Fylkesting for ungdom 2018

Transkript

1 Fylkesting for ungdom 2018 Fråsegner 1

2 Politisk program for ungdom 2018/2019 Dette heftet er ei oversikt over frå segnene som vart vedtatt på fylkesting for ungdom Fylkesting for ungdom er det øvste talerøyret til ungdom i Sogn og Fjordane og arbeider for å fremje interessene til ungdom i fylket. På fylkesting for ungdom 2018 vart det vedteke 20 regional- og/eller lokalpolitiske saker som angår ungdom. Desse sakene skal ungdomspolitisk utval arbeide for i perioden 2018/2019. Vi håpar på at de som er politikarar og byråkratar vil dra nytte av dette heftet i dykkar viktige arbeid. Ungdomspolitisk utval 2018/2019 2

3 Om ungdomspolitisk utval UPU står for planlegging og gjennomføring av ei årleg nettverkssamling for ungdomsråda i kommunane og det årlege fylkestinget for ungdom. Ungdoms politisk utval (UPU) er arbeidsorganet til fylkesting for ungdom (FFU). UPU er sett saman av fem medlemer og varamedlemar. Desse vert valde på fylkesting for ungdom. Ungdomspolitisk utval 2018/2019 UPU arbeider etter mynde frå fylkesting for ungdom, og følgjer opp vedtak gjort av fylkesting for ungdom og rapporterer til FFU om måten dei har følgt opp vedtaka sidan førre tingsete. UPU skal fungere som referansegruppe i arbeidet med fylkeskommunale planar og saker som gjeld barn og ungdom. Kamilla F. Rivedal, leiar Lisa Horpen, nestleiar Thor Albrektsen Mari Dale Salbu Amila Adzemovic Meir informasjon: 3

4 Vedtekne fråsegner fylkesting for ungdom 2018 Eit nytt vestland Ungdomsdemokratiet i Sogn og Fjordane og Hordaland er avhengig av at vi klarar å verte einige på ein felles visjon før fylkestingspolitikarane tek overhand. Dersom vi ikkje vert einige i god tid før samanslåinga den , risikerer vi at politikarane og byråkratane i Leikanger og Bergen bestemmer både det eine og det andre på vegne av oss. På grunn av dette er ungdomspolitisk utval (UPU) og ungdommens fylkesutval (UFT) i Hordaland i den komande perioden nøydde til å samkøyre i større grad enn før. Derfor skal ungdomspolitisk utval: om mogleg arrangere minst eit felles utvalsmøte med ungdommens fylkesutval (UFT) i Hordaland. saman med ungdommens fylkesutval (UFT) i Hordaland finne fram til felles namn, struktur og vedtekter på det nye medverknadsorganet. Felles namn, struktur og vedtekter må handsamast for vedtak seinast på fylkesting for ungdom i saman med ungdommens fylkesutval (UFT) i Hordaland verne om og forbetre viktige ordningar som angår ungdom. Ei slik ordning kan blant anna vere ungdomsbilletten/ungdomskortet. Dessutan krev fylkesting for ungdom at: nynorsk vert brukt som målform i både eventuelle felles namn og vedtekter for det nye medverknadsorganet, i tråd med administrasjonsspråket til fylkeskommunane. Sogn og Fjordane ikkje skal kome unødvendig dårlegare ut når det gjeld representasjon i det nye medverknadsorganet. FFU krev også at det blir karakterstyrt inntak i det nye Vestland fylket (ikkje distanse prioritert) 4

5 Fylkeskommunal stønad Fylkesting for ungdom ser det som naudsynt at den nye fylkeskommunen på Vestland tar grep for å styrke ungdomsdemokratiet. For å gjere dette må ein betre dei økonomiske rammene til ungdomsorganisasjonane. Difor krev fylkesting for ungdom at fylkeskommunen skal gi dei fylkesdekkande politiske ungdomsorganisasjonane, økonomisk stønad tilsvarandes dei statlege overføringane. Dette vil bidra til å gi organisasjonane betre rammevilkår for å drive med aktivitet. Det vil i større grad legge til rette for at fleire kan delta i demokratiet, uavhengig av størrelsen på lommeboka. Produksjonsskular Ungdomspolitisk utval (UPU) skal arbeide aktivt for at det skal opprettast produksjonsskular i Sogn og Fjordane. Ein produksjonsskule er ein skule for elevane som har droppa ut av vidaregåande. Det er ein midlertidig løysing på maks eit år der elevane får jobbe praktisk med ting dei har eller får ein viss interesse for, medan dei ventar på å fortsette utdanninga eller kome i jobb. Produksjonsskulen skal vere ein stad du trivast. Den skal hjelpe deg å føle mestring, og finne pågangsmot og inspirere deg. I dag har ein berre 1 slik skule i Noreg, og den er i Bergen. 80% av alle som startar der fortset på utdanning eller byrjar i jobb etterpå. Ein slik skule reddar liv, og sparar samfunnet for både pengar og andre problem. Eit betre kollektivtilbod På grunn av at Sogn og Fjordane er eit fylke der store avstandar skil folk, er det nødvendig med eit godt kollektiv tilbod. På grunnlag av dette ynskjer UPU: i forkant av anbodsprosessen blir ungdomsutvalg inkludert i dialog om kollektivtilbudet. det tilstrebes at i fylkessammenslåinga blir det felles busskort for Sogn og Fjordane og Hordaland, som blir billegare en dagens pris/prisen vert ikkje auka. fylkeskommunen aukar talet ruter og frekvenser som skal legges ut på forskjellige anbodsrunder. Ein skal gjere det meir tilgjengeleg for at ein skal kunne nytte miljøvenleg kollektivtransport. 5

6 Sjukemelding frå tilsette i skulehelsetenesta Den siste tida har det vore vanskelegare for skuleelevar å skaffe seg sjukemelding då legane har vore dei einaste med fullmakt til å skrive ut slike. For mange er dette kostbart og ikkje minst tidkrevjande, i tillegg til at det setter legestanden i større arbeidspress enn nødvendig. Difor skal ungdomspolitisk utval (UPU) arbeide for at tilsette i skulehelsetenesta på vidaregåande skular i fylket skal ha fullmakt til å skrive sjukemeldingar for elevane. UPU skal kontakte kommuneoverlegar i fylket og jobbe for at desse skal gi tilsette i skulehelsetenesta på vidaregåande skular fullmakt til å skrive sjukemeldingar. UPU må jobbe for et forbod mot plastposer Vi lever i ei verd der ein støtt ser store konsekvensar av maritim forsøpling på media. Eit godt steg i riktig retning vil vere å redusere denne forsøplinga, ved å minke mengda plastikk som er i omløp. Mange land har allereie gått fram med eit godt eksempel ved å forby plastposer og liknande. Vi tykkjer at UPU bør prioritere å jobbe mot eit plastposeforbod i Noreg. Trivsel på sjukeheimar Vi som går på helsearbeidarfaget og har vore i praksis/utplassering på sjukeheimar vel ofte påbygg i staden for læretid, fordi vi ikkje kan tenkje oss å arbeide på sjukeheimane slik dei er no. På mange sjukeheimar får bebuarane ein institusjon -følelse som på sjukehus. slik bør det ikkje vere då dette er heimen deira. I tillegg vert aktivitørstillingane kutta ned på. Moglege løysingar på dette er: Øyremerkemidlar til trivsel på sjukeheimar. Fleire aktivitørstillingar (krav på minst 2-3 per sjukeheim). Endre på institusjonsfølelsen ved hjelp av inspirasjon frå andre sjukeheimar, og få med ungdommen med idear. Eg ynskjer at UPU skal arbeide for at sjukeheimane skal verte ein meir attraktiv stad å arbeide for unge, og at bebuarane skal trivast då dette er deira bustad. Trivsel på sjukeheimar angår ikkje berre bebuarane, men også familiar og pårørande, arbeidarar og alle oss ungdomar ein gong seinare i livet. 6

7 Tidleg kunnskapssatsing om forsøpling Det er svært viktig å ha fokus på korleis ein påverkar samfunnet og miljøet rundt seg. Ein burde satse tidleg på å gje tilstrekkelig informasjon om kva ein sjølv kan gjere for å skape eit betre miljø i framtida. Kunnskap er nøkkelen til ei god haldning for eit bærekraftig samfunn. Vi tykkjer at UPU burde jobbe med å få personar med faglig kompetanse til å skape eit fokus rundt dette på grunn-, ungdom- og vidaregåande skular. Universell utforming på skular UPU skal utfordre ungdomsråd/ elevråd i dei ulike kommunane til å informere elevane om at dei kan varsle inn mangel på universell utforming dersom dei finn nokon. Dersom ungdomsråda ynskjer å invitere UPU til å undersøke forholda på deira skule, skal UPU vere opne til dette. Meir undervisning om seksualitet og kjønnsidentitet Undervisninga og tilgjengeleg informasjon om seksualitet og kjønnsidentitet er manglande. Denne informasjonen er viktig for identitetsutviklinga til ungdom, at den er for dårleg kan føre til identitetsforvirring, i følgje Eriksons teori om personlegdomsutvikling. UPU burde bruke nettverket sitt for å få dette i fokus. Psykisk helse Helsesøster er ikkje på skulen kvar dag. Når ho først og fremst er på skulen, så er ho som regel veldig oppteken. 1 av 5 ungdommar slit med psykisk helse viser ei undersøking, men det er kun 5% som får hjelp. Dette er ikkje så mykje snakk om i skulesamfunnet den dag i dag og er veldig tabu. Det hadde vore meir openheit rundt psykisk helse dersom lærarar og helsesøstrer snakka meir om det. Det er varierande kor mykje snakk det er om psykisk helse på skulane, og kor mykje tid ho har for å snakke med elevane. Psykisk helse er viktig. Det handlar rett og slett om korleis tankar og følelsar du har, og kven du er. Absolutt alle har periodar i livet kor ting er vanskelegare enn vanleg, eller man føler ein slags uro i kroppen. Dersom det er ein openheit for å snakke om, og diskutere, psykisk helse, veit folk at det faktisk går an å vere trist eller deprimert og at det er vanleg i periodar. Skulepsykolog har tilbod på mange vidaregåande skular i fylket. Dette er ikkje bra nok på dei fleste vidaregåande skulane. Psykologane 7

8 bør også kome tidligare inn på grunnskulen for å snakke om kva psykisk helse inneber. Dette er noko me ungdommar må ta seriøst og setje ned ordentlege tiltak for elevane. Ikkje berre for å hjelpe elevane som allereie slit med dette her, men også for å førebyggje dette i framtida. Derfor skal ungdomspolitisk utval jobbe med at: det blir meir snakk om psykisk helse blant barn og unge, på alle skulane rundt om i heile fylket. det skal vere helsesøster på alle skulane, som har tid til elevane. skulane bør ha aktiviteter som støttar det helsefremjande arbeidet og som førebyggjer vold og mobbing på skulen. dette kan til dømes vere kurs og grupper. ungdom må få beskjed om moglegheiter dei har til å søkje hjelp for å diskutere personlege problem og det dei slit med. Samarbeid mellom UWC Red Cross Nordic og fylkeskommunen Fylkesting for ungdom i Sogn og Fjordane ønskjer å opprette eit sterkare og gjensidig samarbeid mellom UWC Red Cross Nordic og fylkeskommunen. UWC er ein internasjonal skule som ligg i dag i Flekke i Fjaler og har omlag 200 studentar frå 90 forskjellige nasjonar. Studentane er i alderen år. På skulen står menneskerettar, humanitære- og nordiske verdiar sterkt. Erfaringa studentane sit inne med er av stor verdi for våre elevar på dei vidaregåande skulane. Dette kan vere alt frå å gje våre eigne elevar meir kunnskap om andre land, kulturar, tradisjonar og ikkje minst menneskerettar. Eit samarbeid gjev og høve for fylkesting for ungdom og UPU å gje studentane på UWC opplæring i korleis vårt demokratiske og politiske system er bygd opp i Noreg. Dette er kunnskap UWC-studentar kan nytte i sine eigne liv og heimlanda. 8

9 Kamilla F. Rivedal på talarstolen Bortebuarstipend Fylkesting for ungdom ynskjer at tidsgrensa for bortebuarstipendet: Endrast frå dagens 3 timer til 2 timer. At grensa på 40 km oppretthaldast. At det skal bli satt ned ein fylkeskommunal komité som skal kunne vise skjønn på kilometeravstanden og tid når særlege grunnar talar for det. Dagens bortebuarstipend er lagt opp på ein måte som gjer til at ungdommar som kan ha eit behov for stipendet likevel endar opp med å ikkje få stønad. Det er urettferdig at ungdommar som ikkje har ein vidaregåande skule i nærleiken av heimen sin, skal bli nekta stipend om ikkje reisetida er over 3 timar eller kravet på 40 km ikkje er oppfylt. Vi ser at det er naudsynt å gjere krava lågare. Det burde opprettast ein fylkeskommunal komité som skal kunne vise skjønn på kilometeravstanden og tid når særlege grunnar talar for det, utifrå retningslinjer som er vedteke i fylket. Då vil fylkeskommunen finansiere stipendet etter dei same økonomiske utbetalingane som Lånekassa har til grunn. Rådgjevartenesta burde betrast Mange skular, spesielt ungdomskular, har for dårleg rådgjevingsteneste. Dette fører til at elevane ikkje får god nok informasjon når dei skal ta val om kva skuleløp dei skal gå. Det er mange muligheiter innan 9

10 for eksempel yrkesfag, både når det gjelder vidare utdanning som realkompetanse, retten til påbygg etter fagbrev fram til du er 24 år, påbygg etter 2 år på skulen og mange fleire slike mogligheiter. Det er også andre mogligheiter for å få fagbrev, utan om 2+2 års modellen, du har modellen med eit ekstra vg3 år, eller 1+3år modellen. Desse moglegheitene er det viktig at elevane både på ungdomskulen og VGS får vite om slik at dei kan gjere eit informert val om sin skulegang. Det er også viktig at elevane får informasjon om kva rettar dei har når det kjem til utdanning og tilpassing. UPU burde samarbeide med kommunar, fylke og skulane for å få ein betre standard i rådgjevingstenesta. Nettverk og å bygge kvarandre opp - ungdomsbedrifter Ungdomsbedrifter er enormt avhengige av eit stort nettverk. Det fører til at dei ofte søker støtte hos større etablerte bedrifter. Dette til tross for at det eksisterer mange ungdomsbedrifter i fylket som supplerer nøyaktig dei same tenestene for ein mykje billegare pris. UPU skal difor ta kontakt med Ungt Entreprenørskap S&F og kartleggje kva ungdomsbedrifter som blir etablert i fylket for så å kople desse saman. Her er det også viktig å ha regelmessige oppdateringar, slik at alle ungdomsbedriftene blir inkludert. UPU skal ha ein kort rapport om status for dette for kvart møte når det nye skuleåret begynner. Dette kan godt gjerast gjennom ei felles Facebookside, eller det kan bli satt opp eit eiga råd på eit vidare stadium. Dette er sjølvsagt opp til det framtidige UPU. Betre kvardagsintegrering Ungdomspolitisk utval skal arbeide for ein betre kvardagsintegrering i fylket. For å betre kvardagsintegreringa i S&F har UPU klare tiltak: Opprette fadderordningar for innvandrarar lik den Florø pleidde å ha. I Florø var dei frivillige fadder for ein innvandrar v norskopplæring på innvandrarsenteret, desse var gjerne jamnaldrande. Dette medfører stor kulturforståing for kvarandre. Samtidig skapar det eit godt venskap mellom to individ. UPU kan sjølvsagt gjennomføre andre tiltak då dette er ei 10

11 rettepinne, men det skal ha blitt gjennomført klare tiltak og forbetringar ved enden av det neste UPU. Omdømme til yrkesfaglinjene og vidare utdanning frå yrkesfaget Fylkesting for ungdom ynskjer omdømme til yrkesfaglige linjer i Sogn og Fjordane skal bli betre. Meir informasjon om vidare utdanning frå yrkesfag. Vi må vise yrkesfag som ein meir kreativ linje Yrkesfaglinjene må bli vist fram på den måten, den fortener og ikkje at vi er late personer som går på yrkesfag fordi vi er skuleleie. Personer som er interesserte i yrkesfag med gode karakterar må ikkje bli hindra av rådgjevarane til å ikkje velje yrkesfag, men også bedriftene må bli betre på å rekruttere yrkesfagarbeidarar, og dette bør fylkeskommunen aktivt gå ut og sei ifrå om. Informasjonen om vidare utdanning frå yrkesfag til påbygg ev. fagskule. Den såkalla Y- vegen. Denne informasjonen er for dårlig, og må bli betre. Det er alt for få personer som veit at du kan gå vidare frå Vg2 til påbygg som sikrar deg generell studiekompetanse på 3 år. Ungdomsråda må blomstre Ungdomspolitisk utval skal prioritere fadderordninga meir enn det som har blitt gjort tidlegare år. Gjennom året skal utvalet blant anna ha sendt ut evalueringsskjema om kva UPU og utvalets medlemmar kunne gjort betre som fadder. UPU skal også supplere informasjon til dei ungdomsråda og ungdommane som treng dette. Dette er spesielt viktig når vi er i slike omstillingsprosessar både med kommunereform og regionsreform. Kultur for alle! Fylkesting for ungdom ynskjer at fylkeskommunen i samarbeid med kulturlivet opprettar ei kulturkortordning. Ungdom bør få moglegheita til å delta på kulturarrangement, besøke musea i Sogn og Fjordane eller dra på kino med vennane sine for ein billeg penge. Målet med ordninga bør vere å auke kulturforståing og spreie kunnskap blant ungdom. Fleire lærlingar i det offentlege! Fylkesting for ungdom meiner at det offentlege generelt og særskild fylkeskommunen må bli flinkare til å tilsette lærlingar. Slik det er i dag, er dei private bedriftene mykje flinkare til å tilsette lærlingar. Kvart år ser vi at det er elevar som sit att utan lærlingplass. Vi meiner at fleire lærlingar i det offentlege vil førebygge noko av dette problemet. 11

12 ET M ØME Fylkesrådmannen Fylkeshuset Askedalen 2, 6863 Leikanger Telefon: Telefaks: E-post: postmottak.sentraladm@sfj.no 12