Eksamensrettleiing - om vurdering av eksamenssvar 2013 Engelsk ENG0012 Sentralt gitt skriftleg eksamen etter 10. trinn for elevar og for vaksne deltakarar og privatistar Nynorsk
Eksamensrettleiing for engelsk etter 10. trinn Eksamensrettleiing til sentralt gitt skriftleg eksamen 2013 i ENG0012 for elevar på 10. trinn og deltakarar og privatistar i vaksenopplæringa Denne eksamensrettleiinga gir informasjon om sentralt gitt eksamen og korleis denne eksamen skal vurderast. Rettleiinga skal vere kjend for elevar, kandidatar, lærarar og føresette i god tid før eksamen. Sensorane skal bruke rettleiinga som ei felles referanseramme i vurderingsarbeidet. Sensorrettleiinga og læreplanen i engelsk for 10. trinn utfyller denne eksamensrettleiinga. Under vil «elevar» bli brukte om både elevar og vaksne deltakarar og privatistar. 1. Organisering av sentralt gitt skriftleg eksamen Førebuingstid: Eksamen: 1 dag 5 timar sentralt gitt eksamen med sentral sensur På førebuingsdagen er alle hjelpemiddel tillatne, inkludert bruk av Internett. Førebuingsdagen er obligatorisk skoledag for elevar i grunnskolen. I førebuingstida kan elevane samarbeide, hente informasjon og få rettleiing. Materiell til førebuinga blir berre publisert på nettet. For å kunne dra nytte av bilete og lenkjer bør skolane leggje til rette for at elevane kan arbeide med materiellet digitalt. Materiellet kan i alle høve òg skrivast ut som PDF-filer i A3- eller A4-format. Sentralt gitt skriftleg eksamen varer i 5 timar. Så langt det er mogleg, bør sentralt gitt eksamen vere IKT-basert. Men oppgåvene blir trykte og sende til skolen i tillegg til at dei blir tilgjengelege i PAS. 1.1 Førebuingsdelen Elevane får tilgang til førebuingsmateriellet ved hjelp av brukarnamn og passord kl. 13.00 dagen før førebuingsdagen. Førebuingsdelen er open under førebuingsdagen. Til eksamen er heile læreplanen til og med 10. trinn aktuell. Det inneber at elevane til eksamen kan prøvast i fleire og relevante delar av læreplanen enn det som kan lesast direkte ut av førebuingsdelen. Førebuinga skal medverke til å førebu elevane på eksamen, men ikkje vere så konkret at ho avslører eksamensoppgåvene. Elevane skal både lese, bearbeide og sortere ukjent stoff på førebuingsdagen. Tekstane i førebuingsdelen har eit overordna tema som igjen er ordna i to delar med lenkjer. Den første delen, Part A, gir elevane to alternativ å velje mellom, Part A1 og Part A2. Elevane skal arbeide med eitt av dei to alternativa i Part A. Elevane kan velje å fordjupe seg i begge alternativa dersom dei vil. Det er ikkje nødvendig for elevane å lese begge alternativa for å kunne svare på oppgåvene på eksamensdagen. Alle elevane skal arbeide med Part B. Eksamensrettleiing til sentralt gitt skriftleg eksamen i ENG0012 for elevar og vaksne 2013 Side 2 av 9
Oppgåvene er knytte opp mot temaet i førebuingsmateriellet. Elevane bør derfor i opplæringa trenast til å sjå dei moglegheitene ein førebuingsdel rommar, slik at dei kan møte eksamensoppgåver som koplar førebuingsdelen til kompetansemåla i læreplanen. Sensor må vere open for at elevane bruker sin samla tekstkompetanse som referanse i møte med nye tekstar på førebuingsdagen. 1.2 Eksamensoppgåvene Eksamensoppgåvene er utforma med utgangspunkt i kompetansemåla i læreplanen for faget. Eksamen har tre oppgåver, Task 1, Task 2 og Task 3. Alle elevane skal svare på Task 1 og Task 2. I Task 3 (longer answer) skal elevane velje å svare på éi av fire langsvaroppgåver. Elevane skal svare på engelsk. Alle oppgåvene er knytte til det førebuingsmateriellet elevane arbeidde med på førebuingsdagen. Oppgåveinstruksjonen er styrande for korleis sensor skal vurdere svaret, og det er derfor viktig at eleven svarer på alle delane av oppgåvebestillinga. 2. Hjelpemiddel til sentralt gitt eksamen Alle hjelpemiddel er tillatne, bortsett frå Internett og andre verktøy som kan brukast til kommunikasjon. For ENG0012 er heller ikkje omsetjingsprogram tillatne. Gjennom opplæringa i det enkelte faget skal elevane ha fått rettleiing i å vurdere kva for hjelpemiddel dei vil ha nytte av i arbeidet med å løyse ulike typar oppgåver. Det er eleven, gjerne i samråd med læraren, som finn fram til kva for hjelpemiddel som er formålstenlege. 3. Bruk av kjelder Dersom det er aktuelt for elevane å bruke kjelder i svaret, må dei førast opp på ein påliteleg måte. Det finst ulike måtar å føre opp kjelder på. Det er viktig at kjelder som blir brukte til eksamen, blir førte opp på ein slik måte at lesaren kan finne fram til dei. Eleven skal føre opp forfattar og fullstendig tittel på så vel lærebøker som andre tekstar. Dersom eleven bruker utskrift eller sitat frå nettsider, skal eleven føre opp nøyaktig nettadresse og nedlastingsdato. Dersom sensor mistenkjer at eit svar inneheld kopiert materiell utan kjeldetilvising, kan svaret sendast til plagiatkontroll. 4. Vurdering av eksamenssvar Læreplanane og forskrift til opplæringslova er grunndokument for vurderingsarbeidet. Forskrift til opplæringslova 3-25 og 4-18 slår fast følgjande: Eksamen skal organiserast slik at eleven/deltakaren eller privatisten kan få vist kompetansen sin i faget. Eksamenskarakteren skal fastsetjast på individuelt Eksamensrettleiing til sentralt gitt skriftleg eksamen i ENG0012 for elevar og vaksne 2013 Side 3 av 9
grunnlag og gi uttrykk for kompetansen til eleven/deltakaren eller privatisten slik den kjem fram på eksamen. Kompetanse er i denne samanhengen definert som evna til å møte ei kompleks utfordring eller utføre ein kompleks aktivitet eller ei kompleks oppgåve. 1 Eksamensoppgåvene blir utforma slik at dei prøver denne kompetansen. Grunnlaget for å vurdere den kompetansen elevane viser i eksamenssvaret, er kompetansemåla i læreplanen for fag. 2 Dei grunnleggjande ferdigheitene er integrerte i kompetansemåla i alle læreplanane for fag. Grunnleggjande ferdigheiter vil derfor kunne prøvast indirekte til sentralt gitt eksamen. Grunnleggjande ferdigheiter utgjer ikkje eit sjølvstendig vurderingsgrunnlag. Svaret til eleven blir vurdert av to eksterne sensorar, og dersom desse to er ueinige, avgjer ein oppmann, jf. 3-28 i forskrift til opplæringslova. 4.1 Sensorrettleiing Sensorrettleiingar blir i mange fag publiserte på eksamensdagen kl. 14.00 og inneheld tilleggsopplysningar for sensor i vurderingsarbeidet. Ein del opplysningar som tidlegare har vore publiserte i sensorrettleiinga i engelsk, er inkluderte i denne eksamensrettleiinga. Dette er gjort med bakgrunn i at sensor og elevar i størst mogleg utstrekning skal ha fått dei same opplysningane om korleis svaret skal vurderast, jf. forskrift til opplæringslova 3-1 eller 4-1: Det skal vere kjent for eleven, lærlingen og lærekandidaten/deltakaren kva som er måla for opplæringa og kva som blir vektlagt i vurderinga av hennar eller hans kompetanse. 4.2 Heilskapen Eleven blir bedt om å skrive to kortare og ein lengre tekst til eksamen. Kvar oppgåve prøver ulike kompetansemål innanfor ulike hovudområde i læreplanen. Sensor må finne fram til den samla kompetensen til eleven med utgangspunkt i dei oppgåvespesifikke krava og vurderingsmatrisen, og gi ei samla vurdering av den kompetansen eleven har vist på eksamen. Vurderinga skal basere seg på eit heilskapsinntrykk av den totale kompetansen til den enkelte eleven. Dersom eleven ikkje har svart på alle oppgåvene, må sensor vurdere det som det er svart på. På grunn av at oppgåvene prøver ulike kompetansemål frå heile læreplanen, vil ein elev som ikkje svarer på alle oppgåvene, i dei fleste tilfella ikkje få vist heilskapen av den kompetansen som oppgåvene opnar for. 4.3 Sjanger Dersom oppgåva ber om svar i ein bestemt sjanger, må sensor forvente å finne typiske trekk for sjangeren i oppgåvesvaret. Sensor skal samtidig vere open for at sjangrar er tøyelege kategoriar, og ikkje snevert definerte rammer for tekstane. 1 St.meld. nr. 30 (2003 2004) Kultur for læring. 2 Forskrift til opplæringslova 3-3 og 4-3. Eksamensrettleiing til sentralt gitt skriftleg eksamen i ENG0012 for elevar og vaksne 2013 Side 4 av 9
Eleven bør vise at han/ho har oppfatta oppgåvebestillinga, og at han/ho skriv ein tekst som held seg innanfor dei utfordringane oppgåvene presenterer. Dette inneber likevel ikkje at det ikkje er rom for variasjon innanfor dei rammene oppgåvene set. Sensor må derfor vere open for overraskande løysingar, som i både form og innhald kan skilje seg frå det ein gjennomsnittleg lesar ventar seg. 4.4 Innhald, tekstruktur og språk I eit godt svar kommuniserer teksten, det vil seie at han er tilpassa den kommunikasjonssituasjonen han skal fungere i. Dersom ein tekst skal kommunisere godt, må teksten ha eit relevant innhald, ein klar struktur og eit funksjonelt språk. Vurderinga av svara blir derfor gjord på grunnlag av den kompetansen eleven viser med omsyn til innhald, tekststruktur og språk. Det er balansen mellom dei enkelte delane, og ikkje enkeltdelar som skal vere avgjerende for vurderinga av svara. For å få eit førsteinntrykk av innhald, tekststruktur og språk bør sensor først vurdere eleven sin totale tekstproduksjon som heilskap før han blir vurdert som delar. Tekstforståing kan komme til uttrykk som direkte svar på oppgåver knytte til tekstutvalet, og/eller gjennom at eleven bruker denne forståinga i utforminga av sine eigne tekstar både når det gjeld innhald og tekststruktur. Det vil alltid vere diskusjon om kva som er alvorlege språkfeil i engelsk. Språket er i endring og har mange variantar. Sensor må vurdere om språket er med på å formidle innhaldet, eller om det kjem i vegen for det eleven ønskjer å gi uttrykk for. Sensor skal honorere elevar som prøver å strekkje seg fagleg gjennom bruken av språket. 4.5 Førehandssensur Formålet med ein førehandssensur er å støtte opp om den sentrale sensuren og sikre ein rettferdig sensur. Førehandssensuren i engelsk blir gjord av oppmenn som er erfarne sensorar frå hele landet. Dersom det viser seg at enkelte oppgåver blir oppfatta som vanskelege å vurdere, vil førehåndssensuren gi informasjon om dette. Førehandssensuren skal vere 3. og 4. juni, og resultatet blir publiset 4. juni kl. 14.00 på Utdanningsdirektoratets nettsider: www.udir.no. Føringane i førehandssensuren er retningsgivande for sensor. 5. Karakterar Forskrift til opplæringslova 3-4 og 4-4 har generelle karakterbeskrivingar for grunnopplæringa: a) Karakteren 6 uttrykkjer at eleven har framifrå kompetanse i faget. b) Karakteren 5 uttrykkjer at eleven har mykje god kompetanse i faget. c) Karakteren 4 uttrykkjer at eleven har god kompetanse i faget. d) Karakteren 3 uttrykkjer at eleven har nokså god kompetanse i faget. Eksamensrettleiing til sentralt gitt skriftleg eksamen i ENG0012 for elevar og vaksne 2013 Side 5 av 9
e) Karakteren 2 uttrykkjer at eleven har låg kompetanse i faget. f) Karakteren 1 uttrykkjer at eleven har svært låg kompetanse i faget. Kjenneteikna på måloppnåing i eksamensrettleiinga beskriv nærmare kva til dømes god kompetanse i faget vil seie til skriftleg eksamen. Berre heile karakterar skal brukast til eksamen. 6. Kjenneteikn på måloppnåing Vurderingsmatrisen på side 8 har beskrivingar av kjenneteikn på måloppnåing til sentralt gitt eksamen i engelsk etter 10. trinn. Beskrivingane skal medverke til ei felles forståing av krava til eksamen og til ei meir rettferdig vurdering. Vurderingsmatrisen beskriv kjenneteikn på måloppnåing innanfor tre nivå i høve til kompetansemåla. Dei beskriv nærmare kva til dømes «nokså god til god kompetanse» i faget vil seie for ein bestemt tekst på dette nivået. Oversikta over kjenneteikn i vurderingsmatrisen må ikkje oppfattast som uttømmande, og sensor må bruke rettleiingsmateriell og profesjonelt skjønn for å vurdere kompetansen slik han kjem fram i kvart enkelt svar. Til skriftleg eksamen kan eleven prøvast i kompetansemål til og med 10. trinn frå læreplanen i engelsk. Sensor skal bruke vurderingsmatrisen med kjenneteikn på måloppnåing i vurderinga av eksamen i engelsk etter 10. trinn, og sensor skal sjå etter kva kompetanse eleven viser, jf. beskrivingar av kompetanse i matrisen. Eleven skal til eksamen vise sluttkompetanse etter 10. trinn. Alt eleven leverer, skal vurderast som ein del av kompetansen til eleven. Kjenneteikna er til hjelp for sensor i å definere kvaliteten på svaret til eleven. Ved å bruke kjenneteikn på måloppnåing kan sensor danne seg eit bilete av kompetansen eleven viser. Kjenneteikn på måloppnåing for låg kompetanse (2) Eleven gir eit enkelt svar på bestillinga i oppgåva. Det inneber at oppgåvesvaret formidlar eit enkelt innhald, og at tekststrukturen er enkel både på avsnitts- og tekstnivå. Sensor kan hente ut eit innhald som er knytt til oppgåva. Språket er enkelt og kan vere prega av eleven sitt morsmål. Det kan føre til at språket kjem i vegen for det eleven ønskjer å formidle. Eit svar på dette nivået er prega av eit enkelt vokabular og rettskrivningsfeil. Karakteren 1 skal brukast i dei tilfella der oppgåvesvaret som heilskap viser svært låg kompetanse i faget. Kjenneteikn på måloppnåing for nokså god (3) - god kompetanse (4) Eit viktig kriterium for å avgjere om eit svar ligg på dette nivået, er knytt til i kva grad oppgåvesvaret kommuniserer. På dette nivået må sensor forvente at eleven kan skrive svar med ein viss grad av grunnstruktur og bruk av avsnitt som til en viss grad er tilpassa kommunikasjons- Eksamensrettleiing til sentralt gitt skriftleg eksamen i ENG0012 for elevar og vaksne 2013 Side 6 av 9
situasjonen. Oppgåvesvara formidlar ein bodskap med alt frå eit relativt enkelt innhald til eit innhald som er meir utfyllande. Ordforrådet er stort nok til å skrive tekstar om kjende tema, og eleven kan bruke ortografi og teiknsetjing med ein viss presisjon. Ordval og syntaks vil variere. Oppgåvesvaret kan innehalde ein del feil som forstyrrar kommunikasjonen. Elevar på dette nivået bruker kjelder på ein ansvarleg måte. Det vil seie at elevane bruker kjelder i nokon grad til å underbyggje og eksemplifisere innhaldet i eigen tekst. Når eleven bruker kjelder, er det rimeleg klart for lesaren kva som er kjelde, og kva som er teksten til eleven. Kjenneteikn på måloppnåing for mykje god (5) framifrå kompetanse (6) Eit svar på dette nivået har eit relevant innhald som er presentert på ein tydeleg måte. Teksten har ein formålstenleg struktur og ei inndeling i avsnitt som er tilpassa kommunikasjonssituasjonen. Oppgåvesvaret har ei logisk oppbygging som gjer at svaret har god flyt. Feil som ikkje bryt ned kommunikasjonen, skal ikkje åleine hindre teksten i å bli vurdert på dette nivået. Sensor bør vere open for elevar som vel utradisjonelle måtar å løyse oppgåver på. Somme elevar bruker verkemiddel i tekstproduksjonen som er avanserte, og som òg kan verke ukjende i høve til det sensor forventar. Elevar som har nådd eit høgt kompetansenivå, bør få utteljing for å løyse oppgåvene på ein sjølvstendig måte. Elevar på dette nivået bruker kjelder på ein kritisk og forsvarleg måte. Det vil seie at elevane bruker kjelder til å eksemplifisere eller utdjupe dei ulike delane av teksten, og at kjeldene flyt godt saman med det eleven ønskjer å formidle. Kjeldene er ein integrert del av eleven sin tekst slik at det er klart for sensor kva som er eigenprodusert, og kva som er kjelder. Sjå vurderingsmatrisen på neste side. Eksamensrettleiing til sentralt gitt skriftleg eksamen i ENG0012 for elevar og vaksne 2013 Side 7 av 9
Kultur, samfunn og litteratur Kjenneteikn på måloppnåing engelsk ENG0012 ved sentralt gitt skriftleg eksamen 2013 Karakter 1 2 Eleven kan: Innhald Lågare kompetanse enn nivå 2 svare på oppgåva på ein enkel måte skrive ein tekst der det kan hentast ut eit enkelt og delvis relevant innhald skrive om eit emne med enkel refleksjon 3-4 Eleven kan: svare på oppgåva, men ikkje nødvendigvis med eit fullstendig relevant innhald formidle ein bodskap skrive om eit emne med eit relativt enkelt innhald og med ein viss grad av sjølvstende 5-6 Eleven kan: besvare oppgåva på ein relevant måte presentere ein bodskap på ein sjølvstendig og tydeleg måte gjere rede for eit emne på ein utfyllande måte S k r i f t l e g k o m m u n i k a s j o n Tekststruktur Språk Lågare kompetanse enn nivå 2 Lågare kompetanse enn nivå 2 bruke innhald frå kjelder på ein enkel måte skrive ein enkel tekst med ein enkel struktur som kan relaterast til oppgåvebestillinga skrive ein enkel tekst som er lesbar skrive ein enkel tekst som har setningsstrukturar bruke eit svært enkelt ordforråd uttrykkje ei meining, sjølv om språket kan innehalde mange feil bruke enkel ortografi og teiknsetjing bruke enkel ortografi og teiknsetjing bruke innhald frå kjelder på en ansvarleg måte en viss grad av grunnstruktur og bruk av avsnitt som til ein viss grad er tilpassa kommunikasjonssituasjonen skrive ein samanhengjande tekst enkel tekstbinding bruke eit ordforråd som er stort nok til å skrive ein tekst om eit kjent tema i nokon grad bruke språkets grunnleggjande formverk i nokon grad variere setningsbygnaden bruke ortografi og teiknsetjing med noko presisjon bruke innhald frå ulike kjelder på ein kritisk og ansvarleg måte ein passande struktur og ein føremålstenleg bruk av avsnitt som er tilpassa kommunikasjonssituasjonen logisk oppbygging og god flyt en rimelig variert bruk av tekstbinding bruke eit ordforråd som er stort nok til å uttrykkje det meste om eit gitt tema bruke språkets grunnleggjande formverk med ein del presisjon variere setningsbygnaden bruke ortografi og teiknsetjing med ein del presisjon Karakteren 1 uttrykkjer at eleven viser lågare måloppnåing enn det som det er gjort greie for ovanfor. Eksamensrettleiing til sentralt gitt skriftleg eksamen i ENG0012 for elevar og vaksne 2013 Side 8 av 9
Schweigaards gate 15 Postboks 9359 Grønland 0135 OSLO Telefon 23 30 12 00 www.utdanningsdirektoratet.no