store deler av strekninga på 1,4 km og her må det sprengast grøft for rørgata. Kraftstasjon med grunnflate ca. 70 m2 vil bli plassert ved elva ca. 140 meter frå Åsavatnet. Nødvendig areal til bygning og parkeringsplass vil bli 1 da. Tilkomst til kraftstasjonen blir via 200 meter ny veg langs rørgata. Krafta vil bli transportert til noverande 22 kv linje via ein 580 meter lang jordkabel. Stølselva kraftverk Inntaksområdet kote 440.

178 Side 3 av 5 Stølselva nedstrøms ny bru. 420 kv linja. Åsavatnet i bakgrunnen. Foto Idar Sagen. 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 20 liter/sek heile året. 5-persentil sommar og vinter er oppgitt til 23 og 20 liter/sek. (side 8 i søkn., på side 25 i søkn. er tala oppgitt til å vere 26 og 23 liter/sek.) I eit middels vått år vil vassføringa ved inntaket vere større enn kraftverket si maksimale slukeevne (0,85 m3/sek) i 58 dagar (overløp). Nedbørsfeltet mellom inntaket og kraftstasjonen (restfeltet) vil i gjennomsnitt gje ei vassføring på126 liter/sek like oppstraums kraftstasjonen. Mykje av dette tilsiget kjem frå ei sideelv frå sørvest som renn inn i Stølselva på kote 295. Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Biologisk mangfald, sitat frå samandrag i rapport frå Spikkeland Naturundersøkelser, s. 2: Vannføringen i Stølselva blir redusert på strekningen fra kote 445 til kote 135. Dette vil forverre hekkesituasjonen for fossekall og vintererle, som begge er sannsynlig forekommende i vassdraget. Forholdene vil bli vanskeligst i øvre partier, hvor restvannføringen blir lavest. Redusert vannføring vil også kunne være negativt for oter, som sannsynligvis er knyttet til nedre del av Stølselva. Foreslått slipping av minstevannføring bør økes noe, spesielt om sommeren. Dette vil også kunne trygge leveområdene for bekkeørret, bunndyrfauna og karplanter, lav- og moseflora som er nært knyttet til kulper, fosser og stryk. Det bør vurderes satt opp egne rugekasser for fossekall i fossefall som får fraført vann. Bygging av inntaksdam m/midlertidig anleggsvei, rørgate/driftsvannvei og kraftstasjon m/utslippskanal, tilkomstvei og trasè for nettilknyting blir vurdert som lite konfliktfylt. Ulempene ved samtlige typer terrenginngrep vil være størst under, og like etter, anleggsfasen. Forstyrrelser knyttet til anleggsarbeid og annen ferdsel/aktivitet vil virke negativt inn på fugle- og dyrelivet. Yngleperioden er mest kritiske periode. Konsekvensvurdering: Raudlisteartar: Middels negativ. Terrestrisk miljø: Liten negativ. Akvatisk miljø: Lite/ingenting.

179 Side 4 av 5 Stølselva ca. kote 400 (foto : Ole Kristian Spikkeland). Landskap og INON, sitat s. 30 i søkn.: Stølselva er veldig lite synleg då elva ligg djupt i dalen og det er tett skog i området. Traktorvegen til Støylen kryssar elva på kote 270 og går deretter aust for elva. Elva er difor lite synleg og når ein nyttar vegen til støylen. Det er mange små fossefall i elva, men desse er ikkje synlege. Ved bygging av kraftverket vil røyrgatetraseen påverke landskapet mest. Ein vil sjå at det er hogge ein trase for røyrgata i 20 m bredde frå kraftverket og opp til kote 275. Deretter dreiar dalen austover, og ein vil ikkje kunne sjå traseen vidare oppetter lia frå Åsane eller Mo. Kraftverkstomta ligg i innmark, og det nye bygget vil bli tilpassa lokal byggeskikk. Inntaket med bygging av 40m veg og ein betongdam på 12m vil mest sannsynleg ikkje vise frå vegen til støylen. Den ligg ca 100m nedstrøms brua til Indreåsstøylane og noko lågare, slik at den ikkje blir synleg for dei som går til Indreåsstøylane og Sandegga. Konsekvensvurdering: Liten/ingenting. Kulturminne og kulturmiljø, sitat s.32 i søkn.: Det er eit gamalt Kvernhus (Anno 1846) i Stølselva ved Slåttebrua (vegbrua til Slåttene). Rørgatetraseen kjem ikkje i konflikt med denne lokaliteten. Nedanfor Slåttebrua er det restar etter to andre kvernhus og ei oppgangssag, heller ikkje desse blir påverka av tiltaket. I Askeladden databasen er det ikkje avmerkt automatisk freda kulturminne i dette området. Konsekvensvurdering: Liten/ingenting. Brukarinteresser, sitat s. 33 i søkn.: Åsvatnet blir nytta ein del til friluftsliv (bading, grilling, fisking, skøyter osv.) Elles blir området langs elva/stølsvegen brukt ein del til bær/sopp plukking og av turgåarar. Det er ein del som går frå indre Åsen til Sandegga. Indre Sunnfjord Turlag har årleg ein organisert tur her. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til om lag 23 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 3,85 kr/kwh, som er middels pris. Sumverknader/samla belastning, sitat s. 35 i søkn. Neste delane av Åsane er prega av stor menneskeleg påverknad. Det går i dag ein stølsveg fram til Åsstølane rett oppstrøms inntaket, og det går ein gardsveg som kryssar røyrgata og går inn til inste garden på Slåttene. Den ekstra belastninga på naturen som følgje av dette kraftverket er vurdert til å bli liten. Når det gjeld omkring liggjande vassdrag er det planlagt eller bygt fleire anlegg. Dette har samanheng med fleire naturgitte forhold, som mykje nedbør og store høgdeskilnader. I Førde kommune er det etter kvart bygd mange småkraftanlegg. Desse gjev viktige bidrag til lønsemda for einskildbruka og gjev gode inntekter til kommunen. Dei næraste frå Stølselva er Mo, Sagelva, Stølslia,

180 Side 5 av 5 Nydal og Stakaldefossen. I tillegg er det gjeve konsesjonsfritak for Husetuftelva som er naboelva til Stølselva i aust Avbøtande tiltak Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 20 liter/sek heile året. Dette er litt meir enn alminneleg lågvassføring (17), men litt mindre enn 5-persentil sommar. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til ein energiproduksjon på 6,0 GWh/år. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er ca. 23 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 3,85 kr/kwh, som er middels pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap og brukarinteresser i samband med bygging av dam og inntak, nedgravd rørgate og kraftstasjon samt redusert vassføring i Stølselva. Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Stølselva er lite synleg frå området rundt m.a. på grunn av tettvegetasjon. Bilvegen kryssar elva på kote 270 og går deretter eit stykke oppover aust for elva. Elva er lite synleg både frå bilvegen og frå traktorvegen høgare oppe. Det er fleire små fossefall i elva, men desse er lite synlege. Rørgatetraseen vil bli det mest synlege inngrepet, men denne vil gro til over tid. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaka justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på. Det må ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. Gamle ræser og vegar er også kulturminne og viktige element i landskapet. For å få minst mogeleg synelege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført. Automatisk freda kulturminne. Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf 9 og 10 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Det er dermed ikkje klart i kva grad automatisk freda kulturminne (tidlegare fornminne) blir direkte eller indirekte råka av tiltaka i søknaden. 9 undersøking må gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan i verksetjast. Samla vurdering og konklusjon. Fylkesrådmannen meiner at tiltaket vil bety små konfliktar i høve til landskap, brukarinteresser og kulturminne, og vil rå til at det vert gitt konsesjon.

181 Side 1 av 6 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Hundsåna kraftverk i Førde og Askvoll kommunar 1. Omtale av tiltaket. Hundsåna renn ut i Førdefjorden på grensa mellom kommunane Askvoll og Førde. Elva kjem frå Hestvikvatnet i Askvoll kommune. Ved utløpet i fjorden endar elva opp i ein loddrett foss med høgde ca. 100 meter. Fylkesvegen passerer tett ved og vatn og steinsprang frå fossen har ved stor vassføring skapt problem for ferdsel langs vegen. Ved fossen er det sett opp ein høg plankevegg som vern. Høgare oppe er det spent opp sikringsnett mot steinsprang. Fossen er eit viktig landskapselement sett frå fjorden og frå busetnad på nordsida. Prosjektet går ut på å bygge vassveg og kraftstasjon i fjell ved fylkesveg 609 rett nord for Hestvikvatnet. Kraftstasjonen vil ligge i Førde kommune. Tiltakshavar er Nordkraft Vind og Småkraft AS, Narvik som har avtale med grunn- og fallrettseigarar langs elva. Heil svart strek: nedbørsfelt. Stipla strek: restfelt nedstrøms inntak. Blå stipla strek: Vassveg i tunnel. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

182 Side 2 av 6 Hundsånafossen Foto i samband med sikringarbeid. Stipulert vassføring: 1 m3/sek. Hovuddata for Hundsåna kraftverk Tilsig Nedbørsfelt, km2 4,5 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 0,565 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek 19 Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek 23 Fem-persentil* vinter, liter/sek 16 Kraftverk Inntak, kote 282,5 Avløp, kote 5,0 Brutto fallhøgde, meter 277,5 Slukeevne, maks m3/sek 1,7 Slukeevne, min m3/sek 0,08 Installert effekt, maks MW 4,1 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 20/20 Brukstid, timar 2400 Reguleringsmagasin Magasinvolum, mill. m3 0,0095 HRV/LRV 282,5/282,0 Produksjon Årleg middel, GWh 9,9 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr. 49,0 Utbyggingspris, kr/kwh 4,9 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Det skal byggast ein terskel med opning for minstevassføring over utløpet frå Hestvikvatnet. Inntaket til vassvegen i fjell vil bli ved nordsida til vatnet. Vatn frå fossane frå Blåfonna skal leiast til vatnet via eit nedgravd rør (60 meter). Dette er vatn som renn naturleg inn i Hundsåna eit stykke nedstrøms terskelen. Det er planlagt ein halv meter regulering av vatnet med LRV/ HRV på 282 og 282,5 m.o.h.

183 Side 3 av 6 Hestvikvatnet med planlagde tekniske inngrep. Vassvegen skal gå i bora sjakt/ tunnel ned til kraftstasjonen i fjell ca. 200 meter inn i fjellet. Det skal ikkje byggast veg til inntaket. Transport av utstyr til inntak og dam skal skje med helikopter. Nettilknyting skal skje via 22 kv linja som går langs fylkesvegen. Om lag m3 steinmasse skal takast ut og vil bli frakta til deponi/arrondering av jordbruksareal i Hestvika vest for Hundsånafossen.

184 Side 4 av 6 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi Maksimal slukeevne for turbinen er planlagt til 300 % av middelvassføring, dvs. 1,7 m3/sek. Stor slukeevne er planlagt m.a. for å redusere ulemper for fylkesvegen ved store vassføringar. Minste slukeevne vil bli 80 l/s. Dagar med overløp over dammen ved inntaksmagasinet i eit middels vått år vil bli 29. Det er i planlagt å sleppe ei minstevassføring på 20 l/s heile året. Det er berekna at fossen ved fylkesvegen vil få ei midelvassføring på 210 liter/sek (sum av minstevassføring, avrenning frå restfeltet og overløp frå inntaket) Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Kraftutbygginga vil bidra til å redusere ulemper for vegtrafikken ved Hundsånafossen. Biologisk mangfald. Fisk og ferskvassbiologi. Flora og fauna Det er vurdert liten negativ konsekvens. Landskap, sitat s. 32 i søknaden: Fraføring av vann vil påvirke landskapsopplevelsen langs Hundsåna noe, men siden mesteparten av vannstrengen ligger nokså skjermet mot innsyn, vil dette være begrenset. Unntak gjelder det siste fossefallet ned mot Førdefjorden, som er godt synlig fra nordsiden av fjorden. Slipping av minstevannføring og tilsiget fra restfeltet bidrar i noen grad til å redusere denne negative virkningen.. Det er vurdert liten negativ konsekvens for landskap Foto frå søknaden, vedlegg 4, side 5.

185 Side 5 av 6 Kulturminne og kulturmiljø Det er vurdert ubetydeleg konsekvens. Brukarinteresser/friluftsliv, sitat side 34 i søkn.: Det er ingen sikra friluftsområder i området. Det går en sti opp fra Hestvika som følger nordsiden av høydedraget mot fjorden og går helt opp til Hestvikvatnet, men friluftslivsinteressene er, i følge grunneier Martin Hestvik Grytten, helt minimale og brukes stort sett av lokalbefolkningen samt enkelte utenlandske turister i sommersesongen. Brukerfrekvensen er derfor minimal selv om landskapet nok har en viss opplevelsesverdi. Verdien av friluftsliv vurderes som liten. Det er vurdert liten negativ konsekvens. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til 49 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 4,9 kr/kwh, som er godt over middels pris. Kraftutbygginga vil bidra til å redusere ulemper for vegtrafikken ved Hundsånafossen. Sumverknader/samla belastning, sitat side 37 i søkn.: Det er kommet fram at fossen ved Rv609 utgjør en bekymring mhp trafikksikkerheten og at omsøkt prosjekt trolig vil gå foran hensynet til landskapsopplevelsen. Bortsett fra redusert vannføring i fossen og eventuelt en liten adkomstportal, ev nisje inn til kraftverket ved veien, vil tiltaket i Hundsåna ikke være synlig dersom man f.eks. kommer med båt inn Førdefjorden. Andre prosjekter i området vil trolig være langt mer eksponert dersom man ser hele fjordlandskapet under ett. Ut fra tema landskap kan man konkludere med omsøkt prosjekt bidrar lite til den totale belastningen av kraftverksprosjekter i området. Friluftslivet i området ved Hundsåna er meget begrenset, og da de tekniske inngrepene i damområdet utføres veiløst, vil tiltaket ha mest virkning på redusert vannføring i elva. Det er ikke kjent at man går turer øst/vest i høyde med magasinområdet slik at man på sikt vil krysse mange «tørre» bekker dersom andre vannkraftutbygginger i nærheten. Dette skyldes også at området består av mye ur og ligger mye i skyggen av fjellmasivet Blægja. Omsøkt prosjekt vil dermed ha ubetydelig innvirkning på den samlete belastningen av kraftverksprosjekter for friluftslivet i området Førdefjorden. Med hensyn på biologisk mangfold, og forekomst av rødlistede arter, er det ikke noe som tilsier at den planlagte utbyggingen i Hundsåna vil få særlig økt «samlet virkning». Det finnes ikke anadrom laksefisk, eller annen fisk, i vassdraget. En fraføring av vann som følge av det planlagte kraftverket vil derfor ikke medføre ekstra belastning. Avbøtande tiltak, sitat s. 24 og 25 i søknaden: Det er lagt til grunn at det slippes minstevannføring på 20 l/s hele året, som skal sikre at elva ikke tørrlegges like nedstrøms Hestvikvatnet. 20 l/s svarer til et slipp som over året er større enn slipp av 5-persentiler for sesongvannføring. Restfeltet vil i tillegg til minstevannføringen bidra med uregulert tilsig (0,09 m³/s i gjennomsnitt), og med tillegg av flomoverløp ved inntaket blir middelvannføring i fossen ned mot fjorden etter en utbygging på 0,21 m³/s. Dette vil redusere fossens inntrykksstyrke sammenlignet med i dag, men i flomperioder vil fortsatt fossen fremstå som brusende og ved normalvannføring sikres et slør i fossen. Redusert vannføring i fossen vil kunne være positivt med hensyn på faren for steinsprang fra området på begge sider av fossen, samt faren for isnedfall om vinteren. I forhold til flora og fauna er en minstevannføring positivt først og fremst for forekomster av fossekall og bunndyrfauna. Derfor anses den foreslåtte minstevannføringen i stor grad å ville avbøte de negative virkningene av tiltaket. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til energiproduksjonen på ca. 10 GWh/år. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Kraftverket er planlagt med stor slukeevne, 1,7 m3/sek som tilsvarer 300% av middelvassføringa i elva. Dette vil bidra til å redusere ulemper ved fylkesvegen ved store vassføringar. Planlagt investering 49 mill.kr. Utbyggingsprisen på 4,9 kr/kwh, er godt over middels. Ulempene vil vesentleg vere knytt til skade for landskap ved redusert vassføring i Hundsånafossen. Jf. sitat side 20 i søknaden: Det blir redusert vannføring på utbyggingsstrekningen, som vil redusere elvas betydning som landskapselement. Hundsåna er imidlertid bare eksponert for omgivelsene (fra fjorden og fra spredt bosetning på andre siden av Førdefjorden) i betydelig grad der den stuper ned i fjorden de siste 100 meterne, jf forsiden av søknaden. I flomperioder, med avløp utover slukeevnen, vil imidlertid elva være godt synlig på grunn av overløp ved inntaket. Vassforskrifta

186 Side 6 av 6 Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Hundsånafossen er oppført som eit viktig landskapselement i fylkeskommunen sin regionale plan med tema knytt til vasskraftutbygging. Fossen ligg i fjordlandskap der slik retningslinje vil gjelde: 2. prioritet: Interesser av svært stor verdi. Føresetnader for positiv tilråding skal vere at søknadsmaterialet kan dokumentere stor verdiskaping og/eller at verdien til aktuelle arealinteresser kan oppretthaldast etter utbygging. Fossen er eit viktig landskapselement men er også eit problem for ferdsel langs fylkesveg 609. Ei løysing på dette problemet kunne vere å legge vegen i tunnel bak fossen. Dette er truleg ikkje realistisk ut frå konflikten med fossen åleine. Slepp av minstevassføring 20 liter/sek vil bety svært lite for landskapsopplevinga. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaka justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på. Hundsåna er godt synleg frå vegen og frå andre sida av fjorden. Fossen ved fjorden utgjer på den måten eit viktig element både i landskapet lokalt og i det store landskapsrommet. Ved ei eventuell utbygging, vil det visuelle inntrykket av fossen svekkast. Hundsåna vil i lengre periodar verte mindre markert enn slik vi kan oppleve den i dag. Elvar, fossar og stryk utgjer ein vesentleg del av det heilskaplege landskapsbiletet, både for tilreisande og fastbuande. Med redusert vassføring i elva, vil det planlagde tiltaket føre til store inngrep i landskapsbiletet og vil i sterk grad påverke opplevingsverdiane som er knytt til kulturlandskapet. Det må ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. Gamle ræser og vegar er også kulturminne og viktige element i landskapet. For å få minst mogeleg synlege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført. Automatisk freda kulturminne. Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf 9 og 10 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Det er dermed ikkje klart i kva grad automatisk freda kulturminne (tidlegare fornminne) blir direkte eller indirekte råka av tiltaka i søknaden. 9 undersøking må gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan iverksetjast. Samla vurdering og konklusjon. Hundsåna-prosjektet er ikkje spesielt godt sett ut frå ein økonomisk synsstad, men det har ein viktig tilleggsfunksjon ved at ferdsel langs fylkesvegen vil bli tryggare etter utbygging. Fylkesrådmannen meiner at interessene knytt til fossen som landskapselemnet, må vike til fordel for interessene knytt til tryggare ferdsel langs fylkesvegen. Fylkesrådmannen vil difor rå til at det vert gitt løyve til utbygging.

187 Side 1 av 5 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Bakkeeleva kraftverk i Askvoll kommune 1. Omtale av tiltaket. Bakkeelva har utløp i Dalsfjorden like øst for Holmedal sentrum. Det er landbruksbusetnad på begge sider av elva i nedre delen. Kraftstasjonen er tenkt plassert like nedstrøms Trollefossen (fall ca. 15 meter), i overgangen mellom utmark og dyrka mark. Fleire mindre elvar renn mot Bakkeeleva frå begge sider i tiltaksområdet. Området mellom det planlagde inntaket og kraftstasjonen er skogkledd, mest lauvskog i øvre deler og gran lenger nede. Det går skogsveg oppover i lia på austsida av elva. På vestida går det sti langs vassleidningen til det kommunale vassverket (inntak i Nyksvatnet, kote 458). I området der kraftstasjonen er tenkt plassert, er det restar og bygg etter Trollefoss Uldvarefabrikk. Området er no tett tilvakse med lauvtre, vesentleg ask. Søkjaren, Trollekraft AS, er eigd av grunneigare som har fallrettar i området. Hovuddata for Bakkelva kraftverk Tilsig Nedbørsfelt, km2 6,3 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 0,73 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek 28 Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek 32 Fem-persentil* vinter, liter/sek 28 Kraftverk Inntak, kote 253,5 Avløp, kote 31,5 Brutto fallhøgde, meter 222 Slukeevne, maks m3/sek 1,4 Slukeevne, min m3/sek 0,07 Installert effekt, maks MW 2,5 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 28/28 Brukstid, timar 3200 Produksjon Årleg middel, GWh 8 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr. 27 Utbyggingspris, kr/kwh 3,38 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

188 Side 2 av 5 Bakkeelva kraftverk. Vedlegg 2 til søknaden. Foto frå søknaden: Inntaksområdet.

189 Side 3 av 5 Ved inntaket i Bakkelva er det planlagt ein fire meter høg og 20 meter lang dam med betongkjerne og steinplastring. Overløpsterskelen skal tilsvare bredda på elva slike den der i dag. Oppdemt areal ved dammen vert ca. 900 m2. Nedgravd rørgata, 1,5 km, langs austsida til elva vil ligge i tilgrodd beitemark og utmark. Ryddebelte gjennom skog vert ca. 15 meter. Kraftstasjonsbygget på kote 31,5 skal oppførast i betong med ei grunnflate på 75 m2. Mønetak med torvtekking. Nødvendig areal for kraftstasjonstomt og tilkomstveg er ca. eitt dekar. Tilkopling til eksisterande 22 kv linje lenger sør. Det skal byggast veg til inntaket langs rørgata, delvis i/langs noverande skogsveg. Kartutsnitt: Trollefossen. Kraftstasjonen skal stå på det flate arealet nedstrøms. Foto til høgre: Trollefossen med inntaksdammen til den nedlagde ullvarefabrikken øvst i bildet. 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 28 liter/sek frå inntaket. Dette tilsvarer alminneleg lågvassføring og 5-persentil vinter. I eit middels vått år vil vassføringa ved inntaket i Bakkeelva vere større enn kraftverket si maksimale slukeevne (1,4 m3/sek) i 78 dagar (overløp). Brekkeelva frå Nyksvatnet som renn inn i Bakkelva på kote 135, saman med restfeltet til Bakkelva mellom inntaket og kraftstasjonen, vil i gjennomsnitt gje ei vassføring på 522 liter/sek ved kraftstasjonen. Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Raudlistearar, terrestrisk miljø, akvatisk miljø, sitat s. 31 søkn. Rett oppstrøms den gamle ullvarefabrikken ligger oppvandrings-hinderet, Trollefoss. Kraftstasjonen er planlagt etablert med utløp på kote 31,5 nedstrøms Trollefossen og den gamle ullvarefabrikken. Området vert vurdert for å vere tilrettelagt for bygging av kraftstasjon. Vassføring mellom avløp og oppgangshinderet vert ivareteke av slepp av minstevassføring, restvassføring og vatn frå Brekkelva. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Landskap og inngrepsfrie naturområde Konsekvensvurdering: Middels negativ for landskap og liten negativ for inngrepsfrie naturområde. Kulturminne og kulturmiljø.

190 Side 4 av 5 Det er ikkje venta nemnande konsekvensar. I søknaden er det sagt at det vil bli teke omsyn til restane etter ein ullvarefabrikk like nedanfor Trollefossen. Konsekvensvurdering: Ubetydeleg. Brukarinteresser Stien langs rørgatetraseen til Holmedal vassverk opp til Nyksvatnet er mykje brukt i friluftssamanheng. Området øst for elva, der rørgata til kraftverket skal gå, er i dag lite brukt i slik samanheng. Tiltaket vil difor ha liten innverknad på brukarinteressene. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til om lag 27 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 3,38 kr/kwh, som er under middels pris. Sumverknader/samla belastning, sitat s. 38 i søknaden. Neste delane av Bakkeelva er prega av sterk menneskeleg påverknad. Jordbruk og landbruksdrift viser tydelig att. Det går i dag skogsvegar på austsida av elva oppover mot inntaksområdet. På veststsida av elva mot Nyksvatnet er det spor etter trase for vassleidning til det kommunale vassverket i bygda. Den ekstra belastninga på naturen som følgje av dette kraftverket er vurdert til å bli liten. Når det gjeld omkring liggjande vassdrag er det planlagt fleire anlegg...dette har samanheng med fleire naturgitte forhold, som mykje nedbør og høgdeskilnader. I Askvoll er det fleire småkraftanlegg, deriblant Rivedal Kraftverk. Dette gjev viktige bidrag til lønsemda for einskildbruka og gjev gode inntekter til kommunen... Eit kraftverk i Bakkeelva er tilpassa dei delar av elva som gjev best ressursutnytting i høve naturinngrep og vil vere avgjerande for å sikre busetnaden i området og på den måten ta i vare eksisterande landskapet. I forprosjekt delen av planlegginga har ein sett på ulike løysingar for utbygging av elva. Det omsøkte alternativet er vurdert til å vere optimalisert oppimot almenne interesser, landskap og biologisk mangfald. Avbøtande tiltak Søknaden er basert på at det skal sleppast minstevassføring heile året, 28 liter/sek som tilsvarer alminneleg minstevassføring og 5-persentil vinter. I tillegg gir Brekkeelva frå Nyksvatnet vassføring langs store deler av utbyggingstrekninga. Det skal leggast stor vekt på støydemping. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til ein energiproduksjon på 8 GWh/år. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er 27 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 3,38 kr/kwh, som er under middles pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap og brukarinteresser i samband med bygging av inntak, nedgravd rørgate, bygging av kraftstasjon og redusert vassføring i Bakkeleva med Trollefossen. Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Rørgatetraseen langs østsida til elva med ei ryddebredde på ca. 15 meter oppover lia, vil bli godt synleg frå bygda nedanfor over fleire år, men vil ettervart gro til. Området der rørgata skal gå, er i dag lite brukt i friluftssamanheng. Frå stien langsvestsida til elva vil det bli varierande innsyn til kraftanlegget. Tiltaket vil samla sett ha liten innverknad på brukarinteressene. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaka justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på. Det må ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. Gamle ræser og vegar er også kulturminne og viktige element i landskapet. For å få minst mogeleg synelege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført.

191 Side 5 av 5 Ved Trollefossen finn ein spor etter ein gamal ullvarefabrikk. Her er det ei gamal fin demning, inntak, restar etter røyrgate og fabrikkbygning. Der kraftstasjonen er tenkt plassert er det bygningar og ruinar etter gamle Trollefoss Ullvarefabrikk. Ruinane og bygningane er viktige kulturminne, dei er registrerte i SEFRAK og utgjer samla eit viktig industrielt kulturmiljø i Holmedal. Det er heilt avgjerande at desse kulturminna ikkje vert råka av utbygginga. Av søknaden går det fram at ved bygging av kraftverket, vil det bli teke omsyn til desse bygningane og at det er eit mål for prosjektet å vise industrihistoria frå området, ved å sikre,vedlikehalde og vise fram kulturminna i sitt rette miljø. Dersom desse omsyna ikkje kan gjennomførast ved hjelp av konsesjonsvilkår og ei skånsam utbygging, der omsynet til kulturmiljøet vert spesielt vektlagt, må avbøtande tiltak vere å flytte kraftstasjonen oppstrøms Trollefossen og demninga. Automatisk freda kulturminne. Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf. 9 og 10 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Det er dermed ikkje klart i kva grad automatisk freda kulturminne (tidlegare fornminne) blir direkte eller indirekte råka av tiltaka i søknaden. 9 undersøking må gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, justering av tiltak og eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan i verksetjast. Samla vurdering og konklusjon. Forslaget om å sleppe ei minstevassføring tilsvarande alminneleg lågvassføring/ 5-persentil vinter, er vurdert til å vere tilfredsstillande. Dette er m.a. sett i samanheng med vassføringa frå Brekkeeleva og sidebekkar som i middel vil gje ei vassføring i Bakkeelva på 522 liter/sek like oppstrøms den planlagde kraftstasjonen. I konsesjonsvilkåra må det settast krav om at kulturminna og kulturmiljøet ved Trollefossen skal sikrast og takast vare på, utan inngrep i samband med utbygging. Dette omfattar også dam og andre installasjonar i tilknyting til elva. Fylkesrådmannen ser dette som føresetnad for positiv tilråding om løyve. Utover kulturminnemiljøet ved Trollefossen, konkluderer fylkesrådmannen med at tiltaket vil bety små konfliktar i høve til landskap, friluftsliv og kulturminne.

192 Side 1 av 7 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Fossevika kraftverk i Askvoll kommune 1. Omtale av tiltaket. Fossedalselva renn ut i Dalsfjorden eit stykke nordaust for Dalsfjordbrua. Elva med Fossedalsfossen og Vikafossen er godt synleg frå fjorden og frå sørsida av fjorden. Vikafossen nede ved fjorden er saman med Laukelandsfossen litt lenger innover fjorden, eit markert landskapselement. To kraftlinjer kryssar fjorden frå Fossevika på nordsida til Nishammaren på sørsida. Prosjektet går ut på å bygge vassveg i tunnel frå Fossedalsvatnet på kote 225 og ned til ein planlagd kraftstasjon i dagen ved Fossevika, litt vest for elva sitt utløp i fjorden. Tiltakshavar er Småkraft AS, Bergen som har avtale med grunn- og fallrettseigarar langs elva. Hovuddata for Fossevika kraftverk Tilsig Nedbørsfelt, km2 16 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 1,73 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek 130 Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek 250 Fem-persentil* vinter, liter/sek 120 Kraftverk Inntak, kote 225 Avløp, kote 4 Brutto fallhøgde, meter 221 Slukeevne, maks m3/sek 2,94 Slukeevne, min m3/sek 0,088 Installert effekt, maks MW 5,76 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 400/120 Brukstid, timar 3382 Produksjon Årleg middel, GWh 18,6 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr. 55 Utbyggingspris, kr/kwh 2,95 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

193 Side 2 av 7 Nedbørsfelt for det planlagde kraftverket Inntak i Fossedalsvatnet kote 225. Terskel tvers over elva med utløp for minstevassføring (svart strek). Tunnel og sjakt (fiolett og blå strek). Kraftstasjon (grøn firkant). Riggområde (grå skravur). Kai ved fjorden (raud, vinkleforma). Sjøkabel (blå stipla).

194 Side 3 av 7 Inntaksområdet. Naturleg terskel i vatnet. Litt av elveløpet nedanfor. (Fig.2.3 i søkn.) Fotomontasje som viser kraftstasjon, kai og påhogg for tunnel. Ved inntaksområdet skal det byggast ein låg overløpsterskel, 0,5 høg og meter lang. Frå inntak i vatnet skal driftsvatnet gå i sjakt/tunnel ned til kraftstasjonen, bortsett frå dei siste 120 meterane der det er planlagt nedgravde rør. Grunnflate for stasjonen: m2. Det skal byggast kai og molo av tunnelmassar, der mesteparten vil gå med. Overskotsmassar er planlagt dumpa i fjorden. Krafta skal transporterast frå stasjonen via sjøkabel vestover langs land til kraftlinje. 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi, sitat frå Miljøvurdering utført av Multikonsult i okt. 2014, samandraget. Det er planlagt slipp av minstevannføring ved inntaket på 400 l/s om sommeren (1. mai 30. september) og 120 l/s om vinteren (1. oktober 30. april). Vannføringen fra restfeltet utgjør i snitt 360 l/s i sommerhalvåret og 200 l/s i vinterhalvåret, slik at nedre del av vassdraget (Vikafossen) vil få en middelvannføring på hhv. 760 l/s og 320 l/s. I tillegg kommer flomtapet i perioder med mye nedbør eller snøsmelting. Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga.

195 Side 4 av 7 Raudlisteartar. Utbygginga er vurdert til å ha liten negativ konsekvens. Terrestrisk miljø, sitat side 24 i søkn. I driftsfasen er det primært redusert vannføring som vil kunne påvirke vassdragstilknyttede arter som fossekall og strandsnipe. Tidligere undersøkelser har vist at fossekall normalt ikke hekker i vassdrag med vannføring under 200 l/s. Den foreslåtte minstevannføringen vil mest sannsynlig være tilstrekkelig til å opprettholde hekkemulighetene for fossekallen, spesielt i nedre del av elva der bidraget fra restfeltet er relativt stort. I øvre del vil hekkemulighetene kunne bli noe redusert grunnet lav vannføring. Det er ikke påvist viktige naturtyper eller truete vegetasjonstyper langs Fossedalselva, og redusert vannføring vil derfor kun påvirke trivielle arter og vegetasjonstyper. Utbygginga er vurdert til å ha liten til middels negativ konsekvens. Akvatisk miljø, sitat s i søkn. Den berørte strekningen i Fossedalselva har ingen bestander av anadrom fisk (laks og sjøørret), og vi har heller ingen indikasjoner på at det forekommer ål eller elvemusling i vassdraget. (jf. tilbakemeldinger fra grunneierne). Vikafossen utgjør et vandringshinder som det er lite sannsynlig at ålen klarer å forsere, og det vurderes å være lite potensial for funn av ål oppe i vassdraget. Elvemusling (VU) er ikke registrert i Fossedalselva, og i følge Artsdatabanken er arten heller ikke registrert andre steder i tilknytning til Dalsfjorden. Det var stor vannføring under befaringen og stedvis vanskelig å se bunnsubstratet i elva, men inntrykket er at elvebunnen stort sett består av svaberg og grov stein. Det anses som lite sannsynlig at det er egnede leveområder for elvemusling i elva. Disse artene blir dermed ikke berørt av en eventuell utbygging. Utbygginga er vurdert til å ha liten negativ konsekvens. Landskap og inngrepsfrie naturområde. Sitat frå side 26 i søknaden. Fossedalsfossen ligger like nedstrøms inntaket og er trolig det vannelementet der påvirkningen vil være mest synlig, siden restfeltet ikke bidrar med noe vann her. Redusert vannføring vil også prege Vikafossen, som er synlig i et stort landskapsrom rundt Dalsfjorden, men siden Vikafossen ligger helt ned mot fjorden vil den i tillegg til minstevannføringen også få et visst bidrag fra restfeltet nedenfor Fossedalsvatnet. Fossen vil ikke fremstå like mektig som før, men vil likevel opprettholde deler av sin betydning som landskapselement. Ved flomsituasjoner vil en del av vannet flomme over overløpsterskelen og medføre vesentlig høyere vannføring nedstrøms inntaket. Grunnet små terrenginngrep og relativt høy restvannføring i Vikafossen vurderes omfanget av omsøkt anlegg kun som middels negativt i driftsfasen. Et alternativ med nedgravd rørgate, anleggsvei og lavere minstevannføring (som tidligere ble vurdert, men deretter forkastet) ville blitt vurdert å ha stor negativ virkning grunnet områdets landskapskvaliteter og Vikafossens betydning som landskapselement. Utbygga er vurdert til å ha middels negativ konsekvens for landskap og liten negativ konsekvens for inngrepsfrie naturområde. Kulturminne og kulturmiljø, sitat side 27 i søkn.: I Fossevika, Nedre Fossedal og Øvre Fossedal er det flere nyere tids kulturminner som ikke er registrert i SEFRAK. På Nedre Fossedal stammer den eldste bygningen fra 1600 tallet, og er dermed automatisk fredet. Forekomsten av eldre bygninger og tradisjonelle jordbruksstrukturer i det gamle jordbrukslandskapet i disse områdene tilsier at Fossevika, Nedre Fossedal og Øvre Fossedal er kulturmiljøer med relativt stor verdi. Potensialet for funn på de arealene som berøres av det aktuelle prosjektet er primært knyttet til anleggsområdet i Fossevika, og oppfølgende undersøkelser anbefales i dette området. Utbygging av Fossevika kraftverk tar hensyn til kulturminner ved Vikafossen, og vil legge til rette for å utvikle og utvide Fossevika sitt potensial på ein heilskapleg måte. Planer for kraftverket er tilpassa planer for restaurering av Fossevika og Eikjeskora, slik at begge planer kan realiseres etter en samlet plan. Kulturmiljøet Øvre Fossedal berøres ikke av den omsøkte utbyggingen, verken fysisk eller visuelt. Nedre Fossedal vil bli noe berørt rent visuelt av redusert vannføring i Fossedalsfossen og elva, men omfanget vurderes som lite. Kulturmiljøet i Fossevika vil bli betydelig påvirket i anleggsfasen som følge av terrenginngrep, bygging av kraftstasjon, utfylling i sjøen i samband med bygging av molo, etc. I driftsfasen vil imidlertid den visuelle påvirkningen på dette kulturmiljøet være liten sammenlignet med virkningen av for eksempel Dalsfjordbrua. Ingen kjente automatisk fredete eller nyere tids kulturminner berøres av utbyggingen. Utbygginga er vurdert til å ha liten negativ konsekvens for kulturminne og kulturmiljø. Brukarinteresser/friluftsliv, sitat side i søkn.: Områdets verdi med tanke på friluftsliv vurderes samlet sett som middels til stor. Dette begrunnes først og fremst med områdets opplevelseskvaliteter. Landskapet har stor variasjon med fosser, stryk og bratte fjellsider som dramatiske elementer i kontrast til avrundede koller og stille vannspeil. De nedlagte gårdsbrukene bidrar med kulturhistoriske opplevelseskvaliteter og tilfører området en tidsdybde. Ferdselsvegen fra Fossevika via Nedre Fossedal og langs Fossedalsvatnet til Øvre Fossedal, samt turløypa til Nipebu, gjør området lett tilgjengelig og området inngår som del av en større, sammenhengende grønnstruktur. En utbygging vil føre til at berørt strekning i Fossedalselva vil fremstå som mer temmet enn i dag og man vil miste mye de naturlige vannføringsvariasjonene. Perioder med overløp (61 dager i et middels

196 Side 5 av 7 år) vil til en viss grad avbøte denne virkningen noe. Redusert vannføring og tap av variasjon vil ha en viss negativ innvirkning på elva som miljøskapende element og på dalførets opplevelseskvaliteter. Spesielt gjelder dette Fossedalsfossen, og i noe mindre grad Vikafossen siden sistnevnte også får en del vann fra restfeltet i tillegg til foreslått minstevannføring. Omfanget når det gjelder innvirkning på elva som miljøskapende element og dalførets opplevelseskvaliteter vurderes totalt sett som middels negativt. En utbygging vil med stor sannsynlighet føre til at elva blir mindre egnet til fiske pga. lav vannføring gjennom hele sommerhalvåret. Den berørte strekningen av Fossedalselva er imidlertid vurdert å ha liten verdi som fiskeelv, grunnet lavt bruksomfang. Fritidsfisket i Fossedalsvatnet blir ikke berørt av utbyggingen. Hjortejakta i området vil ikke bli påvirket dersom anleggsarbeidet legges utenom jakttida. Utbygga er vurdert til å ha middels negativ konsekvens for brukarinteresser/friluftsliv. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til om lag 55 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 2,95 kr/kwh, som er godt under middels pris. Sumverknader/samla belastning, sitat s. 31 i søknaden. Området er ikke berørt av tidligere vannkraftreguleringer, men er berørt av andre tyngre, tekniske inngrep i form av en kraftlinje og Dalsfjordbrua. I forhold til eksisterende inngrep i området vurderes tilleggsbelastningen som utbyggingen av Fossedalselva representerer for miljø og brukerinteresser som moderat. Avbøtande tiltak, sitat s. 33 i søknaden: Behovet for å opprettholde en minstevannføring i Fossedalselva er primært knyttet til landskap og friluftsliv, samt terrestrisk og akvatisk miljø. Miljøverdiene knyttet til Fossedalselva er på de fleste områder relativt små, med unntak av landskap og friluftsliv der området har relativt stor verdi/betydning. Den foreslåtte minstevannføringen på henholdsvis 400 og 120 l/s i sommer og vinter- sesongen vil, sammen med avrenning fra restfeltet, redusere virkningen av den planlagte utbyggingen noe. Til sammenligning er 5-persentilverdiene beregnet til 250 l/s i sommerhalvåret og 120 l/s i vinterhalvåret. En minstevannføring som er en del høyere enn 5-persentilen, spesielt i sommerhalvåret, vurderes som positivt. Det at vannføringen differensieres gjennom året, slik at det slippes mest vann i sommerhalvåret vurderes som positivt med tanke på vekst-/hekkesesongen og at elva på denne tiden av året har stor verdi som landskapselement. Fossedalsfossen. Til venstre: : 400 liter/sek. Til h.: : 200 liter/sek.

197 Side 6 av 7 Vikafossen. Til venstre: : 500 liter/sek. Til h.: : 250 liter/sek. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til energiproduksjonen på 18,6 GWh/år. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er 55 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 2,95 kr/kwh, som er godt under middles pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap og brukarinteresser i samband med bygging av terskel i elva, inntak i vatnet, tunnelpåhogg, nedgravd rørgate, bygging av kraftstasjon og kai/molo, dumping av overskotsmasse i fjorden, utløp i fjorden frå kraftstasjonen og redusert vassføring i elva med Fossedalsfossen og Vikafossen. Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Begge fossane i Fossedalselva er oppførte som viktige landskapselement i fylkeskommunen sin regionale plan med tema knytt til vasskraftutbygging. Den nedre fossen ligg i fjordlandskap og vil få 2. prioritet i tråd med retningslinjene i planen. Den øvre fossen ligg utanfor fjordlandskap og får 3. prioritet. 2. prioritet: Interesser av svært stor verdi. Føresetnader for positiv tilråding skal vere at søknadsmaterialet kan dokumentere stor verdiskaping og/eller at verdien til aktuelle arealinteresser kan oppretthaldast etter utbygging. 3. prioritet: Interesser av stor verdi. Føresetnader for positiv tilråding skal vere at søknadsmaterialet kan dokumentere at utforming av kraftverket, og avbøtande tiltak, i stort monn reduserer eventuelle konfliktar i høve til aktuelle arealinteresser. Fossedalselva ligg i regionalt viktig friluftsområde. Med få eller ingen menneskelege inngrep, ville området ha fått 2. prioritet i tråd med den regionale planen. Kraftlinjene som går gjennom området gjer likevel sitt til at denne retningslinja ikkje vil gjelde. Fylkesrådmannen meiner at Vikafossen er eit svært viktig landskapselement. Det er denne fossen saman med Laukelandsfossen ein festar blikket på ved ferdsel på fjorden og langs sørsida av fjorden. I utbyggingsforslaget er det forslått minstevassføring godt over 5-persentilen, vesentleg av om syn til landskapsinteresser. Dette er positivt, men det er likevel ikkje nok for å oppretthalde landskapsbildet. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaket justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på.

198 Side 7 av 7 Fossedalselva med Fossedalsfossen og Vikafossen er godt synleg frå sørsida av fjorden. Samla utgjer dei viktige element både i kulturlandskapet og det store landskapsrommet. Vikafossen nede ved fjorden saman med Laukelandsfossen litt lenger inne, er markerte element i landskapet. Ved ei eventuell utbygging vil det visuelle intrykket av fossane forsvinne. Elva og fossane vil i lengre periodar vere langt mindre markerte enn slik vi kan oppleve dei i dag. Konsesjonssøknaden legg vekt på at redusert vassføring og tap av variasjon vil ha ein viss negativ påverknad på elva som miljøskapande element og på dalføret sine opplevingskvalitetar. Spesielt gjeld dette Fossedalsfossen. Elvar fossar og stryk, utgjer ein vesentleg del av det heilskaplege landskapsbiletet, både for tilreisande og fastbuande. Med redusert vassføring i elva, vil det planlagde tiltaket føre til eit stort inngrep i landskapsbiletet, og i sterk grad kunne påverke dei opplevingsverdiane som er knytte til kulturlandskapet. Brukarinteressene til området i reiselivssamanheng kjem godt fram i konsesjonssøknaden. Fossedalselva utgjer ein viktig del i samband med garden og det eldre gardstunmiljøet i Nedre Fossdal. Den store og særprega fossen blir mest utan restvassføring. Fossane ligg i eit mykje brukt turområde og det er nemnt på at ein kan gå inn i fossen for å bade. Ved utbygging og redusert vassføring, vil det visuelle inntrykket og opplevinga av fossane bli sterkt svekka. Tiltaket vil innebere eit svært stort inngrep i landskapsbiletet og vil på ein negativ måte påverke dei opplevingsverdiane som i dag er knytte til kulturlandskapet. Dersom ei utbygging vert realisert, må det ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. Gamle ræser og vegar er også kulturminne og viktige element i landskapet. For å få minst mogeleg synelege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført. Kulturmiljøet i Fossevika vil bli betydelig påverka i anleggsfasen som følgje av terrenginngrep, bygging av kraftstasjon, utfylling i sjøen i samband med bygging av molo, etc. Ein så stor omskifting av masser, vil utan tvil påverke viktige kulturlandskapselement som bakkereiner, gamle åkrar og kulturelt påverka biologiske spor i landskapet. Automatisk freda kulturminne. Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf. 9 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Dette gjeld og i forhold til ev. kulturminne her under vatn. Det er dermed ikkje klart i kva grad automatisk freda kulturminne (tidlegare fornminne) blir direkte eller indirekte råka av tiltaka i søknaden. Det i motsetnad til kva som står i søknaden. Innmarksareala i området har potensiale for automatisk freda kulturminne og tiltak der vil dermed komme i konflikt. Spesielt området i Nedre Fossevika har stort potensiale for denne typen kulturminne. Dersom det skulle bli gjeve konsesjon, må 9 undersøking gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, endring av tiltak og eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan i verksetjast. Samla vurdering og konklusjon. Tiltaket det er søkt om, er eit godt prosjekt sett frå ein økonomisk synsstad, og når det meste av vassvegen vert lagt i fjell, vil det bli moderate ulemper knytt til tekniske anlegg. Redusert vassføring i Fossedalselva med to flotte fossar vil derimot bety svært store ulemper i forhold til landskap, brukarinteresser, friluftsliv og opplevingsverdiar. Den særmerkte Fossedalsfossen og elva utgjer ein viktig del i samband med garden og det eldre tunmiljøet i Nedre Fossdal. Vikafossen er eit svært viktig landskapselement i fjordlandskap. Laukelandsfossen som er verna mot vasskraftutbygging, er sjølvsaget endå viktigare, og til saman utgjer dei to fossane eit landskapsbilde som er unikt langs fjordane i fylket. Fylkesrådmannen meiner at dette landskapsbildet må skjermast for utbygging, og vil difor frå at det vert gitt løyve til utbygging.

199 Side 1 av 4 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Rørvika kraftverk i Askvoll kommune 1. Omtale av tiltaket. Rørvika i Askvoll kommune ligg ved fylkesveg 609 langs sørsida til Førdefjorden. Ovanfor fylkesvegen renn det mange elvar og bekkar mot fjorden. Desse samlar seg til tre utløp i fjorden. Tiltaket går ut på å nytte fallet i Storelva og Stølselva med inntak i begge elvane på kote 230 og kraftstasjon på kote 3 ved fjorden. Øvre deler av Storleva (over ca. kote 300) er godt synleg frå nærområdet og er eit viktig landskapselement. Søkjaren, Rørvika Kraftverk SUS, er eigd av grunneigare som har fallrettar i området. Hovuddata for Rørvika kraftverk Samla Storelva Stølselva Tilsig Nedbørsfelt, km2 5,6 3,3 2,3 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 0,560 0,362 0,198 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek Fem-persentil* vinter, liter/sek Kraftverk Inntak, kote Avløp, kote Brutto fallhøgde, meter Slukeevne, maks m3/sek 1,0 Slukeevne, min m3/sek 0,1 Installert effekt, maks MW 1,93 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 100/30 65/20 35/10 Brukstid, timar 3160 Produksjon Årleg middel, GWh 6,2 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr. 22,5 Utbyggingspris, kr/kwh 3,69 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

200 Side 2 av 4 Tiltaksområdet. Fjorden til venstre på kartet. Kraftstasjon: Raud firkant. Rørgater: Brun strek. Inntaket i Stølselva er planlagt der området flatar ut ved Reset. Det skal byggast ein låg betongdam med overløpsterskel tilsvarande bredda på elva. Tre meter høg på det høgaste, elles ein meter. Oppdemt areal vil bli ca. 100 m2. Inntaket i Storelva er planlagt som ein støypt dam/terskel med inntakskammer vest for elva. Dammen vil bli ca. 3 meter høg på det høgaste. Oppdemt areal vil bli m2. Det skal sleppast minstevassføring frå begge inntaka. Ein bekk som renn naturleg mot Storelva frå Nonslibakkane, skal overførast til inntaket til Stølselva. Inntaksområda. Stølselva til venstre, Storelva til høgre. Røra skal gravast ned. Det er stort sett lausmassar i området, med unntak av fjell i dagen i eit midtparti. Frå stasjonen og opp til kote 150, ca 550 meter lengde, skal vassvegen gå i felles rør. Det er planlagt å bygge permanent veg saman med rørgata oppover til kvart inntak. I dei brattaste partia må vegen gjere nokre ekstra svingar i forhold til rørgata. Kraftstasjonen er tenkt plassert på vestsida av Storelva på kote 3. Utforming i betong med grunnflate ca. 75 m2 og med torvtak. Byggetomt med tilkomst og parkeringsareal, ca. 800 m2. Tilkomstveg til kraftstasjonen vil bli 220 meter opprusta/nybygd veg frå fylkesvegen. Krafta skal overførast via jordkabel til 22 kv linja langs fylkesvegen.

201 Side 3 av 4 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 100 liter/sek om sommaren og 30 l/sek om vinteren. Dette er litt under 5-persentil sommar og om lag det halve av 5-persentil vinter. Stølselva utgjer ca. 35%, mens Storelva utgjer ca. 65% av den samla middelvassføringa. Det er difor planlagt å sleppe 35% av minstevassføringa ved Stølselva og tilsvarande 65% ved Storelva. I eit middels vått år vil vassføringa ved inntaka i dei to elvane vere større enn kraftverket si maksimale slukeevne (1,0 m3/sek) i 46 dagar (overløp). Nedbørsfeltet mellom inntaka og kraftstasjonen (restfeltet) vil i gjennomsnitt gje ei vassføring på 40 liter/sek like oppstrøms denne. Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Raudlisteartar og terrestrisk miljø Konsekvensvurdering: Liten negativ. Akvatisk miljø, sitat s i søkn. Dei nedre delane av vassdraget vert rekna som anadrom strekning. Ein kjenner til at det tidlegare har vore sjøaure i desse områda, men i seinare år har dette vore lite. Redusert vassføring vil gje små endringar i vasstemperatur og vasskvalitet. Det kan ikkje utelukkast at vasskvaliteten heilt nedst i elvane periodevis kan bli noko redusert, men det vert vurdert som usannsynlig at dette vil ha eit omfang som vil påvirke fisk og andre ferskvannsorganismer nevneverdig negativt. Tiltaket er venta å ha ein negativ virkning på produksjon av botndyr og sjøauresmolt, spesielt i Stølselva då det truleg er her det meste av produksjonen foregår i dag. Det er liten fare for stranding av ungfisk og botndyr ved brå driftsstans i kraftverket grunna elva si utforming. Storelva deler seg eit stykke oppstrøms vegen i to mindre elveløp der det eine elveløpet går vestover mot Stølselva og renn ut i fjorden like aust for Stølselva, og det austlege løpet er det løpet som avløpet frå kraftstasjonen skal førast tilbake til. Det er vanskeleg å sei kva fordelinga i dei forskjellige elveløpa er då den varierer mykje etter vassføringa, men fleire av grunneigarane meiner at det østre løpet representerer ca 40% som middel og det vestlege løpet representerer 60%. Fordelinga endrar seg ofte etter flaumar då Storelva tek med seg større og mindre steinar nedover elva som anten demmer opp eller opnar dei forskjellige løpa. Som eit middel vert det anslått at 40% av elva renn i det austre løpet. Tiltaket kan påvirke massetransporten i elva då ein del av massetransporten vil legge seg i inntaksdammen i staden for å fylgje elva nedover. Det er ikkje venta at endring i temperatur som følgje av tiltaket vil virke negativt inn på fisk og botndyr, men marginalt auka temperatur i kombinasjon med sakteflytande vatn kan føre til større algebegroing. Konsekvensvurdering: Middels negativ. Landskap og inngrepsfrie naturområde Nedre deler av tiltaksområdet er skogkledd og elvane er lite synlege. I øvre deler, ovanfor tregrensa, er Storelva godt synleg frå vegen og fjorden. Inntaka er plassert under dette nivået. Konsekvensvurdering: Middels til stor negativ. Kulturminne og kulturmiljø. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Brukarinteresser Sjølve tiltaksområdet er lite brukt som turområde. Aust for Storelva går det tursti til fjellet Blægja. Denne vert mykje brukt. Elles er området brukt til utmarksbeite. Konsekvensvurdering: Liten til middels negativ. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til 22,5 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 3,69 kr/kwh, som er middels pris. Sumverknader/samla belastning, sitat s. 32 i søknaden. Gjennom denne søknaden har vi belyst dei sider som ein ser ved ei utbygging av Storelva. Tiltaket vil ha små verknader for naturmiljø og landskapet i området, grunna tett vegetasjon. Eit kraftverk i Rørvika vil vere avgjerande for å sikre busetnaden i området og på den måten ta i vare eksisterande kulturlandskap....

202 Side 4 av 4 Avbøtande tiltak, sitat s i søkn: Anlegget vil verte bygt slik at inntaksområde vert minst mogleg synleg. Ein vil legge stor vekt på at både inntaka og stasjon vert best mogleg tilpassa omgjevnadane, og bygt etter lokal byggeskikk. Det viktigaste avbøtande tiltaket som er gjort, er å plassere inntaka under dei synlege delane av elva ovanfor skoggrensa. Tiltaket vil såleis ikkje vere med å endre landskapsopplevelsen av vassdraget. Stasjonen er trekt frå sjøen for å ta i vare anadrom strekning. I tillegg vert kraftstasjonen utført med vasslås i avløpskanal som hindrar støy til omgjevnadane. Kraftstasjonen vert bygd i betong, noko som sikrar ytterlegare støydemping. Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 100 liter/sek om sommaren og 30 l/sek om vinteren, 65% av dette i Storelva. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til ein energiproduksjon på 6,2 GWh/år. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er 22,5 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 3,69 kr/kwh, som er middels pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap og brukarinteresser i samband med bygging av to inntak, nedgravd rørgate, bygging av kraftstasjon og redusert vassføring i Stølselva og Storelva. Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Rørgatetraseen til begge inntaka med eit ryddebredde på ca. 20 meter oppover lia, vil bli godt synleg frå bygda og vegen nedanfor over fleire år, men vil etter kvart gro til. Stien oppover til Blægja (1304 moh) går langs østsida til Storelva. Stien vil ikkje bli påvirka av anlegget, men rørgatetrasen og redusert vassføring i Storelva vil bli godt synleg. Det er foreslått minstevassføring litt under 5-persentilen om sommaren. Fylkesrådmannen meiner at denne bør aukast av omsyn til landsskap og brukarinteresser. Det må leggast vekt på støydemping ved kraftstasjonen, både av omsyn til busetnaden rundt, men også slik at støy ikkje får bre seg ut over fjorden. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaka justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på. Det må ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. Gamle ræser og vegar er også kulturminne og viktige element i landskapet. For å få minst mogeleg synelege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført. Det er to SEFRAKregistrerte bygningar aust for gravminnet. Automatisk freda kulturminne. Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf. 9 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Deler av berørt areal har stort potensiale for automatisk freda kulturminne. Det er ikkje grunnlag for påstand i søknaden om at tiltaka har liten negativ konsekvens for kulturminne. Det ligg eit automatisk freda gravminne i underkant av 50 meter nord for planlagt kraftstasjon. Andre spor frå gardsbusetnad i jarnalder vil ligge i området. Dersom det blir gitt konsesjon, må 9 undersøking gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, endring av lokalisering av tiltak og eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan iverksetjast. Samla vurdering og konklusjon. Fylkesrådmannen meiner at tiltaket vil innebere moderate konfliktar i høve til landskap, friluftsliv og kulturminne, og vil rå til at det vert gitt konsesjon. Av omsyn til landsskap og brukarinteresser må minstevassføringa om sommaren aukast til minst 5-persentil, dvs. 112 liter/sek. Det må leggast vekt på støydemping ved kraftstasjonen, både av omsyn til busetnaden rundt og slik at støy ikkje får bre seg ut over fjorden.

203 Side 1 av 5 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Førde, Askvoll og Naustdal kommunar Sunnfjordpakken Saksutgreiing for Øvre Redal kraftverk i Naustdal kommune 1. Omtale av tiltaket. Redal ligg på nordsida av Førdefjorden ca. 20 km vest for Naustdal sentrum. Innerst i dalen renn Leiteleva saman med Stølselva om lag på kote 60 og vidare nedover til Dalevatnet (25 moh) og Liavatnet (11 moh) og til Førdefjorden. Tiltaket går ut på bygge rørgate til eit inntak i Leitelva ca. kote 480 og å overføre vatn frå Stølselva på kote 525 til inntaket. Det er planlagt kraftstasjon på kote 60 i Øvre Redal. Det er planlagt å bygge veg heilt opp til inntaket i Leiteleva og rørgata vil i hovudsak følgje denne. Elvane er lite synlege i landskapet på grunn av tett vegetasjon og terrengformasjonar. Søkjaren, Øvre Redal Kraft AS, er eigd av grunneigare som har fallrettar i området. Hovuddata for Øvre Redal kraftverk Samla Leiteelva Stølselva, overføring Tilsig Nedbørsfelt, km2 2,3 1,8 0,5 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 0,276 0,206 0,07 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek Fem-persentil* vinter, liter/sek Kraftverk Inntak, kote Avløp, kote Brutto fallhøgde, meter 420 Slukeevne, maks m3/sek 0,5 0,5 0,18 Slukeevne, min m3/sek 0,05 0,05 0 Installert effekt, maks MW 1,7 1,7 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 26/26 20/20 6/6 Brukstid, timar Produksjon Årleg middel, GWh 5,5 4,6 0,9 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr Utbyggingspris, kr/kwh 3,45 3,9 1,10 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

204 Side 2 av 5 Øvre Redal. Bildet til høgre viser inste delen av dalen, med planlagt rørgate langs Stølselva. Kraftstasjon: Raud firkant. Rørgater: Blå strek. Tilkomstveg: Raud strek Overføringa frå Stølselva er planlagt med 300 meter nedgravd rør frå kote 525. Frå enden av røret skal vatnet renne fritt ned til Leiteleva. Det er berekna at det ekstra vatnet frå Stølselva vil utgjere ein auka årsproduksjon på 0,9 GWh. I Leiteelva skal det byggast ein terskel med betongkjerne og steinplastring over elva på kote 480. Inntakskanal er planlagt på austsida til elva. Vassvegen nedover vert nedgravd rørgate stort sett langs stien som i dag går mellom elvane. Rørgata må krysse Stølselva om lag på kote 385 og skal gå vidare langs austsida til elva. Kraftstasjonen er tenkt plassert der elvane møtest på kote 60. Plasseringa er her er gjort for å unngå konflikt med anadrom elvestrekning. Krafta skal transportertast sørover til ei eksisterande 22 kv linje via ein 550 meter lang jordkabel. Det er planlagt permanent veg frå det øvste gardstunet til kraft-

205 Side 3 av 5 stasjonen og vidare heilt opp til inntaket i Leiteelva. Terrenget oppover Stølsbakken er svært bratt, slik at vegen må gå i slyng for å vinne høgde. 2. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi Det er planlagt å sleppe ei minstevassføring på 26 liter/sek heile året, 20 liter/sek frå inntaket i Leiteelva og 6 l/sek frå inntaket til overføringa i Stølselva. Dette tilsvarer 5-persentilen. I eit middels vått år vil vassføringa ved inntaket i Leiteelva vere større enn kraftverket si maksimale slukeevne (0,5 m3/sek) i 59 dagar (overløp). Tilsvarande for inntaket i Stølselva er 24 dagar. Nedbørsfeltet mellom dei to inntaka og kraftstasjonen (restfeltet) vil i gjennomsnitt gje ei vassføring på 90 l/sek like oppstraums kraftstasjonen. Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Raudlisteartar, sitat s. 27 i søkn: I samband med planlegging av Øvre Redal Kraftverk har Bioreg AS gjennomført ei kartlegging av det biologiske mangfaldet. I tillegg er det utført ei separat fiskundersøking i vassdraget. Når det gjeld raudlisteartar er det påvist alm (NT) og ask (NT) i ei bekkekløfta ved Leiteelva. I tillegg fann ein otermarkeringar innan influensområdet til kraftverket. Oteren er raudlista og har status som sårbar (VU). I tillegg vart det i fiskeundersøkinga den fanga ål (CR) innanfor influensområdet til kraftverket. Det er også påvist elvemusling (VU) i elva, og sjølv om bestanden er sterkt svekka og den er lokalisert lenger nede i vassdraget, er det rett og ta den med her, då denne kan verta påverka negativt av ei eventuell kraftutbygging av elva og vi tenkjer då særleg på tilslamming i anleggsperioden. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Terrestrisk miljø, sitat s. 28 i søkn.: Naturverdiar. Det er ikkje avgrensa nokon prioriterte naturtypar innan influensområdet til prosjektet tidlegare, men etter den naturfaglege undersøkinga den 7. okt vart det avgrensa eit område langs Leiteelva frå om lag kote 120 og opp til om lag kote 410 som den prioriterte naturtypen; bekkekløft og bergvegg med verdi viktig B. Dette vert beskrive som ei godt utvikla bekkekløft, med fuktig klima. Trevegetasjonen består hovudsakleg av bjørk, rogn, gråor, selje, hassel og osp, med innslag av ganske mykje einer i busksjiktet samt mykje ung platanlønn (SE). Konsekvensvurdering: Liten negativ. Akvatisk miljø Vassdraget fører anadrom fisk, både laks og sjøaure. I tillegg har vassdraget ein god bestand av bekkeaure i tillegg til røye. Søkjaren legg til grunn at kraftstasjonen er plassert oppstrøms viktige lokalitetar og med omløpsventil, slik at ein unngår/reduserer konfliktar. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Landskap og inngrepsfrie naturområde Stølselva kjem frå fjellområdet sør for Skitnestølsvatnet medan Leiteelva kjem frå sjølve vatnet. Stølelva renn sørvestover og ved kote 520 renn den i fossar utfor ein loddrett fjellvegg. Den planlagde overføringa til Leiteelva er rett oppstrøms fossane. Lenger ned renn Stølselva i bratte stryk til dalbotnen. Leiteelva frå Skitnestølsvatnet på kote 576 renn først vestover og detter sørover gjennom eit myrområde på kote 480. Frå ca. kote 460 renn den ned i det bratte Hundegilet som endar litt før samløpet med Stølselva. Inntaket til kraftverket er planlagt i Leiteleva ved myrområdet på kote 480. Elvane er viktige for landskapet lokalt men er ikkje eksponert i ein større samanheng. Konsekvensvurdering: midels negativ. Kulturminne og kulturmiljø, sitat s. 34 i søkn.:. I øvre Redalen er det registrert enkeltvis kulturminner. Mesteparten av desse regsistreringane er knytt til småhus, samt stølane i fjellet omkring. Ingen av desse kulturminna vert råka av utbygginga. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Brukarinteresser, sitat s. 35 i søkn.: Sjølve tiltaksområdet er ikkje noko mykje brukt turområde. Det er etablert ein sti til støylane frå øvre

206 Side 4 av 5 Redalen. Tiltakshavar meiner det er stort sett dei fastbuande som er grunneigarar som nyttar området. Elles er det ikkje kjent at området er nytta til anna ein utmarksbeite for grunneigarane i området. Konsekvensvurdering: Liten negativ. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til om lag 19 mill. kroner. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 3,45 kr/kwh, som er under middels pris. Sumverknader/samla belastning, sitat s. 37 i søknaden..nedre del av tiltaksområdet er sterkt prega av sterk menneskeleg påverknad som bygging av landsbruksveg og elveførebygging. I tillegg er området lenger oppe prega av forvitra steinmateriale og massetransport i elvane. Den ekstra belastninga på naturen som følgje av dette kraftverket er vurdert til å bli liten. Øvre Redal kraft vil saman med andre omsøkte kraftverk i området kunne vere med å utløyse ein oppgradering av nettet, noko som er positivt for forsyningssikkerheten til området.. Dette omsøkte kraftverk i Øvre Redal er tilpassa dei delar av elva som gjev best ressursutnytting i høve naturinngrep og vil vere avgjerande for å sikre busetnaden i området og på den måten ta i vare eksisterande kulturlandskap. Avbøtande tiltak Kraftstasjoen er planlagt på kote 60 med installert omløpsventil av omsyn til anadrom strekning nedstrøms stasjonen. Kraftstasjonen skal utførast med vasslås i avløpskanal for å redusere støy. Det er planlagt å sleppe minstevassføring 20 liter/sek i Leiteleva og 6 liter/sek i Stølselva. Ein vil prøve å unngå graving i elva i periodar med mykje nedbør, for å ta vare på livsmiljøet for elvemuslingen nedstrøms kraftstasjonen. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til ein energiproduksjon på ca. 5,5 GWh/år. For utbyggjarane er anleggsvegen frå kraftstasjonen og opp til inntaket i Leiteleva viktig med take på drift av kraftanlegget og forvalting av utmarksområda. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er 19,0 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 3,45 kr/kwh, som er under middels pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap og brukarinteresser i samband med bygging av to inntak, overføring av Stølselva, rørgate og permanent veg frå kraftstasjonen og opp til inntaket i Leiteelva kote 480, bygging av kraftstasjon og redusert vassføring i Leiteelva og Stølselva. Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Terrenget opp Stølsbakken aust for Stølselva er svært bratt. Rørgata skal gå oppover parallelt med elva. Vegen til inntaket må her gå i slyng for å vinne høgde. Rørgata og vegen vil bety store anleggsinngrep og tiltaket vil bli dominerande lokalt. På grunn av lokalisering i eit trangt dalføre vil tiltaket ikkje virke dominerande over eit større område. Kulturminne frå nyare tid Dersom viktige og markerte kulturminne frå nyare tid, etter år 1537, vert direkte eller indirekte råka av planlagde tiltak, må tiltaka justerast på ein slik måte at kulturminna kan takast vare på. Veganlegget og trase for røyrgate, frå kraftstasjonen og fram til inntaket, vil på fleire stader komme i konflikt med eksisterande stølsveg mot Dalastølen. Gamle ræser og stølsvegar må reknast som viktige kulturminne og element i kulturlandskapet. Deler av vegen og røyrgata vert lagt i forholdsvis bratt terreng. Med nødvendige skjeringar og fylling vil vegen her verte eksponert og lett synleg i landskapet. Den gamle vegen opp til stølane i fjellet er delevis mura opp gjennom den bratte lia. I tillegg til vegen skal det vere restar etter ei gamal mura bru, der muren enno står att på den eine sida av elva. Denne gamle stølsvegen, murane og brukaret, må det ikkje gjerast skade på ved bygging av anleggsveg og røyrgate. Konsesjonsvilkår og avbøtande tiltak, må her vere å finne ein annan trase for framføring av veg og røyrgate.

207 Side 5 av 5 Ved ei eventuell utbygging, må det ikkje gjerast skade på kulturlandskapselement som geiler, vegar, steingardar, bakkereiner, bygningar eller andre synelege spor etter tidlegare landbruksaktivitet i området. For å få minst mogeleg synelege spor i landskapet og ei raskare revegetering, er det viktig å nytte naturleg vegetasjon frå staden (torv) til dekking av deponi, vegskråningar og riggområde etter at anlegget er fullført. Automatisk freda kulturminne. Tiltakshavar si undersøkingsplikt, jf 9 og 10 i Lov om kulturminne, er ikkje oppfylt. Det er dermed ikkje klart i kva grad automatisk freda kulturminne (tidlegare fornminne) blir direkte eller indirekte råka av tiltaka i søknaden. 9 undersøking må gjennomførast. Registreringa må gjerast på snø- og telefri mark. Tiltakshavar er ansvarleg for å ta skriftleg kontakt med Kulturavdelinga i fylkeskommunen i god tid før registreringa skal gjennomførast. Det må bereknast tilstrekkeleg tid til etterfølgjande sakshandsaming, eventuelt utgraving før utbyggingstiltak i området kan iverksetjast. Samla vurdering og konklusjon. Terrenget opp Stølsbakken øst for Stølselva er svært bratt og anleggsvegen må gå i slyng for å vinne høgde. Rørgata skal gå oppover parallelt med elva. Dette betyr store anleggsinngrep. Her må det takast omsyn til den gamle stølsvegen med murar og brukar. Høgare oppe vil inngrepa bli meir moderate. Tiltaka vil bli svært synlege lokalt over mange år før tilgroing. For utbyggjarane er anleggsvegen frå kraftstasjonen og opp til inntaket i Leiteleva viktig med tanke på drift av kraftanlegget og forvalting av utmarksområda. På grunn av lokalisering i eit trangt dalføre vil tiltaket ikkje virke dominerande over eit større område. Fylkesrådmannen konkluderer med at tiltaket vil bety akseptable konfliktar i høve til landskap, friluftsliv og kulturminne, og vil rå til at det vert gitt konsesjon.

208 NAUSTDAL KOMMUNE SAKSUTGREIING SAKSGANG Utval Møtedato Saksnr. Sakshandsamar KOMITE FOR LANDBRUK HE TEKNIKK OG MILJØ FORMANNSKAPET HE Saksansv.: Harald Eikenes Arkiv: K2-S11 Objekt: Avgjerd av: Arkivsaknr 15/99 Øvre Redal kraftverk i Naustdal kommune- uttale til søknad om løyve til bygging Vedlegg: Nr T Dok.dato Avsendar/Mottakar Tittel 1 I NVE Oppstart småkraftpakke Førde/Askvoll/Naustdal 2 I NVE Høringsbrev småkraftpakke Askvoll- Førde. NVEs referanse: I Sogn og Fjordane fylkeskommune 4 I Sogn og Fjordane fylkeskommune Uttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Askvoll, Førde og Naustdal kommuner Uttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Askvoll, Førde og Naustdal kommuner Andre saksdokument (ikkje vedlagt): Saksopplysningar:

209 Øvre Redal er eitt av 12 kraftverk i ein pakke som er sende på høyring. NVE har omtalt dette prosjektet slik: Øvre Redal kraftverk Øvre Redal Kraft AS Naustdal kommune Øvre Redal kraftverk vil nytte eit fall på 420 m i Leiteelva med inntak på kote 480 og kraftstasjon på kote 60. Det søkast også om å overføre vatn frå Stølselva til Leiteelva. Overføringa er planlagt med ein kombinasjon av røyrgate på 300 m og ein frittrennande bekk. Vassvegen på om lag 1350 m er planlagt nedgraven/nedsprengd på heile strekninga. For tilkomst til inntaket er det planlagt ein 1500 m ny veg. Middelvassføringa er 276 l/s og kraftverket er planlagt med ei maksimal slukeevne på 500 l/s. Kraftverket vil ha ein installert effekt på 1,7 MW og etter planane gje ein produksjon på 5,5 GWh. Utbyg ginga vil føre til redusert vassføring på ei 1570 m lang elvestrekning i Leiteelva og på 300 m i Stølselva. Det er planlagt slepp av minstevassføring på 20 l/s frå inntaket i Leiteelva og 6 l/s frå inntaket i Stølselva heile året. Det er henta inn vurderingar frå fagleiar for skog og utmarksforvalting i Naustdal kommune ved utarbeiding av konsesjonssøknaden. Det er ikkje opplysningar om spesielle naturtypar som blir skadelidande ved inngrepet. Vurdering: Ved handsaminga er det lagt til grunn at tiltaket ikkje rører ved registrerte naturtypar eller kulturminne i offentlege register. Vassdragsinngrepet rører heller ikkje ved verdiar som er beskrive i regional plan for vassdrag, etter det Rådmannen kan sjå. Rådmannen vurderer at inngrepa ved denne kraftutbygginga vil vere relativt lite synlege frå stader der folk ferdast vanlegvis. Betre tilgjenge til noko av området kan vege opp for nokre ulemper ved tap av naturkvalitet. Rådmannen vurderer at samfunnsnytte og privat interesse knytt til kraftutbygging i dette tilfellet bør vurderast å vege tyngre enn eit avgrensa tap i høve naturkvalitet. TILRÅDING: Naustdal formannskap tilrår at det blir gitt løyve til utbygging av Øvre Redal kraftverk, med dei vilkåra som er skissert i høyringsbrev datert

210 Saksprotokoll Organ: Fylkesutvalet Møtedato: Sak nr.: 14/ Internt l.nr. 7776/15 Sak: 14/15 Tittel: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge 12 småkraftverk i Askvoll, Førdeog Naustdal kommunar, Sunnfjordpakken Behandling: Frå fylkesrådmannen låg det føre slik tilråding til vedtak: 1. A. Fylkeskommunen meiner landskapsrommet i området Førdefjorden og Dalsfjorden er stort, og at brorparten av dei 12 nye prosjekta ikkje vil påverke hovudinntrykket av fjord- og fjelllandskapet. For dei fleste prosjekta er ulempene for kulturminne og brukarinteresser som friluftsliv og reiseliv vurdert til å vere små eller moderate. B. For nokre få av prosjekta er dei negative konsekvensane så store at fylkeskommunen vil rå ifrå utbygging. Dette gjeld Fossevika i Askvoll og Marka i Førde. Dei negative konsekvensane av desse prosjekta vil først og fremst merkast lokalt, men også for eit større område når det gjeld landskap og brukarinteresser. Fylkeskommunen har mindre merknader til fleire av dei andre søknadene. 2. Torvik kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Tiltaket i øvre deler vil bety små ulemper for landskap, brukarinteresser og kulturminne, men den nedste fossen ved fjorden bør skjermast for utbygging. Det er foreslått viktige avbøtande tiltak, men om det skal gjevast løyve, bør slepp av minstevassføring frå inntaket aukast ytterlegare, til om lag 200 liter/sek. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 3. Ervikselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at minstevassføringa om sommaren vert auka til 200 liter/sek. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 4. Hellevang kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at røyrgate og tilkomstveg vert lagt slik at kulturminne og kulturmiljø ikkje vert skada eller øydelagde. Det bør vurderast å plassere kraftstasjonen lengre frå fylkesvegen. 5. Marka kraftverk, Førde. Fordelane ved dette prosjektet er vurdert til å vere mindre ein ulempene for allmenne og private interesser, og fylkeskommunen rår frå at det vert gitt løyve. Planlagde inngrep ved bygging av inntak høgt til fjells, boring av vassveg i fjell og redusert vassføring for fleire fossar kan ikkje forsvarast i høve til landskap og brukarinteresser. Eit redusert prosjekt med inntak t.d. ved Rimmavatnet kan bli vurdert annleis. I søknaden er det

211 lagt til grunn ei relativt låg minstevassføring. I eit ev. redusert prosjekt, må det sleppast meir minstevassføring m.a. av omsyn til Markafossen som eit viktig landskapselement. 6. Vassbrekka kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Av omsyn til landskap, brukarinteresser og kulturminne må vassføringa om sommaren aukast, helst opp mot 5-persentilen, 906 liter/sek. 7. Anga kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Fylkeskommunen meiner likevel at utbyggingsstrekninga med fleire fossar og ei sentral plassering i høve til busetnad og turområde, må ha ei større minstevassføring om sommaren enn det som er omsøkt. Det må setjast krav om 5-persentil sommar, dvs. 1,7 m3/sek. 8. Stølselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. 9. Hundsåna kraftverk, Askvoll og Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det må takast omsyn til ein framtidig vegtunnel i området. 10. Bakkeelva kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. I konsesjonsvilkåra må det setjast krav om at kulturminna og kulturmiljøet ved Trollefossen skal sikrast og takast vare på, utan inngrep i samband med utbygging. Dette omfattar også dam og andre installasjonar i tilknyting til elva. Fylkeskommunen ser dette som føresetnad for positiv tilråding om løyve. 11. Fossevika kraftverk, Askvoll. Fordelane ved dette prosjektet er vurdert til å vere mindre ein ulempene for allmenne og private interesser, og fylkeskommunen rår frå at det vert gitt løyve. Det er her lagt avgjerande vekt på at redusert vassføring i Fossedalselva med to flotte fossar vil bety store ulemper i forhold til landskap og brukarinteresser. Den særmerkte Fossedalsfossen og elva utgjer ein viktig del i samband med garden og det eldre tunmiljøet i Nedre Fossdal. Vikafossen er eit svært viktig landskapselement i fjordlandskapet. 12. Rørvika kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Av omsyn til landskap og brukarinteresser må minstevassføringa om sommaren aukast til minst 5- persentil, 112 liter/sek. Det må leggast vekt på støydemping ved kraftstasjonen, av omsyn til busetnaden rundt og at støy ikkje får bre seg ut over fjorden. 13. Øvre Redal kraftverk, Naustdal. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Terrenget opp Stølsbakken aust for Stølselva er svært bratt og anleggsvegen må gå i slyng for å vinne høgde. Rørgata skal gå parallelt med elva. Dette betyr store anleggsinngrep. Her må det takast omsyn til den gamle stølsvegen med murar og bru-kar. Endringsframlegg: Fylkesutvalet sette fram slike framlegg til vedtak i staden for tilrådingane frå fylkesrådmannen: 2.Torvik kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Tiltaket i øvre deler vil bety små ulemper for landskap, brukarinteresser og kulturminne, men den nedste fossen ved fjorden bør skjermast for utbygging. Det er foreslått viktige avbøtande tiltak, men om det skal gjevast løyve, bør slepp av minstevassføring frå inntaket aukast. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt.

212 3. Ervikselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at minstevassføringa om sommaren vert auka. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 6.Vassbrekka kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Av omsyn til landskap, brukarinteresser og kulturminne må vassføringa om sommaren aukast. 7. Anga kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Fylkeskommunen meiner likevel at utbyggingsstrekninga med fleire fossar og ei sentral plassering i høve til busetnad og turområde, må ha ei større minstevassføring om sommaren enn det som er omsøkt. 12. Rørvika kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Av omsyn til landskap og brukarinteresser må minstevassføringa om sommaren aukast. Det må leggast vekt på støydemping ved kraftstasjonen, av omsyn til busetnaden rundt og at støy ikkje får bre seg ut over fjorden. Arbeidarpartiet og Senterpartiet sette fram slikt framlegg som nytt punkt 5 i staden for punkt 5 i tilrådinga frå fylkesrådmannen: Marka kraftverk, Førde. Fordelane ved dette prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser, og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Fylkeskommunen ber om at terrenginngrepa ved utbygginga vert så avgrensa som mogeleg. Kristeleg Folkeparti sette fram slikt framlegg til endring i punkt 6: Ta inn ordet «monaleg» etter aukast i slutten av punktet. Framstegspartiet og Høgre sette fram slikt framlegg som punkt 11 i staden for punkt 11 i tilrådinga frå fylkesrådmannen: Fossevika kraftverk, Askvoll. Dette er eit prosjekt med store fordelar. Kommunen har likevel frårådd prosjektet. Fylkesutvalet legg kommunen sitt skjønn til grunn og vil på det grunnlaget ikkje tilrå konsesjon. Arbeidarpartiet, Kristeleg Folkeparti og Venstre sette fram slikt framlegg til nytt punkt 1C: For eitt prosjekt er dei negative konsekvensane så store at fylkeskommunen vil rå ifrå utbygging. Det gjeld Fossevika i Askvoll. Dei negative konsekvensane av dette prosjektet vil først og fremst merkast lokalt, men også for eit større område når det gjeld landskap og brukarinteresser. Fylkeskommunen har mindre merknader til fleire av dei andre søknadene. Avrøysting: Fylkesutvalet sine framlegg til punkt 2, 3, 6, 7 og 12 vart samrøystes vedtekne. Fylkesrådmannen sine tilrådingar til punkt 4, 8, 9,10 og 13 vart samrøystes vedtekne. Fylkesrådmannen sitt framlegg til punkt 1A vart samrøystes vedteke. Trude Brosvik og Marit Barsnes Krogsæter røysta for fylkesrådmannen si tilråding til punkt 1B. Åshild Kjelsnes, Nils P. Støyva, Trude Brosvik og Marit Barsnes Krogsæter røysta for framlegget frå Arbeidarpartiet, Kristeleg Folkeparti og Venstre til punkt 1C. Åshild Kjelsnes, Nils P. Støyva, Jenny Følling, Anders Ryssdal, Karen Marie Hjelmeseter, Noralv Distad og Frank Willy Djuvik røysta for framlegget frå Arbeidarpartiet og Senterpartiet til punkt 5. Marit Barsnes Krogsæter og Trude Brosvik røysta for fylkesrådmannen si tilråding til punkt 5.

213 Trude Brosvik og Marit Barsnes Krogsæter røysta for Kristeleg Folkeparti sitt framlegg om tillegg til punkt 6. Noralv Distad, Jenny Følling, Anders Ryssdal, Karen Marie Hjelmeseter og Frank Willy Djuvik røysta for Høgre og Framstegspartiet sitt framlegg til punkt 11. Åshild Kjelsnes, Nils P. Støyva, Marit Barsnes Krogsæter og Trude Brosvik røysta for fylkesrådmannen si tilråding. Dette gir følgjande endeleg vedtak: 1. A. Fylkeskommunen meiner landskapsrommet i området Førdefjorden og Dalsfjorden er stort, og at brorparten av dei 12 nye prosjekta ikkje vil påverke hovudinntrykket av fjord- og fjelllandskapet. For dei fleste prosjekta er ulempene for kulturminne og brukarinteresser som friluftsliv og reiseliv vurdert til å vere små eller moderate. 2. Torvik kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Tiltaket i øvre deler vil bety små ulemper for landskap, brukarinteresser og kulturminne, men den nedste fossen ved fjorden bør skjermast for utbygging. Det er foreslått viktige avbøtande tiltak, men om det skal gjevast løyve, bør slepp av minstevassføring frå inntaket aukast. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 3. Ervikselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at minstevassføringa om sommaren vert auka. Torvik og Ervikselva er konkurrerande prosjekt. Ved val mellom desse må landskapsverdien til den nedste fossen ved fjorden bli tillagt stor vekt. 4. Hellevang kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det er ein føresetnad at røyrgate og tilkomstveg vert lagt slik at kulturminne og kulturmiljø ikkje vert skada eller øydelagde. Det bør vurderast å plassere kraftstasjonen lengre frå fylkesvegen. 5. Marka kraftverk, Førde. Fordelane ved dette prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser, og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Fylkeskommunen ber om at terrenginngrepa ved utbygginga vert så avgrensa som mogeleg. 6. Vassbrekka kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Av omsyn til landskap, brukarinteresser og kulturminne må vassføringa om sommaren aukast. 7. Anga kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve til utbygging. Fylkeskommunen meiner likevel at utbyggingsstrekninga med fleire fossar og ei sentral plassering i høve til busetnad og turområde, må ha ei større minstevassføring om sommaren enn det som er omsøkt. 8. Stølselva kraftverk, Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. 9. Hundsåna kraftverk, Askvoll og Førde. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Det må takast omsyn til ein framtidig vegtunnel i området.

214 10. Bakkeelva kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. I konsesjonsvilkåra må det setjast krav om at kulturminna og kulturmiljøet ved Trollefossen skal sikrast og takast vare på, utan inngrep i samband med utbygging. Dette omfattar også dam og andre installasjonar i tilknyting til elva. Fylkeskommunen ser dette som føresetnad for positiv tilråding om løyve. 11. Fossevika kraftverk, Askvoll. Dette er eit prosjekt med store fordelar. Kommunen har likevel frårådd prosjektet. Fylkesutvalet legg kommunen sitt skjønn til grunn og vil på det grunnlaget ikkje tilrå konsesjon. 12. Rørvika kraftverk, Askvoll. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Av omsyn til landskap og brukarinteresser må minstevassføringa om sommaren aukast. Det må leggast vekt på støydemping ved kraftstasjonen, av omsyn til busetnaden rundt og at støy ikkje får bre seg ut over fjorden. 13. Øvre Redal kraftverk, Naustdal. Fordelane ved prosjektet er vurdert til å vere større enn ulempene for allmenne og private interesser og fylkeskommunen rår til at det vert gitt løyve. Terrenget opp Stølsbakken aust for Stølselva er svært bratt og anleggsvegen må gå i slyng for å vinne høgde. Rørgata skal gå parallelt med elva. Dette betyr store anleggsinngrep. Her må det takast omsyn til den gamle stølsvegen med murar og bru-kar.

215 Side 1 av 3 Saksframlegg Saksbehandlar: Ina Therese Sørfonden, Fylkesrådmannen Sak nr.: 14/ Val av nytt styre i F1 Holding AS Fylkesrådmannen rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak: 1. Fylkesutvalet peikar ut Jan Øhlckers som nytt styremedlem og styreleiar av F1 Holding AS. Nytt styre trer i kraft frå vedtektene sine føresegner om styresamansetning er endra og endringa er meld til Føretaksregisteret. Det nye styret vert valt for resten av valperioden Fylkesutvalet ber eigarutsendinga om å følgje opp utpeikinga i ekstraordinær generalforsamling for selskapet. 3. Vedtak i punkt 1 og 2 legg til grunn at det skjer ei vedtektsendring i samsvar med FU-sak 7/15. Vedlegg: Andre dokument som ikkje ligg ved: SAKSFRAMSTILLING 1. Bakgrunn for saka I fylkesutvalet si sak 5/14 vart det gjort følgjande vedtak: 1. Fylgjande vert peika ut som fylkeskommunale representantar i styret i F1 Holding AS for resten av valperioden : 1. Nils Gjerland 2. Alfred Bjørlo 2. Fylkesutvalet ber styreleiar i F1 Holding AS kalle inn til ekstraordinær generalforsamling dersom styremedlemmane trer frå sine verv før ordinær generalforsamling er gjennomført. 3. Notat av frå Wiersholm vert sendt ut til neste møte som skriv og melding. Vidare vart det i fylkesutvalet si sak 114/14 gjort følgjande vedtak: 1. Fylkesutvalet fritek Åshild Kjelsnes frå vervet som medlem og leiar av styret i F1 Holding AS. 2. Fylkesutvalet peikar ut som ny styremedlem til F1 Holding AS for resten av perioden Åshild Kjelsnes er valt, dvs. ut valperioden : Karianne Torvanger. 3. Fylkesutvalet peikar ut følgjande som ny styreleiar i F1 Holding AS for resten av valperioden : Karianne Torvanger. 4. Fylkesutvalet ber styreleiar i F1 Holding AS kalle inn til ekstraordinær generalforsamling for nyval av styremedlem og styreleiar. Styret i F1 Holding AS handsama i møte , sak 5, eit framlegg frå dagleg leiar om ein enklare konstruksjon av selskapet. Styret gjorde slikt vedtak i saka:

216 Side 2 av 3 1. Styret i F1 Holding orienterer fylkesutvalet om løysinga. 2. Styret i F1 Holding as ber fylkesutvalet velje fylkesrådmannen som eigarutsending til generalforsamling i F1 Holding as. 3. Styret i F1 Holding as legg slik vedtektsendring fram for generalforsamlinga: a. «5 Selskapet skal ha eit styre med ein medlem. Selskapet sin styreleiar aleine teiknar firmaet.» b. «Ny Fylkesordføraren representerer F1 Holding as på generalforsamling og eigarmøte i Fjord1 as.» Fylkesutvalet vart orientert om styret sitt vedtak i møte 28. januar 2015 i sak 7/15. Fylkesrådmannen følgjer i denne saka opp pkt. 3a i styret sitt vedtak. Grunna ei mistyding vart dette punktet diverre ikkje følgd opp i FU-sak 7/15 om val av eigarutsending i F1 Holding AS i møte 28. januar Vurderingar og konsekvensar Som følgje av den komande vedtektsendringa i F1 Holding AS, er det behov for nytt val av styre og styreleiar for den resterande delen av valperioden Delegeringsreglementet Mynde til å peike ut representantar til styret i F1 Holding AS er delegert frå fylkestinget til fylkesutvalet, sjå delegeringsreglementet punkt 4.1. Aksjelova Det følgjer av aksjeselskapslova (asl.) 6-3 at styret blir valt av generalforsamlinga. Det medfører at generalforsamlinga i etterkant av fylkesutvalet sitt vedtaket om utpeiking av styremedlem formelt må gjennomføre eit val. Etter asl. 6-6 har ein styremedlem ei tenestetid på to år. Vedtektene til selskapet kan sette tenestetida kortare eller lenger, men ikkje meir enn 4 år. Vedtektene til F1 Holding AS seier ikkje noko om styremedlemmane si tenestetid. Som utgangspunkt gjeld då lova sine reglar. Det hindrar ikkje fylkesutvalet i å peike ut ein kandidat for ein periode på meir enn 2 år. Det har vore fylkesutvalet sin intensjon at dei utpeikte representantane skal sitte som styremedlemmar ut valperioden, dvs. ut hausten Valet av nytt styre og styreleiar (jf. vedtektsendringa) gjeld ut gjeldande fylkeskommunal valperiode Nytt val må gjerast etter at ny fylkeskommunal valperiode byrjar. Val av ny styreleiar Styret har høve til å peike ut styrets leiar med mindre valet blir gjort av generalforsamlinga, jf. asl. 6-1, andre avsnitt, jf. selskapet sine vedtekter. Det følgjer av asl. 6-1 (2) at dersom styret har eitt medlem, vert han eller ho rekna som styreleiar. Kjønnsrepresentasjon i styre Reglane om kjønnsrepresentasjon gjeld ikkje for aksjeselskap der styret består av ein medlem, sjå asl. 20-6, 1. ledd. Enklare konstruksjon av F1 Holding AS Føremålet med selskapet tilseier at det er hensiktsmessig med ein enklare konstruksjon der rollene som styreleiar og dagleg leiar vert lagt til ein person. Som eit ledd i arbeidet med enklare konstruksjon av selskapet har styret vedteke å førebu sak for generalforsamlinga der tiltaket er ei vedtektsendring om styresamansetning og eigarutsendingar til generalforsamling i F1 Holding AS og Fjord 1 AS. Denne konstruksjonen er fylkesutvalet tidlegare orientert om i sak 7/15.

217 Side 3 av 3 For at vedtektsendringa om styresamansetning skal ha ein forenklande effekt fordrar det at styreleiar også er den som utfører oppgåvene som er naudsynt for å forvalte den daglege leiing av selskapet. Aksjelova opnar for ei slik løysing, jf. ordlyden i asl. 6-2 (1). Her er utgangspunktet at forvaltninga av selskapet høyrer under styret sitt ansvar, jf. asl Det er med andre ord opp til styret å organisere ei forsvarleg forvaltning av selskapet. Styret kan velje om dei organiserer selskapet med dagleg leiar eller forvaltar ansvaret sjølv. I dag er det Jan Øhlckers som gjennom sitt konsulentfirma utøver rolla som dagleg leiar for selskapet, jf. avtale som går fram til Eg fremjar difor forslag om at Jan Øhlckers vert valt som nytt styre og styreleiar for selskapet når vedtektene om styresamansetning er endra og meld til føretaksregisteret. Det vil formelt sett innebere at rolla som styreleiar vert lagt til Jan Øhlckers og funksjonen som dagleg leiar vert lagt til same person, men då regulert gjennom avtalen med Vidsyn Rådgivning AS. 3. Konklusjon Fylkesrådmannen rår fylkesutvalet til å nemne opp ein ny representant til styret i F1 Holding AS for resten av valperioden Fylkesrådmannen gjev vidare tilråding om at fylkesutvalet peikar ut ny styreleiar for selskapet. Fylkesrådmannen gjev vidare tilråding om at fylkesutvalet ber styret i F1 Holding AS sørgje for innkalling til ekstraordinær generalforsamling for nyval av styremedlem og styreleiar.

218 Saksprotokoll Organ: Fylkesutvalet Møtedato: Sak nr.: 14/ Internt l.nr. 7777/15 Sak: 15/15 Tittel: Val av nytt styre i F1 Holding AS Fylkeskommunal eigarutøving 2014/2015 Behandling: Dette gir følgjande endeleg vedtak: 1. Fylkesutvalet peikar ut Jan Øhlckers som nytt styremedlem og styreleiar av F1 Holding AS. Nytt styre trer i kraft frå vedtektene sine føresegner om styresamansetning er endra og endringa er meld til Føretaksregisteret. Det nye styret vert valt for resten av valperioden Fylkesutvalet ber eigarutsendinga om å følgje opp utpeikinga i ekstraordinær generalforsamling for selskapet. 3. Vedtak i punkt 1 og 2 legg til grunn at det skjer ei vedtektsendring i samsvar med FU-sak 7/15.

219 Side 1 av 2 Saksframlegg Saksbehandlar: Ina Therese Sørfonden, Fylkesrådmannen Sak nr.: 15/964-3 Val av styremedlemmar til stiftinga Innvik Næringsutvikling Fylkesrådmannen rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak: Fylkesutvalet vel to representantar til styret for ein periode på 2 år: Vedlegg: Vedtektene til den nye stiftinga Vedtak, stiftingstilsynet SAKSFRAMSTILLING 1. Bakgrunn I 2005 tok Gitle Sande til som styreleiar i stiftinga Langvin med det føremål å avhende stiftinga sin eigedom på Langvin i Innvik. Den vart det signert kjøpekontrakt med Taraldset Holding AS. I etterkant av avtalen har stiftinga følgd opp ulike avtalepunkt som låg til grunn for avhendinga av eigedomen. Kjøpeavtalen er ikkje offentleg og ligg ikkje ved denne saka. Etter avhendinga har stiftinga blitt omdanna til Stifting Innvik Næringsutvikling, sjå vedtak frå Stiftingstilsynet Som ei følgje av omdanninga skal det veljast nytt styre. 2. Vurderingar og konsekvensar Delegeringsreglementet kapittel 4.1 Fylkeskommunen sitt mynde til å nemne opp representantar til styre, årsmøte m.v. i selskap, stiftingar, statlege organ o.l. er delegert til det hovudutvalet som organet naturleg høyrer under. Myndet ligg elles til fylkesutvalet. Stiftinga sine vedtekter Stifta Langvin er omdanna til Stiftinga Innvik Næringsutvikling med endra grunnkapital og føremål. Sjå vedlagde vedtekter. Som det går fram av vedtektene skal den nye stiftinga ha 3 styremedlemmer, der 2 representantar blir valt av Sogn og Fjordane fylkeskommune og 1 representant blir valt av Stryn kommune. Det følgjer av stiftinga sine vedtekter 4 at valretten ligg til fylkesutvalet i Sogn og Fjordane fylkeskommune som vel 2 representantar. Styret vert valt for 2 år.

220 Side 2 av 2 Styret i stiftinga Langvin Styret i den gamle stiftinga har vore Jorunn Kirketeig, Paul-Jacob Helgesen, Oddvin Hansen, Ørjan Skåden og styreleiar Gitle Sande. Det er først og fremst Ørjan Skåden og Gitle Sande som har vore involvert i prosessane med avhending av eigedom og vedtektsendringane. Styret har vore orientert og delteke i viktige avgjerder. Eg meiner ut frå dette at det vil vere tenleg om Ørjan Skåden og Gitle Sande kan halde fram i styret etter omdanninga. Til fylkesutvalet si orientering er desse to villege til å halde fram. I samsvar med stiftingslova har det sitjande styret ansvar fram til nytt styre er valt. Etter at opprettarane har valt styremedlemmer i samsvar med vedtektene, vil styret konstituere seg og velje leiar og nestleiar i samsvar med vedtektene. 3. Konklusjon Fylkesutvalet peikar ut to representantar til styret i Stiftinga Innvik Næringsutvikling med ei tenestetid på 2 år.

221

222

223

224

225

226 Saksprotokoll Organ: Fylkesutvalet Møtedato: Sak nr.: 15/964-7 Internt l.nr. 7778/15 Sak: 16/15 Tittel: Val av styremedlemmar til stiftinga Innvik Næringsutvikling Behandling: Dette gir følgjande endeleg vedtak: Fylkesutvalet vel to styremedlemmar til stiftinga Innvik Næringsutvikling for ein periode på 2 år: 1. Ørjan Skåden 2. Gitle Sande

227 Side 1 av 2 Saksframlegg Saksbehandlar: Jan Tore Rosenlund, Bygge- og eigedomstenesta Sak nr.: 15/966-1 Kjøpsavtale/grunnavståing ved Mo og Øyrane vg skule ( Mo) Fylkesrådmannen rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak: 1. Fylkesutvalet godkjenner at naudsynt areal til utbetring av busslomme og betra sikttilhøve ved E39 på Mo vert overdrege til Staten ved Statens vegvesen region vest, slik framlegg til kjøpekontrakt viser. Jf. vedlegg Fylkesrådmannen får fullmakt til å gjennomføre salet. 3. Realisert verdi skal nyttast til ekstraordinær nedbetaling av gjeld. Vedlegg: Framlegg til kjøpekontrakt Teikningar Andre dokument som ikkje ligg ved: SAKSFRAMSTILLING 1. Bakgrunn for saka Eksisterande busslomme ved avkøyringa til Mo og Øyrane vidaregåande skule på Mo har i lengre tid vore drøfta spesielt på grunn av trafikkfarlege situasjonar for elevar/tilsette som tek buss. Tilhøva har vore drøfta og fremja gjennom elevrådet og spesielt er det teke opp naudsynt kryssing av riksvegen (E39) som eit stort faremoment. Det er stor trafikk i område, relativt uoversiktleg og i tillegg er busslommene plassert direkte opp mot eksisterande vegkryss. Ein har ført dialog med Statens vegvesen i saka og dei har no konkrete planar om utbetring av tilhøva for å betre trafikktryggleiken i området. Det er planlagt ny avkøyring og busslomme på sørsida av E39 slik at ein unngår kryssing av hovudvegen. Det er og fremja eit tiltak på å betre siktlinja ved museet som inngår i det same prosjektet. Staten ved Statens vegvesen region vest har no lagt fram forslag til avtale om grunnavståing som fylgjer vedlagt. Det er fylkesutvalet som har mynde til sal og avståing av grunn. Dette er grunnen for at saka er fremja. 2. Vurderingar og konsekvensar Etter lang tid med drøftingar for å finne betre og meir trafikktrygge løysingar for dette området, ser fylkesrådmannen positivt på Statens vegvesen sitt prosjekt. Sjølv om fylkeskommunen/skulen mistar noko dyrka areal og får endra tilkomstvegen til skulen, vil tiltaket vesentleg betre trafikktryggleiken i området. Dette er viktig.

228 Side 2 av 2 Skulen er og positiv til tiltaket og har sett på anna areal ein etter kvart kan nydyrke som erstatning for det som går tapt ved avståing. Skule- og gardsdrifta vert såleis ikkje vesentleg påverka av at ein avstår areal her. I tråd med føringar og vurderingar i fylkeskommunen sin budsjettprosess for 2015 og budsjettet for 2015, bør dei midlane vi her vil kunne få nyttast til ekstraordinær nedbetaling av gjeld. Tilsvarande konklusjonar er i nyare tid trekt i andre avhendingsprosessar. Statens Vegvesen har utarbeidd anbodsdokument på tiltaket og sendt det ut i marknaden for å få inn prisar på arbeidet. Tiltaket er i følgje Statens Vegvesen finansiert og planen er å starte arbeidet i april d.å. Statens vegvesen har dialog med Førde kommune i saka. Ev. framtidige løysingar/planar for E39 og kommunale planar for framføring av kommunalt VA anlegg til området skal såleis ikkje ha konsekvensar for tiltaket. 3. Konklusjon Fylkesrådmannen ser det som viktig at ein i tråd med skulen sine ynskjer, etablerer ei betre og meir trafikksikker løysing på staden. Fylkesrådmannen tilrår derfor at fylkesutvalet godkjenner at det aktuelle arealet vert overdrege til Staten ved Statens vegvesen region vest, i tråd med framlegg til kontrakt.

229 Vegnummer: E39 Kommune: Førde Prosjekt: Saksnummer: Saksbehandler: Nils Henjum Kjøpar: Staten ved Statens vegvesen Region vest Kjøpekontrakt Seljar: Sogn og Fjordane Fylkeskommune, eigar av gnr. 47 bnr. 1 og 2 i Førde kommune Adresse: Askedalen 2, 6863 LEIKANGER 1. Kontrakten gjeld Seljaren avstår nødvendig grunn og tilhøyrande rettar til bygging/utbetring av E 39, prosjektet Busslomme ved Mo og Øyrane vg. skule og sprenging for sikt og drenering ved museumet. Inngrepet/avståinga går fram av vedlagde kontraktstegning og plantegning. Dersom ikkje anna er avtalt, avstår seljaren grunnen med alle påståande innretningar, vegetasjon med vidare. 2. Erstatning Partene er einige om denne erstatninga: Type erstatning Mengde a kr Sum kr Dyrka mark 2 348,00 m² 25, ,00 Vegrett til fleire 574 m2 25, ,00 Midlertidig inngrep ca m2 rs 9 000, ,00 Tilkomstveg(vegrett til fleire) 574 m2 25, ,00 Tilstelling av midlert. brukt areal rs 6 000, ,00 Hogging av bjøkeale og innkjøp nye trær rs , ,00 Skoggrunn 310 m2 5, ,00 Venteverd i granskog rs 2 000, ,00 Tilbakeført areal, ca. 238 m2 0, Total erstatning: ,00 a) Deloppgjer Dersom arealet enno ikkje er endeleg oppmålt, er erstatninga ovanfor førebels. Statens vegvesen betaler då eit deloppgjer når denne kontrakten er underteikna av begge partar. Deloppgjeret er på kr ,00. Den endelege erstatninga blir berekna og ei eventuell resterstatning utbetalt når arealet er endeleg oppmålt. Det skjer normalt ikkje før veganlegget er fullført. Vegvesenet betaler renter av erstatninga som seljaren eventuelt har til gode, med rentefoten som er fastsett nedanfor. Renta blir rekna frå det tidspunktet når kontrakten er underskriven av begge partar. b) Rund sum Dersom erstatninga er avtalt som rund sum, skal Statens vegvesen betale erstatninga når kontrakten er underskriven av begge partar. Dersom utbetalinga ikkje skjer innan 4 veker, skal Vegvesenet betale renter, jf. punkt c) nedanfor.

230 c) Rentefot Partane set rentefoten til 4% flat rente per år. d) Atterhald om panthavarar Statens vegvesen tek atterhald om at eventuelle panthavarar må gi samtykke til at erstatninga kan utbetalast. Det er Vegvesenet som innhentar dette samtykket. 3. Spesielle kontraktsvilkår Busslomme 1. Gamalt vegareal til jordbruksskulen(ca. 238 m2) vert tilbakeført som dyrka mark. Statens vegvesen byggjer ny asfaltert tilkomstveg frå busslomme og mot skulen, jfr. kontraktskart. Areal som vert midlertidig brukt i anleggsperioden vert grovplanert av Statens vegvesen. Grunneigar utfører steinplukking, finplanering, gjødsling og tilsåing av området. Når det gjeld skråningar vert dette utført av vegvesenet. 2. Bjørkeale vert hogge av grunneigar innan 1. april Grunneigar beheld trevirke og fjernar ris. Statens vegvesen tek bort røttene. Grunneigar syter sjølv for innkjøp og planting av tre til ny bjørkeale. 3. Jord som vert teke av vert vert lagt i rankar og etterpå lagt i skråningane. Det som eventuelt er til overs vert overteke av grunneigar og tilkøyrt til avtalt plass. Det same gjeld også overskotsmassar og steinmassar som vert til overs. 4. Eksisterande røyrkanal frå vatnet og opp til kum før kryssing av privat veg vert skifta ut og tilført 800 mm plastrøyr. 200 mm røyr vert etablert frå denne kummen om opp til busslomme. Det vert også lagt trekkerøyr for straumframføring til busslomma i same grøft. Tiltaket vert kosta av Statens vegvesen. Grunneigar har som i dag framtidig vedlikehold av røyrkanal. Statens vegvesen har rett til eventuell reperasjon og tilsyn med straumkabel. Sprenging for sikt og grøfting 1.Det er i dag dårleg sikt og grøfting mellom museet og dyrka mark til Mo og Øyrane vg. skule. Dette vert utbetra no, jfr. plankart som viser inngrepet. Detaljkart for tiltaket vert utarbeidd og tilsendt grunneigar. 2. Postvegen som går gjennom området skal ikkje brukast som tilkomstveg i anleggsperioden. Arbeidet skal føregå uten inngrep i postvegen. Dersom anleggsarbeidet viser seg vanskeleg å gjennomføra utan å kome i kontakt med postvegen, skal museal kontakt i Statens vegvesen samt kulturavdelinga i fylkeskommunen kontaktast. 3. Grantre som står mellom postvegen og e-39 vert hogge av Statens vegvesen, kappa i avtalte lengder, plassert på avtalt plass og overteken av grunneigar. Granbar vert fjerna av Statens vegvesen. 4. Statens vegvesen set opp nytt gjerde på toppen av ny vegskjæring. Grunneigar har framtidig vedlikehold. 4. Generelle kontraktsvilkår Desse generelle kontraktsvilkåra gjeld dersom ikkje anna er avtalt i punkt 3. a) Kva erstatninga skal dekkje I tillegg til sjølve avståinga skal erstatninga dekkje alle skadar og ulemper som avståinga, veganlegget og drifta av vegen i framtida vil føre med seg. Særlege skadar som måtte oppstå som følgje av anleggsdrifta, er haldne utanfor og vil bli behandla uavhengig av

231 denne kjøpekontrakten. b) Flytting av gjerde og andre innretningar Eventuell frist for å flytte gjerde eller andre innretningar som seljaren skal behalde, er oppført i punkt 3. Seljaren skal plassere gjerdet etter tilvising frå Statens vegvesen. c) Leidningar Statens vegvesen utfører og betaler for nødvendig omlegging av lovleg plasserte leidningar. Det gjeld likevel ikkje dersom løyvet til å leggje leidningane er gitt på spesielle vilkår. Omlegginga fører ikkje til nokon endringar når det gjeld ansvaret for leidningane. d) Avkøyrslar og tilkomstforhold Eventuelle endringar i avkøyrslar eller tilkomstforhold går fram av planteikningane eller er oppførte under punkt 3. Statens vegvesen har ikkje ansvar for å vedlikehalde avkøyrslar eller tilkomstvegar i framtida. e) Tiltreding av eigedommen Statens vegvesen kan ta grunnen i bruk (tiltre eigedommen) når denne kontrakten er underskriven av begge partar. f) Registrering i det offentlege eigedomsregisteret matrikkelen Statens vegvesen sender melding til kommunen om at denne kontrakten er inngått, slik at kontrakten blir registrert i matrikkelen (jf. føresegn til matrikkellova 48). Registreringa blir fjerna frå matrikkelen når oppmålinga og matrikkelføringa er fullført. g) Tinglysing Denne kontrakten kan tinglysast på eigedommen gnr. 47 bnr. 2 og gnr. 47 bnr. 1. Kontrakten kan ikkje slettast utan samtykke frå Statens vegvesen. Vegvesenet er ansvarleg for kostnadene ved tinglysing og oppmålingsforretning. 5. Underskrifter Denne kontrakten er underskriven i 2 eksemplar, eitt til kvar av partane. Seljar: Kjøpar: Stad/dato For Statens vegvesen Region vest Sogn og Fjordane Fylkeskommune Bankkontonummer til seljaren

232 Statens vegvesen Region vest Kjøpekontrakt Ervervar: Kommune Førde Ida E. Jørstad/Nils T. Henjum Vegnr. Rv5 Busslomme Mo Teikn.: Gnr/Bnr/Fnr IRO 47/1 Koordinatsystem: UTMsone32-Euref 89/WGS 84 Målestokk 0 1: Grenser for vegparsell: Ekspr.gr m Reg.plan.gr.: Beslaglagt areal (574 m2) Vegrett til fleire Tilbakeført (238 m2) Midlertidig inngrep (1802 m2) Avstått areal (2348 m2) Annet areal (308 m2) N E E E

233 Saksprotokoll Organ: Fylkesutvalet Møtedato: Sak nr.: 15/966-2 Internt l.nr. 7779/15 Sak: 17/15 Tittel: Kjøpsavtale/grunnavståing ved Mo og Øyrane vg skule ( Mo) Behandling: Dette gir følgjande endeleg vedtak: 1. Fylkesutvalet godkjenner at naudsynt areal til utbetring av busslomme og betra sikttilhøve ved E39 på Mo vert overdrege til Staten ved Statens vegvesen region vest, slik framlegg til kjøpekontrakt viser. Jf. vedlegg Fylkesrådmannen får fullmakt til å gjennomføre salet. 3. Realisert verdi skal nyttast til ekstraordinær nedbetaling av gjeld.

234 Side 1 av 2 Saksframlegg Saksbehandlar: Kenth Rune T. Måren, Opplæringsavdelinga Sak nr.: 15/543-3 Vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane - arbeid med nytt mål- og strategidokument Fylkesrådmannen rår hovudutvalet for opplæring til å gje slik tilråding: Hovudutvalet for opplæring rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak: 1. Mål og strategidokument for vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane God betre best! vert prolongert med to år. 2. Det vert utarbeidd eit nytt handlingsprogram for vidaregåande opplæring for perioden Handlingsprogrammet skal vere basert på prolongert mål- og strategidokument, med tilpassing opp mot prioriterte område i målekartet for opplæringssektoren. Nytt handlingsprogram vert lagt fram for hovudutval for opplæring i november Vedlegg: Andre dokument som ikkje ligg ved: SAKSFRAMSTILLING Bakgrunn for saka Sidan 2001 har Sogn og Fjordane fylkeskommune gjennom eit systematisk og målretta strategiarbeid samordna det politiske og administrative fokuset på felles mål og strategiar. Gjeldande mål- og strategidokument for vidaregåande opplæring går ut i Arbeidet med mål og strategiar for vidaregåande opplæring er arbeidskrevjande og involverer heile sektoren på dei ulike nivåa. Fylkesrådmannen legg i denne saka fram tilråding for korleis arbeidet med nytt mål- og strategidokument for vidaregåande opplæring kan organiserast. Fylkestinget vedtok mål og strategiar for vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane God betre best! i FT sak 05/12. I pkt. 2 i vedtaket står at hovudutval for opplæring skal handsame og rullere det tilhøyrande handlingsprogrammet årleg. Handlingsprogrammet skal tidfeste, prioritere og kostnadsrekne tiltak og vidare gje eit grunnlag for budsjett- og økonomiplanen for perioden. Budsjett og økonomiplan - endra økonomiske føresetnader Som følgje av det nye inntektssystemet har fylkeskommunen fått dramatisk endra inntektsføresetnader. For å møte desse utfordringane er prosessen rundt budsjett- og økonomiplanarbeidet lagt om. I desember 2014 vedtok fylkestinget (FT) budsjett 2015, økonomiplanrammer for 2016 og ein overordna og forenkla økonomiplan for Som ein del av dette tok også FT stilling til kva utgreiingsområde det skulle arbeidast med i det vidare arbeidet med å få på plass ein meir endeleg økonomiplan. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

235 Side 2 av 2 Finansutvalet godkjende kva område som skal utgreiast våren 2015, som grunnlag for at FT skal kunne vedta ein økonomiplan i juni Av kapasitetsomsyn er nokre av utgreiingane lagt opp med tidsfrist i Desse går inn som grunnlag for handsaming av ein seinare økonomiplan (i juni 2016). Som følgje av dei økonomiske utfordringane skal det no gjennomførast 21 utgreiingar knytt til opplæringssektoren. Desse er: Vidaregåande opplæring i skule 1. Arbeidslivskontaktressurs ved dei vidaregåande skulane: 2. Oppfølgingstenesta: 3. Systemansvarleg IKT/e-pedagog ressurs ved dei vidaregåande skulane: 4. Lærarressurs som del av open skule (leksehjelp): 5. Dei økonomiske rammene for drift av dei vidaregåande skulane: 6. Innsparingspotensiale skule- og tilbodsstruktur: 7. Rådgjeving ut over avtalefesta nivå 8. Innføringsgrupper for minoritetsspråklege: 9. Oppfølging av kostnadskrevjande tiltak i vedteke handlingsprogram: 10. Leiingsressurs på dei vidaregåande skulane, ut over avtalefesta nivå: 11. Sommarskule: 12. Rekruttering og kompetanseutvikling pedagogisk personale: 13. Omstillingstiltak og seniortiltak for pedagogisk personale: 14. Miljøkoordinatorressurs ved dei vidaregåande skulane: 15. Gratis læremiddel og PC-ordninga: Vidaregåande opplæring i bedrift 16. Lærlingsamlingar: 17. Stimuleringstiltak i fag- og yrkesopplæringa: 18. Instruktøropplæring: Landsliner 19. Drift av landslinetilbod yrkessjåfør, Sogndal vidaregåande skule: Fagskuleutdanning 20. Driftsrammer for Fagskulen i Sogn og Fjordane: Andre område 21. Karriererettleiing: For kvart av desse utgreiingane skal ein vurdere konsekvensen av å ta bort eller redusere ressursen, eller omorganisere tenesta. Dei fleste av utgreiingsområda har kome inn som satsingar som ein del av eit systematisk og målretta strategiarbeid. Fylkesrådmannen vurderer på bakgrunn av dette at det er lite føremålstenleg å starte opp prosessen med eit nytt mål- og strategidokument før ein veit resultatet av den politiske handsaminga av økonomiplan Konklusjon På bakgrunn av dei økonomiske utfordringane for fylkeskommunen, iverksett utgreiingsarbeid og endringane i budsjett- og økonomiplanprosessen, rår fylkesrådmannen til at Mål- og strategidokument for vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane God betre best! vert prolongert (forlenga) med to år. Fylkesrådmannen rår vidare til at det vert utarbeidd eit nytt handlingsprogram for perioden på grunnlag av det prolongerte mål- og strategidokumentet, med tilpassing opp mot prioriterte område i målekartet for sektoren. I det nye handlingsprogrammet vil det då vere mål- og gjennomføringsstrategiar som ikkje vert prioriterte og vidareførte. Handlingsprogrammet vert lagt fram til politisk handsaming for hovudutval for opplæring i november 2015.

236 Saksprotokoll Organ: Fylkesutvalet Møtedato: Sak nr.: 15/543-5 Internt l.nr. 7780/15 Sak: 18/15 Tittel: Vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane frå arbeid med nytt mål- og strategidokument Behandling: Dette gir følgjande endeleg vedtak: 1. Mål og strategidokument for vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane God betre best! vert forlenga med to år. 2. Det vert utarbeidd eit nytt handlingsprogram for vidaregåande opplæring for perioden Handlingsprogrammet skal vere basert på forlenga mål- og strategidokument, med tilpassing opp mot prioriterte område i målekartet for opplæringssektoren. Nytt handlingsprogram vert lagt fram for hovudutval for opplæring i november 2015.

237 Saksprotokoll Organ: Møtedato: Hovudutval for opplæring Sak nr.: 15/543-4 Internt l.nr. 5961/15 Sak: 1/15 Tittel: Vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane frå arbeid med nytt mål- og strategidokument Behandling: Dette gir følgjande endeleg vedtak: Hovudutvalet for opplæring rår fylkesutvalet til å gjere slikt vedtak: 1. Mål og strategidokument for vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane God betre best! vert prolongert med to år. 2. Det vert utarbeidd eit nytt handlingsprogram for vidaregåande opplæring for perioden Handlingsprogrammet skal vere basert på prolongert mål- og strategidokument, med tilpassing opp mot prioriterte område i målekartet for opplæringssektoren. Nytt handlingsprogram vert lagt fram for hovudutval for opplæring i november 2015.

238 Side 1 av 1 Saksframlegg Saksbehandlar: Marit Silje Årnes Husabø, Fylkesrådmannen Sak nr.: 15/468-3 Skriv og meldingar fylkesutvalet 25. februar a-c: Vedkommande Sogn jord- og hagebruksskule 2: Rekneskap 2014 for Sogn og Fjordane fylkeskommune 3: Rutinar innkjøp, attestasjon og tilvising - tiltak på kort og lang sikt 4: North Sea Commission summary from Stakeholder Conference 5: Høring kongelig resolusjon om organisasjonsplan for redningstjenesten 6: Eigarskapssak notat Ikkje offentleg, Ofl 23,4

239 Side 1 av 2 Opplæringsavdelinga Utdanningsdirektoratet Kunnskapsdepartementet Sakshandsamar: Ingeborg Lie Fredheim E-post: ingeborg.lie.fredheim@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 13/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr. 6628/15 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Sogn jord- og hagebruksskule - avklaring av vilkår for statleg løyving Vi viser til vår munnlege kontakt med Utdanningsdirektoratet, , med førespurnad om vilkår for løyvinga i statsbudsjettet for 2015 (budsjettforliket av 21.november 2014) med 5 mill. kr til Sogn jord- og hagebruksskule for å realisere byggeprosjekt for å sikre at landslina i økologisk landbruk vert oppretthalden. Vi viser også til e-post frå Utdanningsdirektoratet, , der dei bed om at vi skriftleg gjer greie for bakgrunnen for vår førespurnad. Fylkestinget i Sogn og Fjordane handsama sak om Sogn jord- og hagebruksskule i desember 2014 (FT-sak 48/14). Saksutgreiinga skisserer tre alternativ: 1. Full utbygging og renovering av bygningsmassen. Det samla investeringsbehovet er rekna til om lag 90 mill kr. I saksutgreiinga heiter det m.a.: «Tilbod om landsline er ikkje ei lovpålagt oppgåve og fylkesrådmannen ser det ikkje som forsvarleg å tilrå at fylkeskommunen skal gå inn med ei så stor løyving som tidlegare skissert. Fylkesrådmannen vurderer det vidare slik at arbeidet med oppfølging av FU-sak 116/13 og FT-sak 14/14 viser at det heller ikkje er realistisk å sjå føre seg å kunne hente ekstern medfinansiering på det nivået skissa legg til grunn.» 2. Avvikling av skuledrifta I saksutgreiinga heiter det m.a.: «Sogn jord- og hagebruksskule, inkludert kursverksemda og ressurssenteret ved skulen, er ein stor arbeidsplass i Aurland kommune. Skulen er det einaste heiløkologiske utdanningstilbodet på vidaregåande nivå i Norge og ein viktig samarbeidspart innan økologisk landbruk på nasjonalt nivå. Avvikling av skuledrifta vil medføre tap av arbeidsplassar og bortfall av eit fagmiljø og kompetanse innan økologisk matproduksjon, foredling og bærekraftig utvikling som er høgt verdsett både lokalt, regionalt og nasjonalt.» 3. Ekstraordinært vedlikehald av eksisterande bygningsmasse I saksutgreiinga heiter det m.a.: «Fylkesrådmannen ser føre seg at for å vurdere om vedlikehaldsalternativet er eit realistisk alternativ, må det utgreiast kva ekstraordinært vedlikehaldsarbeid som kan gjerast innanfor ei samla økonomisk ramme på 20,0 mill. kr frå fylkeskommunen, med tillegg for eventuelt tilskot frå Aurland kommune, venneforeininga og ev. andre. Den økonomiske ramma må klargjerast før utgreiingsarbeidet startar.» Fylkestinget gjorde følgjande vedtak i saka: 1. Fylkesrådmannen får i oppgåve å utgreie kva ekstraordinært vedlikehaldsarbeid som kan gjerast på eksisterande bygningsmasse ved Sogn jord- og hagebruksskule innanfor ei økonomisk ramme lik summen av løyving frå fylkeskommunen og ev. tilskot frå Aurland kommune, Sogn Jord- og Hagebruksskule Venneforening og ev. andre. 2. Fylkestinget er for eigen del innstilt på å løyve 20,0 mill. kr til ekstraordinært vedlikehald av eksisterande bygningsmasse på Sogn jord- og hagebruksskule. Denne løyvinga må finansierast ved låneopptak. Kapitalkostnadane knytt til eit slikt låneopptak må innarbeidast i framtidige budsjett og økonomiplanar. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

240 Side 2 av 2 Det vert løyvd 0,5 mill. kr over budsjett 2015 til kjøp av rådgivingstenester i samband med utgreiingsarbeidet, jf. punkt 1 over. Løyvinga på 0,5 mill. kr vert mellombels finansiert over bufferfondet. Dersom ekstraordinært vedlikehald vert realisert, vil nemnde løyving inngå i det samla låneopptaket. Ein føresetnad for å realisere det ekstraordinære vedlikehaldsarbeidet er at utgreiinga viser at dette kan gje grunnlag for tilfredsstillande og forsvarleg drift på skulen i ein års periode. 3. Aurland kommune og Sogn Jord- og Hagebruksskule Venneforening må innan klårgjere om dei vil bidra med tilskot til å finansiere eit slikt ekstraordinært vedlikehaldsarbeid av eksisterande bygningsmasse på Sogn jord- og hagebruksskule om dette blir realisert, og i tilfelle med kor mykje ein vil kunne yte i tilskot. Eventuelle statstilskot vil komme i tillegg. (understreking her) 4. Fylkestinget vil handsame sak med utgreiing av ekstraordinært vedlikehald på eksisterande bygningsmasse ved Sogn jord- og hagebruksskule i juni Aurland kommunestyre har etter dette ( ) gjort vedtak om å støtte opprustinga av Sogn jord- og hagebruksskule med inntil 5 mill. kr, medan Sogn jord- og hagebruksskule Venneforening stiller 0,770 mill. kr til disposisjon under føresetning av at planane/bruken av midlane ikkje kjem i konflikt med deira føremål. Som det går fram av punkt 3 i fylkestinget sitt vedtak er det lagt til grunn at eventuelle statstilskot vil kome i tillegg til den fylkeskommunale løyvinga og løyvingane frå Aurland kommune og Sogn jord- og hagebruksskule Venneforening. Samla sett inneber dette slik økonomisk ramme for det ekstraordinære vedlikehaldet på Sogn jordog hagebruksskule som skal utgreiast i våren 2015 og handsamast av fylkestinget i juni 2015: Sogn og Fjordane fylkeskommune Statleg løyving Aurland kommune Sum 20,0 mill. kr 5,0 mill. kr 5,0 mill. kr 30,0 mill.kr I tillegg kjem midlane frå Sogn jord- og hagebruksskule Venneforening. Denne økonomiske ramma bør kunne gje grunnlag for naudsynt vedlikehald/renovering/tilpassing av bygningsmassen ved skulen. Arbeidet med å utgreie kva ekstraordinært vedlikehaldsarbeid som kan gjerast på eksisterande bygningsmasse innanfor den samla økonomiske ramma er i gang og skal danne grunnlag for fylkestinget si endelege handsaming av saka om Sogn jord- og hagebruksskule i juni For å kunne gjennomføre utgreiingsarbeidet er det naudsynt for fylkeskommunen å få endeleg avklara den økonomiske ramma. Sogn og Fjordane fylkeskommune ber difor om rask tilbakemelding på om vi vil kunne få utbetalt nemnde 5 mill.kr frå staten dersom fylkestinget gjer eit positivt vedtak som her skissert i juni 2015, ev. om vi må leggje fram ytterlegare dokumentasjon for å få utbetalt dette tilskotet. Med helsing Tore Eriksen fylkesrådmann Bekka Skaasheim fylkesdirektør Brevet er elektronisk godkjent og er utan underskrift

241 AURLAND KOMMUNE Sakspapir Saksnr. Utval Møtedato 011/15 Formannskapet /15 Kommunestyret Arkivsaknr.: Arkiv Sakshandsamar Dato 12/37-15/635 K1-025, K3 - &30, GBNR - 12/18 Haakon Skjerdal Førespurnad frå Sogn og Fjordane fylkeskommune om tilskot til ekstraordinært vedlikehaldsarbeid av eksisterande bygningsmasse på Sogn jord- og hagebruksskule Kort samandrag Fylkestinget handsama i møte sak 48/14 Sogn jord- og hagebruksskule. Pkt. 3 i vedtaket lyder: Aurland kommune og Sogn Jord- og Hagebruksskule Venneforening må innan klårgjere om dei vil bidra med tilskot til å finansiere eit slikt ekstraordinært vedlikehaldsarbeid av eksisterande bygningsmasse på Sogn jord- og hagebruksskule om dette blir realisert, og i tilfelle med kor mykje ein vil kunne yte i tilskot. Eventuelle statstilskot vil komme i tillegg. Rådmannen vurderer førespurnaden til å vera av ein så prinsipiell karakter at det er kommunestyret som må ta stilling til han. Sidan kommunestyret ikkje har noko møte før 12. februar, har rådmannen bedt om og fått innvilga ei utsetjing av fristen for å gje tilbakemelding til