Oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune, november 2016 R A P P O R Førehandsgransking T Rådgivende Biologer AS 2493
Rådgivende Biologer AS RAPPORT TITTEL: Oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune, november 2016. Førehandsgransking. FORFATTARE: OPPDRAGSGIVAR: Joar Tverberg & Christiane Todt Marine Harvest Norway AS OPPDRAGET GITT: RAPPORT DATO: 11. oktober 2016 4. august 2017 RAPPORT NR: ANTAL SIDER: ISBN NR: 2493 34 Ikkje nummerert EMNEORD: - Oppdrett i sjø - Botnfauna - Hydrografi - Organisk belasting - Sedimentkvalitet KVALITETSOVERSIKT: Element Utført av Akkreditering/Test nr Prøvetaking Rådgivende Biologer AS E. Brekke, T. T. Furset Test 288 Kjemiske analysar Eurofins Norsk Mijløanalyse AS* Test 003** Rådgivende Biologer AS Sortering, artsbestemming og K. Stiller, H. Bergum, E. Gerasimova, indeksberekning botnfauna L. Ohnheiser, C. Todt Test 288 Diskusjon med vurdering og Rådgivende Biologer AS fortolking av resultat J. Tverberg, C. Todt Test 288 *Kontakt Rådgivende Biologer AS for adresse/kontaktinformasjon **Kornfordelingsanalyse ikkje utført akkreditert KONTROLL: Godkjenning/kontrollert av Dato Stilling Signatur Thomas Tveit Furset 14.06.2017 Forskar RÅDGIVENDE BIOLOGER AS Bredsgården, Bryggen, N-5003 Bergen Foretaksnummer 843667082-mva Internett : www.radgivende-biologer.no E-post: post@radgivende-biologer.no Telefon: 55 31 02 78 Telefax: 55 31 62 75 Rapporten må ikkje kopierast ufullstendig utan godkjenning frå Rådgivende Biologer AS. Framsidebilete: Anlegget ved Svåsandneset 15. februar 2017 (Foto: T.T. Furset).
Elementer (resultater + Sft-tilstands-klasse) Fauna (resultater + Sfttilstandsklasse) Rådgivende Biologer AS Bredsgården, Bryggen. 5003 Bergen Organisasjonsnummer: 843 667 082 Oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune, november 2016. Førehandsgransking Informasjon oppdragsgivar : Rapport-tittel: Oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune, november 2016. Førehandsgransking Rapport-nummer: 2493 Lokalitetens navn: Svåsandneset Lokalitetsnummer: 12074 GPS, senter i anlegg: N60 19,453', Ø6 19,139' Fylke: Hordaland Kommune: Jondal MTB-tillatelse: 3120 tonn Driftsleder: Lars Tore Haugen Dato undersøkelse: 23/28.11.2016 & Dato rapport: 4. august 2017 15.02.2017 Oppdragsgiver: Marine Harvest Norway AS Hovedresultater fra MOMC-undersøkelse (NS 9410:2016) : Stasjoner Parametre C1 C2 C3 C4 C5 Ref GPS (prøvestasjoner): Normal. TOC N60 19,494' Ø6 19,086' N60 19,673' Ø6 19,271' N60 19,618' Ø6 19,080' N60 19,824' Ø6 19,381' N60 19,389' Ø6 19,779' N60 20,060' Ø6 19,755' Antall arter: 9 79 73 70 71 96 Antall individer: 532 1347 761 679 1224 757 Jevnhet (0-1): 0,46 0,49 0,67 0,68 0,55 0,72 Shann.Wien. (H`) SW, tilst.klasse: Hurl.ind.(ES n=100) Hurl. tilst.klasse: Miljøtilst.SFT: MOM-tilstand: TOC (mg/g): TOC, tilst.klasse: Zn, (mg/kg): Zn, tilst.klasse: P (g/kg): P, kommentar: Cu (mg/kg) Cu, tilst.klasse: Cd (mg/kg) Cd, tilst.klasse: Oksygen Målt verdi (%): O 2, tilst.klasse: Sedimentkarakteristikk (MOMB-parameter): Sedimentkarakteristikk (MOMB-parameter): Ansvarlig feltarbeid / Signatur: 1,446 IV 4,711 V IV 2 103,60 V 860 IV 3,069 20,768 1 24,58 170 I 4,146 28,898 1 21,09 160 I 4,191 28,752 1 17,29 I 140 I 3,385 20,332 1 19,95 I 126 4,469 28,656 14 1,1 0,96 1,2 1,68 1 300 V 30 25 67 I- 3 1 1 1 1 1 3 1 1 1 1 1 Joar Tverberg 27 34 1 23,01 210 I 34 Rådgivende Biologer AS 2 Rapport 2493
FØREORD Rådgivende Biologer AS har på oppdrag frå Marine Harvest Norway AS utført ei C-gransking på oppdrettslokalitet nr. 12074 Svåsandneset i Jondal kommune. Lokaliteten er per dags dato godkjent for ein maksimal tillaten biomasse (MTB) på 3120 tonn, men skal søkjast om ein utviding til ein MTB på 4290 tonn med ny anleggskonfigurasjon. Prøvetaking av sediment og hydrografiprofil er utført av Erling Brekke og Thomas Tveit Furset, Rådgivende Biologer AS, 23. november, 28. november 2016 og 15. februar 2017. Kjemiske analysar av sediment er utført av Eurofins Miljøanalyse AS avd. Bergen. Sortering, artsbestemming og indeksberekning av botnfauna er utført av Kiana Stiller, Helge Bergum, Elena Gerasimova, Lena Ohnheiser og Christiane Todt, Rådgivende Biologer AS. Rådgivende Biologer AS takkar Marine Harvest Norway AS ved Stein Thon Klem for oppdraget, samt tilsette ved anlegget for assistanse i samband med prøvetaking. Bergen, 4. august 2017 INNHALD Føreord... 3 Samandrag... 4 Områdeskildring... 5 Metode og datagrunnlag... 8 Hydrografi... 8 Sediment... 8 Resultat... 11 Hydrografi... 11 Sediment... 12 Diskusjon... 25 Hydrografi... 25 Sediment... 25 Oppsummering... 25 Referansar... 26 Vedlegg... 27 Rådgivende Biologer AS 3 Rapport 2493
SAMANDRAG Tverberg, J. & C. Todt 2017. Oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune, november 2016. Førehandsgransking. Rådgivende Biologer AS, rapport 2493, 34 sider. Rådgivende Biologer AS har på oppdrag frå Marine Harvest AS utført ei førehandsgransking ved oppdrettslokalitet nr 12074 Svåsandneset i Jondal kommune. Lokaliteten er per dags dato godkjent for ein maksimal tillaten biomasse (MTB) på 3120 tonn, men skal søkjast om ein utviding til ein MTB på 4290 tonn med ny anleggskonfigurasjon. Den 23. og 28. november 2016 og 15. februar 2017 vart det samla inn prøver av sediment og botnfauna på fem stasjonar frå grensa til framtidig anleggssone ut til yttergrensa av overgangssona, samt frå ein referansestasjon nordaust for planlagd anlegg. Det vart tatt hydrografiprofil ved stasjon C3 den 23. november 2016. Lokalitetsområdet ligg u ligg relativt ope og eksponert til ut mot Ytre Samlafjorden i nordvest. Den dominerande straumretninga er mot nordaust på lokaliteten, men med ein del spreiingsstraum mot sørvest. Oksygeninnhaldet ved botn nordaust for lokaliteten tilsvarte tilstand I- = "svært god"-"god" (tabell 1). Kjemiske analysar synte at innhaldet av metallane sink og kopar var høgt til svært høgt nær det noverande anlegget. Koparinnhaldet hamna elles i tilstand = "god". Sinkinnhaldet var moderat høgt referansestasjonen og i heile overgangssona, med unnatak av stasjon C5, kor innhaldet tilsvarte bakgrunnsnivå. Ved indeksberekning etter rettleiar 02:2013 hamna stasjon C2 C5 og referansestasjonen i tilstand = "god". Stasjon C1 hamna i tilstand IV = "dårlig", men denne ligg i nærsona til det noverande anlegget, og tilstanden er ikkje representativ for ein førehandsgransking til framtidig anlegg. Stasjon C3 og C4 synte betre indeksverdiar enn dei andre stasjonane. Tabell 1. Oppsummering av miljøtilstand for ulike målte parametrar på stasjonane C1-C5, referansestasjonen og overgangssona samla (OS), ved Svåsandneset 23. og 28. november 2016 og 15. februar 2017. Tilstand på stasjon C1 er vurdert etter NS 9410:2016, medan øvrige stasjonar er vurdert etter rettleiar 02:2013. Sjå metodekapittel for fargekodar på tilstandsklassifisering. Stasjon Tilstand Kopar Sink O 2 botn C3 Nærsone = "god" I I C1* Overgang IV = "dårlig" V IV - C2 Overgang = "god" I - C5 Overgang = "god" - C4 Ytterkant = "god" I - OS = "god" - - - Ref = "god" I - * Tatt i nærsona til noverande anlegg. Rådgivende Biologer AS 4 Rapport 2493
OMRÅDESKILDRING C-granskinga er utført ved den omsøkte lokaliteten Svåsandneset i Jondal kommune. Lokaliteten ligg ut mot Ytre Samlafjorden i Hardangerfjordbassenget i Jondal kommune (figur 1). Fjorden sitt hovudløp er relativt breitt (ca 6 km) og fjorden er svært djup (over 850 m) nord og vest for lokaliteten. Lokaliteten ligg opent og relativt eksponert til i retning vestsørvest - nordnordaust. 12074 SVÅSANDNESET Figur 1. Oversynskart over fjordsystemet rundt lokaliteten Svåsand. Omkringliggjande oppdrettslokalitetar er markert. Kartgrunnlag er henta frå http://kart.fiskeridir.no. Rådgivende Biologer AS 5 Rapport 2493
Ut frå djupnekarta ser ein at lokaliteten ved Svåsandneset ligg i eit område der botn skrånar relativt jamt og middels bratt nedover til 100 m djup over ein distanse på ca 250 m frå land (figur 2). Derifrå skrånar botnen forholdsvis jamt og bratt vidare mot nordvest og vest til ca 500 m djup ca 1 km nordvest for anlegget. Botn djupnast vidare til over 850 m djup ca 2,3 km nordvest for lokaliteten. Senterpunktet til anlegget ligg ca 450 m frå land, og under anlegget er det ca 125 200 m djupt i anlegget si lengderetning langs midtbrygga mot nordvest. Det er tilsynelatande ingen tersklar under og rundt anlegget/lokaliteten, og botn ser ut til å vere jamt bratt skrånande nedover mot nordvest, men litt mindre bratt under den nordvestlegaste delen av anlegget. 5 m 15 m 93 m 146 m Figur 2. Djupnetilhøve i området rundt planlagd (raudt) og eksisterande (gult) anlegg på lokaliteten Svåsand. Pilar syner retning for vasstransport, og total lengde per djup er relatert til gjennomsnittleg straumfart på dette djupet (Furset 2017). Planlagde fortøyingsliner er vist, medan eksisterande fortøyingsliner ikkje er vist. Rådgivende Biologer AS 6 Rapport 2493
Planlagd anlegg vil liggje over ein moderat bratt botn, som skrånar forholdsvis jamt i anlegget si lengderetning eller på skrå av anleggets lengderetning (figur 3 & figur 4). Figur 3. Oversyn over planlagd (raudt) og eksisterande (gult) anlegg ved lokaliteten, med planlagde fortøyingsliner og posisjonar for førehandsgransking (gule sirklar). Straummålingsstasjon er markert (Furset 2017). C4 C2 C3 C1 C5 Figur 4. Utsnitt av Olex-kart i 3D over det planlagde anlegget ved Svåsandneset med stasjonane C1- C5. Perspektivet er 200 m over havnivå, og pilen viser synsretning i høve til himmelretning. Rådgivende Biologer AS 7 Rapport 2493
METODE OG DATAGRUNNLAG Granskinga er gjennomført i høve til Norsk Standard NS 9410:2016 og består av ei skildring av botntilhøva i området rundt oppdrettslokaliteten. Granskinga skal avdekke miljøtilstanden i sedimentet nær anlegget og utover i resipienten i høve til hovudstraumretninga og botntopografi. Det er utført analyser av sedimentkvalitet og blautbotnfauna, i tillegg til hydrografisk profil. Prøvetaking av sediment vart utført 23. og 28. november 2016 av Erling Brekke og 15. februar 2017 av Thomas Tveit Furset, medan hydrografiprofil vart tatt den 23. november 2016. Vurdering av resultat er gjort i høve til NS 9410:2016 og Vassforskrifta sin rettleiar 02:2013 (Direktoratsgruppa for vanndirektivet). HYDROGRAFI Hydrografiske tilhøve vart målt med ein SAIV CTD/STD sonde modell SD204 ved stasjon C3 (tabell 2, figur 2). Det vart målt temperatur, saltinnhald og oksygen i vassøyla ned til botn. SEDIMENT Det vart tatt sedimentprøver på seks stasjonar (C1-C5 og ref) for analyse av botnfauna og kjemiske tilhøve i høve til NS-EN ISO 5667-19:2004, NS-EN ISO 16665 og NS 9410:2016 (tabell 2, figur 2) Det vart nytta ein 0,1 m 2 stor van Veen-grabb for henting av prøvemateriale frå blautbotn. For prøvetaking av kjemi og kornfordeling vart det nytta ein modifisert grabb som hindrar grabben å bli overfylt. Grabben har maksimalt volum 15 l (=18 cm sedimentdjupne i midten av grabben). På kvar stasjon vart det tatt ei prøve for analyse av kornfordeling og kjemiske parametrar, og to parallelle prøver for analyse og fauna. PRØVESTASJONAR Plassering av stasjonar for sedimentprøvetaking vart bestemt utifrå lokalitetens straumtilhøve og botntopografi (figur 2-4), samt i forhold til ASC/C-gransking utført på det noverande anlegget (sjå Tverberg & Todt 2017). Stasjonsnummerering er difor ulik i høve til standard nummerering for ein førehands- eller C-gransking. Tabell 2. Posisjonar (WGS 84) og djup for stasjonane ved granskinga. Stasjon Posisjon nord Posisjon aust Djupne (m) Avstand til anlegg (m) C1 60 19,494' 6 19,086' 200 70 C2 60 19,673' 6 19,271' 253 200 C3 60 19,618' 6 19,080' 254 20 C4 60 19,824' 6 19,381' 223 470 C5 60 19,389' 6 18,779' 195 110 REF 60 20,060' 6 19,755' 268 1000 Stasjon C3 vart lagt i nærsona nordaust for anlegget (figur 3). Stasjon C4 vart plassert i ytterkant av overgangssona i hovudstraumretninga nordaust for anlegget (sjå figur 2), og vil fungere som ein framtidig stasjon C2. Stasjon C2 vart plassert i overgangssona på ein flate nord-nordaust for anlegget. C5 vart plassert ca 110 m frå den planlagde merdrekka i sør, på ein flate vestsørvest for anlegget, i retninga til spreiings- og returstraumen i området. Stasjon C1 vart plassert mellom dei to planlagde anleggsdelane, men i nærsona til det noverande anlegget. Stasjonen er ikkje representativ som ein førehandsgranskingsstasjon, men vert likevel presentert i denne rapporten. Referansestasjonen vart plassert ca 1000 m nordaust for planlagd anlegg. Rådgivende Biologer AS 8 Rapport 2493
KORNFORDELING OG KJEMI Sedimentprøver for kjemiske analyse vart tatt frå den øvste centimeteren av grabbprøva, medan prøver for kornfordelingsanalyse vart tatt frå dei øvste 5 centimetrane. Analysar er utført av Eurofins Norsk Miljøanalyse Norge AS avd. Bergen. Kornfordelingsanalysen måler den relative andelen av leire, silt, sand, og grus i sedimentet og vert utført gravimetrisk. Dei kjemiske analysane omfattar måling av tørrstoff, total organisk karbon (TOC), total nitrogen (totn), total fosfor (totp), kopar (Cu) og sink (Zn). Dei kjemiske analysane er utført i samsvar med NS-EN ISO 16665. Innhaldet av organisk karbon (TOC) i sedimentet vart analysert direkte, men for å kunne nytte klassifiseringa i frå SFT rettleiar (Molvær m. fl. 1997) skal konsentrasjonen av TOC i tillegg standardiserast for teoretisk 100 % finstoff etter følgande formel, der F = andel av finstoff (leire + silt) i prøva: Normalisert TOC = målt TOC + 18 x (1-F) I høve til vassdirektivets rettleiar 02:2013 skal TOC berre nyttast som ein støtteparameter til vurdering av blautbotnfauna for å få informasjon om grad av organisk belasting. Klassifisering av TOC ut frå gjeldande klassegrenser kan gje eit uriktig bilete av miljøbelastinga, men inntil betre metodikk er utarbeida skal klassifiseringa etter rettleiar 02:13 inkluderast, men ikkje vektleggjast. Det vart og gjort sensoriske vurderingar av prøvematerialet og målt surleik (ph) og redokspotensial (E h) i felt. Måling av ph i sedimentprøvene vart utført med ein WTW Multi 3420 med ein SenTix 980 phelektrode til måling av ph og ein SenTix ORP 900 platinaelektrode med intern referanseelektrode til måling av redokspotensial (Eh). ph-elektroden blir kalibrert med buffer ph 4 og 7 før kvar feltøkt. E h- referanseelektroden gjev eit halvcellepotensial på +207 mv ved 25 C, +217 mv ved 10 C og +224 mv ved 0 C. Halvcellepotensial tilsvarande sedimenttemperaturen på feltdagen vart lagt til avlest verdi før innføring i "prøveskjema" (tabell 6). Litt ulike halvcellepotensial ved ulike temperaturar ligg innanfor presisjonsnivået for denne type granskingar på ± 25 mv, som oppgitt i NS 9410:2016. BLAUTBOTNFAUNA Sedimentet i prøvene frå kvar av parallellane vart vaska gjennom ei rist med hòldiameter på 1 mm, og attverande materiale vart tilsett 96 % etanol for fiksering av fauna. Boksar med silt og fiksert materiale vart merka med prøvestad, stasjonsnamn, dato og prøve-id. Det vert utført ei kvantitativ og kvalitativ gransking av makrofauna (dyr større enn 1 mm) for kvar enkelt parallell, for middelverdien av dei to parallellane og for kvar stasjon samla. Dette for å kunne stadfeste ein fullstendig miljøtilstand. Vurdering i høve til rettleier 02:2013 Stasjonar utanfor nærsona skal klassifiserast etter rettleiar 02:2013 (tabell 3). Vurderinga består av eit klassifiseringssystem basert på ein kombinasjon av indeksar som inkluderer mangfald og tettleik (tal på artar og individ) samt førekomst av sensitive og forureiningstolerante artar. Det vert brukt seks ulike indeksar for å sikre best mogeleg vurdering av tilstanden på botndyr. Indeksverdien for kvar indeks vert vidare omrekna til neqr (normalisert ecological quality ratio), og vert gjeve ein talverdi frå 0-1. Middelverdiane av neqr verdien for dei fem første indeksane vert brukt til å fastsetje den økologiske tilstanden på stasjonen. DI-indeksen er ikkje med i berekning av samla økologisk tilstand (neqr for grabbgjennomsnitt og stasjon), etter at dette vart anbefalt av Miljødirektoratet i mars 2016. Sjå rettleiar 02:2013 for detaljar om dei ulike indeksane. Rådgivende Biologer AS 9 Rapport 2493
Tabell 3. Klassifiseringssystem for blautbotnfauna basert på ein kombinasjon av indeksar (Klassifisering av miljøtilstand i vann, veileder 02:2013). Indeks type Økologiske tilstandsklassar basert på observert verdi av indeks Kvalitetsklassar svært god god moderat dårlig svært dårlig NQI1 samansett 0,9-0,82 0,82-0,63 0,63-0,49 0,49-0,31 0,31-0 H artsmangfald 5,7-4,8 4,8-3 3-1,9 1,9-0,9 0,9-0 ES 100 artsmangfald 50-34 34-17 17-10 10-5 5-0 ISI 2012 ømfintlegheit 13-9,6 9,6-7,5 7,5-6,2 6,1-4,5 4,5-0 NSI ømfintlegheit 31-25 25-20 20-15 15-10 10-0 DI individtettleik 0-0,30 0,30-0,44 0,44-0,60 0,60-0,85 0,85-2,05 neqr tilstandsklasse 1-0,8 0,8-0,6 0,6-0,4 0,4-0,2 0,2-0,0 Maksimalverdien for Shannon indeks H max = log 2 (artstal), jamleiksindeks etter Pielou (J = H H max ) og AMBI-verdi er også ført i resultattabellane. For utrekning av indeksar er det brukt føljande statistikkprogram: Primer E 6.1.16 for berekning av Shannon indeks og Hurlberts indeks; AMBI vers. 5.0 (2012 beta) for AMBI indeksen som også inngår NQI1. Microsoft Excel 2016 er nytta for å lage tabellar og for berekning av alle andre indeksar. Geometriske klassar Då botnfaunaen blir identifisert og kvantifisert, kan artane inndelast i geometriske klassar. Det vil seie at alle artane frå ein stasjon blir gruppert etter kor mange individ kvar art er representert med. Skalaen for dei geometriske klassane er I = 1 individ, = 2-3 individ, I = 4-7 individ, IV = 8-15 individ per art, osv (tabell 4). For ytterlegare informasjon kan ein vise til Gray og Mirza (1979), Pearson (1980) og Pearson et. al. (1983). Denne informasjonen kan setjast opp i ei kurve kor geometriske klassar er presentert i x- aksen og tal på artar er presentert i y-aksen. Forma på kurva er eit mål på sunnheitsgraden til botndyrsamfunnet og kan dermed brukast til å vurdere miljøtilstanden i området. Ei krapp, jamt fallande kurve indikerer eit upåverka miljø, og forma på kurva kjem av at det er mange artar, med heller få individ. Eit moderat påverka samfunn vil ha ei kurve som er meir avflata enn i eit upåverka miljø. I eit sterkt påverka miljø vil forma på kurva variere på grunn av dominerande artar som førekjem i store mengder, samt at kurva vil bli utvida med fleire geometriske klassar. Tabell 4. Døme på inndeling i geometriske klassar. Geometrisk klasse Tal individ/art Tal artar I 1 15 2-3 8 I 4-7 14 IV 8-15 8 V 16-31 3 VI 32-63 4 V 64-127 0 VI 128-255 1 IX 256-511 0 Rådgivende Biologer AS 10 Rapport 2493
Djup (m) RESULTAT HYDROGRAFI Hydrografimålinga ved stasjon C3 syner at det ikkje var tydelege sjiktlag i vassøyla (figur 5). Overflatevatnet var noko ferskvasspåverka, med nokså jamt aukande saltinnhald nedover i vassøyla. Temperaturen var lågast i overflata med 7,3 C, før temperaturen auka til eit maksimum på 10,4 C på 40 m djup. Temperaturen sokk så rask til 9 C på 60 m djup, før den sokk svakt vidare ned mot botn på 251 m djup, kor temperaturen var 7,5 C. Oksygeninnhaldet var høgast i vassoverflata med 8,9 mg O/l, tilsvarande ei oksygenmetting på 91 %. Innhaldet av oksygen sokk jamt ned til ca 60 m djup, kor innhaldet var 6,8 mg O/l (76 %). Vidare nedover i vassøyla var oksygeninnhaldet relativt stabilt, og ved botn på 251 m djup vart innhaldet målt til 6,3 mg O/l (67 %, 4,4 ml O/l). Dette tilsvarar tilstand I = "svært god" "god". 0 Svåsand C3, 23. november 2016 50 100 Oksygen Temperatur Saltinnhald 150 200 250 0 5 10 15 20 25 30 35 Temperatur ( C), oksygen (mg O/l), saltinnhald ( ) Figur 5. Hydrografiske tilhøve i vassøyla ved stasjon C3 den 23. november 2016. Rådgivende Biologer AS 11 Rapport 2493
SEDIMENT SKILDRING AV PRØVENE Skildring av prøvene inkluderer vurdering av kvar av parallellane etter B-parameter i NS 9410:2016. På stasjon C1 fekk ein frå ca 200 m djup opp vel ¾ grabbar (15 cm) brune prøver med mjuk konsistens og noko lukt (tabell 5). Prøvene var dekka av eit 3-4 cm tjukt lag av brunt organisk materiale, med ein såle av primærsediment beståande av ca 40 % silt, 60 % leire og litt sand. I prøvene var det ca 2-10 % blåskjelrestar og det var spor av grus i den eine parallellen. Det var litt terrestrisk materiale i form av lauv og kvistar, samt eit slør av ferske fekaliar i prøvene. Dei to parallelle prøvene hadde B- karakteristikk som hamna i tilstand 3 = "dårlig" i høve til NS 9410:2016 (tabell 6). C1A C1A På stasjon C2 fekk ein frå ca 253 m djup opp to fulle grabbar (18 cm) med grå og luktfrie prøver med mjuk konsistens. I prøvene var det spor av sand, ca 50 % silt og 50 % leire, samt spor av grus i den eine parallellen. Det var eit stykke bark i den eine og noko plast i den andre parallellen. Dei to parallelle prøvene hamna i tilstand 1 = "meget god" (tabell 6). C2A C2A Rådgivende Biologer AS 12 Rapport 2493
På stasjon C3 fekk ein frå ca 254 m djup opp nesten fulle grabbar (17 cm) grå og luktfrie prøver med mjuk konsistens. Den eine parallellen lukka seg ikkje på første forsøk grunna grabben som tvinna seg rundt tauet. I prøvene var det spor av sand, ca 50 % silt og 50 % leire. Dei to parallelle prøvene hamna i tilstand 1 = "meget god" (tabell 6). C3B C3B På stasjon C4 fekk ein frå ca 223 m djup opp ein vel ¾ og ein nesten full grabb (16/17 cm) grå og luktfrie prøver med mjukt konsistens. I prøvene var det spor/litt grus, ca 10 % sand, 30 % silt og 60 % leire. Dei to parallelle prøvene hamna i tilstand 1 = "meget god" (tabell 6). C4A C4A På stasjon C5 fekk ein frå ca 195 m djup opp nesten fulle grabbar (17,5 cm) mørkegrå og luktfrie prøver med mjuk konsistens. I prøvene var det spor av skjelsand, ca 10/20 % grus, 20/30 % sand, 30 % silt og 20/40 % leire. Dei to parallelle prøvene hamna i tilstand 1 = "meget god" (tabell 6). C5B C5B Rådgivende Biologer AS 13 Rapport 2493
Primærsediment (%): På stasjon REF fekk ein frå ca 268 m djup opp vel fulle grabbar (17/18 cm) grå og luktfrie prøver med mjukt sediment. I prøvene var det spor av grus, litt sand, ca 40 % silt og 60 % leire. Dei to parallelle prøvene hamna i tilstand 1 = "meget god" (tabell 6). REFA REFA Oppgjeven prosentdel av dei ulike fraksjonane i prøvene i tabell 5 er basert på rein visuell observasjon og ikkje absolutte, målte verdiar. Dei prosentvise anslaga er meir ein indikasjon på kva for type sediment ein fann i prøvene, og tar føre seg heile prøvematerialet. Resultata frå kornfordelingsanalyse er presentert i tabell 7, og desse tar føre seg dei øvste 5 centimetrane. Tabell 5. Feltskildring av sedimentprøvene som vart samla inn ved granskinga 23. og 28. november 2016 og 15. februar 2017. Stasjon C1 a/b C2 a/b C3 a/b C4 a/b C5 a/b REF a/b Prøvetjukkleik (cm) 15 18 17 16/17 17,5 18/17 Gassbobling i prøve - - - - - - H 2S lukt Noko - - - - - Skjelsand - - - - spor - Grus - / spor spor / - - litt / spor 20/10 spor Sand litt spor spor 10 30/20 litt Silt 40 50 50 30 30 40 Leire 60 50 50 60 20/40 60 Mudder - - - - - - Rådgivende Biologer AS 14 Rapport 2493
Tabell 6. PRØVESKJEMA for dei ulike parallellane Svåsandneset 23. november, 28. november 2016 og 15. februar 2017. Gr Parameter Poeng Prøvenummer C1 C2 C3 C4 C5 REF A B A B A B A B A B A B I Dyr Ja=0 Nei=1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ph verdi 7,04 6,97 7,69 7,68 7,73 7,80 7,73 7,67 7,34 7,28 7,85 7,75 E h verdi -175-181 172 215 252 297 270 277 239 66 187 281 ph/e h frå figur 3 3 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 Tilstand prøve 3 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Buffertemp: 13,6 C Sjøvasstemp: 5,8 C Sedimenttemp: 7,7 C ph sjø: 8,29 Eh sjø: 434 mv Referanseelektrode: +217 mv Gassbobler Ja=4 Nei=0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Farge Lys/grå = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 Brun/sv = 2 2 2 Ingen = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Lukt Noko = 2 2 2 I Sterk = 4 Fast = 0 Konsistens Mjuk = 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Laus = 4 < 1/4 = 0 Grabb- 1/4 3/4 = 1 volum > 3/4 = 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Tjukkleik 0 2 cm = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 på 2 8 cm = 1 1 1 slamlag > 8 cm = 2 SUM: 9 9 4 4 4 4 4 4 5 5 4 4 Korrigert sum (*0,22) 1,98 1,98 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 1,1 1,1 0,88 0,88 Tilstand prøve 2 2 1 1 1 1 1 1 2 2 1 1 + Middelverdi gruppe +I 2,49 2,49 0,44 0,44 0,44 0,44 0,44 0,44 0,55 1,05 0,44 0,44 I Tilstand prøve 3 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Rådgivende Biologer AS 15 Rapport 2493
KORNFORDELING OG KJEMI Detaljar omkring kjemiske tilhøve for dei ulike stasjonane finn ein i vedlegg 1 og 2. Resultata frå kornfordelingsanalysen syner noko variasjon i sedimenterande tilhøve mellom stasjonane. Sedimentet på alle stasjonar med unnatak av stasjon C5 var dominert av sand, med ca 74 % på stasjon C1, 81 % på C2, 67 % på C3, 57 % på C4, og 66 % på referansestasjonen (tabell 7). Berre stasjon C5 inneheldt meir enn 1,1 % grus, med 6,9 %. Finstoffinnhaldet var høgast på stasjon C5, med 67 %, deretter C4 med ca 43 %, og lågast på C2 med ca 19 % (figur 6). Tørrstoffinnhaldet var moderat høgt på stasjon C1 med 38 % og høgt på dei resterande stasjonane med 47-58 %. Tørrstoffinnhaldet i sedimentprøver vil kunne variere, med lågt innhald i prøver med mykje organisk materiale, og høgare i prøver som inneheld mykje mineralsk materiale. Glødetapet var høgt på stasjon C1 med ein verdi på 22 %. På dei resterande stasjonane var glødetapet svært lågt med 2,3 5,6 %. Glødetapet er eit indirekte mål på innhald av organisk materiale (TOC) i sedimentet. Målt direkte var innhaldet av TOC svært høgt på ein stasjon, og lågt på dei resterande stasjonane. Når ein normaliserer TOC-verdiane for mengde finstoff i sedimentet hamna stasjon C1 i tilstandsklasse V = "svært dårlig", medan C2, C3 og referansestasjonen hamna i tilstand = "god". Stasjon C4 og C5 hamna i tilstand I = "svært god" med omsyn på normalisert TOC. Normalisert TOC vert nytta som eit supplement til vurdering av blautbotnfauna for å få informasjon om organisk belasting (rettleiar 02:2013). Innhaldet av næringssalt i sedimentet var høgt ved stasjon C1, og lågt på dei resterande stasjonane. Med omsyn på kopar i sedimentet hamna stasjon C1 i tilstand V = "svært dårlig", medan C2-C5 og referansestasjonen hamna i tilstand = "god". Med omsyn på innhald av sink hamna stasjon C1 i tilstand IV = "dårlig", medan C2-C4 og referansestasjonen hamna i tilstand I = "moderat", og C5 i tilstand = "god". Tabell 7. Tørrstoff, organisk innhald, kornfordeling og innhald av fosfor, nitrogen, kopar og sink i sedimentet ved Svåsandneset 23. og 28. november 2016 og 15. februar 2017. Tilstand er markert med tal, som tilsvarar tilstandsklassifiseringa etter rettleiar 02:13, og M-608/2016. Alle resultat for kjemi er presentert i vedlegg 1. Stasjon Eining C1 C2 C3 C4 C5 REF Leire & silt % 24,4 19,0 32,8 42,8 67,0 33,3 Sand % 74,4 80,8 66,6 56,7 26,2 65,6 Grus % 1,1 0,2 0,6 0,4 6,9 1,1 Tørrstoff % 38 51,4 52,3 57,6 55,9 47,2 Glødetap % 22,1 4,84 5,55 3,48 2,26 4,59 TOC mg/g 90 10 9 7 14 11 Normalisert TOC mg/g 103,60 (V) 24,58 () 21,09 () 17,29 (I) 19,95 (I) 23,01 () Tot. Fosfor (P) mg/g 14 1,1 0,96 1,2 1,68 1 Tot. Nitrogen (N) mg/g 6,3 1,1 1 0,8 1,6 1,6 Kopar (Cu) mg/kg 300 (V) 30 () 25 () 27 () 34 () 34 () Sink (Zn) mg/kg 860 (IV) 170 (I) 160 (I) 140 (I) 126 () 210 (I) Rådgivende Biologer AS 16 Rapport 2493
< 0,063 0,063-0,125 0,125-0,25 0,25-0,5 0,5-1 1-2 2-4 > 4,0 < 0,063 0,063-0,125 0,125-0,25 0,25-0,5 0,5-1 1-2 2-4 > 4,0 Vekt (%) Vekt (%) < 0,063 0,063-0,125 0,125-0,25 0,25-0,5 0,5-1 1-2 2-4 > 4,0 < 0,063 0,063-0,125 0,125-0,25 0,25-0,5 0,5-1 1-2 2-4 > 4,0 Vekt (%) Vekt (%) < 0,063 0,063-0,125 0,125-0,25 0,25-0,5 0,5-1 1-2 2-4 > 4,0 Vekt (%) 100 80 Leire & silt Sand Grus 60 40 20 C2 0 Kornstørrelse (mm) 100 80 Leire & silt Sand Grus 100 80 Leire & silt Sand Grus 60 40 C3 60 40 C4 20 20 0 0 Kornstørrelse (mm) Kornstørrelse (mm) 100 80 Leire & silt Sand Grus 100 80 Leire & silt Sand Grus 60 40 C5 60 40 REF 20 20 0 0 Kornstørrelse (mm) Kornstørrelse (mm) Figur 6. Kornfordeling i sedimentet på stasjonane C1 C5 og referansestasjonen frå granskinga ved Svåsandneset 23. og 28. november 2016 og 15. februar 2017. Figuren viser kornstorleik i mm langs x- aksen og høvesvis akkumulert vektprosent (linje) og del (stolper) i kvar storleikskategori langs y-aksen. Vertikale linjer indikerer grense mellom leire/silt og sand, og mellom sand og grus. Rådgivende Biologer AS 17 Rapport 2493
BLAUTBOTNFAUNA Detaljar omkring artar og individ for dei ulike stasjonane finn ein i vedlegg 2. Stasjon C3 - Nærsona Artstalet i dei to grabbane på stasjon C3 var normalt med 56 artar i grabb a og 53 artar i grabb b (tabell 8). Samla verdi for artstal låg på 73, medan middelverdien var 54,5. Individtalet var litt over normalen med 353 i grabb a og 408 i grabb b. Samla verdi for individtal låg på 761, medan middelverdien var 380,5. Jamleiksindeksen (J ) har ein middels høg verdi, noko som viser til noko dominans av enkelte artar. Hyppigast førekomande art på stasjonen var den moderat forureiningstolerante fleirbørstemakken Paramphinome jeffreysii (NSI-klasse I), som utgjorde rundt 35 % av det totale individtalet (tabell 14). Nest hyppigast førekomande art på stasjonen var med rundt 9 % av det totale individtallet fleirbørstemakken Spiophanes wigleyi, som ikkje er inkludert NSI- og ISI systemet, og klassifiserast da som den forureiningssensitive Spiophanes sp. (NSI-gruppe I). Den moderat forureiningssensitive muslingen Thyasira equalis (NSI gruppe I), som utgjorde ca. 6 % av det totale individtalet. Elles var det ein blanding av moderat tolerante og mange sensitive artar. Tabell 8. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), AMBIindeks, NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012- indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b på stasjon C3 ved Svåsandneset, 23. november 2016. Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn =, gul = I, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 3). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Sjå også tabelltekst i tabell 9. Svåsandneset C3 a b Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S 56 53 54,5 73 N 353 408 380,5 761 J' 0,72 0,66 0,69 0,67 H' max 5,81 5,73 5,77 6,19 AMBI 2,419 2,390 2,405 2,403 NQI1 0,739 () 0,734 () 0,739 () 0,743 () 0,712 () 0,719 () H' 4,210 () 3,804 () 4,007 () 4,146 () 0,712 () 0,727 () ES 100 31,179 () 26,275 () 28,727 () 28,898 () 0,738 () 0,740 () ISI 2012 10,906 (I) 10,948 (I) 10,927 (I) 10,907 (I) 0,878 (I) 0,877 (I) NSI 23,833 () 24,089 () 23,961 () 23,971 () 0,758 () 0,759 () DI 0,498 (I) 0,561 (I) 0,529 (I) 0,529 (I) 0,488 (I) 0,488 (I) Samla 0,760 () 0,764 () Basert på stasjonen sin neqr-verdi for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt vart stasjonen totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "god" etter rettleiar 02:2013 (tabell 8). Indeksverdiane for NQI1, NSI, H og ES 100 låg innanfor tilstand "god" for begge parallellane, grabbgjennomsnittet, stasjonsverdien og dei tilhøyrande neqr verdiane, medan indeksverdiane for ISI 2012 låg innanfor tilstandsklasse "svært god". DI indeksen låg innanfor tilstand "moderat" for alle verdiar. Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet og stasjonen innanfor tilstand "god". Stasjonen synest best representert ved tilstandsklasse "god", og framstår som ikkje påverka av organisk materiale. Stasjon C1 Artstalet i dei to grabbane på stasjon C1 var svært lågt med 9 artar i grabb a og 3 artar i grabb b (tabell 9). Samla verdi for artstal låg på 9, som er svært lågt men ikkje uvanleg for ein nærstasjon, medan middelverdien var 6. Normalt gjennomsnittleg artstal i høve til rettleiar 02:2013 er 25-75 arter per grabb. Individtalet var normalt med 228 i grabb a og 304 i grabb b. Samla verdi for individtal låg på 532, medan middelverdien var 266. Normalt gjennomsnittleg individtal i høve til rettleiar 02:2013 er 50-300 per Rådgivende Biologer AS 18 Rapport 2493
grabb. Jamleiksindeksen (J ) har ein låg verdi, noko som viser til utprega dominans av enkelte artar. Hyppigast førekomande art ved stasjonen var fleirbørstemakken Vigtorniella ardabilia, som er karakteristisk for oksygenfattige forhold ved sjøbotn og utgjorde rundt 58 % av det totale individtalet (tabell 14). Nest hyppigast førekomande artar på stasjonen var dei svært forureiningstolerante fleirbørstemakkane Ophryotrocha lobifera (NSI-gruppe IV) og Capitella capitata (NSI-klasse V), som utgjorde høvesvis ca. 31 og 9 % av det totale individtalet. Elles var det nokre individ av andre artar som er tolerante mot organisk forureining. Tabell 9. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), AMBIindeks, NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012- indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b på stasjon C1 ved Svåsandneset, 28. november 2016. Middelverdi for grabb a og b angitt som Ḡ, medan stasjonsverdien er angitt som Ṧ. Til høgre for begge sistnemnte kolonnar står neqr-verdiane for desse størrelsane. Nedst i neqr-kolonnane står middelverdien for neqr-verdiane for alle indeksar, med unntak av DI-indeksen. Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn =, gul = I, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 3). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Svåsandneset C1 a b Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S 9 3 6 9 N 228 304 266 532 J' 0,48 0,66 0,57 0,46 H' max 3,17 1,58 2,38 3,17 AMBI* 4,541 5,250 4,896 4,778 NQI1* 0,392 (IV) 0,207 (V) 0,300 (V) 0,368 (IV) 0,193 (V) 0,264 (IV) H' 1,514 (IV) 1,044 (IV) 1,279 (IV) 1,446 (IV) 0,276 (IV) 0,309 (IV) ES 100 6,511 (IV) 3,000 (V) 4,756 (V) 4,711 (V) 0,190 (V) 0,188 (V) ISI 2012* 7,680 () 7,200 (I) 7,440 (I) 7,680 () 0,591 (I) 0,617 () NSI* 19,211 (I) 24,477 () 21,844 () 22,221 () 0,674 () 0,689 () DI 0,308 () 0,433 () 0,370 () 0,370 () 0,699 () 0,699 () Samla 0,385 (IV) 0,414 (I) *Indeksverdiar ikkje representative. Basert på stasjonen sin neqr-verdi for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt vart stasjonen totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "dårlig" ved grensa til tilstand "moderat" etter rettleiar 02:2013 (tabell 9). Indeksverdiane for NQI1 låg innanfor tilstand "dårlig" for grabb a og stasjonsverdien, men innanfor tilstandsklasse "svært dårlig" for grabb b og grabbgjennomsnittet. Mangfaldsindeksen etter Shannon (H ) låg i tilstand "dårlig" for alle verdiar, medan mangfaldsindeksen etter Hurlbert (ES 100) var i tilstandsklasse "svært dårlig" for alle verdiar med unntak av grabb a, som låg innanfor tilstandsklasse "dårlig". Indeksverdiane for ISI 2012 var innanfor tilstand "god" for grabb a og stasjonsverdien, men innanfor tilstandsklasse "moderat" for grabb b og grabbgjennomsnittet. Indeksverdiane for NSI låg innanfor tilstand "god", med unntak av grabb a, som hamna i tilstandsklasse "moderat". Tettleiksindeksen DI låg innanfor tilstand "god" for alle verdiar. Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet innanfor tilstand "dårlig", medan samla neqr for stasjonen låg innanfor tilstand "moderat", men tett på tilstand "dårlig". Indeksverdiane for AMBI, NQI1, ISI 2012 og NSI er ikkje representative fordi den mest hyppigast førekomande arten har ikkje tilvist indeksverdi i systemane (sjå diskusjon i kapitel "Vurdering av tilstand"). Stasjonen synest derfor best representert ved tilstandsklasse "dårlig" og framstår som markant påverka av organisk materiale. Stasjon C2 Artstalet i dei to grabbane på stasjon C2 var normalt med 59 artar i grabb a og 55 artar i grabb b (tabell 10). Samla verdi for artstal låg på 79, medan middelverdien var 57. Individtalet var høgt med 688 i grabb a og 659 i grabb b. Samla verdi for individtal låg på 1347, medan middelverdien var 673,5. Jamleiksindeksen (J ) har ein middels høg verdi, noko som viser til dominans av enkelte artar. Rådgivende Biologer AS 19 Rapport 2493
Hyppigast førekomande art på stasjonen var den moderat forureiningstolerante fleirbørstemakken Paramphinome jeffreysii (NSI-klasse I), som utgjorde rundt 50 % av det totale individtalet (tabell 14). Nest hyppigast førekomande artar på stasjonen var den noko sensitive fleirbørstemakken Aphelochaeta sp. (NSI-gruppe ) og den moderat forureiningssensitive muslingen Thyasira equalis (NSI gruppe I), som utgjorde høvesvis ca. 18 og 5 % av det totale individtalet. Elles var det ein blanding av moderat tolerante artar og mange sensitive artar. Tabell 10. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), AMBIindeks, NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012- indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b på stasjon C2 ved Svåsandneset, 23. november 2016. Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn =, gul = I, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 3). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Sjå også tabelltekst i tabell 9. Svåsandneset C2 a b Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S 59 55 57,0 79 N 688 659 673,5 1347 J' 0,55 0,47 0,51 0,49 H' max 5,88 5,78 5,83 6,30 AMBI 3,042 2,945 2,994 2,994 NQI1 0,677 () 0,682 () 0,679 () 0,691 () 0,652 () 0,664 () H' 3,241 () 2,720 (I) 2,981 (I) 3,069 () 0,597 (I) 0,608 () ES 100 21,735 () 18,872 () 20,303 () 20,768 () 0,639 () 0,644 () ISI 2012 10,223 (I) 9,951 (I) 10,087 (I) 10,122 (I) 0,829 (I) 0,831 (I) NSI 22,562 () 22,458 () 22,510 () 22,511 () 0,700 () 0,700 () DI 0,788 (IV) 0,769 (IV) 0,778 (IV) 0,778 (IV) 0,257 (IV) 0,257 (IV) Samla 0,683 () 0,689 () Basert på stasjonen sin neqr-verdi for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt vart stasjonen totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "god" etter rettleiar 02:2013 (tabell 10). Indeksverdiane for NQI1 og NSI låg innanfor tilstand "god" for begge parallellane, grabbgjennomsnittet, stasjonsverdien og dei tilhøyrande neqr verdiane, medan indeksverdiane for ISI 2012 låg innanfor tilstandsklasse "svært god". Mangfald ved Shannon (H ) viste "god" tilstand for grabb a og stasjonsverdien, men låg innanfor tilstandsklasse "moderat" for grabb b og grabbgjennomsnittet. Mangfald ved ES 100 låg innanfor tilstandsklasse "god" for alle verdiar, og DI indeksen låg innanfor tilstand "dårlig" for alle verdiar. Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet og stasjonen innanfor tilstand "god". Stasjonen synest best representert ved tilstandsklasse "god", og framstår som lite påverka av organisk materiale. Stasjon C5 Artstalet i dei to grabbane på stasjon C5 var normalt med 55 i grabb a og 45 i grabb b (tabell 11). Samla verdi for artstal låg på 71, medan middelverdien var 50. Individtalet var høgt med 763 i grabb a og 461 i grabb b. Samla verdi for individtal låg på 1224, medan middelverdien var 612. Jamleiksindeksen (J ) har ein moderat låg verdi, noko som viser til dominans av enkelte artar. Hyppigast førekomande art på stasjonen var den moderat forureiningstolerante fleirbørstemakken Paramphinome jeffreysii (NSI-klasse I), som utgjorde rundt 29 % av det totale individtalet (tabell 14). Nest hyppigast førekomande art på stasjonen var fleirbørstemakken Spiophanes wigleyi (Spiophanes sp. = NSI gruppe I), som utgjorde ca. 27 % av det totale individtalet. Partikkeletande fleirbørstemakkar i gruppa Cirratulidae (NSI-klasse IV) utgjorde ca. 15 % av den totale faunaen. Elles var det ein blanding av tolerante, moderat tolerante og nokre meir sensitive artar. Rådgivende Biologer AS 20 Rapport 2493
Tabell 11. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), AMBIindeks, NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012- indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b på stasjon C5 ved Svåsandneset, 15. februar 2017. Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn =, gul = I, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 3). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Sjå også tabelltekst i tabell 9. Svåsandneset C5 a b Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S 55 45 50,0 71 N 763 461 612,0 1224 J' 0,55 0,64 0,59 0,55 H' max 5,78 5,49 5,64 6,15 AMBI 2,978 2,971 2,975 2,975 NQI1 0,672 () 0,670 () 0,671 () 0,684 () 0,643 () 0,657 () H' 3,158 () 3,496 () 3,327 () 3,385 () 0,636 () 0,643 () ES 100 17,874 () 22,408 () 20,141 () 20,332 () 0,637 () 0,639 () ISI 2012 8,998 () 8,713 () 8,856 () 9,017 () 0,729 () 0,744 () NSI 24,652 () 21,672 () 23,162 () 23,530 () 0,726 () 0,741 () DI 0,833 (IV) 0,614 (IV) 0,723 (IV) 0,723 (IV) 0,302 (IV) 0,302 (IV) Samla 0,674 () 0,685 () Basert på stasjonen sin neqr-verdi for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt vart stasjonen totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "god" etter rettleiar 02:2013 (tabell 11). Alle indeksverdiane låg innanfor tilstand "god" for begge parallellane, grabbgjennomsnittet, stasjonsverdien og dei tilhøyrande neqr verdiane, med unntak av indeksverdiane for DI, som låg innanfor tilstand "dårlig" eller "moderat". Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet og stasjonen innanfor tilstand "god". Stasjonen synest best representert ved tilstandsklasse "god", og framstår som lite påverka av organisk materiale. Stasjon C4 ytterkant av overgangssone Artstalet i dei to grabbane på stasjon C4 var normalt med 55 i grabb a og 52 i grabb b (tabell 12). Samla verdi for artstal låg på 70, medan middelverdien var 53,5. Individtalet var litt over normalen med 349 i grabb a og 330 i grabb b. Samla verdi for individtal låg på 679, medan middelverdien var 339,5. Jamleiksindeksen (J ) har ein høg til middels høg verdi, noko som viser til litt dominans av enkelte artar. Hyppigast førekomande art på stasjonen var den moderat forureiningstolerante fleirbørstemakken Paramphinome jeffreysii (NSI-klasse I), som utgjorde rundt 30 % av det totale individtalet (tabell 14). Nest hyppigast førekomande artar på stasjonen var den moderat forureiningstolerante muslingen Thyasira equalis (NSI gruppe I) og den noko sensitive fleirbørstemakken Aphelochaeta sp. (NSIklasse ), som utgjorde høvesvis ca. 11 og 9 % av det totale individtalet. Elles var det ein blanding av moderat tolerante artar og mange sensitive artar. Rådgivende Biologer AS 21 Rapport 2493
Tabell 12. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), AMBIindeks, NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012- indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b på stasjon C4 ved Svåsandneset, 23. november 2016. Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn =, gul = I, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 3). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Sjå også tabelltekst i tabell 9. Svåsandneset C4 a b Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S 55 52 53,5 70 N 349 330 339,5 679 J' 0,69 0,73 0,71 0,68 H' max 5,78 5,70 5,74 6,13 AMBI 2,670 2,591 2,631 2,632 NQI1 0,720 () 0,722 () 0,721 () 0,725 () 0,696 () 0,700 () H' 4,003 () 4,174 () 4,089 () 4,191 () 0,721 () 0,732 () ES 100 27,768 () 29,491 () 28,630 () 28,752 () 0,737 () 0,738 () ISI 2012 10,782 (I) 10,583 (I) 10,682 (I) 10,676 (I) 0,864 (I) 0,863 (I) NSI 23,761 () 23,877 () 23,819 () 23,818 () 0,753 () 0,753 () DI 0,493 (I) 0,469 (I) 0,481 (I) 0,481 (I) 0,549 (I) 0,549 (I) Samla 0,754 () 0,757 () Basert på stasjonen sin neqr-verdi for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt vart stasjonen totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "god" etter rettleiar 02:2013 (tabell 12). Indeksverdiane for NQI1, NSI, H og ES 100 låg innanfor tilstand "god" for begge parallellane, grabbgjennomsnittet, stasjonsverdien og dei tilhøyrande neqr verdiane, medan indeksverdiane for ISI 2012 låg innanfor tilstandsklasse "svært god". DI indeksen låg innanfor tilstand "moderat" for alle verdiar. Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet og stasjonen innanfor tilstand "god". Stasjonen synest best representert ved tilstandsklasse "god", og framstår som ikkje påverka av organisk materiale. Referansestasjon (Ref) Artstalet i dei to grabbane på referansestasjonen var normalt med 60 i grabb a og 48 i grabb b (tabell 13). Samla verdi for artstal låg på 76, som er høgt, medan middelverdien var 54. Individtalet var noko høgt med 489 i grabb a og normalt med 268 i grabb b. Samla verdi for individtal låg på 757, medan middelverdien var 378,5. Jamleiksindeksen (J ) har ein høg til middels høg verdi, noko som viser til lite dominans av enkelte artar. Hyppigast førekomande art på stasjonen var den moderat forureiningstolerante fleirbørstemakken Paramphinome jeffreysii (NSI-klasse I), som utgjorde rundt 20 % av det totale individtalet (tabell 14). Nest hyppigast førekomande artar på stasjonen var den moderat forureiningstolerante muslingen Thyasira equalis (NSI gruppe I) og den forureiningssensitive muslingen Mendicula ferruginosa (NSI gruppe I), som utgjorde høvesvis ca. 12 og 9,86 % av det totale individtalet. Elles var det ein blanding av moderat tolerante artar og mange sensitive artar. Rådgivende Biologer AS 22 Rapport 2493
Tabell 13. Artstal (S), individtal (N), jamleiksindeks (J ), maksimal Shannon-indeksverdi (H max), AMBIindeks, NQI1-indeks, artsmangfald uttrykt ved Shannon-Wiener (H ) og Hurlberts indeks (ES 100), ISI 2012- indeks, NSI-indeks og DI-indeks i grabb a og b på referansestasjonen ved Svåsandneset, 23. november 2016. Tilstandsklassar er angitt med farge, der blå = klasse I, grøn =, gul = I, oransje = IV og raud = V (jf. tabell 3). Enkeltresultat er presentert i vedlegg 2. Sjå også tabelltekst i tabell 9. Svåsandneset referanse a b Ḡ Ṡ neqr Ḡ neqr Ṡ S 60 48 54,0 76 N 489 268 378,5 757 J' 0,72 0,78 0,75 0,72 H' max 5,91 5,58 5,75 6,25 AMBI 2,551 2,371 2,461 2,487 NQI1 0,726 () 0,737 () 0,732 () 0,740 () 0,707 () 0,716 () H' 4,262 () 4,376 () 4,319 () 4,469 () 0,747 () 0,763 () ES 100 27,922 () 29,137 () 28,529 () 28,656 () 0,736 () 0,737 () ISI 2012 11,197 (I) 10,685 (I) 10,941 (I) 10,858 (I) 0,879 (I) 0,874 (I) NSI 23,307 () 23,476 () 23,392 () 23,367 () 0,736 () 0,735 () DI 0,639 (IV) 0,378 () 0,509 (I) 0,509 (I) 0,514 (I) 0,514 (I) Samla 0,761 () 0,765 () Basert på stasjonen sin neqr-verdi for grabbgjennomsnitt og stasjonsgjennomsnitt vart stasjonen totalt sett klassifisert med tilstandsklasse "god" etter rettleiar 02:2013 (tabell 13). Indeksverdiane for NQI1, NSI, H og ES 100 låg innanfor tilstand "god" for begge parallellane, grabbgjennomsnittet, stasjonsverdien og dei tilhøyrande neqr verdiane, medan indeksverdiane for ISI 2012 låg innanfor tilstandsklasse "svært god". DI indeksen låg innanfor tilstand "dårlig" for grabb a og "god" for grabb b, som resulterer i "moderat" tilstand for grabbgjennomsnitt og stasjonsverdi. Samla låg verdien for neqr for grabbgjennomsnittet og stasjonen innanfor tilstand "god". Stasjonen synest best representert ved tilstandsklasse "god", og framstår som ikkje påverka av organisk materiale. Geometriske klassar Kurva til dei geometriske klassane har eit ganske likt forlaup på stasjon C2, C4, C5 og referansestasjonen, sjølv om tal på artar med berre eit individ (klasse I) per 0,2 m 2 varierte mellom 25 på stasjon C4 og 33 på stasjon C2 (figur 7). Kurvane fell relativt jamt frå mange artar i klasse I gjennom dei første klassane til klasse V (16-31 individ), og utover flatar kurvane ut. Kurvane er lange (til klasse IX = 256-11 individ per 0,2 m 2 ; eller klasse X = 512-1050 individ per 0,2 m 2 ) og indikerer ein tilstand som er litt påverka av organiske tilførsler. På stasjon C3 var det relativt få artar i klasse I og kurva har eit noko ujamt forlaup frem til klasse VI. Forlaupet er uvanleg og indikerer eventuelt at faunastrukturen var noko forstyrra. På stasjon C1 er kurva svært flat, noko som indikerer stor påverknad. Figur 7. Faunastruktur uttrykt i geometriske klassar for stasjonane C1 C5 og referansestasjonen tekne ved Svåsand, 23. og 28. november 2016 og 15. februar 2017. Tal på artar langs y aksen og geometriske klassar langs x- aksen. Rådgivende Biologer AS 23 Rapport 2493
Tabell 14. Dei ti mest dominerande artane av botndyr tekne på stasjon C1 C5 og referansestasjonen ved Svåsandneset 23. & 28. november 2016 og 15. februar 2017. Artar st. C1 % kum % Vigtorniella ardabilia 58,08 58,08 Ophryotrocha lobifera 31,02 89,10 Capitella capitata 9,02 98,12 Paramphinome jeffreysii 0,56 98,68 Cirratulidae 0,38 99,06 Prionospio plumosa 0,38 99,44 Paraonidae 0,19 99,62 Prionospio cirrifera 0,19 99,81 Sphaerodorum gracilis 0,19 100,00 Artar st. C2 % kum % Paramphinome jeffreysii 50,26 50,26 Aphelochaeta sp. 17,59 67,85 Thyasira equalis 5,27 73,13 Chaetozone jubata 3,56 76,69 Mendicula ferruginosa 2,90 79,58 Chaetozone setosa 1,63 81,22 Nemertea 1,19 82,41 Onchnesoma steenstrupii 1,19 83,59 Diplocirrus glaucus 1,11 84,71 Nucula tumidula 1,11 85,82 Artar st. C3 % kum % Paramphinome jeffreysii 34,96 34,96 Spiophanes wigleyi 9,35 44,30 Thyasira equalis 5,51 49,81 Chaetozone jubata 5,12 54,93 Aphelochaeta sp. 4,35 59,28 Mendicula ferruginosa 4,35 63,64 Nemertea 3,20 66,84 Onchnesoma steenstrupii 3,20 70,04 Cirratulidae 2,43 72,47 Nucula tumidula 2,18 74,65 Artar st. C4 % kum % Paramphinome jeffreysii 30,49 30,49 Thyasira equalis 10,60 41,09 Aphelochaeta sp. 9,13 50,22 Spiophanes wigleyi 6,77 57,00 Mendicula ferruginosa 5,74 62,74 Diplocirrus glaucus 3,39 66,13 Chaetozone setosa 2,50 68,63 Chaetozone jubata 2,21 70,84 Spiophanes kroeyeri 2,21 73,05 Cirratulidae 2,06 75,11 Artar st. C5 % kum % Paramphinome jeffreysii 28,69 28,69 Spiophanes wigleyi 27,08 55,77 Cirratulidae 14,69 70,46 Diplocirrus glaucus 5,18 75,64 Thyasira equalis 4,33 79,97 Capitella capitata 2,29 82,26 Eudorella truncatula 1,10 83,36 Ophiura albida 1,02 84,38 Chaetozone setosa 0,93 85,31 Pectinaria koreni 0,85 86,16 Artar referansestasjon % kum % Paramphinome jeffreysii 19,72 19,72 Thyasira equalis 12,04 31,75 Mendicula ferruginosa 9,86 41,61 Cirratulidae 7,04 48,66 Nucula tumidula 5,38 54,03 Chaetozone jubata 5,12 59,15 Aphelochaeta sp. 4,48 63,64 Nemertea 4,10 67,73 Onchnesoma steenstrupii 4,10 71,83 Spiophanes wigleyi 3,07 74,90 Rådgivende Biologer AS 24 Rapport 2493
DISKUSJON HYDROGRAFI Den hydrografiske profilen tatt ved stasjon C3 synte lite sjiktlag i vassøyla, men med varierande temperatur nedover i vassøyla. Oksygeninnhaldet i botnvatnet var 6,3 mg O/l, tilsvarande 4,4 ml O/l og ei oksygenmetting på 67 %. Dette er i grenseområdet mellom tilstand I = "svært god" og = "god". SEDIMENT KORNFORDELING OG KJEMI Kornfordelingsanalysen syner varierande sedimentering i området rundt lokaliteten. Alle stasjonar med unnatak av stasjon C5 var dominert av sand. Tørrstoffinnhaldet var høgt i alle stasjonar unntatt på stasjon C1, kor innhaldet var moderat høgt. Referansestasjonane hadde utifrå feltskildring, kornfordelingsanalyse og tørrstoffinnhald liknande sedimentkarakteristikk som dei andre stasjonane, og står fram som ein god referansestasjon. Innhaldet av organisk materiale var som venta høgast på stasjon C1 ved det noverande anlegget, og avtakande mot nordaust vekk frå anlegget. Referansestasjonen hadde eit liknande organisk innhald som dei to overgangsstasjonane C2 og C3. Truleg er det noko tilførsle av organisk materiale frå land i området rundt referansestasjonen. Det var svært høgt innhald av kopar nær det noverande anlegget. På dei resterande stasjonane var koparinnhaldet i tilstandsklasse = "god". Kopar vert nytta til impregnering av oppdrettsnøter for å hindre algegroe, og vert ikkje brote ned i naturen. I store konsentrasjonar kan kopar vere giftig for botnfauna. Ved Svåsandneset er koparkonsentrasjonane ikkje så høge at ein vil vente akutt toksiske effektar på botnfauna (Johnsen 1996). Innhaldet av sink var høgt nær det noverande anlegget og moderat høgt på dei resterande stasjonane. Dei høge verdiane av sink skuldast mest truleg at dette stoffet finnast i større mengde i fiskefôr enn i andre marine kjelder, og då dei ikkje inngår i metabolske prosessar vil det vere ei opphoping av sink i sediment som har fått tilførslar frå oppdrettsverksemd (Ervik mfl. 2009). BLAUTBOTNFAUNA Vurdering av blautbotnfauna etter rettleiar 02:2013 synte at stasjon C2-C5 og referansestasjonen låg innanfor tilstandsklasse "god". Stasjon C1 hamna i tilstand IV = "dårlig", men denne ligg i nærsona til det noverande anlegget, og tilstanden er ikkje representativ for ein førehandsgransking til framtidig anlegg. Artstalet (artsmangfaldet) var generelt moderat høgt og noko høge individtal av partikkeletande botndyr indikerer at det er rikeleg med næring i form av organiske partiklar i sedimentet. Med unntak av stasjon C1 og C2, som var dominert av nokre få artar, var det moderat til relativt lite dominans av enkelte artar på stasjonane og artssamansetnaden av dei hyppigaste artane var ganske lik. Artsmangfaldet var sterkt redusert på stasjon C1 i forhold til dei andre stasjonane. Stasjon C5 var også litt annleis, med fleire forureiningsindikerande artane (Cirratulidae, Capitella capitata) blant dei hyppigaste. Høgare verdiar ved ISI 2012 enn ved NSI kan forklarast ved at det var enkelte individ av meir sensitive artar i prøvane, og ISI-indeksen tar ikkje høgde for individtal, berre for sensitivitetsverdien av kvar art. OPPSUMMERING Granskinga syner god tilstand i sjøområdet rundt Svåsandneset. Rådgivende Biologer AS 25 Rapport 2493