Høyringsuttale - Forslag til Regional plan for vannforvaltning i Vannregion Vest-Viken

Behandlet av Møtedato Saksnr. Kommunestyret 20.11.2014 084/14 Mappe JournalID ArkivID Saksbehandler 14/782 14/4013 K72, 130 Kari-Elin Saglien Høyringsuttale - Forslag til Regional plan for vannforvaltning i Vannregion Vest-Viken 2016-2021 Vedlegg: Dok. dato Tittel Dok.ID 06.11.2014 Forslag til Regional plan for vannforvaltning i 45113 vannregion Vest-Viken 06.11.2014 Vedlegg_til_regionalt_overvåkingsprogram_OA8og 45119 06.11.2014 Forslag_til_Regionalt_tiltaksprogram_i_vannregion_Ve 45118 st_viken_2016_til_2021_høringsutgave_6_mai_2014_x Tz7a 06.11.2014 Forslag_til_Regionalt_overvåkingsprogram_i_vannregio 45117 n_vest_viken_2016_til_2021_høringsutgave_6_mai_20 14_F8qki 06.11.2014 Forslag_til_Regional_plan_for_vannforvaltning_i_vannr 45116 egion_vest_viken_2016_til_2021_høringsutgave_6mai _2014_del_II_Vannområdene_i_vannregionen RuMY R 06.11.2014 Forslag_til_Regional_plan_for_vannforvaltning_i_vannr 45115 egion_vest_viken_2016_til_2021_høringsutgave_6mai _2014_del_I_Planbeskrivelse_og_planrapport_-CBWc 06.11.2014 Forslag_Handlingsprogram_for_vannregion_Vest- Viken_2016_Høringsutgave_6_mai_2014_upiwM 45114 Andre saksdokumenter (ikke vedlagt): Nr T Dok.dato Avsender/Mottaker Tittel 1 I 05.11.2014 Vest Viken Forslag til Regional plan for vannforvaltning i vannregion Vest Viken

Saksopplysninger: 1. Planarbeidet Fylkesutvala i Telemark, Vestfold, Oppland, Aust-Agder, Hordaland, Akershus og Buskerud fylkeskommunar, samt fylkesrådmannen i Sogn og Fjordane fylkeskommune har vedteke å leggje forslag til Regional plan for vassforvaltning i vassregion Vest-Viken 2016-2021 ut til høyring og offentleg ettersyn. Høyringsfrist er 31.desember 2014 og endeleg forslag til plan blir utarbeidd av vassregionmynde og fylkeskommunane i samarbeid med vassregionutvalet. Sluttbehandling av planen skjer i dei aktuelle fylkeskommunane våren 2015. Vedteke regional plan blir sendt til sentral godkjenning ved Kongen i Statsråd innan 1. juli 2015. Planen gjer regionale og statlege føringar til kommunane og regionale og statlege organ, og skal bidra til å samordne og gje retningslinjer for arealbruken på tvers av kommune- og fylkesgrensene. Dersom retningslinjene fråvikast, gjer dette grunnlag for å fremje føresegn etter plan- og bygningslova. Den regionale planen fastset miljøkvalitetsnormer for elver, innsjøar, grunnvatn og kystvatn. Miljømåla fastsettast i samsvar med Vassforskrifta 4-6 og unntak fastsettast i samsvar med 8-11. Den regionale planen legg føringar for når miljømåla skal nåast, høvesvis innanfor planperioden 2016-2021 eller utsettast til seinare planperiodar (2022-2027 eller 2028-2033). Tiltaka skal vere operative innan tre år etter at tiltaksprogramma er vedteke og det er dei ulike sektormynde som er ansvarlege for oppfølging av tiltak. 2. Bakgrunn I 2007 vedtok Stortinget «Forskrift om rammer for vannforvaltningen» (vassforskrifta), som implementerar EUs rammedirektiv for vatn i norsk rett. Formålet med vassforskrifta er å gje rammer for fastsetting av miljømål som skal sikre at det utarbeidast og blir vedteke regionale forvaltningsplanar og tiltaksprogram for kvar vassregion, med sikte på å oppfylle miljømåla. Samtidig skal vassforskrifta sørgje for at det framskaffast naudsynt kunnskapsgrunnlag for å kunne gjennomføre dette arbeidet. Alle vassførekomstar skal karakteriserast før ein byrjar med undersøkingar og overvaking som gjer grunnlag for tiltaksplanar. Vasskvalitet er stikkordet for alt arbeid, og målet er å oppnå minimum god økologisk og kjemisk tilstand i utgangspunktet i alle vassførekomstar. Figur 1. Miljømålet for alt vatn er god tilstand.

Figur 2. Planhjulet for gjennomføring etter vassforskrifta. 3. Organisering av arbeidet etter vassforskrifta Alt arbeid med oppfølging av vassforskrifta i Noreg er delt inn i vassregionar. Etnedal kommune er med i vassregion Vest-Viken og vassområde Randsfjorden. Organisering av vassområde Randsfjorden: Arbeidet etter vassforskrifta vil fortsette å krevje eit stort engasjement frå kommunane og staten, også etter at vassforvaltnings- og tiltaksplanar er vedteke. Vassområdeutvalet skal sikre at eigarkommunane medverkar og følgjer opp plikta si i arbeidet med vassforvaltning, samt fagleg forankring og kontinuitet i arbeidet mot god kjemisk og økologisk vasskvalitet. Vassområdeutvalet skal i tillegg koordinere vidare tiltaksarbeid og vere ein arena for kompetanseinnhenting, erfaringsinnhenting og samhandling. Korleis og på kva område planen vil påverke kommunen: Som mynde, til dømes for pålegg knytt til spreitt avløp (i tråd med forureiningslova). Dette krev lokalpolitiske prosessar rundt vedtak og gjennomføring, ikkje minst fordi dette i hovudsak er private anlegg som ikkje er gebyrfinansiert. Som tenesteprodusent, til dømes innanfor VA, landbruk, kraftproduksjon og hamneverksemd. Dette er område som har ein innverknad på om ein når sine miljømål, og som kan få ansvar for gjennomføring av tiltak. Ei utfordring er at manglande kunnskapsgrunnlag(medrekna også faktiske effektar av tiltak) vil kunne medføre pålegg av kostnadskrevjande tiltak utan sikker effekt. Som samfunnsutviklar, til dømes i samband med avveging mellom miljømål og gode rammevilkår for næring(fiskeri, industri). Mål og ambisjonar må avvegast i forhold til kostnad og effektar. Forankring av planar i kommunen Vedteke forvaltningsplanar med tiltaksprogram og må innarbeidast i den einskilde kommune sine planar; kommuneplan, kommunedelplanar og handlingsplanar/sektorplanar. Meir informasjon om arbeidet etter vassforskrifta og arbeidet med å lage forvaltningsplanar for alle vassområde finn dykk på Vannportalen: www.vannportalen.no. Informasjon knytt til vassområde Randsfjorden finn dykk under vassregion Vest-Viken sine sider: www.vannportalen.no/randsfjorden. Skildring av kostnadar/finansiering Det er kostnadar knytt til arbeidet i kvart enkelt vassområde. Så langt har kommunane teke ein stor del av kostnadane knytt til å utarbeide lokale tiltaksanalysar.

I tillegg er det i forslaga til forvaltningsplanar primært definert tiltak som fell inn under kommunens sektoransvar. Det manglar informasjon og tiltaksforslag frå mange andre sektorar. Det kan derfor være freistande å gripe fatt i dei tiltak som allereie er føreslege der kommunane har ansvaret for langt de fleste. Det finst dermed risiko for at dei endelege tiltaksplanane ikkje er prioritert etter eit kost-nytte-prinsipp, men at tiltaka med mest presise kostnadsvurderingar blir valde. Det er ein risiko for at kommunane og avløpssektoren får rekninga, fordi det er her det finst konkrete tiltak og stringent myndeoppfølging. Mange aktørar er involvert, men svært mykje av tiltaksoppfølginga vil skje via kommunane. Viss ikkje sektorinteresser som landbruk, fisk, veg, jernbane og energiproduksjon blir med som fullbyrdige påverkarar i forvaltningsplan m/tiltaksprogram og der tiltak prioriterast ut frå gode kost/nytte-utrekningar blir det ingen heilskapleg vassforvaltning. Miljømål vil då bli innfridd på ein svært kostnadskrevjande måte, og det vil ikkje vere mogleg å innfri alle mål. Vurdering: Plandokumenta føreslår miljømål for elvar, bekkar, innsjøar, kystvatn og grunnvatn og legg føringar for når miljømåla skal vere nådd, høvesvis innanfor planperioden 2016-2021, eller utsettast til seinare planperiodar (2022-2027 eller 2028-2033). For å nå miljømåla føreslås det tiltak for å førebyggje, forbetre og/eller atterreise miljøtilstanden der det er naudsynt. Tiltaka skal vere operative innan utgangen av 2018 og vere verksett av ansvarleg sektormynde. Det føreslås overvaking om må settast i verk for ytterlegare kartlegging av tilstand, samt overvaking av tiltakseffekt. Den regionale planen skal føljast opp gjennom årlege handlingsprogram. Vassområda har utarbeidd lokale tiltaksanalyser, og lokal tiltaksanalyse for vassområde Randsfjorden er tidlegare teke til etterretning i kommunestyret. Denne tiltaksanalysen utgjer hovudgrunnlaget for planforslaget som no er på høyring. Forslaget til vassforvaltningsplan for vassregion Vest-Viken 2016-2021 representerer korleis vassregionen meiner målet om berekraftig forvaltning kan oppfyllast og ved å stille oss spørsmåla; Kva mål skal vi setje oss? Korleis skal vi prioritere? Kva tiltak må vi verksetje? Det er viktig at vi utfordrar oss sjølve til å finne svara på korleis vi saman best kan forvalte våre vassressursar- slik at vi kan nå målet om eit godt vassmiljø. Generelt er det trong for å betre verkemidla og utarbeide nye verkemiddel på område som: Kunnskap og samarbeid Saksbehandling av ny aktivitet og nye inngrep Vassdrag regulert til vasskraftføremål Jordbruket Avløp og overvatn Opprydding i forureina sediment Naturmangfald Arbeidet fram mot forslag til regional vassforvaltningsplan har vist at vassområda, og spesielt kommunane sitt engasjement i samarbeidet om vassressursane, er viktig for å få lokal forankring i ein reginal plan for vatn. Norsk Institutt for by- og regionforskning(nibr) har gjennom prosjektet WAPABAT utført følgjeforsking av implementering av vassdirektivet.

Midtvegsrapport viser at organisering med vassområde med prosjektorganisering har vore positivt. Kommunane er ein stor økonomisk bidragsytar og har på alle måtar ei nøkkelrolle i arbeidet med å gjennomføre mål og tiltak i vassforvaltningsplanane på lokalt nivå. Figur 3: Figuren er henta frå årsrapport Vest-Viken vassregion 2012. Drift av vassområdeprosjekta er basert på spleiselag mellom stat, fylker og kommunar. I einskilde vassområde er det i tillegg kome bidrag frå andre. Utfordringar framover: Utfordringane mot gjennomføringsperiode 2016-2021 er å få på plass gode overgangar frå prosjektorganisering av vassområda til interkommunale samarbeidsordningar eller til opphør. Bruka av kommunelova 27 eller plan- og bygningslovas kapittel 9 om interkommunalt samarbeid kan liggje til grunn for moglege varige løysingar. Erfaringar frå pilotkommunane i første planperiode 2007-2010 er av interesse. Oppgåvene synast ikkje å bli mindre i framtida sett i forhold til det dei har vore fram til no. Gjennomføringsarbeidet blir utfordrande. I 2018 startar rullering fram mot 2. planperiode, 2022-2027. For vassområde Randsfjorden er dei vesentlege vassforvaltningsspørsmåla i hovudsak: Eutrofiering av vassførekomstane med spesielt fokus på Hadelands mange verneverdige kalksjøar/kransalgesjøar som er truga av forureining. Ivaretaking av desse er ei av hovudutfordringane i vassområdet. Elvemusling og fleire artar kransalgar er blant trua artar i vassområdet. Kontroll med spreitt og kommunalt avløp I kanaliserte og flomsikra vassdrag slik som Etna og Vigga er det behov for å betre leveforhold for fisk. Framande artar Forureining frå landbruket Negative effektar av vassdragsreguleringar

Ein skal heller ikkje sjå bort i frå det faktum at vatn har vorte ein av dei viktigaste elementa i ei god naturoppleving. I arbeidet med å oppnå god tilstand er det viktig fir Etnedal kommune å fokusere på følgjande tiltak: Overhalde reinsekrava på utslepp av organiske materiale frå Bruflat reinseanlegg til Etna Kontroll på spreitt avløp Kontroll på større private reinseanlegg, som t.d. Gamlestølen og Os Kontroll på utslepp frå landbruksnæringa Vidare overvaking av vassførekomstane i kommunen Ut over dette er tilstanden i vassførekomstane i Etnedal i hovudsak god. Og eit særs viktig arbeid vil derfor å hindre forverring av vasskvaliteten. Etnedal skal vere stad som folk kan bu og besøke og føle at det er ein stad som er rein og trygg og det skal vere ei oppleving av kvile og rekreasjon ved å opphalde seg her. Ein skal kunne bade i elva, drikke av bekken og fiske i vatna utan at det gjer ei dårleg naturoppleving eller er farleg for helsa. Konkrete tiltak som bør gjennomførast i planperioden 2016-2021: Overhalde reinsekrava på utslepp av organiske materiale frå Bruflat reinseanlegg. Det er en utfordring med det gamle reinseanlegget på Bruflat i forhold til krava om utslepp av organisk materiale i over 10 år. Det er fram til no ikkje påvist vesentleg påverknad i Etna som følgje av dette, men det er synleg begroing i elva nedstrøms anlegget. Arbeidet med vassforskrifta skal vere langsiktig, og det er fleire omsyn ein må ta. Kommunen har jobba med å prosjektere eit nytt reinseanlegg med ny plassering og dette vil vere ei god løysing. Innføring av tilsyn spreitt avløp Oppstarting av systematisk kartlegging og tilsyn av spreitt avløp vil vere ein viktig del i arbeidet om å betre eller ikkje forverre miljøtilstanden i våre vassdrag. Det er i dag godt over 2000 hytter i Etnedal, og desse kan ein rekne med anten har gamle anlegg som har behov for utbetring, eller dei har ulovlege anlegg som ikkje har gode reinseløysingar eller direkte utslepp. Slike bidrag til forureining av bekkar og innsjøar kan til tider vere store og det er viktig å setje i gang tilsynsordning slik at ein kan få kontroll på behovet for rehabilitering. Kontroll på større private reinseanlegg Dei større private reinseanlegga som er etablert i Etnedal er det ofte vanskeleg å kontrollere. Dei to største private reinseanlegga er Gamlestølen RA og reinseanlegget på Os. Anlegget på Os bør ein ha spesielt fokus på, då det er påvist påverknad i resipienten Vesle Øyangen. Kontroll på utslepp frå landbruksnæringa Per i dag har kommunen god kontroll på utlepp av næringsstoff til vassdrag frå landbruket, men det er viktig å følgje opp dette med vidare overvaking. Vidare overvaking av vassførekomstane i kommunen

Sjølv om ein set i gang tiltak innan både kommunalt og spreitt avløp er det framleis behov for å ha ei overordna overvaking av vassførekomstane som i dag har god kjemisk og økologisk tilstand. Dette er viktig for å hindre forverring av tilstanden. Prøveuttak og synfaringar er derfor viktig arbeid for kommunen i planperiodane fram mot 2033. Forslag til vedtak: Etnedal kommune vil med dette gje ei uttale til forslag til Regional plan for vassforvaltning i vassregion Vest-Viken 2016-2021, og omtalar dei viktigaste utfordringane som gjeld Etnedal kommune spesielt. 1. Etnedal kommune ser positivt på arbeidet med å sikre ein felles, berekraftig bruk av vassressursane på tvers av sektormynda, og ynskjer å vere ein aktiv bidragsytar til at måla i vassforskrifta vert nådde. 2. Etnedal kommune vil framheve behovet for styrka økonomiske ressursar frå statleg hald for å sikre implementeringa av direktivet i vassforvaltninga og gjennomføringa av aktuelle tiltak innanfor ulike sektorområde. Før tiltaksgjennomføringa skal starte i 2016 må det derfor frå statleg hald vere på plass eigna verkemiddel og incentivordningar for å sikre den naudsynte tiltaksgjennomføringa i dei ulike sektorane som blir berørt av forvaltningsplanar og tiltaksprogram. 3. Til innhaldet i sjølve høyringsdokumentet blir det gjeve innspel i samsvar med eigenvurderinga i saka, som skildra under Vurdering og det vil i arbeidet med å oppnå god tilstand er det viktig for Etnedal kommune å fokusere på følgjande tiltak: Overhalde krava til utslepp av organiske materiale frå Bruflat reinseanleggl Etna Kontroll på spreitt avløp Kontroll på større private reinseanlegg Kontroll på utslepp frå landbruksnæringa Vidare overvaking av vassførekomstane i kommunen 20.11.2014 Kommunestyret Behandling: ENSTEMMIG KS-084/14 Vedtak: Etnedal kommune vil med dette gje ei uttale til forslag til Regional plan for vassforvaltning i vassregion Vest-Viken 2016-2021, og omtalar dei viktigaste utfordringane som gjeld Etnedal kommune spesielt.

1. Etnedal kommune ser positivt på arbeidet med å sikre ein felles, berekraftig bruk av vassressursane på tvers av sektormynda, og ynskjer å vere ein aktiv bidragsytar til at måla i vassforskrifta vert nådde. 2. Etnedal kommune vil framheve behovet for styrka økonomiske ressursar frå statleg hald for å sikre implementeringa av direktivet i vassforvaltninga og gjennomføringa av aktuelle tiltak innanfor ulike sektorområde. Før tiltaksgjennomføringa skal starte i 2016 må det derfor frå statleg hald vere på plass eigna verkemiddel og incentivordningar for å sikre den naudsynte tiltaksgjennomføringa i dei ulike sektorane som blir berørt av forvaltningsplanar og tiltaksprogram. 3. Til innhaldet i sjølve høyringsdokumentet blir det gjeve innspel i samsvar med eigenvurderinga i saka, som skildra under Vurdering og det vil i arbeidet med å oppnå god tilstand er det viktig for Etnedal kommune å fokusere på følgjande tiltak: Overhalde krava til utslepp av organiske materiale frå Bruflat reinseanleggl Etna Kontroll på spreitt avløp Kontroll på større private reinseanlegg Kontroll på utslepp frå landbruksnæringa Vidare overvaking av vassførekomstane i kommunen