Møteinnkalling. Utvalg: AU i verneområdestyret for SVR Møtested: Telefonmøte Dato: Tidspunkt: 08:00

Transkript

1 Møteinnkalling Utvalg: AU i verneområdestyret for SVR Møtested: Telefonmøte Dato: Tidspunkt: 08:00 Eventuelt forfall må meldes snarest på tlf Vararepresentanter møter etter nærmere beskjed. 1

2 Saksliste Utvalgssaksnr Innhold Sidenr ST 23/17 Godkjenning av innkalling og saksliste 3 ST 24/17 Val av en representanter til å skrive under møteprotokollen saman med styreleiar ST 25/17 Referatsaker 3 ST 26/17 Orienteringssaker 3 ST 27/17 ST 28/17 ST 29/17 ST 30/17 Søknad om helikoptertransport i samband med feiring av 80. års dag. Gravatn i Bykle. Ny turisthytte ved Kjerag- tilbakemelding på Stavanger turistforening sin presentasjon av hytteplanene Retningslinjer for handsaming av byggesaker på Øvre Espedalstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde, gnr/bnr, 48/1, Forsand kommune - Ny handsaming Arvid Espedal - Søknad om dispensasjon om dispensasjon til bygging av ny hytte på Øvre Espedalstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde, gnr/bnr, 48/1, Forsand kommune - Ny handsaming ST 31/17 Eventuelt

3 ST 23/17 Godkjenning av innkalling og saksliste ST 24/17 Val av en representanter til å skrive under møteprotokollen saman med styreleiar ST 25/17 Referatsaker ST 26/17 Orienteringssaker 3

4 VERNEOMRÅDESTYRET FOR SETESDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2017/ Saksbehandler: Jørn Trygve Haug Dato: Utvalg Utvalgssak Møtedato AU i verneområdestyret for SVR 27/ Søknad om helikoptertransport i samband med feiring av 80. års dag. Gravatn i Bykle. Vedlegg 1 Vedlegg 2 Begrunnelse for søknad om landingstillatelse HW Forvalters innstilling Med heimel i Forskrift om vern av Setesdal Vesthei - Ryfylkeheiane landskapsvernområde kapittel 5.1.c gir arbeidsutvalet avslag på søknad frå Helge Wehus om helikoptertransport til Midtre Gravatn i Bykle. Som grunngjeving syner arbeidsutvalet til forvaltningsplanen kap om at løyve til persontransport bare kan gjevast til varig rørslehemma og i heilt spesielle høve. Aktuelle transport oppfyller ikkje desse vilkåra. Saksopplysninger Helge Wehus har søkt om dispensasjon frå verneforskrifta for transport med helikopter til Midtre Gravatn i Bykle. Søknaden gjeld for ein tur 4. august med retur 6. august. Bakgrunnen for søknaden er at familien til søkar har leigd hytte i området sidan midten av 70-talet. Opphaveleg hytte (Gravassbu) brant ned men er sidan bygd opp att av grunneigar. Helge Wehus med familie ønskjer nå å arrangere tur til hytta i samband med at faren fyller 80 år. Søkar skriv at faren har flotte minner frå opphald på hytta og at han ønskjer å komme tilbake hit. Avstanden får veg er likevel for lang til at han orkar å gå. Det skal og fraktast proviant i samband med feiringa. Sjå søknad vedlegg 1-2. Det ligg føre legeerklæring i saka. Denne vært lagt fram i møtet. 4

5 Kart over området. Hytta ligg 1 km. aust for Sloaros og nær grensa mot Vinje. Frå bilveg er det om lag 10 km. i luftline: Formell bakgrunn for vurdering og vedtak Forskrift om vern av Setesdal Vesthei-Ryfylkeheiane landskapsvernområde av Forvaltningsplan for verneområda i Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane, godkjent 2015 Naturmangfaldlova. Heimelsgrunnlag Setesdal Vesthei - Ryfylkeheiane landskapsvernområde vart verna ved Kronprinsregentens resolusjon av 28. april Føremålet med vernet er etter kapittel III i Forskrift om vern av Setesdal Vesthei-Ryfylkeheiane landskapsvernområde: 1. Å ta vare på eit samanhengande, særmerkt og vakkert naturområde med urørte fjell, hei og fjellskogsområde med eit særmerkt plante- og dyreliv, stølsområde, beitelandskap og kulturminne. 2. Å ta vare på eit samanhengande fjellområde som leveområde for den sørlegaste villreinstamma i Europa. Bruk av helikopter i Setesdal Vesthei - Ryfylkeheiane landskapsvernområde er regulert av verneforskrifta kapittel 5.1.c kor det heiter at start og landing med motordrevne luftfarty er forbode. Når det gjeld motorisert persontransport vurderer forvaltningsstyresmakta dette som eit transportbehov som ikkje er heimla i dei spesifiserte bestemmingane i verneføreskrifta kap Slike saker må difor handsamast etter 48 i naturmangfaldlova (NML). I denne er det to vilkår som begge må oppfyllast om ein skal kunne gi dispensasjon: Tiltaket må ikkje vere i strid med formålet med vernet Tiltaket kan ikkje påverke verneverdiane nemneverdig. 5

6 Miljødirektoratet understrekar at høvet til å gi dispensasjonar etter 48 er snevert: Kravet om at tiltaket ikke skal påvirke verneverdiene nevneverdig innebærer at dispensasjonsadgangen er snever. Det kan bare dispenseres i de tilfeller tiltaket vil ha ubetydelig eller begrenset virkning for verneverdiene. Dette kan være ved midlertidige eller forbigående forstyrrelser, eller enkeltstående aktiviteter eller tiltak (Rundskriv om forvaltning av verneforskrifter. Miljødirektoratet 2014). Persontransport er omtala i forvaltningsplanen kap : «I heilt spesielle høve kan det gjevast løyve til transport for varig rørslehemma til eiga hytte, eller liknande stader dei har ei sterk tilknyting til, dersom transporten ikkje kjem i konflikt med verneformål og verneverdiar. Definisjonen av rørslehemma følgjer Miljøverndepartementet sitt rundskriv T-1/96, slik at personar som på grunn av alder, eller mellombels sjukdom, er rørslehemma, ikkje blir rekna som varig rørslehemma i denne samanhengen.» Tidlegare praksis Verneområdestyret ga i 2014 løyve til helikoptertransport til Krokevasstøylen i Dyraheio landskapsvernområde i Suldal. Saka gjaldt persontransport av ein person på 92 år i samband med eit slektstreff. Aktuelle person hadde skrive bok om stølslivet og sine opplevingar i området. På slektstreffet skulle personen formidle desse opplevingane. Personen hadde god helse for alderen men var avhengig av krykker. Det vart lagt fram legeerklæring under handsaminga av saka. Arbeidsutvalet ga i 2015 avslag på søknad om dispensasjon for transport av ein tidlegare eigar av ei hytte ved Øyvassbu i Bygland. Personen var 84 år gammal og hadde jamfør saksutgreiinga ein diagnose som gjorde at han ikkje kunne gå inn til hytta i samband med rypejakta. I saka var det opplyst at det frå før var gjeven løyve til annan transportar med helikopter til hytta, og at det i forvaltningsplanen er opna for at det er mogleg for aktuelle person å sitte på under denne transporten. I saka vart det lagt vekt på at vedkomande person ikkje kunne karakteriserast som varig funksjonshemma. Saka vart sendt Miljødirektoratet for klagehandsaming. Miljødirektoratet oppretthaldt vedtaket. Dei la vekt på at sjølv om høg alder og aktuelle diagnose kan gi nedsett funksjonsevne er ikkje dette i seg sjølv nok til å vera omfatta av kriteriet «varig rørslehemma». Ein dispensasjon til aktuelle føremål er noko mange kan påberope seg, slik at ein dispensasjon vil generere fleire liknande søknadar. Også i 2014 vart det gjeven avslag på tilsvarande søknad frå søkar. Klima- og Miljødepartementet (KMD) som da var klagemyndigheit oppretthaldt avslaget. I Lomsdal Visten nasjonalpark ga nasjonalparkstyret for nokre år tilbake løyve til persontransport for person med funksjonshemming. Personen hadde i tillegg en spesiell nær tilknytning til hytta. I KMD sin klagehandsaming av nemnde helikoptersøknad til Øyvassbu gjekk det fram at saka frå Lomsdal Visten difor ikkje hadde relevans Vurdering Naturmangfaldlova Etter 7 i Naturmangfaldlova skal dei miljørettslege prinsippa i 8-12 leggast til grunn som retningsliner ved utøving av offentleg myndigheit. Forvaltingsmyndigheita må i alle tiltak som vedkjem naturmangfaldet, vurdere søknadane etter desse paragrafane Kunnskapsgrunnlaget ( 8) Kunnskapen om naturmangfaldet i området er henta frå lokalkunnskap, Miljødirektoratet sin naturbase ( samt frå NINA sitt pågåande GPS-merkeprosjekt. Ein har og nytta kartlegging gjennomført av Norsk Villreinsenter (NVS-rapport 6/210). Kunnskap om kulturminne i området støtter seg på Riksantikvaren sin kulturminnebase ( 6

7 Områda kring Midtre Gravatn har i første rekke funksjon som vinterbeite for villrein. Resten av året er det meir sporadisk i bruk. Data frå GPS-merkeprosjektet syner ingen posisjonar av merka dyr i området i juli-august dei siste fem åra. For andre artar er det ikkje registrert informasjon om prioriterte artar, truga eller nær truga artar jfr. «Norsk rødliste» langs turistløypa. Det er ikkje registrert kulturminne som kan ta skade av aktiviteten det er søkt om. Ut frå omtalen ovanfor vurderar ein kunnskapsgrunnlaget som tilstrekkeleg til å fatte vedtak i saka. 9 («Føre var prinsippet») vert difor tillagt mindre vekt i dei følgjande vurderingane. Økosystemtilnærming og samla belastning ( 10 i NML). Det er få andre hytter i dette området, i første rekke enkelte spreidde driftehytter knytt til den einskilde eigedom. Rett sør for Midtre Gravatn ligg Sloaros turisthytte og turistløypa inn til denne. Mot sør og nord-vest ligg dei regulerte vatna Skyvatn og Holmavatn. I sørenden av Holmavatn kryssar ein høgspent aust/vest. Frå vest går det og inn ein anleggsveg til Holmavatn. Etter forvaltningssekretariatet si vurdering er den samla belastninga i området liten til moderat. Transporten har eit avgrensa omfang og ulempa er i første rekke knytt til støy av forbigåande karakter. Kostnadane ved miljøforringing skal berast av tiltakshavar ( 11 i NML) I fall det vert gjeven løyve til transporten er søkar ansvarleg for at transporten vert gjennomført på ei miljømessig god måte. Miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetodar ( 12 i NML) Ut frå føremålet med transporten kan sakshandsamar vanskeleg sjå alternativ transportmetode. Særskilt vurdering av føremålet med transporten Aktuelle person sin tilknyting til hytta og området er jamfør søknad at han har flotte minner frå fleire opphald på denne hytta. Ut frå bilete som ligg ved søknad tyder det på at desse opphalda strekk seg fleire 10-år tilbake. Så vidt ein forstår har ikkje personen eigd hytta. Samla sett vurderar ein tilknytinga til å vera noko «svakare» enn tilfellet var i saka om transport til Krokevasstøyl i Dyraheio. Spesielt for den saka var og at vedkomande hadde skrivi bok om staden og skulle formidle historia i samband med slektstreff. Føringar gjeven i forvaltningsplanen er omtala tidlegare i saka. I høve til tilknyting og helsetilstand er ein tvilande til at saka er «heilt spesiell». Mange vil kunne seiast å vera i same situasjon. Vidare er omgrepet «varig rørslehemma» sentralt og der ein legg til grunn at personar som på grunn av alder, eller mellombels sjukdom, er rørslehemma, ikkje vert å rekne som varig rørslehemma. I saka ligg det føre legeerklæring. Erklæringa er av generell karakter der det ikkje «diagnosar» utover høg alder og problem med forflytting i terrenget. Høg alder kombinert med sviktande helse vurderast ikkje å kunne definerast som «varig rørslehemma» slik forvaltningsplanen legg til grunn. Vurdering etter NML 48 Ein føresetnad for å kunne gi løyve etter 48 i NMF er at tiltaket ikkje strir mot verneføremålet og at tiltaket ikkje kan påverke verneverdiane nemneverdig. Transporten er særs avgrensa i omfang og lagt utanom tider på året då dyr og fuglar er særskilt sårbare for forstyrring. På denne tida av året er det bare sporadisk villreinen beiter i desse områda. Det er heller ikkje stort omfang av annan motorisert transport i aktuelle området. Isolert sett vil difor transporten ha liten negativ innverknad på verneføremål og verneverdiar. 7

8 Verknad på verneføremål og verneverdiar skal og vurderast i eit langsiktig perspektiv. I det ligg det og vurdering av mogleg presedensverknad. Aktuelle person sin helsetilstand og tilknyting til staden er ikkje spesiell og mange vil kunne seie å vera i ein tilsvarande situasjon. Eit løyve til transporten vil såleis kunne opne for eit visst volum av slike saker. Kor mange er vanskeleg å talfeste. Eit anslag kan vera mellom søknadar i året når moglegheita vert kjend. Dette kjem da i tillegg til annan motorferdsel i verneområdet som av naturlege årsaker er relativt omfattande ref. forvaltningsplanens. 32. Ut frå desse vurderingane er ikkje vilkåra til stade for å kunne gi løyve etter 48 i naturmangfoldlova. Konklusjon Det vert ikkje gjeven løyve til aktuelle transport. Søknaden støtter ikkje føringar i forvaltningsplanen om «spesielle høve» og «varig rørslehemma». Med fare for presedensverkand er ikkje vilkåra til stade for å kunne gi løyve etter 48 i naturmangfoldlova. Kopi: Søkar Bykle kommune Fylkesmannen i Aust og Vest Agder 8

9 9

10 10

11 Begrunnelse for søknad om landingstillatelse med helikopter ved Gravatn. Vi søker med dette om å få landingstillatelse med helikoper ved Mitdre Gravann i setesdalsheiene. Det søkes om 2 turer. En tur den 4. august 2017 og en tur den 6. august Bakgrunnen for å søke om landingstillatelse er at vår familie på midten av 70 tallet leide en hytte ved navn Gravassbu som ligger sørøst i mitdre Gravatn ca 1 km øst for turistforeningens hytte Sloaros i setesdalsheiene. Denne hytta er brent ned, men er bygd opp igjen av Øystein Sauro. Han er også grunneier i det området vi søker landingstillatelse og har gitt oss løyve til å bruke området. Vi er en søskenflokk på 5 som ønsker å arrangere en slik tur for vår far som blir 80 år 2. august Han har flotte minner fra flere opphold på denne hytta og har et ønske om å komme tilbake hit, men er ikke til å gå slike distanser, så den eneste måten å få dette til på er å benytte helikopter. Vi vil trenge å frakte proviant til bursdagsfeiringen og er også avhengig av å få fraktet dette inn med helikopter. Vi håper på en snarlig og positiv reaksjon på denne søknaden og ser frem til å planlegge en flott 80 års dag her. Under er et bilde av meg ved hytta Gravasbu i Med hilsen Helge Wehus og familien. 11

12 VERNEOMRÅDESTYRET FOR SETESDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2017/ Saksbehandler: Alf Odden Dato: Utvalg Utvalgssak Møtedato AU i verneområdestyret for SVR 28/ Ny turisthytte ved Kjerag- tilbakemelding på Stavanger turistforening sin presentasjon av hytteplanene Forvalters innstilling AU i verneområdestyret for SVR godkjenner vedlagt tilbakemelding til Stavanger turistforeining med dei endringane som kom fram i møtet Tilbakemeldinga sendast Stavanger turistforeining så fort som råd, med kopi til medlemmane i verneområdestyret. Saksopplysninger På styremøtet 16. juni presenterte Stavanger turistforeining sine mellombelse planar for ei ny turistforeiningshytte ved Kjerag. Presentasjonen førte til ein del diskusjon i styret, mellom anna som ein sak under punktet «Eventuelt» på sakslista. For at STF skal få ei tilbakemelding på sin presentasjon, og motta signal frå verneområdestyret inn i den vidare søknadsprosessen, ønskjer AU å ta dette opp som ein eigen sak. Framlegg til tilbakemelding til STF: Tilbakemelding på presentasjonen om planar for ny turisthytte på Kjerag AU ønskjer å gje STF ei kort tilbakemelding til presentasjonen på styremøtet 16. juni. Desse kan og fungere som signal i høve til STF sitt arbeid med ein eventuell søknad. I styremøtet kom planane om ny turisthytte på Kjerag opp til drøfting under eventuelt. AU ønskjer å vidareformidle hovudpunkta frå denne drøftinga til STF: 12

13 Det var ein markert skepsis blant fleire styremedlem til ei hytteplassering så langt ute på kanten at den var synleg frå fjorden. Fleire styremedlem meinte at den skisserte hytta var for stor, og at funksjonar i høve til sanitær og tryggleik vil kunne takast vare på med ei langt mindre hytte. Ei hytte ved Kjerag vil i liten grad redusere lengda på etappen til Flørli, på ruta Lysefjorden rundt. Det vart stilt spørsmål om det derfor ville bli behov for ennå ei hytte på denne strekninga. AU har forståing for at STF ikkje ønskjer å utarbeide ein fullstendig byggesøknad i første omgang. Samstundes må søknaden om dispensasjon etter verneføreskrifta være detaljert nok til at verneområdestyret får eit godt nok grunnlag til å fatte ei avgjerd. Det er svært viktig at STF har ein god dialog med både SVR og Forsand kommune før ein søknad sendast. Utforming av hytta må i større grad speile lokal byggeskikk og materialbruk. I vurdering av ein byggesøknad vil styret legge vekt på at STF tar ein aktiv rolle for flytting og omlegging av turisthytter og løypenett kring Blåsjø. Vurdering Det er viktig at STF får signal om verneområdestyret si haldning til hytteplanane som vart presentert. Det vil da være mogleg for STF og ta høgde for desse signala i sitt arbeid med ein konkret søknad. 13

14 VERNEOMRÅDESTYRET FOR SETESDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2017/ Saksbehandler: Alf Odden Dato: Utvalg Utvalgssak Møtedato AU i verneområdestyret for SVR 29/ Retningslinjer for handsaming av byggesaker på Øvre Espedalstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde, gnr/bnr, 48/1, Forsand kommune - Ny handsaming Forvalters innstilling AU i verneområdestyret for SVR godkjenner «Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalstøl» med dei endringane som vart gjort under møtet. Retningslinjene vil bli styrande for verneområdestyret si handsaming av byggesaker på Øvre Espedalstøl. Retningslinjene gjeld inntil vidare, og vil bli innarbeida i Forvaltningsplan for SVR ved første revisjon. Saksopplysninger Vedlegg Framlegg til «Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalstøl». Øvre Espedal grunneigarlag, forslag til plan/plassering av nye hytter på Stølen. Vedtak i driftsutvalet i Forsand kommune Høringsuttale til «Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalsstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde». Notatet «Bygningar på Øvre Espedalsstøl 2016» Lagt ved møteinnkallinga som eige vedlegg. Bakgrunn Viser til vedtak i styresak 37/2015, samt notata «Bygningar på Øvre Espedalsstøl 2016» og «Øvre Espedalstøl historie og verneverdiar». Viser og til orienteringssak på AU møte , kor forvaltningssekretariatet vart bedne om å legge fram retningslinjer for handsaming av byggesaker på Øvre Espedalsstøl på neste styremøte. Viser og til saksutgreiing og vedtak i styresak 12/2017, samt høringsuttale til retningslinjene frå grunneigarar og Forsand kommune. Øvre Espedalstøl er eit stølstun som er lokalisert i Frafjordheiane landskapsvernområde i Forsand kommune. Alle gardane i Øvre Espedal hadde i utgangspunktet støl på Øvre Espedalstøl, og i dag står 14

15 det 13 stølshus/hytter på staden. Det er svært store verneverdiar knytt til både landskap, enkelt bygningar og bygningsmiljø, og desse verdiane må bevarast for framtida. Dei siste åra har verneområdestyret handsama fleire enkeltståande søknadar frå Øvre Espedalstøl. Nå er det komen inn ein søknad frå Arvid Espedal om nybygg på staden, og det vil være svært uheldig om denne og blir handsama utan at det ligg føre overordna retningslinjer forden vidare utviklinga på staden. Dette er særleg viktig ettersom denne saken vil kunne ha presedensverknader for framtidige byggesøknader på staden. Ein reguleringsplan eller disposisjonsplan for Øvre Espedalstøl var under utarbeiding i regi av Forsand kommune for om lag 15 år sida, men dette arbeidet vart lagt bort ved opprettinga av Frafjordheiane landskapsvernområde. Det er nå behov for at dette arbeidet blir vidareført. I samband med opprettinga av Frafjordheiane landskapsvernområde, kom Fylkesmannen i Rogaland og grunneigarane på Øvre Espedalsstøl fram til ei ordning der kvar grunneigar på stølen kunne ha ei hytte med ein brukskombinasjon med gardsdrift/fritid, kor det var høve til utviding og restaurering av eksisterande hytter. Dette er og nedfelt i Forvaltningsplan for Frafjordheiane frå 2007, og har vore retningsgjevande for forvaltningspraksisen fram til i dag. Dette er ei ordning som har fungert godt når hytta som skal erstattast anten har rotna ned eller ikkje har særskilt verneverdi. I samband med handsaminga av byggesøknaden frå Arvid Espedal (Styresak 37/2015), vart verneområdestyret merksam på at denne forvaltningspraksisen kan medføre problem. Dette gjeld særleg når ein får søknadar kor det er store verneverdiar knytt til den opphavlege bygningen, og ei utviding og restaurering til dagens standard ikkje kan gjennomførast utan at desse verneverdiane går tapt. Da står ein ei ein situasjon der utviding og restaurering av hytta vil stride mot verneføreskrifta og kulturminnelova, eit nybygg som ikkje er eit reint landbruksbygg vil stride mot verneføreskrifta, og det å ikkje gje dispensasjon til utviding/restaurering eller nybygg vil stride mot etablert forvaltningspraksis. Grunneigarane og involverte offentlege etatar deltok på ei felles synfaring til Øvre Espedalstøl 10. november Her foreslo SVR og Fylkesmannen i Rogaland at ei eventuell vidare utbygging på staden kunne skje gjennom utarbeiding av ein reguleringsplan. I svaret frå Øvre Espedal grunneigarlag, datert , kom det fram at dei ikkje ønskja å gå inn i prosessen med ein privat reguleringsplan. Grunngjevinga var mellom anna at det truleg var 2-3 av grunneigarane som såg for seg å bygge dei næraste åra, og at kostnadane derfor ville bli for store. I staden har grunneigarane kome fram til ei kartskisse over plassering av nye bygningar på Øvre Espedalstøl. Forvaltningssekretariatet starta derfor arbeidet med «Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalstøl», primært for å få på plass eit betre grunnlag for handsaminga av den innkomne byggesøknaden frå Arvid Espedal. Retningslinjene vil ta føre seg både utviklinga av kvar einskilt bygning og heilskapen i stølsmiljøet. Dette vil mellom anna omfatte retningslinjer for utforming og materialbruk ved restaurering av gamle bygningar, samt retningslinjer for plassering, utforming og materialbruk for eventuelle nybygg. Retningslinjene er tenkt å være styrande for verneområdestyret si handsaming av byggesaker på Øvre Espedalsstøl. Retningslinjene vil være gjeldande inntil vidare, og ville bli innarbeida i Forvaltningsplan for SVR ved første revisjon. I styresak 12/2017 la derfor forvaltningssekretariatet fram eit utkast til «Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalstøl» I handsaminga av saken etterlyste verneområdestyret ei formell høring av retningslinjene, og fatta dette vedtaket: «Saken utsettast og «Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalsstøl» sendast på ei avgrensa høring til aktuelle grunneigarar og Forsand kommune. Om det berre blir mindre endringar i retningslinjene, delegerast endeleg godkjenning til AU.» Utkastet til «Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalsstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde» vart , sendt ut på høring til alle grunneigarane på Øvre Espedalsstøl, Øvre Espedal grunneigarlag og Forsand kommune, med høringsfrist

16 Høringsuttaler Det kom inn fire høringsuttaler, tre skriftelege og ein munnleg. Per Egil Espedal opplyste i ein telefonsamtale at han var eigar av ruinen av eit tidlegare stølshus i nordre stølstun. Espedal har sau i området, men ikkje noko husvære. Espedal vurderer å søke om å få bygge eit nytt stølshus i nærleiken av det opphavlege stølshuset. Om det er mogleg å finne ei god plassering, ønskjer Espedal heller å bygge nytt ved nordre stølstun enn å bygge nytt i den føreslåtte husrekka bak sørlegaste stølstunet. Ingve Aarrestad opplyser i ein e-post datert , at han er eigar av bygning nr 3 frå 1863 på nordre stølstun. Aarrestad uttaler at det er lite sannsynleg at han kan halde i stand denne hytta, om ei eventuell erstatningshytte må byggast i den nye husrekka 300 m unna. Han ønskjer i staden å bygge ei ny hytte på rekke med den eksisterande, med liknande utforming. Han uttalar at det hørast tungvindt ut med to hytter med så lang avstand mellom, og at det vil bli lettare å få brukt begge om dei låg tettast mogleg. Thor Espedal uttaler i ein e-post datert at han er eigar av bygning nr 5, og at han ønskjer å få løyve til å sette opp ein ny bygning i den nye husrekka. Espedal opplyser vidare at han driver to familiebruk og har sauer på staden, og at det derfor er sterkt ønskjeleg med ei ny hytte. Espedal opplyser og at sonen Røy Sigmund Espedal er eigar av bygning 7, og at det er bra at han kan fornye denne. Til slutt seier Espedal at han er opptatt av likebehandling for alle som skal bygge hytter, og at han helst ser at alle kan bygge like stort som bygning 1 som er på 67 m 2 inklusiv vedbod og bislag. Driftsutvalet i Forsand kommune har levert ein kort uttale datert , kor det heiter at: «Driftsutvalet støtter retningslinjer frå SVR for Øvre Espedalstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde, gnr/bnr, 48/1, Forsand kommune». Rådmannen si innstilling til uttale var meir kritisk, og inneheld viktige innspel til deler av retningslinjene. Hovudbodskapen i Rådmannen sin uttale er at dei støttar intensjonen om gode retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalstøl, men at området bør regulerast dersom det skal opnast for vidare utbygging. Rådmannen påpeikar at retningslinjene ikkje vil ha rettsverknad same måte som ein reguleringsplan. Han seier og at kommunen ikkje kan gje sin ubetinga tilslutning til noko som kan sjåast på som forpliktande for plassering av fleire nye bygg, med mindre det skjer gjennom ein open planprosess og reglane om fastsetting av arealbruk og prinsippa om medverking etter plan- og bygningslova. Rådmannen er vidare ikkje einig i eit av premissa som ligg til grunn for forslag til retningslinjer. Det er naturleg at det vil vere ulik praksis og presedens for saker og bygg med ulike funksjonar og føremål på stølen, som landbruk og fritid. Dei er derfor ikkje einig i at arealforvaltninga legg opp til urimeleg forskjellsbehandling. Rådmannen er og noko betenkt over at retningslinjene i kanskje for stor grad opnar opp for utviding til 50 m 2 for bygg som ligg i tilknyting til dei kulturhistorisk viktige bygga, som er gjennomgåande små. Dette vil kunne føre til ei gradvis og negativ endring frå tradisjonelt stølsmiljø til meir nyare tids hyttemiljø, der ein del av autentisiteten og særpreget vert borte. Rådmannen støttar prinsippet om at nye bygningar bør etablerast i ny rekke. At denne kan ligge ovanfor dei to eksisterande slik det blir foreslått på kart i retningslinjene kan vere ein god løysning. Han meiner likevel at ein bør opne for å sjå på plasseringa på nytt. Dette bør og avklarast gjennom ein grundig reguleringsplanprosess, og ikkje gjennom retningslinjer. Vidare kan ikkje Rådmannen sjå at retningslinjene om erstatningshytter på ei ny rekke ovanfor dei to eksisterande, vil bidra til å sikre bevaring av dei gamle med særleg bevaringsverdi. Det må knytast vilkår til vedlikehaldsplikt til dette, eventuelt og sanksjonar ved brot. 16

17 Rådmannen påpeikar og at forslaget til retningslinjer konkluderer med bygningsstatus om at to av bygningane er i så dårleg forfatning at dei ikkje kan reddast. Rådmannen er usikker på kunnskapsgrunnlaget for ein slik konklusjon. Det påpeikast at det er uheldig å konstatere dette i ei retningslinje, og på den måten forskottere rivingsløyve. Rogaland fylkeskommune var ikkje ein del av denne høringa. I sin uttale til byggesøknaden frå Arvid Espedal datert , har dei likevel komme med synspunkt som er relevante for retningslinjene. I denne uttalen framhevar Rogsland fylkeskommune mellom anna at: «Et nytt moment er imidlertid den nye plasseringen som nå omsøkes. Ny plassering er et resultat av et samlet innspill fra hytteeierne i området med utspring i en plenumsdiskusjon på befaring i 2016 med deltakelse av eiere og relevante myndigheter. Vedlagt søknaden er et kart med eiernes omforente forslag til nye hytteplasseringer, som antas å kunne dekke behovet for nybygg i lang tid fremover. Foreslått plassering av hytte i aktuell søknad bygger opp om dette forslaget, som overordnet sett tar form av en ny hytterekke lengst sør i området. Fylkesrådmannen er stort sett enig i hovedtrekkene i det omforente forslaget fra hytteeierne. Det vurderes at de foreslåtte plasseringene N1-N4 er gode forslag. N5 er mer problematisk, da dette åpner for en ny hytte i tilknytning til det nordligste tunmiljø. Fylkesrådmannen mener, at det i forvaltningsplanen bør gå et klart skille mellom hytter som plasseres samlet sør i stølsområdet og evt. etableringer i forbindelse med de to eksisterende tunmiljøer. Nyetableringer i de eksisterende tunmiljøer bør begrenses og uansett kun tillates dersom de følger strenge antikvariske krav med utgangspunkt i tradisjonell byggeskikk på stølen. Det samme bør gjelde endringer av eksisterende bygningsmasse i de to tunmiljøer. Dette for å rendyrke og til dels gjenopprette de antikvariske verdier i de to tunmiljøene. Til gjengjeld kan man stille litt løsere krav til nyetablerte hytter lengst i sør. Det bør naturligvis uansett stilles krav til at også nye hytter lengst sør skal tilpasses det samlede kulturmiljøet, men en kan antakelig i større grad tillate visse avvik fra tradisjonell byggeskikk, herunder bruk av impregnert kledning». I tillegg har Jan Windsholt i Rogaland fylkeskommune komme med faglege innspel til ei tidlegare utgåve av retningslinjene i høve til utforming av bygningar. Retningslinjene er og drøfta i møte med Fylkesmannen i Rogaland i møte I kommuneplankartet for Forsand kommune , er Øvre Espedalstøl teikna inn som byggeområde for fritidsbustader. I føresegner og retningslinjer for arealbruk, går det fram at det ikkje er plankrav for området og at det kan byggast inntil 6 fritidsbustader. Heimelsgrunnlag Etter 3, punkt 1.3 i verneføreskrifta for Frafjordheiane landskapsvernområde kan forvaltningsstyresmakta etter søknad gje løyve til: a) Ombygging og utviding av eksisterande bygningar og anlegg i samsvar med forvaltningsplanen e) Oppføring av bygningar som er naudsynte i samband med landbruksdrift Dette inneberer at det er heimel til ombygging og utviding av eksisterande bygningar, etter retningslinjene som er nedfelt i Forvaltingsplan for SVR. Denne heimeleg gjeld både for landbruksbygg og fritidsbygningar. Det er og heimel for å reise nye landbruksbygg dersom dette er naudsynt for drifta. Eventuelt nye fritidsbygg må handsamast etter 48 i naturmangfaldslova. 17

18 Vurdering Plassering av bygningar Det er svært viktig at det ikkje blir handsama fleire søknader frå Øvre Espedalstøl utan at det ligg føre ein samla plan for utviklinga av staden. Det er svært store verneverdiar knytt til både landskap, enkeltbygningar og bygningsmiljø, og desse verdiane må bevarast for framtida. Dette har ein klart fram til nå, gjennom å tillate ein forsiktig fornying av bygningsmassa, gjennom utviding og restaurering av eksisterande bygningar. Når det likevel vil være behov for endring av etablert forvaltningspraksis, skyldas dette at ei vidareføring av praksisen vil kunne få uheldige konsekvensar. To bygningar er omfatta av så store verneverdiar at dei ikkje kan utvidast eller moderniserast utan av verneverdiane går tapt. I tillegg er det tre tilfelle der to eksisterande bygningar og ei ruin, ikkje kan erstattast av nye og større bygningar, utan at det kjem i strid med verneverdiane knytt til landskap og bygningsmiljø. Bygningsnummeret i oversikta under refererer til dokumentet «Oversikt over bygningar på Øvre Espedalstøl 2016». Bygning 3 er bygd i 1863, og har verdiklasse B i SEFRAK registeret. Bygningen er i god stand og svært lite er endra innvendig. Dette er den nest eldste bygningen på staden. På grunn av svært lite areal og låg takhøgde oppfyller den ikkje dagens krav til driftsbygning/fritidshytte. Bygning 11 er frå 1700-talet og har verdiklasse B i SEFRAK registeret. Bygningen er i brukbar stand. Dette er den eldste bygningen på staden. På grunn av svært lite areal og låg takhøgde oppfyller den ikkje dagens krav til driftsbygning/fritidshytte. Bygning 4 er bygd i 1957, men kan innehalde deler av ein bygning frå 1920-talet. Bygningen har verdiklasse B i SEFRAK registeret. Dette er saman med bygning 5, det einaste dømet på to bygningar som framleis er bygd heilt inntil kvarandre. Å erstatte denne med ei ny bygning på om lag 50 m 2 vil ha fleire uheldige konsekvensar. Bygningen vil mellom anna bli svært dominerande på det nordre stølstunet, og bygningen vil bli synleg mot himmelranda sett nede frå Øvre Espedal. Bygning 5 er av ukjent alder, men inneheld truleg deler av ein bygning frå 1920-talet. Bygningen har verdiklasse B i SEFRAK registeret. Dette er saman med bygning 4, det einaste dømet på to bygningar som framleis er bygd heilt inntil kvarandre. Å erstatte denne med ei ny bygning på om lag 50 m 2 vil gje ein bygning som blir svært dominerande på det nordre stølstunet. Eigar har beitedyr i området, og har ikkje anna driftsbygning på stølen. Ruinen i nordre stølstun vil kunne byggast opp att, ettersom eigar har beitedyr i området og ikkje har anna driftsbygning på stølen. Å erstatte denne med ei ny bygning på om lag 50 m 2 vil ha fleire uheldige konsekvensar. Bygningen vil bli svært dominerande på det nordre stølstunet og mellom anna vil bygning 3 bli heilt skjult bak den nye bygningen. Dersom desse fire bygningane og ruinen, gjennomgår ein større modernisering/nybygg, vil mykje av verneverdiane knytt til bygningsmiljøet på Øvre Espedalstøl være tapt. Samla sett kan det derfor være ei betre løysing for verneverdiane at desse bygningane blir haldne ved like slik dei er i dag, og at eventuelle bygningar for å erstatte desse bli plassert ein annan plass på stølen. Når det gjeld plassering av eventuelle erstatningshytter, vil ein stad på den sørlege delen av stølsvollen truleg være den beste løysinga. Her er det god nok plass til at dei nye bygningane, kan byggast i god avstand frå dei eksisterande stølstuna. På denne måten kan ein unngå at dei nye bygningane blir oppfatta som ein del av det gamle bygningsmiljøet. Dei nye bygningane bør likevel byggjast på rekke, for å bryte minst mogleg med det visuelle inntrykket av eksisterande bygningsmiljø. Dei nye bygningane bør i tillegg ha ei utforming, materialbruk og overflatebehandling som er tilpassa det eksisterande 18

19 bygningsmiljøet. Ei slik plassering av nye bygningar på Øvre Espedalstøl er i tråd med ønskja frå grunneigarane, Forsand kommune og Rogaland fylkeskommune. For alle andre bygningar vil det ikkje være aktuelt med erstatningsbygg. Desse må haldast ved like, restaureras og eventuelt utvidast der dei står. At det kan reisast inntil fem nye bygningar på Øvre Espedalstøl, vil ha ein viss negativ innverknad på verneverdiane knytt til landskap og bygningsmiljø. Dei nye bygningane vil bli svært godt synlege på stølsvollen, og såleis endre både landskapsbilete og det visuelle inntrykket av bygningsmiljøet. Samstundes vil den negative innverknaden på landskapet sin art og karakter være avgrensa. Det står allereie 16 bygningar på staden, og tre av dei har om lag same utforming og storleik som dei nye bygningane. Dei nye bygningane vil bli meir synleg på stølsvollen ettersom den byggast utanfor dei etablerte stølsrekkene, men ei slik plassering vil ta betre vare på verneverdiane knytt til dei to eksisterande stølstuna. Det er og lagt stor vekt på å avgrense den negative innverknaden på verneverdiane gjennom ein gjennomtenkt plassering av dei nye bygningane, og klare regler for utforming av bygningane. Det er og viktig å være klar over at ei vidareføring av eksisterande forvaltningspraksis, kor dei aktuelle bygningane blir restaurert og utvida på sine gamle murar, vil ha negativ innverknad på verneverdiane knyt til både enkelt bygningar og det samla bygningsmiljøet. Etter forvaltningssekretariatet si vurdering vil desse retningslinjene gje klare rammer for den vidare utviklinga på Øvre Espedalsstøl. Dette medfører at ein ikkje står i fare for å få situasjon med ukontrollert utbygging sjølv om etablert forvaltningspraksis blir endra. Utforming av bygningar For å bevare og gjenopprette verneverdiar knytt til bygningar og bygningsmiljø på Øvre Espedalstøl, er det viktig med klare regler for materialval og utforming av bygningane. Desse retningslinjene sett strenge antikvariske krav og tek utgangspunkt i tradisjonell byggeskikk på staden. Eldre bygningar har tradisjonelt hatt ståande kledning, og dette bør vidareførast både ved restaurering av gamle og oppføring av nye bygningar. Å tillate liggande kledning vil forsterke det moderne preget på uheldig vis. Kledningen bør utførast med høvla bord. Kledningen kan gråne naturleg eller malast i ein farge som er tilpassa kulturmiljøet elles. Impregnert kledning må unngåast i det etablerte bygningsmiljøet, men kan vurderast i ei eventuell ny bygningsrekke. Eldre bygningar har gjennomgåande sprosser i vindauga. Dette bør og være gjeldande ved restaurering og nybygg. Inngangsdører skal utførast i heiltre i tråd med etablert byggeskikk på staden. Dette vil gi en betre tilpassa dør, som samstundes vil være vesentlig meir værbestandig. På grunn av branntryggleik og bygningstekniske vurderingar, kan det tillatast bruk av moderne materialar i pipe og grunnmur. Piper skal likevel kles med naturstein utvendig, og eventuelle grunnmur søyler skal forblendast med natursteinsmur. Det må brukast en type taktekking som er i tråd med tradisjonen i området. Torvtak vil være en naturlig løysning. Konklusjon Retningslinjene under vil sikre at den framtidige utviklinga på Øvre Espedalstøl vil skje på ein måte som tek vare på verneverdiane knytt til landskap, kulturminne og bygningsmiljø. 19

20 Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalstøl Desse retningslinjene har som overordna målsetting å ta vare på dei unike verneverdiane knytt til landskap, bygningsmiljø og enkeltbygningar på Øvre Espedalstøl. Retningslinjene skal sikre at alle tiltak på Øvre Espedalstøl blir tilpassa det tradisjonelle bygningsmiljøet, og at ei vidare utvikling på staden ikkje skadar dei eksisterande verneverdiane. Retningslinjene omfattar alle eksisterande bygningar på Øvre Espedalstøl, og gir føringar for utviklinga av kvar einskilt bygning og heilskapen i bygningsmiljøet. Retningslinjene vil bli styrande for verneområdestyret si handsaming av byggesaker på Øvre Espedalsstøl. Retningslinjene gjeld inntil vidare og vil bli innarbeida i Forvaltningsplan for SVR ved første revisjon. Retningslinjene har to hovuddelar. Del A tek for seg verneområdestyret sin dispensasjonspraksis i byggesaker, mens Del B tek for seg utforming og materialbruk. Dei ulike bygningane på Øvre Espedalstøl blir plassert i tre kategoriar på bakgrunn av mellom anna alder, tilstand og verneverdi. Bygningsnummer refererer til dokumentet «Oversikt over bygningar på Øvre Espedalstøl 2016». A. Retningslinjer for handsaming av dispensasjonssøknader på Øvre Espedalsstøl Overordna retningslinjer Fornying av bygningsmasse skal i hovudsak skje gjennom ombygging og eventuell utviding av eksisterande bygningar. Slike bygningar skal plasserast på eksisterande murar. Unntaksvis kan det reisast nye bygningar. Dette kan i all hovudsak berre skje utanom dei etablerte husrekkene. Storleiken til både nye og utvida bygningar blir vurdert i kvart einskilt høve innanfor rammene til forvaltningsplanen. 1. Mindre utvidingar av eksisterande bygningar Denne gruppa omfattar relativ nye og store bygningar kor det berre er aktuelt med mindre utvidingar. Gjeld bygning 1, 6, 9 og 12 Fritidsbygningar kan utvidast til inntil 50 m 2 inkludert eventuelle uthus. Landbruksbygningar kan utvidast til inntil 50 m 2, eventuelle uthus kjem i tillegg. Handsamast etter søknad av SVR etter verneføreskrifta og Forsand kommune etter Plan- og bygningslova. Tilbygg skal utformast i tråd med «Regler for materialbruk og utforming av bygg på Øvre Espedalstøl» 20

21 2. Restaurering av eldre bygningar Omfattar eldre bygningar av særleg verneverdi eller bygningar som er viktige for heilskapen i bygningsmiljøet. Slike bygningar skal vedlikehaldas og restaurerast etter behov. Gjeld bygning 2, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11 og 13. Omfang og innhald i restaureringa skjer i samråd med Rogaland fylkeskommune i kvart einskilt høve. Dette gjeld og eventuell heving av tak og mindre utvidingar. Dispensasjon til tiltak som ikkje er tilpassa det eksisterande bygningsmiljøet kan ikkje påreknast. Restaureringa skal elles skje i samsvar med «Retningslinjer for materialbruk og utforming av bygg på Øvre Espedalstøl». Dersom nokre av bygningane er i så dårleg stand at verneverdiane er tapt, kan det vurderast om det kan reisast nye bygningar på murane. Det er sterkast verneverdiar knytt til bygning 3 og 11. Desse bygningane kan ikkje gjennomgå omfattande endringar utan at det vil skade verneverdiane. Det er og store verneverdiar knytt til bygning 4 og 5, som er det einaste attverande døme på den gamle byggemåten med samanbygde bygningar. Vedlikehald og eventuell restaurering av desse to bygningane må ikkje medføre at desse bygningane skillast frå kvarandre. Eventuelle utvidingar og heving av tak handsamast etter søknad av SVR etter verneføreskrifta og Forsand kommune etter Plan- og bygningslova. Vanleg vedlikehald er ikkje søknadspliktig. 3. Nye bygningar på stølen Omfattar nye landbruksbygg og erstatningsbygg for eldre bygningar av særleg verneverdi. Dette gjeld bygningar kor omfattande modernisering og utviding ikkje kan gjennomførast utan at verneverdien blir redusert. Det er og ein føresetnad at eigar ikkje har andre bygningar på stølen. Gjeld erstatningsbygg for bygning 3, 4, 5, 11 og ruin. Nye bygningar skal som ei hovudregel plasserast på den sørlege delen av stølsvollen for å få stor nok avstand frå eksisterande stølstun. Avstanden mellom den sørlegaste husrekke og den nye husrekke må være på minst 60 m. Nye bygningar byggjast på rekke for å bryte minst mogleg med det visuelle inntrykket av eksisterande bygningsmiljø. Nye bygningar skal derfor som ei hovudregel plasserast i tråd med kartskissa under. Andre plasseringar av bygningar kan vurderast, dersom ei slik plassering ikkje reduserer verneverdiane til det eksisterande bygningsmiljøet. Slike bygningar må være vesentleg mindre enn 50 m 2, og må ha ei utforming som er tilpassa nærliggande bygningar. Landbruksbygningar kan ha ein storleik på inntil 50 m 2, eventuelle uthus kjem i tillegg. Bygningar der fritidsbruken er overordna, kan ha ein storleik på inntil 50 m 2 inkludert eventuelle uthus Handsamast etter søknad av SVR etter verneføreskrifta og Forsand kommune etter Plan- og bygningslova. Rogaland fylkeskommune skal gje uttale i slike saker. Nybygg skal utformast i tråd med «Retningslinjene for materialbruk og utforming av bygg på Øvre Espedalsstøl» 21

22 Kartskisse over plassering av ny husrekke Kartskissa inneheld plassering av fire nye bygningar. Ein eventuell femte bygning bør plasserast søraust for Hytte N 4. 22

23 B. Retningslinjer for materialbruk og utforming av bygningar på Øvre Espedalstøl Overordna retningslinjer Alle byggetiltak på Øvre Espedalstøl skal følgje strenge antikvariske krav med utgangspunkt i tradisjonell byggeskikk på staden. Materialbruk og utforming av nye, restaurerte og utvida bygningar skal oppfylle desse krava: Kledning: Det skal brukast ståande kledning med over- og underliggande kledningsbord, med mindre annan original kledningstype kan påvisast. Det skal brukast høvla kledningsbord. Ved bruk av umalt kledning skal det brukast uimpregnerte kledningsbord som grånar natureleg. Det anbefalast generelt bruk av uimpregnert kledning, men impregnert kledning kan tillatast i dei nye husrekkene dersom den malast. Bygningar som malast skal gis en farge som er tilpassa dei andre bygningane på staden. Vindauge: Det anbefalast bruk av vindauge med gjennomgåande sprosser anten som kopla vindauge eller med varavindauge innerst. Alternativt kan det brukast vindauge av type isospross eller tilsvarande, kor det er fastmonterte sprosser på utsida, festet/forsegla med kittfals. Vindauge med lause sprosser tillatast ikkje. Vindauga må ikkje ha synlege metalldetaljar som metallister og ventilasjonshol. Vindauga må ikkje ha høg fordampingsspalte. Hjørnejern skal være malte og må ikkje festast med stjerneskruer eller tilsvarande. Dør: Utvendige dører må utføres i heiltre, ikkje pressmasse. Dører må tilpassas lokal, tradisjonell byggestil, og bør være av typen labankdør eller dør i fiskebeinspanel. Pipe og grunnmur: Det kan brukast moderne bygningsmateriale som til dømes betong og leca. Pipa må pussast eller kles med naturstein utvendig. Grunnmur og søyler under hus må forblendast med mur i naturstein. Tak: Alle bygningar skal ha torvtak. 23

24 24

25 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 34

35 35

36 VERNEOMRÅDESTYRET FOR SETESDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2017/ Saksbehandler: Alf Odden Dato: Utvalg Utvalgssak Møtedato AU i verneområdestyret for SVR 30/ Arvid Espedal - Søknad om dispensasjon om dispensasjon til bygging av ny hytte på Øvre Espedalstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde, gnr/bnr, 48/1, Forsand kommune - Ny handsaming Forvalters innstilling I medhald av 2, 3, punkt 1.1 i verneføreskrifta for Frafjordheiane landskapsvernområde og 48 i naturmangfaldlova, får Arvid Espedal dispensasjon til å bygge ny hytte på Øvre Espedalsstølen, bnr/bnr 48/1 i Forsand kommune. Den nye hytta kan ha ein storleik på inntil 50 m 2 (BYA), inkludert lagringsareal og eventuelle uthus. Hytta skal plasserast i samsvar med kartet som følgjer saksutgreiinga. Med heimel i forvaltningsloven sin 35 opphevast samstundes vedtaket frå styresak 37/2015, om å gje søkar dispensasjon til å rive eksisterande hytte og bygge ny på same stad. Dispensasjonen blir gjeve med desse vilkåra: Hytta må utformast i samsvar med verneområdestyret sine retningslinjer for materialbruk og utforming av bygningar på Øvre Espedalstøl, og fylkesrådmannen sin høringsuttale. Verneområdestyret ber Forsand kommune om å ta desse krava inn i sitt byggeløyve. Byggjearbeida må skje så skånsamt som råd i høve til naturomgjevnadane og eksisterande bygningar. Alt avfall frå riving og byggearbeid må fjernast og handterast etter gjeldande reglar og standardar. Det må søkast om eige løyve for eventuell motorferdsle i samband med transport av byggematerialar. Dispensasjonen gjeld fram til Saksopplysninger Vedlegg Søknad frå Arvid Espedal Uttale frå Rogaland fylkeskommune 36

37 Bakgrunn for søknaden Viser til søknad datert Viser og til uttale frå Fylkesrådmannen i Rogaland datert , samt verneområdeforvaltar si synfaring på staden saman med søkar og andre involverte partar Det visast og til vedtak i styresak 37/2015 kor Arvid Espedal fekk løyve til å rive eksisterande hytte og bygge ny på same staden. Viser og til vedtak i styresak 13/2017, der saken vart utsett i påvente av høringa av «Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalstøl»: Arvid Espedal søker om dispensasjon til å få bygge ny hytte på Øvre Espedalsstølen i Frafjordheiane landskapsvernområde, gnr/bnr 48/1 i Forsand kommune. Søkar er grunneigar på Øvre Espedalstøl, men driv ikkje garden. Søknaden grunngjevast med at familien har behov for meir plass i samband med aktivitetar som jakt og friluftsliv. Søkar fekk i styresak 37/2015 dispensasjon til å rive ei eksisterande hytte med ein storleik på 19 m2 (BYA), og bygge ei ny hytte på 46.5 m2 på same stad. Søker har ikkje benytta seg av dette løyvet, og søker nå i staden og å få bygge den nye hytta ein annan stad på stølen. Årsaken til dette er at ein under detaljplanlegginga av den nye hytta, vart merksam på at ei ny hytte på dei gamle murane vil bli svært dominerande på det nordre stølstunet og at hytta vil bli synleg mot himmelranda nede frå Øvre Espedal. Søkar opplyser at om det blir gjeve dispensasjon til ny hytte, så vil den eksisterande hytta bli vedlikehalden der den står i dag. Den nye hytta det søkast om å få bygge har ein storleik på 50 m2 (9.1x5.5 m) med ei mønehøgde på 4.6 m. Hytta er planlagt med torvtak, ein takvinkel på 35 grader og pipe kledd med naturstein. Hytte skal byggast på støypte søyler som vil bli skjult av ein tørrmur av naturstein. Til kledningen skal det brukast 5 ståande trykkimpregnert materiale. Døra skal være i heiltre og det skal nyttast isospross vindauge. Kart over Øvre Espedalsstølen, aktuell byggeplass er markert med raud ring 37

38 Søndre stølstun på Øvre Espedalsstølen Ny hytte er tenkt plassert på linje med den raude hytta lengst bak og til venstre, 25 m bak og til venstre for den brune hytta nest lengst bak på bilete. Avstanden til husrekka midt i bilde er om lag 65 m. Plasseringa av den nye hytta tek utgangspunkt i ei felles planskisse frå grunneigarane på stølen. Ny hytte - fasade 38

39 Ny hytte plan Formell bakgrunn for vurdering og vedtak Forskrift om vern av Frafjordheiane landskapsvernområde av Forvaltingsplan for Frafjordheiane, godkjend mars Forvaltningsplan for verneområda i Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane, godkjent 2015 Naturmangfaldslova Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalstøl. Vedtatt av AU i verneområdestyret for SVR Heimelsgrunnlag Frafjordheiane landskapsvernområde og dei tilgrensande naturreservata Ørestø og Migaren vart oppretta ved Kronprinsregenten sin resolusjon Direktoratet for naturforvaltning vedtok ei mindre endring i verneforskrifta Føremålet med opprettinga av Frafjordheiane landskapsvernområde er etter 2 mellom anna: - å ta vare på eit representativt, særprega og vakkert landskap, med bratte fjord- og dalsider via lågheiar opp til glattskurt høgfjell. 39

40 - å ta vare på vatn og vassdrag, viktige leveområde for eit særmerkt plante-og dyreliv, geologiske landskapsformer, samt beite- og stølslandskap med automatisk freda og nyare tids kulturminne. Vidare heter det at Allmenta skal ha høve til naturoppleving gjennom utøving av tradisjonelt og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging. Byggetiltak i verneområdet blir regulert av verneforskrifta si 3, punkt 1.1 Her heiter det at det må ikkje gjerast inngrep som vesentleg kan endra eller verka inn på landskapet sin art eller karakter. Vidare heitar det at med dei unntak som følgjer av forskrifta pkt. 1.2 og 1.3, er det forbod mot inngrep som: oppføring og ombygging av bygningar, anlegg og faste innretningar, framføring av røyr, luft- og jordleidningar, bygging av vegar og rasteplassar, oppsetting av autovern, drenering og anna form for tørrlegging, graving og påfylling av masse, bakkeplanering, sprenging og boring, bryting av steinar, mineral og fossil, fjerning av større steinar og blokker, bergverksdrift, vassdragsregulering, gjødsling, sprøyting med kjemiske middel, nydyrking, planting, såing, bygging av bruer og klopper, oppsetting av skilt, merking av stiar, løyper o.l. Kulturminne skal ikkje skadast eller øydeleggjast. Opplistinga er ikkje uttømmande. I verneføreskrifta sin 3, punkt 1.3 blir det rekna opp ein del byggetiltak som forvaltningsstyresmakta etter søknad kan gje løyve til. Her blir mellom anna utviding av eksisterande bygningar og bygging av nye landbruksbygg nemnt. Etter forvaltningsstyresmakta si vurdering kjem ikkje det omsøkte tiltaket inn under nokon av desse punkta. Det er derfor naudsynt med dispensasjon etter 48 i naturmangfaldslova dersom tiltaket skal kunne gjennomførast. I 48 i Naturmangfaldslova heiter det at Forvaltningsmyndigheten kan gjøre unntak fra et vernevedtak dersom det ikke strider mot vernevedtakets formål og ikke kan påvirke verneverdiene nevneverdig, eller dersom sikkerhetshensyn eller hensynet til vesentlige samfunnsinteresser gjør det nødvendig. Rundskrivet Forvaltning av verneforskrifter (Miljødirektoratet 2014) gir føringer for dispensasjonsbehandling etter 48. I følge rundskrivet må følgende to vilkår begge være oppfylt for å kunne gi dispensasjon: 1. Tiltaket kan ikkje påverke verneverdiane nemneverdig. 2. Tiltaket må ikkje vere i strid med formålet med vernet. Miljødirektoratet understrekar at høvet til å gi dispensasjonar etter 48 er snevert: Kravet om at tiltaket ikke skal påvirke verneverdiene nevneverdig innebærer at dispensasjonsadgangen er snever. Det kan bare dispenseres i de tilfeller tiltaket vil ha ubetydelig eller begrenset virkning for verneverdiene. Dette kan være ved midlertidige eller forbigående forstyrrelser, eller enkeltstående aktiviteter eller tiltak. I rundskrivet heter det vidare at: I vurderingan av om tiltaket eller aktiviteten er i strid med verneformålet, er betydningen for verneformålet både på kort og lang sikt relevant. Et tiltak eller en aktivitet kan være i strid med verneformålet dersom tiltaket eller aktiviteten på sikt eller over tid kan ha negativ innvirkning på verneformålet. Verneområdestyret for Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane har forvaltningsmynde for Frafjordheiane landskapsvernområde. I Forvaltningsplan for verneområda i Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane blir byggesaker omtala på s Her står det mellom anna i kapittel at det kan søkast om utviding av eksisterande fritidshytter opp til eit samla areal på 50 m 2 (BYA) inkludert eventuelle uthus. Ein føresetnad er at det kan dokumenterast konkrete behov for tiltaket og at utvidinga ikkje er i strid med 40

41 verneføremålet eller eit trugsmål mot verneverdiane. Forvaltningsplanen inneheld og retningslinjer for plassering og utforming av slike bygningar. AU i verneområdestyret for SVR vedtok «Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalstøl». Føremålet med desse retningslinjene er å ta vare på dei unike verneverdiane knytt til landskap, bygningsmiljø og enkeltbygningar på Øvre Espedalstøl. Dette blir gjort gjennom å gje retningslinjer for utviklinga av både kvar einskilt bygning og det samla bygningsmiljøet. I tillegg blir det gjeve regler for materialbruk og utforming i høve til både restaurering og nybygg. Retningslinjene opnar for at det kan byggast inntil fem nye bygningar på Øvre Espedalstøl som erstatning for bygningar, der modernisering og utviding ikkje kan gjennomførast utan å skade verneverdiane. Høringsuttaler Fylkesrådmannen i Rogaland som er kulturminnestyresmakt gav uttale i saka Fylkesrådmannen kan godta at det byggast på tomta det er søkt om, men ein føresetnad er at bygningen følgjer strenge antikvariske krav med utgangspunkt i tradisjonell byggeskikk på staden. Fylkesrådmannen meiner derfor at det, i verneområdestyret sitt vedtak, bør stilles vilkår i tråd med uttalen, og særleg når det gjeld dører og vindauge. Villreinnemnda for Setesdalsområdet seier i ein e-post datert at dei ikkje har merknader til saka. Verneområdeforvaltar har drøfta saka i møte med Fylkesmannen i Rogaland og Forsand kommune , men ingen av desse to etatane har gjeve uttale til saka. Tidlegare forvaltningspraksis Det har vore fleire byggesakar i tilknyting til Øvre Espedalsstølen etter at Frafjordheiane landskapsvernområde vart oppretta i Fylkesmannen i Rogaland gav i 2005 løyve til å rive ein utedo/uthus og bygge eit nytt bygg på 10 m 2. I 2014 gav verneområdestyret løyve til å reise eit uthus på 6 m 2 på gamle murar (AU-sak 66/2014). I 2015 gav verneområdestyret dispensasjon til å rive ei eksisterande hytte med ein storleik på 19 m 2 (BYA), og bygge ei ny hytte på 46.5 m 2 på same stad (Styresak 37/2015). I 2016 vart det og gjeve løyve til å utvide ei eksisterande fritidshytte frå 40 m 2 til 50 m 2 (Styresak 19/2016). Rett før vernet vart etablert vart det i 1997 og 2001 gjeve løyve til å erstatte to eldre bygningar med nye og større bygningar. Det vart og reist ein slik bygning på 1980-talet. Dispensasjonane etter plan og bygningslova vart gjeve av Forsand kommune, etter uttaler frå Fylkesmannen i Rogaland og Fylkesrådmannen i Rogaland. I og med at verneprosessen var kommen langt i 2001, vurderte Fylkesmannen i Rogaland denne søknaden etter den føreslåtte verneføreskrifta for Frafjordheiane landskapsvernområde når dei gav sin uttale til denne saka. I forvaltningsplanen for Frafjordheiane landskapsvernområde frå 2007 samanfattar Fylkesmannen i Rogaland gjeldande forvaltningspraksis for byggesaker på Øvre Espedalsstølen: «Stølsmiljø på Øvre Espedalsstølen står i ei særstilling og det er også av kulturhistorisk interesse at dette vert ivareteke. Under verneplanarbeidet vart det også gitt signal om at kvar grunneigar på stølen vil kunne ha ei einskild hytte med brukskombinasjon gardsdrift/fritid, inkl. høve til restaurering og ombygging av eksisterande hytte. Vidare utvikling i dette området må ta utgangspunkt i ein disposisjonsplan og gjeldande vernereglar. Generelt bør nye eller restaurerte bygg settast opp på eksisterande gamle tufter, evt. med moderne tilpassingar som til dømes tilsvarande grunn, men noko auke i høgda. Der dette medfører at bygg må settast opp gavl mot gavl, kan brannmurar redusera brannfaren.» Eksisterande forvaltningspraksis på Øvre Espedalsstøl kan derfor samanfattast slik: talet på hytter/stølshus ikkje skal aukast eventuelle nybygg/utvidingar/restaurering skal skje på eksisterande murar fritidshytter kan utvidast og uthus kan byggast, opp til eit samla areal på 50 m 2 41

42 Vurdering Naturmangfaldlova Etter 7 i Naturmangfaldlova skal dei miljørettslege prinsippa i 8 til 12 leggast til grunn som retningslinjer ved utøving av offentleg myndigheit. Forvaltingsmyndigheita må ved alle tiltak som vedkjem naturmangfaldet, vurdere søknadane etter desse paragrafane. Innverknad på verneverdiar og verneføremål Vinteren 2017 står det 16 bygningar på Øvre Espedalsstølen, 13 stølshus/hytter og 3 mindre uthus. I tillegg er dei ei ruin etter eit stølshus som har falt ned etter Bygningane på Øvre Espedalsstølen ligg på ein open stølsvoll om lag 460 moh. Områda rundt stølsvollen består av ein mosaikk av myr og gamal lynghei som delvis er attvaksen med einer. Utanfor her veks ein open beitepåverka fjellbjørkeskog med store innslag av einer. Områda nærast stølshusa har gjennom fleire år blitt rydda for einer. Øvre Espedalsstølen ligg om lag 500 m innafor grensa til Frafjordheiane landskapsvernområde. Denne delen av Frafjordheiane blir i liten grad brukt av villreinen og denne låge bruken har vore mønsteret sidan 1980-talet. Dette blir og stadfesta av resultata frå NINA sitt GPS-merkeprosjekt (NINA rapport 694/2011). Her er det dokumentert at ingen av dei ni simlene som har nytta sørområdet har vore i nærleiken av Sandvatnet den tida dei hadde sendar. Heller ikkje seinare registreringar i har vist at det har vore reinsdyr i Frafjordheiane. I Norsk Villreinsenters rapport Kartlegging av villreinens arealbruk i Setesdal Vesthei - Ryfylkeheiene og Setesdal Austhei (NVS rapport 6/2010) er det ikkje registrert villreintrekk i nærleiken av Øvre Espedalsstølenen. Kunnskap om naturmangfaldet i området baserar seg og på Miljødirektoratet sin naturdatabase med innsyn til sensitiv informasjon ( samt tilsvarande informasjon i Temakart Rogaland. Så langt forvaltningsstyresmakta kjenner til etter søk i Naturbase, er det ikkje registrert informasjonen om prioriterte arter, trua eller nær trua arter på Norsk rødliste for arter 2015 eller andre verdifulle arter. Det er heller ikkje informasjon om utvalte naturtypar, trua eller nær trua naturtypar på Norsk rødliste for naturtypar 2011 eller andre verdifulle naturtypar. Det er ikkje komme fram andre opplysningar som tyder på at det finns slike arter og/eller naturtypar i det aktuelle område. Kunnskap om kulturminne i området baserar seg på Riksantikvaren sin kulturminnebase ( samt tilsvarande informasjon i Temakart Rogaland. Her er det registrert tre setervollar frå førreformatorisk tid om lag 60 m nord0, 160 m nordvest og 250 m nord for den aktuelle byggeplassen. Vernestatusen for desse lokalitetane er uavklart. I tillegg er det registrert 11 SEFRAK registrerte bygningar på Øvre Espedalsstølen, 8 stk i verdiklasse B og 3 stk i verdiklasse C. I tillegg er stølsmiljøet omtalt i Forsandboka, bind 3 (1989) og Stavanger Museum sitt årsskrift frå Øvre Espedalsstølen vart truleg etablert sist på 1700-talet og i løpet av 1800-talet fekk stølsmiljøet sin karakteristiske utsjånad med dei fleste stølshusa samla på tre samanhengande rekker. Rekkene bestod av 4-8 bygningar bygd gavl mot gavl kor annankvar bygning vare eit stølshus med ei løe i mellom. Stølinga på Øvre Espedalsstølen tok slutt i 1913, mens slåtten haldt fram til I tidsrommet skjedde det store endringar på Øvre Espedalstøl. Løene gjekk ut av bruk og rotna ned slik at dei opphavlege husrekkene gjekk i oppløysing. Ein del stølshus vart flytta ut av rekka til nye plassar på stølen og nye fritidshytter vart bygd. I tillegg var fleire stølshus i dårleg forfatning og vart erstatta av hytter. Sjølv om det opphavlege stølsmiljøet er borte er det framleis store verneverdiar knytt til landskapet og stølsmiljøet på Øvre Espedalsstølen. I Forvaltningsplan for Frafjordheiane landskapsvernområde (Fylkesmannen i Rogaland 2007) blir det påpeika at Stølsmiljøet på Øvre Espedalsstølenen står i ei særstilling og det er også i kulturhistorisk interesse at dette vert ivareteke, s

43 Fylkesrådmannen i Rogaland som er sektormyndighet for kulturminnevern, leverte ein uttale til den første søknaden Her påpeker fylkesrådmannen at de to stølstuna på Øvre Espedalsstølen inngår i eit samla kulturmiljø med høg verneverdi og stor tidsdjupne. Stølstuna har ein bygningsmasse frå 1863 og fram til 2001, kor storparten av bygningsmassa er frå 1863 og fram til om lag Fylkesrådmannen påpeikar og at bygningen som ein da søkte om å rive var i plassert i verneklasse B i SEFRAK-registeret plassert i verneklasse B, og får auka kulturminneverdi ettersom den inngår i eit større kulturmiljø. Kunnskapsgrunnlaget ( 8) som ligg føre for å vurdere tiltaket si innverknad på verneverdiar og verneføremål, må derfor vurderast som tilstrekkeleg til at forvaltningsstyresmakta kan fatte vedtak i saka. 9 om Føre var prinsippet vil derfor bli tillagt mindre vekt i dei følgjande vurderingane. 10 tek føre seg den samla belastninga av økosystemet i området. Utover den aktuelle hytta står det 13 stølshus/hytter og tre uthus på Øvre Espedalsstølen. I tillegg går turstien mellom Øvre Espedal og Frafjord forbi staden. Byggematerialane vil truleg måtte fraktast til staden med hjelp av motorisert framkomstmiddel. Basert på erfaringane frå liknande byggeprosjekt vil omfanget av denne transporten ligge rundt 30 helikopterhiv. Bygging av ei ny hytte på 50 m 2 vil påverke landskapet på Øvre Espedalsstølen, men ikkje i ein slik grad at det vesentleg vil endre landskapet sin art og karakter. Det står allereie 16 bygningar på staden, og tre av dei har om lag same utforming og storleik som den nye hytta. Den nye hytta vil bli meir synleg på stølsvollen ettersom den byggast utanfor dei etablerte stølsrekkene, men ei slik plassering vil samstundes ta betre vare på verneverdiane knytt til dei to eksisterande stølstuna. Dette er og i tråd med fylkesrådmannen sin uttale. Skadeverknadane i høve til det eksisterande bygningsmiljøet kan avgrensast ved at det nye bygget lokaliserast eit godt stykke borte frå dei to verneverdige stølstuna, og utformas på ein måte som er tilpassa det samla kulturmiljøet. Verneområdestyret meiner derfor at denne nye plasseringa alt i alt er ei betre løysing enn at det byggast ei ny hytte i tråd med vedtaket i Styresak 37/2015. Både byggearbeida og transporten av byggemateriale vil medføre økt forstyrring av dyreliv og fotturistar under byggeperioden. Samstundes vil perioden med økt forstyrring være avgrensa i tid, og vil etter forvaltningsplanen sine retningslinjer for motorferdsel, skje på ei tid på året kor aktuelle artar er relativt lite sårbare for slike forstyrringar. Omfanget av fotturismen i området er også såpass avgrensa at byggetiltaket i liten grad skaper konfliktar. Etter forvaltingsmyndigheita sitt syn vil derfor tiltaket det er søkt om berre i liten grad føre til større belastning på økosystemet i område ( 10). 12 omhandlar miljøforsvarleg teknikkar, driftsmetodar og lokalisering. Slik forvaltningsstyresmakta vurderer det vil ei ny hytte som er tilpassa byggemåten på staden, være den beste løysinga ut frå søkar sine behov og omsynet til verneverdiane knytt til landskapet i område. Ei slik løysing vil og være akseptabel når det gjeld verneverdiane knytt til kulturmiljøet på Øvre Espedalsstølen. 11 legg til grunn at eventuelle kostnader ved miljøforringing skal bærast av tiltakshavar. Tiltakshavar er fullt og heilt ansvarleg for ei miljømessig god løysing. Andre vurderingar Som det går fram av saksutgreiinga til saka om «Retningslinjer for handsaming av byggesaker på Øvre Espedalsstøl», er det gode grunner for å ta etablert forvaltningspraksis opp til ny vurdering. Dersom nye, utvida og restaurerte bygg berre skal kunne reisast på eksisterande murar, vil ein i nokre høve komme i konflikt med verneverdiane knytt til det eksisterande bygningsmiljøet. Det er sjølvsagt mogleg å ikkje gje dispensasjon til utviding eller omfattande restaurering av desse bygningane, men dette vil kunne medføre forskjellsbehandling av søknader frå Øvre Espedalsstøl. Samstundes vil dispensasjonar til nye bygg andre stader på stølsvollen medføre konfliktar med verneverdiane knytt til landskapet på Øvre Espedalsstøl. Desse skadeverknadane kan likevel avgrensast ved at nye bygg lokaliserast på ei husrekke borte frå det etablerte bygningsmiljøet, og at dei utformas på ein måte som er tilpassa det samla kulturmiljøet. Det er og lite truleg at ein heilt ville kunne unngå 43

44 nye bygningar på Øvre Espedalsstøl. Mellom anna er det venta ein søknad om landbruksbygg frå ein brukar med beitedyr, men inga husvære på stølen. I denne konkrete saken er det positivt for verneverdiane om eksisterande bygning ikkje rivast, men vedlikehaldast slik den står i dag. Sjølv om denne bygningen ikkje er svært gamal, så er det likevel særlege verneverdiar knytt til at den er bygd saman med nabohytta, og såleis representerer den gamle byggemåten på staden. Vurdering av presedensomsyn Øvre Espedalsstølen med 13 stølshus/hytter samla på eit avgrensa område er heilt unik i dei verneområda verneområdestyret har forvaltningsmynde for. Den einaste staden som kan likne litt er Nyastøl i Dyraheio landskapsvernområde, men her står det berre 6 hytter/stølshus spreidd over eit mykje større område. Dette område sin heilt unike karakter, medfører derfor at vedtak som gjeld byggetiltak på Øvre Espedalstøl, ikkje vil ha vidtrekkande presedensverknadar for andre stadar i Frafjordheiane landskapsvernområde eller nokon av dei andre verneområda verneområdestyret har forvaltningsmynde for. Etter verneområdestyret si vurdering er ønskjeleg å utvikle ein heilskapleg forvaltningspraksis for Øvre Espedalsstøl. Ein må derfor ta utgangspunkt i at vedtak i ein sak kan ha presedensverknad for liknande sakar i dette stølsområde. Verneområdestyret har derfor vedtatt retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalsstøl. Her har ein i detalj har vurdert presedensomsyn, og har utarbeidd ein detaljert plan for korleis ein skal handsame søknader knytt til kvar einskilt bygning på stølen. Dersom det blir gjeve dispensasjon til Arvid Espedal, vil eit slik vedtak ha klare presedensverknader for fire andre saker som kan komme opp ein gong i framtida. Dette gjeld eventuelle søknader for tre andre bygningane og ei ruin. I alle desse høva vil utviding og restaurering av eksisterande bygg til dagens standard, både være eit trugsmål mot verneverdiane knytt til den einskilte bygningen, og verneverdiane knytt til det samla kulturmiljøet på staden. For alle andre eksisterande bygningar på Øvre Espedalstøl, vil ei eventuell utviding og restaurering kunne skje i tilknyting til dei eksisterande murane. Det vil derfor ikkje i noko høve bli aktuelt med meir enn fem nye bygningar på Øvre Espedalsstøl, inkludert bygningen det nå er søkt om. På bakgrunn av høringsuttaler frå grunneigarane, vil det etter forvaltningssekretariatet si vurdering, bli satt opp tre nye bygningar på Øvre Espedalstøl den neste 15 års perioden. Etter forvaltningssekretariatet si vurdering vil ei slik etablering av nye bygningar kunne aksepteras innanfor dei rammene verneområdestyret har sett opp gjennom «Retningslinjer for byggesaker på Øvre Espedalstøl»:. Konklusjon Etter verneområdestyret si vurdering, vil tiltaket det er søkt om, til ein viss grad ha negativ innverknad på verneverdiane knytt til landskap og kulturmiljø på Øvre Espedalsstølen. Samstundes vil dei vedtekne retningslinjene for plassering og utforming av nye bygningar være med på å redusere skadeverknadane. Ei grundig vurdering av presedensverknadane tilseier og at desse er avgrensa på ein slik måte, at det aktuelle tiltaket ikkje er i strid med verneføremålet for Frafjordheiane landskapsvernområde. 44

45 45

46 46

47 47