ALÞÝÐUSAMBAND ÍSLANDS Alþingi komudagur Í9.Í.Q.003 Nefndasvið Alþingis Austurstræti 8-10 Reykjavík, 18. febrúar 2003 Efni: Umsögn um frumvarp til laga um neytendakaup, 556. mál, EESreglur. Alþýðusamband íslands hefur fengið til umsagnar frumvarp iðnaðar- og viðskiptaráðherra til laga um neytendakaup, en efni þess tekur m.a. mið af tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins 1999/44/EB um sama efni. í frumvarpinu er ekki aðeins fjallað um sölu á hefðbundnum söluvarningi til neytenda heldur er sérstaklega tekið fram að kaup á kröfum og réttindum" falli einnig undir gildissvið þess. í Ijósi athugasemda í greinargerð með frumvarpinu má því ætla að sala á verðbréfum fyrir milligöngu fjármálafyrirtækja beri að flokka sem neytendakaup í skilningi frumvarpsins. Alþýðusambandið telur eðlilegt að gildissvið frumvarpsins sé afmarkað á þennan hátt. Eðli verðbréfa sem söluvarnings og væntingar kaupenda á því sviði eru þó almennt með öðru móti en þegar hefðbundinn neysluvarningur er annars vegar. í slíkum viðskiptum getur verið um verulega fjárhagslega hagsmuni að ræða auk þess sem starfsmenn fjármálafyrirtækja standa yfirleitt betur að vígi vegna sérþekkingar sinnar við að leggja mat á þá áhættu sem slíkum kaupum fylgja. Það kann því að vera álitamál hversu vel almennar reglur um hefðbundin neytendakaup falla að kaupum einstaklinga á kröfum og réttindum. Úr þessu er þó að mörgu leyti bætt með reglusetningu á sviði fjármála og verðbréfaviðskipta. Að öðru leyti er vísað til umsagnar Alþýðusambandsins um frumvarp til laga um verðbréfasjóði og fjárfestingarsjóði, mál 518. Virðingarfyllst lögfræðideild ASI Sætún 1 105 Reykjavík Sími: 53 55 600 Fax: 53 55 601 Netfang: asi@asi.is www.asi.is Kennitaia: 420169-6209
Alþingi Erindi nr. Þ komudagur QS.X CONSUMERS ASSOCIATION OF ICELAND ASSOCIATE MEMBER OF IC, BEUC and ICRT NEYTENDASAMTÖKIN Sl'ÐUMÚLA 13, Nefndasvið Alþingis Austurstræti 8-10 108 REYKJAVÍK, SÍMI 545 1200, TELEFAX 545 1212, n s @ n s. i s PÓSTHÓLF 8160, 128 REYKJAVlK. Reykjavík 24. febrúar 2003 Athugasemdir Neytendasamtakanna við frumvarp til laga um neytendakaup. Neytendasamtökin fagna frumvarpi til laga um neytendakaup en gera eftirfarandi athugasemdir við frumvarpið: d-liður 2. mgr. 2. gr. Samkvæmt d-lið 2. mgr. 2. gr. fellur samningur utan gildissviðs laganna þegar sá sem afhendir hlut skal jafnframt láta í té vinnu eða aðra þjónustu sem felur í sér mestan hluta af skyldum hans. í greinargerð er nefnt sem dæmi um samning sem falli utan gildissviðsins þegar bílaverkstæði gerir samning um sölu á einföldum varahlut í bíl og sér jafnframt um að koma varahlutnum fyrir. Það álitaefni sem Neytendasamtökin vilja velta upp hér snýr að því þegar varahluturinn reynist gallaður. I lögum um þjónustukaup eru ýmis ákvæði um það hversu fagmannlega seljanda beri að standa að verki. Ekkert segir hins vegar í lögunum um hvað gera skuli ef verkið er fagmannlega unnið en hluturinn sem seldur var neytandanum í leiðinni, s.s. eins og varahlutur, reynist gallaður. Er þetta sérlega bagalegt. Sérstaklega í ljósi þess að í því frumvarpi sem hér er til umsagnar er skýrt tekið fram að samningur af þessu tagi sé undanskilin ákvæðum laga um neytendakaup. Ymsar spumingar geta því vaknað um hverjar séu skyldur bílaverkstæðis gagnvart neytanda þegar varahlutur reynist gallaður. Á verkstæðið að gera við varahlutinn eða skipta honum út fyrir nýjan? Hvað með reglur um tilkynningarfrest neytanda vegna galla? Samkvæmt ákvæðum þjónustukaupalaga hefur neytandinn tveggja ára frest til að tilkynna um galla á unnu verki. Ekkert segir í lögunum um hver sé frestur neytanda til að tilkynna um galla á hlut sem seldur var í tengslum við verk. í frumvarpi til laga um neytendakaup er að finna ákvæði um þetta efni og er tilkynningarfresturinn þar almennt tvö ár en fimm ár vegna hluta sem ætlaður er langur endingartími. Þess bera að geta að hlutum sem afhentir eru í tengslum við þjónustu er mjög oft ætlaður lengri endingartími en almennt gerist. Nefna má sem dæmi afhendingu iðnaðarmanna á byggingarefni, bifvélavirkja á varahlutum eða afhendingu bólstrara á áklæði vegna vinnu við sófa. Neytendasamtökin telja að framangreint misræmi milli laga um þjónustukaup og frumvarps til laga um neytendakaup sé algjörlega óviðunandi. Af þeim sökum leggja samtökin til að d-liður 2. mgr. 2. gr. falli niður og að við 1. mgr. 2. gr. bætist nýr liður, d-liður, svohljóðandi:
Lög þessi gilda um: d. afhendingu hlutar þó að sá sem afhendi hlutinn skuli jafnframt láta í té vinnu eða aðra þjónustu sem feli í sér mestan hluta a f skyldum hans. Rök Neytendasamtakanna fyrir þessari tillögu eru þau að engin ástæða sé til að láta tvenns konar reglur gilda um sölu hluta þó að sumir séu seldir í tengslum við vinnu eða aðra þjónustu en aðrir með hefðbundnum hætti. I raun telja samtökin það réttlætismál að neytandi sem fær varahlut frá verkstæði sem annast viðgerð sé ekki verr settur en sá sem kaupir varahlut í varahlutaverslun reynist hluturinn gallaður. 14. gr. I 14. gr. frumvarpsins er fjallað um áhættuflutning og það hvemig áhættan flytjist yfir á neytandann þegar hlutar er ekki vitjað á réttum tíma. Neytendasamtökin telja að í 1. mgr. 14. gr. frumvarpsins vanti reglu sem er að finna í 2. ml. 2. mgr. 13. gr. kaupalaga (kpl.) en lagt er til í 5. tl. 64. gr. frumvarpsins að reglan falli út úr kpl. I 2. ml. 2. mgr. 13. gr. kpl. er mælt fyrir um að í neytendakaupum beri kaupandi þó ekki áhættuna af tilviljunarkenndum atburði sem verður meðan hlutur er hjá seljanda, enda sé ekki unnt að rekja atburðinn til eiginleika hlutarins sjálfs. Neytendasamtökin telja afar mikilvægt að núverandi regla 13. gr. kaupalaga flytjist óbreytt yfir í 1. mgr. 14. gr. laga um neytendakaup. Því til stuðnings vísast til greinargerðar með kpl. en þar segir að rökin fyrir reglunni séu þau að seljandinn hafi mun meiri möguleika en kaupandinn á að fá tilviljunarkennt tjón bætt, s.s. með vátryggingu eða á annan sambærilegan hátt. Sömuleiðis telja Neytendasamtökin ófært að réttur neytenda skerðist að þessu leyti við setningu sérstakra neytendakaupalaga. Neytendasamtökin leggja því til að við 1. mgr. 14. gr. frumvarpsins bætist eftirfarandi málsgrein: Neytandi ber þó ekki áhœttuna a f tilviljunarkenndum atburði sem verður meðan hluturinn er hjá seljanda, enda sé ekki unnt að rekja atburðinn til eiginleika hlutarins sjálfs. c-liður 1. mgr. 16. gr. I c-lið 1. mgr. 16. gr. segir að hlutur teljist gallaður ef hann svarar ekki til upplýsinga sem seljandi hefur við markaðssetningu eða á annan hátt gefið um hlutinn, eiginleika hans eða notkun og ætla má að hafi haft áhrif á kaupin. Ekkert segir í frumvarpinu, hvorki í 16. gr. né í greinargerðinni, á hvorum aðilanum sönnunarbyrðin hvíli um það hvort upplýsingamar höfðu áhrif á kaupin. Samkvæmt meginreglum skaðabótaréttar ætti neytandinn að sanna að upplýsingar sem seljandi veitti hafi haft áhrif á kaupin. í tilskipun nr. 99/44/EB segir hins vegar í 4. gr. að seljandi skuli ekki vera bundinn af almennum upplýsingum e f hann sýnir fram á að upplýsingamar hafl ekki getað haft áhrif á kaupin. I ljósi þess að tilskipunin er lágmarkstilskipun og að hún mælir fyrir um sönnunarbyrði sem er frábrugðin almennum reglum telja Neytendasamtökin að nauðsynlegt sé að taka skýrt fram í lögunum að sönnunarbyrðin um það hvort upplýsingar höföu áhrif á kaup hvíli á seljandanum. Neytendasamtökin leggja því til að c-liður 1. mgr. 16. gr. verði orðaður með eftirfarandi hætti:
Söluhlutur telst vera gallaður ef: c. hann svarar ekki til þeirra upplýsinga sem seljandi hefur við markaðssetningu eða á annan hátt gefið um hlutinn, eiginleika hans eða notkun, nema seljandi sýni fram á að upplýsingarnar hafi ekki getað haft áhrif á kaupin. 2. mgr. 27. gr. í 2. mgr. 27. gr. er að finna ákvæði um 5 ára frest til að tilkynna um galla þegar hlut er ætlaður verulega lengri endingartími en almennt gerist um söluhluti. í greinargerð er byggingarefni það eina sem nefnt er í dæmaskyni um hluti sem falla undir regluna. Engin önnur dæmi er að finna og er það mjög bagalegt. Afar mikilvægt er að í tiltækum lögskýringargögnum með lögunum, t.d. nefndaráliti, komi fram nánari tilgreininga á því hvaða söluhlutir falli undir 5 ára regluna. Nefnt er í greinargerð að reglan sé í samræmi við reglu norsku neytendakaupalaganna. A heimasíðu Forbrukerrádet í Noregi ('www.forbrukerportalen.no') er að finna samantekt um norsku neytendakaupalögin sem ber heitið Fakta om forbrukerkjepsloven. Þar segir um fimm ára tilkynningarfrestinn: Fristen er imidlertid fem ár, hvis tingen er ment á vare vesentlig lenger enn to ár. Dette gjelder for exempel kapitalvarer som mobler, biler, radio/tv-apparat og byggevarer. Neytendasamtökin leggja til að sambærilega upptalningu verði að finna í lögskýringargögnum með íslensku neytendakaupalögunum. 3. mgr. 37. gr. I greinargerð með 3. mgr. 37. gr. segir að samkvæmt ákvæðinu eigi seljandi ekki að geta krafist til viðbótar kaupverði þóknunar fyrir að gefa út og senda reikninga. Engu að síður segir í 3. mgr. að ekki megi kreíjast þóknunar hafi ekki verið samið um það í kaupsamningnum. Neytendasamtökin leggja til að þessi orð verði felld út. Akvæðið yrði mun skýrara auk þess sem afdráttarlaust væri tekið af skarið um það að kostnaður við útgáfu og sendingu reikninga er einfaldlega hluti af rekstri fyrirtækis en ekki tegund þjónustu. Neytendasamtökin hafa afar víðtæka þekkingu og reynslu á sviði neytendamála, enda hafa þau unnið að hagsmunagæslu fyrir neytendur síðastliðin 50 ár auk þess að reka leiðbeiningar- og kvörtunarþjónustu. Sætir það því nokkurri furðu innan Neytendasamtakanna að ekki skuli hafa verið leitað eftir sjónarmiðum samtakanna þegar frumvarp þetta var á vinnslustigi í viðskiptaráðuneytinu. Neytendasamtökin gagnrýna loks stuttan umsagnarfrest, en bréf efnahags- og viðskiptanefndar barst samtökunum föstudaginn 15. febrúar með beiðni um umsögn í síðasta lagi 19. febrúar. Því miður gátu samtökin ekki lokið við umsögn sína innan tilgreinds frests en vimsögnin var unnin eins hratt af hálfu samtakanna og kostur var. Yirðingarfyllst, f.h. Neytendasamtakanna C & f Tq/M ^ íc Ulöf Embla Einarsdóttir, lögfr.
Alþingi Erindi nr. Þ!2Sl 1229 komudagur 21.2.2 003 SAMTOK ATVINNULiFSiNS Alþingi Efnahags- og viðskiptanefnd Við Austurvöll SA/js Rvk. 18. 02. 2003 Efni: Frumvarp til laga um neytendakaup, þskj. 904-556. mál. Frumvarp til laga um neytendakaup hefur verið til skjótrar skoðunar af hálfii Samtaka atvinnulífsins, að ósk efnahags- og viðskiptanefiidar Alþingis. Frumvarpið er innleiðing ESBtilskipunar 99/44/EB sem átti að taka gildi hér í ársbyrjun 2002. í greinargerð er þess getið að mjög mörg ákvæði frumvarpsins eru óbreytt eða eíiiislega mjög lítt breytt frá lögum um lausafjárkaup nr. 50/2000. Fram kemur í greinargerð m.a. að álitamál er að setja með þessum hætti sérstök neytenda-kaupalög, en niðurstaða er sú að slíkt auki skýrleika og nákvæmni í lögum, enda þótt ýmis ákvæði verði þá á sömu eða mjög svipaða lund í tvennum lögum. I greinargerðinni er þess getið í þessu sambandi að nágrannaþjóðir hafi áður valið þennan sama kost. Samtök atvinnulífsins telja ekki ástæðu til að gera sérstakar athugasemdir við þessi sjónarmið. Virðingarfyllst, f.h. Samtaka atvinnulífsins Jón Sigurðsson Aðsetun Borgartún 35 105 Reykjavík Sfmi: 591 00 00 Bréfsími: 591 00 50 Netfang: sa@sa.is Veffang: www.sa.is
Alþingi f Erindi nr.þ ^28/1(QV komudagur 19.2.2.003 Alþingi Neíhdasvið Austurstræti 8-10 Reykjavik, 19.02.2003 Tilv. 02.109 GÁS/gás Vísað er til erindis hæstvirtrar efnahags- og viðskiptanefndar, dags. 7. febrúar sl., þar sem óskað er umsagnar Samtaka verslunarinnar um frumvarp til laga um neytendakaup, 556. mál og breytingu á samkeppnislögum, 547 mál. 1. Frumvarp til laga um neytendakaup Sú leið sem farin er í frumvarpinu að ákvæði um neytendakaup verði sett í sérstök lög og ákvæði þar að lútandi tekin út úr lögum um lausaijárkaup eru til þess fallin að skapa rugling og getur valdið töluverðri óvissu um hvaða lagaákvæði gildi. Við lestur frumvarpsins kemur ennfremur i ljós að í meirihluta tilvika virðist vera um að ræða tvítekningu, þ.e. sambærileg ákvæði er þegar að finna i lögum um lausaijárkaup. Eðlilegast hefði verið, til að fullnægja þeirri skyldu að taka ákvæði tilskipunar ESB 1999/44/EB upp í islensk lög að gera nauðsynlegar breytingar á lögunum um lausafjárkaup. Samtökin hafa af því áhyggjur hve ábyrgðartími vegna galla er sifellt að lengjast sérstaklega í ljósi þess að neytendur virðast ekki alltaf gera sér grein fyrir því að ábyrgðin verður einungis virk ef um gallaða vöru er að ræða. Ekki er tekið á því ef vara hefur bersýnilega stuttan líftíma eða ef notkun hlutarins leiðir til bilunar eða eyðileggingar hans. Kemur þetta æ oftar i ljós í neytendaviðskiptum. Hinn langi ábyrgðartími vegna galla hefúr í för með sér að vöruverð hækkar því seljendur hér á landi geta ekki gengið að þvi visu að í viðskiptum þeirra við erlenda birgja eða framleiðendur njóti þeir sambærilegs ábyrgðartima ef um er að ræða gallaða vöru sem venjulega er aðeins 1 ár. Það eru því íslenskir seljendur sem þurfa að bera skaðann. 2. Frumvarp til laga um breytingu á samkeppnislögum Samtökin telja að þær breytingar á samkeppnislögum sem lagðar eru til séu í samræmi við tilskipun ESB 1999/44/EB og gera ekki efnislegar athugasemdir við frumvarpið. Þó er ástæða til að benda á að í frumvarpinu er það gert að fortakslausu skilyrði að ábyrgðaryfirlýsing skuli vera á íslensku. Tilskipunin gerir ráð fyrir að aðildarríki geti ákveðið að ábyrgðin sé samin á einu eða fleiri opinberum tungumálum bandalagsins. Það að leggja svo ríka skyldu á fyrirtæki leiðir til kostnaðarauka fyrir þau, t.d. vegna
þýðinga en ábyrgðaryfirlýsingar fylgja mjög gjaman vörunni frá framleiðanda. Mun þetta skilyrði óhjákvæmilega hafa áhrif á verðlag. Telja verður að nægilegt sé að ábyrgðaryfirlýsing sé á ensku eða einhverju af Norðurlandatungumálunum eins og mjög gjaman er gert að skilyrði hér á landi þegar um er að ræða upplýsingar sem beinast að neytendum. Að lokum vilja samtökin vekja athygli á að hér er um að ræða mikinn lagabálk en stuttur timi hefur verið veittur til að veita umsögn þannig að eflaust hefði mátt gera frekari athugasemdir en hér hefur verið gert. Lýsa samtökin sig reiðubúin til að koma á fund nefhdarinnar verði þess farið á leit. Virðingarfyllst Guðrún Ásta Sigurðardóttir hdl.