Løyve til verksemd etter forureiningslova for Hardanger Energi AS Fylkesmannen gjev Hardanger Energi AS løyve med heimel i forureiningslova 11, jf. 16. Løyvet er gjeve på grunnlag av opplysningar i søknad av 13. juni 2016 og opplysningar som kom fram under handsaminga av søknaden. Løyvet gjeld frå dags dato. Løyvet er mellombels og gjeld fram til anleggsperioden er over. Dersom verksemda ønskjer endringar utover det som vart opplyst i søknaden eller under sakshandsaminga og som kan ha miljømessig verknad, må verksemda på førehand avklare dette skriftleg med Fylkesmannen. Dersom heile eller vesentlege delar av løyvet ikkje er teke i bruk innan fire år, skal verksemda sende ei utgreiing om omfanget til verksemda. Fylkesmannen vil då vurdere eventuelle endringar i løyvet. Verksemdsdata Verksemd Hardanger Energi AS Stad/Gateadresse 5780 Kinsarvik Postadresse Postboks 33, 5782 Kinsarvik Kommune og fylke Jondal, Hordaland Org.nummer (verksemd) 983 502 601 Gards- og bruksnummer - NACE-kode og bransje 35.111 Produksjon av elektrisitet frå vasskraft Kategori for verksemda 1 - Referansane til Fylkesmannen Løyvenummer Anleggsnummer Risikoklasse 2 2016.0691.T 1227.0029.01 3 Løyve gjeve: 16.09.2016 Endringsnummer: Sist endra: Ingrid Torsnes senioringeniør Henriette Ludvigsen overingeniør Løyvet er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift 1 Forureiningsforskrifta kapittel 36 om handsaming av løyve etter forureiningslova 2 Forureiningsforskrifta kapittel 39 om gebyr til statskassen for Fylkesmannen sitt arbeid med løyve og kontrollar etter forureiningslova
1 Utsleppsforhold Løyvet gjeld utslepp i anleggsperioden under bygging av nye Haugafossen kraftverk i Jondalselvi i Jondal kommune. Det inkluderer utslepp av utsleppsvatn frå sjaktboring, tunneldriving, avrenning frå deponering av masser og utfylling på land, samt støy og støv. 2 Generelle vilkår 2.1 Utsleppsavgrensingar Dei utsleppskomponentane frå verksemda som ein ventar å ha størst miljømessig verknad, er uttrykkeleg regulert gjennom spesifikke vilkår i punkt 3 i dette løyvet. Utslepp som ikkje er uttrykkeleg regulert på denne måten, er omfatta av løyvet så langt opplysningar om slike utslepp vart framlagt i samband med sakshandsaminga eller må reknast for å ha vore kjent på annan måte då vedtaket vart gjort. Dette gjeld likevel ikkje utslepp av prioriterte miljøgifter oppført i vedlegg 1. Utslepp av slike komponentar er berre omfatta av løyvet dersom dette går fram uttrykkeleg av vilkåra i punkt 3 i løyve eller dei er så små at dei må reknast for å vere utan miljømessig verknad. 2.2 Plikt til å halde grenseverdiar Alle utslepp skal haldast innanfor grenseverdiane til ein kvar tid. 2.3 Plikt til å redusere forureining så langt som mogleg All forureining frå verksemda, under dette utslepp til luft, vatn, støy og avfall, er isolert sett uønskt. Sjølv om utsleppa blir haldne innanfor fastsette utsleppsgrenser, pliktar verksemda å redusere sine utslepp, under dette støy, så langt dette er mogleg utan urimelege kostnadar. Plikta omfattar også utslepp av komponentar det ikkje gjennom vilkår i punkt 3 flg. uttrykkeleg er sett grenser for. 2.4 Plikt til førebyggjande vedlikehald For å halde dei ordinære utsleppa på eit lågast mogleg nivå og for å unngå utilsikta utslepp, skal verksemda sørgje for førebyggjande vedlikehald av utstyr som kan verke inn på utsleppa. System/rutinar for vedlikehald av slikt utstyr skal vere dokumentert, jf. internkontrollforskrifta 5 punkt 7 3. 2.5 Tiltak ved auka forureiningsfare Dersom det oppstår fare for auka forureining, pliktar verksemda å setje i verk tiltak som er nødvendige for å eliminere eller redusere den auka forureiningsfaren, under dette om nødvendig, å redusere eller innstille drifta. Verksemda skal så snart som mogleg informere Fylkesmannen om unormale tilhøve som har eller kan få forureiningsmessige følgjer. Akutt forureining skal varslast i samsvar med punkt 8.4. 3 Systematisk helse-, miljø- og tryggleiksarbeid i verksemder (Internkontrollforskrifta) Side 2 av 10
2.6 Internkontroll Verksemda pliktar å etablere internkontroll for verksemda si i samsvar med gjeldande forskrift. Internkontrollen skal mellom anna sikre og dokumentere at verksemda held krav i dette løyvet, forureiningslova, produktkontrollova og relevante forskrifter til desse lovene. Verksemda pliktar å halde internkontrollen oppdatert. Verksemda skal alltid ha oversikt over alt som kan føre til forureining, og skal kunne gjere greie for risikoen for forureining. 3 Utslepp til vatn 3.1 Utsleppsavgrensingar Utsleppsavgrensingane i tabell 1 gjeld for alt vatn som oppstår i samband med bygging av tunnelane og som går som utslepp til Jondalselvi. Tabell 1: Utsleppsavgrensingar Utsleppskomponent Konsentrasjonsgrense Ut frå reinseanlegg Konsentrasjonsgrense Målt i resipienten Olje 5 mg/l 2 mg/l Suspendert stoff 100 mg/l < 25 mg/l * ph 6-8 6-8 Resipient Jondalselvi * Kortvarige periodar der konsentrasjonsgrensa blir overskride er tillate ved spesielle arbeidsforhold. I desse periodane skal konsentrasjonen av suspendert stoff likevel ikkje overskride ei grense på 80 mg/l. Den naturlige bakgrunnsverdien ved ulike vassføringar skal registrerast som ein del av måleprogrammet. 3.2 Utsleppsreduserande tiltak og reinseanlegg Utsleppsvatnet skal verta reinsa og passere gjennom ei filtergrøft før de fører det til vassdraget. Reinseanlegget og filtergrøfta må dimensjonerast for å tilfredsstille utsleppskrava ved maksimale vassmengder. Ekstreme vêrforhold må være inkludert i risikovurderinga og beredskapsplanen jf. kap. 8 i dette løyvet. De må føre jamleg kontroll med reinseanlegget og filtergrøft. Dei må tømmast og reingjerast ved behov. Slammet skal de ta prøver av og levere det til godkjent mottak. Vassvegen til utsleppspunktet i elva skal de også kontrollere for å sikre av alt vatn renn der det skal. Vatn med olje og sprengstoffrestar frå vaskeplassar og verkstader skal de reinse tilfredsstillande i oljeutskiljar eller tilsvarande reinseeining slik at utsleppsgrensene fastsett i punkt 3.1 blir haldne. Det er ikkje tillate å vaske betongbilar med utslepp direkte til elva, då dette kan medføre høge ph-verdiar. Absorbentar for opptak av olje skal vere tilgjengeleg der oljesøl kan oppstå. Tiltak for å ivareta utsleppsgrensene sett i løyvet skal innarbeidast i internkontrollsystemet. Side 3 av 10
3.3 Plassering av utsleppspunkt Vatnet skal de lede ut på eit punkt i elva med god straum for å hindre sedimentering på elvegrusen og som ikkje er for nær gyteplasser. Lokalisering skal om nødvendig avklarast med personell med fagkompetanse på området. 3.4 Overflatevann Avrenning av overflatevatn frå verksemda skal handterast slik at det ikkje fører til skade eller ulempe for miljøet. Avrenning av overflatevann skal ikkje gå direkte til vassdraget. Dette gjelder også avrenning frå deponering av masser og utfylling på land. 3.5 Sanitæravløpsvatn Verksemda skal handtere sanitæravløpsvatnet i samsvar med krav fastsett av Jondal kommune. 3.6 Mudring Verksemda må søkje om løyve frå forureiningsstyresmakta dersom mudring er nødvendig. 4 Grunnforureining Verksemda skal vere innretta slik at det ikkje skjer utslepp til grunnen som kan føre til nemneverdige skader eller ulemper for miljøet. Verksemda pliktar å halde kontinuerleg oversikt over eventuell forureina grunn på anleggsområdet. Det same gjeld faren for spreiing, og om det er trong for granskingar og tiltak. Dersom det er nødvendig å setje i verk granskingar eller andre tiltak, skal Fylkesmannen varslast om dette. Graving, mudring eller andre tiltak som kan påverke forureina grunn eller forureina sediment, må ha løyve etter forureiningslova, ev. godkjenning frå kommunen 4 /Fylkesmannen. 5 Kjemikal Med kjemikal meiner vi her kjemiske stoff og stoffblandingar som blir brukt i verksemda, både som råstoff i prosess og som hjelpekjemikal, til dømes begroingshindrande middel, vaskemiddel, hydraulikkvæsker og brannsløkkingsmiddel. For kjemikal som blir brukt på ein slik måte at det kan føre til fare for forureining, skal verksemda dokumentere at ho har gjort ei vurdering av helse- og miljøeigenskapar til kjemikala på bakgrunn av testing eller annan relevant dokumentasjon, jf. også punkt 2.6 om internkontroll. Verksemda pliktar å etablere eit dokumentert system for substitusjon av kjemikal. Verksemda skal gjere ei kontinuerleg vurdering av faren for skadelege effektar på helse og miljø valda av dei kjemikala som blir brukt, og av om alternativ finst. Skadelege effektar knytt til produksjon, bruk og endeleg disponering av produktet, skal vurderast. Der betre alternativ 4 Jf. forureiningsforskrifta kapittel 2 om opprydding i forureina grunn ved byggje- og gravearbeid Side 4 av 10
finst, pliktar verksemda å bruke desse så langt dette kan skje utan urimeleg kostnad eller ulempe. 5 Stoff åleine, i stoffblandingar og/eller i produkt, skal ikkje framstillas og seljast, eller bli brukt utan at dei er i samsvar med krava i REACH-regelverket. 6 6 Støy og støv 6.1 Grenseverdiar Støygrensene er satt med utgangspunkt i rettleiaren Miljøverndepartementets retningslinje for behandling av støy i arealplanlegging (T-1442/2012). Grensene i tabell 3 gjeld for anleggdrift i mindre enn 6 veker. Ved lengre driftstid blir grenseverdiane skjerpa for dag og kveld, sjå tabell 4. Verksemda sitt bidrag til utandørs støy ved omkringliggjande bustader, sjukehus, pleieinstitusjonar, fritidsbustader, utdanningsinstitusjonar og barnehagar skal ikkje bryte følgjande grenser, målt eller rekna ut som frittfeltsverdi ved mest støyutsette fasade: Tabell 3: Støygrenser i anleggsfasen Bygningstype Støykrav på dagtid (L paeq12h 07-19) Bustader, fritidsbustad, sjukehus, institusjoner Skule, barnehage Støykrav på kveld (L paeq4h 19-23) eller sundag/heilagdag (L paeq16h 07-23) Støykrav på natt (L paeq8h 23-07) 65 60 45 60 i brukstid Tabell 4: Skjerpa støygrenser etter lengda på anleggsperioden Anleggsperiodens lengde Grenseverdiane for dag og kveld i tabell 4 blir skjerpa med Frå 0 til og med 6 veker 0 db Frå 7 veker til og med 6 månader 3 db Meir enn 6 månadar 5 db Støygrensene gjeld all støy frå anlegget, medrekna intern transport og lossing/lasting. 6.2 Avvik frå grenseverdiar Grenseverdiane for støy på dagtid kan fråvikast i kortare periodar. Det er ikkje tillate å avvike grenseverdiane på kveld og natt eller sundagar og heilagdagar. Ved avvik frå gitte grenseverdiar gjelder følgjande vilkår: 6.3 Varsling Bustader og pleieinstitusjonar som blir utsett for spesielt støyande aktivitet skal varslast seinast ei veke før slike aktivitetar startar opp. Varslinga skal skje skriftleg og/eller ved personleg oppmøte og skal innehalde informasjon om: 5 Jf. produktkontrollova 6 Forskrift om registrering, vurdering, godkjenning og avgrensing av kjemikal (REACH) Side 5 av 10
- type støyande aktivitet - forventa støybelastning - kor lenge aktiviteten varer - eventuelt om det mogeleg å tilby anna opphaldstad Andre som får støybelastning frå anleggsverksemda kan også med fordel varslast om støyande aktivitet då dette vil kunne føre til at belastninga kan følast mindre. 6.4 Støv Verksemda må leggje opp aktiviteten på ein slik måte at sjenerande støv ikkje blir spreidd i omgjevnadane. 7 Avfall 7.1 Generelle krav Verksemda pliktar så langt det er mogleg utan urimelege kostnadar eller ulemper å unngå at det blir danna avfall som følgje av verksemda. Særleg skal verksemda prøve å avgrense innhaldet av skadelege stoff i avfallet mest mogleg. Verksemda pliktar å sørgje for at all handtering av avfall, under dette farleg avfall, skjer i samsvar med gjeldande reglar for dette fastsett i eller i medhald av forureiningslova, under dette avfallsforskrifta 7. 7.2 Handtering av farleg avfall Verksemda skal handtere farleg avfall i samsvar med gjeldande reglar for farleg avfall. Farleg avfall som blir lagra i påvente av levering/henting skal verksemda sikre, slik at lageret ikkje fører til avrenning til grunn, overflatevatn eller avløpsnett. Lageret skal òg sikrast mot avdamping av forureining til luft. Lageret skal dessutan sikrast mot uvedkommande. 7.3 Slam Slam frå reinseinnretningar skal de ta prøver av og dokumentere innhaldet før det leverast til godkjent mottak. 8 Tiltak for førebygging og beredskap mot akutt forureining 8.1 Miljørisikoanalyse Verksemda skal gjennomføre ein miljørisikoanalyse av verksemda si. Verksemda skal vurdere resultata med tanke på akseptabel miljørisiko. Potensielle kjelder til akutt forureining av vatn, grunn og luft skal kartleggjast. Miljørisikoanalysen skal dokumenterast og skal omfatte alle tilhøve ved verksemda som kan føre til akutt forureining med fare for helseog/eller miljøskadar inne på område til verksemda eller utanfor. Ved modifikasjonar og endring i verksemda skal miljørisikoanalysen oppdaterast. 7 Forskrift om gjenvinning og handsaming av avfall Side 6 av 10
Verksemda skal ha oversikt over miljøressursar som kan bli råka av akutt forureining og dei helse- og miljømessige konsekvensane slik forureining kan føre til. 8.2 Førebyggjande tiltak Basert på miljørisikoanalysen skal verksemda setje i verk risikoreduserande tiltak. Både sannsynsreduserande og konsekvensreduserande tiltak skal vurderast. Verksemda skal ha ein oppdatert oversikt over dei førebyggjande tiltaka. 8.3 Etablering av beredskap Verksemda skal, på bakgrunn av miljørisikoanalysen og dei risikoreduserande tiltaka som er sette i verk, om nødvendig, etablere og vedlikehalde ein beredskap mot akutt forureining. Beredskapen skal vere tilpassa den miljørisikoen som verksemda til ei kvar tid representerer. 8.4 Varsling om akutt forureining Akutt forureining eller fare for akutt forureining skal varslast i samsvar med gjeldande forskrift 8. Verksemda skal også så snart som mogleg varsle Fylkesmannen gjennom fmhopostmottak@fylkesmannen.no i slike tilfelle. 9 Utsleppskontroll 9.1 Utsleppskontroll Verksemda skal gjennomføre målingar av utslepp til vatn slik det er nemnd i vilkår 3. Det vil seie etter reinsing(før filtergrøft) og i resipienten ved utsleppsstaden. Med målingar meiner vi prøvetaking, analyse og utrekning. Målingane skal som et minimum omfatte olje ph suspendert stoff (SS) i mg/l Suspendert stoff skal de måle både i utsleppsområdet og ved en referansestasjon oppstrøms for utsleppsområdet for å kunne vurdere utslippet opp mot ein bakgrunnsverdi. De skal også gjennomføre regelmessig visuell kontroll for suspendert stoff i resipienten. Grenseverdien i løyvet svarer til at suspendert stoff ikkje skal være synlig ved visuell kontroll. Meir informasjon om utslippskontroll finner de i faktaarket TA-2748/2010 Forventninger til industriens utslippskontroll som de finner på nettsida til Miljødirektoratet. Verksemda skal ha eit måleprogram som inngår i verksemda sin dokumenterte internkontroll. Programmet skal sendes til Fylkesmannen 1 veke før de startar arbeidet. 8 Forskrift om varsling av akutt forureining eller fare for akutt forureining Side 7 av 10
9.2 Måleprogram Måleprogrammet skal skildre de ulike trinna i målingane, grunngje de valde metodane og kriterier for å sette i gang tiltak. Det skal gå fram av måleprogrammet kva for usikkerheitsbidrag dei ulike trinna gir. Det skal også gå fram av måleprogrammet kva for vurderingar som ligg til grunn for dei fastsette kontrollfrekvensane, prøvepunkta og val av kriterier for tiltak. Prøvepunkta skal de registrere med UTM-koordinatar (primært sone 33) referert til EUREF89. 9.3 Kvalitetssikring av målingane Verksemda er ansvarlig for at metodar og utføring er forsvarlig kvalitetssikra mellom anna ved å utføre målingane etter Norsk standard. Dersom det ikkje finnes, kan internasjonal eller utanlandsk standard tas i bruk. Fylkesmannen kan vidare godta at annen metode tas i bruk dersom særlige omsyn tilseier det bruke akkrediterte laboratorium til analyse av vassprøver bruke kvalifiserte personar med nødvendig kompetase til å utføre prøvetakinga 10 Overvaking resipient og rapportering til Fylkesmannen Verksemda skal sørge for overvaking av verknaden av utsleppa til Jondalselvi etter eit overvakingsprogram. Overvakinga skal omfatte verknaden av tiltaket på elvesedimenta som habitat og gyteområde for laks og sjøaure. Elvesedimenta før, underveis og etter tiltaket skal de undersøke, slik at justeringar kan gjerast underveis og de kan stoppe uynskt utvikling. Dersom overvakinga viser redusert kvalitet på Jondalselvi som habitat for fisken så skal de gjennomføre restaurering og habitatforbetrande tiltak for å rette opp forholda. Overvakinga og eventuelle tiltak i elva skal gjerast av personell med kompetanse på området. Dersom det allereie ligg føre stilstrekkeleg dokumentasjon om dagens tilstand i elva på den aktuelle staden kan de sjå bort frå kravet om nye undersøkingar i forkant av oppstart. Dette må de da dokumentere og argumentere for i overvakingsprogrammet. Overvakingsprogrammet skal sandast til Fylkesmannen for eventuelle merknader minimum 1 veke før arbeidet skal starte. Data som blir innhenta ved overvaking i vann, inklusiv sediment og biota, skal de registre i databasen Vann-miljø innan 3 månader etter at tiltaket er utført. Data skal de levere på Vannmiljø sitt importformat, som finnes på http://vannmiljokoder.klif.no. Her finnes også oversikt over kva for informasjon som de skal registrere etter Vann-miljøs kodeverk. Der det går føre seg overvaking i regi av Fylkesmannen eller vassregionstyresmakt må Hardanger Energi AS bidra i felles overvakingsprogram med data for dei kvalitetselementa i vassførekomsten som kan vere direkte eller indirekte påverka av verksemda sine utslepp. Resultata frå overvakinga skal sendast til Fylkesmannen i Hordaland innan 3 månader etter at overvakinga er avslutta. Side 8 av 10
11 Tilsyn Verksemda pliktar å la representantar for forureiningsstyresmakta eller dei som har mynde, føre tilsyn med anlegget til ei kvar tid. Side 9 av 10
VEDLEGG 1 Liste over prioriterte miljøgifter, jf. punkt 2.1. Utslepp av desse komponentane er berre omfatta av løyvet dersom dette går fram uttrykkeleg av vilkåra i løyvet eller dei er så små at utsleppet av desse ikkje har noko å seie for miljøet. Metall og metallsambindingar: Arsen og arsensambindingar Bly og blysambindingar Kadmium og kadmiumsambindingar Krom og kromsambindingar Kvikksølv og kvikksølvsambindingar Organiske sambindingar: Bromerte flammehemmarar: Penta-bromdifenyleter (difenyleter, pentabromderivat) Okta-bromdifenyleter (defenyleter, oktabromderivat) Deka-bromdifenyleter (bis(pentabromfenyl)eter) Heksabromcyclododekan Tetrabrombisfenol A (2.2`,6,6`-tetrabromo-4,4`isopropyliden difenol) Klorerte organiske sambindingar 1,2-Dikloretan Klorerte dioksin og furaner Heksaklorbenzen Kortkjeda klorparafinar C 10 - C 13 (kloralkaner C 10 - C 13) Mellomkjeda klorparafinar C 14 - C 17 (kloralkaner C 14 - C 17) Klorerte alkylbenzener Pentaklorfenol Polyklorerte bifenyler Triklorbenzen Tetrakloreten Trikloreten Triklosan (2,4,4'-Triklor-2'-hydroksydifenyleter) Tris(2-kloretyl)fosfat Enkelte tensid: Ditalg-dimetylammoniumklorid Dimetyldioktadekylammoniumklorid Di(hydrogenert talg)dimetylammoniumklorid Alkylfenolar og alkylfenoletoksylater: Nonylfenol og nonylfenoletoksilater Oktylfenol og oktylfenoletoksilater Dodecylfenol m. isomerer 2,4,6 tri-tert-butylfenol Polyfluorerte organiske sambindingar (PFCs) Perfluoroktansulfonat (PFOS) og sambindingar som inneheld PFOS Langkjeda perfluorerte karboksylsyrer Perfluoroktansyre C9-PFCA C14-PFCA Tinnorganiske sambindingar: Tributyltinn Trifenyltinn Polysykliske aromatiske hydrokarbon Dietylheksylftalat (bis(2-etylheksyl)ftalat) Bisfenol A Siloksan Dekametylsyklopentasiloksan Oktametylsyklotetrasiloksan Forkortingar As og As-sambindingar Pb og Pb-sambindingar Cd og Cd-sambindingar Cr og Cr-sambindingar Hg og Hg-sambindingar Vanlege forkortingar Penta-BDE Okta-BDE, octa-bde Deka-BDE, deca-bde HBCDD TBBPA EDC Dioksin, PCDD/PCDF HCB SCCP MCCP KAB PCF, PCP PCB TCB PER TRI TCEP DTDMAC DSDMAC DHTMAC NF, NP, NFE, NPE OF, OP, OFE, OPE PFOS, PFOS-relaterte sambindingar PFOA PFNA, PFDA, PFUnDA, PFDoDA, PFTrDA, PFTeDA TBT TFT, TPT PAH DEHP BPA D5 D4 Side 10 av 10