مدیریت دارایی ها PAS 55-1, PAS 55-2
عنوان و نام پديدآور: مشخصات نشر: مشخصات ظاهری: شابک: وضعیت فهرست نویسی: موضوع: موضوع: شناسه افزوده: شناسه افزوده: شناسه افزوده: شناسه افزوده: رده بندی کنگره: رده بندی دیویی: شماره کتابشناسی ملی: مدیر یت داراییها : 55-2 / PAS 55-1, PAS موسسه استانداردهای بر یتانیا مترجمان علی زواشکیانی محسن ر بیعی. تهران: آر یانا قلم ۱۳۹۲. ۱۴۵ ص. مصور جدول 9786006227870 فیپا مدیر یت دارایی مدیر یت ر یسک زواشکیانی علی ۱۳۵۶ - مترجم ر بیعی محسن ۱۳۶1 - مترجم موسسه استاندارد بر یتانیا British Standards Institution ۱۳۹۲ ۴ م/ HG۱۶۱۵/۲۵ ۱۰۶۸۱ /۳۳۲ ۳۳۷۱۳۶۴
مدیریت دارایی ها PAS 55-1 PAS 55-2 مترجمان: علی زواشکیانی محسن ربیعی
مدیریت دارایی ها PAS 55-1 PAS 55-2 نو یسندگان: موسسه استانداردهای بر یتانیا مترجمان: علی زواشکیانی محسن ر بیعی و یراستار: رضا آزادگان اجرای روی جلد: دار یوش گل سرخی صفحهآرا: دار یوش گل سرخی چاپ: واژه پرداز اندیشه شمارگان: 1500 نسخه شابک: 978-600-6227-87-0 چاپ اول: زمستان 1392 ناشر: آر یانا قلم همه حقوق برای گروه پژوهشی صنعتی آر یانا محفوظ است و هرگونه تقلید و استفاده از این اثر به هر شکل بدون اجازه کتبی ممنوع است. نشانی: خیابان سهروردی جنوبی خیابان مالیریپور غر بی پال ک 37
مقدمه ناشر طی سالهای اخیر سرمایهگذاریهای بسیاری در زمینه ساخت و توسعه ز یرساختهای کشور مانند سدها نیروگاهها کارخانجات پتروشیمیها پاالیشگاه و... شده است. در این شرایط مدیر یت این داراییها و حفظ و نگهداری مناسب از این سرمایههای عظیم ملی از جمله چالشهای فراروی سازمان است و توسعه این دانش از الزامات اولیه حرکت در این مسیر میباشد. مدیر یت دارای یهای فیز یکی امروزه با هدف افزایش بازدهی سرمایه و سودآوری و همچنین حفظ و پایداری سرمای هگذاری وکاهش پیامدهای محی طز یستی و اجتماعی آن تبدیل به یک دانش با هو یت مشخص شده است که خوشبختانه این مهم از سوی مدیران به خوبی درک شده است و حضور آنان در برنامههای آموزشی مدیر یت داراییهای فیز یکی و نگهداری و تعمیرات حا کی از این توجه است. با این وجود منابع مکتوب و استانداردهای تخصصی در این حوزه به شدت محدود میباشد. گروه پژوهشی صنعتی آر یانا با تعامل با مرا کز علمی و حرفهای این حوزه مانند دانشگاه تورنتو و برگزاری دوره های آموزشی تخصصی و انتشار کتابهای این حوزه تالش نموده است سهمی شایسته در این زمینه داشته باشد که ترجمه استانداردهای حاضر از جمله این فعالیتها است. کتاب حاضر حاصل تالشهای استاد گرامی جناب آقای دکتر علی زواشکیانی و همکارانشان میباشد. ایشان دکترای خود را در رشته مدیر یت داراییهای فیز یکی از دانشگاه تورنتو در یافت کردهاند و هماکنون مدیر آموزش و پروژههای مشاوره مرکز بهینهسازی نگهداری و تعمیرات )C-MORE( میباشد. امیدوار یم این استانداردهای و سایر تالش های انجام شده در راستای توسعه این دانش نقش بهسزایی در توسعه علمی و صنعتی کشور عز یزمان ایران داشته باشد در پایان از همه دوستان و همکارانی که در تهیه و انتشار این کتاب همراه ما بودند کمال تشکر را دارم. سمیه محمدی مدیر عامل انتشارات آر یانا قلم
مقدمۀ مترجم شاید معرفی واژۀ»مدیر یت داراییهای فیز یکی«در ایران به حدود 12 سال پیش برگردد هنگامی که شرکت آر یانا برای اولین بار اقدام به برگزاری دورۀ جامع 8 روزه مدیر یت داراییهای فیز یکی با حمایت علمی دانشگاه تورنتو نمود. این دوره شامل همۀ موضوعاتی است که بعدها در این راهنما که مالحظه مینمایید توسط انجمن مدیر یت داراییهای بر یتانیا آورده شد. در واقع»مدیر یت داراییهای فیز یکی«ادامۀ روند تکاملی نگهداری و تعمیرات است که به مرور زمان رشدیافته و امروزه به صورت یک شاخۀ مدیر یتی پویا در آمده است که سعی دارد با بکارگیری استراتژیهای کالن روشهای مدیر یت منابع انسانی مدیر یت خر ید تجهیزات بهرهبرداری نگهداشت تأمین قطعه اندازهگیری عملکرد ر یسک و... حداکثر ارزش ممکن را در بلندمدت از داراییهای سازمان به دست آورد. این شاخه چنان اهمیتی یافته است که امروزه شرکتهای مشاورۀ استراتژ یک برتر دنیا مانند مکینزی به طور مجزا به ارائۀ مشاوره در این زمینه میپردازند. توضیحات بیشتر در مورد چیستی مدیر یت داراییهای فیز یکی را موکول به مطالعۀ این کتاب و کتابهای مشابه توسط خواننده میکنم واز توضیح بیشتر خودداری میور زم. با توجه به متن سنگین این استاندارد که ترکیبی از اصطالحات فنی و مدیر یتی به ز بان انگلیسی با گرایش بر یتانیایی است تالش ز یادی به عمل آوردهایم که ترجمۀ آن برای خواننده تا حد امکان ساده و به دور از ترکیبات پیچیده باشد. بااینحال آ گاهیم که ترجمه هر قدر هم دقیق باشد همیشه نمیتواند اصل مطلب را کامل بیان کند و پیشاپیش از خوانندگان محترم برای مشکالت احتمالی عذر خواسته و منتظر نظرها و پیشنهادهای ارزشمندتان هستیم. برای این منظور ایمیلی در نظر گرفته شده است که میتوانید از طر یق آن ما را از نقطه نظراتتان مطلع نمایید: books@pamco.co از سختی کار چنین متنی گفته شد و باید اذعان کرد که این کار به تنهایی قابل انجام نبود. در این باره تشکر ویژۀ من به آقای محسن ربیعی بهعنوان دیگر مترجم کتاب که در تمامی مراحل به طور جدی درگیر بوده و زحمات فراوانی کشیده است و آقای مهندس رضا آزادگان بابت و یرایش ترجمۀ کتاب تعلق میگیرد. همچنین قدرشناس تمام اشخاص حقیقی و حقوقی هستیم که ما را در این مسیر همراهی نمودهاند و امیدوار یم که متن تهیهشده کمکی هر چند اندک به توسعۀ صنعتی و علمی کشور نموده و رضایت جامعۀ مدیر یت داراییهای فیز یکی کشور را جلب نماید. علی زواشکيانی ali.zuashkiani@utoronto.ca
مترجم توضیحات 1 میکند: یف تعر چنین را PAS یتانیا بر استانداردهای مؤسسۀ درخواستدهنده سازمانهای نیاز از برخاسته که است تضمینی و مقدماتی استاندارد نوعی PAS راهنما این در است. شده تدوین یتانیا بر استانداردهای مؤسسۀ دستورالعملهای با مطابق و است مؤسسۀ تأیید مورد راهنمای نوعی یکدیگر همکاری با تا شدند آورده هم گرد اصلی ذینفعان ایجاد منظور به را یتانیایی بر استاندارد یک کارکردهای تمام که کنند تهیه را یتانیا بر استانداردهای سال دو از بعد راهنما این دارد. حرفهای رفتار آئینهای و تولیدی الگوهای یتی مدیر سیستمهای میشود. تصمیمگیری یتانیا بر رسمی استاندارد به آن ارتقای بارۀ در و میشود بازنگری تأیید صورت در و استفاده سال دو از بعد که است استاندارد از پیش مرحلۀ نوعی PAS است آشکار که چنان لذا واژهنامهای ایران استاندارد ملی سازمان نامید. عمومیراهنمای را آن میتوان لذا میشود استاندارد به تبدیل اصطالح 5«شماره ملی استاندارد»واژهنامۀ در است. دسترسی قابل 2 سازمان این تارنمای از که است کرده منتشر به را اصطالح این وضع از ارادهشده معنای که است شده ترجمه عموم«برای دسترسی قابل یژگیهای»و به PAS نمیرساند. دقیق طور»مقررات نیز و 5«شماره ملی استاندارد»واژهنامۀ الکترونیکی فایل دو از راهنما این تخصصی واژگان ترجمۀ در بر که گرفتهایم بهره 1386( فروردین سوم )تجدیدنظر ایران«ملی استانداردهای نگارش شیوۀ و ساختار به بوط مر شدهاند. منتشر ایران استاندارد ملی سازمان تارنمای روی معادل است. شده استفاده maintenance انگلیسی واژۀ برابر در»نگهداشت«واژۀ از راهنما این در اینکه دیگر که چرا است مفهوم در دستکاری نوعی که است )تعمیرونگهداری( تعمیرات و نگهداری واژه این برای مرسوم آن نشاندن بنابراین و... و روغنکاری تمیزکاری یض تعو مانند است نگهداری بخشهای از یکی فقط تعمیر معنا همین در نگهداشت عبارت از دیگری مترجمان هم پیشتر البته نیست. توجیهپذیر نگهداری واژۀ کنار در کردهاند. استفاده دوم بخش و الزامات حاوی اول بخش که است شده تهیه بخش دو در راهنما این که باشند داشته توجه خوانندگان دوم بخش در است. شده ترجمه»باید«جا همه در shall واژۀ )PAS )55-1 اول بخش در توصیههاست. متضمن هرچند شود استفاده استبهتر و میشودتوصیه عبارات از موارد تمام در که بوده این بر سعی نیز )PAS )55-2 بخش این در الزامی هیچ و است should همان منظور شده استفاده»باید«عبارت از بانی ز ضرورت به گاهی گر ا شدهاند. ترجمه»میتواند«گاهی و استممکن گاهی can و may واژههای نیز ندارد. وجود 1. http://shop.bsigroup.com/navigate-by/pas: A Publicly Available Specification (PAS) is a sponsored fast-track standard driven by the needs of the client organizations and developed according to guidelines set out by BSI. Key stakeholders are brought together to collaboratively produce a BSI-endorsed PAS that has all the functionality of a British Standard for the purposes of creating management systems, product benchmarks and codes of practice. After two years the PAS is reviewed and a decision is made as to whether it should be taken forward to become a formal British Standard. [accessed 26 February 2013] 2. http://www.isiri.org/portal/home/default.aspx?categoryid=2062a59b-e859-45e7-83c7-1c74fb4cad7b [accessed 26 February 2013]
ف ه ر س ت بخش اول راهنمای مدیریت بهینۀ داراییهای فیزیکی) 55-1 )PAS...11 پیش گفتار...13.0 مقدمه )Introduction( 15... 1.0. مدیر یت دارای یها چیست (? Management (What Is Asset...15.2.0 انواع دارایی Assets( )Types of 16....3.0 نیاز به سیستم مدیر یت داراییها System( 17...)The Need for an Asset Management.4.0 ساختار سیستم مدیر یت داراییها System( )The Structure of an Asset Management 18....5.0 استفاده از این راهنما 55( )Application of PAS 21... 6.0. یکپارچگی با سایر سیستمهای مدیر یتی System( 22...)Integration with Other Management.1 دامنۀ کاربرد )Scope( 24....2 منابع Publications( )Reference 25....3 اصطالحات و تعاریف Definitions( )Terms and 25....1.3 داراییها 25...)Assets( 2.3. مدیر یت داراییها Management( 25...)Asset.3.3 اطالعات مدیر یت داراییها Information( )Asset Management 26....4.3 سیستم اطالعات مدیر یت داراییها System( )Asset Management Information 26... 5.3. اهداف عینی مدیر یت داراییها Objectives( 26...)Asset Management.6.3 عملکرد مدیر یت داراییها Performance( )Asset Management 26....7.3 برنامۀ مدیر یت داراییها Plan( )Asset Management 26... 8.3. سیاستهای مدیر یت داراییها Policy( 26...)Asset Management.9.3 استراتژی مدیر یت داراییها Strategy( )Asset Management 28... 10.3. سیستم مدیر یت داراییها System( 28...)Asset Management.11.3 مجموعۀ داراییها Portfolio( )Asset 28...
فیزیکی داراییهای بهینۀ مدیریت راهنمای اول بخش 28... )Asset System( داراییها سیستم.12.3 28... )Audit( ممیزی.13.3 29... )Contracted Service Provider( قرارداد طرف خدماتدهندۀ.14.3 29... )Corrective Action( اصالحی اقدام.15.3 29...)Critical Assets/Asset Systems( حیاتی داراییهای سیستمهای و داراییها 16.3. 29... )Effectiveness( اثربخشی.17.3 29...)Efficiency( کارآمدی.18.3...29 )Enablers (Asset داراییها()) Management یت )مدیر توانمندسازها 19.3. 29... )Functional Policy( کارکردی سیاستهای.20.3 30... )Life Cycle( عمر چرخۀ.21.3 30... )Nonconformity( انطباق عدم.22.3 30... )Optimize( بهینهسازی.23.3 30... )Organization( سازمان.24.3 30...)Organizational Strategic Plan( سازمانی یک استراتژ برنامۀ 25.3. 30... )Preventive Action( پیشگیرانه اقدام.26.3 31... )Procedure( یه رو.27.3 31... )Process( فرایند.28.3 31... )Record( سابقه.29.3...31 )Risk Management( یسک ر یت مدیر 30.3. 32...)Stakeholder( ذینفع.31.3 32...)Sustainable( پایدار.32.3 32...)Sustainable development( پایدار توسعۀ.33.3 32... )Top Management( ارشد یت مدیر.34.3 33...)Asset Management System Requirements( داراییها مدیریت سیستم الزامات.4 33... )General Requirements( عمومی الزامات.1.4 33... )Asset Management Policy( داراییها یت مدیر سیاستهای.2.4 34... )Asset Management Strategy, Objectives and Plans( داراییها مدیریت برنامههای و عینی اهداف استراتژی.3.4 38... )Asset Management Enablers and Controls( داراییها یت مدیر توانمندسازهای و کنترلها.4.4 45...)Implementation of Asset Management Plans( داراییها یت مدیر برنامههای اجرای.5.4...47 )Performance Assessment and Improvement( عملکرد بهبود و یابی ز ار 6.4. 50... )Management Review( یت مدیر بازنگری.7.4...52 )اطالعاتی( الف پیوست...55 کتابشناسی 9
مدیریت دارایی ها بخش دوم دستورالعملهایی برای اجرای بخش اول )55-2 )PAS...57 پیش گفتار...59.0 مقدمه 60... 1.0. مدیر یت داراییها چیست...60 2.0. ابعاد مدیر یت منسجم داراییها...60 3.0. توانمندسازهای مدیر یت خوب داراییها...62 4.0. تصمیمگیری در مدیر یت داراییها...62 5.0. ر یسکهای مرتبط با داراییها...63.6.0 پایداری 63... 7.0. چالشهای مدیر یت داراییها...64 8.0. انواع داراییها...65 9.0. سیستم مدیر یت داراییها...66 1. دامنۀ کاربرد...70.2 مراجع 70... 3. اصطالحات و تعاریف...71 4. الزامات سیستم مدیریت داراییها...71 1.4. الزامات عمومی...71 2.4. سیاستهای مدیر یت داراییها...74 3.4. برنامهها اهداف عینی و استراتژی مدیر یت داراییها...77 4.4. کنترلها و توانمندسازهای مدیر یت داراییها...95 5.4. اجرای برنامههای مدیر یت داراییها...123 6.4. ار ز یابی و بهبود عملکرد...132 7.4. بازنگری مدیر یت...149 کتابشناسی...151 10
بخش اول راهنمای مدیریت بهینۀ داراییهای فیزیکی PAS 55-1
فیزیکی داراییهای بهینۀ مدیریت راهنمای اول بخش گفتار پیش صنعت تقاضای به پاسخ در و 2004 در بار اولین برای 1 همگان برای دسترس قابل راهنمای این سازمانهایی برای )PAS( راهنما این شد. منتشر یها دارای یت مدیر برای استانداردی برای اهداف به آنها دستیابی در حیاتی یا اصلی عامل یکی فیز داراییهای که دارد کاربرد روزافزون بینالمللی اجماع از نشان )PAS( راهنما این 2008 ویرایش است. بوکارشان کس دارد. یکی فیز داراییهای قبیل این یت مدیر در نیاز مورد خوب شیوههای برای یکپارچگی و هماهنگی تسهیل بهمنظور و یتی مدیر سیستم مرتبط استانداردهای سایر با سازگاری از اطمینان برای حاوی که راهنمایی کنیم استانداردسازی راهنما یک قالب در را داراییها یت مدیر که رسیدیم نتیجه این به دادن جای معیار میدهد. ارائه را اصلی الزامات از خالصهای و داراییهاست یت مدیر اجرای دربارۀ اطالعاتی بود. خواهد ناقص داراییها یت مدیر سیستم آنها بدون که است بوده این راهنما این در اشاره مورد الزامات BS و BS EN ISO 14001 همچون بردی پرکار استانداردهای نظیر که 2 ایزو آشنای ساختار بر است مبتنی راهنما این الف(. پیوست )نک: است OHSAS 18001 است: شده منتشر بخش دو در راهنما این و PAS ( )55-1 یکی فیز داراییهای بهینۀ یت مدیر راهنمای 1: بخش.)PAS )55-2 اول بخش اجرای برای دستورالعملهایی 2: بخش گذار وا صالحیت دارای و مجرب افراد به آن مفاد اجرای که دادهایم قرار این بر را فرض راهنما این تهیۀ زمان در است. شده تهیه آنها استفاده برای راهنما این که افرادی یعنی شد خواهد مشاوره بی سازمانهای مشورت با راهنما این است. شده تهیه داراییها یت مدیر زمینۀ انتشار اطالعات میشود. اجرایی 2008 سپتامبر 15 یخ تار از راهنما این شود. گرفته نظر در بریتانیایی استانداردی نباید راهنما این جایگزینی در متبحر و فعال صنایع در حاضر افراد از های گسترد طیف و متعدد نالمللی منسوخ که هاند شد PAS 55-2:2004 و PAS 55-1:2004 ین جایگز PAS :55-2 2008 و PAS 55-1:2008 راهنماهای گشتهاند. 1. Publicly Available Specification (PAS) 2. BS ISO 13
مدیریت داراییها یادآوری : استاندارد زمانی منسوخ اعالم می شود که محتوای آن با مقررات جدید (در قالب استانداردی جدید) جایگزین شده ولی هنوز به صورت تجاری به آن نیاز است یا مر تبط (با نوعی فناوری صنعت یا فرایند خاص) است. چنین سندی اگر چه جایگزین شده اما باطل نمی شود. ضوابط نگارش مفاد این راهنما با حروف عادی نوشته شده اند. الزامات این راهنما در جمله هایی بیان شده اند که در آن ها واژۀ «باید» 1 به کار رفته است. مطلب های تفسیری و توضیحی و به طورکلی هر نوع مطلب اطالعاتی 2 عمومی به شکل ایرانیک (مورب) 3 نوشته شده اند و عنصر اصلی 4 این راهنما تلقی نمی شوند. مالحظات حقوقی و قراردادی قرار نیست این راهنما شامل تمام مفاد الزم برای قراردادها باشد. کاربرد صحیح این راهنما بر عهدۀ کاربران است. پیروی از این راهنما مصونیت از الزامات قانونی را در پی نخواهد داشت. 1. Shall 2. Informative 3. Italic 4. Normative 14
فیزیکی داراییهای بهینۀ مدیریت راهنمای اول بخش )Introduction( مقدمه.0 (What Is Asset چیست (? Management داراییها مدیریت.1.0 است: شده یف تعر صورت این به 2.3 بند در داراییها یت مدیر راهنما این اهداف برای اه هنی هز نیز و داراییها سیستمهای و داراییها آنها یق طر از سازمان که هماهنگ و منظم فعالیتهایی و شیوهها بهینه طور به سازمانی یک استراتژ برنامۀ تحقق هدف با داراییها عمر چرخۀ طی در را آنها عملکرد و یسکها ر و میکند. یت مدیر پایدار و میشود: یف تعر چنین 25.3 بند در نیز سازمانی یک استراتژ برنامۀ کسبوکار تهای سیاس ارزشها یت مأمور مانداز چش شامل و از برگرفته که سازمان بلندمدت جامع برنامۀ میشود. سازمان یسکهای ر یت مدیر و عینی اهداف ذینفعان الزامات تحقق و ارزش بیشینهسازی به قادر را سازمان که است منظم یکردی رو نیازمند داراییها یت مدیر مؤثر اجرای شامل اول وهلۀ در کار این میکند. آنها عمر چرخۀ طی در داراییها یت مدیر یق طر از خود یک استراتژ اهداف اتخاذ نیز و آنها از نگهداری و بهرهبرداری شیوۀ بهترین تحصیل یا ایجاد جهت مناسب داراییهای تعیین میشود. نوسازی و کردن خارج رده از اسقاط بهینۀ ینههای گز از: عبارتند خاصی ترتیب بدون داراییها عمر چرخۀ بهینۀ یت مدیر اصلی مزایای نیاز مورد استانداردهای به خدمات یا محصول ارتقای بر نظارت و عملکرد بهبود از مشتری رضایتمندی افزایش سالمت و ایمنی یستمحیطی ز عملکرد ارتقای رشد و هگذاری سرمای بازگشت افزایش بلندمدت یزی برنامهر و اطمینان عملکرد پایداری محدود مالی تأمین نظام یک در 1 پول برای زش ار ین بهتر دادن نشان توانایی حقوقی و نظارتی و قانونی انطباق دادن نشان برای کنترل تحت و سیستماتیک فرایندهای برای نیاز مورد مستندات دادن نشان هدف با شفاف 2 ممیزی اجرای برای الزم مستندات ایجاد و تها شرک امور اداره و یسک ر یت مدیر بهبود آنها با مرتبط یسکهای ر و اتخاذشده تصمیمات درستی رضایتمندی خدمات یا کاال عرضۀ قابلیت بهبود سهامداران زش ار افزایش شامل آن مزایای که شرکت اعتبار بهبود و میشود تأمین زنجیرۀ از مؤثرتر و کارآمدتر ید خر نیز و کارکنان بیشتر میگیرد. قرار نظر مد آنها عمر چرخۀ طی در یها دارای یت مدیر در فعال بهطور پایدار توسعۀ اینکه اثبات توانایی همراه داراییها یت مدیر سیستم و طراحی در کلیدی اصول و یژگیها و از تعدادی هکارگیری ب با اغلب یتهایی مز چنین شدهاند. کاوی وا بیشتر 2-55( PAS( دوم بخش در موارد این 1 ( شکل )نک: هستند 1. Value-for-money 2. Audit trail 15
- (Types of Assets...
- (The Need for an Asset Management System.
- (The Structure of an Asset Management System.
- 1
-
(Application of PAS 55. PAS 55-2 PAS 55-2)
.. Integration with Other Management) (System PAS 99 1