Varm kaffe ved nytent bål. Fiskestonga svaiar lett når nysgjerrig fisk testar agnet. Kvelden er lys og vidda er varm og vid.

NOREG 2011

VELKOMMEN introduksjon Velkommen til Telemark Naturell Varm kaffe ved nytent bål. Fiskestonga svaiar lett når nysgjerrig fisk testar agnet. Kvelden er lys og vidda er varm og vid. Morgon ved brygga. Vi stikk tærne varsamt uti vatnet. Sola har alt varma øvste vasslaget. Vi tråkkar uti. Sand møter føter, vatn omsluttar kroppen. Dagen er vår. Tur i trollskog. Lett regndryss. Små barneføter finn lett fram på stien som slyngar seg gjennom furuskogen. Fantasien får fritt spelerom når familien passerer krokete trestammar og mosegrodde stubbar. Lunsjen blir fortært under ein hellar ved skogtjernet. Ingen andre, bare oss fire. VINJE Opplev Vest-Telemark der naturopplevingane står i kø. Frå fjell og vidde, til sandstrender og badeliv i jettegryter, i tett trollskog og langs spennande Telemarkskanal. Kanskje ser du sjøormen Selma i Seljordsvatnet? Finn ditt naturmekka hos oss. TOKKE SELJORD KVITESEID Framsidefoto: Landskappleiken i Seljord 2011, Anne Torunn Øverbø. Fotografar: Leif Jamtveit, Svein Straumsnes, Terje Rakke Nordic Life, Gunhild Momrak, Sven Lie, Hybris film, Edvard Nesland, Dag Jenssen, Luke Tennant, Jørgen Kasin, Kristi Skålid, Lasse Berdalen, Døli/Roy Mangarsnes, Hamish Moore, Mona Gundersen, Arne Rosland, Huldra&Eg, Astrid Hegglid, Colin Eick, Guro Lien, Kjersti Eliassen, Solveig Barstad. Ansvarleg utgjevar: Kommunane i Vest-Telemark FYRESDAL NISSEDAL 2

Å, KUNNE EG FARA til Telemark og leva ei sumarstund! > PER SIVLE Rui-plassen, Dalen Innhald SJÅ (attraksjonar)...side 4 11 GJERE (aktivitetar)...side 14 21 VANDREREGIONEN / KART...midten SMAKE (matoppleving)...side 22 23 / 26 27 TURISTKONTOR...side 26 27 KVILE (overnatting)...side 28 31 RØTAR (folkekultur)...side 32 35 KVA SKJER? (arrangement)...side 38 44 Blomsterjente på Dalen 3

SJÅ attraksjonar MS Henrik Ibsen, Telemarkskanalen > PÅ VATNET / Telemarkskanalen TELEMARKSKANALEN Ved hjelp av 18 slusekammer fordelt på åtte sluseanlegg kan du reise på Noregs største kanal som går frå foten av Hardangervidda og heilt til havet. Langs kanalen finn du eit vidt spekter av natur og kulturlandskap travle bystrøk, vide vatn, tronge elveparti, gamle kulturbeite, trivelege grender og vill natur. For info om kanalen sjå www.telemarkskanalen.no KVITSEIDBYEN er eit triveleg handels- og servicesenter ved Telemarkskanalen. Byen har ein attraktiv bryggjepark med badebryggje, servicebygg og gratis gjestebryggje. www.kviteseidbyen.no SLUSER OG FJORDLANDSKAP Øvre del av Telemarkskanalen har ein spennande natur. Her finn du frodige kulturlandskap, men òg steile fjellvegger som reiser seg meir enn 500 meter over deg. Opplev dette varierte landskapet frå dekket på ein av dei tradisjonsrike kanalbåtane M/S Victoria og M/S Henrik Ibsen eller med eigen båt/kano. M/S Henrik Ibsen går også charterturar bestilling tlf. 35 07 90 00. For rutetider, prisar og bestilling, sjå www.visittelemark.com RUNDTUR MELLOM FJORD OG FJELL Kvar sundag frå 26.6 t.o.m. 7.8 vert det ettermiddagstur med buss frå Dalen, via Eidsborg stavkyrkje til frodige Lårdal. Kaffe og kaker i hagen på gamle Lårdal Hotell (Skattekammeret) før kanalbåten tar deg med attende på Telemarkskanalen til Dalen. For info og bestilling kontakt Dalen Turistkontor tlf. 35 07 56 56, www.visitdalen.com TA BÅTEN OVER FJELLET! Båtar inntil 32 fot kan transporterast over Haukelifjell mellom Telemarkskanalen (Dalen) og Rosendal i Hardanger. Båttransport kan og arrangerast mellom Skien og Dalen eller omvendt. For nærare informasjon kontakt Dalen Turistkontor tlf. 35 07 56 56, www.visitdalen.com 4 M/S Fram

MEN TELEMARKSKANALEN ER DER. Den er der. Et langt, vått spor etter en utdødd dyreart. > ODD BØRRETZEN > PÅ VATNET / Andre båtturar GUIDA TUR TIL HOVDØYA OG HØGFJELLSCRUISE PÅ HARDANGERVIDDA MED M/B FJELLVÅKEN II Kvar torsdag i perioden 30.6.-11.8 kl 11-14 kan du bli med katamaranen M/B Fjellvåken II på ein tre-timars guida tur til Hovdøya, som er sentrum i den veglause fjellbygda Møsstrond. Øya har kyrkja, samfunnshus og ein tidlegare internatskule. Vi viser deg rundt i kyrkja, og du får kjøpt kaffe og kaker av Hilde som bur på øya. I sommarsesongen går Fjellvåken II i rute på Møsvatn (919 moh) mellom Skinnarbu og Mogen. Høgfjellscruiset tek deg på ein dagstur der du får oppleve vakker natur og nyte nydeleg mat på Mogen Turisthytte. På Mogen kan du overnatte og vandre i turistforeninga sitt nett av merka turløyper på Hardangervidda. Kontakt Fjellvåken II for førehandsbestilling av billettar, tlf 92 01 40 46. For meir informasjon www.visitrauland.com MB Fjellvåken II, rutebåt på Møsvatn. VETERANBÅTEN MS FRAM seglar på innsjøane Nisser og Vråvatn. Fram seglar ut i frå Straand Sommerland og tar deg med på sightseeingturar i vakker innlandsskjergard. Du kan og bli med på 2,5 timars slusecruise med besøk på Slusemuseet ved Småstraum sluse. Båten kan chartrast. M/S Fram går i trafikk frå mai til oktober. Tlf. 35 06 90 00 www.straand.no FJONEFERJA Noregs minste kabelferje fraktar vegfarande trygt over Fjonesundet i Nissedal. Eigen ferjekafé med uteservering med fin utsikt over Fjonesundet finn du ved brygga. I sommarsesongen (15.6-20.8) går ferja kvar dag, kvar heile time. Elles går ferja i tida mellom 1. mai og 31. desember alle dagar med unnatak av tysdag. Kontakt Åshild Solli, tlf. 35 04 71 32/97 56 18 25. Detaljerte ferjeruter: www.fjonesundet.no Fjoneferja 5

GAMLE TRADISJONAR sit i tømmerveggene i Vinje, medan ein mild sørlandsvind pustar mot deg i Nissedal. Spor av bergmenn og sluskar i Åmdals Verk står i kontrast til dei historiske hotella på Dalen og i Seljord, som bare var for dei rike. Ta turen innom museum og utstillingar, skisportens vogge i Morgedal og tradisjonsrike bygdetun i Fyresdal og Kviteseid. > TOKKE / DALEN RUI-PLASSEN I det hengebratte berget over Dalen ligg Rui, husmannsplassen der dei bitte små systrene Ingerine og Gurine budde. Dei blei landskjende som Ruijentene som kom til Kongen. På Dalen Turistkontor finn du info om staden og kart som syner deg kulturstigen som går opp den frodige lia til Rui. Dei har og boka om Rui-jentene for sal. www.visitdalen.com EIDSBORG STAVKYRKJE Som eit samlingspunkt ved inngangen til Vest-Telemark Museum ligg Eidsborg stavkyrkje frå 1200- talet, vigsla til ferdafolk sin skytshelgen St. Nicolaus, eller Nikuls som han heiter i Telemark. Omvisarane fortel deg om ei lang og spanande bygningshistorie og kulturarv. Ope 25.5-31.8 dagleg 10-17. 22.6-14.8 dagleg kl 10-18. Sjå også Vest-Telemark Museum, Eidsborg. Tlf. 35 06 90 90 www.vest-telemark.museum.no DALEN HOTELL DET MEST STORSLÅTTE AV DEM ALLE Opninga av Telemarkskanalen la grunnlaget for å byggje det som av mange blir sett på som eit av landets staselegaste hotell. Hotellet vart bygd i 1894 og er reist i den særnorske varianten av europeisk trearkitektur: dragestilen. Med sine gavlar og svalgangar, dragehovud, tårn og spir minner det om kongsgarden i eventyret. Hotellet har utsjånaden som det hadde på kong Oscars tid og likevel all den service og komfort som vår tid krev. Hotellet er kjend for sitt gode kjøkken og si lune, historiske atmosfære. www.dalenhotel.no Eidsborg stavkyrkje RAVNEJUV TURISTMAGNET OGSÅ FOR 100 ÅR SIDAN Naturfenomen ved fylkesvegen frå Dalen til Vinje eit 350 m høgt stup mot Tokkeåi. Slepp ein pengesetel utfor og sjå om han kjem att på ein oppgåande luftstraum. Dette har vore ein aktivitet til fryd for born og vaksne sidan turismens morgon. www.visitdalen.com BRYNESTEIN FRÅ EIDSBORG I 1000 år har Tokke hatt eksportindustri. Brynesteinen blei fyrst rodd ned Telemarkskanalen eller køyrd med hest på isen og deretter skipa til utlandet og seld til god pris. Slik har brynesteinsbrotet i Eidsborg heilt opp til nyare tid forsynt skogbruk og handverk i inn- og utland med god brynestein. Gå ein tur frå stavkyrkja i Eidsborg til dei gamle brota. www.vest-telemark.museum.no 6

Kviteseid bygdetun > NISSEDAL NATURLEG BADELAND JETTE- GRYTENE Vatnet har forma eit stykke kunstverk sør i Nissedal. Jettegryter på rekkje og rad skaper eit naturleg badeland. Elva Fyresåna har gjennom tusenvis av år snurra rundt stein og grus i elveleiet, som sidan er blitt regulert for straumproduksjon. Jettegrytene finn ein ved den vesle bygda Eikhom, ei mil frå Telemarksvegen. Ta av ved Haugsjåsund familiecamping og følg skilting. Bomveg. Jettegrytene SVABERG Ved innsjøen Nisser kan du sole deg på blankskura svaberg. Nissedal er ein av tre innlandskommunar som kan skilte med svaberg, slik som på Sørlandet. Ivrige terrengsyklistar har funne sitt paradis oppe på fjella i Nissedal, der dei syklar på tørre svaberg over lange strekningar. GRAVHAUGAR Det er tydelege spor etter busetnad frå svært gamal tid rundt Nisser. På Røyrodden i Treungen er det gravrøyser på svaberg, som er lette å sjå når ein er ute på båttur. Ikkje langt frå Røyrodden er eit felt med 15 gravhaugar av varierande storleik. Haugane ligg i eit vakkert kulturlandskap ved ein av dei eldste gardane i bygda, Årak. Tett ved gravfeltet står restane av ei 1000 år gamal eik. Kjempehaugane på Fjone er eit hauggravfelt med ni store, godt bevarte haugar i open furuskog. HELLEMÅLINGANE ved Kvithamar på Fjone er vanskelege å kome til, men er av ein spesiell type og svært sjeldan i Noreg. Truleg er det jernoksyd som er utfelt på feltet og skrapa vekk for å få fram manns- og dyrefigurar. Ta med kikkert i båten, det er frå vatnet du ser dei best. > FYRESDAL BESØK KVIPT GJESTEGARD Kvipt er ein gamal heigard frå 1600-talet, kjend frå TV-serien Der ingen kunne tru at nokon kunne bu. Opplev natur, kultur, miljø og handverk, nyt eit måltid i røykstoga eller gå ein tur opp til Kviptefjell og nyt utsikten. Her kan du òg leige kano, kjøpe jakt/fiskekort og overnatte. For grupper tilbyr vertskapet pakker med tradisjonsmat og kulturhistorisk vandring frå år 900 til i dag. Kvipt Gjestegard er innehavar av Olavsrosa. Tlf. 35 04 18 18 www.kvipt.no FISKEBUSTØYLEN Velkommen til Fiskebustøylen der du kan oppleve flott natur i rolege omgjevnader. Eige fiskekort for 21 vatn, stor- og småviltjakt. Overnatting i nyrestaurerte hytter, servering og guida turar. Tlf. 35 04 16 17 / 97 67 79 91 www.valebjorg.no STYKKJEVIKA Heilt i nordenden av Fyresvatn ligg ei endelaus sandstrand og ventar på små og store badegjester. Her kan du finne din eigen krok og nyte sommardagane. Langgrunna strekkjer seg langt utover, perfekt for små kroppar. 7

DET STIG AV HAV EIT ALVELAND med tind og mo Det kviler klårt mot himmelrand i kveldblå ro > ARNE GARBORG > KVITESEID ØVERBØ, SONDRE NORHEIMS FØDESTAD i Morgedal, er ein husmannsplass verdt eit besøk. Sondre Norheim er den legendariske skiløparen som revolusjonerte skiidretten og gjorde Morgedal til eit mekka for skientusi-astar verda over. I grua på den vesle husmannsplassen har OL-fakkelen blitt tent fleire gonger, sist framfor Lillehammer-leikane i 1994. Eit fint turmål året rundt, med eller utan kjentmann. www.morgedal.com NORSK SKIEVENTYR i Morgedal er både museum og opplevingssenter. Her kan ein oppleve ei spennande reise gjennom 4000 års skihistorie toppa med eit forrykande multimediashow med film over fleire lerret og ljos- og lydeffektar som gir deg ei realistisk oppleving av kva moderne telemarkskøyring er. Eigen Sydpolutstilling. I 2011 er det 100 år sidan morgedølen Olav Bjaaland og fire andre nordmenn planta flagget på Sydpolen. Olav Bjaaland var ein framifrå skiløpar og ein dyktig handverkar som bl.a. redusera vekta på sleden med nær 50 kg. Heilårsope med stor gåvebutikk og Innsvingen Kafé som serverar heimelaga mat kvar dag. Tlf. 35 06 90 80 www.vtm.no SØLVSMEDTUNET OG NISSELOFTET Her smir sylvsmeden tradisjonssmykke til telemarksdraktene. Stort utval av sylvsmykker, husflid, bunadssylv, treprodukt og lokale handverksvarer. På Nisseloftet er det jul heile året. Artig julebutikk med over 1000 juleprodukt. Her har også Julenissen eige brevhus, så herifrå kan du sende julepost med nissens eige motiv og datostempel. Tlf. 35 04 72 33 www.solvsmedtunet.no Sydpolutstillinga på Norsk Skieventyr i Morgedal. 8

Telemarkskanalen > SELJORD SJØORMEN I hjartet av Telemark ligg Seljordsvatnet og rugar på sin store løyndom. Kva er det eigentleg som gøymer seg under den blå, venlege overflata? I 250 år, og truleg endå lenger, har folk sett eit stort ormeliknande dyr i Seljordsvatnet. Den fyrste skriftelege omtala går heilt tilbake til 1750. Med sjøormkikkert ved Seljord camping og på Garvikstrondi kan du speide etter sjøormen. Seljord og sogene har bygd tre kunstinstallasjonar på utkikkspostar der du kan jakte på sjøormen. Sjøormhistorier og vitneobservasjonar finn du på nettsida www.seljordogsogene.no DYRSKUPLASSEN ligg ved Seljord sentrum og er ein topp moderne arena for marknader, festivalar, leirar og stemne. Dyrskuplassen har utvikla seg til å bli den store møtestaden i Sør-Noreg, og samlar årleg om lag 170 000 besøkande. Det største arrangementet, Dyrsku n, er landets største landbruksutstilling, handelsmesse og folkefest med 80 000 besøkande i løpet av tre dagar. På Dyrskuplassen finn du også gardsmatutsal som sel særeigen tradisjonskost frå ulike lokalmatprodusentar i området. www.dyrskun.no SELJORD KYRKJE er ei steinkyrkje i romansk stil bygd på 1100-talet, vigsla av Heilag Olav. På det nord-vestre hjørnet er det hogge ut eit andlet som etter ei segn skal vere heilagkongen. Altertavla i kyrkja er frå 1588 og døypefonten frå 1600-talet. Ved Seljord kyrkje finn ein også Anne Grimdalens monument over salmediktaren Magnus Brostrup Landstad. Omvising kvar dag 4.7-31.7, kl 11-17 www.seljordportalen.no Telnesøyan i Seljord, Seljord og sogene. NORDIGARD BJØRGE GJESTEGARD TELEMARK IS Garden har hovuddelen av mjølke-produksjonen sin frå Noregs eldste storferase, den utrydningstruga Telemarkskua. Av mjølka på garden blir det produsert is Telemark Is. I gardskafeen har ein innsyn til lokala der isen blir produsert. Kulturlandskapet her byr på fine natur- og kulturstigar. www.nord-bjorge.no FLATDAL KYRKJE som ligg like ved Flatdalsbyen er ei langkyrkje frå 1654, bygd på same staden der det tidligare stod ei stavkyrkje. I 1923 vart krusifiks, altertavle og baldakin frå den gamle kyrkja henta fram og plassert i kyrkja, takka vera biskop Bernt Støylen. www.seljordportalen.no FLATDALSLANDSBYEN er eit klyngetun med 10 gardstun og 40 hus samla rundt Tunvollen vegkrysset inn i bygda. Liknande tunskipnad finn ein få andre stader i landet. Bakgrunnen for denne busetnaden heng saman med flaumane som ofte har lagt heile flatbygda under vatn. Jorda til gardsbruka ligg såleis i teigar utover mot Flatsjå. www.seljordportalen.no 9

JA, DU SKAL FÅ LEVEBRØDET ditt her! det kviskra mot han frå mold og gras, frå skogen utmed skigarden og frå dei gamle grå husa. > HALLDIS MOREN VESAAS > VEST-TELEMARK MUSEUM VEST-TELEMARK MUSEUM er ei samling av 12 museum med stor spennvidde. Her er noko for alle! Felles nettside for musea under www.vtm.no Felles tlf. 35 06 90 90. FYRESDAL FYRESDAL BYGDEMUSEUM ligg i sentrum av Fyresdal med hus frå mellomalderen fram til 1900-talet, og Telemarks rikaste felt av gravhaugar. Her kan ungane gå på skattejakt! Bli med og leit blant bygningar og historie for å finne skatten på bygdemuseet. Skattekart får du på turistinformasjonen. Du kan og låne brettspela Hnefatafl og Mølle. Begge spela er kopiar av faktiske brettspel frå vikingtida. Utstilling om arkeologi. Ope 4.6-1.9 mån.-fre. kl 10-1630, laur. kl 10-15. KVITESEID KVITESEID BYGDETUN OG KVITESEID GAMLE KYRKJE Eksklusiv samling av bygningar som fortel Kviteseids historie. Eldst er Tveitloftet frå før Svartedauden. Kviteseid gamle kyrkje frå ca. 1260 er ei steinkyrkje i romansk stil, der diktarprestane Zetlitz og Landstad har halde messe. Utstilling om gardshistoria til Flekstveitgarden i Flekstveitsoga. Skulpturutstilling etter Gunnar Utsond. Ope 11.6-14.8 dagleg kl 10-18. Tlf 35 06 90 90. www.vtm.no NORSK SKIEVENTYR sjå side 8. TOKKE /DALEN ÅMDALS VERK GRUVER viser koparverkets historie frå 1540 til 1945. Spennande gruvevandring, geologiutstilling, kafé og suvenirutsal. Flotte modellar. Ope 11.6-14.8 dagleg 10-18. Kvar tysdag i mai, aug., sept. tom 11.10 kl 10-13. VEST-TELEMARK MUSEUM EIDSBORG Den gamle garden Vindlaus er gjort om til eit av Noregs største friluftsmuseum med meir enn 30 bygningar. Stavkyrkje frå 1200-talet. Aktivitetar for born. Kafé og suvenirsal. Nytt tilbod i 2011 er tilrettelagt vandring til brynesteinsbrotet. I 2012 opnar ny museumsbygning med eit heilårsope tilbod. Friluftsmuseet og kyrkja er ope 25.5-31.8 dagleg kl 10-17. 22.6-14.8 dagleg kl 10-18. 10 Åmdals Verk Gruver

Kvipt Gjestegard VINJE VINJE BILETGALLERI Særprega galleri i naturstein med meir enn 40 måleri av Henrik Sørensen. Arbeid av venen Harald Kihle har òg fått plass i det flotte galleriet. Ope 25.6-7.8 dagleg kl 12-17. VINJESTOGA Diktaren, journalisten og språkmannen Aasmund Olavson Vinje voks opp i den vesle husmannsstoga. Høyr om livet til ein av Noregs fremste diktarar, språkmenn og vår fyrste moderne journalist. Ope 25.6-7.8 dagleg kl 12-17. ØYFJELL BYGDEMUSEUM Eit spesielt museumsbygg frå 1931 i kila granitt. Gardstun anno 1920. Samlingar av reiskap, rosemåling, snurrepiperi og Noregs største ølhøne. Temautstilling: knivar og feler samt foto frå Øyfjell. Ope 25.6-7.8 dagleg kl 12-17. Myllarguten ved Myllarheimen RAULAND KUNSTMUSEUM To flotte skulptursamlingar nær sentrum av Rauland syner arbeidet til Dyre Vaa og Knut Skinnarland. I tillegg finn ein arbeid av Tor Vaa. Særutstillingar med Terje Grøstad og Kjellaug Haug Holter. Ope 25.6-7.8 dagleg kl 12-17. MYLLARHEIMEN På denne husmannsplassen i Arabygdi levde Torgeir Augundson, betre kjent som Myllarguten, i sine siste år. Opplev historia til ein av Noregs mest kjente spelemenn. Ope 25.6-7.8 dagleg kl 12-17. > ANDRE MUSEUM TOKKE / DALEN GRIMDALSTUNET KUNSTGALLERI, sjå RØTER (folkekultur). VINJE FORSVARSMUSEET, ÅMOT Samlinga viser gjenstandar og dokument frå såvel krigshandlingar som dagleglivet i Vinje under den 2. verdskrigen. Ope for grupper på førespurnad. Tlf. 35 06 23 00. KVITESEID VRÅDAL SLUSEMUSEUM ligg ved Småstraum sluse i Vrådal. Her kan du oppleve historia rundt slusene. Ope i tilknyting til slusepasseringa til veteranbåten M/S Fram. Ope vår/haust etter avtale med Straumsnes Oppvekstsenter. Tlf. 35 05 53 25. SELJORD STERKE NILS-STOGO OG GONGESTOGO ligg på Dyrskuplassen. Her kan du sjå dei gamle husmannsstovene frå Seljordsheii som er knytt til dei historiske personane, kjempekaren Sterke Nils og treskjeraren og felespelaren Hølje Gonge. Dyrskun Arrangement AS, tlf. 35 06 57 70. 11

Velkommen til Grimdalstunet Får eg leire i hendane og tek til å forme, går det sæle søkk gjennom heile meg. Anne Grimdalen Vi opnar 27. mai og held ope kvar dag, fram til 21. august 2011. Opningstid kl. 10 17. Utanom desse tidene kan ein gjere særskilt avtale. Kafé med god tradisjonsmat og utsyn over tunet! foto Gunnar Mjaugedal / catchlight.no www.grimdalstunet.no Telefon 35 07 77 97 www.visitdalen.com 12

Telemarkskanalen 150 år - på tide med et besøk? Unn deg en enestående reise med Victoria eller Henrik Ibsen på Telemarkskanalen, som i år feirer er sitt 150-årsjubileum med en rekke spennende arrangementer. er. Opplev et fantastisk fjellandskap der bratte fjellsider speiler seg i de store vannene Bandak og Kviteseidvatn. Dette er en reise der du opplever er gammel kulturhistorie og slusing slik det foregikk for over 100 år siden. Kanalen ble omtalt som et åttende underverk da den sto ferdig. Den slynger seg gjennom et stadig skiftende landskap, gjennom steinsatte kanaler, over store vann og gjen- nom imponerende ende sluseanlegg som fortsatt opereres es med håndkraft. Dagstur på kanalen fra Dalen 6.6 5.9 tirsdag - søndag Parker bilen gratis på brygga i Dalen. Kl 08.10/08.45 *med båt fra Dalen. Kl 15.25 ankomst Ulefoss. Kl. 15.35 buss tilbake til Dalen Kl. 17.30 ankomst Dalen *Victoria har avgang kl 08.10, H. Ibsen kl. 08.45 Pris voksen kr 990,- / barn kr 495,- Kanalen i et nøtteskall 31.5 5.9 Daglig Parker bilen gratis på brygga i Ulefoss. Kl 12.35 buss fra Ulefoss til Lunde. Kl. 13.15 båtavgang Lunde Kl 15.25 ankomst i Ulefoss. Pris voksen kr 460,- / barn kr 230,- Prisene inkluderer båt og buss. www.visittelemark.noww.vw ittelemark Bestill din kanaltur online på www.visittelemark.no eller ring tlf.: 35 90 00 20 Forhåndsbestilling anbefales. 13

GJERE aktivitetar Fjone, Nissedal Vest-Telemark har eit breitt spekter av aktivitetar for dei som ynskjer meir enn stillhet og ro. Det er fleire tilbydarar som leiger ut kano, båt, syklar og ATV. Kontakt turistinformasjonane (s. 26-27) i regionen for nærare opplysingar. FISKE Dersom ein ynskjer å freiste fiskelukka, har ein kome til rette staden. Her ligg fiskevatna tett i tett, og du kan sjølv velje om du vil prøve dei som er lett tilgjengelege eller nyte einsemd i eit av dei mange fjellvatna i Vest-Telemark. Kvart år tar sportsfiskarar flotte aurar i Tokkeåi og Bandak der du finn ei heilt unik storaurestamme (www.bandakkanalen.no). Hos Telemark Båt og Fiske (www.telemarkbatogfiske.com) har dei alt av utstyr. Fiskekort får ein på turistinformasjonane og bensinstasjonar. I nokre kommunar kan ein og få kjøpt fiskekort via sms eller på internett på www.inatur.no. Turistkontora i regionen har gode kunnskapar om kvar fisken bit. Dersom du er veldig fiskeinteressert, bør du ta turen til Fiskebustøylen i Fyresdal, eit eldorado for entusiastar (www.valebjorg.no). RIDING er ein populær sport i Vest-Telemark, og dette kan du som reisande også nyte godt av. Her er mange tilbod: KVITESEID/VRÅDAL STRAAND HESTESENTER tilbyr rideturar i skogsterreng, rideinstruksjon, ponniriding og køyretur med hest og vogn. Du kan velje mellom korte og lengre rideturar i flott turterreng, eller ri på ridebane. Tlf. 41 41 25 03/35 06 90 00 www.straand.no TOKKE/DALEN TIL HIMMELS MED HEST! Opplev storslått natur frå hesteryggen. Varierte og spennande ridestigar med utgangspunkt frå fjellgarden Døli nær Dalen. Familievenleg og tilpassa etter erfaring og alder. Tlf. 93 04 94 63 / 90 06 59 76 www.hovdmyra.com VINJE RAULAND RIDESENTER er eit ridesenter av høg standard, med moderne stallar til 30 hestar. Ridesenteret er ope heile året og kan tilby leksjonar i ridehall og turriding i flott terreng for alle nivå og aldrar. Tlf. 35 07 35 44 www.ridesenter.net/rauland VINJE HESTESENTER ligg idyllisk til i Bøgrend, 10 min frå Åmot sentrum. Her er ridetilbod for heile familien, og om sommaren er det rideleir for born og unge samt rideturar i flott fjellnatur. Vi har drop in og faste ridekurs. Tlf. 35 07 33 93/40 31 25 09 www.vinjehestesenter.no 14 Straand hestesenter i Vrådal

> HENRIK SØRENSEN SA: MEN TELEMARK var det forjettede land, Telemark var det nye Hellas! > ANDRE AKTIVITETAR TOKKE / DALEN TELEMARK ADVENTURE byr på aktivitetar som padling, sykling og guida fotturar. Her finn du alltid noko som passar for deg, anten du ynskjer ein dag full av spenning eller ein roleg tur på den vakre Telemarkskanalen. www.telemarkadventure.com DØLI NATURFOTO I naturperla Tokke finn du landets mest innhaldsrike biotop for naturfotografar. Det barske landskapet som femner rundt kanalbåtens heimstad der fjella kler eit sjeldan rikt og variert fugle-/dyreliv. Her, blant tussar og troll, ventar no eit nytt og spanande eventyr for den som ynskjer å forevige dei heilt spesielle ferieminna. Lokal kjentmann tar deg med på innhaldsrik fotosafari på jakt etter blinkskota. Fotoskjul Utleige av linser Fotosafari Blinkskotgaranti Tlf. 90 06 59 76/93 04 94 63, www.hovdmyra.no Tokkeåi / Dalen SELJORD KULTURLANDSKAPET I SVARTDAL er kjend for sine artsrike slåtteenger med eit stort mangfald av insekt og sjeldne sommarfuglar. Her finn ein også mange gamle og historiske gardsbygningar. På Nedre Lien kan du få omvising i slåttenger som er rike på sjeldne blomsterartar. Tlf. 35 05 02 41 www.seljordportalen.no STERKE NILS-SENTERET Velkomen til Sterke-Nils senteret på Granvin kulturhus i Seljord. Vi kan tilby stort aktivitetssenter med styrketreningsrom omkransa av aerobicsal, spinningsal, buldrerom og squash-hall. Døli naturfoto / Dalen 15

I VEST-TELEMARK finn du det beste av Telemark Naturell: Gode naturopplevingar med eller utan guide. Sandstrender og jettegryter for barnefamiliane, fjelltoppar og ekstremklatring for proffane. Kulturopplevingar og folkekunst. Unn deg ein båttur gjennom sluser og fjordlandskap på Telemarkskanalen, skura svaberg og kilometerlange sandstrender ved Nisser, eller på klare fjellvatn inn i nasjonalparken på Hardangervidda. NISSEDAL TARZANSLYNGE OG KLATREELDORADO Adrenalin-kick! Med fullt tryggleiksutstyr og kyndig instruksjon kan du hoppe i Tarzanslynga og få ein kjempe pendel. Fjone har nokre av Europas beste klatrefjell. Nisser Hyttegrend og Camping/Nissedal Klatre-senter tilbyr instruktør dersom du vil prøve rappellering og klatring i dei bratte fjellveggene. Tlf. 35 04 78 67 www.nisser.no SANDVOLLEYBALL I Evja tett ved Treungen sentrum er det fine sandvolleyballbanar klare til bruk. Etter ein god kamp er det herleg med eit forfriskande bad i Nisser. PAINTBALL Fart og spenning i skogen får du dersom du bestiller ei pakke frå Treungen Paintball Utleie, tlf. 48 11 78 30 www.treungenpaintballutleie.no CANVAS HOTEL i Nissedal ligg midt i eit av Norges beste stisyklingsområde. Her tek guidane med seg gjestene på turar dei garantert ikkje gløymer. Sjølve hotellet er bygd opp av mongolske yurtar, med mat og komfort i toppklasse. Tlf. 95 45 99 99, www.canvashotel.no PIPO LEIKELAND er eit innandørs leikeland med utfordrande klatrestativ og sklier for dei store ungane, leikeland og ballbinge for dei minste. Eit eldorado for småbarnsfamiliar. Utandørs kan barna prøve Pipo-cross og eit nytt tilbod Walk on Water! Like ved finn du Sommarsletta med grillplass og badeplass. Tlf. 91 84 31 40 www.pipo.no Pipo Playgrounds, Treungen 16

Hægefjell / Vandreregionen KVITESEID STRAAND SOMMER- LAND I VRÅDAL Stort leikeområde med trampoliner, husker, hinderløype med meir. Bane for sandvolleyball, badestrand og sommarrestaurant. Skandinavias høgaste utandørs klatretårn står på Straand Sommerland. Tårnet har fleire klatreruter av ulik vanskegrad. Tlf. 35 06 90 00 www.straand.no GONDOLBANEN V/VRÅDAL PANORAMA tar deg raskt til fjells, flott utgangspunkt for fjell- og sykkelturar. På fjellet finn du merka løype til Hægefjell ein flott dagstur. Tlf. 35 06 83 50 www.alpin.no Klatretårnet på Straand Sommerland i Vrådal. VRÅDAL PANORAMA GOLF- PUTTING har ein 6-hols puttingbane. Golf-putting er ein kombinasjon av minigolf og vanleg golf. Ein spelar på gras med vanlege golfkøller og ballar. Tlf. 35 06 83 50, www.alpin.no VRÅDAL TERRENGSYKKELPARK Her er det høve for alle å sykle i flott høgfjellsnatur. Løypene er av ulik vanskegrad, så det finst utfordringar for dei fleste uansett erfaring. Ta gondolen til topps, derifrå går det merka løyper både innover i fjellet og nedover, her er både skogsløyper og løyper på svaberg. Tlf 35 06 83 50. www.alpin.no VRÅDAL SKATEPARK er både for nybyrjarar og vidarekomne. Her er rampa i betong på 36 x 9 m og street med boks. Hjelm er påbode. Rullebrett og hjelm er til sals og til leige i butikken på skisenteret Vrådal Panorama. Tlf 35 06 83 50 www.alpin.no SKARE GARD I MORGEDAL Her kan du oppleve gardsliv og dyr. Tlf. 35 05 41 90/47 61 55 36. www.skaregard.no Terrengsykling Nissedal 17

FOLK MAA EINGONG UM AARET vera galne og slaa seg lause og snu up ned paa alle ting. Dette aalvor og denne klokskap er ikki til at halda ut heile aaret ikring > AASMUND OLAVSSON VINJE FYRESDAL BRYGGEPARKEN ligg nedanfor Moland kyrkje i Fyresdal sentrum. Dette er eit rekreasjonsområde for bading, vatntrampoline, grilling, volleyball, båtliv og andre strandaktivitetar. På Juni Bryggekafeen kan du få forfriskningar. Bryggeparken er òg utgangspunktet for vandreruta Hamaren. FYRESDAL FLYPLASS (ENFY) ligg midt i hjartet av Sør-Noreg med 800 m asfaltert rullebane. Flyplassen har i dag konsesjon som privatflyplass med landing av fly inntil 5700kg/10 passasjerar. For meir informasjon/ PPR, kontakt Fyresdal Aeroklubb på tlf. 91 86 59 69 eller fyresdal.aero@gmail.com VINJE BARNAS SETER PÅ VIERLI På Vierli Turistsenter, Rauland, kan du besøke barnas seter og få nærkontakt med norske husdyr. Her er også eit stort leikeområde med go-kart -syklar, hoppeluftpute på 8x8 meter med meir. Alt er gratis og til fri bruk til kvar tid. www.vierli.no RAULAND FJELLSPA Rauland Høgfjellshotell har eige fjellspa. Nyt ei avslappande behandling etter ein aktiv dag i fjellet. Timebestilling på tlf. 95 46 65 48 fjellspa@rauland.no www.rauland.no ELGSAFARI på Rauland. Saman med turleiar og sjåfør kan du bli med på minibuss-safari i skumringa og sjå og lære om skogens konge elgen! Påmelding til Rauland Turistkontor tlf. 35 06 26 30. www.visitrauland.com HANDVERKSKURS PÅ RAULANDS-AKADEMIET Om sommaren og i helgene arrangerar Raulandsakademiet kortare kurs hovudsakleg innan husflid og handverk. Kursa blir arrangert i samarbeid med Folkekulturforbundet. Det er 60 kurs å velje mellom, alt frå klesdesign og sølvarbeid til pølsemaking og slektsgransking! Fleire kurs går parallelt slik at vener eller ektefeller kan gå på kvart sitt kurs samstundes. Kursbestilling/informasjon tlf. 35 07 32 92, www.raulandsakademiet.no HARDANGERVIDDA NASJONALPARKRUTE viser deg den spennande reisa mellom aust og vest den opplevingsrike vegen til fjordane. Ei reise på sjarmerande småvegar gjennom Telemark, i hjartet av Noreg og i randsona av Hardangervidda. Ei reise full av opplevingar og inntrykk, med eineståande natur rett utanfor bildøra. Ei reise tilbake i tid, til røtene i norsk folkekultur og industriens framvekst i Noreg. www.nasjonalparkrute.no PÅ RAULANDSFJELL i Raulandsgrend kan du leige 4-hjuls motorsyklar for køyring på bane, både for born og vaksne. Her er det moro for heile familien med tøffe løyper, moderne 4-hjulingar og hyggeleg atmosfære. Raulandsfjell har også eit stort utandørs leikeområde med trampoline, sandvolleyballbane med meir! Alt er gratis og til fri bruk til kvar tid. Tlf. 35 07 35 55 www.raulandsfjell.no 18

På innsjøen Nisser > VANDREOPPLEVINGAR FISKEBUDAGANE er eit årleg event for dei turglade. Denne helga kan ein gå ei rekkje flotte turar i området rundt Valebjørgsheia, i sørenden av Fyresvatn. Turane er med turleiar. Du kan og velje å vere med på kulturinnslag på Fiskebustøylen om kvelden, i tillegg til å nyte heimelaga mat i Båthuset. Dersom du likar turar i flott natur, godt selskap og god mat, bør du ikkje gå glipp av Fiskebudagane 2011, 12.-14. august i Fyresdal. www.valebjorg.no TOPPTUR OG KAJAKKHELG I FYRESDAL 2., 3. og 5. juni toppturhelg, i samband med Bygdedagen 4. juni. 10.- 13. juni (pinsa): Kajakk, overnatting ute m/padletur i Straumsfjorden, instruktør og kajakkar. Treng ikkje kunnskapar i forkant. For meir informasjon: www.fyresdal.kommune.no, plakater og kommuneinformasjonen. FJELL- OG KULTURMINNEVANDRINGAR Vinje kommune inviterer saman med lag og organisasjonar på fjellvandringar og temabaserte kulturvandringar. Turane er dagsturar og deltakinga er gratis. Kvar tur har to leiarar, vel kjende og med noko å fortelje frå området turen går i. For turprogram, sjå arrangementslista bak i brosjyra. www.vinje.kommune.no TOPPTURLØP ORDALSÅTA OPP Toppturløp for heile familien sundag 26. juni. Påmelding og informasjon: Morgedal IL, tlf. 35 05 32 63. Ordalsåta ligg nær Morgedal skisportens vogge. For fleire opplevingar og sportsarrangement med og utan ski på beina: www.morgedal.com GUIDA TUR PÅ LÅRDALSSTIGEN Tøffare enn Besseggen. Fleirspråkleg kjentmann for grupper førehandbestilling. www.visitdalen.com Skuggenatten opp 2011 PILEGRIMSVEGEN TIL RØLDAL Den gamle pilegrimsvegen gjennom Vest-Telemark til Røldal er lagt til rette for individuelle vandrarar. Du kan starte ved Seljord kyrkje, i Kviteseid sentrum eller i Dalen sentrum. Det meste av vegen er merka. Brukar du den kulturhistoriske vegboka Fann eg dei stigar - Ei kulturhistorisk vegbok for pilegrimsvegen til Røldal, får du med gode kart og kulturhistorisk stoff undervegs. Boka kan tingast på tlf. 91 66 39 22, ragnv-c@online.no og er for sal på turistinformasjonane. www.pilegrim.info SOGEVANDRING Seljord kunstforening arrangerer sogevandringar i Seljord, sjå program på www.seljordkunstforening.no VILLMARKSTURAR Naturguide i Telemark. Guida fjellturar, fisketurar, viltsafari, villmarkskurs, valfri lengde og nivå. Dagsturar eller overnatting i hytte, telt, lavvo, gapahuk eller under open himmel. Dei finaste rutene og utkikkspunkt. Lokal info og kulturhistorie undervegs. Tlf. 35 04 59 90/97 17 70 14, www.naturguide.no SKUGGENATTEN OPP! Laurdag 4. juni er det motbakkeløp med 448 meter stigning, 6 km. Klasser for proffar og mosjonistar. Arr. Treungen IL 19

EG VIL LØYNE MEG BORT inni fjølli der heilo og vipene syng Eg vil vasse i myrar og rape kjenne angen av raudsildrelyng. > ASLAUG HØYDAL > VANDRE HARDANGERVIDDA NASJONAL- PARK Hardangervidda er Noregs største nasjonalpark. Her kan du vandre i turistforeningas nett av merka turstigar frå hytte til hytte. Populære utgangspunkt for turen er Haukeliseter Fjellstue v/e134 og Mogen Turisthytte i enden av Møsvatn (båt M/B Fjellvåken II frå Skinnarbu ved rv 37). Ta kontakt med Telemark Turistforening for turforslag, tlf. 35 53 25 55 eller sjå www.telemarkturistforening.no NORDIC WALKING SENTER I det vakre øylandskapet i Vrådal fins det godt tilrettelagte turvegar for Nordic Walking (stavgang) og spaserturar. Vel mellom 9 rundløyper av ulik vanskegrad. I Vrådal ligg det også til rette for lengre fjellturar. Det finst eige kart over området, tlf. 48 15 91 37 www.vraadal.com og www.alpin.no Hardangervidda TOPP 15 I FYRESDAL Kvar tysdag heile året kan du vere med turleiar til fjelltoppar eller andre turmål i Fyresdal. Fyresdal har 15 merka turstigar, og kvar tysdag møtast turgjengarane på ICA Nær i Fyresdal sentrum kl. 17. Turane er gratis. Ta med mat/ drikke og gode sko. Kart til sals på turistinformasjonen, kommunen, campingplassar og forretningar. Alle turane blir annonsert på plakater, kommuneinformasjonen og på www.fyresdal. kommune.no 20