- Tilleggsakliste III. Fylkesutvalet. Dato: 25. september 2013 kl Stad: Fylkeshuset, Agnes Mowinckelsgt. 5, Bergen, møtero INNHALD

Transkript

1 HORDALAND FYLKESKOMMUNE - Tilleggsakliste III Fylkesutvalet Dato: 25. september 2013 kl Stad: Fylkeshuset, Agnes Mowinckelsgt. 5, Bergen, møtero INNHALD TILLEGGSAKLISTE III - Fylkesutvalet... 2 Søknad for Askjelldalen pumpekraftverk - fråsegn... 3

2 HORDALAND FYLKESKOMMUNE TILLEGGSAKLISTE III - Fylkesutvalet Saknr. Arkivsak Saktittel 223/ Søknad for Askjelldalen pumpekraftverk - fråsegn 2

3 HORDALAND FYLKESKOMMUNE SAKNR. 223/13 MØTEDATO Saksgang Møtedato Saknr Saksordførar Kultur- og ressursutvalet /13 Fylkesutvalet /13 Fylkesutvalet /13 Søknad for Askjelldalen pumpekraftverk - fråsegn Kultur- og ressursutvalet Svein Halleraker(H) sette fram følgjande forslag til nytt pkt.1 på vegne av H, Frp og V: «Fylkesutvalet i Hordaland rår til at det vert gjeve løyve til bygging av Askjelldalen pumpekraftverk.» Røysting Halleraker sitt forslag vart vedteke med 7 røyster (H, Frp og V) mot fylkesrådmanen sitt forslag. Fylkesrådmannen sitt forslag pkt. 2 vart samrøystes vedteke. INNSTILLING 1. Fylkesutvalet i Hordaland rår til at det vert gjeve løyve til bygging av Askjelldalen pumpekraftverk. 2. Fylkesutvalet krev ikkje undersøkningar etter 9 i kulturminnelova i denne saka. Ved eventuelle endringar i planane av permanent eller mellombels karakter må desse sendast på høyring til Hordaland fylkeskommune som regional styresmakt innan kulturminnevern. Fylkesutvalet Sveinung Valle sette fram slikt forslag: «Saka vert utsett. Viser til at Vaksdal kommune har fått utsett frist til oktober.» Røysting Valle sitt forslag vart samrøystes vedteke. VEDTAK Saka vert utsett. 3

4 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Regionalavdelinga Klima- og naturressursseksjonen Arkivsak Arkivnr. 344 Saksh. Ullaland, Anne Gro Saksgang Kultur- og ressursutvalet Fylkesutvalet Møtedato SØKNAD FOR ASKJELLDALEN PUMPEKRAFTVERK - FRÅSEGN SAMANDRAG BKK Produksjon søkjer om å nytte fallet mellom dei regulerte vatna Holskardsvatn (Vik i Sogn og Fjordane) og Askjelldalsvatn (Vaksdal kommune) i Stølsheimen til kraftproduksjon. Ved samstundes å etablere eit pumpekraftverk vil selskapet få meir optimal kraftproduksjon i Evangerkraftverka ved å pumpe vatn opp i Holskardsvatn sumarstid i påvente av høgare vinterpriser på krafta. Utbygginga vil gje kring 20 GWh ny kraft. Askjelldalen pumpekraftverk inneber etablering av kring 1km ny vasstunnel og 300m tilkomstunnel, i tillegg til kraftstasjon i fjell. Det vert trong for deponering av tippmasser anten i Askjelldalsvatnet eller på land. Det vert ny 22 kv line, delvis parallelt med ein eksisterande 300kV line. Dei største negative verknadene er knytt til fisk, villrein og landskap. Særleg problematisk er det at pumping av vatn truleg vil føre til spreiing av røye frå Askjelldalsvatnet til Holskardsvatnet sjølv med avbøtande tiltak. I saka rår ein frå at det vert gjeve løyve til tiltaket. FORSLAG TIL INNSTILLING 1. Fylkesutvalet i Hordaland rår frå at det vert gjeve løyve til bygging av Askjelldalen pumpekraftverk. 2. Fylkesutvalet krev ikkje undersøkningar etter 9 i kulturminnelova i denne saka. Ved eventuelle endringar i planane av permanent eller mellombels karakter må desse sendast på høyring til Hordaland fylkeskommune som regional styresmakt innan kulturminnevern. Vedlegg: Rune Haugsdal Fylkesrådmann Bård Sandal Regionaldirektør 4

5 FYLKESRÅDMANNEN, : Innleiing BKK Produksjon ynskjer å nytte fallet mellom Holskardsvatn (Vik kommune i Sogn og Fjordane) og Askjelldalsvatn (Vaksdal kommune) til kraftproduksjon. Gjennom gjeldande konsesjon for Evanger kraftverk har BKK Produksjon løyve til regulering av dei to vatna, i tillegg eig dei fallrettane i vassdraga. Dette er ein søknad om planendring innanfor tidlegare gjevne konsesjonar frå og for Evanger-utbygginga. Pumpekraftverket vil nytta eksisterande vatn i systemet for optimal kraftproduksjon. Askjelldalen pumpekraftverk vil åleine kunne produsera om lag 20 GWh fornybar kraft pr år. Evanger kraftverk har i dag ei årleg middelproduksjon på 1260 GWh. Ved å etablere eit pumpekraftverk vil ein kunne forbetre magasineringsevna for Evanger kraftverk ved at vatn vert pumpa opp i Holskardsvatn sommarstid i påvente av høgare vinterpriser på krafta, og det er dette som skaper verdien i prosjektet. To andre kraftprosjekt i regi av BKK Produksjon med utbygging i Evangervassdraget er aktuelle og vert handsama som eigne saker. Desse er: Overføring av Horgaset m.fl. til Evanger kraftverk Tilleggsoverføring til Evanger kraftverk og utbygging av Tverrelva og Muggåselva Norges vassdrags- og energidirektorat har sendt søknaden(e) på høyring med frist 15.august. Hordaland fylkeskommune har fått utsett frist til 1.september for å kunne handsame sakene i dei politiske utvala. Utbygginga Områdeomtale Askjelldalsvatn ligg øvst i Eksingedalen i Vaksdal kommune. Holskardsvatn ligg i Vik kommune i Sogn og Fjordane, men drenerer naturleg til Modalen. Gjennom tidlegare kraftutbygginger er det etablert fleire reguleringsmagasin, tunneloverføringar, kraftliner, tipper og anleggsveger i området. Øvre del av Modalsvassdraget er regulert med oppdemming og overføring frå Holskardsvatn til Askjelldalsvatn. Frå Askjelldalsvatn går det tunnel med fleire inntak på vegen ned til Evanger kraftverk. BKK eig ei hytte og lukehus på nordsida av Askjellsdalsvatn, elles er det ingen hytter eller hus ved dei to vatna. Det er merka ei tursti på nordsida av Holskardsvatn og aust for Askjelldalsvatn. Sør for Askjelldalsvatn krysser ei 300kV line i retning Modalen. Frå lukehuset går ei 22kV line sørover langs vatnet og nedover mot Eksingedalen. I samband med tidlegare kraftutbygging er det bygd anleggsveg frå dammen på sørsida av Askjelldalsvatn og inn til nordsida av vatnet der lukehuset er. Frå denne vegen er det sideveg opp mot Skjerjevatn og vidare til sørsida av Holskardsvatn. 5

6 Modalvassdraget Evangerutbygginga 6

7 Prosjektet Eksisterande inntak i Holskardsvatn på kote 796 vert nytta som inntak til Askjelldalen kraftverk utan etablering av nye inntakskonstruksjonar eller reguleringar. Det vert ny 300m tunnel som går inn på eksisterande tunnel frå Holskardvatn til Askjelldalsvatn. Kraftstasjonen vert liggjande i fjell (9m *30m) med turbinsenter på kote 753. Frå kraftstasjonshallen vert det ein avløpstunnel på 650m ut i Aksjeldalsvatn på kote 766. I tillegg vert det tilkomstunnel på 360m ut i dagen, og med eit portalhus i front med kontrollrom, garderobar med meir. Portalbygget vert liggjande like ved eksisterande anleggsveg, og utover noko forsterking av eksisterande veg for transport av større komponentar er det ikkje naudsynt med vegutbygging. Kraftverket vil få ein turbin med effekt på 10,5 MW og ein pumpeinstallasjon med effekt 7MW. Med fråtrekk for nytta energi til pumping er produksjonen i Askjelldalen pumpekraftverk rekna til 20,3 GWh i eit midlare år. Utbyggingskostnaden er rekna til 193,7 mill kr. Det er planlagd ny 22kV line parallelt med eksisterande line langs Askjelldalen i dag. Ved kryssing av eksisterande 300kV line vil lina følgje denne ned til Nygard kraftverk der den vert kopla til nettet. Det vert naudsynt å etablere deponi for tunnelmassene. Utbygginga vil gje kring m 3 laus masse, der noko vert nytta til riggområde og oppgradering av veg. Det er skissert to mogelege område for tipp. Det eine er å plassere massane på toppen av eksisterande tipp. Denne vil då verte 7m høgare enn i dag. Det andre alternativet er å plassere tippen i Askjellsdalsvatn under høgste regulerte vassnivå (HRV) kring 200m frå portalbygget. Askjelldalen pumpekraftverk vil bli kjørt som kraftverk om vinteren og pumpe om sommeren. Utbyggingsplan Askjelldalen pumpekraftverk 7

8 (grøn= vasstunnel, rosa= veg og tilkomsttunnel, skravert = tipp og riggområde, blå = HRV) Linekart Askjelldalen pumpekraftverk. (Feral 95 skal vere Feral 240) Verknad for miljø, naturressursar og samfunn Ut frå prosjektet sin storleik er det er ikkje naudsynt med eigen konsekvensutgreiing, men det ligg føre omtale av verknader for miljø, naturressursar og samfunn. Sweco har levert ein miljørapport, medan UNI miljø LFI har gjort ei fiskeribiologisk vurdering av tiltaket. Vassføring Utbygginga fører ikkje til at nye elvestrekk vert turrlagd. Magasinfyllinga i dei to regulerte vatna Holskardsvatn og Askjelldalsvatn vert noko endra, men innanfor det som er reguleringsgrensene i dag. I gjeldande løyve for senking av Holskardsvatn frå 1980 står det «henstilles BKK om å holde en høyest mulig vannstand i Holskardsvatn om sommeren den tiden det er mye folk i fjellet». Med pumpekraftverket i drift vert Holskardsvatn fylt opp tidlegare enn i dag og vert slik med på å oppfylle denne henstillinga. For Askjellsdalsvatn vil vasstanden vere noko lågare i ein periode på hausten enn i dag. Biologisk mangfald og vilt Det er ikkje registrert artar av planter eller vilt på raudlista i tiltaksområdet. Nordaust for Skjerjevatn og vest for Askjelldalsvatnet har kalkrike bergartar med rik fjellflora, og det er kartlagd to naturtypelokalitetar med verdi viktig. Før dagens utbygging med kraftline, veg og demning var dette truleg eitt område. Dei nye inngrepa med portalbygg, kraftline og deponi for stein vert ikkje vurdert å ha særleg innverknad på dei biologiske mangfaldet. Tiltaksområdet er innafor Fjellheimen villreinområde der det er fleire trekkveger og kalvingsområde. Både beiteområda og trekkvegene er registrert som svært viktige. Det er særleg i anleggsfasen at tiltaket kan vere forstyrrande for villrein. Eksisterande 300kV line frå Askjelldalen til Nygård utgjer truleg ein barriere for villrein, og etablering av ein ny 22kV line vil nok auke denne barrieren. For jaktbare fugleartar som lirype og fjellrype vil den nye lina innebere ein aukande kollisjonsrisiko då denne er både lågare og mindre synleg enn 300kV lina. 8

9 For flora vert det vurdert at tiltaket har ubetydeleg til liten negativ konsekvens (0/-). For villrein er verknaden vurdert til middels negativ (--). For anna fauna er tiltaket vurdert å ha liten negativ konsekvens(-). Samla sett gjev tiltaket ubetydeleg til liten negativ verknad på biologisk mangfald(0/-). Fisk Det er aure i Holskardvatn med god kvalitet og vekst, truleg med innløpselva aust i vatnet som viktig gyteplass. Frå prøvefiske i 2001 og 2009 er auren i Holskardsvatn vurdert som av dei finaste i Stølsheimen. I Askjellsdalsvatn er det både aure og røye, der auren vert sett ut etter pålegg frå staten. Røye har kome dit frå det ovanforliggjande magasinet Skjerjevatnet, der det etter utsettting på talet er ein tett bestand. Røye er ein anadrom fiskeart som kan leve både i sjøvatn og ferskvatn. Den er ein rovfisk og kan vere konkurrent til auren i matvegen. I vatn der begge artene finst er auren gjerne mest i strandsona medan røya er i dei meir opne vassområda. Av di røye og er betre på reproduksjon vert det ofte ein tett bestand av den, og kan slik gjere tidlegare gode aurevatn mindre interessante for aurefiske. Ulike avbøtande tiltak for å hindre spreiing av røye er vurdert, men ein kan ikkje garantere 100% mot ei spreiing av yngel av røye når det vert overført vatn. Generelt sett ynskjer ein ikkje spreiing av uønska artar, men dette kan aksepterast om samfunnsnytta av tiltaket vert vurdert som høgare. Aure frå Holskardsvatn til venstre og røye frå Skjerjevatnet til høgre frå prøvefiske i Eit ordinært kraftverk vil truleg ikkje påverke tilhøva for fisken i vatna, medan etablering av eit pumpekraftverk på sikt truleg vil medføre at røye vert introdusert i Holskardvatn. Holskardsvatn ligg i Vik kommune i Sogn og Fjordane, medan Skjerjevatn og Askjellsdalsvatn ligg i Vaksdal kommune i Hordaland. Landskap og INON Landskapet i tiltaks- og influensområdet består mest av lågfjell utan skog, er typisk for regionen og er vurdert å vere av middels verdi. Området har gode kvalitetar, men har inngrep som kraftliner og regulerte vassdag. Stølsheimen landskapsvernområde ligg om lag 500m aust for Askjelldalsvatn. Planlagd kraftline vil delvis erstatte eksisterande line med noko høgare master, og delvis gå i parallell med eksisterande line. Lina vert slik tydelegare i landskapet enn i dag. Deponiløysing på land vil og gje tydelege sår i landskapet og framstå med terrengform som bryt med landskapet elles. Deponialternativ i vatnet under høgste regulerte vasstand vil i mindre grad påverke landskapet. Samla er verknad for landskap vurdert til middels negativ konsekvens(--). Tiltaket ligg ikkje i eit INON-område (Inngrepsfrie naturområde i Noreg), og tiltaka vil ikkje føre til endring av omfanget av INON. Tiltaket gjev ubetydeleg konsekvens for inngrepsfrie naturområder (0). Kulturminne Fjellområdet har vore nytta av menneske i fleire tusen år, og det er registrert ein heller med spor av busetnad 1500m sør for Askjelldalsvatn. Stølen til garden Nygård ligg på Krossølen. Eksisterande muffehus og kraftstasjon har alt visuell influens på dette stølsmiljøet. 9

10 Det er ikkje gjort funn av automatisk freda kulturminne i tiltaksområdet, og dei nye tiltaka er ikkje vurdert å ha større innverknad på Krossølen. Tiltaket er vurdert å ha ubetydeleg konsekvens for kulturminne. Friluftsliv Området er eigna for bilturar, fotturar, bærplukking, småviltjakt og fiske. Frå Eksingdalen og Modalen går det fleire stier opp på høgfjellet. Frå Norddalen går det skogsbilveg til Askjellsdalsvatn og inn til nordsida av vatnet der det er eit lukehus. Vegen har avstikkar til Skjerjevatn og Holskardsvatn. Vegen gjev lett tilkomst til fjellet der det er mange attraktive turruter, mellom anna inn i Stølsheimen landskapsvernområde. Samfunnsinteresser I anleggsfasen er anleggs- og entreprenørarbeid vurdert til om lag 70mill kr. Med 20% lokal leveranse vert dette vurdert til kring 8 årverk. Konsesjonskraft og konsesjonsavgifter vert delt mellom Vik og Vaksdal, som vil gje ei årleg inntekt til kommunane i storleik kr til Vik og kr til Vaksdal. Eigedomsskatt til Vaksdal vil vere i storleik kr per år. I tillegg vil kommunane få naturressursskatt, samla kring årleg. Vurdering og tilråding Gjennom klimaplan for Hordaland har ein følgjande mål for energi: Energibruken skal reduserast og gjerast berekraftig gjennom effektivisering og bruk av ny fornybar energi. Innan 2030 skal energibehovet til alle føremål i størst mogleg grad dekkjast av fornybare energikjelder utan tap av naturmangfald. Rammer for energiproduksjon vert omtalt i Strategi C med delmål Strategi C: Hordaland skal vere ein føregangsregion i produksjon av fornybar energi Delmål: 8. Hordaland vil stimulere til utvikling, produksjon og bruk av nye fornybare energikjelder. Kompetanse, forsking og utdanning på energifeltet skal styrkjast. Verkemidlar må sikre utvikling, produksjon og tilgang til marknad/ sluttbrukar. 9. Hordaland skal produsere energi frå fornybare kjelder og med minst mogleg arealkonfliktar. Ein skal ta omsyn til naturmangfald, friluftslivområde og store landskapsverdiar i fylket. Jf. Fylkesdelplan for små vasskraftverk. 10. Effektivisering og modernisering av eksisterande vasskraftverk. I storleik er utbygginga 0,5MW større enn eit småkraftverk, men kunnskap og retningsliner frå småkraftplanen er likevel relevante å ta omsyn til i vurdering av saka. For Modalen-Eksingedalen vert følgjande særlege verdiar framheva for området: Modalen-Eksingdalen delområde har eit stort potensial for småkraft. Det er særleg viktig å ta vare på eksponerte fossar langs fjorden og i Mo sentrum. Indre Osterfjord har stor grad av fjordlandskap med urørt preg som er unikt i fylket, og utbygging har vil påverke regionale verdiar. Mykje av vassdragsnaturen er regulert i samband med kraftutbygging, og det vert viktig å ta med i vurdering av sumverknad for området ved nye prosjekt, særleg for område med stor friluftsaktivitet. Elva Ekso har villaks som krev særleg merksemd og spesielle tiltak ved utbygging i vassdraget. Planane om pumpekraftvek vil gje ny kraft i storleik 20GWh, i tillegg til meir optimal produksjon i eksisterande kraftverk ved å flytte produksjon frå sommar til vinter når krafta er meir etterspurd og 10

11 prisane er høgare. Ved at utbygginga er svært avgrensa og i stor grad kopla opp mot eksisterande anlegg som reguleringsmagasin, overføringstunnelar, veger og kraftliner er inngrepa relativt avgrensa. Dei største negative verknadene er knytt til fisk, villrein og landskap, og nedanfor fylgjer aktuelle retningsliner om desse emna frå fylkesdelplan for små vasskraftverk: R4 R5 R6 R10 Sårbart høgfjell 1. I sårbart høgfjell av stor verdi skal ein vere restriktiv med vasskraftanlegg som fører til varige sår i naturen 2. I andre område med sårbart høgfjell bør ein vise varsemd med løyve til ny kraftutbygging, spesielt i eksponerte område mot viktige reiselivsområde og verdifulle friluftsområde Biologisk mangfald 5. Ein bør som hovudsak unngå tiltak som skaper barrierar som fører til splitting av leveområde for villrein Fisk 4. Gyteområde for innlandsfisk må ikkje reduserast i eit slikt omfang at det er til trugsel for bestanden eller gjev vesentleg negativ innverknad for fiske Alternativ bruk av tunnelmasser skal vurderast framfor tippar i terrenget Dei negative landskapsverknadene er knytt til plassering av deponi for tunnelmasser og kraftlinene. Planane inneheld to alternativ på plassering av tunnelmasser, men ikkje alternativ bruk slik R10 skisserer. Plassering av tipp under vatn er å føretrekkje framfor ei 7m heving av terrenget. Samling av inngrep ved parallellføring av kraftlinene er ynskjeleg for å spare andre område, men vil opplevast meir synleg i landskapet. Området har alt ein del inngrep, og verknadene for landskap vert vurdert å vere akseptable. Eksisterande 300kV line er truleg ein barriere for villrein, og ei parallellføring vil forsterke dette ytterlegare. I tillegg vil støy i anleggstida verke negativt for villreinen. Området har middels til stor verdi for villrein og inngrepet er vurdert å ha middels negativ verknad. Det er ikkje kjent funn av automatisk freda kulturminne i området, og lite potensial for funn av slike innanfor tiltaksområdet. Krosstølen er eit kulturminne frå nyare tid, og med eksisterande inngrep frå tidlegare kraftutbygging vil ny kraftline til stølsområdet ikkje i særleg grad endre dagens situasjon visuelt. Utbygginga inneber tiltak i vatn, og Bergen museum kjenner ikkje til kulturminne ved Askjelldalsvatnet eller Holskardsvatnet, men det er ikkje umogeleg at det kan vere slike kulturminne i området. Ved eventuelle funn må arbeidet stansast og kulturminnestyresmaktene varslast. Det vert ikkje stilt krav om undersøkningar etter 9 i kulturminnelova i denne saka. Ved eventuelle endringar i planane av permanent eller mellombels karakter må desse sendast på høyring til fylkeskommunen som regional styresmakt innan kulturminnevern. Holskardsvatn har i dag aure av god kvalitet, medan det både er aure og røye i Askjellsdalsvatnet. I følgje miljørapportane vil etablering av eit pumpekraftverk mest truleg innebere at det på sikt også vert introdusert røye i vatnet, sjølv med ulike avbøtande tiltak for å hindre slik spreiing. Resultatet vil bli reduserte levekår for auren og gjere vatnet mindre interessant for fiske av aure. Risiko for spreiing av uønska arter er nok den støste negative verknaden av utbygginga, og er eit tungt argument for å seie nei til utbygginga. Utbygginga gjev relativt lite ny kraft (20, 3 GWh) til ein høg utbyggingskostnad (193,7 mill kr), og med risiko for å øydelegge ein av dei finaste aurebestandane i Stølsheimen. I tillegg vil utbygginga verka negativt for villrein. Hovudvinsten ved utbygginga er flytting av produksjon av vasskraft frå sumarstid til vinterstid og slik gje betre forteneste på krafta produsert i Evangerkraftverka. Eg vil rå frå at det vert gjeve løyve til denne utbygginga. 11

12