Handlingsplan for åkerrikse Crex crex

Transkript

1 Handlingsplan for åkerrikse Crex crex Torborg Berge Fylkesmannen i Rogaland e-post: torborg.berge@fmro.no, tlf: /

2 Disposisjon Formål og bakgrunn Historikk Årsaker til tilbakegang Anbefalte tiltak Driftsmessige tiltak i slåtten Åkerriksevennleg drift Arealforvaltning m.m. Tilskotsordningar Driftsmessige tiltak i slåtten Åkerriksevennleg drift Forventningar til kommunane Torborg Berge Alfred Limbrunner

3 Formål og bakgrunn Formål: Få opp levedyktig og varig bestand av åkerriksa i Norge Bakgrunn: Oppfølging av konvensjon for biologisk mangfald St.meld nr. 21 ( ) Regjeringa sin miljøpolitikk og rikets tilstand Vidareføring av NOF-prosjekt sidan 1995 Frank Grønningsæter

4 Historikk Åkerriksa er ein fugleart som hekkar i ope kulturlandskap og andre område med høg gras- og urtevegetasjon, bl.a. der graset vert slått kvar sommar. Ho var vanleg i låglandet i Norge nord til kysten av Helgeland. ( i Sverige). Kraftig tilbakegang slutten 1800-talet-byrjinga talet Kraftigast nedgong forsvann som hekkefugl på store delar av Austlandet. Midten av 1990-talet: Truleg berre hannar att Auka fram til 2003 (235 syngande hannar) I 2008: 132 syngande hannar flest i Hedmark (40), Oslo og Akershus (28) og Rogaland (23) Roy Mangersnes På raudlista som kritisk trua

5 Effektivisering av jordbruket Årsaker til tilbakegang I: Bruk av slåmaskinar Raskare slått Tidlegare slått Fleire slåttar Meir synkron slått Oppdyrking - drenering Per-Ola Carlsson Egg og ungar vert øydelagde/drepne Viktige leveområde vert øydelagde

6 Årsaker til tilbakegang II: Nedbygging - opphøyring av tradisjonell drift Øydelegging av naturleg og seminaturleg hekkehabitat I dag er åkerriksa heilt avhengig av menneskeskapte miljø som kornåkrar, fulldyrka mark og gjødsla innmarksbeite Torborg Berge

7 Anbefalte tiltak I Driftsmessige tiltak i slåtten Slå sakte!! Utsett slått i område med mistanke om hekking Åkerriksevennlege slåtte- og treskemetodar i område med påvist åkerrikse Unngå slått av kantsoner i område med påvist åkerrikse Asynkron slått La siste biten stå eit par netter før han vert slått, eller gå nøye gjennom han til fots for å evt. finna åkerrikser og flytta dei over til trygt areal Kutt graset / kornet høgare Torborg Berge

8 Åkerriksevennlege slåtte- og treskemetodar Ikkje frå kanten og inn! Frå midten og ut Eller frå side til side Torborg Berge

9 Tilskotsordningar - Driftsmessige tiltak i slåtten Aktuelt på stader kor det sit åkerrikse i enga/åkeren Tilskot for: å utsetja slåtten / la vera å slå eit areal ekstra utgifter p.g.a. ekstra slåttetid etc. (t.d. slå på åkerriksevennleg måte) Utgangspunkt i dekningsbidrag for aktuell avlingstype, samt timeløn for slåttekarar. hjelp frå Forsøksringen til utrekning Tar omsyn til at fleire slåttar kan gå tapt SMIL-middel anbefalt Eigne tilskotsmiddel som følgjer Handlingsplan for åkerrikse Alfred Limbrunner

10 Anbefalte tiltak II Åkerriksevennleg drift I viktige åkerrikseområde På fulldyrka og overflatedyrka areal eller på gjødsla innmarksbeite (Støtte for område som er meir ekstensivt drive frå pengar som følgjer prosjektet. NB! Meld frå til Fylkesmannen i Rogaland) Minst 10 dekar Eventuelle beitedyr må haldast borte frå 1. mars til 1. august Inga jordarbeiding eller hausting / slått før etter 1. august Arealet kan ikkje ligga brakk utan slått eller beite i meir enn 3 år Knut Eie

11 Tilskotsordningar Åkerriksevennleg drift Tilskotsordningar Åkerriksevennleg drift Generelt program for å laga gunstig og trygge hekkehabitat som kan tiltrekka seg åkerrikser Generelt program for å laga gunstige og trygge Uavhengig hekkehabitat av om som det sit kan åkerrikse tiltrekka i seg åkerrikser åkeren (oasar) / enga, eller ikkje. I viktige Uavhengig åkerrikseområde av det sit åkerrikse i Må melda åkeren frå på / enga, førehand eller ikkje. Tilskot I viktige for: åkerrikseområde Tilskot å driva for: på åkerriksevennleg måte areal (sjå punkt på førre graf) å driva areal på åkerriksevennleg Utgangspunkt måte (sjå i dekningsbidrag punkt på tidlegare for aktuell lysark) avlingstype og talet på avlingar Må melda frå på førehand for å laga avtale Kompenserer om drift og tilskot for tapt med produksjonstilskot kommunen Tar omsyn til at fleire slåttar kan gå tapt Kommunen må forhøyra seg med SMIL-midlar Fylkesmannen anbefalt om området er eigna Ordning inn i RMP på sikt. Førebels tilskotssats: Fulldyrka og overflatedyrka areal: 1500 kr/dekar Gjødsla innmarksbeite: 750 kr/dekar Alfred Limbrunner

12 Viktige åkerrikseområde i Rogaland - Hå -Karmøy -Klepp - Rennesøy - Sandnes -Sola -Time - også i Bjerkreim, men her er områda ikkje definert

13 Åkerriksevennleg drift - finansiering Utgangspunkt i dekningsbidrag for aktuell avlingstype og talet på avlingar Kompenserer for tapt produksjonstilskot SMIL-middel anbefalt Ordning inn i RMP hausten 2009? Førebels tilskotssats: Fulldyrka og overflatedyrka areal: 1700 kr/dekar Gjødsla innmarksbeite: 870 kr/dekar Alfred Limbrunner

14 Anbefalte tiltak III Arealforvaltning m.m. Arealforvaltning (som ikkje kjem inn under dei to tidlegare ordningane) Ta vare på og eventuelt gjenskapa fuktenger og andre naturlege og semi-naturlege hekkeområde Identifisera areal og landskap som er viktige for åkerriksa med tanke på særskilt forvaltning Område som ligg brakk t.d. tilskot for å slå kvart år for å unngå gjengroing Kartlegging / overvaking NOF køyrer standardisert registrering Viktig at alle melder frå om åkerrikser dei observerer for å få full oversikt og betre forvaltning Informasjon særleg overfor bønder Knut Eie

15 Forventningar til kommunane I Kartlegging / overvaking Informera bønder og andre innbyggjarar om at alle åkerrikser må rapporterast Vidaresenda alle meldingar om åkerrikse til NOF eller Fylkesmannen. (Dersom åkerriksa alt er registrert på er ikkje dette naudsynt)

16 Forventningar til kommunane II Informasjon Plakatar til jordbrukssjef, miljøvernleiar, etc Dela ut brosjyrer til bønder og generelt interesserte Meir systematisk i viktige åkerrikseområde (Møter, samlingar, postkasse, lokale tidsskrift, etc.) Informera bønder om prosjektet og gjeldande støtteordningar Gje råd om aktuelle tiltak Aktuelle ordningar Vera pådrivar for å få bønder i aktuelle område til å vera med på ordning om åkerriksevennleg drift Laga avtalar med bøndene om drift og tilskot

17 Forventningar til kommunane III Finna fram til område som kan vera aktuelle til spesiell områdeforvaltning eller åkerriksevennleg drift og melda tilbake til Fylkesmannen kor dette kan vera aktuelt Rapportering over kva kommunane har gjort Korleis ser kommunane føre seg eit samarbeid på dette området?