Politikk og rammevilkår for nyskaping i kommunar og lokalsamfunn Takk for at eg fekk kome hit for å snakke til dykk på denne spennande konferansen!

Transkript

1 Side 1 av 10 Arr: Vestlandsk vidsyn Dato: Voss Sted: 26.oktober Utkast pr: :56 Kontroller mot framføring Politikk og rammevilkår for nyskaping i kommunar og lokalsamfunn Takk for at eg fekk kome hit for å snakke til dykk på denne spennande konferansen! Eg merkar meg at denne konferansen er blitt til i eit samarbeid mellom tre vestlandsfylke og Distriktssenteret. Det verkar som eit fruktbart samarbeid ut frå programmet. Fylka har mykje å vinne på å samarbeide. Distriktssenteret har etter kvart fått brei erfaring som medarrangør på ulike større konferansar. Eg er glad for at dei bidrar med sin kompetanse her også. I foredraget mitt vil eg kome inn på korleis vi kan skape livskraftige distrikt og regionar. Eg vil snakke om kompetansearbeidsplassar, om motmakt og om kommunane si rolle. Eg kjem og inn på infrastruktur som grunnlag for vekst og eg rundar av med å seie litt om bulyst, LUK og mangfald i kommunane.

2 Side 2 av 10 Livskraftige distrikt og regionar Det fins ingen universalløysing på korleis me skal utvilivskraftige distrikt og regionar som gir rom for nyskaping. Både Noreg og andre land står overfor tunge utviklingstrekk. Dei trekka lar seg ikkje utan vidare påverke. Eg er likevel sikker på at det i kryssingspunktet mellom offentlig politikk og mange privat initiativ, ligg vekstmulegheiter for dei områda som ikkje utan vidare utpeikar seg som såkalla pressområde. Dette får eg stadig bevis på når eg besøke lokalsamfunn og møter enskeltpersonar. Det kan vere ein risikovillig sjokoladeprodusent på Værøy eller ein innovativ næringslivsleiar i spissen for ei høgteknologisk verksemd eller ein kreativ og visjonær ordførar I gamle dagar møtte mange nybyggjarar tilsynelatande karrig jord på si leiting etter nye mulegheiter. Dei gjorde som regel det beste ut av det og klarte å skape seg og sine eit utkomme og ei framtid. Også moderne entreprenørane har nok tidvis følt at dei har stukke spaden i næringsfattig grunn. Men så viste det seg at jorda var næringsrik, at ideen var liv laga, at det let seg gjere å skape ny verksemd og nye arbeidsplassar.

3 Side 3 av 10 Gründerrådet Det er avgjerande at me legg til rette for nyskaping. Det gjer vi mellom anna gjennom det nyoppretta grunderrådet. Spissare kompetanse på gründerverksemd og meir energi skal det leitast lenge etter. Oppgåva deira er å gje regjeringa innspel og forslag til tiltak for å få fleire gründerar, og få ein større del enn i dag til å overleve blodbadet, som den første femårsperioden vert kalla. Mange peika på kor viktig det er at kommunen både politisk og administrativt møter gründerar på ein profesjonell måte. Både gjennom kompetent vegleiing, og at dei vert trekt vekslar på slik at dei kan bidra å skape ringverknader lokalt ved å hjelpe andre med idear og inspirere unge til entreprenørskap. Kompetansearbeidsplassar I mars kom ei offentleg utredning som stadfesta at Noreg må halde fram med satsing på kompetansearbeidsplassar over heile landet. Den offentlege utreiinga har gode analysar og spennande tiltak. Og ho har ein konklusjon som ikkje kan bli gjenteke for ofte: Det er god samfunnsøkonomi å syte for at veksten i kompetansearbeidsplassar finn stad over heile landet. Berre slik sikrar vi høgast muleg nasjonal verdiskaping. Utvalet slår også fast at det er muleg å påverke dei sterke sentraliseringskreftene.

4 Side 4 av 10 Men det krev solid politisk innsats og fordomsfri nytenking om innsatsen retta mot distrikts- og regionalpolitikken. Kva for innsats og kva for nye verkemiddel som kan vere aktuell blir mellom anna tema i den stortingsmeldinga om distrikts- og regionalpolitikken som departementet er i gang med. I dette arbeidet blir det sjølvsagt muleg å kome med innspel. Treng ordskifte For me treng eit fordomsfritt ordskifte om sentrale utviklingstrekk og korleis me skal halde dette landet i hevd. Tidlegare i haust presenterte kommunal- og regionalministeren artikkelsamlinga Motmakt og regional utvikling. Av Dagbladet omtale som ei vellukka tabloidisering av eit komplisert tema. Der kjem næringslivleiarar, politikarar, gründerar, akademikarar, ungdom og skribentar med ulike synspunkt på spørsmåla som: - Korleis utvikle heile Noreg? - Korleis motverke opphoping av makt og avgjerder i nokre avgrensa miljø? Korleis nytte dei menneskelege og naturgjevne ressursane? - Korleis få til regional kraftsamling?

5 Side 5 av 10 Eit av bidraga i artikkelsamlinga kjem frå ein velkjend gründer frå Vågå, Arne Brimi. Han er inne på det sentrale når han skriv: «Regional utvikling dreier seg ofte om å sjå det unike i det lokale.» Han og medarbeidarane hans har vist at lokalt særpreg kan finne nasjonal og internasjonal klangbotn. Brimi peikar på det viktige samspelet mellom gode offentlege tenester, målretta satsingar og privat initiativ Eit anna interessant bidrag er artikkelen frå Victor Norman Han slår fast at regional utvikling i dag handlar vel så mykje om kva som skjer og blir gjort lokalt, som om kva staten gjer. Det handlar om å trekkje i lag i staden for å dra i kvar sin retning kampen mellom nessekongar gjer alle til taparar hev blikket, tenk vidsynt og trekk for all del i same retning. Han seier vidare at marerittet er ei utvikling der hovudtyngda av kompetansearbeidsplassane blir samla i Oslofjord-området, med høg del yrkespassive i resten av landet. Det vil ikkje berre resten av landet tape på, Oslofjord-området vil også komme dårlegare ut av eit slikt scenario. Kommunane må hjelpe Utfordringa vår er å sørgje for at entreprenørar får armslag og hjelp til å utvikle seg og sine idear.

6 Side 6 av 10 Eg har sagt det før, men gjentek det her: Kommunane må vere den gode førstelina, som veit korleis desse skapande kreftene skal møtast og hjelpast. Kvar enkelt kommune må ta mål av seg til å vere ein best muleg vertskommune for gründerar og etablert næringsliv. Kommunane må løfte blikket, sjå utover eigne grenser, tenkje heilskap og regional utvikling. LUK- satsinga Noko av dette håpar me å få til gjennom LUK- satsinga. Forkortinga tyder Lokal samfunnsutvikling i kommunane. Satsinga skal styrkje kommunane i deira arbeid med å utvikle attraktive lokalsamfunn. Stikkord er eit tettare samarbeid både mellom fylke og kommunar og mellom fleire kommunar. Infrastruktur aldri umoderne Fleire av forslaga frå kompetanseplassutvalet har ein naturleg plass i ein sterk distrikts- og regionalpolitikk. Me må satse endå meir på: - betre vegar og ferjefrie samband, - regionalt forankra utdanningsinstitusjonar og - raske digitale nettverk. Denne regjeringa har satsa stort på alle desse infrastrukturområda, og me skal løfte vidare.

7 Side 7 av 10 Nokre vil seie at infrastruktur er eit gamaldags svar på utfordringar knytt til eit kunnskaps- og tenestesamfunn. Det var eit formidabelt framskritt då samfunnet fekk eit organisert postvesen. Likeins då telegrafen kom. For ikkje å snakke om rutegåande sjøtransport og jernbane. No er vi vitne til at effektive breiband gjer det muleg å dele og produsere kunnskap og kompetanse, uavhengig av kvar du bur. Ferjefrie samband skapar større og meir vekstkraftige arbeidsmarknader. NOU`en legg vekt robuste, større arbeidsmarknader som har god variasjon av bransjar. Og dei peikar på at regionalt forankra utdanningsinstitusjonar er viktig for dynamikken i regionen. Ferjefri E39 Her vil eg gjerne få peike på eit interessant prosjekt. Denne regjeringa har gitt Statens Vegvesen i oppdrag å utgreie ferjefri E 39 i samband med neste NTP. Prosjektet skal blant anna utgreie kva potensial ein ferjefri E39 vil ha for næringsliv og tilhøyrande bu- og arbeidsmarknadsregionar. E39 går frå Kristiansand til Trondheim og er av stor strategisk tyding for transport av gods og folk mellom byane på denne lange strekninga Eg er ikkje i tvil om at ein ferjefri kystveg langs heile Vestlandet vil ha mykje å seie for vekst og verdiskaping på Vestlandet.

8 Side 8 av 10 Den vil knyte Vestlandet tettare saman og f eks vil aksen Bergen - Stavanger gi Osloregionen reell og sunn konkurranse. Dette er ei særs viktig sak for Senterpartiet og det er ei sak kysten samla må støtte opp under så pengar, planar og teknologi kjem på plass så snart som råd. Bulyst-satsinga Gjennom den nye satsinga Bulyst, som starta i fjor, vil me leggje til rette for at distriktskommunar blir meir attraktive. 35 prosjekt fekk støtte i fjor og 44 nye prosjekt har kome med i regjeringa si bulyst-satsing i år. Hatobjekt i DN sine spaltar men god drahjelp for lokalsamfunn som vil noko. Eitt av prosjekta som nådde opp i år har utspring her i Voss og heiter Ski heile året. Prosjektet tar utgangspunkt i ei satsing på skiturisme heile året som ein drivar for bulyst i distriktskommunane Voss, Jondal og Røldal i Odda. Prosjektet er eit interessant samarbeid på tvers av etablerte destinasjons- og kommunegrenser. Målsettinga er å få meir aktivitet og arbeidsplassar heile året på desse stadane og gjere dei meir attraktive både for fastbuande og turistane Distriktssenteret har ei sentral rolle i å synleggjere og formidle erfaringar frå bulyst-prosjekta. Bruk difor heimesida deira aktivt om de vil vite meir om bulyst og dei enkelte prosjekta som deltar i satsinga.

9 Side 9 av 10 Mangfald Norske distrikt har utviklingskraft og mulegheiter. Men skal me utløyse desse treng me ikkje berre statlege program og smidige kommunar. Me treng toleranse og mangfald i lokalsamfunna. Me treng eldsjeler. Dei livskraftige samfunna treng engasjement, romslegheit og evne til å støtte det som er nytt og annleis. Dette er tilsynelatande enkle råd og sunt folkevit. Samstundes veit me at det krev noko av oss å vere romsleg, gje støtte og engasjere seg. Det kan koste å støtte eit omstridt prosjekt, ein ny ide, ei risikofylt investering. Og det kan krevje litt anna innstilling å sjå at inkludering av tilflyttarar ikkje berre er ei oppgåve for kommunen, men for heile det sivile samfunnet. Heldigvis ser me allereie mykje av dette. Noreg er blitt eit meir mangfaldig land. Den nye norske me har vakse ut frå dei mange lokalsamfunn som tek godt i mot innflyttarar, uansett kvar dei kjem i frå. Dette er ei innsats me må halde fram med og utvikle lokalt. I ein framtidsretta distrikts- og regionalpolitikk er inkludering og toleranse viktige ingrediensar.

10 Side 10 av 10 Før eg avsluttar: I neste veke skal me her på Voss markere at det er 50 år sidan landet fekk på plass ein offentleg distrikts- og regionalpolitikk, manifestert gjennom Distriktenes Utbyggingsfond. Ein aktiv distrikts- og regionalpolitikk har bidrege til at det er mykje livskraft og mulegheiter i lokalsamfunn, distrikt og regionar også samlikna med våre næraste naboland Ambisjonen vår er at det skal vere slik om 50 år også. La det ikkje vere tvil, me skal framleis ha den beste distrikts- og politikken i verda. Takk for merksemda!