Forfall skal meldast til telefon eller e-post: Vararepresentantane møter kun etter nærare avtale.

Transkript

1 Kvinnherad kommune MØTEINNKALLING Utval Levekårskomiteen Møtedato Møtestad Kommunestyresalen, Rådhuset Møtestart 17:00 Forfall skal meldast til telefon eller e-post: Vararepresentantane møter kun etter nærare avtale. Kvinnherad kommune side 1

2 SAKLISTE Saksnr PS 2016/1 PS 2016/2 PS 2016/3 PS 2016/4 PS 2016/5 PS 2016/6 PS 2016/7 Innhald Etablering av meir enn 2 bueiningar i samme område Kommunalt asylmottak Barnehagane i Kvinnherad Status og utfordringar Vedtekter kommunale barnehagar Kommunal rettleiar ved mistanke om vald og overgrep mot barn og unge Kartlegging og verdsetting av friluftslivsområde Fastsetjing av planprogram - Kommunedelplan for kulturminne Kvinnherad kommune side 1

3 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2015/ Knut Bjørgvik Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2016/1 Levekårskomiteen Formannskapet Kommunestyret Etablering av meir enn 2 bueiningar i same område Innstilling frå rådmannen: 1. Vedtak i kommunestyret den om maksimalt 2 einingar på kvar stad, kan fråvikast. 2. Rådmann får fullmakt til kjøp av Bustad med meir enn 2 einingar på same lokasjon når det er fagleg forsvarleg. 3. Kjøp vert finansiert over investeringsbudsjett P 2076 Kjøp av bustad for vanskelegstilte. Tidlegare vedtak: Vedtak frå Kommunestyret den Kvinnherad kommune kjøper 4-6 småhusvære/leilegheiter årleg, ikkje fleire enn 2 på kvar stad. Kjøp skal vera i samråd med fagpersonell, og samla er målet 20 bu einingar over 5 år. 2. Investeringane må vera i tråd med budsjett. Sal av leilegheiter til leigebuar skal gjennomførast dersom leigetakar ynskjer dette. 3. Husbanken sine ordningar må nyttast så godt som mogleg, også langsiktige leigeavtalar kan nyttast. Saksutgreiing: Vurdering av kjøp kontra leige av lokale for vanskelegstilte og unge flyktningar i bufellesskap. Bakgrunn Kvinnherad kommune har i den siste tida, og vil i perioden fram til ombyggingsprosessen på Rosendalstunet er ferdig, ha behov for å plassera ferdigbehandla pasientar i eigna lokale med mogelegheit for heildøgns tilsyn Desse plassane er det naturleg å ha i nærleiken av dei eksisterande pleieintritusjonane, og da må plassar gjerast tilgjengelege ved å flytta bebuarar i nye eigna lokale. Desse må vera store nok til å forsvara døgnkontinuerleg drift, og i nærleiken til eksisterande Kvinnherad kommune side 1

4 verksemder slik at ein kan nytta kompetansen ein har, og dermed kan redusera behovet for nye tilsetjingar. Det er vedteke at kommunen skal ta imot 15 unge flyktningar. Til desse flyktningane har kommunen leigt ein bustad på Valen og kjøpt ein bustad i Uskedalen. Kvar av desse kan husa 5 unge flyktningar i bufellesskap saman med eit opphaldsrom for med-levar. Vi treng ein bustad i tillegg. Vi har funne Rosendal Motell der første høgda kan brukast til kommunal bustad til vanskelegstilte (5 stk) og andre høgda som veleigna for bufellesskap for unge flyktningar. Desse romma kan takast i bruk utan store ombyggingskostnader. Leige av 5-10 einingar i Rosendal Motell. Kvinnherad kommune har motteke tilbod om leige av 5-10 einingar i Grenda byggjet Rosendal. Samla leigekostnad for 5 einingar i 1. høgda vil ligga på kr pr, månad. Om ein skal leige alle 10 einingane vert totalsummen kr pr, månad. Då omfattar dette ei større bueining med 4 soverom. Det kjem og til kostnadar med straum og reinhald. Kvinnherad kommune kan forventa potensiell husleigeinntekt frå leigetakarar i storleiksorden ,- pr år. Differansen mellom leigesum og inntekter vert da: Beskriving kostnad leige Kostnad pr år. Utgåande Husleige 5 einingar 1. høgda Utgåande Husleige 5 einingar 2.høgda Reinhald 1.høgda Reinhald 2.høgda (utføres av Med-levar) 0.- Straum 1. høgda 5einingar Straum 2. høgda 5 einingar Driftskostnader vinter/sommar Beskriving inntekt Inngåande Husleige 10 einingar Samla årskostnad for leige av 10 einingar Kjøp av Rosendal Motell Rosendal Motell ligg no ute for sal med ein takst på kr Kvinnherad kommune kan vurdera og kjøpe huset for budsjettmidlar satt av i investeringspost Kjøp av bustad til vanskelegstilte. Ei slik investering kan gje rett til tilskot frå husbanken, men i dette tilfellet er kjøpesummen for låg og dei forventa leigeinntektene for høge til at eit slikt tilskot blir utløyst. Dette gjer ein total anskaffingskostnad på ,- i tillegg vil kommunen sitja på ein restverdi opp i mot anskaffingskostnadane. Slik at finanskostnadane berre vil bestå av renteelementet som i dette tilfellet er sett til 2,31% p.a.. Om ein legg til grunn at det vert auka låneopptak for heile investeringa utgjer dette finanskostnader på kr ,- pr år. Det må og leggjast inn kostnader til Forvaltning, drift og vedlikehald på ca pr år. Inntektspotensialet er kr pr bebuar i bufellesskap x 5 bebuarar gjer pr månad til saman pr år, og 5 einingar for vanskelegstilte x kr pr månad gjer pr månad og pr år. side 2 Kvinnherad kommune

5 Beskriving kostnad kjøp Kostnad pr år. Lån og rentekostnader Reinhald 1.høgda Reinhald 2.høgda (utføres av medlevarar) 0,- Straum 1. høgda 5einingar Straum 2. høgda 5 einingar FDV kostnader Driftskostnader vinter/sommar Beskriving inntekt Inngåande Husleige 5 einingar i bufellesskap Inngåande Husleige 5 einingar i sengepost ,- Samla årskostnad kjøp 10 einingar ,- Til dømes vil eit kjøp av Rosendal Motell eller annan konsentrert bustadmasse avvika frå kommunestyre vedtak av Desse kjøpa kan føra til at vi får meir enn 2 einingar for vanskelegstilte på ein stad. Ein vil og i framtida koma i situasjonar der kommunestyrevedtaket om maksimalt 2 einingar på kvar stad ikkje er fagleg eller økonomisk forsvarleg. Ein bør av dette leggja faglege omsyn til grunn når ein skal investera i bustadar i klynge. Kommentar frå Verksemd for Samfunnsutvikling Disponering av Rosendal Motell til bustad for vanskelegstilte og busetting av unge flyktningar er munnleg drøfta med Verksemd for Samfunnsutvikling og dei har følgande tilrådingar: Det er ønskjeleg at ny arealbruk vert avklara gjennom ein planprosess. Om tiltaka er omfattande vil det verta stilt krav om reguleringsplan. Om tiltaka ikkje er omfattande og konsekvensane er små rår vi til ein søknad om dispensasjon frå arealdelen til kommuneplan frå føremålet «Næring» til føremålet «Offentleg eller privat tenesteyting». Ved eit seinare høve kan evt. kommuneplanen endrast. I tillegg til bygningstekniske høve (funksjonalitet, brannkrav og liknande.) ser vi at trafikktryggleik, parkering, støy og opphaldsareal ute må løysast på ein god måte. Kvinnherad kommune side 3

6 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2015/ Gunn Tove Petterteig Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2016/2 Levekårskomiteen Formannskapet Kommunestyret Kommunalt asylmottak Innstilling frå rådmannen: Kvinnherad kommune opprettar ikkje asylmottak i kommunal regi. Når Hero Norge AS opprettar 120 pluss 30 plasser i Kvinnherad må dette vera nok. Saksutgreiing: I kommunestyremøtet 17 desember 2015 orienterte rådmannen om at Hero Norge AS hadde ute eit anbod på drift av asylmottaksplasser. Med dette som bakgrunn ba kommunestyret munnleg om at det blei utreia ei sak om kommunalt asylmottak. I same møtet i sak om å ta i mot fleire flyktningar, sa kommunestyre at dei ville venta med å vedta anmodingstalet for 2017 for å sjå om Hero Norge AS fekk anbodet om asylmottak. Dei politiske signala frå førre valperiode var ikkje å opprette kommunalt asylmottak. Difor er vi i dag ikkje klare for å gjera dette arbeidet enno. Det er viktig å få fram at kommunen ikkje har høve til å stoppa Hero Norge as i dette anbodet. Anbodet er på 3 år med mogeleghet for 3 år til. Denne opsjonen er det Utlendingsdirektoratet (UDI) som forlengar og kommunen har ikkje påvirkning på dette. Eventuelt kommunalt drivne asylmottak blir i tillegg til desse som Hero Norge AS eventuelt får tilslag på. Kommunen har vore i kontakt med UDI som seier at det er ikkje høve til å oppretta eit asylmottak før event. ny anbodskonkurranse. UDI har ikkje planar om nye anbod enno. 1. Spørsmålet blir då skal kommunen gå ut på eit anbod dersom UDI lyser ut etter fleire asylmottak? I tillfelle kor stort skal det vera? Og kva type mottak skal det vera: ordinære asylmottak, ankomstsenter, akuttplasser, plasser for einslege mindreårige asylsøkjarar? Her er mange å velja mellom. Kvinnherad kommune side 1

7 2. Det neste blir å utarbeida eit tilbod. Dette krev ressursar som truleg vil gå utover andre oppgåver kommunen har. 3. Plassering og husrom. Vi har tidlegare sagt at den beste plasseringa vil vera i Husnes området fordi her er vegen kort til skule, barnehage, helsesenter, tannlege m.m. Men vi har ikkje tilgjengelege husrom for asylmottak. Leigemarknaden for «tomme» bustadar er stram på Husnes så det mest naturlege vi då vera å leiga inn eit brakkebygg med kapasitet for det tal flyktningar ein ser for seg. Når Hero Norge AS også skal driva mottak på Husnes blir det stort press på Husnes området dersom brakkebygget skulle plasserast her. Rosendal er det området som då peikar seg ut etter Husnes, som nest best eigna. Konklusjon Kvinnherad kommune har nok med eit asylmottak. Økonomien vil truleg vera god i å driva eit eige mottak, men det vil vi ikkje vita sikkert før vi har gitt eit anbod. Kommunen manglar per i dag kompetanse på å gje anbod, oppretta flyktningmottak og har heller ikkje ståande husrom for føremålet. Økonomisk konsekvens: Økonomien er basert på anbod. Dvs at kommunen må sjølv levera eit anbod for å kunna vera med i konkurransen. Noko av dei økonomiske verkemidla til staten er å finna på desse sidene: Miljømessig konsekvens: Vedlegg: side 2 Kvinnherad kommune

8 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2015/ Astri Måkestad Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2016/3 Levekårskomiteen Barnehagane i Kvinnherad Status og utfordringar Innstilling frå rådmannen: Levekårskomiteen tek informasjon om barnehagane til orientering. Saksutgreiing: Rådmannen ser det som viktig å gje Levekårskomiteen informasjon om barnehagane i Kvinnherad. Orienteringa vert gjeve i fleire omgangar: 1. Barnehagetilbodet i Kvinnherad a. Tal og fakta b. Økonomi 2. Barnehagane i Kvinnherad. Kvalitet og utvikling 1. BARNEHAGETILBODET I KVINNHERAD a. Tal og fakta Pr er det 18 barnehagar i Kvinnherad. 13 barnehagar er kommunale og 5 private. Det er barnehagetilbod i 16 bygder. Barnehagane gjev til tilbod 40 % %. Storparten av barna 100 % plass. 11 kommunale barnehagar er organiserte i oppvekstsenter. Myrane barnehage og Undarheim barnehage er under felles leiing i Husnes barnehagesenter. Grunna lågt barnetal er Varaldsøy og Fjelberg organiserte som familiebarnehagar. Frå 1.februar er det berre eitt barn att i Fjelberg barnehage, og den vil derfor ikkje lenger vera i drift. Rett til barnehageplass Rett til barnehageplass vart innført frå Rett til plass gjeld i samband med oppstart av nytt barnehageår i august. Det må vera søkt plass innan fristen 15.februar, og barnet må fylla eitt år innan utgangen av august det året det er søkt barnehageplass. I fylgje Lov om barnehagar gjeld retten i den kommunen der barnet er busett. Kunnskapsdepartementet har sendt ut høyringsnotat med framlegg om at barn som er født i september og oktober får rett til barnehageplass frå den månaden dei fyller 3 år. Høyringsfrist er 23.februar. Truleg vert framlegget vedteke. Kvinnherad kommune side 1

9 Dekningsgrad Barn i barnehage pr Dekningsgrad * år Kvinnherad 661 Kommunale: % Private: 293 Landet 90,2 % Hordaland 91,1 % * Dekningsgrad er tal barn i barnehage i prosent av folkemengda i tilsvarande aldersgruppe. Kommunale og private barnehagar samarbeider om opptaket, jf. barnehagelova 12. Alle med rett, har fått plass eller tilbod om plass. Dei som ev. ikkje får innvilga 1. eller 2. prioritet, har rett til å klaga på vedtak om plass, men kommunen har ikkje motteke klage etter nasjonal ordning om rett til plass vart innført i Venteliste til barnehageplass Per er det 35 barn på ventelista har plass, men søkjer anna tilbod (barnehage eller opphald) - 23 har ikkje plass. Desse har søkt etter hovudopptaket 2015/2016 og har såleis ikkje rett til plass. 19 søkjer plass i løpet av vårhalvåret. Resten er aktuelle frå nytt opptaksår 16/17 Det er bygt store private barnehagar i Rosendal og på Valen. Om det vert vedteke at barn som er født i september og oktober har rett til plass frå den månaden dei fyller eitt år, er det all grunn til å tru at kommunen kan stetta lovkrav om nok barnehageplassar. Ledig kapasitet Barnehagar i utkantstrok klarar ikkje å fylla opp plassane. Per er det noko ledig kapasitet i kommunale barnehagar i Ølve, Hauge, Åkra og Fjelberg og i private barnehagar i Rosendal, Valen og Dønhaug. Grunna lågt barnetal er Varaldsøy og Fjelberg frå august 2015 organiserte som familiebarnehagar. Frå 1.februar 2016 er det berre eitt barn att i Fjelberg barnehage, og den vil ikkje lenger vera i drift. Felles for alle barnehagane er at foreldre har trong for barnetilsyn prega av kvalitet, og barn har behov for å vera i lag med andre barn. Fleirkulturelt samfunn Pr er det registrert 35 barn med anna morsmål enn norsk, samisk, svensk, dansk eller engelsk i barnehagane. side 2 Kvinnherad kommune

10 Tilsette tal og utdanning Rapportering pr Kvinnherad - samla Kommunale Private Tal på tilsette samla Årsverk samla 171,43 101,32 70,11 Årsverk knytt til barn med særlege behov 11,61 6,9 4,71 Pedagogiske leiarar årsverk 62 36,9 25,1 Dispensasjon frå utdanning som ped.leiar 0,4 årsverk (inkl. i talet over) årsverk Barne- og ungdomsarbeidarar årsverk 32,99 23,44 9,55 Assistentar årsverk 43,86 21,66 22,2 Menn i barnehage: 2 styrarar 4 assistentar Merkantil (inkl. i årsverk): 1,40 1 0,4 Lærlingar inkl. i årsverk b. Økonomi Finansiering av private barnehagar Barnehagelova gjev private barnehagar rett til likeverdig handsaming når det gjeld offentlege tilskot. Grunnlaget for utrekning av driftstilskot til private barnehagar er kommunerekneskap frå to år før tilskotsåret. Kvinnherad kommune sine kostnader til barnehagedrift er høge, og kommunale tilskotssatsar ligg derfor over nasjonale satsar. Nasjonale satsar kan nyttast av kommunar som berre har private barnehagar. Driftstilskot Nasjonale satsar Kommunale satsar Barn under 3 år Kr Kr Barn over 3 år Kr Kr I tillegg har dei private barnehagane rett på kapitaltilskot. Nasjonale satsar per heiltidsplass ut frå barnehagebyggets byggjeår dannar grunnlaget for kapitaltilskot. Kapitaltilskot Byggjeår Tilskotssats per plass Barnehagar Til og med 2007 Kr Dønhaug Handeland Espira Halsnøy Kloster Kr Rosendal Kr Valen Kr Barnehagelokale uteområde Kommunale barnehagar ber preg av år med lite ressursar til oppgradering og nyinvestering. Bygga er gamle, og det er naudsynt med omfattande vedlikehald av uteområde, bygg, inventar/utstyr. Sunde, Myrane og Undarheim barnehagar har ikkje arbeidsrom der pedagogiske leiarar kan utføra oppgåver som er lagt til førebuing og etterarbeid. Foreldrebetaling Frå 1.mai 2015 vart det innført nasjonal ordning med reduksjon i barnehagebetaling. Ingen hushald skal betala meir enn 6 % av inntekta si for ein barnehageplass. Det er også innført gratis kjernetid 20 t/v for 4 og 5-åringar og barn med utsett skulestart som bur i hushald med låg inntekt. Hushald med person- og kapitalinntekt under kr kan søkja om gratis kjernetid. I Kvinnerad er det så langt innvilga redusert betaling for 24 barn. Dette utgjer årleg om lag kr i reduserte inntekter. Kvinnherad kommune side 3

11 Økonomisk konsekvens: Miljømessig konsekvens: Vedlegg: side 4 Kvinnherad kommune

12 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2015/ Astri Måkestad Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2016/4 Levekårskomiteen Formannskapet Kommunestyret Vedtekter - Kvinnherad kommune sine barnehagar Innstilling frå rådmannen: Rådmannen tilrår at vedtekter for dei kommunale barnehagane vert godkjente slik dei ligg føre. Vedlegg nr. 1 Saksutgreiing: Bakgrunn I tråd med Lov om barnehager 7 fjerde ledd, fastset Kvinnherad kommune som barnehageeigar vedtekter for kommunale barnehagar. Gjeldande vedtekter til kommunale barnehagar er laga ut frå felles mal, men innhald varierer ut frå opningstider, tilbod, ferie mm. Med noverande praksis må kvar barnehage sine vedtekter handsamast politisk om det skal gjerast endringar. Det er tidkrevjande, og det kan verta gløymt å gjera naudsynte justeringar som fylgje av t.d. lovendring. Gjeldande vedtekter opnar for ordningar som er kostbare for kommunen. Rådmannen vil med framlegg til endra vedtekter for dei kommunale barnehagane sikra at vedtektene er i tråd med lovkrav. Det er også ei målsetjing om at drift av dei kommunale barnehagane skal bli meir økonomisk effektive, samstundes som ein opprettheld eit godt barnehagetilbod. Høyring Framlegg til vedtekter har vore ute til høyring. Vedlegg nr.2. Høyringsinstansar Barnehagane: foreldreråd, samarbeidsutval og styrar TTBU Utdanningsforbundet og Fagforbundet Det kom inn 17 tilbakemeldingar. Vedlegg nr.3. Vurdering i høve til høyringsuttalar. Vedlegg nr.4 Kvinnherad kommune side 1

13 Vurdering Rådmannen tilrår at det vert felles vedtekter for kommunale barnehagar, der lokala tilpassingar er lagt inn under dei ulike punkta. Administrativt nivå vil til ei kvar tid ha ansvar for at vedtektene er oppdaterte i høve til lovverk. Andre endringar skal handsamast politisk. I tillegg til å sikra at vedtektene er i tråd med barnehagelov m/forskrifter, føreslår rådmannen fylgjande endringar i høve til gjeldande vedtekter: Kommunen gjev tilbod om 80 og 100 % plass ved nytt opptak Barnehagane er stengt julaftan og nyttårsaftan Barnehagar som no har heilårsope, stengjer to veker kvar sommar Barnehagar med tre-fem plassar blir gjort om til familiebarnehagar med opningstid inntil 6 timar dagleg. Er det færre enn tre barn, vert barnehagen lagt ned Retningslinjer for opptak vert endra slik at søkjarar vert sett på venteliste etter fødselsdato Økonomisk konsekvens: Innsparing inntil kr Omfang av innsparinga vil vera avhengig av kor mange barn som har 80 % eller 100 % plass. Miljømessig konsekvens: Ingen Vedlegg: 1. Framlegg til vedtekter revidert etter høyring 2. Vedtekter sendt ut på høyring 3. Høyringsuttalar 4. Vurdering i høve til høyringsuttalar side 2 Kvinnherad kommune

14 Side 1 Rådmannen - Samfunnsutvikling Vår ref: 2015/ Dato: VEDTEKTER Kvinnherad kommune sine barnehagar 1. EIGARTILHØVE Kvinnherad kommune er ansvarleg for drifta av dei barnehagane som er omfatta av desse vedtektene. Barnehagane er administrativt knytt til rådmannen. Dagleg ansvar for drifta er delegert til barnehagestyrar. 2. FØREMÅL Barnehagane skal drivast i samsvar med barnehagelova med tilhøyrande forskrifter og retningslinjer, kommunale vedtak og årsplan for den einskilde barnehagen. 3. LEIKE- OG OPPHALDSAREAL Norm for netto leike- og opphaldsareal er 4 m² per barn i alderen 3-6 år og 5,4 m² per barn i alderen 0 3 år. Inkludert i omgrepet netto leike- og opphaldsareal er opphaldsrom, garderobe for barn, leikerom og terapirom. Utearealet bør vera om lag seks gonger så stort som leike- og opphaldsarealet inne. 4. DRIFTSFORM Kommunale barnehagar gjev tilbod om heildagsplass 80 % og 100 % for barn i alderen 0 6 år. Barnehage med tre til fem plassar, blir gjort om til familiebarnehage. Barnehage med færre enn tre barn, vert ikkje oppretthalde. 5. BARNEHAGEÅR Barnehageåret er frå og med 15.august til og med 14.august. 6. OPNINGSTID Heildagsbarnehagar har opningstid inntil 10 timar dagleg. Familiebarnehagar har opningstid inntil 6 timar dagleg. Klokkeslett vert avgjort av styrar etter samråd med samarbeidsutvalet. Barnehagane er stengt helge- og høgtidsdagar, samt jul- og nyttårsaftan. Onsdag før skjærtorsdag stengjer barnehagane kl.12. Barnehagane har avtalefesta 37,5 timar/5 dagar i året til planlegging, jf. barnehage- og skuleruta. Barnehagane er då stengt. 7. FERIE Barna skal ha minimum 4 veker ferie i løpet av året, og 3 av desse må vera samanhengjande mellom og Barnehagane har ulike ordningar med ferie: Følgjer skuleruta: Fjelberg Varaldsøy Åkra Stengt fire veker i juli: Hauge Hatlestrand Ølve Mauranger Stengt to veker mellom og 15.08: Omvikdalen Uskedalen Bringedalsbygda Sunde Undarheim Myrane. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

15 Side 2 Innan november kvart år skal styrar i samråd med FAU avgjera kva veker barnehagen skal vera stengt. Foreldre må innan 15.mars gje skriftleg melding om barnet sin sommarferie. 8. SAMARBEIDSUTVAL Kvar barnehage skal ha eit samarbeidsutval, jf. barnehagelova 4. Samarbeidsutvalet er eit rådgjevande, kontaktskapande og samordnande organ. Samarbeidsutvalet/SU skal vera sett saman av foreldre/føresette og tilsette slik at kvar gruppe er likt representert. SU konstituerer seg sjølv. Utvalet har til vanleg 2 representantar for foreldra og 2 representantar for dei tilsette. Kommunen som eigar har 1 representant. Små barnehagar kan ha 1 representant for foreldre og 1 representant for tilsette. Barnehage som er organisert i eining under oppvekstsenter, kan ha samarbeidsutval i lag med skulen, jf. barnehagelova 5 og opplæringslova 11. Utvalet har 2 representantar for foreldra, 2 representantar for tilsette, 2 representantar for elevar og rektor/styrar. Kommunen som eigar skal ha 1 representant i utvalet. Foreldre og tilsette sine representantar vert valde for barnehageåret. Kommunen sin representant vert vald for den kommunale valperioden. Barnehagestyrar er sekretær for samarbeidsutvalet, med møte,- tale- og forslagsrett. Medlemmene har teieplikt etter forvaltningslova FORELDRERÅD Kvar barnehage skal ha eit foreldreråd, jf. barnehagelova 4. Foreldrerådet omfattar foreldre/føresette til alle barn i barnehagen. Dei kan velja eit arbeidsutval/au, som gjerne kan vera identisk med foreldrerepresentantar i samarbeidsutvalet. Foreldrerådet skal fremja felles interesser og bidra til at samarbeidet mellom foreldregruppa og barnehagen skapar eit godt barnehagemiljø. 10. FORELDREBETALING Kvinnherad kommunestyre fastset satsar for foreldrebetaling og betaling for måltid. Satsar ligg på maksimalpris som er fastsett av regjeringa. Det er betaling for 11 månader. Juli er betalingsfri Oppstart før 15.august: full månadsbetaling Oppstart etter 15.august: ½ månadsbetaling Barnehagar som har vedtektsfesta at dei følgjer skuleruta, har redusert betaling: fråtrekk for 3 veker fordelt over året og ½ månadsbetaling i august og juni Barnehagar som vert stengt grunna uventa hendingar eller streik: det vert gjeve avkorting frå 1.dag, slik at ingen betalar for dagar då tilbodet er stengt Moderasjonsordningar Kvinnherad kommune har ordningar med moderasjon i foreldrebetaling for barnehageplass: 30 % søskenmoderasjon for 2.barn og 50 % moderasjon for 3. eller fleire barn Redusert betaling: ingen hushald skal betala meir enn 6 % av skattepliktig inntekt for barnehageplass. Søknadsbasert Gratis kjernetid for 4- og 5-åringar og barn med utsett skulestart. Gjeld hushald med inntektsgrense fastsett av regjeringa. Søknadsbasert Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

16 Side BARNEHAGEOPPTAK Kvinnherad kommune har samordna opptak for kommunale og private barnehagar. Kvinnherad kommune har eitt hovudopptak for barnehageplass med oppstart 15.august. Om det er ledig kapasitet, tilbyr barnehagane plass utanom hovudopptaket. Søkjarar vert sett på venteliste etter fødselsdato. Søknad om endra barnehageplass: frist 1.februar Søknad om ny barnehageplass/hovudopptak: frist 15.februar RETNINGSLINJER FOR OPPTAK KOMMUNALE BARNEHAGAR Opptakskrets Barn busett i Kvinnherad kommune har rett til barnehageplass i kommunen dersom det er søkt om plass innan frist for hovudopptak og barnet har fylt eitt år innan utgangen av august same år. Opptaksperiode Barnet får behalda plassen til det byrjar på skulen eller til plassen vert sagt opp. Generelt For barn med lovfesta rett til barnehageplass etter barnehagelova 13, er det inga nedre aldersgrense for barnehageplass. Barn som har rett til prioritet etter 13, har førerett til barnehageplass før barn som har rett til barnehageplass etter 12 a. Ved opptak blir det teke omsyn til samansetjinga av barnegruppa og dei fysiske tilhøva i barnehagen. Prioritet ved opptak 1. Barn med nedsett funksjonsevne, jf. barnehagelova 13 Krav til dokumentasjon: skriftleg sakkunnig uttale frå t.d. PP-tenesta, lege Barn som det er fatta vedtak om etter lov om barnevernstenester 4-12 og 4-4 andre og fjerde ledd, jf. barnehagelova 13 Krav til dokumentasjon: skriftleg vedtak frå barnevernstenesta 2. Barn med rett til barnehageplass, jf. barnehagelova 12 a Barn som er busett i Kvinnherad kommune og som fyller eit år innan utgangen av august det året det vert søkt barnehageplass, har rett til plass frå august. Føresetnad er at det er søkt innan utlyst frist 3. Barn eller familiar med sosiale, medisinske, kulturelle eller pedagogiske problem, der barnehage kan vera til hjelp for barnet. 12. PERMISJON FRÅ BARNEHAGEPLASS Søknad om permisjon frå barnehageplass skal sendast til Kvinnherad kommune. Om søknaden vert innvilga, vil normalt vera avhengig om barnehagen klarer å fylla opp plassen som blir ledig. Barnet må ha byrja i barnehagen for at det kan bli aktuelt med permisjon. Vedtak i søknad om permisjon er eit enkeltvedtak etter forvaltningslova, og søkjar har klagerett. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

17 Side OPPSEIING AV BARNEHAGEPLASS Kommunale barnehagar har gjensidig oppseiingsfrist på 1 månad. Oppseiinga skal vera skriftleg. Oppseiingstid vert rekna frå den 1. i komande månad etter oppseiing. Det vert fakturert for oppseiingsmånaden. 14. TILSYN - INTERNKONTROLL Kvinnherad kommune fører tilsyn med barnehagane etter barnehagelova 16. Barnehagane skal retta seg etter krav som er fastsette i Forskrift om miljøretta helsevern i barnehager og skoler. Kvar barnehage skal ha internkontrollsystem som dokumenterer at helse, miljø og tryggleik er ivareteke. 15. HELSE og FORSIKRING Før barnet byrjar i barnehagen, skal det leggjast fram erklæring om barnet si helse. Dersom barnet har møtt til ordinære undersøkingar på helsestasjon, kan slik erklæring gjevast av barnets føresette, jf. barnehagelova 23. Kvinnherad kommune har ansvars- og ulykkesforsikring i den tida barnet er i barnehagen, på veg til og frå barnehagen, og med utflukter i barnehagen si regi. 16. TEIEPLIKT Tilsette i barnehagane og administrasjonen har teieplikt i høve opplysningar som dei i kraft av stillinga vert kjende med, jf. barnehagelova OPPLYSNINGSPLIKT Tilsette i barnehagane har opplysningsplikt til sosialtenesta og den kommunale helse- og omsorgstenesta. Opplysningar kan berre gjevast etter samtykke frå føresette eller så langt opplysningane kan gjevast utan å bryta teieplikta. Tilsette har, utan å vera hindra av teieplikta, opplysningsplikt til barnevernstenesta, jf. barnehagelova POLITIATTEST Dei som arbeider i barnehage, skal leggja fram politiattest, jf. barnehagelova ENDRING AV VEDTEKTENE Kvinnherad kommune som barnehageeigar skal fastsetja vedtekter for kommunale barnehagar. Endringar i vedtektene skal gjerast av kommunestyret. Utfyllande informasjon: Kvinnherad kommune Retningslinjer og informasjon om barnehagetilbodet Vedtektene er godkjent av Kvinnherad kommunestyre.. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

18 Side 1 Rådmannen - Samfunnsutvikling Vår ref: 2015/ Dato: Til: Frå: høyringsinstansar Astri Måkestad Høyring - Vedtekter kommunale barnehagar. Vedtekter for kommunale barnehagar skal reviderast. KRAV TIL VEDTEKTER Lov om barnehager 7 Barnehageeierens ansvar: Vedtektene skal gi opplysninger som er av betydning for foreldrene/de foresattes forhold til barnehagen, herunder a. eierforhold b. formål, jf. 1 og 1a c. opptakskriterier d. antall medlemmer i samarbeidsutvalget e. barnehagens åpningstid Merknad til lova ( ) Listen er ikke uttømmende. Framlegg til endringar i vedtektene til barnehagane vert sendt høyring før saka skal går vidare til politisk handsaming, jf. Lov om barnehager 4: Barnehageeieren skal sørge for at saker av viktighet forelegges foreldrerådet og samarbeidsutvalget. Høyringsinstansar: Barnehagane: foreldreråd, samarbeidsutval og styrar TTBU Utdanningsforbundet og Fagforbundet Tilbakemelding på høyringa: Kvinnherad kommune v/rådgjevar for barnehage Astri Måkestad Rosendalsvegen Rosendal Kommunale verksemder kan gje tilbakemelding i ephorte sak 2015/2563 astri.maakestad@kvinnherad.kommune.no Frist for tilbakemelding: 20.oktober 2015 Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

19 Side 2 BAKGRUNN FOR FRAMLEGG TIL ENDRA/FELLES VEDTEKTER KOMMUNALE BARNEHAGAR Det er barnehageeigar som fastset vedtektene til barnehagane, jf. Lov om barnehager 7 fjerde ledd. Kvinnherad kommune har til no hatt ein praksis med at kvar barnehage har sine vedtekter, laga ut frå felles kommunal mal. Mange kommunar har felles vedtekter for sine barnehagar. Kvinnherad kommune har 13 barnehagar som er ulike i driftsform. Dei nye vedtektene skal ta omsyn til dette. I tillegg til å sikra at vedtektene er i tråd med barnehagelov m/ forskrifter, ynskjer rådmannen at det blir vurdert om endra opningstider og ferieavvikling kan føra til innsparing på drifta. ENDRINGAR FRAMLEGG 1. Felles vedtekter for dei kommunale barnehagane. Dette sikrar enklare sakshandsaming om det skal gjerast endringar. Det sikrar også likeverdig/likt tilbod i kommunale barnehagar. Vedtektene skal til ei kvar tid vera oppdaterte og i samsvar med gjeldande lovverk. 2. Opplysningar/informasjon. Gjeldande vedtekter har i stor grad synt til «Retningslinjer og informasjon om barnehagetilbodet». Kommunale vedtekter bør ha fullverdig omtale av det som er relevant for foreldre/føresette. Vedtekter skal gjevast ut ved tildeling av plass, og då sikrar ein at alle føresette har fått naudsynt informasjon om kva dei svarar ja eller nei til. 3. Driftsform pkt. 6. Framlegg: kommunale barnehagar skal gje tilbod om plass 80 % eller 100 %. I praksis tilseier dette plass fire eller fem dagar i veka. Dette er ei innskrenking av val i høve til gjeldande vedtekter, der minste tilbod er plass to dagar. Dagens praksis medfører at det vert ein del «einskilddagar» som barnehagane ikkje får fylt opp. Dette tilseier tapte inntekter. Søknader viser at dei fleste ynskjer plass fire eller fem dagar, og pedagogisk meiner vi at det er betre med slikt tilbod. Røynsler er at barna trivst best i barnehagen når det ikkje er mange dagar mellom kvar gong dei skal møta andre barn og vaksne. Med ny ordning med redusert betaling for foreldre med låg inntekt, er ikkje økonomi lenger eit argument for å ha barnehageplass t.d. to dagar. Det er framlegg om at ordning med halvdagstilbod i ein heildagsbarnehage, som Fjelberg, Åkra og Hatlestrand har, fell vekk. Skilnad i betaling mellom plass halvdag og heildag er kr. 361 pr. månad. Halvdagstilbod på 6 ¼ time har vist at barnehagen må ha same bemanning som i ein heildagsbarnehage. Dette er ikkje rett bruk av kommunale ressursar. Barnehagar med tre til fem plassar blir gjort om til familiebarnehage med opningstid inntil 6 timar dagleg. Familiebarnehage har redusert krav til pedagogisk bemanning, og dette vert rimelegare for kommunen å drifta enn ein ordinær barnehage. Er det mindre enn tre barn, vert barnehagen lagt ned. Så små barnehagar stettar ikkje barns behov for å vera del av eit sosialt og pedagogisk fellesskap. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

20 Side 3 Opningstider pkt. 7 Barnehagane har i dag ulike opningstider. Årsak er arbeidsplassar i nærmiljøet, reisetid til studieplassar mm. I 2007 vart det utvida opningstid i dei fleste barnehagane, utan at det vart tilført ekstra personalressursar. Dette har ført til at det er færre timar på dagen der det er tre tilsette på avdelingane. Barnehagetilsette har påpeika at dette gjev til eit dårlegare tilbod til barna. Framlegg: heildagsbarnehagane kan ha ope inntil 9 ½ t. dagleg. For somme barnehagar er dette ei innskrenking på ¼ time. Innafor ramma på 9 ½ t kan styrar i lag med samarbeidsutvalet avgjera kva tid barnehagen opnar/stengjer. Andre framlegg: - barnehagane er stengt på julaftan og nyttårsaftan. Røynsler tilseier at behov for barnehageplass er tilnærma fråverande desse dagane. - nedre grense på seks barn for å halda ope i romjula og i påskeveka. Barnehagane skal driftast på ein god måte både pedagogisk og økonomisk. Praksis i dag, er at barnehagane har ope om det er eitt barn som treng plass. Lang opningstid tilseier at det må vera meir enn ein tilsett på jobb, og det er dårleg forvaltning av ressursane, både økonomisk og pedagogisk. 4. Ferie pkt. 8 Ulike ferieordningar vart prøvd ut sommaren 2013 og Føremålet var å spara pengar. Ut frå røynsler den gongen avgjorde kommunestyret at prøveordning med samanslåing av barnehagar ikkje skulle halda fram. Tilbakemeldingar frå nokre foreldreråd og samarbeidsutval i 2013 og 2014 var at det var betre å ha barnehagane stengt to eller fire veker enn samanslåing av drift i fire sommarveker. Framlegg: Det er tilrådd at barnehagar som i dag har heilårsope, får ny ordning med to veker stengt i juli. Dette er sett opp til å vera veke 30 og 31, der det ut frå røynsle er minst trong for barnehageplass. Nokre barnehagar har alt vedtektsfesta fire veker stenging om sommaren, og for dei er det tilrådd at gjeldande ordning held fram. Barna skal ha minst tre veker ferie, og ei veke må avviklast med i samband med dei vekene som barnehagen er stengt i juli. På denne måten vil ein få «tetta» barnas ferie, og det vil bli lettare å avvikla tilsette sin ferie. Dette skal spara kommunen for pengar til ferievikarar. Ordninga med nedre grense på tal barn for å halda ope (jf. førre punkt), gjeld også for sommarvekene. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

21 Side 4 FRAMLEGG TIL REVIDERTE VEDTEKTER FOR KOMMUNALE BARNEHAGAR OPPSUMMERING Pkt Pkt Pkt. 6 Driftsform Endring Ingen formelle endringar. Utdjuping av det som før berre var omtala i Retningslinjer og informasjon om barnehagetilbodet Nytt. Viktig med relevant informasjon til foreldre og andre Barnehageplass 80 % 100 %, mot tidlegare 40 % %. Halvdagstilbod i heildagsbarnehagar fell vekk Barnehagar med tre-fem plassar blir gjort om til familiebarnehage med opningstid inntil 6 t/dg. Er det mindre enn tre barn, vert barnehagen lagt ned. Pkt. 7 Opningstider Endra for nokre barnehagar. Avgrensa opningstida til 9 ½ time for heildagsbarnehagane. Lokalt sjølvstyre med klokkeslett Nedre grense for å halda barnehagen open i romjula og påskeveka: 6 barn Tilleggsmerknad ev. innsparing Betre utnytting av kapasitet og auka inntekter. Døme: ledig plass to dagar på ei avdeling utgjer årleg inntektstap på kr Har ein barnehage fire avdelingar, der kvar har to «tomme dagar», utgjer dette årleg kr Samla sett for alle barnehagane, kan dette medføra store inntektstap for kommunen. Liten skilnad i pris på halvdag og heildag. For plass 5 dg: kr.361 pr.mnd. Opningstider og gruppesamansetnad elles, gjer at barnehagane må ha standardbemanning på 3 vaksne (18 barn over tre år/9 barn under tre år). Familiebarnehage: ein tilsett inntil fem plassar (om alle barna er over 3 år). Barnehagen vil vera knytt opp til ordinær barnehage, og styrar vil ha rettleiing/oppfølging av assistent i fam. Reduserte lønsutgifter. Tal frå Varaldsøy der det vert vurdert å endra drift frå familiebarnehage til ordinær heildagsbarnehage med seks plassar: auka lønsutgifter kr Fleire timar på dagen der det er to eller tre tilsette med barna. Betre pedagogisk tilbod. Betre pedagogisk tilbod. Betre utnyttig av ressursar. Høve til å avvikla avspasering og restferie Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

22 Side 5 Endring Tilleggsmerknad ev. innsparing Pkt. 8 Ferie Endra for dei barnehagane som har heilårsope: stengt veke 30/31. Lettare å administrera barnas og tilsette si ferieavvikling. Målet er å avvikla all ferie utan bruk av vikarar. Potensiell innsparing: - budsjett `15: kr forbruk pr : kr Nedre grense for å halda barnehagen open: 6 barn Jf. pkt. 7 Kopi til: Anne Sofie Bjelland Kjeka Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50 Side 1 Rådmannen - Samfunnsutvikling Vår ref: 2015/ Dato: Vedtekter kommunale barnehagar høyringsuttalar og vurdering Pkt. 6 Driftsform 1. Tilbod om barnehageplass 80 % % (mot tidlegare 40 % %) Høyringsuttalar: 1. Støttar framlegget - Styrarar Bringedalsbygda barnehage, Sunde barnehage, Undarheim barnehage, Myrane barnehage - FAU Bringedalsbygda barnehage, Uskedalen oppvekstsenter, Husnes barnehagesenter - SU Sunde oppvekstsenter og Bringedalsbygda oppvekstsenter - Tillitsvalde i Fagforbundet og Utdanningsforbundet i Bringedalsbygda barnehage 2. Støttar ikkje framlegget - FAU Omvikdalen barnehage: Grunngjeving i framlegget er for tynn. Med høve til plass 40 % - 60 % vil fleire familiar/barn kunna gjera seg nytte av barnehagetilbodet. Betre utnytting av ressursar - FAU Mauranger barnehage: Framlegget har ikkje teke omsyn til kontantstøtte. 40 % plass er særleg aktuelt for foreldre som ynskjer å gjera seg nytte av kontantstøtte, der grense for støtte er plass inntil 19 t/v 3. Merknader elles: - SU og FAU Åkra barnehage: Det er viktig at utkantstrøk har likeverdig tilbod som dei andre barnehagane. Det bør vera unntak i vedtekter/driftsform i visse høve (t.d. små barnehagar i utkantstrok) Vurdering: Dei kommunal barnehagane gjev i dag tilbod til 361 barn. Behovet for redusert plass er liten. Fordeling: Barnehagetilbod Foreldrebetaling pr. mnd. 40 % plass 0 barn Kr % plass 22 barn Kr % plass 41 barn Kr % plass 298 barn Kr Det er kostnadskrevjande for kommunen som barnehageeigar å tilby reduserte plassar: Dagens praksis medfører at det vert «einskilddagar» som barnehagane ikkje får fylt opp. Samla gjev dette årleg inntektstap på om lag kr Grupper på inntil 9 små barn eller 18 store barn skal ha ein pedagog i 100 % stilling. Er det over 9/18 barn, skal det vera to pedagogar i 100 % stilling. Dette gjeld sjølv om to barn «deler» ein plass. Heimel: barnehagelova/forskrift om pedagogisk bemanning. Tal på anna personale (fagarbeidarar/assistentar) vert justert slik at kommunen held politisk vedteken stillingsnorm på 3 barn pr. vaksen om alle er under 3 år/6 barn pr. vaksen om alle er over 3 år. Det varierer kor aktuelt det er med ekstra pedagog, og innsparing på løn kan berre stipulerast ut frå skilnad i årsløn mellom fagarbeidar og pedagog. Den er om lag kr Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

51 Side 2 Ut frå ein økonomisk ståstad bør kommunen berre gje tilbod om 100 % plass. Dette gjev full utteljing for inntekter og ein vil ha føreseielege lønsutgifter. Rådmannen vurderer likevel at dette er ei stor endring i høve til gjeldande praksis med plass 40 % %, og at det heller ikkje er i samsvar med det som vart sendt på høyring. Rådmannen tilrår at barnehagane gjev tilbod om 80 % og 100 % plass. Inntektsauke: inntil kr i foreldrebetaling om alle går 100 %. Innsparing løn (pedagog fagarbeidar) om grupper ikkje overstig 9/18 barn : inntil kr Halvdagstilbod i heildagsbarnehagar fell vekk Høyringsuttalar: Ingen motføresegner til framlegget. Vurdering: Sju barn ved Fjelberg, Varaldsøy og Hatlestrand barnehagar har i dag halvdagsplass. Behovet ser ut til å ikkje vera til stades. Rådmannen gjer framlegg om at halvdagstilbodet fell vekk. Inntektsauke: om lag kr Barnehagar med tre-fem plassar blir gjort om til familiebarnehage med opningstid inntil 6 t/dg. Er det mindre enn tre barn, vert barnehagen lagt ned. Høyringsuttalar: 1. Støttar ikkje framlegget - FAU Åkra barnehage: Redusert tilbod medfører at det vert vanskeleg å bu i Åkra om begge foreldre er i arbeid. Lang reiseveg til andre barnehagar. Stor belastning for små barn. Viktig med trygt tilbod og oppvekstmiljø i nærleik av heimstad. Om det vert færre enn tre barn: kva med dei som har behov for barnehageplass? Skal ikkje utkantane ha same barnehagetilbod? - SU Åkra barnehage: Med familiebarnehage vil det vera så og seia umogleg å ha vanleg arbeid i anna bygd. Ynskjer at minstetal barn og drift av barnehage vert vurdert spesifikt også i framtida - Utdanningsforbundet: Familiebarnehagar er dårlegare pedagogisk tilbod enn vanlege barnehagar. Rammar barn i utkantstroka - Foreldre Fjelberg barnehage: Reagerer på at barnehagen kan verta nedlagt ved lågt barnetal. Barnehagen er viktig for barns sosiale/språklege trening og for foreldre som er i arbeid. Lang reisetid til næraste barnehage Vurdering: Familiebarnehagar er ei pedagogisk verksemd som skal drivast etter barnehagelova. Grense for barnetal i familiebarnehage er fem barn, dersom alle er over tre år. Barn under tre år vert rekna Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

52 Side 3 for to. Det skal vera ein tilsett på fem plassar. Om den tilsette ikkje er pedagog, skal vedkomande ha rettleiing/oppfølging av pedagog. Varaldsøy barnehage vert no drifta som familiebarnehage. Verksemdsleiar har vurdert fylgjande ekstra utgifter om barnehagen skal drivast som ordinær barnehage: Nesten kr , opningstid kl.6.45 kl kvar dag Litt under kr , med kortare opningstid Rådmannen meiner at familiebarnehagar er eit godt alternativ i nokre bygder der avstanden til næraste barnehage er stor. Avgrensa opningstid fører til at familiebarnehagar ikkje er tenleg som fullgod tilsynsordning, men det kan vera eit pedagogisk tilbod for barna. Barnehagar med færre enn tre barn kan ikkje lenger seiast å vera eit fullverdig pedagogisk tilbod i tråd med krav i barnehagelova. Rådmannen tilrår at barnehagar med tre-fem plassar blir gjort om til familiebarnehage med opningstid inntil 6 t/dg. Barnehage med færre enn tre barn, vert lagt ned. Pkt. 7 Opningstider 1. Avgrensa opningstida til 9 ½ t for heildagsbarnehagane. Lokalt sjølvstyre med klokkeslett Høyringsuttalar: 1. Støttar framlegget - Styrarar Sunde barnehage, Undarheim barnehage, Myrane barnehage - FAU Uskedalen oppvekstsenter, Sunde barnehage - Tillitsvalde i Fagforbundet og Utdanningsforbundet i Bringedalsbygda barnehage - SU Sunde oppvekstsenter Merknader: - Under føresetnad av at det fører til innsparing - Prøveperiode på eitt år for å vurdera om det fører til belastning for foreldre - Nytta personalressursane betre 2. Støttar ikkje framlegget - FAU Bringedalsbygda barnehage: Ser ikkje noko fordel med redusert opningstid. Kan melda frå om barnet treng plass fram til stengetid. Personalet må vera til stades i tida det er flest barn - SU Bringedalsbygda oppvekstsenter - FAU Husnes barnehagesenter: Innskrenka opningstid gjer det vanskeleg for mange med levering/henting før/etter arbeidstid. Ein del foreldre er avhengig av kollektivtransport til Stord 3. Merknader elles: - Styrar Bringedalsbygda barnehage: Reisetid for nesten alle foreldre. Tvilar på om det er snakk om store summar her - FAU Åkra barnehage: Ynskjer likeverdig tilbod. Gjerne 5 dagar/lenger opningstid - Utdanningsforbundet: Liten økonomisk vinst med å redusera opningstida med ¼ - ½ time Vurdering: Framlegget om å redusera opningstida var ut frå pedagogisk ståstad. Utgangspunkt var å ha god personaltettleik i større deler av barnehagedagen enn tilfellet er no. Tilbakemeldingar syner m.a. at innskrenka opningstid medfører at foreldre får vanskar knytt til levering og henting. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

53 Side 4 Rådmannen tilrår at opningstida i heildagsbarnehagane vert inntil 10 timar, som no. Dersom det ikkje er behov for så lang opningstid, kan styrar i samråd med samarbeidsutvalet fastsetja opningstida. 2. Barnehagane er stengt på julaftan og nyttårsaftan Høyringsuttalar: 1. Støttar framlegget - Styrarar Bringedalsbygda barnehage, Sunde barnehage, Undarheim barnehage, Myrane barnehage - FAU Bringedalsbygda barnehage, Uskedalen oppvekstsenter, Sunde barnehage, Husnes barnehagesenter - Utdanningsforbundet - SU Sunde oppvekstsenter Merknader: - Røynsle syner at det er lite behov for å halda ope desse dagane - Tilsette kan ikkje bli pålagde å ta ½ feriedag - Ynskjer prøveordning etter eitt år Vurdering: Dette vil ikkje gje innsparing i kroner og øre å stengja julaftan og nyttårsaftan, men det opnar for å avvikla avspasering. Tilsette kan ikkje bli pålagt ½ feriedag julaftan og nyttårsaftan. Om tilsette ikkje har timar til avspasering, kan det vera aktuelt å nytta tida til pedagogisk planlegging eller førefallande arbeid. Rådmannen tilrår at barnehagane er stengt julaftan og nyttårsaftan. 3. Nedre grense for å halda barnehagen open i romjula, påskeveka og sommarveker: 6 barn Høyringsuttalar: 1. Støttar framlegget - FAU Uskedalen oppvekstsenter - FAU Husnes barnehagesenter: Informasjon må koma tidleg i forkant av høgtidene. Foreldre må organisera dagane 2. Støttar ikkje framlegget - FAU Bringedalsbygda barnehage: Føreslår at grense vert ut frå storleiken på barnehagen - FAU Omvikdalen barnehage: Ikkje god nok oversikt over konsekvensar for foreldre med ei grense på 6 barn. Kan akseptera ei nedre grense, men denne også evaluerast/ev. justerast. Om nedre grense tilseier stenging: foreldre må få avkorting i betaling dersom dei har meldt frå at barnet kjem i barnehagen - Utdanningsforbundet: Kritisk til nedre grense for å halda ope. Tilsette skal ha informasjon om tid til ferie i god tid på førehand. Korleis vil ein løysa dette? - SU Bringedalsbygda oppvekstsenter: Ynskjer heller ein % del, t.d. 10 % - Tillitsvalde i Fagforbundet og Utdanningsforbundet i Bringedalsbygda barnehage: Ynskjer heller ein % del, t.d. 10 % - FAU Sunde barnehage: Få foreldre har høve til å ta ut ferie både sommar, jul og påske Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

54 Side 5 3. Merknader elles - Styrar Bringedalsbygda barnehage: Må sjå på storleiken til barnehagen når ein set nedre grense for halda ope Vurdering: Høyringsuttalar påpeikar at det er skilnad mellom små og store barnehagar, og at ei nedre grense på 6 barn vil slå urettferdig ut. Foreldre betalar for barnehageplassen og har rett til å nytta seg av denne, sjølv om det er få barn i barnehagen. Rådmannen tilrår at styrar i dialog med foreldre avgjer om barnehagen skal vera open/stengt i romjul, påskeveka og sommarveker. Dette er også gjeldande praksis. Stenging er ev. i tillegg til dei to vekene som barnehagen er stengt om sommaren, jf. neste punkt. Pkt. 8 Ferie Gjeld barnehagane som i dag har heilårsope: stengt to veker Høyringsuttalar: 1. Støttar framlegget - FAU Bringedalsbygda barnehage - FAU Uskedalen barnehage: Føreslår at barnehagen skal vera stengt tre veker. 2. Støttar ikkje framlegget - Verksemdsleiar Husnessona: Stengt to veker om sommaren vil påverka ferieavviklinga i Pleie og omsorg på negativ måte - Utdanningsforbundet: Dårlegare ordning for personalet si ferieavvikling. Lite innsparing iht. ulemper - Tillitsvalde i Fagforbundet og Utdanningsforbundet i Bringedalsbygda barnehage: Ynskjer at tilsette skal få bestemma over ferien sin - SU Sunde oppvekstsenter - FAU Husnes barnehagesenter: Vanskar for familiane si ferieavvikling. Familiane må få styra eigen ferie - FAU Sunde barnehage: Unngå feriestenging i store barnehagar. Betre å slå saman avd. når det er få barn 3. Merknader elles: - Styrar Bringedalsbygda barnehage: Samd i at det vert stengt inntil to veker, under føresetnad av at det resten av sommaren er tilbod i eigen barnehage. Mindre behov for utvida opningstid om sommaren - Styrarar i Sunde barnehage, Undarheim barnehage og Myrane barnehage: Har god røynsle frå sommarferieavvikling. Om barnehagane skal stengja, må det bli veke 29 og 30. Då får ein avvikla tilsette sin ferie før oppstart av nytt barnehageår - FAU Omvikdalen barnehage: Kvar barnehage (styrar i samarbeid med FAU) må kunna avgjera kva veker barnehagen skal vera stengt - SU Bringedalsbygda barnehage: Sommarstenging fast ei veke, og kanskje to veker ved behov - FAU Sunde barnehage: Om ein må stengja to veker, må tidspunkt vera kjent minst ½ år i førevegen Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

55 Side 6 Vurdering: Barnehagane med heilårsope var slegne saman sommaren 2013 og Tilbakemeldingar frå nokre foreldreråd og samarbeidsutval var at det var betre å ha barnehagane stengt to eller fire veker enn samanslåing av drift i fire sommarveker. Høyringsuttalar no syner at fleirtalet ynskjer at barnehagane ikkje skal vera feriestengt to veker. Rådmannen meiner at ein med å styra ferieavviklinga inn mot faste veker, har von om å «tetta» barnas ferie, og det vil bli lettare å avvikla tilsette sin ferie. Målsetjing må vera at ein på sikt klarar å avvikla tilsette sin ferie utan å bruka vikarar. Rådmannen tilrår såleis at ordning med feriestenging to veker vert innført for barnehagane som har heilårsope. Barna skal ha minimum fire veker ferie i løpet av året, og tre av desse må vera samanhangande. Dette betyr at barna må ha minst ei ferieveke før eller etter dei vekene barnehagen er stengt. Det var framlegg om at barnehagen skulle vera stengt veke 30 og 31. Ut frå tilbakemeldingar vil rådmannen tilrå at styrar i samarbeid med FAU vurderer kva veker barnehagen skal stengjast. Med tanke på både foreldre og barnehage si vidare planlegging, må dette vera gjort innan utgangen av november kvart år. Utgifter til ferievikarar: 2015 kr (pr.11.11) 2014 kr kr kr kr Innsparing: kr Pkt. 11 Barnehageopptak Foreldre Hatlestrand barnehage: Framlegg om endra reglar for prioritet ved opptak. - Barn med søsken i den kommunale barnehagen har prioritet til plass - Ansiennitet som prioritet vert erstatta med fødselsdato. Det eldste barnet får tilbod først Dersom det ikkje vert aktuelt med alder som prioritet, ynskjer ein at punktet om søskenprioritet vert gjort gjeldande, og at det blir loddtrekking på dei resterande ledige plassane. Vurdering: Barn med nedsett funksjonsevne og barn som er under hjelpetiltak frå barnvernet har førerett til barnehageplass. Barn som fyller eitt år innan utgangen av august, og som har søkt innan fristen 15.februar, har rett til plass. Hovudregel i kommunale barnehagar er at barn vert sett på venteliste etter søknadsdato. Alle får barnehageplass, men søknadsdato kan vera avgjerande om du får plass i den barnehagen du har sett som 1.prioritet. Etter at desse reglane vart innførte for år sidan har det ikkje vore klager på opptaket. Det er likevel grunn til å vurdera om ordninga, som av fleire vert vurdert som «førstemann til mølla», er god nok. I bygder der behovet for barnehageplass er større enn kapasiteten, kan gjeldande opptaksreglar opplevast som urettvise. Det same gjeld for tilflyttarfamiliar som ikkje er vant med at søknadsdato er viktig for å få barnehageplass. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

56 Side 7 Kommunen som barnehageeigar må har ei ordning med søknad om barnehageplass som vert opplevd som rettferdig og forståeleg. Rådmannen tilrår at «søkjarar vert sett på venteliste etter søknadsdato» vert erstatta med «søkjarar vert sett på venteliste etter fødselsdato». Rådmannen vil ikkje tilrå søskenprioritet ved opptak. Pkt. 18 Teieplikt FAU Omvikdalen barnehage: Det bør visast til at teieplikta ikkje er uavgrensa, jf. Forvaltningslova Vurdering I pkt. 2 Regelverk er det vist til kva som er grunnlag for vedtektene. Rådmannen vurderer at dette er tilstrekkeleg. Pkt. 20 Endring av vedtektene FAU Omvikdalen barnehage: Rådmannen må ikkje ha høve til å endra vedtektene pga. budsjettvedtak. Kommunestyret må ev. vedta nye vedtekter. Vurdering Det er barnehageeigar som skal fastsetja vedtektene. Rådmannen tilrår at Kvinnherad kommunestyre fastset vedtekter for kommunale barnehagar. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

57 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2015/ Monika Høyer Haugland Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2016/5 Levekårskomiteen Kommunal rettleiar ved mistanke om vald og overgrep mot barn og unge Innstilling frå rådmannen: Levekårskomitèen er orientert om innhald i og plan for å implementere rettleiaren «Kommunal rettleiar ved mistanke om vald og overgrep mot barn og unge». Saksutgreiing: Sjå rettleiaren, som er lagt ved som eige dokument. Bakgrunn for rettleiaren er Barne,- likestilings- og inkluderingsdepartementet sin tiltaksplan «En god barndom varer livet ut», som har som mål å kjempe mot vald og seksuelle overgrep mot barn og unge ( ). I tillegg blei den nye straffelova innført , som er særleg skjerpa i høve til vald og overgrep i nære relasjonar. Her kjem det frem at all seksuell omgang med barn under 14 år kjem inn under valdtekt. Ein ser at vald og overgrepssaker er ei aukande problemstilling i vår kommune. Barnevernstenesta tek i mot fleire meldingar der dette er heile eller delar av problematikken. Statistikk for innkomne meldingar til barnevernstenesta dei siste tre år ( 2015 til og med ) viser dette. Vi har nytta følgjande søkekriterium: Barn som er utsette for fysisk vald Barn som er utsette for psykisk vald Barn som er utsette for seksuelle overgrep Vald i heimen/ barnet er vitne til vald i nære relasjonar Høg grad av konflikt heime Foreldre sin kriminalitet Tal meldingar totalt Tal meldingar der eit eller fleire av søkekriteria er registrerte Prosentdel av meldingar som inneheld eit eller fleire av søkekriteria 21% 46% 39% Kvinnherad kommune side 1

58 Plan for implementering: Rettleiaren vart ferdigstilt , etter ei brei, tverrfagleg høyringsrunde. For å gjere denne kjent for tilsette i kommunen, er det laga ein plan for implementering. I tillegg til at rettleiaren er sendt ut på e-post til aktuelle offentlege tenester, ligg den tilgjengeleg for alle på kommunen si heimeside. I samband med besøk på skular og barnehagar, vil alle tilsette i tillegg få utdelt ei kort huskeliste for korleis den enkelte skal handtere saker med mistanke om vald og overgrep. Dato Kva Ferdig rettleiar vert sendt ut til offentlege tenester Februar 2016 Informasjon til verksemdsleiarar i kommunen i leiarmøte Dialogsamling, temadag om vald og overgrep. Rettleiaren blir ein del av tema. Våren 2016 Skular og barnehagar får besøk av tilsette i TTBU, der fokus er vald og overgrep. Hausten 2016 Nye besøk på skular og barnehagar, fokus på vald og overgrep Januar 2017 Evaluering av rettleiar Hausten 2017 Nye besøk på skular og barnehagar, fokus på vald og overgrep Med denne prosessen, er det ei målsetjing at tilsette i kommunen skal få styrka sin kompetanse, slik at ein så tidleg som råd kan avdekka og førebyggja vald og overgrep mot barn og unge. Økonomisk konsekvens: Miljømessig konsekvens: Vedlegg: Kommunal rettleiar ved mistanke om vald og overgrep mot barn og unge side 2 Kvinnherad kommune

59 Kommunal rettleiar ved mistanke om vald og overgrep mot barn og unge Kvinnherad Kommune

60 1. Innhald: 2. Innleiing s Lovregulering s Kva er vald og overgrep? s 6 5. Symptom på at barn kan vera utsette for vald/overgrep s Meldeplikt s Konsultasjonsteam s Avdekkjande samtalar s Saksgang ved mistanke om vald/overgrep s Avklaring av uttrykk s Kontaktinformasjon s Aktuelle lenkjer s Kjelder s. 20 Kvinnherad kommune Side 2

61 Kvinnherad kommune Side 3

62 2. Innleiing: Bakgrunn for denne rettleiaren er Barne,- likestilings- og inkluderingsdepartementet sin tiltaksplan «En god barndom varer livet ut», som har som mål å kjempe mot vald og seksuelle overgrep mot barn og unge ( ) (les meir her ) blei den nye straffelova innført, som er særleg skjerpa i høve til vald og overgrep i nære relasjonar. Her kjem det frem at all seksuell omgang med barn under 14 år kjem inn under valdtekt. Ein ser at vald og overgrepssaker er ei aukande problemstilling i vår kommune. Barnevernstenesta tek i mot fleire meldingar der dette er heile eller delar av problematikken. Vi ønskjer å sjå på korleis Kvinnherad kommune kan løyse slike saker på best mogleg. For å underbyggja behovet for rettleiaren, har vi gått inn i statistikk for vår kommune. Vi har sett på innkomne meldingar til barnevernstenesta dei siste tre år ( 2015 til og med ) Vi har nytta følgjande søkekriterium: Barn som er utsette for fysisk vald Barn som er utsette for psykisk vald Barn som er utsette for seksuelle overgrep Vald i heimen/ barnet er vitne til vald i nære relasjonar Høg grad av konflikt heime Foreldre sin kriminalitet Tal meldingar totalt Tal meldingar der eit eller fleire av søkekriteria er registrerte Prosentdel av meldingar som inneheld eit eller fleire av søkekriteria 21% 46% 39% Det er ei kjennsgjerning at det er store mørketal når det gjeld vald og overgrep mot barn. Paradokset er at desse mørketala eigentleg ikkje er heilt mørke. Det viser seg at mange allereie har vore i kontakt med offentlege tenester, som barnehagar, skular, helsetenester m.m, - utan at det har blitt tatt affære. Ein grunn til dette kan vere manglande kompetanse til å sjå og handla. Det at overgripar i større grad kan nytta internett, i tillegg til at terskelen for å melde om seksuelle overgrep blir seinka når ein bryt ned tabu omkring seksuelle overgrep, aukar forventningane om fleire meldingar om seksuelle overgrep. Vi trur at ein meir samordna og effektiv prosess i desse sakene vil vere ressurssparande på ulike vis. Å komme tidleg inn i sakene, vil ha ei førebyggjande effekt på ulike nivå. Dersom vi kjem inn i ein familie med dårleg samspel på eit tidleg tidspunkt, vil tett og god rettleiing kunne avhjelpe situasjonen for barnet, og stoppe valden. Dersom vi oppdagar vald- og overgrepsproblematikk på eit tidleg tidspunkt, vil vi kunne skjerme barnet for ytterlegare skade ved å setje inn tiltak,- i eller utanfor heimen. Kvinnherad kommune Side 4

63 Føremålet med rettleiaren er: - så tidlig som mulig å avdekkja, førebyggja og lindra helseskader som følgje av vald i nære relasjonar, ved å auka samhandlingskompetansen i dei aktuelle tenesteapparata. Rettleiaren skal bidra til at private, statlege og kommunale instansar skal samarbeida om å kjempe mot vald i nære relasjonar, for raskt å identifisera problem og yte hjelp der det er behov. Vi ønskjer å auke prosesskompetansen til tilsette i saker der det er mistanke om vald og/eller overgrep. Målgruppa for denne rettleiaren er alle som arbeidar med barn og unge i kommunen. Vi vil at dette skal vera eit godt arbeidsverktøy på arbeidsplassar der det er kjennskap til eller mistanke om vald og overgrep. I rettleiaren vil du finne definisjonar på vald/overgrep, kva kjenneteikn som kan visa seg hjå barnet og korleis du konkret skal gå fram i ei slik sak. Denne rettleiaren inneheld ein del lenkjer til filmar og ulike nettstader. På denne måten vil du kunne få mykje tilleggsinformasjon ved å nytta ein digital versjon. Den digitale versjonen kan du finne her: Prosjektgruppa: Monika Høyer Haugland, verksemdleiar Tiltak og Tenester for barn og unge ( TTBU) Oddbjørg Bjelland, leiar barnevernstenesta Greta Johansen Berg, barnevernskurator Maria Ø. Berge, fagkoordinator Helsestasjonen og deltakar i konsultasjonsteamet Rita Arneberg, fagkoordinator avlastning for barn og unge Kurt Dahl, Psykisk helsearbeidar for barn og unge I tillegg har vi fått god hjelp frå: Jarle Rørdal, Politiet, Kvinnherad lensmannsdistrikt Brit Helen Hauan, Psykisk helsearbeidar for vaksne Mari Peterson Dale, Krisesenteret Stord 3. Lovregulering Alle offentleg tilsette har etter 6-4 i barnevernslova( sjå heile paragrafen her ) plikt til å melda frå til barnevernstenesta dersom det er grunn til å tru at barnet blir mishandla eller utsett for grov omsorgssvikt. Denne paragrafen finn du og i andre særlover, til dømes i Opplæringslova, barnehagelova, Lov om psykisk helsevern, Lov om sjukehus, Lov om helse og omsorg og straffeprosesslova. I praksis vil ei melding til barnevernet oftast vera underteikna av leiar. I dei tilfella der det ikkje er semje om saka bør meldast eller ikkje, har den tilsette eit lovpålagt sjølvstendig ansvar for å melde si uro. Dersom ein offentleg tilsett skal melda ei sak til barnevernstenesta, er hovudregelen at ein skal informera føresette om at melding er sendt. Dersom ein veit eller mistenkjer at saka dreiar seg om vald og/eller overgrep i heimen skal ein melde til barnevernet utan å varsla føresette på førehand. Kvinnherad kommune Side 5

64 4. Kva er vald og overgrep? Vold er forsettlig bruk av, eller trussel om, fysisk makt eller tvang, rettet mot en selv, andre enkeltpersoner, eller en gruppe. For å regnes som vold må handlingen resultere i, eller ha høy sannsynlighet for å resultere i død, fysisk eller psykisk skade, eller mangelfull utvikling. (Verdens helseorganisasjon, WHO) 4.1 Ein kan gjerne dela inn valden i fem hovudgrupper: Fysisk vald er ei kvar fysisk handling som skadar eller kontrollerer eit anna menneske. Det kan til dømes vera slag, spark, dytt, lugging, biting, knivstikk, binding, brennemerking, kvelartak og åtak med ulike gjenstandar. All fysisk mishandling inneheld og psykisk mishandling. Psykisk vald er all bruk av ord, stemme, handling eller mangel på handling som kontrollerer, skadar eller krenkjer ein annan. Det kan til dømes vera utskjelling, direkte truslar, isolering, gjentatt sårande kritikk, ignorering, audmjuking, utagerande sjalusi, framsetting av urette påstandar og forhør. Seksuell vald skjer ved å krenkja, audmjuka og kontrollera eit anna menneske. Det kan til dømes vera uønskt seksuell kontakt, påtvinga seksuell aktivitet, smertefull seksuell aktivitet, valdtekt, sadistiske seksuelle handlingar, påtvinga seksuell aktivitet med andre og påtvinga seksuell aktivitet medan andre ser på. Den seksuelle valden er særleg psykologisk nedbrytande fordi den rammar det mest private hos eit menneske. Materiell vald går ut over ting og gjenstandar. Dette inkluderer til dømes å knusa eller øydeleggja vinduer og dører, kasta gjenstandar (på nokon), øydelegge ting andre er glade i/som betyr noko for dei, rive sundt klede, kasta og rasera inventar. Dersom vedkommande tidligare har utøvd fysisk vald, vil den materielle valden virka særleg skremmande og lammande. Latent vald er angst for vald. I nære relasjonar der det tidlegare har vore vald, kan den latente valden utvikla seg til å bli den dominerande valdsforma. Risiko for ny vald kan styra alt den valdsutsette gjere utan at det er nokon aktiv trussel. Når ein har opplevd vald, veit ein at det kan skje igjen. (Kilde: Per Isdal (2000) Meningen med volden, Kommuneforlaget) Kvinnherad kommune Side 6

65 Overgrep Senter mot incest og seksuelle overgrep i Telemark definerer overgrep som; "Seksuelle overgrep er fysisk og/eller psykisk utnyttelse av barn eller voksnes seksuelle integritet". Ved seksuelle overgrep mot barn blir avhengige, utviklingsmessig umodne barn og ungdom tatt med på seksuelle handlingar som dei ikkje forstår den fulle rekkevidda av. Fordi barn og unge ikkje forstår den seksuelle situasjonen fullt ut, kan dei ikkje gi samtykke til aktiviteten på grunnlag av erfaringar og kunnskap. Incest inneber seksuelle forhold mellom personar som er biologisk i slekt, anten i nedgåande linje (forskjellige generasjoner) eller mellom søsken. Juridisk definisjon: Den juridiske definisjonen av seksuelle overgrep mot barn går fram av straffelova kapittel 19 (Straffeloven utg.) om seksualbrotsverk. Det er mange eigne føringar for overgrep mot barn. Loven forbyr: - seksuelt krenkjande eller anna uanstendig åtferd - seksuell handling eller omgang med barn. Seksuelt krenkjande eller anna uanstendig åtferd kan til dømes vere blotting, det å få eit barn til å vise fram kjønnsorganet sitt eller framlegg om sex. Med seksuell handling meiner ein til dømes å ta på bryst eller kjønnsorgan, medan seksuell aktivitet er samleie eller samleieliknande tilhøve som slikking og suging av kjønnsorgan. (Kilde: NKVTS, Seksjon Barn og unge, 2007) Utuktig åtferd o Det er ikkje fysisk kontakt mellom barn og overgripar. Det kan vera blotting, vising av pornografi, verbal seksuell tilnærming, eller tvang av barnet til å vere tilstade under seksuelle handlingar mellom andre. Utuktig handling o Det er fysisk kontakt mellom barnet og overgripar. Det vert teke på barnet sine kjønnsorgan, eller at barnet må ta på/ onanere overgripar. Seksualisert kjenning på andre kroppsdelar reknast og inn, til dømes på brystene. Utuktig omgang o Barnet vert tvinga til samleie eller samleieliknande handlingar. Det vere samleie i skjede, munn eller endetarm, eventuelt inntrenging med fingre eller gjenstandar. Kvinnherad kommune Side 7

66 5. Symptom på at barn kan vera utsette for vald/overgrep: Barn som er utsette for seksuelle overgrep og vald i familien lever i ein kvardag prega av angst, uro og utryggleik. Dei treng empatiske og merksame vaksne som ser dei og viser at dei tåler å høyre om erfaringane deira. På neste side finn du ei oversikt over ein del symptom/ kjenneteikn som kan vise seg hos barn som har vore eller er utsette for vald og/eller overgrep. Denne lista er ikkje uttømmande, og barn kan visa andre reaksjonar enn dette, eller også la være å vise ein del symptom. Det er viktig å vite at barn som lever i grov omsorgssvikt kan vera symptomfattige. I høve til barn med psykisk og/ eller fysisk funksjonshemming kan det vere ekstra utfordrande å finne ut kva som har skjedd, då dei kanskje ikkje kan uttrykke seg verbalt. Då kan det vera lurt å leggje merke til åtferdsendring og fysiske endringar, samt til dømes å leggje merke til blåmerke, sår og liknande. Det er grunn til å fatte mistanke dersom barnet har mistenkjelege brot, stor utbreiing av blåmerke eller arr på kroppen, utan at det føreligg ei god grunngjeving. Ver særleg merksam dersom du opplever at: Skadeomfanget ikkje stemmer med oppgitt hending Det ikkje vert gjeven grunn for kva som har påført skaden. Den oppgitte hendingar ikkje høver med kva barnet kan klare. Grunngjevinga vert endra Barnet kjem seint til lege. Dersom du mistenkjer vald må du ta kontakt med barnevernet snarast. Kvinnherad kommune Side 8

67 Symptom på at barn kan vera utsette for vald og/eller overgrep Alder Emosjonelt Kognitivt Åtferd 0-1 år Angst Spenning Hyperaktivering Traumatisering Manglande respons Forseinka utvikling 1-5 år Frykt Angst Lett frustrert Sint Frykt for utøver Tvilande Føler seg splitta mellom foreldra Føler seg makteslaus Sårbar Låg sjølvtillit 5-12 år Gret lett Desorganiserte kjensler Problem med tillit Desperasjon Vonløyse, hjelpeløyse Manglande empati Sinne mot mor/far Sinne mot seg sjølv Unge (jenter) Unge (gutar) Problem med tillit Hater eller legg skulda på mor/far Sterkt ønskje om å bli verna Føler spenningar og rastløyse Føler seg hjelpelaus og utan håp Forvirra kjønnsroller Kjenner skuld og skam i høve til valden Blir emosjonelt nummen Deprimert Kjenner seg hjelpelaus og skuldig Tilbaketrekking Skamfull og flau Har ikkje venner Deprimert Treng kontroll Lett distrahert Vanskeleg å fokusera Låg impulskontroll Forseinka utvikling Spesifikke lærevanskar Sjølvmordstankar Manglande struktur og fokus Prøver å vera meir vaksne oftare Overdrevent ansvarleg Manglande ansvar Problem med merksemd Droppar ut av skulen Manglande sjølvforståing Grenselaus Personlegdomsproblem Problem med å halde fokus Problem med å flytte fokus Droppar ut av skulen Tenkjer at vald er ok i parforhold Tradisjonelle maskuline verdiar Sjølvmordstankar Gråt Skader seg lett Forstyrringar i søvnrytme Problem med fordøying Slår seg vrang Kopierer utøvar sin åtferd Enurese/enkoprese Utagering Vernande ovanfor yngre søsken Vernande ovanfor mor, vil vera heime Knuser leiker Nervøse vanar Manglande respekt for damer Prøvar å vera i kontroll Hærverk Valdsam Utageringar Rømmer heimefrå Perfeksjonisme Manglar grenser Vald mot utøver Sjølvskading Sloss Ikkje i stand til å fungere heime Ikkje i stand til å fungera i relasjonar Rømmer heimafrå Rusmisbruk Tidlig graviditet eteforstyrringar Ser etter ein sterk vernande mann Sjølvskading Bruker vald som mestring Rusmisbruk Antisosial åtferd Utagering Problem med relasjon Vold mot utøver Seksuelle problem Sjølvskading **Hugs at barn ikkje treng å ha symptom sjølv om dei har vore utsette for vald/overgrep, og at barn kan vise slik åtferd utan at dei har blitt utsette for overgrep. Kvinnherad kommune Side 9

68 6. Meldeplikt Uro for om barn blir utsett for vald og overgrep kan vera vanskelig og ei påkjenning for oss vaksne. Vi kan prøve å unnskulde teikn vi ser, slik at vi unngår vanskane ei slik sak kan påføre oss.. Vi kan stilla oss spørsmål som; Tenk om eg tar feil? Klarar eg å ta imot det barnet vil fortelje meg? Korleis vil eg reagera? Kva med samarbeidet med foreldre? Tenk om far/mor blir sint? Hugs at dette og andre spørsmål er heilt vanlege i ein slik prosess, der ein har uro for om barn eller unge blir utsette for vald og/eller overgrep. Tankane kan gjera at me som vaksne kvir oss med å gripa inn, og kanskje let vera å gjera noko. Då er det viktig å vite at alle som jobbar i offentlege etatar har PLIKT til å melde dersom det er mistanke om vald og/eller overgrep. Denne plikta inneber at du som tilsett i kommune eller stat ikkje kan velje om du vil melde, men det er faktisk ein del av jobben din. Sjølv om ein tenkjer at dette kan vera vondt og vanskeleg, så er det barnet vi skal ha i fokus. Det er barnet vi skal hjelpa Teieplikta etter helsepersonallova er grunngjeven med omsynet til personvernet og integriteten til pasienten, og omsynet til at folk har tillit til helsepersonell og helsetenesta. Her kan du lesa meir om når meldeplikta blir gjeldande for personar som arbeider innan helse. Dersom du uroar deg for eit barn, er det viktig å ta tak i dette så raskt som mogeleg. Bruk dine kollegaer og diskuter uroa di. Kontakt din leiar. Sett ord på det som uroar deg. Det er også viktig å hugse på at du ikkje skal vite at overgrep skjer, det er nok å ha ei uro. Så er det opp til politi og barnevernet å finne prov/motprov på at overgrep skjer/ikkje skjer. Me som arbeider med barn og unge må våga å ta den vanskelege samtalen. Me må våga å spørje. Me må hugsa kven me er her for, nemleg barnet. (tips til samtalen finn du på neste side) Dersom du melder sak til barnevernet, der innhaldet er uro for at det er vald/overgrep, skal du ikkje informere føresette før du sender melding til barnevernet. Er du usikker, ta kontakt med barnevernet for anonym drøfting. 7. Konsultasjonsteam: Nokre gongar kjenner me kanskje klumpen i magen, me kjenner at det er noko som er galt, men me føler oss ikkje sikre nok til at me tør å gjera noko. I saker der me opplever det, er det godt å ha nokon å drøfte saka med. Ein kan då ta kontakt med konsultasjonsteamet. Her kan ein få råd og rettleiing til kva ein kan gjera, og kva ein kan sjå etter/observera for å bli meir sikker på at magekjensla er riktig. Les meir om konsultasjonsteamet her Kvinnherad kommune Side 10

69 8. Avdekkjande samtalar: Ein avdekkjande samtale har vi når eit barn på ulike vis gir oss signal om at dei ikkje har det bra, og når signala gjer oss urolege. Desse signala kan vera noko barnet har sagt, eller vist ved utagering, tilbaketrekking eller seksualisert åtferd. Uførebudd samtale Dette har du når barnet snakkar til deg utan at du er førebudd. Slike samtaler kan oppstå i situasjonar med fleire barn til stades. Hugs at barnet viser deg stor tillit ved å fortelje dette til deg. Ver roleg. Vi må ta imot det barnet seier utan å vise at vi blir skremde. Sei at det var bra barnet sa i frå om dette, og la barnet snakka. Dersom det er fleire barn til stades, sei at du vil høyre meir om dette seinare. Snakk med næraste leiar etter samtalen og få rettleiing til vidare oppfølging av barnet. Planlagt/ førebudd samtale: - den avdekkjande samtalen Set av god tid til samtalen, og pass på at du kan sitja uforstyrra. Barnet sine signal; I innleiinga til samtalen kan det vera greitt å ta utgangspunkt i barnet sine signal. «Eg ser at du ser lei deg ut, og at du gret ein del for tida» Spør kva som har skjedd. Informert gissing; Generaliser gjerne i starten; «eg kjenner mange barn som gjer/seier/skriv/ har det akkurat som deg, og dei har opplevd ting dei ikkje har våga å snakka om. Eg lurer på om du og ber på noko du ikkje har våga å sei?» Konsekvens; Snakk gjerne vidare om løyndommar og redsler. Kva er gode og kva er vonde løyndomar, kva kan skje om du fortel? Presiser at du er ein det er lov å fortelje ein slik vond løyndom til. Gjenta og stadfest; ver aktiv lyttar, gjenta og stadfest det barnet fortel. Skuld; bekreft barnet si oppleving av å føle skyld for det som har skjedd. Deretter må du ta frå barnet skuld Gi ros; gi ros til barnet for at han/ho fortel dette til deg, sjølv om det er vanskeleg, og trass ui redsla som barnet har for eventuelle konsekvensar Informasjon; informer barnet om kva du vil gjera vidare Under finn du nokre lenkjer til filmar som omhandlar den avdekkjande samtalen. Desse kan vera gode å sjå før du skal ha ein vanskeleg samtale, der målet er å avdekkja. I. Frå uro til handling: Sjå film II. Gode og vonde løyndommar: Sjå film III. Kommunikasjon som opnar: Sjå film IV. Kommunikasjon som lukkar: Sjå film (Høyrer til kurspakken "Handlingskompetanse ved bekymring for eller kjennskap til at barn utsettes for vold og seksuelle overgrep", Hjelp til hjelp ) Kvinnherad kommune Side 11

70 Andre tips til samtale med barn: Ikkje lov barnet at dette blir ein løyndom mellom deg og barnet. Trygg barnet ved å forklare at du må sei i frå til andre vaksne for at ting skal bli betre. Fortell at vi vil hjelpe, og sei at lova seier at vi MÅ hjelpe. Barnet har ein rett, men inga plikt til å fortelje. Kanskje barnet ikkje vil fortelje oss meir enn det har gjort, og det er helt greitt. Barnet avgjer kva det vil vi skal vete, og når vi skal få vete det. Sjølv om det er viktig at dei snakkar, må dei ikkje bli pressa. Skriv ned kva barnet og du sjølv seier. Dette er viktig for eventuell vidare saksgang. Still opne spørsmål. Unngå leiande og konkrete spørsmål om valden. Bruk fortel meir om og skildre når du snakkar med barn Gi barnet gode pausar ikkje avbryt. La barnet være ekspert på sin eigen historie og få lov til å fortelje fritt ved ganske enkelt å gjenta det barnet fortel. Nokre gonger må barnet oppmuntrast til å fortelje meir. Sei noko om at barnet ikkje er åleine, at du kjenner andre som har opplevd det same, og at ingen barn burde oppleve noko slikt. Barn som har opplevd vald kjenner seg einsame og trur ofte at dei er åleine om å oppleve slike ting. Fortell at det dei vaksne gjer er dei vaksne sitt ansvar. Det er ingen vaksne som har lov å gjere det du har fortalt no (gjenta dei orda som barnet har brukt). Sei at barnet ikkje har gjort noko gale, uansett kor umogelege barn er, er ikkje dette lov. Dersom barnet formidlar skuld, er det viktig å formidle at barnet gjorde det beste det kunne i situasjonen, og at det ikkje er hans/hennar skuld. Lag deg ein plan for å avslutte samtalen når du eventuelt har fått tilstrekkeleg informasjon til å melde til barnevernet. Be gjerne om konkret rettleiing frå barnevernet før du gjennomfører samtalen. Dette kan gjerast anonymt. Her kan du lesa meir om korleis du kan gjennomføra samtalar med barn, og om dei ulike fasane i samtalen. Du kan og få tips til opne spørsmål. Avslutning av samtalen: Gjer merksam på at det kan gå noko tid før nokon snakkar med mor og far, men at du skal komme tilbake til barnet. Barnet skal verta informert undervegs i saka. Trygg barnet på at det alltid er velkommen igjen om han/ho treng nokon å kome til. Inviter gjerne barnet tilbake til samtale dersom det ikkje kjem sjølve. Når barnet har fortalt til deg, er det fordi det har opplevd deg som ein tillitsperson. Etter samtalen Hugs at du ikkje må informere føresette om at du har snakka med barnet Samtale med leiar, følg rutinar for melding til barnevernet. Barneverntenesta nyttar i nokre høve «Klemetsrudmoddelen». Den gir barnevernet rutinar for å sikre at barnet er trygt under arbeidet med saka. Dette skal vere med å hindre at barnet opplever reprimande når dei til dømes kjem heim. Kvinnherad kommune Side 12

71 Bruk av tolk i samtalen: Bruk ikkje barn eller andre medlemar av familien som tolk. Det hender at einskilde har særskilte ynskje om personen deil vil ha som tolk, t.d mannleg eller kvinneleg. Følg opp dette dersom det er mogeleg. Hugs at barn og unge kan ha trong for å snakke med tolk når det er slike vanskelege tema. Planlegg samtalen godt. Dette inneber mellom anna at det må setjast av meir tid til samtalen når det skal vera med tolk. Planlegg emna du skal ta opp, og vurder om spørsmåla er enkle nok. ( i spesielt vanskelege saker kan det vera naudsynt å orientera tolken på førehand) Prøv å unngå bruk av tolking over telefon når du samtalar med barn. Kroppsspråk og mimikk er særskilt viktig i dialogen med barn. Avklar kven som har ansvar. Det er du som skal styra samtalen, ikkje tolken. Tolk skal ikkje formidla kultur, berre omsetje det som kjem til uttrykk Kvinnherad kommune Side 13

72 9. Kva gjere vi ved mistanke om vald/ overgrep: ( saksflyt) 1.Mistanke om overgrep 2. Leiar kontaktast *konsultasjonsteam blir kontakta Vert ikkje følgt opp / vert observert vidare 3.Leiar avgjer oppfølging NB individuelt ansvar Samtalar vert gjennomførte som planlagt Saka vert lagt bort 4.Melding til barnevernet Anonym drøfting med barnevernet 5.Avklaring mot meldar ( innan ei veke) 10.saka verdt meld til politiet 6.Opprettar undersøking 11.Saka verdt etterforska **Tilbakemelding til offentleg meldar 7.Drøftar med politiet 12.Drøftar med barnevernet 8.Samtykke til tverrfagleg samarbeid blir vurdert 9.Vedtak om barnevernstiltak 13.Saka verdt straffeforfølgd Kvinnherad kommune Side 14

73 Forklaring til modellen: 1. Ved mistanke om overgrep, skal du straks ta opp di uro med din leiar. 2. Leiar drøftar saka med tilsett som har uttrykt uroa, evt. involverer andre aktuelle tilsette, 3. Leiar avgjer oppfølging. Han kan velje å melde uroa til barnevernet, om saka skal diskuterast med *konsultasjonsteamet ( sjå side 9), om ein skal gjennomføre samtalar med barnet, eller at ein ikkje følgjer vidare opp/ observerer vidare. Ein kan og ha ei anonym drøfting med barnevernet. Denne drøftinga vert gjennomført utan at føresette er informert og omfattar mellom anna spørsmålet om dei skal informerast, og kven som eventuelt skal informera dei.. 4. Leiar melder vidare til barnevernet. Dersom det er usemje om saka skal meldast, har tilsett framleis plikt til å melda uroa til barnevernet. 5. Barnevernet avklarar melding med meldar. Hovudregelen er at meldingar om alvorleg omsorgssvikt/ vald alltid skal undersøkjast. Meldingar kan likevel vera uklart formulerte eller ufullstendige. Slike meldingar skal difor som rutine avklarast med offentleg meldar før meldingskonklusjon. (7 dagar) 6. Barnevernet opprettar undersøking, for å kartlegge situasjonen, og for å vurdere om det er grunn for å tru at barnet blir utsett for vald og /eller overgrep. 7. Barnevernstenesta har etter straffelova ei sjølvstendig plikt til å melde om straffbare tilhøve som dreier seg om vald eller overgrep. Barnevernstenesta skal difor vurdere om, når og korleis ei melding skal sendast. Dei første drøftingane med politiet kan vera anonyme, for ikkje å løysa ut politiet si plikt til å etterforska før dette blir vurdert som det beste for barnet.. Undersøkinga kan gjera at barnevernet drøftar saka med politiet, og. vurderer samtykke frå føresette, for å unngå å fatte tvangstiltak i barnevernet. 8. Samtykke barnevernet skal som hovudregel alltid søke å innhenta samtykke til å kunne drøfta og samarbeida med andre relevante tenester. (tverrfagleg samarbeid) I saker der nære omsorgspersonar er moglege overgriparar, kan det vere grunnar som talar i mot ein slik praksis, men dette skal i så fall vera tydeleg vurdert og grunngitt. 9. Vedtak om barnevernstiltak - Barnevernstenesta sitt arbeid skal synleggjerast i einskilde vedtak etter barnevernslova. Ei avgjerd om å melde overgrep til politiet er derimot ei administrativ avgjerd. Hovudregelen er at mistanke om vald og overgrep mot barn alltid skal bli meldt til politiet. Det vil krevje meir dokumentasjon å ikkje melde. Omsynet til barnet sitt beste kan forsvare at ein vurderer å utsetje avgjersla om å melde. Ei slutning om å melde kan bli tatt utan at undersøking er konkludert. 10. politiet opprettar sak 11. Formålet med etterforskinga er og å bidra med nødvendige opplysningar i forhold til barnevernstenesta si handsaming av spørsmålet om det skal setjast i verk tiltak etter barnevernslova. 12. Drøfting med barnevernstenesta Alle vald og overgrepssaker der barn er fornærma part, eller på annan måte er sterkt involvert, skal drøftast med barnevernstenesta, og som hovudregel bli meldt, jmf meldeplikt. Det er og politi og påtalemakta si plikt å ivareta barnet sitt beste så langt det er mogeleg. Fokus i dette arbeidet må vere å trekkje tydelege grenser mellom kva som er den einskilde instans sine oppgåver, og tilpasse desse til kvarandre i form og tid. ** tilbakemelding til meldar- Barnevernet si teieplikt er ikkje til hinder for at offentleg meldar innan alvorleg omsorgssvikt/vald som hovudregel får tilbakemelding om meldinga blir lagt bort eller undersøkt. Detaljar er derimot uvesentlege. («need to know» - «nice to know») Kvinnherad kommune Side 15

74 Kva gjere EG ved mistanke om vald og/eller overgrep: 1. Eg snakkar med min leiar/kollega 2. Eg snakkar med barnet 3. Eg drøftar samtalen og mine observasjonar med leiar 4. Eg (eller leiar) drøftar saka med barnevernstenesta eller konsultasjonsteam dersom eg er usikker eller treng rettleiing 5. Leiar/eg melder saka til barnevernstenesta ( ik_melder_du_fra/#content ) NB: Føresette skal ikkje bli varsla om meldinga ved mistanke om vald og / eller overgrep. Hugs, eg har PLIKT til å melde Kvinnherad kommune Side 16

75 10. Avklaring av uttrykk Teieplikt Teieplikt er ei plikt til å hindre at personlege opplysningar blir kjent for uvedkommande. Teieplikta er i utgangspunktet eit forbod mot å gje personlege opplysningar vidare. Avvergingsplikt Alle har ei generell plikt til å søke å hindre visse former for alvorlege lovbrot gjennom å melde lovbrott til politiet eller varsle om det ulovlege på ein annan måte. Seksuelle overgrep og grov lekamsskjending kjem inn under dette punktet. Denne plikta går føre teieplikta. Meldeplikt/opplysningsplikt er ei plikt til å gi opplysningar. Alle offentlege instansar har plikt til å melde til barnevernstenesta om barn som blir utsette for, eller er vitne til vald. Einskilde instansar og tenester har særlige lover som regulerer verksemda sine føringar om teieplikt, opplysningsplikt og opplysningsrett. Opplysningsplikta til barnevernstenesta omfattar både ei plikt til å melde frå på eige initiativ og til å gi opplysningar ved pålegg frå barnevernstenesta. Verksemda sine eigne rutinar vert følgde når melding blir sendt barnevernet. Opplysningsrett Han/ho som sit med opplysningar har åtgang, men ikkje plikt, til å gje opplysningane vidare. Informasjon om at melding vert gjeve til barnevernstenesta I saker der det er mistanke om at eit barn er utsett for eller er vitne til vald i familien, er det barnevernstenesta eller eventuelt politiet som vurderer om og når omsorgspersoner skal få informasjon. Anonymitet Offentleg tilsette kan ikkje melde saker anonymt. Dersom det er privat meldar, kan barnevernet etterstreva at meldar blir anonym så langt det er mogeleg. Kjem saka opp i fylkesnemnda, kan privat meldar bli kalla inn som vitne. Han/ho som gir opplysningar til barnevernstenesta er ikkje sikra anonymitet. Samtykke Teieplikta skal i utgangspunktet ivareta den einskilde sitt krav om anonymitet om sin kontakt med hjelpeapparatet eller andre personlege tilhøve. Om denne personen gir sitt samtykke, kan likevel teieplikta bli oppheva og verksemder kan utveksla relevant informasjon Melding Politiet har eit sjølvstendig ansvar for å ta ut offentleg påtale og setje i verk etterforsking ved vald i nære relasjonar. (Sjå meir: Forvaltningslova, Helsepersonellova, sosialtenestelova, universitet og høgskulelova, barnevernslova ) Kvinnherad kommune Side 17

76 11. Kontaktinformasjon til aktuelle tenester: Barnevernstenesta i Kvinnherad Adresse: Telefon: Stølshaugvegen 5 Telefax: Husnes E-post: tiltak.tjenester.barn@kvinnherad.kommune.no Politiet nødnummer 112 Kvinnherad lensmannskontor Telefon: Stabburshaugen 5 Telefon: Husnes Telefax: E-post: post.hordaland@politiet.no Konsultasjonsteam E-post: konsultasjonsteamet@gmail.com Alarmtelefon for barn og unge Telefon: Tolketeneste Hero Telefon: E-post: tolk@hero.no Landsdekkende telefon for incest og seksuelt misbrukte Telefon: Kvinnherad kommune Side 18

77 12. Aktuelle og nyttige lenkjer: - Politiet sin kampanje for å førebygga mot vald: - Informasjonsside for barn sine rettar: - Interesseorganisasjon som arbeider mot vald og overgrep mot barn, og avdekking av dette : - Lovar, forskrift, dommar og stortingsvedtak ligg her digitalt - Nasjonalt kunnskapssenter for vald og traumatisk stress - Politiet si heimeside : - Krisesentersekretariatet ein organisasjon for krisesentre i Noreg: - Landsdekkjande telefon for incest og seksuelt misbrukte: - Nettportal for psykisk helse: - Kunnskapsside om vald og overgrep for barn og unge: - Undervisningsmateriell og informasjon for skular: - Barne,- ungdom og familiedirektoratet si heimeside: / - Regionalt ressurssenter om vald, traumatisk stress og sjølvmordsforebygging - Kvinnherad Kommune si heimeside - Klemetsrudmodellen: - Korleis snakka med barn om vanskelege tema: - Rettleiar, samarbeid mellom skule og barnevern: - Helsepersonell si teieplikt og rett og plikt til å utlevera pasientopplysningar : Helsepersonellets-taushetsplikt-rett-og-plikt-til-%C3%A5-utlevere-pasientopplysninger-tilpolitiet.pdf - Informasjon om konultasjonsteamet: Kvinnherad kommune Side 19

78 13. Kjelder: - Per Isdal (2000) Meningen med volden, Kommuneforlaget - Svein Mossige og Kari Stefansen ( 2007 ) Vold og overgrep mot barn og unge, Norsk institutt for forskning om oppvekst, velferd og aldring - Anne Lindboe (2013) Barn utsatt for vold og overgrep hvordan hjelper vi barna? Skandinavisk akuttmedisin - Åse Langballe (2011) Den dialogiske barnesamtalen hvordan snakke med barn om sensitive temaer, Nasjonalt kunnskapsenter om vold og traumatisk stress. - Ragnhild Arnesen og Liv Diesen ( 2008) Klemetsrudmodellen, Søndre Nordstrand barneverntjeneste - Helsedirektoratet (2015) Helsepersonellets taushetsplikt rett og plikt til å utlevere pasientopplysninger til politiet (IS-9_ Vold i nære relasjoner hva gjør vi?, Drammen Kommune - Den viktige samtalen med barn, Reidun Dybsland, RVTS - Barne-, likestillings- og inkluderingsdepartementet, (2013 ) En god barndom varer liver ut, - Asker kommune,( 2012) Handlingsplan for bekjempelse av vold i nære relajoner, - Bærum kommune( 2007) Handlingsplan for bekjempelse av vold i nære relasjoner, - Alternativ til vold og Senter for krisepsykologi, (2010) Barn som lever med vold i familien, - Senter mot incest og seksuelle overgrep i Telemark - NKVTS, Seksjon Barn og unge, Overgrepsmottaket Arendal ( - Stinesofie-stifelsen ( materialet ) - Helse Midt ( rgrep%20trondheim.pdf ) - Barnevernslova Straffelova Helsepersonellova Forvaltningslova Universitet- og høgskulelova 2005 Kvinnherad kommune Side 20

79 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2015/425-4 Geir Ove Fosse Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2016/6 Levekårskomiteen Kartlegging og verdsetting av friluftslivsområde Innstilling frå rådmannen: Levekårskomiteen tek saka til orientering og gjev administrasjonen mandat til å setje i verk arbeidet med å kartleggja og verdsetja friluftslivsområde med mål om ferdigstilling hausten Det ferdige arbeidet vert lagt fram for politisk orientering. Saksutgreiing: Miljødirektoratet har laga ein rettleiar for det aktuelle prosjektet (M ). Denne rår til at det vert laga eit oppstartsdokument og at dette vert lagt fram til politisk orientering og behandling. Det vert vidare rådd til at det vert gjeve eit politisk mandat for arbeidet som skal gjerast, syner difor til dette oppstartsdokumentet (vedlegg). Økonomisk konsekvens: Kartlegginga vert frå 2018 truleg ein føresetnad for å kunne søke støtte om statlege midlar til sikring av friluftsområde. Miljømessig konsekvens: Kartlegging og verdsetting av friluftslivområder er eit viktig kommunalt verkemiddel for å identifisere, utvikle og ivareta areal for friluftslivet. Vedlegg: Kartlegging og verdsetting av friluftslivsområde. Oppstartsdokument. Kvinnherad kommune side 1

80 Kvinnherad kommune Kartlegging og verdsetting av friluftslivsområde Oppstartsdokument

81 Føremål Den statlege friluftslivspolitikken, jf. Prop. 1 S ( ) har følgjande nasjonale mål: Alle skal ha mulighet til å drive friluftsliv som helsefremmende, trivselsskapende og miljøvennlig aktivitet i nærmiljøet og i naturen elles. Områder av verdi for friluftslivet skal sikres og forvaltes slik at naturgrunnlaget blir tatt vare på. Allemannsretten skal holdes i hevd. Store deler av befolkninga har eit aktivt forhold til friluftsliv. Friluftslivet er viktig for individet, og ferdsel og opphald i friluft er for mange ein viktig del av livet. Friluftslivet har ein verdi i form av umiddelbar glede ved sjølve aktiviteten, kjensle av meistring, naturoppleving og høve til fysisk aktivitet, rekreasjon, avkopling og samvere med andre. Dette gjer at friluftslivet har fleire direkte nytteverdiar, som betre helse og auka livskvalitet. Det har lenge vore eit nasjonalt mål for friluftslivspolitikken at det skal vera mogeleg for alle å drive friluftsliv i nærmiljøet og naturen elles, og det bør difor vere naturleg for ein kommune å ha eit medvite forhold til eigne friluftslivsområde. Då samfunnet nyttar store summar på reparerande helsetiltak, er det ei utfordring i det å utnytta potensialet friluftslivet har som helsefremjande aktivitet. Det er mange gode grunnar til at kommunen bør kartleggje og verdsette sine friluftslivsområde, mellom anna for å: Sikre god tilgang til friluftslivsområde og eit godt friluftslivstilbod for dagens og framtidige brukarar Skape føreseielegheit i arealplanlegginga og unngå del-for-del utbygging og fragmentering Sikre at dei viktigaste områda og arealgrunnlaget for mangfaldet av aktivitetar blir ivareteke Ei målretta forvaltning av friluftslivsområde som sikrar at desse vert ivaretekne og tilrettelagde Etablera eit godt grunnlag for: Utarbeiding av kommuneplanens arealdel Utarbeiding av planar for grønstruktur, marka og liknande Enkeltsakssaksbehandling og konsekvensutgreiing Søknad om spelemidlar og sikringsmidlar Å utarbeide sti- og løypeplanar Ein målretta innsats for å betra tilrettelegging for friluftsliv Kartlegging og verdsetting av friluftslivsområde bør utførast som eit grunnlag for arbeidet med kommuneplanen, areal og tiltaksplanlegging for grønstrukturen, marka og kulturlandskapet. Alt areal bør kartleggjast. Det er særskild viktig der arealbrukskonfliktane er størst som i og i nærleiken av tettstader og i strandsona. Sjøområde vil takast med i den grad det er relevant og områda har ein reell funksjon som friluftslivsområde. Kartlegginga kan òg nyttast som grunnlag for andre kommunale planer som til dømes kommunedelplan for idrett og fysisk aktivitet og liknande. 1

82 Kartlegging og verdsetting av friluftslivområde er eit viktig kommunalt verkemiddel for å identifisera, utvikle og ivareta areal for friluftslivet. Metoden vil kunne bidra til å oppnå det nasjonale målet om å sikra befolkninga høve til å drive eit variert friluftsliv både i nærmiljøet og naturen elles. For å oppnå dette er det viktig å ivareta eit breitt spekter av område med ulike kvalitetar som gjev befolkninga høve til å utøve friluftsliv ut frå eigne preferansar og der dei helst ynskjer. Utbyggingspress utgjer ofte ein trussel for eigna areal for friluftsliv og i den samanheng er det viktig å ha kartbasert dokumentasjon som visar kvar dei viktigaste friluftslivsområda ligg. Kartlegging og verdsetting av friluftslivsområde er forankra i Nasjonal strategi for eit aktivt friluftsliv ( ), Nasjonal handlingsplan for statleg sikring og tilrettelegging av friluftsområder ( ), Regional plan for folkehelse ( ) og i høyringsforslag til Regional kulturplan ( ). Målet er at alle kommunar skal ha kartlagt og verdsatt sine viktigaste friluftslivsområde innan Då vert denne kartlegginga ein føresetnad for å kunne søke om statlege midlar til sikring av friluftslivsområde. Oversikt over eksisterande kunnskap Forslag til ny kommuneplan for Kvinnherad Arealdel Reguleringsplanar Kommunedelplanar, 6 stk. Barnetråkk, 2006, for enkelte område (Malmanger, Åkra og Baugstranda (rådata), Ølve (rådata)) Strandsonekartlegging i Kvinnherad kommune. Statuskartlegging i 100-meters belte. Rapport 2010 Temakart knytt til strandsoneprosjektet Strandsoneplotting frå 1980-talet Nasjonal database for Tur- og friluftsruter. Kartverket. Kommunedelplan for idrett, fysisk aktivitet og friluftsliv merka turstiar i Kvinnerad. Kvinnherad turlag. Diverse andre temakart (ski, fiske, orientering ol.) Friluftsrådet Vest. Forvaltningsplan for Kvinnherad Område for friluftsliv. Kartlegging og verdsetting av regionalt viktige område i Hordaland. Prosjektrapport 2008 Nettsider: ut.no, lommekjent.no, godtur.no o Potensielt tilgjengelig strandsoneareal for friluftsliv o Sikra friluftslivsområde fra Miljødirektoratet o Friluftsliv kartlagt 2

83 Organisering Prosjektleiar: Geir Ove Fosse. Folkehelsekoordinator Prosjektkoordinator: Eirik Knive. Hordaland Fylkeskommune GIS ansvarleg: Torbjørn Eidsheim Bøe. Hordaland Fylkeskommune Arbeidsgruppe: Geir Ove Fosse. Folkehelsekoordinator Hildegunn Furdal. Samfunnsutviklar Linda Øen. Rådgjevar Kultur og Fritid Referansegruppe: Aktuelle ressurspersonar vert henta inn frå lag, organisasjonar, skular, barnehagar og anna for det aktuelle området som skal kartleggjast. Andre personar/institusjonar som vil bli nytta aktivt er til dømes barn og unge sin representant i kommunen, landbrukskontoret, samt grunneigarar og næringsorganisasjonar. Arbeidsmetode: Det er vurdert at kommunen organiserar arbeidet gjennom ei lita arbeidsgruppe med kommunalt tilsette. Arbeidsgruppa vil gjennom arbeidsmøter der kommunen er delt inn i soner nytta referansepersonar frå aktuelle organisasjonar og verksemder med god oversikt over ulike typar friluftsliv i kommunen. Det er ynskt at desse lokale ressurspersonane skal femna om eit breitt interessefelt, og det vil såleis bli henta inn personar frå turlag, skular, barnehagar og andre som har god kunnskap om friluftsliv både i nærmiljøet og i skog og mark. For å sikre at det ikkje er område som er oversett vil det verta høve for enkeltpersonar og organisasjonar å komme med innspel gjennom ei høyring. 3

84 Tidsplan Oppgåve Framdriftsplan Nedsetjing av arbeidsgruppe Haust 2015 Førebuing av arbeidsmøter: Haust 2015 Metodikk/arbeidsform, få tak i informasjon om friluftslivsområda, avgrensing område/test av metodikk Systematisering av eksisterande informasjon Haust 2015 Politisk oppstartsvedtak* Februar 2015 Arbeidsgruppemøter med referansepersonar: Desember April ) Avgrensing og skildring av friluftslivsområde. 2) Verdisetting av friluftslivsområda, ferdigstilling av manuskart og tilhøyrande tabell med eigenskapar og skildring for kvart område Kvalitetssikring (enkel høyring) og eventuelle Desember 2015 April 2016 justeringar Arbeidsgruppemøte: Korrektur kart Desember 2015 April 2016 Digitalisering av områda, utarbeiding av enkelt April 2016 August 2016 kart på nett, ferdigstilling SOSI-fil og kort rapport Presentasjon i kommunestyret Haust 2016 *Hordaland fylkeskommune har tilgjengeleg ein ressursperson med erfaring frå dette arbeidet i andre kommunar til og med desember Vi vurderer at det er særs viktig å nyttegjere seg av denne konsulenttenesta, som vi får gratis, og gjennomfører difor fyrste møte i arbeidsgruppa ved hjelp av denne personen før endeleg politisk vedtak. Ressursbruk Det er motteke kr i tilskot frå Kultur og ressursutvalet i Hordaland fylkeskommune. Det er her sett krav om 50 % eigne ressursar, noko som vil bli fulgt opp gjennom arbeidsinnsats frå dei kommunale tilsette. Kommunen har i tillegg fått informasjon om at det vil verta gjeve kr i stønad til arbeid med digitalisering. Desse midlane vil verta overførde til verksemd for Samfunnsutvikling då denne vert ansvarleg for dette arbeidet. Det er forventa at det ikkje vil krevje ekstra kostnadar ut over løyvd tilskot. Referansepersonar vil i størst mogeleg grad verta nytta gjennom frivillig innsats gjennom tur/idrettsorganisasjonar og liknande, men det vil verta naudsynt med noko møteverksemd frå kommunalt tilsette i barnehagar, skular, næring, landbruk og liknande for å innhenta deira kunnskap. Oppfølging og bruk Når arbeidet er ferdig vert det presentert som eit temakart og lagt fram til politisk orientering. Eit temakart er ikkje eit juridisk bindande dokument, men eit viktig kunnskapsgrunnlag ved utarbeiding av planar og i enkeltsaksbehandling. For å få fram friluftslivets arealbehov er det viktig at resultatet av arbeidet vert synleggjort og nytta som eit av fleire grunnlag til kommuneplanen sin arealdel og andre relevante planar. Særs viktige og viktige friluftslivsområde bør innarbeidast under eigna føremål i kommuneplanen sin arealdel slik at desse omsyna vert synleggjort på lik linje med anna arealbruk i kommunen. Oppdatering av 4

85 datasettet bør fastsetjast som del av arbeidet med rullering av kommunedelplan for idrett, fysisk aktivitet og friluftsliv. Resultatet av arbeidet bør nyttast som grunnlag for komande arealplanar. Ei kartlegging og verdsetting av friluftslivsområde vil ofte avdekkje behov for tilretteleggingstiltak eller mangel på informasjon. Det kan f.eks. vera behov for å auka eller redusera ferdsel, redusera og førebygga slitasje, tiltrekka seg nye brukargrupper eller at ein ynskjer å leggje til rette for nye aktiviteter som kommunen ikkje har eit tilbod for. Fysisk tilrettelegging og informasjon kan til dømes redusera slitasje og trekka til seg nye brukargrupper eller auka dagens bruk. Data skal digitaliserast i samsvar med gjeldande standard for kartlagde friluftslivsområde og vert lagra i nasjonal database hjå Miljødirektoratet. På denne måten kan kommunar og andre interessentar henta data og karttenester til eigne GIS-løysingar og analysera desse saman med anna temainformasjon. Ein vil og kunne sjå dataa via Resultatet skal òg om mogleg leggjast til rette som eit kartlag i kommunen sitt innsynsverkty. Kjelde og rettleiar for arbeidet Kartlegging og verdsetting av friluftslivsområder. Veileder. M Miljødirektoratet

86 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2013/ Linda Øen Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2016/7 Levekårskomiteen Kommunestyret Fastsetjing av planprogram - Kommunedelplan for kulturminne Innstilling frå rådmannen: 1. Kvinnherad kommunestyre fastset planprogram for kommunedelplan for Kulturminne slik det ligg føre. 2. Merknadane frå fylkesmannen i Hordaland vert tekne med som innspel i det vidare planarbeidet. Saksutgreiing: Kvinnherad kommunestyre vedtok oppstart av planarbeid: Kommunedelplan for kulturminner i Kvinnherad kommune og utsending av planprogram til høyring. Planprogrammet vart lagt ut på høyring i veke 29, med høyringsfrist 15. januar. Høyringa vart kunngjort i lokalavisene, på Kvinnherad kommune si heimeside, det vart sendt brev til høyringsinstansar og alle frivillige lag og organisasjonar som kunne tenkja seg å ha interesse av planarbeidet. Det er komme ein merknad. Fylkesmannen i Hordaland er positiv til at Kvinnherad går i gang med planarbeidet og kjem med følgjande innspel: «Fylkesmannen meiner at tradisjonelt landbruk og kulturlandskap inngår som del av kulturomgrepet, og er døme på planfaglege område som kan skildrast og takast inn i arbeidet med kulturminneplanen. «Dei viktigaste årsakene til tap eller svekking av kulturminneverdiane er aukande utbyggingspress og manglande bruk av bygningsmiljø, som følgje av nedleggingar i tradisjonell industri og gardsdrift», jf. statlege forventingar til regional og kommunal planlegging. Kulturminneplanen bør difor tydeleggjere verdiar og peike på område der det er potensiell konflikt. Viktige område for bruk og vern av areal bør visast med omsynssoner på eit kart.» Vi tek merknadane til orientering og tek dei med i vidare arbeid med planen. Kvinnherad kommune side 1

87 Økonomisk konsekvens: Miljømessig konsekvens: Vedlegg: Høyringsuttale frå Fylkesmannen i Hordaland Utkast til planprogram side 2 Kvinnherad kommune

88 Sakshandsamar, innvalstelefon Christian Johan Alstad, Vår dato Dykkar dato Vår referanse 2015/ Dykkar referanse 13/444 Kvinnherad kommune Rosendalsvegen Rosendal Kvinnherad - kommunedelplan for kulturminne - oppstart av planarbeid og høyring av planprogram Vi viser til brev av , dykkar ref. 13/444, med uttalefrist Saka gjeld melding om oppstart av planarbeid og høyring av planprogram for kommunedelplan for kulturminne. Fylkesmannen er positiv til at Kvinnherad går i gang med eit slikt planarbeid. Som planmynde har kommunen ei sentral rolle i forvaltninga av kulturminne. Hordaland fylkeskommune er forvaltningsstyresmakt med mynde etter kulturminnelova, og ivaretek både nasjonale og regionale kulturminneinteresser. Fylkesmannen meiner at tradisjonelt landbruk og kulturlandskap inngår som del av kulturomgrepet, og er døme på planfaglege område som kan skildrast og takast inn i arbeidet med kulturminneplanen. «Dei viktigaste årsakene til tap eller svekking av kulturminneverdiane er aukande utbyggingspress og manglande bruk av bygningsmiljø, som følgje av nedleggingar i tradisjonell industri og gardsdrift», jf. statlege forventingar til regional og kommunal planlegging. Kulturminneplanen bør difor tydeleggjere verdiar og peike på område der det er potensiell konflikt. Viktige område for bruk og vern av areal bør visast med omsynssoner på eit kart. Vi ønskjer lykke til vidare med planarbeidet. Med helsing Rune Fjeld assisterande fylkesmann Arve Meidell seksjonsleiar Brevet er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift. Statens hus Kaigaten 9, 5020 Bergen Telefon: Telefaks: Kommunal- og samfunnsplanavdelinga Postboks 7310, 5020 Bergen Org.nr: E-post: postmottak@fmho.no Internett:

89 Kopi til: Hordaland fylkeskommune Postboks Bergen 2

90 Kommunedelplan for kulturminne Planprogram Foto: Kåre Eik Kultur og Fritid