GREINARGERD UM VEDURFAR

VEDURSTOFAISlANDS GREINARGERD UM VEDURFAR vegna skipulags Åslands og Setbergslands i HafnarfirOi eftir FJosa Hrafn SigurOsson og Markus Å. Einarsson Reykjavik 1979

GREINARGERD UM VEDURFAR VEGNA SKIPULAGS ASLANDS OG SETBERGSLANDS f HAFNARFIRDI INNGANGUR Su greinargerl5, sem her fer a eftir er tilkomin vegna beil5ni skipulagsnefndar Hafnarfjarl5ar fra 20. september 1977 um oflun vel5urfarsgagna vegna væntanlegs skipulags Aslands, en s{l5ar kom Setbergsland einnig til umfjollunar. f tillogu um hvernig al5 pessu skyldi stal5il5 var gert ral5 fyrir al5 samin yrl5i skyrsla um vel5urfar skipulagssvæl5isins, auk pess sem komil5 yrl5i a { skamman t{ma vindattar- og vindhral5amælingum a einum stal5 a svæl5inu svo og urkomumælingum a ol5rum stal5 syl5st og austast a pv{. Var r{kt haft { huga al5 vel5urfaril5 er al5eins einn fjolmargra patta sem ahrif hafa a akvarl5anir tengdar skipulagi og pv{ astæl5a til al5 stilla kostnal5i {hof. Varl5 ur al5 einn vindattar- og vindhral5ariti var settur upp norl5an vil5 Asfjall, skammt ofan kartoflugarl5a, sem par teygja sig nokkul5 upp eftir hl{l5inni. Var stal5urinn valinn { samral5i vil5 bæjarv!"rkfræl5ing og byggingafulltrua. Einnig voru allt aril5 1978 gerl5ar urkomumælingar vil5 Hamranes, a flot nel5an vil5 sorphaugana, til samanburl5ar vil5 al5ra mælistal5i Vel5urstofunnar a h6ful5 borgarsvæl5inu. Auk almenns yfirlits um vel5urfar svæl5isins verl5ur her a eftir greint fra nil5urstol5um pessara mælinga.

HITAFAR Metalhiti svætisins f l. tihlu er syndur metalhiti einstakra manata og Reykjav{k og V{tista5i { Hafnarfirti. arsmetalhiti fyrir l. tafla Metalhiti 1931-196G, c t'.. I' "I'........ Jan. yebr. Marz Ap. Mal JUnI Jull Ag. Sept. Okt. Nov. Des. Ar Reykjav{k -0.4 -O.l l.s 3.16.99.511.210.88.64.92.60.95.0 V{IS i s t a5i r - O. 7 - O. 3 l. 5 3. O 6. 9 9. 9 I I. 6 I o. 9 8. 4 5. O 2. 5 O. 3 4. 9 Talurnar syna a'o l{till munur er a hitafari pessara tveggja sta'oa og rna reyndar almennt segja a5 hitafar s~ svipais a allu hqfulsborgarsvæ5inu a5 sleppturn peim hitamun sem { bjartvitri og hægvitri vertur vegna landslagsahrifa og vikils vertur at s{tar. Pa er r~tt a5 vekja athygli a pvc a5 hiti lækkar a5 jafna5i um 0.6 C fyrir hverja 100 m, sem upp er fari5 og getur petta stundum haft synileg ahrif a pv{ svæ5i sem h<:r er til umræ5u, par et land hækkar nokku5 inn fra strandinni. Hitabreyting sem at jafna5i vertur met vaxandi fjarlægt fra sjo gæti e. t. v. einnig haft merkjanleg ahrif, en pa varla ykja mikil { pessu tilviki. pau ahrif eru a pa lund at heldur kolnar me5 vaxandi fjarlægt fra sjo a5 vetrarlagi en hlynar at surnariagi. Velpekkt dæmi um ahrif hitabreytinga met hæ5 og at einhverju leyti met vaxandi fjarlæg5 fra. sjo er t{tari snjor og haika { Breitholts- og Arbæjarhverfum { Reykjav{k en { hverfum vestar {borginni. H~r kemur reyndar einnig til, a5 urkoma fer vaxandi til sutausturs a hafutborgarsvæ<5inu. Reikna rna me5 sviputum ahrifum sutaustan nuverandi bygg5ar { Hafnarfir5i. Hitafar eftir landslagi Kalt loft er pyngra en hlytt og streymir pvi æt{5 til lægstu sta5a likt og vatn. Lægtum, dalbotnum og flatlendi er pv{ meiri hætta biiin af næturfrostum a5 sumarlagi og raunar næturkulda a allum arst(mum en hallandi

3 landi. StaCibundin ahrif af pessu tagi vercia einkum aberandi i l~ttskyjuciu veciri ecia heicirikju, pegar {,tgeislun fra jarciaryfirborcii ræciur rikjum, p. e. elngongu at) næturlagi a surnrin, en jafnvel a.11an solarhringinn um micijan vetur, pegar dagsbirtu nytur ekki aci marki. Kuldi vi'ci jorci i lægcium og a flatlendi verciur einkum i hægum vindi ",Cia logni, pvi ad ella veldur vindu rinn pvi ad kalda 10ftii5 blandast mildara lofti ofar svo ao kuldaahrif vici joro veroa l{til., Sem dæmi um stacibundinn hitamun af pessu tagi ma nefna, aci sumarii5 1971 voru a Akureyri geri5ar lagmarkshitamælingar a 22 stooum ao beioni peirra sem pa unnu ao skipulagi nys hverfis uppi a Brekkunni. Var reynt... t'.. '" ad mæla a lygnum og heli5nkum nottum, en pa kemur sem fyrr sagcii mismunandi hætta a næturkulda best i ljos. Syndu nii5urstoour ai5 hitaskilyroi og frosthætta eru talsvert breytileg a svæi5inu. Langmest er hætta a næturkulda annars vegar a flotu og vægt hallandi landinu uppi a Brekku og svo hins vegar a flatlendinu niour undir fjoru. Minnst er hætta aftur a moti ofarlega i Brekkunni og pegar kemur upp i hlii5ina ofan via hia "iginlega bæjarstæi5i. pegar lygnt var og l~ttskyjai5 munai5i 5-6 C a lagmarkshita a mildustu og koldustu mælistoi5um, pott munur væri litill sem enginn i alskyjui5u vei5ri. Vitao er og reyndar stai5fest mei5 mælingum, aci oroii5 getur 4-5 kaldara i botni Laugardals i Reykjavik en ofarlega i Laugarasi. Veldur petta stundum talsvercium erfii51eikum hja peim sem annast skr{,i5garoinn par i dalnum, og einnig mun petta vera aoalastæi5a pess ai5 Gari5yrkjuf~lag fslands hafnacii a sinum tima tilboi5i um land i dalnum fyrir starfsemi sina. Vettvangskonnun a py{ skipulagssvæoi sem h~r er til athugunar potti ekki gefa astæou til s~rstakra hitamælinga a svæoinu. R~tt er pa ad benda a flatneskju i Lækjarbotnum og i framhaldi af pvi i Stekkjarhrauni ad Hraunbergsvegi. Par ma vii5 pær ai5stæour sem ad framan var lyst b{,ast vii5 meiri næturkulda ai5 sumarlagi en annars stai5ar a skipulagssvæciinu. Svipai5 ma segja um flatneskjuna vid Astjorn og par fyrir vestan. Af svæi5um sem sii5ar kunna ad koma til athugunar ma benda a hin flotu hraunasvæ'c5i sunnan vits' Grisanes og Harnranes og dalverpit5 anstur a'5 Hvaleyrarvatni. Athygli skal ai5 lokum vakin a pvi ai5 hitamunur af pessu tagi ver5ur ai5eins vii5 pær s~rstoku ai5stæi5ur sem lyst var h~r ai5 framan. Rett er

4 hins vegar a5 hafa i huga a5 ymis pau svæ5i par sem hætta er hva5 mest a næturkulda a5 sumarlagi geta jafnframt i go5vi5ri a5 degi til veril5 skjolsælli og par me5 hlyrri en onnur svæ5i. Einnig rna benda a a5 par sem landi hallar moti su5ri og solu ver5ur hamarkshiti al5 deginum hærri en i nor5urhli5um og eru su5urhli15ar pvi mun hagstæ5ari. URKOMA Urkoma a svæ5inu.,.,,. ". "... Vita" er a5 urkomumagn eykst verulega fra ReykjaVIk og nagrenni 1 til Blafjallasvæ5isins i su5austri. Ma sem dæmi nefna a5 me5alarsurkoma ]931-]960 a Reykjavikurflugvelli er 805 mm, um 900 mm vil5 Ellil5aar, ]037 mm a Rjupnahæl5, en aftur a moti er tali5 a5 arsurkoma 1 fjalliendinu fra Hveradolum til Blafjalla s~ um el5a yfir 3000 mm. att f Reykjavik og par rett fyrir sunnan og austan eru nu 6 ve15ursto5var sem mæla urkomu allt ari5, p. e. Vel5urstofan i Reykjavik, Ellil5aarsto5, Rjupnahæ5, Holmur, Vifilsstal5ir og Straumsvik. Mel5altol eru einnig til fyrir Vi5ista5i i Hafnarfirl5i, en par var um alllangt skei5 vel5ursto5. pratt fyrir pennan fjolda stoava er ekki vitaa mea nægilegri vissu, hvar aukning urkomu til sul5austurs hefst aa ra5i og hversu or su aukning er t. d. i grennd via Hafnarfjor5. par el5 nanari vitneskja um petta hlytur a5 teljast bryn fyrir skrifstofu bæjarverkfræ5ings, pegar bygg5in og par me5 frarennsliskerfi teygir sig austur a boginn, potti rett aa setja upp einn urkomumæli su5austantil a pvi svæai sem her er til umfjollunar. Reyndist hagkvæmt aa setja mælinn a flat rett sunnan sorphauganna vi5 Hamranes, og annaaist eftirlitsmaaur par mælingar allt ari5 1978. Urkomumælingar via Hamranes 1978 og via nalægar stol5var samanburl5ur f 2. toflu rna sja manal5ar- og arsurkomu ari5 1978 vi5 Hamranes og til samanburc5ar einnig fyrir a'5rar ve15urstotivar a svæt')inu. f Hei5mork (vil5 Thorgeirssta5i) er mæld urkoma manul5ina mai-okt. og reyndist hun ari5 1978 vera samtals 753.8 mm.

5 R~tt er aci geta pess at5 {,rkoma arit5 1978 var i Reykjavik 83% af met5allagi aranna 1931-1960 og a Rjupnahæt5 77%. IT ".,... ut fra arsgildum framangreindrar toflu rna reikna, at5 urkomumagn vit5 Hamranes arit5 1978 var: 141. 8% af urkomu i Reykjavik, 116. I % af {,rkomu i Ellit5aarstbt5, 118.90/0 af urkomu a Rj{,pnahæt5, 91.3% af urkomu a Holrni, 115. 3 % af urkomu a Vifils stmum og 109. 7 % af urkomu i Straumsv{k. Manut)ina rna{ - oktober reynclist sva urkoma vit) Hamranes vera 68.7 % af {,rkomu sama tlmabils i Heit5mbrk. Å. l. mynd eru arsgildi, allra stbt5va teiknut5 inn og rna par glbggt sja, hvernig ~rkoman vex til austurs og sut5austurs. Gagnlegt er i framhaldi af pessu at5 lita a {,rkomu met5allagstimabilsins 1931-1960. Til eru met5altbl pess timabils fyrir Reykjavikurflugvbll, Ellit5aarstM, Rjupnahæt5 og Vit5istat5i l Hafnarfirt5i. Ut fra mælingum fra Straumsvlk 1971-1977, Holmi 1962-1977 og VifilsstMum 1964-197'( hefur met5allag pessara stbt5va verit5 aætlat5. Ennfremur var met5alarsurkoma vit5 Hamranes aætlut5 met5 samanburt5i vit5 Rjupnahæt5, Vlfils stat5i og Straumsvlk, en taka vert5ur pa tblu, 1222 mm, met5 stakri var{,t5, par et5 einungis er byggt a mælingum l eitt ar. Engu ai5 slt5ur gefur hlin mikilvæga vlsbendingu. f 3. tbflu er skrat5 manat5ar- og arsurkoma 1931-1960 l samræmi vit5 pai5 sem ai5 framan greli1lr. Einnig synir 2. mynd arsurkomu 1931-1960 a svæoinu. Meginsvipur kortsins er sa sarni og il l. rnynd, en urkomutblur eru hærri, par et5 arit5 1978 var fremur lirkomulltit5. Til stui5nings hinni mjbg svo augljosu aukningu {,rkomu til austurs og sut5 austurs skulu h~r tilgreind einst6k dærni um s~rstakar urkornumælingar sem framkvæmdar voru skamman tlma i senn a arunum 1962-1964 a nokkrum stbi5um met5fram Sut5urlandsvegi og Reykjanesbraut og l Heit5mbrk. Var mælt met5 einfbldum {,rkomumælum af Pluvius-gert5. Met5fram Sut5urlandsvegi akaflanum Å.rbær _ SVlnahraun voru gert5ar mælingar l okt. 1962 og ag. -okt. 1963. f Å.rbæ reyndist lirkoma sky. pessum mælingum vera 125 % af urkomu a Reykjavlkurflugvelli, vit5 BaIdurshaga 156 %, Holm 171 '/0, Gunnarsholma 190 % og Lækjarbotna 223 %. f SVlnahrauni var lirkoman ori5in 344 % af lirkomu a Reykjavlkurflugvelli. Sumarit5 1964 var mælt a nokkrum stbt5um l Heit5mbrk og reyndist urkoma alls stat5ar mun meiri en a Reykjavlkurflugvelli, mest um tvofold {,rkoma a Thorgeirsstbt5um. Vit5 Marluhella sem eru næst Hafnarfirt5i var UL'K()ma 105 _ 141 % af urkomu a flugvellinum.

6... E E 1. MYND

7...... M o-... E E «~ o ~ Cl::: '::::> 2. MYND

LJrkoma { mm, ari5 1978 Jan. Febr. Marz April Ma{,, Jum J~l{ Agust Sept. Okt. Nov. --- Des. År Hamranes 85. 7 38.6 74. l 35. 3 137. 2 70. 7 23.4 55.7 67.7 163. 2 148. l 47.8 947.5 Reykjavik 73.7 20.3 57.6 20. 2 84. 8 37.6 18. 8 56. O 37.4 l 15. 2 116. 8 29. 6 668. O Elli5aarstM 108. 7 22. 7 59.9 25.4 100. 5 44.2 20.3 60.4 46.5 163. 7 128. 2 35.4 815.9 Rjupnahæ5 91. O 21. 9 47.6 25.6 87.8 56.7 27.2 56. 7 49. 5 172.5 113. 9 46. 7 797. l Holmur 117. 8 25.6 67.0 43.5 178.9 72.4 35. 7 69.0 59. l 166.8 151. l 50.7 1037.6 Vifils sta5ir 117. 5 33. 2 71. 5 28. O 90.7 49.4 24. 8 47.8 44.5 131. 5 134.8 48.0 821.7 Straumsvik 99.6 35.8 68.9 38.2 108. O 60.4 18.4 51. l 41. 3 142.0 154. 7 45.6 864. O 3. tafla Me5a1urkoma 1931-1960, mm Jan. Febr., Marz Apn1 Mai Jun{ Juli Agust. ~ Okt. Nov. Des. Ar Reykjavik 90 65 65 53 42 41 48 66 72 97 85 81 805 Elli5aarstM 101 7 l 78 59 47 43 49 68 76 112 101 96 901 Rjupnahæ5 114 83 101 59 54 52 55 77 97 135 108 102 1037 Holmur 152 113 131 74 72 60 58 94 118 161 134 135 1302 Vifilssta5ir 114 87 103 63 53 48 51 74 95 1.::8 105 108 1029 Straumsvlk 133 99 125 61 60 53 47 83 95 135 121 124 1136 V[5ista5ir 128 84 97 66 54 45 48 75 87 126 120 l 15 1045 cc

9 Fra april til nov. 1964 var mælt memram Reykjanesbraut. Sa mælistai'iur sem næstur var Hafnarfiri'ii var skammt sunnan vii'i Straum og reyndist ;;rkoma par ve ra 142 % af ;;rkomu a Reykjavikurflugvelli. Er pai'i { goi'iu samræmi vii'i reiknai'i mei'ialgildi 1931-1960 fyrir Straumsvik sem er 141 "/0 af ;;rkomu a Reykjavikurflugvelli. Kbnnun a dreifingu ;;rkomu eftir vindatt og vei'iurhæi'i i. Reykjav{k 1949-1~ A Vei'iurstofu fslands hefur verii'i geri'i kbnnun a dreifingu ;;rkomu eftir vindatt og vei'iurhæi'i fyrir Reykjavik arin 1949-1968. Enda pott kbnnunin hafi einungis nai'i til Reykjav{kur hlytur h;;n einnig ai'i gefa mjbg mikilvægar visbendingar fyrir allt hofui'iborgarsvæi'iii'i. pott t{i'ileiki einstakra vindatta se talsvert breytilegur a svæl5inu (sja næsta kana) er vist, ai'i seu nægilega storir geirar teknir saman syna peir { ~rkomuattirnar a svæ'oinu {heild., ekki yfirfæra a ai'ira stai'ii. ai'ialatril5um helstu T51ur fyrir einstaka att rna hins vegar f 4. tbflu rna { % af heildarfjolda athugana mel, ;;rkomu sja dreifingu hennar eftir vindatturn og vei'iurhæi'i. Vindattin er tilgreind i tugum grai'ia (36 er N-att, 09 er A-att, 18 er S-att og 27 er V-att) og vei'iurhæi'iin { vindstigum. L{tum fyrst a ;;rkomu eftir vindatturn. Par sest ai'i 58,3% ;;rkomuathugana fellur a vindattabilii'i 80-190, sem eru A-, ASA-, SA-, SSA- og S-attir. Attir milli austurs og sui'iurs ai'i bai'ium mei'itbldum eru pvi { Reykjav{k langsarnlega dl5ustu ;;rkomuattirnar. Tæp 21 % ;;rkomuathugana eru i vindattum milli SSV og V (200-280 ) og tæp 13 % milli N og ANA ( 350-70 ). Pessar meginnii'iurstbl5ur gilda vafalaust jafnt fyrir Hafnarfjbri'i sem Reykjavik, enda pott Wlur fyrir einstakar attir megi ekki nota par. Athyglisvert er ai'i samkvæmt 4. tbflu er vei'iurhæi'i 4 vindstig (stinnings ) eta meiri { r;;mlega 66% tilvika pegar ;;rkoma er, en 3 vindstig ) el5a minni { 34 % tilvika. Stal5festir petta at; slagregn er mikilvægt islenskrar vei'irattu, sem oft er afdrifar{kt fyrir gerl5 og vii'ihald rkja. f Reykjavik er i raun ohætt al5 nota orl5il5 regn i pessu sampar el5 hlutur snjokomu { ;;rkomu er l{till alla vetrarmanui'ii el5a 5-7 %. Slydda el5 a blbndul5 ;;rkoma er hins vegar algeng.

10 Dreifing ':;rkomu eftir vindatt og vei5urhæi5 i Reykjavik, 1949-1968,0/0 ~i5urhæi5 Vindatt ~ 1-3 4-6 Samtals 35-01 1.6 1.6 O. 5 3. 7 02-04 1.2 O. 9 O. l 2. 3 05-07 3. 5 3. 3 O. l 6.9 08-10 5.2 10. 3 1.2 16.7 11-13 3. 2 7.0 2.5 12. 7 14-16 3. l 7.2 2. 3 12. 6 17-19 4. l 9.7 2.5 16. 3 20-22 2.4 5. 7 l. l 9.2 23-25 1.9 3.9 1.0 6.8 26-28 1.7 2. 5 O. 8 4. 9 29-31 1.0 O. 7 O. l 1.7 32-34 l. l 1.0 O. 2 2.4 Breytil. att O. l O. l Logn 3. 7 3. 7 Samtals 33. 7 53.8 12.5 100. O Hamaxks':;rkoma solarhrings og klukkustundar Ger<5 hefur veria konnun ~ h~marksurkomu s~larhrings a 7 vet5ursto'ovum a hofui5borgarsvæi5inu og eru ni15ursuit5ur syndar i 5. toflu. Hefur fadæmadreifingu Gumbels verit5 beitt til ai5 reikna gildi sem ætla rna ai5 solarhringsurkorna fari aij jafnat5i yfir einu sinni a akvet5nu ~rabili, 5, 10, 20, 30 og 50 arum. Auk pess er fyrir hverja vei5urstoi5 tilgreindur sa arafjoldi sem ':;treikningar hafa verii5 byggi5ir a og hæsta mælt Et pv{ arabili. skal fram ai5 helst parf ai5 hafa a. m. k. 20 ara mælingar til sl{kra a og ver15ur pvi ai5 taka nit5urstoi5um af styttri mælingaroi5um nokkurri gat. Å petta h~r einkum vii5 um Straumsvik, par sem "''''''.lngar na ai5eins til 8 ara.

11 5. tafla Gildi sem solarhringst'trkoma fer yfir einu sinni a tilteknu arabili, mm Hasta 5 ~ra 10 ira 20 ara 30 ara 50 ara Fjoldi mælt, Ve15urst6b gildi gildi gildi gildi gildi ara gildi Reykjavikurflugvollur 37 42 48 51 55 24 49, 2 Ellil5aarstDl5 40 46 51 54 58 23 49,5 Rjlipnahæb 45 52 58 62 67 20 62, 8 H61mur 60 68 76 80 86 17 72, 8 Vifils stal5ir 45 52 58 61 66 15 57,6 Straumsv[k 46 51 56 59 62 8 47, 9 Vil5istal5ir 48 54 59 62 66 25 55, O Meginnil5urstol5una rna draga pannig saman al5 a Reykjavikurflugvelli s~u likur til al5 s61arhringslirkoma fari einu sinni a 50 arum yfir 55 mm, vii5 Ellii5aarstDl5ina er tilsvarandi tala 58 mm, i Straumsvik 62 mm, a Vifilsst0i5um, Vii5ist6i5um og Rjlip nahæi5 nalægt 66 mm og a H61mi 86 mm. Mei5 tilvisun til ofanritai5s sem og ai5stæl5na a skipulagssvæi5inu, pykir ekki 6ei5lilegt ai5 aætla ai5 solarhringslirkoma par fari einu sinni a 50 arum yfir um pai5 bil 70 mm....,..... ".... "" Mesta urkoma a klukkustund rna groft aætla ai5 fari elnu sinni a 50 arum yfir um pab bil 20 mm. Er pa annars vegar stubst vii5 Wussows formala, ", sem samkvæmt athugunum Pals Bergporssonar viri5ist hæfa vel l Reykjavik, en samkvæmt honum er hamarksurkoma a klukkustund 28,6% af harnarkslirkomu solarhrings. Hins vegar er stui5st vii5 pa vitneskju al5 lo. jlili 1948 mældist a einni klukkustund 17. 3 mm urkoma i venjulegum urkomumæli meb vindhlif vii5 Sjomannaskolann i Reykjavik. Pess er hins vegar r~tt an geta a'5 urvinnsla ur eyi5ub16'c5urn s[ritandi urrrjllrrlæ.lls i Reykjavik a arunum 1951-1977 bendir til lægra 50 ara gild-,,, ',,",ukku,tundarurkomu ei5a sem næst 11.7 mm. Hafa verl5ur pa l huga s{ritinn er an vindhlifar og mælir t{-5urn mun minna en venjulegur UTKO'illurna811r mei5 vindhlif, einkum pegar urfelli er mikii5 og ai5 einhverju snjor ei5a slydda. Siritinn hefur einnig verii5 fluttur til a mælitimaog ryrir pal5 nokkui5 notagildi hans til utreikninga af pessu tagl

12 Hamarksfloo vegna {,rfellis og leysingar Ljost er af reynslunni ao hamarksfloo veroa a jtiro er frosin og saman fer mikil leysing og mikil {,rkoma. Urkoma og leysingarvatn avenjulega a. m. k. hbfuoborgarsvæoinu, pegar ao hluta til allgreioa leid ofan i jaroveginn, ef joro er pio og malbikao yfirboro eoa mannvirki eru ekki til hindrunar. S~ joro frosin 'lex flodahætta hins vegar til mikilla muna, enda streymir pa meginhluti {,rkomu-og leysingarvatns, fram a yfirboroinu. H~r ad frarnan hefur veri(5 gero grein fyrir h~marksurkornu a solarhring og drepio hefur verio a hamarks{,rkomu a klukkustund. Ekki er vitao til ad.; " her a.i" landi hafi verio geroar mælingar a.;, snjobraonun vit> mismunandi ve'ourat5stæ'our, en til eru yrnsir erlendir reikniforrnalar sem hagnyta ma til grofra {,treikninga sbr. kafla IX. 3 i "Handbook on the Principles bf Hydrology", Water Information Center, Huntington, N. Y. 1973. f asahliku samfara mildlli urkomt: er pannig ljost ao sameiginlegt urkomu- og leysingarvatn getur svarao til a. m. k. 100 mm {,rkomu a, solarhring a hofuoborgarsvæt>inu. Jafnvel gæti leysingarvatnit> eitt ser nalgast etla nat> pessu marki, en einungis po vit> mjog ovenjulegar stæt>ur. ao - VINDATT OG VINDHRADI Tit>leiki vindatta A 3. - 6. mynd er at> finna vindrosir sem syna t{t>leika hinna ymsu vindatta a Asfjalli eoa tillu heldur nort>an vit> fjallio a hjalla skammt ofan vio karttiflugaroa sem par teygja sig upp eftir hlioinni. Vindmælir af gert>inni Woelfle-Lambrecht var notat>ur til ao s{rita vindatt og vindhraoa i tveggja metra hæo yfir jorou. Vindatt i tugum grat>a var lesin af si. ritum mælisins 8 sinnum a solarhring, kl. 00, 03, 06... 21 eftir {slenskum stat>a1tima og byggjast vindrosirnar apessum athugunum sem stoou allt ario 1978. Til samanburt>ar vi6 pessar vindrosir er a. - ID. mynd a6 finna tilsvarandi vindrosir fra Straumsv{k. A peim vetur rnanu'oina oktober - mars en surnar eaa sumarhelmingur

13 manu'oina apr{l - september. geroar voru { narnunda vit Vindrosirnar eru byggi5ar cl rnælingum sem alverio { Straumsv{k a t{mabilinu desember 1966 - agust 1970 en nit>urstot>urnar hafa i pessu tilfelli verit> umreiknat>ar met> samanburt>i vit> samtlmamælingar a Reykjavikurflugvelli og 20 ara met>altalstolur fyrir Reykjavikurflugvoll a arunum 1949-1968 og eiga pvi at> gilda fyrir pat> timabil. Vit> Åsfjall er hins vegar um oumreiknat>ar tolur at ræt>a sem gilda at>eins fyrir arit> 1978. f pessu sambandi er rett at> vekja athygli a at> mælingar a Reykjavikurflugvelli gafu til kynna at> a arinu 1978 i heild voru pat> einkum attirnar 80 0 _ 130 0, sem voru mun tit>ari en at jafnat>i a arabilinu 1949-1968, en einnig voru attirnar 280 0-300 0 tit>ari en venja er til. Hins vegar voru attirnar 40 0-700, 160 0-200 0 og 340 0-10 0 venju fremur fatit> ar. Ma hafa petta til nokkurrar vit>mit>unar pott ekki se bein samsvorun a milli titleika vindatta a Reykjavikurflugvelli og vit> Åsfjall eins og fram kemur i nokkut> olikum vindrosum fyrir pessa stat>i. Til at> sja megi pennan mun er all. mynd synd vindros fyrir arit> i heild a Reykjavikur- flugvelli. timabilinu I'...,, Er par um at> ræt>a met>altit>leika vindattanna a tuttugu ara 1949-1968. Ekki er astæt>a til at> rekja i smaatrit>um einkenni vindrosanna vit> Åsfjall t" I' " '..... og l Straumsvlk, enda tala 3. - 10. mynd par skyru mah. Rett er po at> benda a, at vindrosunum apessum tveimur stot>um svipar næsta mikit> saman i atalatrit>um. At> sjalfsogt>u er um nokkur fravik at ræt>a svo sem et>lilegt ma telja bæt>i vegna pess at> vindrosirnar gilda ekki fyrir sama timabil og sva vegna pess at> stat>hættir og mishæt>ir i landslaginu mota mjog tlt>leika hinna ymsu vindatta. f annan stat> er rett at> vekja serstaklega athygli a ahrifum haf- og landgolu a sumarhelmingi ars en pau koma glogglega fram a 6. :og 10. mynd. Å sumrin er nort>vestlæg hafgola mjog tit> i Hafnarfirt>i at> deginum til,,... I' pott nort>vestlægar attir seu ot>rum attum fatit>ari at> vetrinum og einnig, 1'...." I' næsta fatit>ar at> nottu til a sumtln pegar landgola ræt>ur rlkjum.

HAFNARFJOR.gUR, J.,SFJAll Tfdleiki vindotto, åri6 1978, % 360 0 3. MVND i

HAFNARFJOROUR, ASFJAll Tidleiki vindåtta, % 1978, an.-mar. o okt.- des. 360 0 4. MYND

HAFNARFJOR-DUR, ASFJA LL T10leiki vindotto, % Apr. - sept. 1978 ----------1 ----------1 5. MYND TTTTi t- i t T r rnrtttt-i~nti~,r i I' l t[1,~ + -f--

,.------------.--r-------------------.,--------~ HAFNARFJQReUR, ~SFJAll Tldleiki kl. 12,15,18-----, kl.oo,03,06 -=-==-L- vindatta, %, opr.-sept. 1978 f--------_~_._._~ -==_~ j ---I 6. MYND I' "r','

STRAUMSV K Tid"leiki vindåtta. allt ariå, % Fl mj"'.- ~.i 7. MYNO +

---j Tldleikis:i::~:.::::r. % f------t--------~- 1-----------1 360 0 8. MYND

STRAUMSYIK Tlåleiki vindgua. sumer, %, -1-, ~--_._- J -------.1 9. MYND - r!-- 'Ijrnl r f.. ~.,.- 'rtn I...j.. -,.-- --j

F---kI.12, 15,181 STRAUMSviK 1 1- k1.00'03'06jtldleiki.lftd<iti<1 cl.umart.e1mingi.~~l I ----- I -l ~ I 360" 10. MYND -n-yrril -I -, -+.

t Ti~leiki REYKJAViK 1949-1968 vindotkl, ent arib. I----~----------- % --------1 -----!L--------1 Logn 7,1 % Br.ått 0.2 % 11. MYND '<-rtt't'ti nttfttrt1,, "- --+., -- r- -...,---..,---- -----~.-! ~--l-+-- I, I

23 Vindhra5i Ni5urstti5ur vindhra5amælinga vi5 Asfjall a arinu 1978 eru syndar { 6. - 8. toflu. Her er um a5 ræ5a mælingar [ 2 metra hæ5 og voru klukkustundargildi vindhra5ans lesin af s{ritum 8 sinnum a solarhring kl. 2-3, 5-6, 8-9 o. s. frv. Tafla 6 gildir fyrir ari5 allt, tafla 7 fyrir vetrarhelming arsins ll rnanu'oina januar - mars og oktober - desember, en tafla 8 fyrir sumarhelming arsins, manu5ina apr{l - september. Toflurnar syna fyrir 30 vindattargeira hve oft vindhra5i hefur veri5 [ akveonum vindhraoabilum. Eins og 7. og 8. tafla syna eru hvassviori miklum mun t[oari ao vetri en sumn. Fyrir ario [ heild rna segja a5 aust- og suoaustlægar attir og raunar allar attir milli ANA og SSV seu ti5ari og hvassvit5rasamari en a'orar attir. 6. tafla Vindhraoi og vindatt vio Asfjall [ Hafnarfiroi januar - desember 1978, % / ~Hraoi Att ~, / l tugum gra5a O. l _ 5.0m/s 5.1-10.1-15,1- la. amis 15. amis 20. amis >20. amis Alls 35 - Ol 1.7 2. l 0.6 4.4 02 04 2.6 1.9 0.4 4.9 05 07 3.9 4.8 2. 3 O. l l L l 08 - la 4. 7 5.8 3. l 0.6 0.03 14. 3 11-13 7. l 4.6 2.2 1.0 O. 2 15. l 14-16 4.9 3.2 1.6 O. 7 O. 03 10.4 17-19 4.0 4.9 1.4 O. 3 0.03 10.6 20-22 5. O 4.3 O. 8 O. 2 la. 3 23-25 l. 9 1.8 O. 6 0.2 4. 5 26-28 2. 7 1.8 O. 5 5. O 29 31 3.6 1.6 O. 2 5.4 32-34 2. 9 1.0 O. l 4.0 Alls 45.0 37.8 13. 8 3. l O. 3 100. O

24 7. tafla Vindhra6i og vindatt vi6 Åsfjall { Hafnarfir6i januar - mars og oktober - desember 1978, 0/0, ~ra6i l\tt ~ O. I - 5. I 10. I - 15. I - lr tugum gra6a ' 5. Oms / 10.Om/s 15. O m/s 20. O m/s >20 m/s l\lls 35 - Ol O. 9 1.4 0.6 2. 9 Ol - 04 Z. 2 1.8 0.6 4.6 05-07 4. 3 6.9 4. 3 0.3 15. 8 0<) - 10 5.9 7.9 5. 5 1.2 O. I 20.6 I I - I 3 8. 6 4. 5 1.8 O. 7 0.2 15. 8 14-16 5. O 2. 6 1.2 O. 8 O. I 9.7 17-19 3. Z 4.6 1.4 O. 6 O. I 9.9 20-22 4. I 4.8 1.4 O. 4 10. 7 23-25 1.2-1.7 0.8 0.3 4. O 26-28 O. 8 1.6 O. 7 3. I 29-31 O. 5 l. I O. 3 1.9 3Z - 34 0.6 O. 2 O. Z 1.0 l\lls 37.3 39. I 18. 8 4. 3 0.5 100. O Til nanari g16ggvunar a t{6leika hinna ymsu vindhra6abila a hbfu6borgarsvæt>inu fylgja {9. toflu upplysingar fyrir Reykjav{kurflugvoll a arunum 1949-1968. pess -er a6 geta at> vindhra6aeiningin er hnutur og mælingarnar voru gert>ar a gamla flugturninum { Reykjav{k { um 15 m hæ6 yfir jor6u. Einn hnutur er 0,515 m/s og lætur pv{ nærri at! helminga purfi hnutatbluna til a6 fa vindhrat>ann { metrum asekundu.

25 8. tafla Vindhratii og vindatt viti Asfjall { Hafnarfirtii, apnl - september 1978, %, ~ O. l - 5. l - la. l - 15. l - Att, ' l tugum gratia 5.0m/s 10.Om/s 15. O m/s 20. O m/s >20 m/s AlIs 35 - Ol 2. 4 2.8 0.6 5. 8 02-04 2. 9 2. l O. 3 5.3 05-07 3.6 Z.5 O. 3 6.4 08 - la 3.6 3.6 O. 7 7.9 l l - 13 5. 5 4. 7 2. 7 1.3 O. l 14. 3 14-16 4.8 4. O 2. O 0.5 11. 3 17-19 4. 9 5. l 1.3 11. 3 20-22 6. O 3.8 O. 2 la. O 23-25 2. 6 1.9 0.4 4.9 26-28 4. 6 2. l O. 3 7. O 29-31 6. 7 2. l 8. 8 32-34 5. 2 1.8 7. O Alls 52. 8 36.5 8. 8 1.8 O. l 100. O 9. tafla Vindhratii, a Reykj a v{kurflugvelli, 1949-1968, % Hnutar O - la 11-20 21-30 31-40 2: 41 Jan~ar 40. l 35. 6 17. 3 5. 6 1.6 Februar 44.5 34. O 14. 7 5. 2 1.6 Mars 41. 5 37.3 16. O 4.3 O. 9 Apr{1 43.6 39. O 14.0 3. O 0.4 Ma{ 51. 7 37. O 9.5 1.4 0.2,, JUnI 54.4 37.7 7. l O. 7 O. O Jul{ 61. l 33.2 5. 2 O. 5 O. O Agust 62.2 30.7 6.4 O. 8 O. O September 52.9 34.5 la. 8 1.5 O. 2 Okt~ber 49.8 32.0 14.2 3. 3 O. 6 Nt;vernber 44.3 35. O 15. 8 4. O 1.0 Desember 42.9 35. l 16. l. 4.8 1.0 Ariti 49. 1 35. l 12. 2 2.9 o. 6

26 I-Ionnunarvindhra6i Algengt er aij miija honnun mannvirkja vi5 mesta vindhraija sem vænta rna einu sinni alangu arabili, t. d. 50 arum. Er pa venjulega mi5aij viij,,~ snoggar hvi5ur sem vara um paij bil 3 sekundur. Mælingar a Reykjavlkurflugvelli benda til a5 einu sinni a 50 arum megi gera ra5 fyrir aij 10 m{nutna meijalvindhraiji (en viij hann er miija5 { almennum ve6urathugunum) fari yfir um 40 ml s. Erfi6ara er aij segja til um snoggar vindhviijur, m. a. vegna skorts a nægjanlega langvarandi og traustum mælingum. Aætla rna pa at a bersvæiji fari pær einu sinni a 50 arum yfir um pa5 bil 56 mls. Er raunar taliij aij sa vindhraiji hafi mælst a Reykjav{kurflugvelli 12. januar 1942 og litlu minni mun vindhraiji hafa or6iij 24. september 1973.