«Samskapt meirverdi»

Transkript

1 Årsmelding 2013

2 Innhald Leiar Styret i Gode Sirklar i 2013 Næringsutvikling: Etablerartenesta: Restaurantdraumen i havgapet Kompetanseforum Vest: Sotra Engineering eit produkt av samarbeid Marint Industrinettverk: Starten på eit blått eventyr Kysteventyret: Midt i smørauget Ny næring i gamle naust: Liv laga i strandsona Satsing i Øygarden: Ein ja-kommune for næringslivet Utdanning: Masterstudiet i undervassteknologi: Rekordmange tek masterutdanning Sotra vidaregåande skule Kompetansenettverk Vest Ungdomsskulen Praksisnær utdanning Pleie- og omsorg: Sjef i eige liv Styret si årsmelding (ligg ved) Forskingsbasert kunnskap kopla med lokal kompetanse og behov Heiskapleg tilnærming mellom interessentar Fokus på meirverdi gjennom samhandling Balanse mellom profesjonalitet, dynamisk og innovativ nytenking «Samskapt meirverdi»

3 Styret i Gode Sirklar Styreleiar Styremedlem Styremedlem Eli Å. Berland Otto Harkestad Nils Kåre Skoge Fjell kommune Øygarden kommune Sund kommune Styremedlem Styremedlem Styremedlem Sverre Konrad Nilsen Kristin Helle Valle Tove Ormevik SINTEF Litteraturhuset i Bergen BP Norge Bisitjar Bisitjar Dagleg leiar Linda M. Moen Berit Vetlejord Sigmund Kvernes Vest Næringsråd Hordaland Fylkeskommune Gode Sirklar

4 Effektiv og fleksibel med Gode Sirklar på laget I 2013 har prosjekt og satsingar fått betre eigarskap i regionen. Nokre har vore løfta til Bergensregionen slik at dei skal bli vidareført på ein berekraftig måte av aktørar som tek ansvar for det. Gode Sirklar har teke, eller vil ta ei støttande rolle etter behov i dei enkelte prosjekt. Selskapet har med grunnlag i styrevedtak, utvikla ein 4-årig handlingsplan for selskapet, som eigarane må ta stilling til. Dette for at selskapet skal få ein lengre og forutsigbar framtid. Slik handsaming vert gjennomført i Den strame økonomien til alle eigarkommunane vil i budsjetthandsaminga for 2015 avklara framtida til selskapet og om kommunane vil prioritera Gode Sirklar som sitt verkty for næringsutvikling. Gode Sirklar har vist resultat med relativt små økonomiske ressursar. Gjennom partnarskapen med SINTEF, har selskapet tilgang på spisskompetanse på eit breitt område og kan operera med desse ressursane svært fleksibelt og tilpassa lokale behov. Dei aller fleste kommunar i Noreg har ein næringssjef eller tilsvarande ressursperson som er fast tilsett. Denne løysinga er kostbar for kommunane. Gode Sirklar AS får økonomisk bidrag frå Hordaland fylkeskommune grunna det regionale samarbeidet på næringsområdet. VNR Maringruppen, som vart etablert på tampen av 2013, vil trengje rettleiing for å bli berekraftig. Ikkje minst med omsyn til å kople satsinga til etableringa av ei biomarin klynge i Bergensregionen. Gode Sirklar sin ambisjon er at den marine næringa i vår region får ein posisjon som styrkjer mellom anna den industrielle aktiviteten i biomarin verksemd på Skaganeset. VNR Verkstedgruppen har kome med nyskapande initiativ som kan visa veg for korleis kompetent arbeidskraft kan bli tilgjengeleg for medlemene i gruppa, i ei tid med stor vekst og mangel på kompetent arbeidskraft. Etableringa av Sotra Engineering AS er eit slikt initiativ. Reiselivsatsinga i Gode Sirklar, Kysteventyret, har posisjonert regionen som eigen destinasjon i Hordaland, i tett samarbeid med Hordaland Fylkeskommune og Bergens Reiselivslag. Som eit resultat av dette samarbeidet skal Kysteventyret bli ein del av ein større destinasjon langs kysten, som omfattar Bergen, og at dette styrkjer kystreiselivet som tema i Hordaland. Etableringa av VNR Handel og reiseliv er ôg eit viktig bidrag til å sikre berekraft i reiselivet. Satsinga på utdanning er i ferd med å gje resultat ved at både den enkelte skule og skuleleiinga tar stadig betre eigarskap i praksisnær utdanning. Det er svært gledeleg at Høgskolen i Bergen satsar slik dei gjer i vår region, og at dei tenkjer langsiktig. Vi er overtydd om at denne utdanninga vil vekse ytterlegare, mellom anna gjennom samarbeid med industrielle aktørar. Gode Sirklar hadde reduserte økonomiske rammer i 2013, grunna endringar i den kommunale økonomien. Dette medfører strammare prioritering av regionale prosjekt og initiativ. Samstundes vil selskapet vera tilgjengeleg for den enkelte kommune sine satsingar og styrkje desse. Forprosjektet i helse- og omsorgsatsinga Sjef i Eige Liv er eit døme på det. Gode Sirklar AS ein modell for effektiv og fleksibel kommunal næringsfunksjon! Sigmund Kvernes Dagleg leiar, Gode Sirklar AS

5 NÆRINGSUTVIKLING Gode Sirklar sitt innsatsområde næringsutvikling skal bidra til å dekkje kompetanse og kunnskapsbehov for innovasjon og utvikling i næringar og verksemder som er berekraftige og som skaper økonomisk vekst. Vi prioriterer energinæringa, som i aukande grad inkluderer fornybar energi, marin næring og reiseliv og kulturbasert næring. Vi har eit spesielt fokus på små og mellomstore verksemder og ulike former for samhandling mellom desse, basert på felles behov eller lokalisering. Gode Sirklar har ansvar for regionen si Etablerarteneste, som vert utvikla og drive i samarbeid med kommunane og NAV.

6 Etablerartenesta Restaurantdraumen i havgapet For eitt år sidan kom Linn (25) og Christian (28) til Sotra frå Ålesund for å vitje familie. Det endte med at dei opna restaurant på Hellesøy. Heilt nord i Øygarden der vegen blir til hav, ligg Hellesøy Mat og Vin. Det er ein av aktørane som har fått hjelp gjennom etablerartenesta, som vert drive av Gode Sirklar. Medan kokken Christian Kvalvik står på kjøkenet og lagar mat til gjestene i restauranten hans, flyg havørna forbi vindauget. - Her er det heftig natur uansett vær. Somme dagar slår bølgjene heilt opp på vindauga det er eit fantastisk skue, meiner Ålesundaren som har realisert restaurantdrømmen ytst i havgapet saman med faren Tommy Kvalvik. Sambuaren Linn Ellingsen frå Gøteborg er restaurantsjef. Restaurantsjefen fortel at dei har fått god hjelp frå Kysteventyret/Gode Sirklar, og har delteke på Fiskarbondens Marknad med stort hell. Hellesøy Mat og Vin vart nyleg innvilga næringstilskot frå Øygarden kommune, basert på ei vurdering frå Gode Sirklar. Lokal kvalitet Det heile starta med cateringselskapet Dekk Bord og eit «kokken heim»-konsept, og i november 2013 opna restauranten Hellesøy Mat og Vin med konferansefasilitetar til 40 personar. Dei har inngått samarbeid med Kystmuseet, og ønskjer kontakt med fleire lokale aktørar. - Vår meny varierer med sesong og tilgang. Alt er laga frå botn og mest mogleg kortreist. Vi fiskar fisken sjølv, bakar brødet sjølv og nyttar lokale råvarer. «Dagens» skal vere av god kvalitet og ein skal kjenne seg mett, utan at prisen er for stiv, fortel paret.

7 Begge kjem frå restaurant- og utelivsbransjen og har mellom anna restaurant Cornelius på CV-en. Christian har jobba som kokk i 10 år i Noreg, Sverige og New Zealand. Med seg i staben har dei Christians syster, som ei stund gjekk i lære hos sjølvaste Pascal mannen som revolusjonerte kake-noreg. Utvidar drifta Starten gjkk tregt før det tok av i januar i år. Responsen har vore svært positiv, fortel gründarane. Nyleg utvida dei opningstidene frå to til tre dagar i veka, og ser behovet for å utvide staben. - Vi har hatt gjestar frå heile Bergensregionen, og turistar frå utlandet som har vore frå seg av begeistring over å finne ein restaurant så langt ute i havgapet. Det er veldig kjekt at lokalbefolkninga brukar restauranten. Søndagar er det fullt her, det har hendt at vi må avvise folk i døra som ikkje har tinga bord på førehand. Det er jätte kul, seier restaurantsjefen smilande. Fakta Gode Sirklar har teke på seg ansvaret for regionen si Etablerarteneste, som vert utvikla og drive i samarbeid med kommunane og NAV. Etablerartenesta skal rettleie folk som tek kontakt med det offentlege for å få hjelp til å starte eiga verksemd Om lag 30 personar har motteke rettleiing frå Etablerartenesta i Kring halvparten av dei er henvist vidare frå Nav for næringsvurdering. Det er arbeidsløyse personar med ein forretningside Etablerarforum Vest er eit nettverk for dei som skal rettleie gründarane, som vert leia av Gode Sirklar og drive i samarbeid med ulike kompetansemiljø (m.a. HiB, BRB). Føremålet er å auke kunnskapen om kva for støtteordningar som finst, for best mogleg rettleiing m.m.

8 VNR Verkstedgruppen Eit produkt av samarbeid I staden for å jakta ingeniørar kvar for seg etablerte dei fem konkurrentane Sotra Engineering. Odd Magne Rød tok til som dagleg leiar 1. april i år og drifta er i full gang. Vårsola skin over Coast Center Base på Ågotnes. Frå kontoret sitt i etasjen over Sotra Industrivarer har Odd Magne Rød (34) fullt oversyn over kva som hender på baseområdet. Før nyttår skal han tilsetje 2-3 ingeniørar i den nystarta verksemda, som er sprunge ut av miljøet i VNR Verkstedgruppen tidlegare Kompetanseforum Vest, eit Gode Sirklar-prosjekt. Sotra Engineering er eit produkt av samarbeidet - ei løysing på utfordringa med å rekruttere ingeniørar. Gründersjel Eigarane er CCB, Otic Equipment, Solid Vedlikehold, Sotra Contracting Socon og Ågotnes Sveis. Rød har ein mindre eigardel i selskapet. - I første omgang vil vi tilsetje to maskiningeniører og ein bygningsingeniør. Dei som blir tilsett får sjansen til å vere med å definere framtida for bedrifta, seier Rød. Han vil tilby eit fleksibelt arbeidsmiljø, Rød trur det er viktig for mange arbeidstakarar. Han er ingeniør og sveisar/platearbeidar, med internasjonal spesialisering. Rød har bakgrunn frå Frank Mohn Fusa, Aker Solutions, Sotra Contracting og One Subsea og har god kjennskap til Sotramiljøet. - Dei har nok sett gründersjelen i meg, det same eg no ser etter hjå mine nye medarbeidarar, seier fusingen som er busett i Alvøen. Rød meiner at verksemda er tufta på eit robust og solid grunnlag, i tillegg til verdiar og tradisjonar frå den enkelte eigarbedrift. Tunge krefter gode tankar Samarbeidet som har resultert i Sotra Engineering vekte stor merksemd under fellesstanden på Offshore Technology Days i Stavanger 2013, og aksept frå mellom anna leiar Ove Lunde i HOG Energi.

9 Sotra Engineering AS skal mellom anna tilby tenester innan konstruksjon og utrekning. Frå mindre prosjekteringar som containarar, baskets, tankar, kraninstallasjonar, løfterammar og åk, til større on- og offshore konstruksjonar. I tillegg kjem prosjektleiing for installasjonar og montasje av arbeidspakkar «on site», til riggar ved kai og i drift offshore. For å sikre best mogleg drift og oppbemanning har eigarane oppmoda om å hente inn eksterne oppdrag. Ein ønskjer å skape eit ingeniørmiljø på Sotra. Neste steg for samarbeidet På Industrikafeen til VNR Verkstedgruppen i starten av april i år vart det lansert planar som tek samarbeidet eit steg vidare: felles marknadsføringstiltak, teknologiutveksling, utveksling av utstyr og personell, samt andre «stordriftsfordelar» for medlemene. - Det vil styrke konkurransekrafta, synleggjere samla ressursar, sikre effektiv utnytting av personell og auke inntjeninga for kvar bedrift. For kundene vil eit tettare samarbeid skape trygge leverandøravtalar, sa Ivan O. Moldskred i Gode Sirklar, som er observatør i VNR Verkstedgruppen. Hans rolle er å tilføre gruppa kunnskapsbasert bistand ved behov. F.v: Frank Karlsen (Karlsen og Sønn) og Ivan O. Moldskred (Gode Sirklar). Foto: Inger Elise J. Økland Fakta VNR Verkstedgruppen tidlegare Kompetanseforum Vest, vart først etablert som eit samarbeid mellom Gode Sirklar, industriverksemdene og Høgskolen i Bergen, med Ivan O. Moldskred i Gode Sirklar som prosjektleiar. Behovet for eit slikt nettverk vart avdekka av Gode Sirklar i ei kartleggjing Føremålet var å skape ein arena for utvikling, kompetanseheving og utveksling av ressursar ved ledig kapasitet for verkstadbedriftene i regionen. Responsen frå store aktørar som CCB, Aker Solutions er positiv Frå januar 2012 vart nettverket teke opp som ei bransjegruppe i Vest Næringsråd. Verkstedsgruppen VNR tel nær 30 medlemer knytt til teknisk og mekanisk industri på Sotra, med eigne medlemstreff

10 Marint Industrinettverk - Starten på eit blått eventyr - Det er eit fantastisk potensial i denne næringa, vi er berre så vidt i gang, sa Ole Eirik Lerøy i Marine Harvest då VNR Maringruppen var samla første gong i november Foto: Marine Harvest Biologisk kontroll, miljøomsyn og forsking. Utvikling, potensial, ny teknologi, framtidsutsikter og posisjonering. Men først og fremst: korleis dekke matbehova i verda? Det var tema då den marine bransjegruppa i Vest Næringsråd tidlegare Sotra Marine Industrinettverk, var samla første gong. VNR Maringruppen har vokse fram som eit resultat av fleire år med arbeid for å fremje samarbeid i den marine næringa, leia av Gode Sirklar sidan Den første samlinga som bransjegruppe i Vest Næringsråd fann stad hjå Marine Harvest i Sandviken. - Vi er ikkje i nærleiken av å mette matbehova i verda, sa styreleia Ole Eirik Lerøy. Fiskefôr ein knapp ressurs Tilgangen på fiskefôr vart utpeika som eit av dei største hindera for å auke produksjonen. - Oppdrett er vår hovudverksemd, men når 60 prosent av kostnadene med å produsere laks er fôret, så er det en god grunn for oss til å gå inn på denne marknaden sjølv, sa Lerøy. I juli 2014 opnar Marine Harvest sin første fôrfabrikk i Bjugn. Fabrikken vil ha kapasitet til å produsere tonn fiskefôr årleg. - Vi har 80 prosjekt i gong saman med FoU-partnere (forsking og utvikling) i heile verda. Biologisk kontroll er det viktigaste vi driv med, bommar vi der er vi ille ute, sa Lerøy.

11 Omfattande forsking Biomega og morselskapet Marine Bioproducts på Skaganeset er langt framme i Noreg når det gjeld forsking og utvikling. Kjartan Sandnes frå Marine Bioproducts på Skaganeset i Sund peika på utfordringane med å skaffe nok fiskefôringredienser, og behovet for ny teknologi og kompetanse. - Vi testar ut nye restråvarer, til dømes sildeavskjær og torskehovud. Med ny teknologi vil vi kunne dyrke tare i havet. Tare gjev eit høgt utbytte samanlikna med til dømes kveitemjøl og mais. Dette er starten på eit eventyr, sa Sandnes med stort engasjement. Fakta VNR Maringruppen tidlegare Sotra Marine Industrinettverk, har vokse fram som eit resultat av fleire år med arbeid for å fremje samarbeid i den marine næringa, leia av Gode Sirklar. Oppfølging av VNR Maringruppen er eitt av punkta i Gode Sirklar sin vedtekne tiltaksplan for Kompetanseutvikling står sentralt Å sikre at VNR Maringruppen får ei formell og solid posisjon i utviklinga av ei marin klynge i Bergensregionen blir ei prioritert oppgåve for Gode Sirklar i Gode Sirklar har dei siste åra jobba med ei satsing på Skaganeset som sentrum for ei unik storsatsing på marin bioteknologi. Sentrale aktørar frå havbruksnæringa, fôr- og foredlingsindustrien meiner at ein marin biopark her kan bli verdsleiande, med realisering av mellom anna ein inkubator og eit pilottestanlegg. Business Region Bergen overtok prosjektet formelt i 2012, og har ansvaret for å vidareføra resultata

12 Kysteventyret Midt i smørauget Midt i Sotra Kystby sit Line Steinsland Mosnes og koordinerer reiselivsarbeidet i regionen, i tettare samhandling med næringslivet enn nokon gong. Samarbeidet mellom næringslivet og reiselivet har aldri vore tettare etter at Kysteventyret vart samlokalisert med Vest Næringsråd i Sartorgården frå 1. august Det har gjeve fleire positive resultat. - Samlokaliseringa med Vest Næringsråd er eit avgjerande steg i ei offensiv reiselivssatsing, tett på byutviklinga. Det vil opne dører for reiselivsaktørane, seier prosjektleiar Line Steinsland Mosnes i Kysteventyret. Gode Sirklar har i tillegg ei observatørrolle. Byopplevingar Arbeidet med å etablere ei bransjegruppe i Vest Næringsråd retta mot handel og reiseliv er eit av resultata, med Steinsland Mosnes som styremedlem. Med tanke på utviklinga av Sotra Kystby er eit tettare samarbeid mellom reiselivsnæringa og handelsnæringa naturleg. Medlemskap i VNR Handel og reiseliv skal tilføre både små og store aktørar forretningsmessig utvikling, og ha jamlege samlingar etter modell av VNR Verkstedgruppen og VNR Maringruppen. Styret i den nye gruppa er ein mix av representantar frå handel og reiseliv i Sund, Fjell og Øygarden kommunar. - Dette er svært gode nyheiter for reiselivsarbeidet i regionen, meiner Sigmund Kvernes, dagleg leiar i Gode Sirklar. Samde om å utvikle «kystreiselivet» Allereie i starten av 2013 vart det signalisert frå Hordaland fylkeskommune at Kysteventyret kan ta ein posisjon når det gjeld «kystturisme», i samarbeid med fleire kystkommunar i Hordaland. Eit tilskot på kroner til vidareføring av Kysteventyret i 2013 stadfesta dette. Våren 2014 er det semje om at Kysteventyret skal inngå i eit forpliktande samarbeid om utvikling av «kystreiselivet» i Hordaland. Det kom fram på eit møte mellom Bergen Reiselivslag, Samarbeidsrådet for Sunnhordaland, Hordaland fylkeskommune og Gode Sirklar i april. - Vi skal utarbeide ein forretningsplan som leier til eit gjensidig forpliktande samarbeid, eventuelt ei felles reiselivverksemd. Resultatet av denne prosessen skal danna grunnlag for eit saksframlegg til kommunane i vår region, seier Kvernes. Nye webløysingar

13 Med avgrensa ressursar har reiselivsarbeidet i 2013 i hovudsak vore retta mot å vidareføre Kysteventyret som prosjekt og sikre ei langsiktig satsing, til beste for aktørane. Interessa for Sotra og Øygarden som reisemål blei vekt hjå nasjonale og internasjonale turoperatørar då Kysteventyret for første gong var representert på Norwegian Travel Workshop på Røros i april Messa er den største i Noreg for nasjonale og internasjonale operatørar. Regionen har vore profilert i fleire kanalar, mellom anna «Norgeskampanjen». Kompetanseheving knytt til marknadsføring i sosiale media har ôg stått i fokus. - Vi har starta arbeidet med å utvikle nye webløysingar, tilpassa moderne digitale plattformer. Dette viktige arbeidet vil halde fram i 2014, seier Steinsland Mosnes. VNR Handel og reiseliv. F.v: Jeanett Hetlevik (Rong Senter), Thomas Skålnes (Sartor Storsenter), Gjertrud Botnen Aalmo (Coop Obs Hypermarked), Per C. Aarsand (Vest Næringsråd), Line S. Mosnes (Kysteventyret), Runar Vindenes (Net El Torget). Trygve Nipen (Havørnsafari Telavåg) var ikkje tilstades.

14 Ny næring i gamle bygg i strandsona Liv laga i strandsona Sverre Sangolt fotograferte 500 naust og sjøbuer i Sund kommune. Det fekk styresmaktene til å vakne. Fleire næringsprosjekt er no i ferd med å bli realiserte. Ringverknadene av opprusting i strandsona kan bli store. Dersom eitt av fem naust i Sund kommune vert rusta opp for ein million kroner kvar, gjev det 100 millionar kroner i omsetnad for næringslivet i regionen før drifta er i gang. Det syner utrekningar gjort av styringsgruppa for prosjektet «Ny næring i gamle bygg i strandsona». «Ryddigare strandsone» - Gamle foto viser ei ryddigare og meir «skikkeleg» strandsone. I dag er det låg aktivitet i nausta, og mange som ønskjer å skape ny aktivitet i nausta sine har kjempa mot lovverket. Eg er oppteken av å ta vare på nausta og kystkulturen, seier Sverre Sangolt. Fiske med landnot var stort i Sund. Der var fleire fiskarar i Sund kommune enn i Rogaland Fylke for hundre år sidan. Sverre Sangolt sitt fotoarkiv frå sommaren 2008 er bakgrunnen for prosjektet som har gjeve det enklare for nausteigarar å setje draumar ut i live. Fotografia av dei forfalne nausta sette kystkultur på agendaen hjå Fylkeskommunen, Fylkesmannen og kommunane som deltok i det Gode Sirklar-leia prosjektet. Sangolt har site i styringsgruppa for prosjektet. Tydelegare retningsliner Nausteigarane ønskjer å skape berekraftig aktivitet, til dømes overnatting og anna turistretta næring opplevingar mange vil betale for, i dei gamle nausta. Ei av dei største utfordringane for eindel naust er kloakkutslepp. Estetikk og privatisering er ôg kritiske moment. Ta omsyn til krav og retningsliner - så får du dispensasjon, rådar Sangolt. - Det er knytt forventningar til at fleire kan få løyve om ny bruk/næringsaktivitet i gamle bygg etter dette prosjektet, seier Asbjørn Stavland, som har vore prosjektleiar for Gode Sirklar.

15 Plan- og bygningslova er uendra, men retningslinene er tydelegare og det er blitt enklare å praktisere regelverket etter dette prosjektet. Håpet er at nausta skal få ein plass som næring i framtidige kommuneplanar. Prosjektet har dessutan overføringsverdi for til dømes landbruket. Frå salteri til møterom - Eg meiner at denne prosessen er eit av dei viktigaste tiltaka som er gjort for å ta vare på kystkultur-arven vår. Bygga vart opprinneleg brukt til næring, og det er positivt om ein klarer å skape ny, berekraftig næringsverksemd i dei, meiner Karsten Høyland. Han er ein av nausteigarane som har fått dispensasjon til å ruste opp sjøhuset til næringsformål gjennom «Ny næring i gamle bygg i strandsona». Høyland vil investere i det gamle sjøhuset sitt og skape ny verksemd, sjølv om kostnadene er store. Sjøhuset til Høyland var eit salteri som vart sett opp på Steinsland ved århundreskiftet, og brukt av fiskarar. Under og etter andre verdskrigen budde det folk i huset. Garden representerer den tradisjonelle fiskarbonden. Rosar Fylkesmannen Forretningsmannen rosar Fylkesmannen for å ha kome nausteigarane i møte på ein usedvanleg god måte gjennom prosjektet. Han rådar andre som ønskjer å ruste opp nausta sine og skape ny næring i dei, om å ha tolmod og ikkje gje opp. Mange støter på byggtekniske utfordringar, men ôg hinder i lovverket. - Ikkje gå på akkord med intensjonane i regelverket, ikkje provoser nokon. Set deg inn i retningslinene og tek omsyn til estetikken. Hent støtte frå eldsjelar og støttespelarar rundt deg, seier Høyland, som meiner det er viktig å vere fleksibel i prosessen. Fakta Det Gode Sirklar-leia prosjektet vart sett i gong i 2011 og omfatta Austevoll, Bømlo, Radøy og Sund. Sangolt tok kontakt med Gode Sirklar, og i samarbeid med Fylkesmannen fekk dei framgang i prosjektet. Ei samling på Glesvær 4. oktober 2013 markerte avslutninga for prosjektet Målet var å realisere i alt 20 naustpilotar, men i alt 30 deltakarar har vore med. Ved utgangen av 2013 var det 5 prosjekt som hadde fått løyve til istandsetjing av nausta til ny bruk/næringsaktivitet 1. april 2013 vart det halde kurs for sakshandsamarar i kommunane i fylket, i regi av Fylkesmannen Eit hefte med råd og retningsliner er no under utarbeiding, til hjelp for andre nausteigarar langs kysten som ønskjer å skape ny næring i strandsona. Samarbeidet mellom nausteigarane som har delteke i prosjektet held fram gjennom ei foreining

16 Øygarden Ein ja-kommune for næringslivet Øygarden er ein av dei sterkaste vekstkommunane i landet. Med Gode Sirklar sin hjelp skal kommunen bli meir enn ein god bukommune. Resort-hotell og nye bustadar kan kome i Svanevågen. Illustrasjon: LINK Arkitekter Befolkinga veks tre prosent årleg i Øygarden. Det er eit godt utgangspunkt for å styrke verdiskapinga i kommunen. Varige arbeidsplassar, eit variert og bærekraftig næringsliv - i tillegg til høg buattraktivitet, er stikkord for satsinga. Kommunen vil tilretteleggje for nye, attraktive tomter og bumiljø ved sjøen, til dømes Svanevågen med hotell og leiligheiter, samt utvikle sosiale møteplassar. Kultur Øygarden kommunestyre har på bakgrunn av Framtidsstudien 2020 vedteke mål og strategiar. Det er utarbeia ein handlingsplan for 2014, med konkrete tiltak som skal realiserast med hjelp frå Gode Sirklar. Gjennomføringa er i gang, første møtet med styringsgruppa vart gjennomført våren Inviterer til næringskveld Kommuneleiinga vil vere sterkt involvert i arbeidet. God dialog med næringslivet lokalt og regionalt er vektlagt. Næringskveldar, den første i vår, er eitt av tiltaka. Naturgassparken Vest vil bli utvikla vidare i tett samarbeid med CCB. Øygarden ønskjer å bistå politisk for å få realisert hurtigbåt mellom Ågotnes og Bergen, og vurderer shuttlebuss internt i kommunen. Full mobildekning blir viktig å få på plass. Vidare vil kommunen satse på kultur- og opplevingsbasert næring. Auka fokus på kunnskap og utdanning For å få ned fråfallet ønskjer Øygarden å få til eit samarbeid mellom ungdomsskulen og Sotra vidaregåande skule. Øygarden vil ta ein meir offensiv rolle i regionalt samarbeid og ønskjer meir forpliktande interkommunalt samarbeid, både i høve til tenester og regionalt utviklingsarbeid.

17 UTDANNING Gode Sirklar tok initiativ til ei satsing på heile skuleløpet, frå barnehage til høgare nivå, og mottok betydelege midlar til satsinga i perioden Nybrotssatsinga hausta stor merksemd og gode tilbakemeldingar, ikkje minst frå stortingsgrupper og statssekretærar Arbeidet har til dømes gjeve grunnlag for innføring av Arbeidslivsfaget på ungdomstrinnet i alle skular i landet frå hausten Fjell Ungdomsskule har vore ein pilot i utprøvinga av faget Målet har vore å utvikla kompetansearenaer der skulane, føresette og næringslivet samarbeider, samt å skape undervising som involverer og motiverer. Betre kopling mellom skule, samfunn og lokalt næringsliv skal stimulere til yrkesval som sikrar rekrutteringa i regionen Læringsarbeidet tek utgangspunkt i deltaking og samarbeid med fagpersonar i ulike bransjar, organisasjonar og næringar

18 Ingeniørutdanninga på Straume Færre søkjarar til subsea-studiet Undervassteknologi-studiet på Straume har færre søkjarar enn tidlegare, men er framleis ei av dei mest poulære ingeniørutdanningane i Noreg med toppscore i studentundersøking. Talet på søkjarar til bachelorstudiet var 14 prosent lågare i 2013 samanlikna med rekordåret Av dei 783 søkjarane i fjor, var det 183 som hadde utdanninga på Straume som førsteval. Året før var det 910 søkjarar og 218 ønskte seg til Straume. Berre 60 studentar får plass. - Sjølv om vi ser ein nedgang i søkjartala, er UVT Straume framleis ei av dei mest populære ingeniørutdanninga i landet. Det er svært gledeleg at UVT Straume kom ut med topp resultat i studentundersøkinga som vart gjennomført på alle høgskular i landet hausten 2013 i regi av NOKUT, seier studiekoordinator Dagfinn Blehr. Undersøkinga tok føre seg kvalitet i studiet, undervising, oppfølging og rettleiing. Florø Gode Sirklar var sentral i arbeidet med å få etablert ingeniørstudiet på Straume, som tok imot det første kullet med studentar i 2007 i AGR sine lokale. I 2011 fekk Gode Sirklar i oppdrag å finne nye lokale til utdanninga, og hausten 2012 flytta studentane inn i Straumeparken på nabotomta. Hausten 2013 opna Høgskolen i Bergen (HiB) ei ny ingeniørutdanning i undervassteknologi i Florø, etter modell av Straume. Det er no 267 søkjarar til studiet i Florø, men berre 20 av dei har Florø som førsteval, opplyser koordinator Dagfinn Blehr. Slit med å skaffe praksis Kvar student skal ha 17 dagar med praksis ute i ein bedrift med verkstad mot slutten av første studieår, men mange bedrifter vegrar seg for å ta på seg dette ansvaret. Å skaffe nok praksisplassar har vore ei utfordring heile vegen. I Florø er det ei særskild utfordring, fortel Blehr. - Det er eit lite industrimiljø i høve til Bergensregionen, ein slit derfor med å skaffe praksisplassar, seier han. Ingeniørpraksisen som studentane skal ha siste året, ordnar dei sjølve. Det viser seg at bedrifter som tek imot studentar i praksis, kan hauste gevinsten når dei nyutdanna skal søkje jobb. Mangel på lærarar Høgskolen i Bergen jobbar med å skaffe meir kvalifiserte lærarkrefter. Det er mangel på lærarar med bakgrunn frå subseaindustrien, men ôg lærarar i realfag. Ein avtale med FMC sikrar lærarkrefter til deler av studiet. Realfagundervisinga skjer i Bergen. - Studentane trivst i Straumeparken, men på grunn av lærarmangel på HiB må ein ofte samkjøre undervisinga med fleire klassar i Bergen. Reise fram og tilbake er ei utfordring, seier han.

19 Masterutdanninga Rekordmange tek masterutdanning Rekordmange subseastudentar søkte seg til masterutdanninga i undervassteknologi i Året før klarte ein knapt å fylle 20 plassar. Gode Sirklar samarbeida tett med Høgskolen i Bergen for å utvikla masterstudiet i undervassteknologi ved NTNU i Trondheim frå hausten Det 2-årige studieprogrammet gjev studentane kompetanse som er svært etterspurt av subsea-næringa i regionen vår. Vil utvide - Vi endra søkjargruppa og gjorde det mogleg for studentar med automatiseringsteknikk å søkje, medan vi utvida kapasiteten til 25 plassar, fortel professor Olav Egeland ved NTNU. - Det kom svært mange søknader, vi kunne tatt opp langt fleire. Det kjem til å vere stor subsea-verksemd i åra frametter og mange synest det er spanande. No har vi eit håp om å utvide ytterlegare med fleire plassar, seier Egeland. Han legg til at eit nytt laboratorium er avgjerande for å auke kapasiteten. Med midlar frå Norske Shell er NTNU i gong med å tilsetje ein ny professor, og det er ôg gjeve tilsagn om midlar til eit nytt laboratorium. - Eit program for forskingsbasert innovasjon skal styrkje doktorgradsutdanninga, som er sjølve motoren i forskinga på eit universitet. Dette vil igjen styrkje masterutdanninga og er viktig for norsk teknologiutvikling, seier Egeland. Norges Forskningsråd og tungvektarar som Statoil, Norske Shell og ABB er involvert i dette. Ny teknologi Subseaklynga på Ågotnes er verdsleiande på sitt felt. NCE Subsea satsar meir globalt enn nokon gong. Utfordringa for næringa dei neste åra vil vere å auke utvinninga av ressursane på havbotnen på best mogleg økonomisk og miljøvenleg vis. Til det treng ein ny teknologi. Føremålet med etableringa av masterstudiet var at alle subseastudentane skal fullføre masterutdanninga med oppgåver frå bedrifter her i regionen. Slik har det ikkje gått. Diverre er det framleis kun eit fåtal av studentane som vel å fullføre masterutdanninga i bedrifter i regionen Sotra og Øygarden, fortel Egeland. Berre 2-3 studentar har teke masteroppgåvene her i regionen kvart år sidan oppstarten av studiet. I Trondheim er det stor merksemd kring studiet, og professoren oppmodar bedriftene i Bergensregionen om å vere meir offensive og tilrå oppgåver.

20 Kompetansenettverk Vest Tettare kontakt gjennom nytt nettverk Kompetansenettverk Vest er eit samordningsorgan som koplar utdanning og næringsliv i regionen for å innfri behova i arbeidsmarknaden. Kompetansenettverk Vest vart etablert tidleg i Initiativtakaren Sotra Vidaregåande Skule og Vest Næringsråd gjekk i bresjen for å få etablert nettverket, og har fått ei rekkje sentrale aktørar frå bedrifter, kommunar, organisasjonar, høgare utdanningsinstitusjonar, offentlege etatar som Nav og Gode Sirklar med på laget. Møteplass - Vi såg at det mangla ein møteplass for kompetanseutvikling mellom offentlege og private institusjonar/bedrifter, der ein kan drøfte, planleggje og samordne tiltak og sjå kompetansebyggjing i samanheng med næringsutviklinga, seier assisterande rektor Erik Strøm ved Sotra vidaregåande skule. Han ønskjer at møteplassen skal føre med seg ny kompetanse, produktutvikling, ressursutnytting med meir. Moglege samarbeidspunkt er fleire, innan både grunnutdanning for vaksne og fagskule/høgare utdanning. Norskopplæring Mange verksemder nyttar seg av utanlandsk arbeidskraft. Kompetansenettverk Vest ønskjer å utarbeide ein «norskopplæringspakke» til arbeidsinnvandrarar frå EØS-området. Informasjon om HMS, kultur og språk: alt dei treng å vite for å kome i jobb. - Den obligatoriske norskopplæringa er ikkje nok, meiner VNR-leiar Per C. Aarsand. Etterutdanning, vidareutdanning, kursing og karriererettleiing av arbeidstakarar over 30 år er ei anna utfordring Kompetansenettverk Vest set fokus på. Det er framleis mange tilsette i private og offentlege verksemder som manglar formell grunnutdanning som til dømes fagbrev, fullført vidaregåande utdanning med meir. Samstundes aukar krava til sertifisering i bedriftene. Ressurssenter Skulen ønskjer å stille lokala sine til disposisjon for verksemder som vil nytte dei til bedriftsintern opplæring. - Skulen kan vere eit ressurssenter for lærarkrefter, uttrykte Strøm tidleg i prosessen. Andre tema ein ønskjer å setje fokus på i nettverket er fleire høgskuletilbod i regionen, praksisplassar i bedrift, samt tiltak for å gjere byggfaga og helsefaga meir attraktive slik at fleire unge vel yrkesutdanning. - Opplæringslova opnar for meir kreative opplæringsmetodar, det må vi nytte oss av, sa seniorrådgjevar Svein-Erik Røskeland i Hordaland fylkeskommune på ei av dei første samlingane.

21 Praksisnær utdanning Lærevillige forskarspirer Elevane på barnesteget i Fjell har fått sitt eige opplevingssenter på skulen. I «Newtonrommet» er det ikkje berre kunnskap som veks, men ôg motivasjon. Gode Sirklar har i ei årrekkje arbeidd for å gjere undervisinga meir praktisk retta. Det har resultert i ein ny måte å undervise på. Satsinga har omfatta heile skuleløpet frå barnehage til høgare utdanning. Dei to siste åra har Gode Sirklar, i samarbeid med Fjell kommune, sett på korleis Praksisnær Undervising kan revitaliserast for å motivere ungdom til yrkesval som matchar behova i næringslivet. Skulesjef Wilhelm Anglevik fortel at det har vore ein snuoperasjon i skulen, med svært gode resultat. - Tidlegare har det vore mykje fokus på bedriftsbesøk og kontakt med næringslivet. No har praksisnær undervising utvikla seg til å bli ein eigen veletablert drivkraft inne i skulen. Erfaringane er at denne undervisinga motiverer elevane, seier han. Utedag og Newtonrom Modellen er endra frå kontakt med verksemder til endra metodikk i undervisinga der ein no nyttar konkretisering og oppleving i læreprosessane. «Utedag» for første og andre-klassane og «Newtonrom» på alle barneskular har sett fokus på naturfaget gjennom oppleving og utprøving. Alle 4. klassingane vitjar «VilVite» i Bergen, der dei får forsterka motivasjon og praksisnær tilknyting i læreprosessen. - For elevar med særlege behov, har vi for nokre grupper på barnesteget, lagt vekt på praksisnær undervising gjennom opphald på gardsbruk og fiske, seier han.

22 Faget «Teknologi og Design», har ôg tilført skulen auka bruk av meir konkret undervising, medan auka bruk av digital undervising har forsterka elevane si forståing av tilhøve mellom teori og praksis, fortel prosjektleiar Sverre Konrad Nilsen i Gode Sirklar. Erstattar skulebøker med nettbrett I tett samarbeid med Vest Næringsråd har ungdomsskulane i Fjell utvikla det framtidsretta IKT-prosjektet «Utanfor bok(s)en», eit prosjekt som handlar om å ta i bruk digitale læringsplattformer med særleg vekt på å stimulere auka læring og interesse for realfag. To pilotklassar ved Tranevågen ungdomsskule skal ta i bruk nettbrett i undervisinga frå hausten Pilotprosjektet er støtta av Vest Næringsråd, med midlar frå Sparebanken Vest VNR-fondet. - Når det gjeld ungdomssteget er kontakten med næringslivet viktig, med tanke på yrkesval. Det er ôg viktig for å unngå fråfall på vidaregåande skule, seier Anglevik. Nytt helsefag Frå hausten 2014 set ein i gong eit nytt valfag der ein har fokus på helserelatert yrkesretning. Elevane får praksis på sjukeheim og omsorgssenter i kommunen. Fjell sine utfordringar knytt til «eldrebølgja» er bakgrunn for at ein ønskjer å motivere fleire unge til helserelatert utdanning. Fakta Fjell kommune vedtok i 2012 å vidareføre Praksisnær Undervising, og sette av midlar til dette etter ei grundig evaluering av satsinga Øygarden kommune planlegg å gjennomføre ei fornying av praksisnær utdanning i 2014, som ein del av handlingsplanen til kommunen I starten av 2011 gjekk marin næring i Sund saman med ungdomsskulen om eit systematisk program for dei tre klassestega. Satsinga på Praksisnær utdanning innan marin næring var så vellukka at Saksgruppe Næring og Utvikling (SNU) i Sund kommune hausten 2012 vedtok å vidareføre arbeidet

23 Pleie- og omsorgssektoren Bur seg på eldrebølgja Fjell banar veg for eldre i framtida med innovative løysingar som vil kunne bidra til ein best mogleg alderdom for eldre langt utover kommunegrensene. Foto: Vigleik Brekke, Fjell kommune Med ei forventa auke på tre gonger så mange eldre i 2040 enn i dag, står Fjell kommune framfor store utfordringar i åra som kjem. I desember 2012 vedtok kommunestyret samrøystes å setje i gang «Sjef i eige liv». - Dette prosjektet er blitt så stort at det vil kunne ha stor verdi, ikkje berre i Fjell, men ôg nasjonalt og internasjonalt. Totalkonseptet er unikt, seier prosjektleiar Janne Mo i Fjell kommune. Føregangskommune Med bistand frå Gode Sirklar er det gjort eit stort kartleggjingsarbeid som er bakgrunn for tiltaka som peikar seg ut. Kartleggjinga er oppsummert i ein rapport som mellom anna syner at eldre i Fjell ønskjer å bu heime, men at mykje må på plass for at dei skal kjenne seg trygge, fortel Line Barmen i styringsgruppa. Tiltaka omfattar mellom anna etablering av ein døgnbemanna aksjonssentral der eldre kan få informasjon og hjelp til alt frå straumbrot, hagestell og følgetransport. Her skal alt frå kommunale tenester til frivillig arbeid og betalingstenester vere koordinert på ein trygg og praktisk måte.

24 Nye næringsområder Prosjektet vil få innverknad på heile samfunnsutviklinga i Fjell, og skape marknad for nye næringsområder knytt til teknologi og produktutvikling, i tillegg til private tenester, fortel prosjektleiaren. Ein visningsbustad på Straume er utstyrt med alle tenkelege hjelpemiddel som er tilgjengelege i dag. Her skal tilsette i Fjell få opplæring, og folk kan få kome og sjå på onsdagar kl 13-14, men det krev påmelding. - I framtida vil ikkje kommunen kunne utføre alle naudsynte tenester i like stor grad med så mange hjelpetrengande. Men det er viktig at ein får hurtig og kompetent hjelp når ein er sjuk, seier Svein Fjelland, som ôg sit i styringsgruppa for forprosjektet. Innovative løysingar Målet med førprosjektet, som no nærmar seg slutten, har vore å teste ut innovative tenestemodellar knytt til velferd og eldre basert på funn frå kartleggjingsarbeidet. Husbanken har bidrege med eit tilskot på kroner, og frå Innovasjon Noreg har ein fått kroner til førprosjektet. Allereie til hausten kan hovudprosjektet kome i gang, med friske tilskotsmidlar - om alt går etter planen. - Gode Sirklar har vore døropnar mot Innovasjon Noreg, InnoMed og SINTEF. Gode Sirklar bidreg i prosjektgruppa med sin kompetanse og er såleis ein viktig partnar, seier Fjelland. Prosjektleiar Janne Mo, «Sjef i eige liv»