درس ۱ توانايي كار با محيط واژهپرداز Word ۱-۱ ا شنايي با تعريف واژه پرداز ) (Wordprocessor با ورود جدي كامپيوترهاي شخصي به زندگي بشر در اواخر دهه هفتاد و اواي ل دهه هشتاد ميلادي\ تحول شگرفي در زمينه هاي مختلف فعاليتهاي بشري ايجاد گرديد. وارد شدن كامپيوتر به عرصه هاي مختلف زندگي بشر موجب افزايش سرعت دقت و سهولت در انجام امور بسياري گرديد كه به ذكر مختصر نمونه هايي از ا نها خواهيم پرداخت. مهندسان رشته هاي مختلف كه تا قبل از ظهور كامپيوترهاي شخصي تمام عمليات محاسباتي خود را با روشهاي محاسبه دستي و يا با استفاده از ماشينهاي حساب انجام مي دادند كامپيوتر را به طور جدي وارد فعاليتهاي شغلي خود نموده و براي انجام محاسبات زمانبر و سخت از ا ن استفاده نمودند. به اين ترتيب علاوه بر اينكه زمان بسيار كمتري صرف انجام محاسبات مزبور مي نمودند اطمينان بيشتر و كامل تري نيز نسبت به نتايج محاسبات خود به دست مي ا وردند. كشي نقشه كشهاي صنعتي و ساختماني كه با استفاده از ابزارهاي مختلف نقشه كشي از قبيل تخته رسم خط كش T گونيا و انواع شابلون به ترسيم نقشه هاي سفارش داده شده مي پرداختند با ورود كامپيوترهاي شخصي به عرصه زندگي بشري تمام ترسيمات خود را با استفاده از نرم افزارهاي كامپيوترهاي طراحي شده براي نقشه (كه معروفترين ا نها AutoCAD مي باشد) انجام مي دادند. هر يك از شما لااقل يك بار با ماشينهاي تايپ مكانيكي برخورد كرده ايد. نحوه عملكرد اين ماشينها به گونه اي است كه حروف تشكيل دهنده واژه ها به صورت مكانيكي ) توسط ضربه وارد شده بوسيله اهرمهايي كه در انتهاي ا نها حروف الفبا به صورت برجسته روي قطعات فلزي حك شده اند) روي صفحات كاغذ درج ميشوند. اين گونه ماشينهاي تايپ ساليان درازي براي تايپ صفحات كتابها روزنامه ها جزوات نامه هاي رسمي و از اين قبيل مورد استفاده قرار مي گرفتند. تايپيستهايي كه ساليان دراز براي تايپ متنهاي خود از ماشينهاي تايپ استفاده مي نمودند با ظهور كامپيوتر نرم افزار هاي كامپيوتري را براي تايپ متنهاي خود مورد استفاده قرار دادند. طي دو دهه اخير نرم افزار
هاي بسياري براي كار تايپ توليد و وارد بازار نرم افزارهاي كامپيوتري شده اند كه معروفترين ا نها نرم افزار Microsoft Word مي باشد. تعريف واژه پرداز: به نرم افزارهاي كامپيوتري كه توسط كاربران كامپيوتر براي توليد صفحات متني مورد استفاده قرار مي گيرند واژه پرداز گفته مي شود. اين صفحات بسته به نوع واژه پرداز مورد استفاده ميتوانند حاوي تصاوير و اشكال گرافيكي نيز باشند. نكته قابل توجه اين است كه نام واژه پرداز با قابليتهاي گسترده و وسيعي كه نسخه هاي جديد نرم افزارهاي واژه پرداز دارا مي باشند تناسب چنداني ندارد چرا كه نسخه هاي جديد علاوه بر امكانات پردازش واژه ها براي توليد اشكال نمودارها تصاوير جداول وحتي صفحات وب نيز به كار رفته و درحقيقت پردازش واژه ها تنها يكي از ابتدايي ترين امكانات اين نرم افزارها مي باشد. ۱-۲ -ا شنايي با انواع واژه پردازها در اين بخش به بررسي انواع نرم افزارهاي واژه پرداز كه در سالهاي اخير مورد استفاده قرار گرفته اند خواهيم پرداخت. ۱-۲-۱- واژه پرداز PE2 اين واژه پرداز كه در سالهاي نه چندان دور مورد استفاده قرار مي گرفت و امروزه چندان به كار گرفته نميشود براي توليد متنهاي فارسي و لاتين قابل استفاده مي باشد. برخي از امكانات اين واژه پرداز عبارتند از: توليد متنهاي فارسي و لاتين علامتگذاري متن توليد شده تنظيم حاشيه هاي صفحه توليد جدول جستجو و يافتن عبارات مورد نظر امكان استفاده از ماكرو براي تسريع در انجام عمليات تكراري و ترسيم خطوط گرافيكي نكته مهم در استفاده از واژه پرداز PE2 اين است كه براي تايپ فارسي در ا ن بايد فايل فارسي ساز بخصوصي موسوم به FPE.EXE اجرا شود. ۱-۲-۲- زرنگار اين واژه پرداز كه توليد شركت نرم افزاري سينا مي باشد داراي امكانات قابل تحسيني در ميان نرم افزارهاي توليد داخل مي باشد. اين واژه پرداز در دو نسخه» بدون چاپ» و «چاپ» به بازار عرضه شده است. همان گونه كه از نام اين دو نسخه پيداست تنها با استفاده از نسخه «چاپ «مي توان اسناد توليد شده در زرنگار را چاپ كرد. بدين معني كه براي چاپ اسناد توليد شده در نسخه» بدون چاپ» بايد ا نها را در نسخه چاپ باز
كرده و به چاپ رساند. همچنين نسخه چاپ داراي يك قفل سخت افزاري مي باشد كه بايد در هنگام كار با اين نسخه به يكي از درگاههاي موازي پشت كامپيوتر متصل گردد. بزرگ ترين حسن اين نرم افزار براي كاربران ايراني فارسي بودن منو ها فرمانها پيغامها و به طور كلي محيط نرم افزار مي باشد. بنابراين استفاده از اين واژه پرداز بخصوص براي افرادي كه از لحاظ زبان انگليسي دچار عف بوده و يا داراي تحصيلات پايين مي باشند مناسب مي باشد. در عين حال امكانات واژه پرداز زرنگار بسيار بالاتر و بهتر از واژه پرداز هاي قديمي تر از قبيل PE2 مي باشد. مي توان گفت كه نرم افزار زرنگار بسياري از امكانات اساسي موجود در واژه پرداز پيشرفته اي چون Microsoft Word را دارا بوده و به خوبي با ا ن قابل رقابت مي باشد. ۱-۲-۳- واژه پردازword Microsoft نسخه هاي مختلف اين نرم افزار واژه پرداز به مرور در دو دهه اخير توسط شركت مايكروسافت به بازار عرضه شده اند. اولين نسخه اين نرم افزار كه در بازار نرم افزار ايران بسيار موفق و مرسوم گرديدف نسخه ۶ ا ن ميباشد. به دنبال نسخه ۶ به ترتيب نسخه هاي ۹۷ ۷ (يا ( ۸ و ۲۰۰۰ توسط شركت مايكروسافت عرضه گرديد كه هر يك از ا نها نسبت به نسخه قبلي از امكانات و ويژهگيهاي بيشتري برخوردار مي باشد. اين نرم افزار علاوه بر اينكه نسبت به ساير واژه پرداز ها از امكانات و تواناييهاي بيشتري برخوردار است داراي خصوصيات منحصر به فردي مي باشد كه موجب تسهيل در استفاده از ا ن نسبت به واژه پرداز هاي ديگر مي گردند. همچنين مزيت ديگر استفاده از ا ن در ايران رايگان بودن نرم افزار مي باشد. در اين كتاب به فراگيري امكانات نسخه ۶ نرم افزار MS Word خواهيد پرداخت. ۱-۳ -شناسايي اصول كار با محيط اصلي Microsoft Word 97 در اين بخش به شناسايي اجزاي تشكيل دهنده محيط اصلي واژه پرداز word خواهيم پرداخت. منظور از محيط اصلي تمام اجزاي تشكيل دهنده پنجره نمايش بجز ناحيه صفحه كاغذ كه به محيط واژه پرداز معروف است مي باشد. ۱-۳-۱- نوار منو اين نوار حاوي منوهاي مختلفي مي باشد كه هر يك از ا نها دسته مشخصي از امكانات و فرمانهاي Word را كه داراي يك يا چند وجه اشتراك با يكديگر مي باشند در بر دارد. براي مثال فرمانهاي مربوط به مديريت فايل ها در منوي File فرمانهاي مربوط به قالب بندي سند در منوي Format فرمانهاي مربوط به جداول
در منوي table و فرمانهاي مربوط به وارد كردن اشياي خارجي به داخل سند در منوي Insert قرار دارند تصوير زير نوار منو را نشان مي دهد. ۱-۳-۲- نوار ابزر استاندارد اين نوار ابزار حاوي ابزارهاي مربوط به فرمانهايي مي باشد كه كاربر عموما در تمام اسناد به نحوي با ا نها سر و كار دارد. به عبارت ديگر عمومي ترين و پر استفاده ترين فرمانهاي Word در اين نوار ابزار تعبيه شده اند. Print New Save Open برخي از اين فرمانها عبارتند از: فرمانهاي مديريت فايل شامل و فرمانهاي.( Zoom) ويرايش متن شامل undo Paste Cut Copy و. Redo فرمان تنظيم يزرگي صفحه نمايش تصوير زير دكمه هاي موجود در اين نوار ابزار را نمايش مي دهد: ۱-۳-۳- نوار ابزار قالب بندي اين نوار ابزار حاوي ابزارهاي مربوط به پر استفاده ترين فرمانهاي قالب بندي متن سند مي باشد. برخي از فرمانهاي موجود در اين نوار ابزار كه در تصوير زير نيز مخص شده است ف عبارتند از فرمانهاي تعيين شكل و اندازه حروف( Fontو ). Font Size فرمانهاي تعيين نحوه تراز شدن متن پاراگرافها (شامل Lestو center ( Right و به طور كل فرمانهايي كه براي تعريف ظاهر متن و پاراگرافهاي سند بيشترين استفاده از ا نها ميشود. ۱-۳-۴- كار با صفحه كليد و ماوس اين بخش را به دو قسمت كار با صفحه كليد و كار با ماوس تقسيم مي كنيم: ۱-۳-۴-۱- كار با صفحه كليد در صورتي كه از Word براي توليد متنهاي فارسي و لاتين استفاده مي كنيد لازم است محل هر يك از حروف فارسي و لاتين روي صفحه كليد را بدانيد. به اين منظور مي توانيد برچسبهايي تهيه كنيد كه حروف
فارسي به ترتيب قرار گيري روي صفحه كليد روي ا نها درج شده اند. سپس برچسبها را با دقت روي صفحه كليد بچسبانيد. به اين ترتيب محل قرارگيري حروف فارسي روي صفحه كليد را فرا خواهيد گرفت. هنگام كار با صفحه كليد به نكات زير توجه نماييد: الف- براي انتقال از حالت تايپ فارسي به لاتين كافي است كليد تركيبي Ctrl+ sshift يا Alt +Shift سمت راست را فشار دهيد. Caps Lock ب- هنگام تايپ عبارتهاي لاتين توجه نماييد كه در صورت خاموش بودن كليد فشردن كليدهاي حرفي منجر به درج حروف كوچك لاتين( مانندa q f و...) شده و براي تايپ حروف بزرگ بايد كليد Shift را هم زمان با فشردن كليد مورد نظر فشار داده و پايين نگه داريد در صورت روشن بودن كليد Caps lock عكس جمله فوق صادق است. ج- در برچسبهاي حروف فارسي موجود در بازار حروفي درج شده اند كه با فشردن كليدهاي صفحه كليد در حالت خاموش بودن كليد Caps Lock در سند وارد مي شود اين حروف همان حروف اصلي الفباي فارسي مي باشند. د- ه- براي وارد كردن هر فاصله خالي در متن سند كافي است يك بار كليد Spacebar را فشار دهيد. براي بستن پاراگراف جاري و ايجاد يك پاراگراف جديد در سند كافي است يك بار كليد Enter را فشار دهيد. و- براي لغو كردن عمليات جاري و يا خارج شدن از يك كادر محاوره كافي است يك بار كليد Esc را فشار دهيد. ز- در تايپ فارسي براي حذف كردن كاراكتر سمت راست نشانگر بايد كليد Backspace را فشار داده و براي حذف كاراكتر سمت چپ نشانگر بايد كليد Delete را فشار دهيد.
ح- در تايپ لاتين براي حذف كردن كاراكتر سمت راست نشانگر بايد كليدDelete را فشار داده و براي حذف كاراكتر سمت چپ نشانگر بايد كليد Backspace را فشار دهيد. ط- براي پرش نشانگر به اندازه مشخص بايد كليد Tab را فشار مي دهيد. ميزان فاصله پرش با استفاده از Format فرمان Tabs از منوي قابل تعيين است. در درسهاي بعدي نحوه تنظيم فاصله پرش را خواهيد ا موخت. ي- براي انتخاب هر يك از منوهاي موجود در محيط اصلي Ms Word بايد ضمن پايين نگه داشتن كليد alt حرفي از نام منوي مزبور را كه با يك خط افقي كوچكي مشخص شده است فشار دهيد. - ۱-۳-۴-۲ كار با ماوس: از دو دكمه سمت چپ و سمت راست ماوسهاي استاندارد در موارد زير استفاده مي شود: تعريف اشاره گر اشاره گر نمادي است كه با حركت دادن ماوس توسط كاربر تغيير مكان داده و بسته به اينكه در كدام ناحيه از نواحي سند قرار داشته باشد شكل ا ن متفاوت خواهد بود. بدين ترتيب كه در صورت قرارگيري در متن به صورت I شكل گرديده و در صورت خروج از متن به صورت پيكاني متمايل به سمت چپ در خواهد ا مد. الف- براي قراردادن نشانگر در محل مشخصي از متن سند انتخاب يك ابزاراز نوارهاي ابزار و انتخاب عنوان يا گزينه هاي يك منو اشاره گر را روي ا يتم مورد نظر قرار داده و دكمه سمت چپ ) دكمه اصلي ( ماوس را فشار دهيد. به اين عمل مختصرا كليك كردن گفته مي شود. ب- براي احضار منوي ميانبر( در مواردي كه چنين منويي قابل احضار باشد) اشاره گر را روي ا يتم مورد نظر قرار داده و دكمه سمت راست ماوس را فشار دهيد. به اين عمل مختصرا كليك راست گفته مي شود. ج- براي انتخاب( مارك كردن ( بخشي از يك متن اشاره گر را در ابتداي ا ن قرار داده دكمه سمت چپ ماوس را فشار داده و بدون رها كردن ا ن اشاره گر را به انتهاي فاصله مزبور حركت دهيد. سپس دكمه ماوس را رها كنيد. به اين عمل مختصرا درگ كردن گفته مي شود. ۱-۴- شناسايي اصول كار با محيط واژه پرداز MS Word براي كار با هر واژه پردازي دانستن برخي اصول اوليه ضروري است. براي مثال كاربر بايد بايد با نحوه توليد يك سند موجود ذخيره كردن تغييرات اعمال شده به يك سند ذخيره كردن يك سند در سندي با
نامي جديد ا شنا باشد. با اين اوصاف در اينجا به شرح برخي اصول اوليه كار با محيط واژه پرداز خواهيم پرداخت. ۱-۴-۱ -توليد يك سند جديد براي توليد يك سند جديد مي توانيد به يكي از دو روش زير عمل كنيد : كليك كردن روي دكمه New از نوار ابزار استاندارد و يا انتخاب گزينه New از منوي File در صورت استفاده از روش اول بلافاصله سندي جديد و خالي توليد شده و در صفحه نمايش شما ظاهر مي گردد اما در صورت استفاده از روش دوم كادر محاوره اي بنام New نمايان شده و از شما مي خواهد كه الگوي مورد نظر خود را براي اعمال به سند جديد توليد شده انتخاب نماييد. بحث الگوها و نحوه توليد و استفاده از ا نها بحث مفصلي است كه در ا ينده در مورد ا نها بيشتر خواهييد خواند. ۱-۴-۲- باز كردن يك سند موجود براي باز كردن يك سند موجودف كافي است روي دكمه Open از نوار ابزار استاندارد و يا روي گزينه Open از منوي File كليك كنيد. با انجام اين عمل كادر محاوره نمايان خواهد شد. در اين Open كادرمحاوره ابتدا ا درس( درايو و پوشه قرارگيري ( سند را تعيين كرده و سپس نام ا ن را انتخاب نماييد. در خاتمه روي دكمه Open كليك كنيد تا سند انتخاب شده ظاهر گردد. -۱-۴-۳ ذخيره كردن يك سند موجود براي ذخيره كردن سندي كه قبلا ا ن را توليد نموده و نام گذاري كرده ايد كافي است روي دكمه Save از نوار ابزار استاندارد كليك كنيد. با انجام اين عمل بدون اينكه هيچ كادر محاوره اي نمايان گردد ا خرين تغييرات اعمال شده به سند مزبور ذخيره مي گردد. همچنين براي ذخيره كردن سندي كه تازه توليد شده و تاكنون ذخيره نشده است روي دكمه Save كليك كنيد. در اين صورت كادر محاوره اي به نام Save As نمايان مي گردد. در اين كادر محاوره ابتدا ا درس مورد نظر براي قرارگيري فايل سند را از طريق ليست بازشوي Save in انتخاب نموده و سپس نام مورد نظر براي فايل را در كادر متني File Name وارد كنيد. در پايان روي دكمه Save كليك كنيد تا سند ذخيره شده و كادر محاوره Save As بسته شود.
۱-۴-۴- ذخيره كردن يك سند موجود با نامي ديگر براي ذخيره كردن يك سند موجود با نامي ديگر كافي است گزينه Save A s از منوي File را انتخاب نماييد. با انجام اين عمل كادر محاوره Save As نمايان مي گردد. در اين كادر محاوره ابتدا ا درس محل مورد نظر براي قرار گيري سند را از طريق ليست باز شوي Save in انتخاب نموده و در ادامه نام مورد نظر را در محل مقتضي تايپ كنيد. در پايان روي دكمه Save كليك نماييد. به اين ترتيب سند شما در فايلي جديد با نام وارد شده ذخيره خواهد گرديد. ۱-۴-۵- بستن سند براي بستن سند كافي است روي گزينه Close از منوي File كليك كنيد. مثال: توليد ذخيره كردن و بستن يك سند جديد در اين مثال مي خواهيم سند جديدي را توليد نموده كتن دلخواهي داخل ا ن تايپ كرده سپس سند را تحت نام My-doc-1.doc و در ريشه درايو D ذخيره كرده و ببنديم. به اين منظور لازم است از مراحل زير پيروي نماييد: وارد محيط سيستم عامل ويندوز شويد. روي ا يكون مربوط به نرم افزار Word دابل كليك كنيد( اين ا يكون در حالت پيش فرض داراي نام -۱-۲ My مي باشد) به اين ترتيب وارد محيط نرم افزار Word خواهيد گرديد. doc1.doc ۳- در بدو ورود به محيط نرم افزار Word خواهيد گرديد كه سند خالي جديدي در اين محيط نمايان شده است. بنابراين بلافاصله پس از ورود به محيط نرم افزار Word مي توانيد شروع به تايپ محتواي سند مورد نظر خود نماييد. تذكر: در صورتي كه از قبل در محيط نرم افزار Word بوده و كليه اسناد قبلي را بسته باشيد لازم است براي باز كردن يك سند جديد روي دكمه New از نوار ابزار Standard و يا روي گزينه New از منوي فايل كليك كنيد. ۴- به منظور ذخيره كردن سند توليد شده روي دكمه Save از نوار ابزار Standard كليك كنيد. به اين ترتيب با توجه به اينكه اولن بار است سند را ذخيره مي كنيد كادر محاوره Save As نمايان مي گردد.
-۵ در كادر محاوره Save As ا درس درايو ) D محل مورد نظر براي ذخيره فايل ( را از طريق كادر Save ( My-doc-1.doc ) انتخاب كرده و نام مورد نظر براي فايل سند in را در كادر File Name وارد نماييد و روي دكمه Save كليك كنيد. به اين ترتيب سند با نام و ا درس مورد نظر ذخيره شده و كادر محاوره Save As ناپديد مي گردد. ۶- در پايان براي بستن فايل سند روي گزينه Close از منوي File كليك كنيد. درس ۲ توانايي ايجاد يك متن ساده فارسي لاتين توسط Word ۲-۱- اصول روشهاي نمايش متن در اين بخش به بررسي نحوه انتقال به نقاط مختلف از متن سند خواهيم پرداخت. در Word روشهاي مختلفي براي انتقال از محي به محل ديگر در سند وجود دارد. مرسوم ترين و ساده ترين روش ) نه الزاما سريع ترين روش ( استفاده از نوار مرور قاي م واقع در سمت چپ يا راست صفحه نمايش مي باشد. با اين وجود در حالتهاي خاص روشهاي سريع تر و مناسب تري وجود دارند كه در اين بخش به تشريح ا نها خواهيم پرداخت. ۲-۱-۱- كاراكترهاي قبلي بعدي در صورتي كه بخواهيد نقطه ورود( يا نشانگر) را به اندازه يك كاراكتر به چپ( يا راست ( منتقل نماييد. كافي است يك بار كليد جهتي رو به سمت چپ ) يا راست ( را فشار دهيد. ۲-۱-۲- سطر قبل بعد اگر مايل به انتقال نقطه ورود به اندازه يك سطر به بالا ) يا پايين ( باشيد كافي است يك بار كليد جهتي رو به بالا ) يا پاسسسيين ( را فشار دهيد. ۲-۱-۳- ابتداي كلمه قبل بعد براي انتقال نقطه ورود به ابتداي كلمه قبلي( يا بعدي ( كافي است كليد Ctrl را پايين نگه داشته و يك بار كليد جهتي را به سمت جپ( يا راست ( را فشار دهيد. بديهي است اين موضوع در تايپ فارسي مصداق داشته و در تايپ لاتين كه جهت تايپ تغيير مي نمايد كليد + Ctrl منجر به اتقال نقطه ورود به Ctrl + ابتداي كلمه قبلي و كليد منجر به انتقال نقطه ورود به ابتداي كلمه بعدي مي شود.
۲-۱-۴- ابتداي پاراگراف جاري بعدي براي انتقال نقطه ورود به ابتداي پاراگراف جاري كافي است كليد Ctrl را پايين نگه داشته و كليد جهتي رو به بالا را فشار دهيد. همچنين جهت انتقال نقطه ورود به ابتداي پاراگراف بعدي كليد Ctrl را پايين نگه داشته و كليد جهتي رو به پايين را فشار دهيد.