Innhald: Kvinnherad kommune - Rådmannen Vår ref: 2013/856-1 Dato: Barnehagane i Kvinnherad Status og utfordringar.

Transkript

1 Kvinnherad kommune - Rådmannen Vår ref: 2013/856-1 Dato: Barnehagane i Kvinnherad Status og utfordringar. Innhald: I. Fakta om barnehagetilbodet i Kvinnherad. 1. Barnehagetilbodet omfang. S Rett til barnehageplass. S Eit brukartilpassa barnehagetilbod. S Kvalitet og standard. S Bemanning. S Tilrettelagde tiltak Tidleg innsats. S Økonomi. S. 6. II. Utfordringar barnehageområdet. S. 10 III. Handlingsalternativ. S. 11 Kostnadsreduserande tiltak. 1. Endra omfang endra struktur. S Endra standard kvalitet. S Redusert brukartilpassing. S. 13 Styrking av budsjettramma. S. 14.

2 I. Fakta om barnehagetilbodet i Kvinnherad. 1. Barnehagetilbodet omfang. Pr er det 18 barnehagar i Kvinnherad. 13 barnehagar er kommunale og 5 ikkje-kommunale. Det er barnehagetilbod i 16 bygder. 2 BARNEHAGE Godkjente plassar Barn 0-2 Barn 3-6 Tal barn Drift pr Merknad Bringedalsbygda avd. Utvida gruppe + utegruppe med 12 plassar Hatlestrand 18 Plassane tek avd. Varaldsøy 18 utgangspunkt avd i at barna er Hauge avd utvida gr. over 3 år. Sunde avd. Barn under 3 Fjelberg 16 år opptek to avd. Uskedalen 48 plassar avd. utvida grupper Åkra avd. Myrane 76 Utvida avd. Undarheim 96 grupper = avd. Mauranger 18 inntak ut frå avd. at det er areal Omvikdalen avd. til fleire enn Ølve avd. 18 barn utvida gr. SUM Bringedalsbygda barnehage har i 2 år hatt eit mellombels barnehagetilbod til 12 barn i påvente av ferdigstilling av Valen nye barnehage. Dette tilbodet vert avvikla sumaren Ikkje-kommunale barnehagar. Barn 0-2 år Barn 3-6 år SUM Espira Halsnøy Kloster Rosendal FUS Dønhaug Handeland Friluftsbarnehage Valen SUM Dekningsgrad Barn i barnehage pr Dekningsgrad 2012 Dekningsgrad 2011 Kvinnherad 746 Kommunale: ,2 % 1-2 år: 78,6 % 88,7 % Ikkje-kommunale: år: 98,1 % Landet 90,1 % 90,4 % Hordaland 90,9 % 90,8 % Talet på barn i barnehage i Kvinnherad kommune har auka med 15 barn siste året. Dekningsgrad for barnehageplass i Kvinnherad er no høgare enn for landet.

3 3 2. Rett til barnehageplass Etter Lov om barnehagar har barn rett til barnehageplass dersom det er fylt 1 år innan utgangen av august det året det er søkt barnehageplass, og det er søkt plass innan fristen for søknad, 15.februar. Rett til plass gjeld i samband med oppstart av nytt barnehageår i august. Retten gjeld i den kommunen der barnet er busett, og gjeld rett til barnehageplass i kommunen, og ikkje til ein spesiell barnehage. Kvinnherad kommune har i strategiske planar for utbygging av tilstrekkeleg barnehagekapasitet, lagt til grunn at det ikkje vil vera mogleg å ha nok barnehageplassar i kvar bygd, i takt med skiftande barnetal, men at det skal vera tilstrekkeleg med barnehageplassar i det som er naturlege opptaksområde: Område for dekning Halsnøy Utåker - Herøysund Uskedalen - Løfallstrand Mauranger Varaldsøy Ølve - Hatlestrand Fjelberg Åkra Pr har Kvinnherad kommune full barnehagedekning ut frå krava i barnehagelova, og det vil også vera mogleg å få barnehagetilbod for barn som ikkje har rett til barnehageplass. Barnehagar i utkantstrok som Åkra, Varaldsøy og Fjelberg har få barn og ledig kapasitet. Nedgang i barnetalet trugar desse tilboda, og lange avstandar skapar vanskar for foreldre. Som ledd i å gjera Kvinnherad kommune attraktiv som bu- og arbeidsplass for nye innbyggjarar, har det vore eit mål at kommunen også utanom ordinære opptaksrundar skal kunna gje tilflyttarar tilbod om barnehageplass. Med utbygging av ny barnehage på Valen og i Rosendal vil ein langt på veg ha nådd dette målet. 3. Eit brukartilpassa barnehagetilbod. Tilbodet i dei kommunale barnehagane i Kvinnherad er på ulike måtar tilpassa foreldre og barn sine behov: Omfang. Barnehagetilbod i bygdene. Det er oppretta og bygd ut barnehagetilbod over heile kommunen, i alt 18 barnehagar i 16 bygder. l større bygder er det fleire barnehagar, både kommunale og private, medan det er kommunale barnehagetilbod i små bygdesamfunn som Fjelberg, Åkra, Varaldsøy og Mauranger. For Ølve og Hatlestrand er det t.d. bygd ein liten barnehage i kvar desse bygdene, i staden for ein stor barnehage for heile området. Det er ikkje fastsett noko grense for når eit barnehagetilbod er for lite til å vidareførast. Åkra barnehage har 4 barn i barnehageåret 2012/13, og talet vil truleg gå ned neste barnehageår. Arbeidstid og tryggleik for barn og vaksne tilseier at det må vera 2 tilsette på arbeid med kun 2-3 barn. For foreldre og barn i Åkra, på Fjelberg, på Varaldsøy og i Mauranger vil det vera lang veg til eit anna barnehagetilbod, og ei eventuell avvikling av barnehagetilbodet vil påverka foreldre og barn sin livssituasjon, og også kunna få konsekvensar for bygdene si utvikling. Opningstid. Barnehagane i Kvinnherad utvida opningstida frå august Vanleg opningstid er no , men nokre barnehagar opnar Utviding av tida vart gjennomført utan auke i bemanninga. Opningstida møter behov hjå foreldre som byrjar tidleg på jobb, som er i utdanning eller som av andre grunnar må levera barn i barnehage tidleg eller henta seint på dag. Den endra opningstida medfører ikkje auka kostnader, men fører til vakter med færre vaksne fleire timar på dagen, og dermed auka belastning på dei tilsette. Dei fleste kommunale barnehagane har ope om sumaren, og også kvardagar ved jule- og påsketider.

4 4 Fleksibilitet. Etter vedteken kommunal standard skal barn ha minimum 4 veker ferie, der 3 av desse skal vera samanhengande mellom og Foreldre melder inn når barn skal ha ferie, og på dette grunnlaget vert ferie for tilsette planlagd. Ferieordninga er svært fleksibel og brukartilpassa, og opnar for at foreldre kan planleggja feriane ut frå eigne behov, utan omsyn til barnehagen sine opningstider. Røynsle syner at det kjem færre barn enn det som er meldt inn i feriar, og at barnehagane går med for mange tilsette både om sumaren og ved høgtidene. Barnehagetilbodet i Kvinnherad gjev foreldre høve til å velja storleik på tilbodet, eit 100% tilbod eller eit redusert tilbod, ut frå foreldra sine behov. Etter reglane fører dette i mange høve til auka pedagogbemanning og dermed auka kostnader, og redusert foreldrebetaling når barnehagen ikkje klarer å fylla opp dei ledige dagane som oppstår. Stor grad av brukartilpassing og stor fleksibilitet i barnehagetilbodet er openbert eit gode for foreldre og barn, men medfører også til auke i kostnader for barnehageeigar. 4. Kvalitet og standard. Brukarundersøkingar viser at foreldre er svært nøgde med tilbodet deira barn får i barnehagane i Kvinnherad. Ulike indikatorar viser at barnehagetilbodet er like godt eller betre enn snittet for landet;- t.d. på omfang, opningstid, fleksibilitet og kompetanse. Tilsyn etter om barnehagar har ikkje avdekka store manglar, og ingen avvik frå lov eller forskrift Det er likevel utfordringar knytt til barnehagelokala og uteområda. Nokre barnehagar treng opprusting av lokala, og dei aller fleste kommunale barnehagane treng ei kraftig opprusting av uteområda. Med dei nye private barnehagane som er bygd dei siste åra som samanlikningsgrunnlag, er manglane i dei kommunale barnehagane påfallande.

5 5 5. Bemanning i barnehagen. Lovkrav. Barnehagelova med forskrift set krav til bemanning og til kompetanse i personalet. Barnehagen skal ha ein dagleg leiar styrar- som skal ha førskulelærarutdanning, eller anna høgskuleutdanning som gjev barnehagefagleg og pedagogisk kompetanse. Lova set krav om at bemanninga skal vera tilstrekkeleg til at personalet kan driva ei tilfredsstillande pedagogisk verksemd. Det skal vera minimum ein pedagogisk leiar per barn når barna er over tre år og ein pedagogisk leiar per 7-9 barn når barna er under tre år og barnas daglege opphaldstid er over seks timer. Pedagogisk leiar skal vera utdanna førskulelærar eller ha likeverdig utdanning. Kvinnherad kommune har vedteke følgjande standard når det gjeld kva som er tilstrekkeleg bemanning for å driva ei tilfredsstillande pedagogisk verksemd, seinast stadfesta i Komité for oppvekst, kultur og idrett : 9 barn under 3 år: 1 pedagogisk leiar og 2 barne- og ungdomsarbeidarar/assistentar 14 barn under 3 år: 2 pedagogisk leiarar og 2 barne- og ungdomsarbeidarar/assistentar 18 barn over 3 år: 1 pedagogisk leiar og 2 barne- og ungdomsarbeidarar/assistentar 24 barn over 3 år: 2 pedagogisk leiar og 2 barne- og ungdomsarbeidarar/assistentar Denne standard samsvarer med framlegg om grunnbemanning i NOU 2012:1 Til barnets beste, og med framlegg frå departementet i St.m. 24 { ) Framtidens barnehage. Tilsette i kommunale barnehagar. ( pr ) Barnehage Årsverk ordinær drift* Tidleg innsats og Oppl.l 5-7. ** Sum årsverk Barn i barnehagen Bringedalsbygda 9,57 0,53 10,1 40 Fjelberg 1,57 0 1,57 5 Hatlestrand 3,35 0 3,35 17 Hauge 5,61 1,0 6,61 29 Mauranger 3,15 3,15 14 Myrane 18,54 2,12 20,66 78 Omvikdalen 12,0 1,60 13,6 56 Undarheim 17,0 2,80 19,8 79 Uskedalen 9,0 0,71 9,71 40 Sunde 13,50 0,80 14,30 61 Varaldsøy 2,15 2,15 6 Ølve 3,35 3,35 15 Åkra 1,71 1,71 4 SUM 100,5 9,56 110, *Årsverk knytt til reinhald og vedlikehald mv. er ikkje med i desse tala. **Barn heimehøyrande i andre kommunar er inkludert. Desse vert refundert frå heimekommunen. Kommunen har det økonomiske ansvaret for at barn i ikkje-kommunale barnehagar får spesialpedagogisk hjelp og styrking. I inneverande år vert det nytta om lag 4 årsverk til dette. 6. Tilrettelagde tiltak- Tidleg innsats: Etter Opplæringslova 5-7 har barn under skulealder rett til spesialpedagogisk hjelp når dei har behov for det. Dette kan vera barn med ulike funksjonshemming eller utviklingsforstyrringar, sein språkutvikling o.a. Det er auke av barn som treng særleg tilrettelegging og oppfølging, og for ein del barn vil slike tiltak vera avgjerande for at dei kan få oppfylt retten til eit barnehagetilbod. Forsking syner at systematisk arbeid med førebygging i barnehage, gjev betre resultat i skulen. Ved eit styrka tilbod i barnehagen, og pedagogisk og fagleg tilrettelegging, vil det vera færre barn som treng ekstra tilrettelegging og spesialpedagogiske tiltak i skulen. Kvinnherad kommune har satsa på tidleg innsats i barnehagane som førebyggjande tiltak, jf sak om førebygging som vart handsama i kommunestyret , og styrka bemanning saman fagkompetanse er viktig i det førebyggjande arbeidet. l(vinnherad kommune -fellesskap og trivsel-utvikling og vekst

6 6 7. Økonomi. Finansieringsordning. Fram til 2011 vart barnehagane finansierte med statleg driftstilskot til den einskilde barnehage, ut frå talet på barn og opphaldstida til barnet i barnehagen. Frå 2011 har Stortinget vedteke ny finansieringsordning som inneber at kommunen får overført ressursar til barnehagedrift i kommunen som del av rammetilskotet. Tilskotet skal dekkja all barnehagedrift, - kommunale barnehagar og private (ikkje kommunale) barnehagar. Grunnlaget for tilskotet til barnehageområdet i kommunen er: a) tal barn i alderen 3-5 år, b) tal barn 0-2 år, c) utdanningsnivået i kommunen. Kriterieoversynet i Grønt hefte frå KRD synet at Kvinnherad kommune ligg under snittet på alle desse kriteria, og får såleis mindre enn snittkommunen til finansiering av barnehageområdet. Finansiering av private (ikkje-kommunale) barnehagar. Barnehagelova gjev private barnehagar rett likeverdig handsaming når det gjeld offentlege tilskot. Grunnlaget for kommunen sitt tilskot til ikkje-kommunale barnehagar er kommunen sine gjennomsnittlege driftskostnader pr. heiltidsplass i tilsvarande kommunale barnehagar. Kommunen skal også gje tilskot til kapitalkostnader i ikkje- kommunale barnehagar. Kvinnherad kommune sine gjennomsnittlege kostnader pr. heiltidsplass i kommunale barnehagar er høge, jf kapitel om økonomi, og dette fører til høge driftstilskot til ikkje-kommunale barnehagar. For 2013 får private barnehagar i Kvinnherad følgjande årlege driftstilskot pr. barn: Små barn: kr ,- Store barn: kr ,- Kapitaltilskot: kr ,- pr. barn. Dei nasjonale satsane, for kommunar som ikkje har kommunale barnehagar, t.d. Bømlo kommune, er for 2013: Små barn: kr ,- Store barn: kr ,- Kapitaltilskot: kr ,- Grunnlaget for utrekning av satsane er godkjent budsjett for barnehagane 2013, og regelverket som er fastsett i forskrift. Kommunen sine kostnader med drift av kommunale barnehagar påverkar storleiken på tilskotet til dei private barnehagane. Dersom forbruket i 2013 er høgare enn vedteken budsjettramme, vert tilskotet til dei private barnehagane også høgare, jf reglane om likeverdig handsaming. Tilsvarande vert satsane lågare om forbruket i dei kommunale barnehagane vert mindre enn vedteke budsjett. Som det går fram av kapitlet om økonomi, er det mykje som tyder på at budsjettramma for 2013 ikkje dekkjer barnehagane sine kostnader, og at tilskotet til dei private barnehagane såleis vert høgare. l(vinnherad kommune -fellesskap og trivsel-utvikling og vekst

7 7 KOSTRA- tal 2012, pr Barnehageområdet Kvinnherad 2012 KOSTRAgruppe 11 Hordaland Landet Prioritering Nto driftsutg. i %av tot. driftsutg. i kommunen 13,1 12,5 16,1 14,6 Nto driftsutgifter pr. innbyggjar Nto driftsutg. pr. innbyggjar 1-5 år Barn 1-5 år med barnehageplass 91,2 90,6 90,9 90,1 Kvinnherad nyttar meir av nettobudsjett til barnehagedrift enn kommunar i same KOSTRA- gruppe, men litt mindre enn snittet for Hordaland og for landet. Kostnader pr. innbyggjar og pr. barn 1-5 år syner same biletet. Barnehageområdet Kvinnherad 2012 KOSTRA - gruppe 11 Hordaland Landet Produktivitet Opphaldstimar pr. årsverk i kommunale barnehagar Brutto driftsutg. pr. barn i kommunale barnehagar Brutto driftsutg. pr. opphaldstime kommunale barnehagar (kr.) Dei kommunale barnehagane i Kvinnherad har færre opphaldstimar pr. årsverk. Dette er ein direkte følgje av barnehagar med få barn. Det same biletet gjeld brutto driftsutgifter pr. barn og pr. opphaldstime. Barnehageområdet Kvinnherad 2012 KOSTRA - gruppe 11 Hordaland Landet Prosentvis fordeling av utgifter Opphald og stimulering. Ordinært tilbod.% 86,8 83,3 79,0 82,7 Tilrettelagde tiltak. Tidleg innsats.% 7,4 8,8 12,7 9,5 Lokale og reinhald. % 5,8 7,9 8,2 7,7 Tala syner at Kvinnherad kommune nyttar meir av budsjettramma til ordinært tilbod i barnehagen. Denne skilnaden er ein konsekvens av barnehagestrukturen. Det vert nytta mindre av tilgjengeleg ramme til spesialpedagogiske tiltak/styrking og tidleg innsats enn andre kommunar, og mindre til kostnader knytt til lokale. Barnehageområdet Kvinnherad 2012 KOSTRA - gruppe 11 Hordaland Landet Tilrettelagde tiltak - Tidleg innsats Brutto driftsutg. pr. barn som får ekstra ressursar,- alle barnehagar Brutto driftsutg. pr. barn som får ekstra ressursar,- kommunale barnehagar Del av barn med ekstra ressursar, i% av barn i barnehagen - alle barnehagar 10,9 13,4 13,9 17,2 Del av barn med ekstra ressursar, i% av barn i barnehagen. Kommunale barnehagar 12,8 13,4 18,4 21,5 Tala syner at ein mindre del av barna i barnehage får tilrettelagde tiltak/ekstra ressursar enn snittet for andre kommunar, men at kostnaden pr. barn er høgare. l(vinnherad kommune -fellesskap og trivsel-utvikling og vekst

8 8 Kvinnherad 2012 KOSTRA - gruppe 11 Hordaland Landet Barnehageområdet Lokale Utgifter til lokale pr. barn, kommunale barnehagar Leike og opphaldsareal pr. barn, - kommunale barnehagar, (m2) 5,6 5,7 5,1 5,6 Leike og opphaldsareal pr. barn, - private barnehagar, (m2) 6,1 5,4 5,1 5,2 Kvinnherad nyttar mindre til lokale pr. barn enn andre kommunar, har om lag same leike- og opphaldsareal pr. barn, men har mindre enn dei ikkje- kommunale barnehagane i kommunen. Kvinnherad 2012 KOSTRA - gruppe 11 Hordaland Landet Barnehageområdet Tilsette Del tilsette med førskulelærarutdanning,% 35,2 33,3 37,4 33,3 Del styrarar og ped.leiarar med førskulelærarutdanning, % 88,5 88,2 93,0 85,8 Barnehagane i kommunen har god dekning av tilsette med pedagogisk utdanning, og få tilsette i slike stillingar på dispensasjon. Rekneskap og budsjett kommunale barnehagar : ( tal i 1000 kr.) R R B-2013 Løn og sos. utg Forbruksmateriell Inventar og utstyr Kjøp av tenester Overføringar Finansutgifter o Brutto utgifter Salsinntekter Refusjonar Samla inntekter Netto utgifter Meir/mindreforbruk Utgifter til lokale Utgifter til lokale, dvs. reinhald, vedlikehald mv. vert ført over Tekniske tenester sitt budsjett. Valen barnehage er i 2013 ein ikkje- kommunal barnehage, og posten for kjøp av tenester går dermed opp, medan kostnader med kommunale barnehagar vert reduserte. Overforbruket i 2012 heng saman med høgare kostnader til, og vidareføring av 2 mellombels barnehagetilbod heile året. Vidare vart nokre kostnader til private barnehagar 2011 ført på rekneskapen for Kvinnherad kotnmune -fellesskap og trivsel-utvikling og vekst

9 Rekneskap og budsjett fordelt på kommunale barnehagar. (tal i looo.kr.) Barnehage R Drift barnehage Budsjett 2013 Drift barnehage Forbruk i % pr Hauge ,58 Bringedalsbygda ,61 Ølve ,17 Hatlestrand ,96 Uskedalen ,03 Åkra ,72 Omvikdalen ,64 Fjelberg ,89 Varaldsøy ,08 Mauranger ,87 Myrane ,55 Sunde ,75 Undarheim ,47 Valen o Fellesutgifter ,89 SUM ,13 9 Tala er ekskl. kostnader med lokale. Tabellen syner rekneskapen 2012, og budsjettramma for dei einskilde barnehagane. Budsjettramma for barnehagane i 2013 er mindre enn forbruket i Siste kolonne syner forbruket pr på kvar barnehage og samla. Ulike manglande føringar pr. dato vil endra biletet noko til gunst for enkelte barnehagar, og feil periodisering av tilskot til dei private barnehagane, vil betra det totale biletet ytterlegare Det eintydige biletet er likevel at barnehageområdet også i 2013 vil få store overskridingar, dersom budsjettramma ikkje vert auka eller det vert gjennomført omfattande tiltak for å redusera kostnadene. Kommunale kostnader - kostnader private barnehagar. (tal i tusen kr.) R-2011 R-2012 B Netto ramme barnehageområdet Driftstilskot private barnehagar Netto ramme kommunale Kostnadene med drift av kommunale barnehagar auka i 2012, og dermed også kostnader med dei private barnehagane. l 2013 er Valen barnehage privat, mellombels barnehagetilbod skal avviklast, og kostnadene skal gå ned. Ramma i 2013 vil likevel ikkje dekka kostnaden med det kommunale barnehagetilbodet. Kvinnherad kotnmune -fellesskap og trivsel-utvikling og vekst

10 Side 10 II. Utfordringar barnehageområdet. Økonomi. Hovudutfordringa for barnehageområdet i Kvinnherad kommune er kostnader med tilbodet i høve til økonomisk ramme. Barnehagane fekk i 2012 eit overforbruk med kr. 4,8 mill. Ein del av overskridinga skuldast føring av utgifter til ikkje-kommunale barnehagar som høyrde til rekneskapen Ein større del av overskridinga skuldast at mellombels barnehagetilbod i Bringedalsbygda og på Husnes vart vidareført i heile 2012, at kostnadene til dette tilbodet vart høgare enn berekna, og at dette ikkje var med i grunnlaget for budsjettet i Variable utgifter som sjukeløn, kostnader med permisjonar, ferieavvikling og pensjon vart også langt høgare i 2012 enn budsjettert. Driftstilskot til private barnehagar vart også høgare enn budsjettert, som følgje av dei høge kostnadene i dei kommunale barnehagane. Budsjettramma for 2013 er kr. 2,7 mill. lågare enn for 2013, og rekneskapen pr viser eit overforbruk som ikkje kan ta kast inn med dagens barnehagedrift. Alternativet til overskriding av ramma vil vera å gjennomføra drastiske kostnadsreduserande tiltak i dei kommunale barnehagane, eller å auka ramma for barnehageområdet. Standard barnehageanlegga. Dei fleste kommunale barnehagane i Kvinnherad er bygde etter Nokre av desse har klare manglar når det gjeld standard i høve til dagens krav, m.a. storleik på sentrale rom som garderobar og fellesrom, og areal for tilsette. Det er også store behov knytt til utstyr og inventar, og dei seinare år er midlar til dette sterkt redusert. Dei store utfordringane i barnehageanlegga er elles uteområda, som ber preg av å vera nedslitne, har manglande utstyr og behov for opprusting og tilrettelegging. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

11 Side 11 III. Handlingsalternativ. Ut frå rekneskapen pr , og rekneskapsresultatet i 2012, er det klart at det vert overskridingar på rekneskapen for barnehageområdet i 2013, dersom det ikkje vert sett i verk tiltak. Dette hovudpunktet omtalar ulike alternativ for å møta denne situasjonen. Kostnadsreduserande tiltak. Det er mogleg å redusera kommunen sine kostnader med drift av eigne barnehagar, og dermed også kommunen sine tilskot til ikkje-kommunale barnehagar. Desse vert gjennomgått og vurderte i dette punktet. 1. Endra omfang av barnehagetilbod endra struktur. Kvinnherad kommune har 13 kommunale barnehagar. Nokre av desse barnehagane er svært små med få barn, men kostnadene vert høge av di bemanninga må vera forsvarleg av omsyn til tryggleik. Dei minste barnehagane er: - Åkra barnehage, som har 4 barn dette barnehageåret, og får 2 barn frå august 2013, som utgjer 3 plassar ( 1 barn under 3 år og 1 barn over 3 år). Budsjettramma i 2013 er kr , og barnehagen har vanskar med å halda denne ramma. - Fjelberg barnehage, som har 5 barn dette året, og får 4 barn frå august 2013, som utgjer 4 plassar. Budsjettramma for barnehagen er kr , og førebels ser ramma ut til å halda. - Varaldsøy barnehage, som har 6 barn dette året, og vil same barnetal frå august 2013, som utgjer 8 plassar ( 2 barn under 3 år og 6 barn over 3 år). Budsjettramma i 2013 er kr , og mykje tyder på at denne budsjettramma ikkje vil halda. Talet på barn går ned i desse bygdene. Det er ikkje sett nokon standard eller grense for minstetal barn i eit barnehagetilbod. Barna i desse barnehagane med rett til barnehageplass, vil kunna få eit tilbod i andre barnehagar, for Åkra barnehage i Omvikdalen eller Rosendal, for Fjelberg barnehage på Halsnøy, og for Varaldsøy på Hatlestrand eller i Rosendal. Innsparingspotensialet ved å leggja ned desse tilboda, er totalt kr. 2,1 mill. Ein slik reduksjon i kommunen sine driftskostnader med eigne barnehagar, vil ikkje redusera tilskotet til dei private barnehagane, då kostnadene pr. plass i desse barnehagane er høgare enn 25 % av gjennomsnittlege kostnader, og skal då etter regelverket ikkje reknast med i grunnlaget. Vurdering. Barnehagetilbod er viktig for foreldre som treng trygt og forsvarleg tilsyn når dei er på jobb, og for barn som gjennom dette får eit pedagogisk tilbod med leik og samvær med andre barn. Barn over 1 år har eit lovmessig krav på barnehageplass, men lova set ingen grenser for kor barnehagetilbodet må vera i høve til barnet sin bustad. Kvinnherad har definert heile kommunen som opptaksområde. Kvinnherad kommune har bygd ut eit desentralisert barnehagetilbod, på same måte som ein har eit desentralisert grunnskuletilbod. For foreldre med behov for tilsyn med små barn, vil truleg eit barnehagetilbodet i nærleiken vera langt viktigare enn et skuletilbod i nærområdet, då barn under skulealder ikkje har rettar knytt til transport til/frå barnehagen, slik ein har for skulebarn. Foreldra må såleis transportera til/frå barnehagen, og for foreldre som bur på Fjelberg, i Åkra og på Varaldsøy vil dette openbert kunna vera problematisk. For desse bygdene vil også eit barnehagetilbod kunna vera avgjerande for om småbarnsforeldre finn å kunna etablera seg der. Barnehagane i Åkra, Fjelberg og Varaldsøy kan ikkje avviklast i 2013, då barnehageopptak er gjort for barnehageåret 2013/14, og barn har fått tilbod om plass i desse barnehagane. Rådmannen vil tilrå at strukturen på barnehagetilbodet vert vurdert i samband med budsjetthandsaminga for I den samanheng vert det vurdert om det skal fastsetjast eit minstetal barn for å oppretthalda eit barnehagetilbod, og om det kan innførast ei kommunal kontantstøtteordning som alternativ til svært små barnehagar. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

12 Side Endra standard kvalitet i tilbodet. Bemanning. Standarden for bemanning i barnehagane i Kvinnherad er fastsett av kommunestyret, og stadfesta i vedtak i Komité for Oppveks, kultur og idrett seinast I august 2007 vart det vedteke å utvida opningstida i barnehagane, utan å auka bemanninga. Som det går fram av første del av denne utgreiinga, er bemanningsnorma førebels ikkje eit lovkrav, men regjeringa vil føreslå å lovfesta den bemanningsnorm som Kvinnherad kommune har i dag. Vurdering Det er mogleg å redusera kostnadene noko i barnehagane ved å redusera bemanninga i barnehagar der det ikkje kan takast inn fleire barn på grunn av arealkrava. Regelverket føreset fleire førskulelærarar enn vår norm ved auke i tal barn på ein avdeling, og då vert det ingen reduksjon i kostnadene. Auken i foreldrebetaling veg om lag opp kostnadene med fleire førskulelærarar. Ei endring i bemanningsnorma vil føra til svekka vaksendekning, og færre vaksne til å møta barn sine behov. Rådmannen vil ikkje tilrå ei endring i bemanningsnorma utan at det samstundes vert reduksjon i barnehagane si opningstid. Innsparingspotensialet er usikkert, og marginalt i høve til ulempene som følgjer av svekka vaksendekning. Sidan det er all grunn til å tru at dagens bemanningsnorm vert lovbestemt, vil ei endring i denne truleg berre verta mellombels. Tilrettelagde tiltak tidleg innsats. Kvinnherad kommune nytta i 2012 om lag 13 årsverk til tilrettelegging av barnehagetilbodet for barn med særlege behov; kostnad inkl. sosiale kostnader om lag kr I budsjettet for 2013 er same ressursbruk lagt til grunn. Barn med funksjonshemmingar har lovfesta rett til slik tilrettelegging, medan andre barn treng ei tett oppfølging og styrking nokre år i barnehagen, for at dei skal kunna fungera i tilbodet. For barn si utvikling er det avgjerande at det tidleg vert sett inn tiltak for å hjelpa barn som har behov for hjelp. Forsking og all erfaring syner at dette er viktig for korleis barna klarer seg i grunnskulen. Vurdering. Det er mogleg å redusera innsatsen noko når det gjeld tilrettelagde tiltak i barnehagane, og nytta mindre ressursar på desse barna. Verknaden vil vera at færre barn får ei hjelp og tilrettelegging i barnehagen som dei har trong for og er viktig for dei, og risikoen er at dette har negative konsekvensar for seinare ressursbruk i grunnskulen. Søknaden om ressursar til slike tiltak er høgare enn nokon gong for barnehageåret 2013/14, og det vert gjort reduksjonar i høve til søknadene, sjølv med den ressursramma som er lagt inn i budsjettet for Rådmannen ser det som uheldig å redusera ressursinnsatsen for dei svakaste barna, og finn ikkje å kunna tilrå reduksjon i dette tilbodet. Det vert her også vist til KOSTRA tala for 2012, som syner at ein mindre del av barna i våre barnehagar enn i andre kommunar får ekstra ressursar, og at kostnadene pr. barn som får slik ressurs, ikkje skil seg mykje ut. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

13 Side Redusert brukartilpassing. Som det går fram av utgreiinga, er det lagt stor vekt på å tilpassa barnehagetilbodet i Kvinnherad til foreldre sine behov og ønskje. Dette har økonomiske verknader, som vert gjennomgått i dette punktet: Mindre fleksibelt barnehagetilbod. Foreldre kan etter vedtektene for kommunale barnehagar velja storleiken på det barnehagetilbodet dei ønskjer for sine barn. Dette inneber at foreldra kan velja kor mange dagar dei ønskjer eit tilbod. 16,3 % av barna i barnehagane har eit tilbod som er mindre enn 33 timar pr. veke. Eit fulltidstilbod er 41 timar eller meir pr. veke. Når foreldre vel eit redusert tilbod, får barnehagane utfordring med å fylla plassar, og foreldrebetaling går ned. Noko kan kompenserast med redusert bemanning, men dette er likevel ordningar som har negative økonomiske konsekvensar. Vurdering. Kvinnherad kommune kan endra vedtektene og fastsetja at det vert mindre høve enn før til å velja storleiken på barnehagetilbodet. Dette vil vera å gå attende til ordningar ein hadde før, der eit barnehagetilbod var fulltids, med fulltidsbetaling, anten ein nytta seg av det eller ikkje. Innsparingspotensialet er usikkert, men vil uansett sikra høgare foreldrebetaling og dermed lågare netto kostnader for barnehageområdet. For foreldre vil dette vera ei utvikling i strid ned den valfridom som samfunnet elles gjev høve til, og det vil også føra til at foreldre må betala meir for eit tilbod som dei ikkje treng eller ønskjer å nytta seg av. Rådmannen vil ikkje tilrå at vedtektene vert endra på dette punktet. Ferieavvikling feriedagar. Som det går fram av utgreiinga er mange barnehagar opne om sumaren, og i dagar i romjula og påskeveka. Det vert her også vist til at det er få barn som nyttar seg av barnehagetilbodet i feriar, - også færre enn det som foreldre melder inn. Ein del foreldre treng barnehageplass i sumarferie og andre fridagar; dette gjeld også tilsette i kommunen som går i turnusordningar, t.d. i pleie og omsorg. Av rekneskapen for 2012 går det fram at det vart nytta om lag kr. 1,2 mill. kr. til vikarar ved ferie. Tilsette har krav på 5 veker ferie, og sidan delar av dette må takast ut medan barnehagedrifta går, må det setjast inn vikar. I budsjettet for 2013 er det budsjettert med kr til vikarar ved ferie. Vurdering. Det er mogleg å redusera kostnadene ved ferieavvikling ved ulike tiltak som vil gjera barnehagetilbodet mindre brukartilpassa. Eit naturleg grep vil vera å stengja fleire barnehagar heilt om sumaren, i minst 4 veker, og halda opne nokre få tilbod som foreldre med behov kan nytta seg av. Barna vil då ikkje få tilbodet i sine barnehagar, men vil få eit fagleg forsvarleg tilbod, der nokre tilsette vil vera frå eigen barnehage. På same måte vil ein stengja dei fleste barnehagane i romjula og i påskeveka, og dermed gje tilsette høve til å ta ut den 5.ferieveka og avspasera mogleg overtid. Tiltaka vert prøvd ut i 2013 for å redusera overskridinga, og må eventuelt vedtektsfestast for dei kommunale barnehagane i kommunen. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

14 Side 14 Styrking av budsjettramma. Alternativet til kostnadsreduserande tiltak i barnehagane, er å styrka budsjettet for barnehageområdet i Tiltak som monaleg reduserer kostnadene i kommunale barnehagar kan i liten grad gjennomførast i 2013, då barnehageopptaket for 2013/14 er gjennomført, foreldre har teke imot barnehageplass, og tilsette har arbeidsavtalar. KOSTRA tal i utgreiinga syner at Kvinnherad kommune sine kostnader med barnehagedrift ikkje er nemneverdig høgare enn det som er snittet for landet, men litt høgare enn for KOSTRA gruppe 11. Kommunen brukar mindre av netto driftsutgifter på barnehagedrift enn snittet for landet, og mindre pr. innbyggjar og pr. brukar 1-5 år enn snittet. Del av kostnader til tilrettelagde tiltak er også lågare, og færre barn får ekstra ressursar. Vurdering. Kvinnherad kommunestyre har vedteke at kommunen sine driftsutgifter skal reduserast, og at dette skal skje i alle sektorar, men størst nedskjering for dei tenesteområda der kommunen sine utgifter er langt over snittet for landet, i første rekke grunnskule og pleie og omsorg. Utgreiinga syner at det er mogleg å redusera kostnadene med drift av barnehagane i kommunen, men at dette først kan få særleg verknad i budsjettåret Utgreiinga syner også at det vert nytta mindre midlar til barnehagelokala enn for snittkommunar, og synfaringar avdekkar at det er behov for å styrkja vedlikehald og reinhald, rusta opp anlegga, og fornya leiker, inventar og pedagogiske hjelpemiddel. Rådmannen vil tilrå at budsjettet for barnehageområdet vert styrka i 2013, med om lag 3 mill. kr., til det nivå og forbruk barnehagane hadde i 2012, og at kostnadsreduserande tiltak vert vurderte og eventuelt vedtekne i samband med budsjetthandsaminga for Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst