Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge sju småkraftverk i Aurland, Vik, Balestrand og Høyanger kommunar «Sognefjordpakken»

Transkript

1 Side 1 av 9 Plan- og samfunnsavdelinga Sakshandsamar: Idar Sagen E-post: idar.sagen@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 15/214-3 Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr. 3064/15 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Vedlegg til sak: Høyringsuttale til søknader om løyve til å bygge sju småkraftverk i Aurland, Vik, Balestrand og Høyanger kommunar «Sognefjordpakken» Saksutgreiing for Skjerdal kraftverk i Aurland kommune 1. Omtale av tiltaket. Storelvi er ca. 8 km lang og startar på ca. kote 1800 ved Blåskavlen og munnar ut i Aurlandsfjorden ved Skjerdal, ca. 5 km nordover på fylkesveg 242 langs Aurlandsfjorden frå Aurlandsvangen. Frå samløpet med Leimsdøla/Skjersdøla og nedover renn Storelvi i ei relativt djup og vanskeleg tilgjengeleg kløft. Nedre delen er Finnagjelet. Fossen nedst ved fjorden er godt synleg frå fjorden og frå andre sida. Søkjaren ønskjer å nytte fallet i Storelvi frå kote 655 og ned til fjorden. Det er utgreidd to alternativ for prosjektet, der den primære løysinga, alt. 1, er basert på nedgravd rørgate, tunnel over ei kort strekning og med kraftstasjon nede ved fjorden. Alternativ 2 er planlagt med to kraftstasjonar. Det er restar av eit tidlegare kraftverk nede ved fjorden. Søkjar er Skjerdalskraft AS som er eit selskap under skiping, eigd av grunn- og fallrettseigarar. Skjerdal kraftverk, alternativ 1. Tilsig Nedbørsfelt, km2 13,7 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 0,58 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek 90 Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek 190 Fem-persentil* vinter, liter/sek 30 Kraftverk Inntak, kote 655 Avløp, kote 2 Brutto fallhøgde, meter 653 Slukeevne, maks m3/sek 1,3 Slukeevne, min m3/sek 0,06 Installert effekt, maks MW 7,1 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 90/30 Brukstid, timar 2850 Produksjon Årleg middel, GWh 20,2 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr. 78 Utbyggingspris, kr/kwh 3,9 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

2 Side 2 av 9 Alternativ 1 Det er planlagt ein fem meter høg og ca. 20 meter lang betongdam med inntak til rørgate ved kote Rørgata med lengde 2,6 km vil gå delvis i lausmassar og delvis over fjellgrunn. Sprenging av grøfter er difor nødvendig. Kryssing av Leimsdøla krev spesielle tiltak på grunn av rasfare. Rørbru er ikkje aktuelt. Det er planlagt boring av ein ca. 250 m lang tunnel som skal forast med rør. Kraftstasjon med grunnflate 80 m2 er planlagt der elva renn ut i fjorden, på same staden som ein tidlegare kraftstasjon. Det er lagt til grunn støydempande tiltak. Frå fylkesvegen er det planlagt 400 meter ny veg ned til kraftstasjonen. Eksisterande traktorvegar skal oppgraderast og nyttast i anleggsperioden. I tillegg vil det bli tilkomst via rørtraseen. Tilkopling til eksisterande 22 kv linjenett skal skje via ein 100 meter lang kabel. Det vil bli brukt lokale grøftemassar til omfylling av rør. Boremassar, ca. 400 m3, vil bli brukt både til vegbygging og langs rørgata. Fire område er markert som riggområde. Desse vil bli tilbakeført til noverande bruk når anlegget er ferdig.

3 Side 3 av 9 Skjerdal kraftverk, alternativ 2. Skjerdal I Skjerdal II Sum Tilsig Nedbørsfelt, km2 13,7 22,2 Middelvassføring ved inntaket, m3/sek 0,58 0,89 Alminneleg lågvassføring ved inntaket, liter/sek Fem-persentil* sommar (mai-sept.), liter/sek Fem-persentil* vinter, liter/sek Kraftverk Inntak, kote Avløp, kote Brutto fallhøgde, meter Slukeevne, maks m3/sek 1,3 2,0 Slukeevne, min m3/sek 0,06 0,1 Installert effekt, maks MW 4,2 4,4 Planlagt slepp av minstevassføring, sommar/vinter, liter/sek 90/30 140/50 Brukstid, timar Produksjon Årleg middel, GWh 11,8 12,6 24,4 Økonomi Utbyggingskostnad, mill. kr Utbyggingspris, kr/kwh 4,3 4,8 4,5 * Den vassføringa som blir underskriden 5 % av tida. Alternativ 2

4 Side 4 av 9 Alternativ 2 er planlagt med to kraftstasjonar. Skjerdal I med inntak på same staden som i alt. 1 og kraftstasjon like ovanfor samløpet mellom Storelva og Leimsdøla. Skjerdal II med inntak like nedanfor samløpet og kraftstasjon på same staden som i alt. 1. Vassvegen til Skjerdal 1 vil bli nedgravd rørgate langs same trase som i alt. 1. Det er også vurdert ei løysing med bora tunnel vest for elva. Dette er ei dyrare løysing. For Skjerdal II er det planlagt vassveg i bora tunnel, fora med rør i den nedre delen. Elva skal kryssast med rørbru ca. 500 meter ovanfor utløpet i fjorden. Alternativ 2 vil gje 4,2 GWh meir produksjon enn alt. 1, på grunn av at nedbørsfeltet til Leimsdøla kan utnyttast. Den samla utbyggingsprisen vil bli likevel bli høgare enn for alt. 1, 4,5 kr/kwh mot 3,9 kr/kwh. I søknaden er det sagt at tilkomsten til den øvre kraftstasjonen kan bli vanskeleg om vinteren. Fare for ras er årsaka til dette. Samla sett prioriterer søkjaren alternativ Verknader for miljø, naturressursar og samfunn (frå søknaden) Hydrologi For alternativ 1. er det planlagt å sleppe ei minstevassføring på 90 liter/sek om sommaren og 30 liter/sek om vinteren. For sommarperioden er dette lik alminneleg lågvassføring og i underkant av halvparten av 5-persentil. I eit middels vått år vil vassføringa i elva vere større enn største slukeevne og minstevassføring i 25 dagar, dvs. overløp ved inntaket. Nedbørsfeltet mellom inntaket og kraftstasjonen ( restfeltet) vil i gjennomsnitt gje ei vassføring på 330 liter/sek like oppstrøms denne. Vasstemperatur, isforhold og lokalklima. Grunnvatn, ras, flaum og erosjon Det er ikkje venta spesielle ulemper på grunn av kraftutbygginga. Biologisk mangfald, klipp frå Aurland Naturverkstad sin rapport. Sitat frå søkn. side Storelvi er ei mindre elv i Skjerdal på nordsida av Aurlandsfjorden som i tillegg til nedbør mottek smeltevatn frå breane i høgfjellet. Den planlagd utnytta elvestrengen ligg i eit område med mykje gråorskog. Det ligg fire gamle stølar langsetter elva nedafor øvre inntak, og i dalen fins store areal knytta til tradisjonell drift (beitemark, slåttemark og hagemarkskog), i tillegg til ein del dyrka mark ved gården Skjerdal. Eit verdfullt område med naturbeite/tørreng ved stølen Leim vil ikkje bli råka av ei utbygging. Det er ikkje påvist raudlisteartar i inngrepsområdet, men delar av elvestrengen er vanskeleg tilgjengeleg og difor dårleg undersøkt. Verknader og konfliktar Ingen lokalitetar som har meir enn alminneleg betyding for biologisk mangfald vil verte råka av dei planlagde inngrepa, men redusert vassføring i elva vil ha ein negativ effekt på plante- og dyreliv i og direkte knytt til elva (mosar, invertebratar, fossekall). Skadeomfanget av inngrepa vert rekna som små til middels. Samla omfang vert då lite til middels. Fisk og ferskvassbiologi, sitat frå søkn. side 35 Vassdraget har ikke oppgang av anadrome fiskearter. Like over utløpet er det en terskel med en mindre foss som er et absolutt vandringshinder. Grunneierne har gjort et par forsøk på å sette ut ørret i elva, men det har ikke lykkes å få fisken til å etablere seg. Elva er i dag regnet som fisketom. Landskap, sitat s. 38 i søknaden: Konsekvensar av planlagt utbygging Alternativ 1 Nedslagsfeltet ovanfor inntaket (heimste Øystølen) er ikkje påverka av tiltaket. Storelvi går i gjel frå kote 650 og heilt ned til fjorden. Inntaket ved kote 650 reknast å gje svakt negative konsekvensar som følgje av damanlegg og redusert vassføring i Storelvi. Vassvegen blir lagt som røyr i grøft frå dammen ned til Leim, og inngrepet vil med tida bli lite synleg i oreskogen. Skjersdalselvi har høge opplevingskvalitetar og utbyggjar ynskjer å ta vare på desse. I tillegg går det store snøskred som tek med seg bruene år om anna. Dei gjer det og lite aktuelt å byggje installasjonar her. Etter alt. 1 er det planlagt røyr i borehol frå Leim under Skjersdalselvi, slik at ein tek vare på denne og unngår skreda. Dersom vatnet blir ført vidare i ned-graven røyrgate langsmed traktorvegen og gjennom dyrka mark ned til kraftstasjonen ved fjorden vil landskapet ikkje bli mykje endra. Ei opprusting av vegen er tvert imot med å sikre driftsgrunnlaget for garden og gjer det meir lettvint å hauste slåtteteigane og halde fram med stølsdrifta. Slik kan tiltaket vere med å sikre kulturlandskapverdiane for framtida. Etter dette alternativet får Storelvi redusert vassføring, men utbygginga påverkar elles landskapet ovanfor bilvegen ved fjorden i svært liten til svakt negativ grad (0/ -). Fossefallet i Storelvi like ved fjorden vil få låg vassføring, dette kan gje negative konsekvensar for opplevinga av området både lokalt og sett frå fjorden (fjernverknad). Samanlikna med andre fossar i Aurlandsfjorden er Storelvi eit lite og underordna landskapselement. Kraftstasjonen vil erstatte ein stasjon frå 50-talet som er til nedfalls. Med opprydding og god tilpassing vil ny kraftstasjon kunne forbetre inntrykket av naustområdet ved fjorden. Ein anleggsveg på om lag 400 m. frå fylkesveg 242 og ned til planlagd kraftstasjon ved fjorden vil gje skjeringar som vert godt synlege frå fjorden dei

5 Side 5 av 9 første åra. Desse vil etter kvart verta meir gøymd av vegetasjon. Det er viktig å ta med seg at denne vegen ikkje vil gå i urørt landskap. Skjerdalsvegen går langs fjordsida og svingar seg opp til garane langs terrengryggen før elvegjelet. I lisida mellom vegen og fjorden ligg bustadhus med sine respektive tilkomstvegar. Tilkomstvegane til bygningane er i dag i stor grad skjult av vegetasjon. Det vil likevel ikkje bryte med landskapskarakteren å få ein veg ned til fjorden i dette området. Dei første åra, før revegetering av kantane langs den nye vegen vil den verte godt synleg. Seinare vert inntrykket dempa ned. Vegen er vurdert til å gje forbigåande middels negativ konsekvens for landskapsbildet (- -). Konsekvensane for landskap vil for Alt. 1 samla sett vere svakt til middels negative (- / --) i anleggsperioden og svakt negative (- ) i driftsfasen. Inntaksområdet, kote 650. Elva går i eit gjel. Utsyn nedover dalen mot garden Skjerdal, sett frå området ved Bruedn der elvane møtest. Skjersdøla og Leimsdøla som ikkje vil bli påvirka av tiltaket, kjem inn frå venstre, Storelvi frå høgre. For alternativ 2 vil kraftstasjon for øvre fall, kote 270, og inntak for nedre fall, kote 265, ligge i området mellom dei to bruene på biletet

6 Side 6 av 9 Venstre: Storelvi sitt utløp i fjorden. Høgre: Gammal inntaksdam ovanfor fossen. Sitat frå side 37 i søknaden: Nede ved fjorden finst restar etter inntaksdammen til eit gammalt kraftverk Storelvi renn ut ved Ståi/Ståflaten nede ved fjorden. Kraftstasjonen er planlagt bygd på tuftene frå den gamle kraftstasjonen (kote 2). Ein ny kraftstasjon vil med god landskapstilpassing kunne påverke området i positiv retning. Ovanfor brua ser vi restane etter ein eldre inntaksdam med kraftverk. Kulturminne og kulturmiljø I søknaden er det gjort greie for kjende funn av kulturminne på innmarka kring gardshusa på Skjerdal. Det er også lista opp mange kulturlandskapselment knytt til landbruket. Side i søknaden. Konsekvensane for kulturminne er vurdert som svakt negative. Brukarinteresser, sitat s i søkn.: Turgåing/friluftsliv Turgåinga i Skjerdal blir utøvd i stor grad av de fastboende i Skjerdal. Turene er oftest knytta til praktiske formål i forbindelse med gårdsdrift eller sanking av naturressurser, som turer til fjells for å fiske og jakte. En sjelden gang blir dalen besøkt av andre Aurlendinger. Dalen er noe brukt til dagsturer, men er sjelden utgangspunkt for fjellturer for andre enn de med direkte tilknytning til dalen (i hovedsak grunneiere). Det er en flott tur å gå fra Aurlandfjellet og ned dalen, men dette krever organisering i forhold til transport. Turen er ikke merket, og brukes bare sporadisk av lokalkjente. I områdene over heimestølen Leim er det ikke dagligdags at det går turfolk, selv ikke midt på sommeren. Fram til det ble åpnet kafedrift ved stølen i 2011 var det også sjelden fremmede i dalen i det hele tatt, selv om enkelte turister fant veien fram til den lille parkeringsplassen nedenfor tunet, og gikk innover dalen, da gjerne frem til Leim. I dag er det hyppigere besøk, disse besøkene kan like gjerne kalles turisme som friluftliv, og de er behandlet under overskriften turisme nedenfor... Skjerdal sett frå Undredal. Sitat s. 48 i søkn.: Bildet er hentet fra Facebooksida «Beautifull Norway». Dette viser at dalen er et flott fotomotiv, men også at innsynet er snevert. I dette bildet vil rørgatetraseen kun være synlig på strekningen mellom gården og fjorden over en tidsperiode på opp til 5 år. En kan skimte Skjerdalsvegen. Denne vil få en sideveg på skrå ned til fjorden

7 Side 7 av 9 Sitat s. 48 i søknaden. Tiltaket vil ikke få konsekvenser som vil ha potensial til å påvirke besøkstallene til hverken store eller små bedrifter i Aurland. En vil få en forbigående negativ virkning av vegbygging og etableringen av rørgate. Inngrepene vil falle sammen med område der menneskelig bruk er en naturlig del av landskapsbildet. Veg, gårdsbruk og bolighus sammen med tidligere tekniske installasjoner gjør dette landskapet bedre egnet enn et tilsvarende landskap uten tidligere menneskeskapte elementer, til å absorbere tekniske inngrep i form av ny veg og kraftstasjon. De langsiktige virkningene vil bare bestå i redusert vannføring i fossen ved utløpet av elva. Det kan være avbøtende å slippe vannet ut igjen i elveleiet over fossen (dvs. plassere kraftstasjonen om lag på kote 10). Tiltaket er foreventet å gi en liten til middels negativ virkning på tema brukerinteresser i anleggsfasen (- / --) og to-tre år framover, videre vil konsekvensen gradvis minke til ubetydelig til liten (0 / -). Det er deltema turisme som veier tyngst i forhold til vurderingen om negativ konsekvens for brukerinteressene i anleggsperioden. Samfunnsmessige verknader Samla investering er kalkulert til 78 mill. kroner, alternativ 1. Ein del av anleggsarbeidet vil kunne utførast av lokale entreprenørar. Energiproduksjonen vil gje inntekter til utbyggarane og samfunnet rundt. Utbyggingsprisen er berekna til 3,9 kr/kwh, som er litt over middels pris. Sumverknader/samla belastning Ikkje vurdert. Avbøtande tiltak. Planlagt minstevassføring for alternativ 1. er 90 liter/sek sommar som tilsvarer alminneleg lågvassføring, og 30 l/s vinter som tilsvarer 5-persentil. Sitat s. 54 i søknaden: Justert lokalisering av kraftstasjon For å redusere den landskapsmessige skadevirkningen, og med det negativ virkning på turisme i Verdensarvområdet, kan (nedre) kraftstasjon(en) legges på kote 10, dvs. over fallet som skaper fossen over elveosen. Da vil vannfallet forbli urørt, og fossen som landskapselement vil bli bevart. Dette vil også være positivt for elveosen, da vannet får en god utlufting av gassopphopning oppstått gjennom trykkpåvirkning, og det vil få økt surstoffinnhold. Disse forholdene kan være av betydning for produksjonen av plankton og med det mattilgangen for smolt, annen fisk og pelagiske sjødyr. 3. Fylkesrådmannen si vurdering av søknaden Fordelane ved tiltaket er først og fremst av økonomisk karakter og knytt til ein energiproduksjon på 20,2 GWh/år. Nye og opprusta vegar vil vere nytting for gardsdrifta i området. Kraftverket vil bidra til lokalt og regionalt næringsgrunnlag og skatteinntekter. Planlagt investering i tiltaket er 78 mill.kr. Utbyggingsprisen er berekna til 3,90 kr/kwh, som er litt meir enn middels pris. Ulempene vil vere knytt til skade og inngrep for m.a. landskap, brukarinteresser og kulturminne i samband med bygging av dam og inntak, nedgravd/nedsprengt rørgate, nye og opprusta vegar og kraftstasjon samt redusert vassføring i Storelvi med fossar og stryk. Vassforskrifta Tiltaket bør ikkje svekke den økologiske statusen i vassførekomsten til dårlegare enn god. Dersom tilstanden vert vurdert til dårlegare enn god, må vilkåra i 12 i vassforskrifta følgjast opp. Landskap, friluftsliv og turisme. Tiltaksområdet ligg i fjordlandskap, jf. fylkeskommunen sin regionale plan. Fossane i elva er ikkje omtalt i fosselista. Inntaket på kote 655 vil ligge innafor grensa til område med regionale friluftsinteresser. Elva og området der det er aktuelt med anleggsinngrep er lite synleg frå området rundt. Området er lite brukt til friluftsliv. Under alt. 1 vil bidrag frå Leimselvi og Skersdøla bety meir vatn i elva i tillegg til minstevassførig frå Bruedn og ned til sjøen. Tiltaket vil bety moderate ulemper i høve brukarinteresser, men større ulemper i høve til landskap. Elva dannar ein foss ved utløpet i fjorden. Denne er godt synleg frå fjorden og frå andre sida. I søknaden er det omtalt ei løysing der kraftstasjonen vert plassert på kote 10 og at driftsvatnet vert slept i elva ovanfor fossen. Ei slik løysing vil bidra til at fossen framleis vil vere eit viktig landskapselement. Verdsarvområde, sitat s. 19 i søknaden. Aurlandsfjorden, der Storelvi renner ut, er en del av Verdensarvområdet Vestlandsk Fjordlandskap, delområde Nærøyfjorden. Verdensarvområdet inkluderer hele fjorden fra Simlenes og inn begge fjordarmer (Næryøfjorden inn til Gudvangen og Aurlandfjorden inn til Flåm), selv om de innerste delene av Aurlandsfjorden, dvs. fra like utenfor Skjerdal og inn til Flåm, ikke er inkludert i landskapsvernområdet. Verdensarvstatusen medfører ikke nye former for vern, men den krever at en

8 Side 8 av 9 tar særlige hensyn til natur- og landskapsverdier. Med denne bakgrunn har en hentet inn ekstern kompetanse på fagtema landskap i konsesjonssøknaden, slik at dette tema blir grundig utredet med tanke på konsekvenser. Kapittelet om konsekvenser for tema landskap er skrevet av landskapsgeograf Hanne Lykkja ved Aurland Naturverkstad. Prosjektet vil også legge særlig vekt på god landskapstilpassing av alle inngrep og installasjoner. Fylkesrådmannen meiner at tiltaket vil komme i konflikt med verdsarvområdet Vestnorsk fjordlandskap, og at dette vanskeleg kan avbøtast. Kulturminne frå nyare tid Skjerdalen med Ståelvi nede ved fjorden og Storeelvi lenger oppe i dalen, ligg i eit sårbart og verneverdig kulturlandskap. Der elvane samla renn ut i Aurlandsfjorden ved Ståi, kjem vi rett inn i verdsarvområdet Vestnorsk fjordlandskap, delområde Nærøyfjorden. Verdsarvområdet inkluderer heile fjorden frå Simlenes og inn begge fjordarmane, Nærøyfjorden mot Gudvangen og Aurlandsfjorden mot Flåm. Den nærleiken Skjerdal har til Verdsarvområdet og det direkte innsynet grenda har frå fjorden, gjer at den har ein spesielt høg verdi som landskap, fjordlandskap, og i reiselivssamanheng. Grenda Skjerdal, med sine mange kulturminne og landskapselement, utgjer eit heilskapleg kulturlandskap frå fjord til fjell. Landskapet er prega av aktiv og allsidig landbruksaktivitet gjennom lang tid. Her finn vi ein mosaikk i landskapet av slåtteteigar, åkrar, hagemark og beite. Utmarka er prega av beiting, lauving, hausting av for og stølsbruk. Nede ved fjorden finn vi fleire naust og restar etter tidlegare bruk av elva, som kvernhus, sagbruk og restar av eit eldre kraftverk. Ved fjorden er det planlagt ein anleggsveg på om lag 400 meter, frå fylkesveg 242 og ned til den planlagd kraftstasjonen. Denne vegen med sine skjeringar og fyllingar, vert godt synleg frå fjorden. Sjølv om den negative verknaden over tid vert dempa noko, får det konsekvensar for det heilskaplege landskapsbiletet. Der Ståelvi når fjorden, er det ein mindre foss. Denne utgjer eit viktig landskapselement, den er eksponert mot fjorden, og synlig for dei som ferdast med båt. Skjerdal er ein djup og trong V-dal der elvane går i gjel mest heile vegen. Ei utbygging i dette området vil påverke landskapet negativt, ikkje berre gjennom fysiske inngrep, men mest ved at det vert langt mindre vassføring i elva. Ståelvi og Storeelvi, utgjer eit vesentleg element i det overordna landskapsbiletet. Fysiske inngrep kombinert med mindre vassføring i elvi, vil i stor grad påverke opplevingsverdien av kulturlandskapet på ein negativ måte. I utbyggingsområdet er det fleire stølar, med stølshus gamle murar og andre synlege strukturar og landskapselement. Den gamle delen av stølsvegen med mura kløvvegar, klopper og gangbruer må reknast som eit viktig kulturminne. Området ved Bruedn er eit spennande og særprega landskapsrom med mykje kulturhistorie og stor dramatikk. Området representerer, saman med Storeelvi høge opplevingskvalitetar både når det gjeld naturfenomen knytt til elva og jettegrytene, til kulturhistoria med dei gamle vegfara og til naturopplevingar. Kulturlandskapet her er ikkje urørt, men likevel sårbart. Dersom ein ikkje skal miste for mykje av kvalitetane i landskapet, må området skånast for nye og større inngrep. Skjerdal utgjer ein visuell del av det store landskapsrommet for dei som ferdast med båt på Aurlandsfjorden, og lett synlege tiltak får konsekvensar for opplevinga av fjordlandskapet. Sjølv om ein del tiltak kan visuelt dempast over tid, vil ei utbygging få store konsekvensar for opplevinga av landskapet og landskapsforståinga. Det planlagde tiltaket vil få så store konsekvensar for opplevinga av fjordlandskapet, at ei utbygging ut i frå kulturminne-, kulturlandskap- og landskapsomsyn ikkje kan tilrådast. Automatisk freda kulturminne Fylkeskommunen meiner det er eit potensiale for funn av automatisk freda kulturminne i form av førhistoriske busetjingsspor, dyrkingsspor og utmarkskulturminne innanfor planområdet for Skjerdal kraftverk. Vi finn derfor grunnlag for å stille krav til gjennomføring av ei arkeologisk registrering. Registreringa skal oppfylle tiltakshavars undersøkingsplikt jamfør 9 i lov om kulturminne. Tiltakshavar ved større offentlege og private tiltak er pliktig til å undersøke om tiltaket kan råke automatisk freda kulturminne. I tråd med kulturminnelova 10 skal tiltakshavar sjølv dekke kostnadene til gjennomføring av registreringa. Fylkeskommunen ber tiltakshavar setje opp ei fullstendig oversikt over tiltak som etableringa av kraftverket inneber. Det kan vere

9 Side 9 av 9 anleggsvegar, massedeponi, riggområde osv. Fyrst då kan omfanget av registreringa fastsettast. Vi ber tiltakshavar ta kontakt i god tid før tiltak etter planen skal settast i verk. Samla vurdering og konklusjon. Aurlandsfjorden er ein del av verdsarvområdet Vestnorsk fjordlandskap, delområde Nærøyfjorden. Fylkesrådmannen meiner at det planlagde tiltaket vil få så store konsekvensar for opplevinga av fjordlandskapet med omsyn til landskap, kulturminne og kulturlandskap, at det ikkje kan tilrådast. Om det likevel skulle bli gitt løyve vurderer fylkesrådmannen alt. 1 med ein kraftstasjon som ei betre løysing ann alt. 2 med to kraftstasjonar. Kraftstasjonen må vidare plasserast lenger frå fjorden, om lag på kote 10, slik at driftsvatnet vert slept i elva ovanfor fossen. Krav om undersøking i tråd med kulturminnelova 9 må settast som konsesjonsvilkår.