Bremangerlandet Vindpark AS. Konsesjonssøknad Bremangerlandet vindkraftverk August 2011

Transkript

1 Bremangerlandet Vindpark AS Konsesjonssøknad Bremangerlandet vindkraftverk August 2011 Utarbeidd av Ask Rådgivning AS

2 FORORD Bremangerlandet Vindpark AS søkjer med dette om løyve etter energilova 3-1 til å byggje og drive Bremangerlandet vindkraftverk i Bremanger kommune i Sogn og Fjordane. Søknaden gjeld bygging og drift av ein vindpark innafor angitt planområde på Steinfjellet/Blåfjellet, med tilhøyrande vegar og internt kabelnett. SFE Nett vil sende eigen konsesjonssøknad for nettilknyting av vindparken. Vedlagte utgreiing gjev alle naudsynte opplysningar om tiltaket. Konsesjonssøknaden med konsekvensutgreiing og underliggande fagrapportar vert oversendt NVE som handsamar søknaden etter energilova og oreigningslova. Høyringsfråsegnene til konsesjonssøknaden skal sendast til NVE. Sandane 15. august 2011 Monica Mundal Dagleg leiar Bremangerlandet Vindpark AS Stig Svalheim Styreleiar Bremangerlandet Vindpark AS Bremangerlandet Vindpark AS 2

3 INNHALD Samandrag Innleiing Bakgrunn for søknaden Innhald og avgrensing Presentasjon av søkjar Søknadar og formelle forhold Søknad etter energilova Søknad om ekspropriasjonsløyve Konsekvensutgreiing Andre naudsynte løyve og godkjenningar Lokalisering av vindkraftverket Kriteriar for lokalisering av vindkraftverk Bremanger kommune og planområdet Samrådsprosess og endring i avgrensing av planområdet Forarbeid, informasjon og terminplan Formelle høyringar Uformelle møte og samrådsprosess Vidare sakshandsaming og terminplan Andre offentlege og private planar Andre vindkraftplanar i området Forholdet til andre offentlege planar Vindressursen Datagrunnlag Middelvind og vindretning Vindkart Utbyggingsplanane Hovuddata Vindturbinar og planløysing Tilkomstveg og interne vegar Kai og transportveg Intern kabling og transformatoranlegg Tilknyting til regionalnettet Permanent og mellombels arealbruk Anleggsgjennomføring og transport Produksjonsdata Kostnadar Drift av kraftverket Ising og iskast Bremangerlandet Vindpark AS 3

4 7.13 Nedlegging av anlegget Alternative vurderte utbyggingsløysingar Grunneigarar Konsekvensar for miljø og samfunn Innleiing Landskap Kulturminne og kulturmiljø Friluftsliv Reiseliv Naturmiljø Refleksblink og skuggekast Støy Næringsliv, sysselsetjing og kommunal økonomi Luftfart og telekommunikasjon Jordbruk og skogbruk Forureining og avfall Samla oversyn over konsekvensgrader Avbøtande tiltak, miljøoppfølging og oppfølgjande undersøkingar Forslag til planjusteringar Andre avbøtande tiltak Miljøoppfølgjing i anleggs- og driftsfasen Oppfølgjande undersøkingar Fagrapportar utarbeidd for Bremangerlandet Vindpark as Referansar Bremangerlandet Vindpark AS 4

5 SAMANDRAG Innleiing Sjølv om det meste av elektrisitetsproduksjonen i Noreg kjem frå fornybare energikjelder vert tala annleis dersom ein ser på det totale energiforbruket. Tek ein med det fossile energiforbruket frå petroleumsprodukt og kol, inkludert energiforbruket for offshore petroleumsproduksjon er til saman 53 % av det norske energiforbruket frå fossile energikjelder. Det er i dag brei semje om at verdas utslepp av klimagassar må reduserast for å avgrense effekten av menneskeskapte klimaendringar. Dersom Noreg skal vere eit klimanøytralt samfunn i 2030, må vi fase inn nye energikjelder i tillegg til å legge om energibruken. Bremangerlandet Vindpark AS vil vere med på å løfte Noreg inn i Fornybarsamfunnet. Bremangerlandet Vindpark AS ser det som viktig og rett å satse på vindkraftutbygging av fleire årsaker. Noreg er eit av dei landa i Europa som har dei beste føresetnadane for vindkraftproduksjon. Vi har mykje og stabil vind, og store landareal utan busetnad. Sidan Noreg i dag er avhengig av vasskraft i sin produksjon av fornybar energi, er vi svært sårbare for periodar med låge nedbørsmengder. I slike periodar er det ofte auka trong for import av elektrisitet, noko som i praksis medfører import av ikkje-fornybar energi. Søknad og lokalisering Bremangerlandet Vindpark AS søkjer om konsesjon i medhald av energilova av 29. juni for å byggje og drive Bremangerlandet vindkraftverk i Bremanger kommune. Søknaden gjeld eit vindkraftverk med omlag 80 MW installert effekt og omfattar turbinar, tilkomstveg, interne vegar, internt kabelnett og ein transformatorstasjon med driftsbygg sentralt i vindparkområdet. Bremangerlandet er ei øy som ligg nordvest i Bremanger kommune. Målingar kombinert med modellberekningar tilseier svært gode vindforhold. Planområdet ligg i eit fjellområde innafor høgdeintervallet moh. Terrenget er komplekst, med heiar, vatn, myr og fjell i dagen. Næraste tettstad er Bremanger ca 3,5 km frå planområdet. Næraste grend er Oldeide i aust og Varpe og Svarstad i sør (1,5-2 km unna). Vindmålingar og teknisk plan Det er gjennomført vindmålingar i telekommunikasjonsmasta på Steinfjellet, vest i planområdet. Målingane er gjort i om lag 40 m høgde frå bakken. Det er vidare gjort modellberekningar av vindressursen i området. Berekna data viser variasjonar innafor planområdet mellom 8,0 og 11 m/s i årsmiddel. Dominerande vindretning er frå sør-sørvest. Ekstremvind kjem oftast frå sør. Ei realistisk eksempelløysing med 26 vindturbinar kvar med 3,0 MW installert effekt, ligg til grunn for teknisk plan og konsekvensutgreiingane. Tilkomstveg er planlagt frå aust, like nord for Oldeide, frå fylkesveg 616. Det vil bli bygd veg fram Bremangerlandet Vindpark AS 5

6 til kvar einskild turbin, noko som vil gi ca. 15 km ny veg inklusive tilkomstvegen. Arealet på planområdet er om lag 7 km 2. Krafta frå turbinane vil bli ført i kabel langs vegane frå kvar turbin til ein transformatorstasjon i planområdet. Frå transformatorstasjonen vil krafta verte mata inn på eit 132 kv-nett som er under planlegging av regionalnettseigaren, SFE Nett. Samrådsprosess og terminplan I perioden frå planarbeidet starta i 2006 til søknaden no vert lagt fram, har det vore arrangert ei rekkje møte med kommunen, grunneigarar og organisasjonar. NVE har også gjennomført ope møte i samband med høyring av meldinga for prosjektet. Norges vassdrags- og energidirektorat (NVE) vil gjennomføre offentleg høyring av konsesjonssøknad og konsekvensutgreiing i løpet av Etter høyringa vil NVE fatte vedtak etter energilova. Ved eit eventuelt positivt konsesjonsvedtak vil vindkraftverket tidlegast kunne stå ferdig i Moglege konsekvensar Landskap Vindkraftverket vil bli godt synleg nordover mot Vågsøy og sjøområda langs Fåfjorden og ytre delar av Nordfjorden. Anlegget vil gi størst visuell påverknad på busetnad langs Fåfjorden ved Svora Oldeide som ligg nær vindparken (ca 2 km). Mot sør ved Dalevatnet vil ein frå grendene Varpe, Svartstad sjå delar av nokre turbinar, men relativt få. Dei nordlege busetnaden ved Bremangerpollen vil bli relativt lite visuelt påverka, medan ein på sørsida av pollen vil sjå mykje av vindparken i busetnaden sin naturlege utsynsretning. Avstanden her er likevel større (ca 6 km), noko som gjer at turbinane ikkje vil opplevast så dominerande. Kulturminne og kulturmiljø Det er ikkje kjende automatisk freda kulturminne innafor planområdet. Eit stølsområde, Varpestølen med tufter og bygningar frå tidleg 1900 talet, ligg innafor planområdet og vert sterkt visuelt berørt. Den visuelle påverknadan på kulturmiljø i influensområdet til vindkraftverket vil vera svært moderate. Friluftsliv Planområdet vert nytta til turar av lokalbefolkninga både sommar og vinter. Det er også lokale friluftsinteresser knytt til fleire fjellområde i influensområdet sør og vest for vindparken. Hornelen, Nord-Europas høgaste kystklippe, har regional verdi som friluftsområde. Avstanden frå Hornelen til planområdet er såpass stor (10 km) at opplevingsverdien herfrå blir lite påverka. Sjølve utbyggingsområdet vil endre karakter etter utbygginga, og for dei som søkjer villmarkesopplevingar og stillheit vil området bli vesentleg mindre attraktivt. Erfaring viser at for andre brukargrupper som syklistar og folk som set pris på ei viss tilrettelegging vil planområdet få auka verdi. Biologisk mangfald,verneinteresser og inngrepsfrie naturområde (INON) Vindkraftverket vil ikkje gje direkte konflikt med prioriterte naturtypar eller verneområde. Det er ikkje kjent hekking av rovfugl innafor planområdet, men ein lokalitet for kongeørn ligg innafor ein avstand på 5 km frå anlegget. Ved næringssøk i planområdet kan det vera fare for kollisjon med turbinane. Sjøfugl og Bremangerlandet Vindpark AS 6

7 sjøfuglreservat vil ikkje bli påverka av vindkraftverket. Utbygginga vil redusere inngrepsfrie naturområde 1-3 km frå næraste tyngre tekniske inngrep med ca. 4,5 km 2 og dette er INON som er samanhengande frå fjorden og opp til vel 600 meters høgde. Utbygginga vil i tillegg redusere INON i 3-5 km sonen med 0,5 km 2. Støy og skyggekast Fem bustadhus (45 db) og tre hytter (48 db) får berekna støynivå i gul sone, (Lden > 45 db < 55dB) som er over tilrådd grenseverdi. Ved Gamlehaugen innafor planområdet får nokre sel og hytter berekna støynivå over 55 db og fell innafor raud sone. 3 bustadar og 2 fritidsbustadar får støy i området Lden = db. I planområdet og dei kringliggande områda vil folk i periodar kunne høyre lyd frå turbinane utandørs. Størstedelen av driftstida vil støyen ikkje vere tydeleg eller vere overdøyvd av vindsus i vegetasjon eller lyd frå sjøen. Støykonsekvensane for omgjevnadane til vindparken vurderast som moderate. Analysar av skuggekasteffektane viser at det berre er stølshus og hytter ved Gamlehaugen inne i vindparkområdet som får berekna skuggekast over 10 timar pr år som er tilrådd grenseverdi i Danmark. I Noreg har ein ikkje fastsett slike grenser. Ingen bustadhus får berekna skuggekast > 5 timar pr. år. Næringsliv og sysselsetjing Det vil vere trong for ca. 6 årsverk til drift av vindkraftverket. Det er ei målsetjing for tiltakshavar å tilsetje lokale arbeidstakarar med rett kompetanse. Dei første åra er det vanleg at turbinleverandøren utfører mesteparten av drifts- og vedlikehaldsarbeidet, men turbinleverandøren ønskjer også oftast å tilsetje noko personell med lokal tilknyting. I driftsfasa vurderast tiltaket å ha middels positive konsekvensar for sysselsetjing lokalt. I anleggsfasa vil bygginga av anlegget gi om lag vel 400 årsverk nasjonalt. Av erfaring vil den regionale andelen av dette kunne utgjere omlag 150 årsverk. Kommunal økonomi Investeringskostnaden ved bygging av Bremangerlandet vindkraftverk er estimert til ca MNOK. Vindkraftverket vil gjennom eigedomsskatt kunne gje kommunen ei årleg inntekt dei 10 første åra etter driftsstart på ca. 6 MNOK. Etter 10 år vil takstgrunnlaget nedjusterast noko. Eigedomsskatten vil vera ei betydeleg ekstrainntekt til kommunen. Jord- og skogbruk Planområdet vert i dag nytta til beite for sau og geit. Om lag 600 småfe beita her sommaren Vindparken vil leggje beslag på om lag 160 daa av eit planområde på 7 km². Det meste av arealet vil kunne nyttast til beite som før. Ettersyn og sanking av sau vert lettare med gode køyrbare vegar opp til og i fjellet. Forureining Drift av anleggsmaskinar (oljespill) og eventuell frakt av drivstoff til sentrallager og påfyllingsområde, utgjer den største faren for forureining til grunn og vassdrag i anleggsfasen. Det vil i all hovudsak vere nærliggjande drikkevasskjelder og vassdrag, eventuelt grunnvatn og jordsmonnet ved anleggsstaden som kan bli påverka av forureining. Når vindkraftverket er i drift vil den viktigaste potensielle forureiningskjelda vere uhellsutslepp av drivstoff, olje eller andre kjemikaliar som vert nytta i samband med drift og vedlikehald av transformatorstasjon og vindturbinar. Bremangerlandet Vindpark AS 7

8 1. INNLEIING 1.1 Bakgrunn for søknaden Vindkraft i eit nasjonalt og internasjonalt perspektiv Energiproduksjon er på internasjonal basis ein av dei største kjeldene til klimagassutslepp. Tal frå EU viser at i 2007 stod elektrisitets- og varmeproduksjon i dei 27 EU landa for ca. 30 % av det totale klimagassutsleppet. I den Europeiske kraftmarknaden vert 85 % av elektrisitetsproduksjonen produsert frå fossilt brensel. Sjølv om det meste av elektrisitetsproduksjonen i Noreg kjem frå fornybare energikjelder, vert tala annleis dersom ein ser på det totale energiforbruket. Tek ein med det fossile energiforbruket petroleumsprodukt og kol, inkludert energiforbruket ved offshore petroleumsproduksjon, er til saman 53 % av det norske energiforbruket frå fossile energikjelder [27]. Det er i dag internasjonal semje om at verdas utslepp av klimagassar må reduserast for å avgrense effekten av menneskelege klimaendringar. Dersom Noreg skal vere eit klimanøytralt samfunn i 2030, må vi fase inn nye energikjelder i tillegg til å legge om energibruken. Bremangerlandet Vindpark AS vil vere med og bidra til dette. Bremangerlandet Vindpark AS ser det som viktig og rett å satse på vindkraftutbygging av fleire årsaker. Noreg er eit av dei landa i Europa som har dei beste føresetnadane for vindkraftproduksjon. Vi har mykje og stabil vind, og store landareal utan busetnad. Utnytting av vindenergi er i dag ein av dei mest miljøvennlege metodane for storskala energiproduksjon. Sidan Noreg i dag er avhengig av vasskraft i sin produksjon av fornybar energi, er vi svært sårbare for periodar med låge nedbørsmengder. I slike periodar er det ofte auka trong for import av elektrisitet, noko som i praksis medfører import av ikkje-fornybar energi. Norsk vindkraft spelar i tillegg ei viktig rolle i elektrisitetsbalansen både gjennom auka eksport, redusert import og moglegheita for å erstatte bruk av fossil brensel, gjennom t.d. elektrifisering av sokkelen. Det er ikkje mangel på politiske ambisjonar knytt til utnytting av vindressursar i Noreg. Dette går fram av fleire offentlege dokument og uttaler. I Stortingsmelding 29 ( ) blei det sett som mål at 3 TWh vindkraft skulle vere bygd ut innan Dette målet er ikkje nådd, og ved utgangen av 2010 utgjorde energiproduksjonen frå vindkraft ca. 1 TWh. Stortingsmelding 34 ( ) om Norsk Klimapolitikk har ein målsetnad om 30 TWh auka fornybar energiproduksjon og energieffektivisering i 2016 samanlikna med EU sitt fornybardirektiv vil også gjennom EØS-avtalen gjelde for Noreg. Dette direktivet pålegg landa konkrete målsetjingar for auka fornybar energiproduksjon innan EFTA-landa sende i august 2011 framlegg til EØS-vedtak om fornybardirektivet til EU. Målsetjinga for Norge er sett til 67,5 % fornybarandel innan 2020, ein auke på 9,5 % frå Enova har så langt støtta utbygging av vindkraft i Noreg med investeringsstønad gjennom sitt vindkraftprogram. Frå og med 2012 skal dette erstattast av ein felles norsk-svensk grøn sertifikatmarknad. El-sertifikat er ei form for verdipapir som sertifiserer at ei viss mengd fornybar energi er produsert. Sertifikata kan Bremangerlandet Vindpark AS 8

9 omsetjast og vil difor gi ei ekstrainntekt til produsentane i tillegg til straumprisen. Bremangerlandet Vindpark AS har tru på at det vil kome rammevilkår som vil gjere det attraktivt å byggje ut vindkraft i Noreg i dei næraste åra. For at Noreg skal vere eit godt land å leve i for komande generasjonar, treng vi også eit levedyktig næringsliv og nye arbeidsplassar. For lokalsamfunn i Noreg vil utbygging av vindkraft gi lokal verdiskaping. I tillegg vil utbygging av vindkraft i Noreg gi positive ringverknadar for norsk leverandørindustri og kunne bidra til verdfull teknologiutvikling. Vi må vise ei aktiv haldning og utnytte dei moglegheitene som ligg innafor fornybar energi for å sikre næringsgrunnlaget i framtida Vindkraft i Sogn og Fjordane Regional plan for vindkraft i Sogn og Fjordane vart vedteken i fylkestinget i juni Planen slår fast at Sogn og Fjordane skal leggje til rette for vindkraftanlegg med samla kapasitet på ca MW (svarar til ca. 3 TWh i årsproduksjon), innan år Skal dette lukkast krevst realisering av konkrete prosjekt no Vindkraft og klima i eit livssyklusperspektiv Ein livssyklusanalyse ser på klimagassutsleppa til eit produkt gjennom heile livsløpet, og sjølv om vindkraft og andre fornybare energikjelder ikkje har nemneverdige utslepp knytt til sjølve elektrisitetsproduksjonen, vil det vere utslepp knytt til produksjon av komponentane, installasjon, vedlikehald og demontering. For å få det totale biletet av klimapåverknaden av eit prosjekt, er det viktig å ta med desse faktorane i rekneskapet. Tal for klimagassutslepp frå ulike elektrisitetsproduksjonsmetodar varierar, og det er mykje mindre utslepp sett i eit livssyklusperspektiv frå fornybare energikjelder som vasskraft og vindkraft enn frå energiproduksjon basert på fossile brensel, sjå diagram under. Figur 1-1. Klimagassutslepp i eit livsløpsperspektiv for ulike energiberarar. Gjennomsnittstal [ref ]. Livsløpsanalysar av vindkraftverk viser at eit kraftverk har gjort opp for energikostnaden ved produksjon, montering og demontering etter ei Bremangerlandet Vindpark AS 9

10 produksjonsperiode på gjennomsnittleg 7,2 månadar. Dvs. at eit vindkraftverk etter å ha vore operativt i 7,2 månadar har produsert like mykje fornybar energi som kraftverket sjølv vil forbruke i heile si levetid. 1.2 Innhald og avgrensing Dette dokumentet omfattar: Konsesjonssøknad etter energilova for bygging og drift av Bremangerlandet vindpark. Søknad om oreigningsløyve for oreigning av naudsynt grunn og rettar. Konsekvensutgreiing i samsvar med utgreiingsprogram fastsett av Norges vassdrags- og energidirektorat, 2. juli 2009, sjå vedlegg 1. Søknad til Bremanger kommune om dispensasjon frå føresegnene til gjeldande kommuneplan [1]. Søknad om nettilknyting av den planlagde vindparken er ikkje omfatta av dette dokumentet. SFE Nett sende i juli 2011 melding til NVE angåande ein ny ytre ring i Nordfjord som også omfattar nettløysing for Bremangerlandet vindkraftverk. Dette dokumentet inneheld elles beskriving av: Vald lokalitet med kort grunngjeving Samrådsprosessar og vidare sakshandsaming Vindressursane Dei tekniske planane Berørte grunneigarar Samanfatting av mogelege konsekvensar av det planlagde tiltaket Samanfatting av mogelege avbøtande tiltak Kort omtale av tidlegare vurderte utbyggingsløysingar 1.3 Presentasjon av søkjar Konsesjonssøkar for vindkraftverket er Bremangerlandet Vindpark AS. Bremangerlandet Vindpark AS (heretter kalla BV) er eit prosjektselskap eigd av Vestavind Kraft AS og SFE Produksjon AS. Selskapet er stifta for å planleggje, bygge og drive Bremangerlandet vindkraftverk i Bremanger kommune, Sogn og Fjordane. Selskapet vil ved driftsstart for vindkraftverket få forretningsadresse i Bremanger kommune. Vestavind Kraft AS vart stifta i 2005 av sju kraftselskap på Vestlandet. Selskapet sitt forretningsområde er å utvikle, byggje, eige og drive vindkraftanlegg. Selskapet har forretningsadresse 6823 Sandane. Bak Vestavind Kraft står eigarane BKK AS, Haugaland Kraft AS, Sognekraft AS, Sogn og Fjordane Energi AS, Sunnhordaland Kraftlag AS, Tafjord Kraft AS og Sunnfjord Energi AS. SFE Produksjon AS er eit heileigd dotterselskap i SFE konsernet. Selskapet sitt forretningsområde er å utvikle, eige og drifte anlegg for produksjon, overføring og omsetjing av elektrisk energi. Selskapet har forretningsadresse 6823 Sandane. Bremangerlandet Vindpark AS 10

11 2. SØKNADAR OG FORMELLE FORHOLD 2.1 Søknad etter energilova Bremangerlandet Vindpark AS søkjer med dette om konsesjon i medhald av energilova av 29. juni for å byggje og drive Bremangerlandet vindkraftverk i Bremanger kommune med installert effekt på om lag 80 MW. Søknaden omfattar vindkraftverket med turbinar, tilkomstveg, interne vegar og internt kabelnett. Aktuelle turbinar vil ha installert effekt på mellom 2 og 5 MW. Kva type og storleik som vert vald er avhengig av kva vindturbinar som best fyller dei tekniske og økonomiske krava på utbyggingstidspunktet. Dette kan først bli avklart etter at eventuell konsesjon er gitt og anbod er henta inn frå leverandørar. Tal på vindturbinar som blir installert vil avhenge av nominell effekt for den eller dei typane vindturbinar som vert valde. Som ei eksempelløysing for vindkraftverket er det utarbeidd ein plan med 26 turbinar, kvar med 3,0 MW installert effekt. Dette vil gi ein samla installasjon på 78 MW. Denne utforminga må sjåast på som eit eksempel, men representerer det ein i dag ser på som ei realistisk løysing. Med eksempelløysinga vil vindkraftverket produsere om lag 250 GWh/år. Hovuddata for det omsøkte anlegget er vist i Tabell 2-1. Tabell 2-1 Hovuddata for det omsøkte vindkraftanlegget Komponent Vindturbinar Turbineffekt Samla installert effekt Jordkablar Nye vegar 22 kv koplingsanlegg i Bremangelandet transformatorstasjon Driftsbygg Spesifikasjon stk 2 5 MW Ca. 80 MW 22 kv, ca. 18 km Ca. 17 km 5 stk. 22 kv brytarfelt 1 bygg saman med transformatorstasjon Det vert understreka at dei veg- og kabellengder som er oppgitt i tabellen er basert på ei realistisk eksempelløysing med 3,0 MW turbinar. Annan turbinstorleik vil gje noko endra turbinplasseringar, veg- og kabellengder. Når det gjeld nettilknyting av vindkraftverket viser vi til melding om 132 kv ytre ring Nordfjord frå SFE Nett, juli Bremangelandet transformatorstasjon vil ivareta 22 kv innmating frå Bremangerlandet vindkraftverk og 22 kv forsyning til Bremangerlandet Vindpark AS 11

12 nettkundar på Bremangerlandet. Med bakgrunn i dette vert transformatorstasjonen ikkje definert som eit reint produksjonsrelatert nett, men som ein del av SFE Nett sitt regionalnett i området. Eigar-grensesnittet vert difor definert ved 22 kv samleskinne på sekundærsida av Bremangelandet transformatorstasjon. Anna utrusting i transformatorstasjon utover det som er vist i tabellen, inngår i meldinga og sidan i konsesjonssøknaden frå SFE Nett. 2.2 Søknad om ekspropriasjonsløyve Bremangerlandet Vindpark AS har inngått frivillege avtalar med eit stort fleirtal av heimelshavarane i dei 5 utmarkssameigene som vil bli rørt av Bremangerlandet vindkraftverk. Bremangerlandet Vindpark AS søkjer med heimel i Lov om oreigning av fast eigedom (oreigningsloven), 2 punkt 19, om løyve til ekspropriasjon av nødvendig grunn og rettar for å byggje og drive vindkraftverket med tilhøyrande utstyr (vindturbinar, kablar og vegar) i anleggs- og driftsfasen, under dette rettar for all naudsynt ferdsel og transport. Dette løyvet vil bli brukt dersom det ikkje skulle lukkast å oppnå minneleg avtale med alle berørte eller dersom det skulle dukke opp andre forhold knytt til avtalane med grunneigarane som ikkje kan løysast gjennom minnelege avtalar. Samstundes ber Bremangerlandet Vindpark AS om at det vert fatta vedtak om førehandstiltreding etter oreigningslova sin 25, slik at arbeidet med anlegget, kan starte før skjønn er halde. 2.3 Konsekvensutgreiing Bremangerlandet Vindpark AS har utarbeidd ei konsekvensutgreiing for utbyggingstiltaket etter plan- og bygningslova 14-2 og i samsvar med utgreiingsprogrammet fastsett av Noregs vassdrags- og energidirektorat (NVE) 2. juli 2009 (vedlegg 1). Eit samandrag av konsekvensutgreiinga er presentert i kapittel 9. Konsekvensutgreiinga er basert på fagutgreiingar, som er tilgjengelege på Vestavind Kraft sine heimesider og på NVE sine heimesider Konsekvensutgreiingane tek utgangspunkt i ei eksempelløysing med 26 turbinar med ein effekt på 3,0 MW pr turbin. 2.4 Andre naudsynte løyve og godkjenningar Plan- og bygningslova planføresegnene Bremangerlandet Vindpark AS vil søkja Bremanger kommune om naudsynte dispensasjonar frå føresegnene i gjeldande kommuneplan, jfr. Plan- og bygningslovas I gjeldande kommuneplan for Bremanger, arealdelen ( (2016)), er planområdet for vindkraftverket lagt ut som LNF-område utan føresegner om spreidd utbygging. Bremangerlandet Vindpark AS 12

13 2.4.2 Plan og bygningslova byggesaksføresegner For tiltak som har konsesjon etter energilova vert det ikkje kravd handsaming etter plan- og bygningslova sitt Kap. XVI om byggesakshandsaming, ansvar og kontroll, jfr. Forskrift om saksbehandling og kontroll i byggesaker 7c Forholdet til kulturminnelova Det er ikkje gjennomført 9 undersøkingar etter kulturminnelova for tiltaket. Dette vil bli gjort etter nærare avtale med Fylkeskommunen i samband med detaljprosjektering av anlegget og utarbeiding av miljø-, transport og anleggsplan Lov om vassdrag og grunnvatn Det vil i den grad dette viser seg å vera relevant, bli søkt om løyve etter 8 i vassressurslova for kryssing av vassdrag eller andre tiltak som vil berøre ålmenne interesser i vassdrag. Spørsmålet om konsesjonsplikt vil bli drøfta med Sogn og Fjordane fylkeskommune i samband med detaljplanlegging Forholdet til luftfart Luftfartstilsynet, Avinor og Norsk Luftambulanse har vore kontakta under arbeidet med konsekvensutgreiinga for å klargjere om vindkraftverket med tilknytingsleidning vil påverke luftfarta. Dette er nærare skildra i kapittel Vindturbinane vil ha ein farge som gjer at dei er synlege i samsvar med dei krav som luftfartsstyresmaktene stiller. Markeringslys vil bli installert der dette vert kravd, jfr. Forskrift om merking av luftfartshindre BSL-E 2-2. Dette vil bli nærare avklart gjennom detaljprosjektering av vindkraftverket. Vindturbinane vil også bli innrapportert til Nasjonalt Register for Luftfartshindre som Statens Kartverk administrerar Forholdet til tele, TV, radio og sambandsinstallasjonar Telenor og NorKring har vore kontakta under arbeidet med konsekvensutgreiinga. Dette er nærare skildra i kapittel Bremangerlandet vindkraftverk vil i liten grad påverke tele- og TV-signal Løyve og tiltak ved kryssing av vegar, leidningar m.m. I samband med bygginga av vindkraftverket, vil Bremangerlandet Vindpark AS etter føresegn om sikkerheit ved arbeid og drift av elektriske anlegg, ta kontakt med eigarar av leidningar, vegar, kablar o.l. for å inngå avtalar om kryssing eller nærføring med desse. Transport av vindturbinane frå kaia og inn i anleggsområdet må sjåast på som spesialtransport. Dei naudsynte løyva vil bli innhenta frå Statens Vegvesen og arbeidet vil gjerast i samråd med Politiet. Bremangerlandet Vindpark AS 13

14 3. LOKALISERING AV VINDKRAFTVERKET 3.1 Kriteriar for lokalisering av vindkraftverk Ved val av lokalitetar for planlegging av vindkraftverk er det fleire forhold som vert tillagt vekt. Gode vindressursar er ein føresetnad for etablering av vindkraftverk, men nærleik til veg og kraftleidningsnett og akseptabelt konfliktnivå i høve til andre verdiar og interesser er også svært viktige faktorar. Oppfylling av kriteria nedanfor har vore viktige for valet av Bremangerlandet som lokalitet for vindkraftverk: Gode vindressursar Nærleik til eksisterande veg og gode kailokalitetar Positivt samarbeid med berørte grunneigarar Akseptabel avstand til busetnad Realistiske løysingar for nettilknyting Positive haldningar frå kommuneleiinga til etablering av vindkraftverk Ingen vesentlege konfliktar med verdfulle kulturminne Akseptabelt konfliktpotensial i høve til andre brukar- og verneinteresser 3.2 Bremanger kommune og planområdet Det planlagde vindkraftverket er lokalisert til Bremangerlandet, ei øy i Bremanger kommune, skilt frå fastlandet av Frøysjøen i sør og Nordfjord i nord, sjå også Figur 3-1. Figur 3-1. Bremangerlandet vindkraftverk ligg i Bremanger kommune, nordvest i Sogn og Fjordane. Planområdet er markert med raud avgrensing. Bremangerlandet Vindpark AS 14

15 Næraste tettstad til vindparkområdet er Bremanger i sørvest, ca. 3,5 km frå planområdet. Bremanger kommune i Sogn og Fjordane ligg ytst i Nordfjord og grensar mot kommunane Vågsøy og Eid i nord, Gloppen i aust, Florø i sør og Norskehavet i vest. Kommunesenteret er i Svelgen. Kommunen har 3900 innbyggjarar og det har vore ein klar befolkningsreduksjon dei siste 20 åra. Prosessindustri er den største næringa i Bremanger ved sida av offentleg verksemd, men også landbruk, transport og bygg- og anleggsverksemd er viktige næringar i kommunen. Planområdet for vindkraftverket ligg på eit ope og eksponert fjellplatå nord på øya Bremangerlandet. Planområdet som er omfatta av denne søknaden er ca 7 km 2 og ligg innafor høgdeintervallet moh i området frå Steinfjellet i vest til Blåfjell i aust, sjå meir detaljert kart i Figur 7-1. Det går ein bomveg frå Svarstad ved Dalevatnet i sør opp til ei kommunikasjonsmast på toppen av Steinfjellet. Dei vestlege delane av området har slake formasjonar med heiar, myrar og vatn, medan dei austlege delane omkring Blåfjellet er svært kuperte. Mot nord stuper klipper bratt ned i sjøen. 3.3 Samrådsprosess og endring i avgrensing av planområdet Det har vore ein omfattande og langvarig prosess som har munna ut i den lokalisering og avgrensing av planområdet som no vert omsøkt. Vestavind Kraft AS, som er eit av eigarselskapa til Bremangerlandet Vindpark AS, starta planlegginga av vindkraftverk på Bremangerlandet allereie i august 2006 vart det arrangert offentleg møte på Bremangerlandet der foreløpige utbyggingsplanar vart presenterte. På dette tidspunktet var planane meir omfattande enn det som ligg i denne konsesjonssøknaden, og berørte tre fjellområde, sjå område med gul markering på kart i Figur 3-2. I desember 2006 vart det sendt inn melding om planlegging av vindkraftverk i desse fjellområda til NVE. Bremangerlandet Vindpark AS 15

16 Figur 3-2. Endring i lokalisering og avgrensing av planområdet for Bremangerlandet vindkraftverk frå 2006 (gult), 2008 (brunt) til 2011 (raud skravur og svart avgrensing). Meldinga vart ikkje teken til behandling før hausten 2008 og innan den tid sende Bremangerlandet Vindpark ei revidert melding med avgrensing av planområde om lag som vist med brun farge på kartet. Drøftingar med berørte grunneigarar og innspel under høyring av meldinga, førte til at Bremangerlandet Vindpark AS etter høyring av meldinga, reduserte planområdet til det som er vist med svart skravur. I høve til opphavelege planar og i høve til dei melde områda i 2008, er arealet redusert vesentleg. Bremangerlandet Vindpark AS 16

17 4. FORARBEID, INFORMASJON OG TERMINPLAN 4.1 Formelle høyringar Bremangerlandet Vindpark AS sende som nemnt i kapitel 3, ei revidert melding med forslag til utgreiingsprogram for Bremangerlandet vindkraftverk til NVE i september NVE sende meldinga på høyring i oktober same år. I samband med høyringa arrangerte NVE ope møte på Havly Pensjonat i Bremanger den 23. oktober Etter gjennomgang av innkomne høyringsfråsegner, fastsette NVE utgreiingsprogrammet for prosjektet 2. juli 2009, sjå vedlegg Uformelle møte og samrådsprosess For omtale av samrådsprosess fram mot innsending av revidert melding i september 2008, vert det vist til førre kapitlet. I samband med arbeidet med konsesjonssøknaden og konsekvensutgreiingane vår og sommar 2011, vart det 5. mai 2011 arrangert møte med Bremanger kommune i Svelgen. Det vart då semje om å opprette eit samrådsforum for prosjektet med representantar frå friluftslivsinteresser, næringsinteresser, bygdelag, grunneigarar og kommunen. Den 29. juni vart det så arrangert møte i samrådsforum på Havly pensjonat i Bremanger. Der vart foreløpige utbyggingsplanar og resultat frå det pågåande arbeidet med konsekvensutgreiingane presentert og drøfta. 4.3 Vidare sakshandsaming og terminplan I samsvar med krav i energilova vil NVE sende konsesjonssøknaden med konsekvensutgreiing på høyring til lokale og regionale styresmakter og organisasjonar. I samband med høyringa vil NVE arrangere ope informasjonsmøte lokalt. Etter høyringsperioden vil NVE vurdere om konsekvensutgreiinga oppfyller krava som er fastsett i utgreiingsprogrammet, eller om det er naudsynt med tilleggsutgreiingar før NVE fattar sitt vedtak. Kommunar, fylkeskommunar og statlege fagetatar har motsegnsrett i høyringsperioden. Ei motsegn som ikkje vert imøtekomen eller trekt, fører til at saka etter handsaming i NVE også skal handsamast av Olje- og energidepartementet. Vedtak som vert fatta av NVE kan påklagast av alle involverte partar til Olje- og energidepartementet (OED). Ei avgjerd i OED er endeleg. Tabell 4.1 viser ein mogleg framdriftsplan for utbygging av Bremangerlandet vindkraftverk. Bremangerlandet Vindpark AS 17

18 Tabell 4-1 Mogleg framdriftsplan for Bremangerlandet vindkraftverk Prosess Høyring og handsaming av søknad og KU i NVE Planlegging og prosjektering Bygging Bremangerlandet Vindpark AS 18

19 5. ANDRE OFFENTLEGE OG PRIVATE PLANAR 5.1 Andre vindkraftplanar i området Andre vindkraftverk som er utbygde, melde eller konsesjonssøkte i regionen er vist i Figur 5-1 og i Tabell 5-1. Figur 5-1 Oversikt over andre eksisterande og planlagde vindkraftverk i regionen Bremangerlandet Vindpark AS 19

20 Berre eit anlegg, Mehuken vindpark i Vågsøy, er bygd og i drift pr august Dei andre anlegga er under planlegging eller har fått konsesjon, sjå Tabell 5-1. Tabell 5-1 Andre planlagde vindkraftverk i regionen. Vindkraftverk Tiltakshavar Installert Effekt Status Kyrkjestein Zephyr as 41 MW Konsesjon søkt Okla Vestavind Kraft AS 21 MW Konsesjon søkt Vågsvåg Kvalheimkraft AS 24 MW Melding sendt Hennøy Vestavind Kraft AS 35 MW Konsesjon søkt Guleslettene Zephyr AS 180 MW Melding sendt Testområde Stadt Stadt Wind AS 10 MW Konsesjon gitt Mehuken I og II Kvalheim Kraft AS 4,25 MW og 18,40 MW I drift Dei planlagde og bygde vindkraftverka i regionen omfattar totalt 334 MW installert effekt, tilsvarande omlag volumet av etablert vindkraft i Noreg pr. dato (360 MW). 5.2 Forholdet til andre offentlege planar Kommunale planar Planområdet er i kommuneplan for Bremanger ( (2016)), arealdelen, avsett som LNF-område (landbruk-, natur- og friluftsområde) sone 1, der det ikkje kan førast opp eller delast frå bustads-, fritids- eller næringsbygg utan dispensasjon (7). Dette inneber at dersom ein vindpark skal etablerast her, må kommunen gi dispensasjon frå kommuneplanføresegnene, jfr kap. Feil! Fant ikke referansekilden Fylkesplan og delplanar Fylkesplan Det overordna målet for fylkesplanen for Sogn og Fjordane (2012) Vegen vidare for Sogn og Fjordane, er å halde oppe folketalet og busetnaden. Dette skal mellom anna skje gjennom vidareutvikling av småskala næringar og lokalsamfunn, sjøretta aktivitet og tenesteyting. Vi kan ikkje sjå at etablering av ein vindpark på Bremangerlandet er i strid med nemnde målsetjingar, snarare tvert om. Bygging og drift av eit vindkraftverk vil gje nye arbeidsplassar og positive ringverknadar for lokalt næringsliv innan bygg- og anlegg, hotell og forpleining, anna tenesteyting og industri, sjå nærare omtale i kap Bremangerlandet Vindpark AS 20

21 Regional plan for vindkraft Regional plan for vindkraft vart vedteken av fylkestinget 8. juni Planen omfattar kyst og kystnære område i fylket og skal leggje til rette for etablering vindkraftanlegg med samla årleg produksjon på 3 TWh, innan år Planen har delt inn areala i tre kategoriar etter potensiell konfliktgrad med ålmenne interesser. Figur 5-2 Utsnitt av kart frå regional plan for vindkraft med angitt konfliktpotensiale Kjelde: Sogn og Fjordane fylkeskommune Regional plan for vindkraft. I den politiske delen av planen er det gjeve retningsliner for vindkraftutbygging. Dei første punkta i retningslinene er referert under: 1. Sogn og Fjordane skal leggje til rette for vindkraftanlegg med ein samla kapasitet på ca MW (svarar til ca. 3 TWh i årsproduksjon), innan år Utbygging av vindkraftanlegg skal vurderast i område med lite og middels konfliktpotensial. 3. Vindkraftanlegg som ligg i område med stort konfliktpotensiale vert i utgangspunktet ikkje prioritert, men kan likevel verte vurdert som Bremangerlandet Vindpark AS 21

22 utbyggingsaktuelle dersom avbøtande tiltak er tilfredstillande, og dersom lokale styresmakter har positiv tilråding. Bremangerlandet vindkraftverk er hovudsakleg lokalisert innafor eit område som i planen er gitt stort konfliktpotensiale, like over grensa til middels konfliktpotensiale. Konfliktgrada av etablering av Bremangerlandet vindkraftverk er vesentleg grundigare utgreidd i konsekvensutgreiinga i samband med det omsøkte prosjektet enn i fagdelen til fylkesdelplanen, sjå nærare omtale i kap. 9 Konsekvensar. Fylkesdelplan for klima og energi Fylkestinget vedtok i mars 2009 ein fylkesdelplan for klima og energi. Føremålet med planen er å freiste finne svaret på spørsmål som: Kva konsekvensar klimapolitikken til Regjeringa og Stortinget har for dette fylket? Korleis kan fylket vårt på ein mest mogeleg effektiv måte medverke til at Noreg når sine klimapolitiske mål? Etablering av ein vindpark i Bremanger vil bidra til auka produksjon av klimavenleg energi frå Sogn og Fjordane fylke og på den måten bidra til å oppfylle eit av hovudmåla for denne planen. Bremangerlandet Vindpark AS 22

23 6. VINDRESSURSEN 6.1 Datagrunnlag Det er gjennomført vindmålingar i telekommunikasjonsmasta på Steinfjellet sidan januar Det er målt vindhastigheit i om lag 40 m høgde. I tillegg er det målt temperatur og vindretning. Resultatet frå desse målingane er nytta saman med meteorologiske modelldata (WRF- modellar) for å berekne vindforholda i planområdet [ref. 22]. Modellberekningane er basert på ei rekkje globale meteorologiske grunnlagsdata innsamla i perioden Det er knytt usikkerhet til målingane i telemasta på grunn av at sjølve masta påverkar vindhastigheit og retning. Planområdet inneheld svært komplekst terreng, noko som gir speed-up effektar og turbulens. Dette bidrar også til usikkerheit i vinddata. Det er søkt Bremanger kommune om å setje opp tre vindmålemaster som vil måle vindhastigheit og retning i m høgde. Slike måledata vil gi eit langt betre grunnlag for endeleg plassering av turbinar og berekning av produksjon, enn det ein har i dag. 6.2 Middelvind og vindretning Ei berekna vindrose er vist i Figur 6-1. Vindrosa viser vindretning og vindhastighet fordelt på dei ulike retningssektorane. Dominerande vindretning i området er frå sør-sørvest og sør. Ekstremvind førekjem hyppigast frå sør. Figur 6-1. WRF-vindrose for Bremangerlandet vindkraftverk Bremangerlandet Vindpark AS 23

24 Den årlege middelvinden ved 80 m høgde i dei foreslegne turbinpunkta ligg innafor intervallet 8,0 11 m/s, sjå også vindkart i Figur Vindkart Vindkartet for planområdet er utarbeidd med hjelp av WindPRO/WAsP-modellering på bakgrunn av WRF-data frå fire punkt i vindparken. Berekningane er korrigert for komplekst terreng med ein RIX-faktor (Ruggednes Index). Figur 6-2. Vindkart for Bremangerlandet vindkraftverk. Terrenget i planområdet er komplekst, særleg i sør og nord og ein må difor forvente høg turbulens og sterke vertikale vindar i delar av området. Vindressurskartet viser vindhastigheter på m/s i dei nordlege områda, men dette er truleg overestimerte verdiar. Nivåa i dei sørlege delane av området kan på den andre sida vera underestimerte ettersom ein her truleg vil få ein større speed-up effekt ved framherskande vindretning frå sør-sørvest og sør. Samla sett har planområdet svært gode vindressursar. Bremangerlandet Vindpark AS 24

25 7. UTBYGGINGSPLANANE 7.1 Hovuddata Bremangerlandet vindkraftverk er planlagt innafor eit 7 km 2 stort planområde nord på Bremangerlandet. Vindkraftverket er planlagt med samla effekt inntil 80 MW og berekna el-produksjon på om lag 250 GWh/år. Ei realistisk utbyggingsløysing basert på 26 stk. 3 MW turbinar er vist i Figur 7-1. Det er planlagt tilkomstveg frå fylkesveg nr 601 ovanfor Oldeide, aust for planområdet. Tilkomstvegen er ca. 1,5 km lang. Det vil bli bygd veg fram til kvar enkelt turbin, noko som vil gi ca. 15 km ny veg inne i vindparkområdet. Krafta frå turbinane vil bli ført i kabel i veggrøft frå turbinane til ein transformatorstasjon i planområdet. Det er planlagt eit servicebygg i tilknyting til transformatorstasjonen. Vindkraftverket er planlagt knytt til eit nytt 132 kvregionalnett i transformatorstasjonen i vindparken. SFE-Nett sende i juli 2011 ei eiga melding til NVE om planlegging av ny 132 kv-ringforbindelse i ytre Nordfjord. 7.2 Vindturbinar og planløysing Hovudkomponentar Vindturbinane produserar elektrisitet ved å utnytte rørsleenergi frå vinden. Hovudkomponentane i turbinen er rotor, hovudaksling, eventuelt gir, generator og naudsynte styringssystem. Dei fleste komponentane er bygd inn i eit maskinhus som er montert på toppen av eit ståltårn. Rotoren består av tre venger montert på eit nav som omdannar vindenergien til rotasjonsenergi som via ei hovudaksling vert ført inn på ein generator. Maskinhuset dreiar med vindretninga slik at rotorplanet til ei kvar tid står på tvers av vindretninga. Ettersom vindhastigheita, og dermed energiinnhaldet i vinden, oftast aukar med høgda over bakken, er det viktig at tårnet har stor høgd. Ståltårnet vert festa til bakken ved hjelp av eit kraftig armert betongfundament. På fjellgrunn vil det bli nytta forankringsstag. Dersom fjellet ikkje har tilstrekkeleg kvalitet vil det bli nytta tradisjonelle gravitasjonsfundament. Vindturbinfundamentet vil i all hovudsak ligge under bakkenivå og dermed bli lite synlege. Vindturbinane sin generator leverer normalt vekselstraum med spenning 690 V. Via ein transformator som er plassert inne i vindturbinen (i maskinhuset eller i botnen av tårnet) blir generatorspenninga transformert opp til 22 kv før den elektriske energien blir mata inn på det interne kabelnettet i vindkraftanlegget. Framtidige vindturbinar vil kunne ha andre løysingar eller spesifikasjonar. Bremangerlandet Vindpark AS 25

26 Figur 7-1 Plankart over Bremangerlandet vindkraftverk som viser planområdet med plassering av turbinar (grøne punkt), internvegar (svarte linjer), transformatorstasjon/servicebygg (svart trekant) og tilkomstveg (blå linje) Aktuelle vindturbinar For aktuelle vindturbinar vil det verte valt installert effekt mellom 2 og 5 MW. Navhøgda vil vere mellom 60 og 90 meter og rotordiameter mellom 70 og 110 meter. Eksempelløysinga som er vist i denne konsesjonssøknaden omfattar 26 vindturbinar av typen Siemens SWT-101-3,0 MW. Konsesjonssøknaden og konsekvensutgreiingane tek utgangspunkt i dette som er ei realistisk løysing i dag. Samstundes er det viktig å ha opning for fleksibilitet når det gjeld type turbin, storleik, antal og detaljplassering av turbinane for å oppnå ei optimal utforming av kraftverket. Det er bl.a. også sett på ei løysing med Enercon E82 turbinar med installert effekt på 3,0 MW. Vindturbinane som er nytta i hovudløysinga (26 stk. 3,0 MW) har ei navhøgd på 80 meter og rotordiameter på 101 meter. Total høgd frå bakken til topp av vengjespiss vert då 130,5 meter. Vindturbinane vil ha ei tilnærma kvit overflate. Bremangerlandet Vindpark AS 26

27 Plasseringa av turbinane er eit resultat av ein prosess der vurdering av vindressursar, topografi, vegtrasear og konsekvensvurderingar saman med innspel frå lokalkjende og grunneigarar har vore tillagt vekt. Det vil verte nytta klasse I turbinar på Bremangerlandet. Dette er naudsynt for å tåle lasta frå den sterke vinden på Bremangerlandet. Figur 7-2 Dimensjonar for aktuelle vindturbinar. Navhøgda er 80 meter og rotordiameteren 101 meter på turbinane i eksempelløysinga. 7.3 Tilkomstveg og interne vegar Tilkomstveg til planområdet er planlagt frå fylkesveg 601 ovanfor Oldeide. Tilkomstvegen vil bli kort, om lag 1,5 km. Det vil vidare bli bygd veg fram til kvar einskild turbin, totalt 15 km interne vegar. Vegane er planlagt med vegbreidde på ca. 5,5 meter. Dette gjeld både tilkomst- og interne vegar. Av omsyn til dei tunge og lange lastene som skal transporterast, er det strenge krav til stigningsforhold og kurvatur på vegane. Ein legg til grunn maksimal stigning over lengre og rette strekningar på 14 %, men på kortare strekningar kan ein ved hjelp av ekstra trekkraft tillate opp til 20 % stigning. Vegen vil bli bygd opp av sprengt stein og avretta med knuste massar. Skjeringar og fyllingar vert dekt med stadeigen masse. Ein vil normalt prøve å oppnå intern massebalanse i vindkraftanlegget. Vindturbinane vil bli monterte der dei skal stå ved hjelp av mobilkraner. Bremangerlandet Vindpark AS 27

28 Ved kvar vindturbin vert det opparbeidd montasjeplassar til bruk for store mobilkraner under montasje av vindturbinane. Plassen vil bli detaljutforma i samarbeid med leverandør, dvs. avhengig av vindturbinen si monteringsmetode. Arealbehovet til oppstillingsplassane er 1 1,5 daa per vindturbin. Ved plassering av turbinar og planlegging av vegtraseane, er det lagt vekt på å leggja opp til god terrengtilpassing slik at ein kan unngå store skjæringar og fyllingar både langs vegane og ved oppstillingsplassane. Ein har også lagt vekt på å leggje vegen utanfor større myrkompleks der dette har vore mogeleg. I delar av planområdet er det svært kupert og vanskeleg å få til gode veglinjer. Særleg i dei nordlege og austlege delane av vindkraftverket vil det vera trong for ytterlegare justering av turbinpunkter og veglinjer etter at ein har fått på plass betre kartgrunnlag med 1m-koter. Utarbeiding av slikt kart er alt sett i bestilling. 7.4 Kai og transportveg Dei ulike komponentane til vindturbinane vil verte frakta med skip til djupvasskai for deretter å fraktast vidare med spesialkøyretøy til utbyggingsområdet. Det finst ikkje eigna kaifasilitetar i nærleiken til planområdet i dag. For lossing av turbinkomponentar krevst djupvasskai med minimum 7 m djup ved kaifront, 60 m lang kaifront og eit lagerareal nær kaia på 6-7 daa. Under planarbeidet er 3 alternative kailokalitetar vurdert, Leirgulen aust for vindparken, Smørhamn i sør og Oldeide like ved vindparken, sjå også kart i Figur 7-3. Figur 7-3. Vurderte kailokalitetar med aktuell transportveg fram til planområdet for vindkraftverket. Firkantane markerar aktuelle kailokalitetar. Svarte sirklar viser punkt på eksisterande veg der det krevst permanente tiltak i form av utviding og forsterkingar. Bremangerlandet Vindpark AS 28

29 Ny kai nær ferjekaia i Oldeide vart tidleg vurdert som lite aktuelt pga for lite vassdjup, mogelege konfliktar med ferjetrafikken, ingen lokal interesse for ei slik kai og små etterbruksmogelegheiter. Kai i Leirgulen og Smørhamn er nærare vurdert og kostnadsrekna, jfr rapport av Ing. Ragnar Hagen 2011 (10). I Leirgulen er det i dag kai for anløp av hurtigbåt. På grunn av dårleg kvalitet på den eksisterande kaia har kommunen ynskt å få etablert ei djupvasskai og lagerområde her. Det er bygging av sambandet Bremanger II som har framskaffa massar til utfylling i sjøen i Leirgulen. Utfyllingsarbeidet pågår, slik at det er bygging av sjølve kaifronten og oppstillingsplassen som vil måtte gjennomførast i samband med utbygging av Bremangerlandet vindkraftverk. I Smørhamn er det ferjekai med samband til fastlandet ved Kjelkenes. Dette sambandet og ferjekaia skal leggjast ned når nytt vegsamband, Bremanger II står ferdig ved utgangen av Kommunen ynskjer å utvikle området ved ferjekaia til industri og næringsformål. Det er mogeleg å byggje god djupvasskai som stettar krava både i Leirgulen og Smørhamn. Kostnadane ved etablering av kai med lagerareal og naudsynte tiltak på eksisterande veg er vist i Tabell 7-1. Tabell 7-1 Investeringskostnadar for alternativ kai og transportveg i MNOK (2011). Leirgulen Smørhamn Kostnadar kai 12 13,5 Kostnadar veg 6 19 Totale investeringskostnadar MNOK 18 32,5 Transport langs eksisterande fylkesveg 616 frå Leirgulen krev ikkje vesentlege tiltak på eksisterande veg med unntak av utbetring av to svingar ovanfor Oldeide. Dersom ein tek i land turbinkomponentane i Smørhamn vil det vere trong for utbetring av fleire svingar og bruer, og ikkje minst utviding av tunnelen ved Oldeide, sjå Figur 7-3. Tiltak i tunnelen vil representera den tyngste kostnaden. Det er også gjort vurderingar av om ein kan byggje om eksisterande bomveg frå Svartstad opp til Steinfjellet og slik sleppe transport gjennom Oldeidetunnelen, men det har vist seg uråd å finna gode løysingar utan omfattande terrenginngrep og kostnadar. Basert på utførte analysar, proriterer Bremangerlandet Vindpark kai i Leirgulen som den beste løysinga for ilandføring og transport av vindturbinkomponentar til vindparken. Dette er ei praktisk og god løysing som også vil gje eit kaianlegg med stor nytteverdi for kommunen og lokalt næringsliv i ettertid. Bremangerlandet Vindpark stiller seg også open for å drøfte andre løysingar dersom ein kan få til gunstige løysingar og kostnadsdeling med kommune, vegstyresmakter, fylkeskommunen og andre. Bremangerlandet Vindpark AS 29

30 7.5 Intern kabling og transformatoranlegg kV kabelnett Frå kvar vindturbin vil det bli lagt 22 kv-kabel i veggrøft fram til ein transformatorstasjon i nærleiken av Blandevatnet. For oversikt over internt jordkabelnett sjå vedlegg 3. Tabell 7-2 Kabellengder internt 22 kv-kabelnett Kabeltype Kabellengde i km 22 kv kabel TSLF 3x1x 95 mm 2 Al. 7,3 22 kv kabel TSLF 3x1x 240 mm 2 Al. 2,5 22 kv kabel TSLF 3x1x 400 mm 2 Al. 3,1 22 kv kabel TSLF 3x1x 630 mm 2 Al. 5,4 Fiberkabel 18,3 km Total mengde 22 kv-kabel 18,3 km Mengde av 22 kv kabel i eksempel-layout er vist i Tabell 7-2. Ved endeleg prosjekt kan det verta endringar i lengder Transformatorstasjon og driftsbygg Transformatorstasjonen bør liggje nokonlunde sentralt i vindparken for å unngå unødig lange 22 kv-kablar og store tap. Førebels er det antyda ei lokalisering av transformatorstasjonen noko aust for Oldeidsmyra. Dette representerer ein optimalisert plassering basert på eksempel-layout for vindkraftverket. Transformatorstasjonen skal også nyttast ved lokal forsyning på Bremangerlandet og ei endeleg plassering av stasjonen kan koma til å avvike noko frå den viste. Det er planlagt eit kombinert driftsbygg og transformatorstasjon. Bygget vil innehalde separate rom for tekniske anlegg, og fasilitetar for driftspersonell som omfattar verkstad/lager, dusj, toalett, kjøkenkrok og opphaldsrom. Dei tekniske anlegga omfattar 132 kv og 22 kv koplingsanlegg, stasjonstransformator, hjelpeanlegg, kontrollrom og transformatorceller. 132 kv anlegget er planlagt som eit innadørs kompaktanlegg med enkel samleskinne, med enten eit eller tre felt avhengig av transformatorløysing. 22 kv anlegget vil vere luftisolert, med felt for transformatorar, turbinkursar, stasjonsforsyning og seksjonering. Transformatorane er tenkt plassert i eigne celler langs veggen på sida av bygget, med tilhøyrande oljeoppsamlingsgruver. Einlinjeskjema for 22 kv-anlegga som er omfatta av denne søknaden er vist i vedlegg 4. Den elektriske utrustninga i transformatorstasjonen vil avhenge av kva turbinar som vert brukt, kompensering og spenninga på fordelingsnettet. Truleg elektrisk utrusting i transformatorstasjonen er vist i Tabell 7-3. Bremangerlandet Vindpark AS 30

31 Tabell 7-3 Elektrisk utrusting i transformatorstasjonen. Utstyr i transformatorstasjon Eigar 1 stk. 85 MVA 132/22 kv transformator med regulering SFE Nett 132 kv koplingsanlegg SFE Nett 22 kv koplingsanlegg av typen innadørs luftisolert med enkel delbar samleskinne og 8 brytarfelt, Um 24 kv, IN 2500 A. Det er foreløpig lagt til grunn at 5 av bryterfelta vil tilhøyre vindparken SFE Nett og Bremangelandet Vindpark Stasjonstransformator, 1 stk. 200 KVA 22/0,4 kv SFE Nett og Bremangelandet Vindpark Kontrollanlegg med kommunikasjonsutrustning Bremangelandet Vindpark Vernbestykning med transformatorvern linjevern for 132 kv avgangar og 22 kv avgangar SFE Nett og evt. Bremangelandet Vindpark Jordingsanlegg, intern kabling og hjelpeanlegg SFE Nett og evt. Bremangelandet Vindpark Bygget vil ha eit areal på m 2. I tillegg kjem planert areal til parkering og plass for utstyrsleverandar, totalt om lag 2 daa. Eit døme på transformatorstasjon med servicebygg er vist i Figur 7-4. Figur 7-4 Døme på transformatorstasjon med servicebygg frå Smøla vindpark. Foto: Statkraft Bremangerlandet Vindpark AS 31

32 Ei skisse til planløysing for bygget følgjer som vedlegg 5. Dette er ei førebels løysing som kan bli endra når SFE Nett sender sin søknad for ytre ring Nordfjord. SFE Nett sin søknad vil også omfatte transformatorstasjonen i Bremangerlandet vindpark. 7.6 Tilknyting til regionalnettet I samband med utgreiing av tilknytingsløysing for Bremangerlandet vindkraftverk, har det vore ein tett dialog med regionalnetteigaren i området, SFE Nett. Opprinneleg var Bremangerlandet vindkraftverk tenkt knytt til eksisterande 132 kvleidning mellom Åskora og Bryggja med ei T-avgreining. Gjennom dialogen med SFE Nett er dette nettilknytingsalternativet forkasta med bakgrunn i at SFE Nett vil konsesjonssøke ein ytre 132 kv ring i Nordfjord som legg til rette for både ei gunstigare nettilknytingsløysing for Bremangerlandet Vindpark, men også ei gunstigare nettløysing og forsyningsløysing for heile regionen. SFE Nett AS sende i juli 2011 ei melding om ein ny 132 kv ring i ytre Nordfjord, sjå Figur 7-5. Figur 7-5 Tilknyting av vindkraftverket til planlagt regionalnett. Raud strek viser planlagt 132 kv-luftleidning, grøn strek planlagt sjøkabel og raud trekant planlagt transformatorstasjon. Melding om nettiltaket kan lastast ned frå eller Bakgrunnen for planane er behov for nettkapasitet for ei rekkje vind- og vasskraftkraftprosjekt i området, samt eit ynskje om å rive gamle 66 kv-leidningar Bremangerlandet Vindpark AS 32

33 og etablera nytt 132 kv nett som stamnett i området. Meldinga for nettutbygginga vil bli sendt på høyring samstundes med konsesjonssøknaden for Bremangerlandet vindkraftverk. Meldinga frå SFE Nett vil omhandle heile strekninga Svelgen Hennøy - Bremangerlandet Deknepollen Bryggja, samt forsterkning av strekninga Svelgen Åskåra. Med bakgrunn i kva vindkraftprosjekt som får tildelt konsesjon kan det vera aktuelt å realisere heile eller delar av prosjektet. Bremangerlandet vindkraftverk er planlagt knytt til det planlagde 132 kv-nettet ved transformatorstasjonen i vindkraftverket. Frå stasjonen vil det truleg bli lagt 132 kv-kabel langs tilkomstvegen ned til fylkesvegen ved Oldeidetunellen. Her kan det bli ei kabelendemast og 132 kv-luftleidning vidare i retning Hennøy og kabel eller luftleidning til Oldeide og derfrå sjøkabel til Deknepollen transformatorstasjon i Vågsøy, sjå Figur Permanent og mellombels arealbruk Permanent arealbruk Sjølve vindparkområdet med den avgrensinga som er vist i Figur 7-1 er på 7 km 2. Berre ein liten del av dette vil bli direkte påverka. Arealinngrepa vil kome i form av vegar, kabelgrøfter, oppstillingsplassar, vindturbinplasseringar, kaianlegg og transformatorstasjon/servicebygg. Tabell 7-4 viser kort oppsummert kor store areal som vert påverka av dei ulike hovudkomponentane i vindparken. Det er lagt til grunn 8 m vegbreidde inkl. grøfter og 1,5 daa store kranoppstillingsplassar. Tabell 7-4 Oversikt over direkte påverka areal oppgitt i dekar for utbyggingsløysinga med 26 stk. 3 MW vindturbinar. Areal (daa) Areal tilkomst og interne vegar 120 Areal kranoppstillingsplasser og turbinfundament 39 Transformatorstasjon/driftsbygg inkl tomt med P-plass 2 Massetak i vindparken 2 SUM 163 Arealet som vil bli direkte berørt utgjer dermed ca. 2,3 % av totalarealet av planområdet Mellombels arealbehov Det vil vera trong for mellomlagring av utstyr i anleggsfasen nær kai eller langs transportveg, i storleiksorden 6-7 daa. I planområdet vil det vere behov for noko areal til mellomlagring av massar under byggeperioden. 7.8 Anleggsgjennomføring og transport Anleggsarbeidet vil verte gjennomført i løpet av ein periode på ca. 2 år. Ved bygging av vegar og kranoppstillingsplassar vil det leggjast vekt på å oppnå massebalanse. Det inneber at ein djupsprenger i vegar og plasser slik at ein i størst mogeleg grad har massar der ein skal bruke dei og dermed reduserer Bremangerlandet Vindpark AS 33

34 transportbehovet. Det vil truleg likevel bli trong for å etablere massetak inne i vindparken og ei mogeleg løysing er å etablere eit steinbrot med knusing nær vegkrysset nordaust for Blandevatnet. Massetaket vil vera reserve for naudsynt uttak av steinmassar til utbygging av vegar og kranoppstillingsplassar, og det vil vera ein sentral plass for knusing av pukk og grus. Eit sentralt massetak vil også kunne nyttast av entreprenøren til grovrigg og lagerområde for maskinar, containarar, knuste massar, kabelsand, røyr og kablar. Turbinleverandøren kan også nytte området til mellomlager av komponentar. Arealbehovet er anslått til ca. 2 daa. Ved transport av komponentane frå kai til vindparken, reknar ein om lag 10 transportar pr. turbin. I tillegg kjem transport av kranar, anleggsmaskinar, betong, komponentar til transformatorstasjon m.m. Totalt kan talet på transportar kome opp i ca. 35 pr. turbin. Lengste kolli kan forventast å kunne bli meter avhengig av turbinstorleik og type. Tyngste turbinkomponent veg om lag tonn. Ein ny transformator veg om lag tonn. 7.9 Produksjonsdata Tabell 7-5 viser dei mest relevante produksjonsparametra for Bremangerlandet vindkraftverk. Produksjonsutrekningane basert på 26 stk. 3 MW Siemens 101 vindturbinar, viser ein nettoproduksjon på om lag 250 GWh/år. Talet på fullasttimar er 3270 pr. år, noko som er sett på som mykje for turbinklasse I som er nytta her. I dette produksjonstalet er det teke omsyn til tap som t.d. skuldast turbulens, driftsstans, og utkopling pga. for sterk vind. Tabell 7-5 Produksjonsparameter for Bremangerlandet vindkraftverk Produksjonsparameter Tal på turbinar 26 Turbintype Siemens Installert effekt, MW 78 Nettoproduksjon, GWh/år 250 Fullast brukstimar, timar/år Kostnadar Vindkraftverket Utbyggingskostnaden er rekna ut til å vere ca MNOK inkludert intern kabling, transformator og servicebygg, men eksklusive nettilknyting. Tabell 7-6 viser hovudelementa for totalbudsjettet. Bremangerlandet Vindpark AS 34

35 Tabell 7-6 Oversikt over investeringskostnadar for Bremangerlandet vindkraftverk CAPEX MNOK Turbinar, inkludert frakt og montasje 713 Fundament 52 Bygg- og anleggskostnader (oppstillingsplasser, vegar) 100 Transformatorstasjon og kabling 40 Kai og transportveg 18 Andre kostnadar 97 Sum 1020 Driftskostnadane er forventa å ligge i området rundt øre/kwh. I tillegg kjem kapitalkostnadar og årleg kompensasjon til kommunen og grunneigarane for å nemne nokre av utgiftene. Dei samla produksjonskostnadane er rekna ut til å vere om lag øre/kwh inklusivt drifts- og vedlikehaldskostnadar, dersom ein tek utgangspunkt i ein produksjon på 250 GWh, kalkulasjonsrente på 8 % og ei levetid for vindparken på 20 år Drift av kraftverket Drift av kraftverket er basert på automatisk styring av kvar einskild turbin. Dersom det oppstår feil vert det automatisk sendt feilmelding til driftssentralen som avgjer kva som skal gjerast. Driftssentralen vil ha dagleg kontakt med eige og innleigd servicepersonell som har dagleg ettersyn og periodisk vedlikehald. Lokalt drifts- og vedlikehaldspersonell er forventa å utgjere ca. 3-4 årsverk med oppmøteplass i driftsbygget på Bremanger i tillegg til 3 tilsette hjå leverandøren i garantiperioden Ising og iskast Ved meteorologiske tilhøve med høg luftråme og kuldegrader eller ved underkjølt regn kan det danne seg is på vengene til vindturbinane. Slik isdanning er ikkje ynskjeleg fordi den kan skade folk som er i nærleiken dersom den fell av, og is på venger eller instrument kan gi redusert energiproduksjon. Dei høgastliggjande delane av planområdet vil vere mest utsett for ising. I vindmåleprogrammet som skal starte opp i haust, vil ein også leggje vekt på å samle inn data om isingsomfang i vindparken. Dette vert oftast gjort ved å nytte vindmålarar både med og utan avisingsutstyr (oppvarming) og samanlikne resultata frå desse. Dersom det er betydeleg isingsfare i delar av vindparken, kan det vere aktuelt å montere avisingsutstyr på einskilde turbinar Nedlegging av anlegget Ved avvikling vil anlegget bli fjerna etter føresegn til energilova 3-4 c. Bremangerlandet Vindpark AS 35

36 Ein vindturbin har ei teknisk levetid på år. I motsetnad til turbinane vil vegar og arronderinga til turbinfundamenta vere inngrep som ikkje på same måte vil vere reversible, sjølv om verknadane av inngrepa vil kunne modifiserast gjennom arrondering av terrenget og reetablering av vegetasjon. Alle synlege delar av anlegget vil fjernast utanom vegar som truleg vil bli verande og anlegg som vil ha ein funksjon i lokal- eller regionalnettet. Ved ei avvikling av anlegget vil jordkablar bli liggande nedgravd Alternative vurderte utbyggingsløysingar Etter innspel frå vegplanleggjar og konsekvensutgreiarane vart nokre turbinpunkt flytta i juni 2011, sjå gammal og ny plassering i Figur 7-6. Dei viktigaste endringane var flytting av turbinar inn frå kanten av fjellet både i nord ved Knutsnakken og i sør ved Melane og Nysvora. I sør ynskte ein med dette å bidra til at turbinane vart mindre visuelt eksponert mot grendene like sør for vindparken. I nord var det eit viktig hensyn å unngå store terrenginngrep ved framføring av veg og bygging av kranoppstillingsplassar. Også på Blåfjell vart turbinane trekt ned frå nokre toppar for å redusere terrenginngrep. Figur 7-6 Justering av turbinplassering etter innspel frå vegplanleggjar og fagutgreiarar. Blå punkt viser tidlegare turbinplasseringar, grøne punkt viser gjeldande eksempelløysing i konsesjonssøknaden. Bremangerlandet Vindpark AS 36

37 Eksempelløysinga som no ligg til grunn for søknad og KU er rekna som ei realistisk løysing som representerer worst case med omsyn på m.a. terrenginngrep og synlegheit. Bremangerlandet Vindpark AS 37

38 8. GRUNNEIGARAR Innafor planområdet er det 5 sameige med gardsnummera 17, 18, 19, 57 og 58. Liste med oversikt over grunneigarar for vindkraftverket og tilkomstveg saman med kart med eigedomsgrenser for planområdet er vist i vedlegg 5. Bremangerlandet Vindpark AS 38

39 9. KONSEKVENSAR FOR MILJØ OG SAMFUNN 9.1 Innleiing Dette kapittelet presenterer ei samanfatting av moglege konsekvensar for miljø og samfunn av det planlagde vindkraftverket på Bremangerlandet, jfr. krav i NVE sitt utgreiingsprogram frå juli Kapittelet er basert på fagutgreiingar som er utarbeida av uavhengige konsulentar. Kap. 11 viser oversikt over alle utførte fagutgreiingar. Kap. 9 og 10 bør lesast i samanheng ettersom forslag til avbøtande tiltak for å redusere mogelege negative verknader er gitt ein samla omtale i kap. 10. Metodikken beskriven i Statens Vegvesen si handbok 140 Om konsekvensanalyser er lagt til grunn for verdsetjing og konsekvensvurderingar. Konsekvensane er beskrivne basert på ei systematisk vurdering av: Verdiar i området Tiltaket sine effektar/verknadar Ved å vurdere desse saman kjem ein fram til ei konsekvensgrad. Oversyn over konsekvensgrad pr utgreiingstema er vist i ein samletabell til slutt i dette kapitlet. I fagutgreiingane er metode og datagrunnlag nærare beskrivne. Fullstendige fagrapportar og visualiseringane i store format, er tilgjengelege på Vestavind sine heimesider og på NVE sine heimesider alternativet Konsekvensane av det planlagde vindkraftverket kjem fram ved å vurdere tilstand etter utbygging opp mot eit 0-alternativ. 0-alternativet er definert som dagens tilstand i plan- og influensområdet. 0-alternativet tilsvarar den framtidige situasjonen i området dersom Bremangerlandet vindkraftverk ikkje vert bygt. I det tilfellet er det lite sannsynleg at det vil verte gjennomført større tekniske tiltak både på øya sett under eitt, og i planområdet spesielt. 9.2 Landskap Mogelege verknadar for landskap er vurdert av Ask Rådgivning AS [2] Statusskildring og verdivurdering Planområdet og største delen av undersøkingsområdet ligg innafor landskapet Bremanger som i Landskapskartlegging av kysten i Sogn og Fjordane er gitt landskapsverdien, stor regional verdi (B). Det er stor variasjon i landskapstypane i dette området. Landskapet har til dels sterke og karakterfylte relieff, andre stader er det rolegare og meir småkupert. Bremangerlandet Vindpark AS 39

40 Den ytre kystlinja er prega av høge, bratte klipper i veksling med store, opne vikar. Denne landskapstypen finn ein berre på korte strekningar langs norskekysten. Over kystklippene strekkjer kystfjellplatåa seg. Fjordane byr på store og langstrakte rom med høge vegger, men også trange sund og vikar med meir småskala og intime opplevingar. Vegetasjonen i området er karrig. Lynghei og myrar pregar vegetasjonsbiletet saman med plantefelt av gran. Her og der er det innslag av frodig beitemark, særleg i overgangane mellom fjell og fjord. Planområdet er ikkje heilt utan tekniske inngrep. Det går ein bomveg opp til planområdet frå sør til kommunikasjonsmasta på Steinfjellet 637 moh. Det er også eit område med stølshus og tufter frå omkring 1920 innafor planområdet Moglege konsekvensar Anleggsfasen Aktivitetane i anleggsfasen vil i seg sjølv ikkje ha vesentlege konsekvensar for landskapet. Anleggsperioden vert kort, og området vil bli rydda undervegs og etter at anleggsdrifta er ferdig. Samstundes er det i prosjekterings- og utbyggingsfasen at ein legg grunnlaget for gode varige løysingar ved terrengtilpassa veglinjer og god istandsetjing av skråningar og vegskulder. Driftsfasen Vindkraftverket Kor visuelt dominerande eit vindkraftverk vil bli avheng først og framst av kor mange turbinar som vert synlege frå busetnad og stader folk ferdast og avstanden til dei synlege turbinane. Kva og kor mykje ein ser vil variere mykje med verforhold, årstider og tid på døgeret. Den største endringa i landskapsbiletet vil ein oppleve inne i sjølve planområdet der ein kjem nærast dei store turbinane. Bremangerlandet Vindpark AS 40

41 Figur 9-1 Bremangerlandet vindkraftverk sett frå Svora (fotopunkt 1) nordaust for vindparken. Næraste turbin står 1,8 km unna. Foto: Monica Mundal, Bremangerlandet Vindpark AS. Visualisering: Katrine Bjørnstad, Ask Rådgivning. Som synlegheitskartet i Figur 9-2 viser, vil vindturbinane bli godt synlege frå fjordane og kystområda mot nord, nordvest og nordaust for vindparken, særleg i Fåfjorden og austover i Nordfjorden. Også på land i denne sektoren vil anlegget prege omgjevnadene, jfr Figur 9-4. Bremangerlandet Vindpark AS 41

42 Figur 9-2 Synlegheitskart med avstandssirklar med radius høvesvis 1,5 km, 5 km og 10 km frå ytste turbin. Bremangerlandet Vindpark AS 42

43 Figur 9-3 Fotostandpunkt Langs den nordlege strandlinja av Bremangerlandet vil ein vere nokså nær anlegget. Her vil turbinane opplevast som markante innslag i landskapet og landskapsbiletet blir endra i høve til dagens situasjon, sjå Figur 9-1. Bremangerlandet Vindpark AS 43

44 Figur 9-4 Bremangerlandet vindkraftverk sett frå Tennebø (fotopunkt 2) i Vågsøy. Avstanden til næraste turbin er 7,2 km. Foto og visualisering: Katrine Bjørnstad, Ask Rådgivning AS. Dalevatnet ligg nær vindparken og stadvis innafor den visuelle dominanssona. Likevel vil den visuelle påverknaden vere avgrensa her. Det vil vere einskilde synlege turbinar, og ofte vil det først og framst vere vengesveip ein ser, jfr Figur 9-5. Bremangerlandet Vindpark AS 44

45 Figur 9-5 Bremangerlandet vindkraftverk sett frå Varpe (fotopunkt 3). Avstanden til næraste turbin er 1,5 km. Foto og visualisering: Katrine Bjørnstad, Ask Rådgivning. For store delar av busetjinga langs nordsida av Bremangerpollen vil ikkje anlegget opplevast som nokon stor visuell belastning. Frå Grotle vil vindparken ikkje bli synleg, medan ein i tettstaden Bremanger vil sjå nokre turbinar, men hovudutsynsretninga frå busetnaden her er sørover og utover sjøen. Bygdene langs sør- og austsida av pollen har derimot sin naturlege utsynsretning mot nord, der anlegget ligg, og blir vesentleg meir visuelt påverka. Frå Nøtset vil ein stor del turbinane bli synlege. Avstanden til næraste turbin er likevel betydeleg, nærare 7 km, sjå Figur 9-6. Vindkraftverket vil vere synleg frå fastlandet i sør og aust, først og framst frå høgareliggjande område, men her er avstanden på 10 km eller meir og anlegget vil difor ikkje vere av stor tyding for landskapsopplevinga. Luftfartsstyresmaktene stiller krav til lysmerking av turbinane. Krava er internasjonale og er i ferd med å bli skjerpa. Innskjerpinga inneber at det vil bli krav om blinkande lys på ein stor del av turbinane i ein vindpark og dette kan verke sjenerande for folk som bur i nærleiken av anlegget. Bremangerlandet Vindpark AS 45

46 Figur 9-6 Bremangerlandet vindkraftverk sett frå Nøtset (fotopunkt 4). Avstanden til næraste turbin er ca. 7 km. Foto og visualisering: Katrine Bjørnstad, Ask Rådgivning. Tilkomst- og internvegar Tilkomstvegen tar av frå fylkesveg 616, i dalsida ovanfor Oldeide, aust for planområdet. Vegen vil vera eksponert mot aust og nordaust. Inngrepet vil ikkje ha stort omfang med mindre det blir naudsynt med større skjæringar og fyllingar. Internvegane, kranoppstillingsplassar og transformatorstasjon med servicebygg vil først og framst bli synlege inne i sjølve planområdet. Ved god terrengtilpassing vil dei negative visuelle effektane bli små. 9.3 Kulturminne og kulturmiljø Verknadane for kulturminne og kulturmiljø er utgreidd av Norsk institutt for kulturminneforsking (NIKU) [3] Statusskildring og verdivurdering Bremangerlandet ligg i eit område med ei rik kulturhistorie der det finst automatisk freda og nyare tids kulturminne som vitnar om busetjing frå eldre steinalder og fram til i dag. Kulturhistoria viser seg mellom anna i spor etter eldre busetjing, graver, helleristingar, ståande eldre bygningar og i skriftlege kjelder. Utanom tettstadane er området i hovudsak lite prega av moderne inngrep. Det representerer eit ope kystmiljø med sterk profil og stor tidsdjupn. Kulturminne/kulturmiljø i planområdet Det finst ikkje kjende automatisk freda kulturminne innafor planområdet. Potensialet for funn av ukjende fornminne er også vurdert som lågt. Bremangerlandet Vindpark AS 46

47 Kulturmiljøet Varpestølen og Koppane er eit setermiljø som ligg i og inntil planområdet, sjå temakart Figur 9-8, område 18. Skriftlege kjelder tilseier at dette er frå 1920-tallet, men det kan vere eldre. Setermiljøet består av ståande seterbygningar og ruinar, sjå Figur 9-7. Figur 9-7 Varpestølen, setermiljøet som ligg innafor og inntil planområdet. På nokre av tuftene er det bygd enkle hytter. Foto: Kristin Os, NIKU. Kulturminne/kulturmiljø i influensområdet Influensområdet er avgrensa til ei sone inntil 10 km frå vindparkområdet. Avgrensinga er primært basert på visuell påverknad og topografi. Dei mest verdfulle kulturmiljøa innafor influensområdet er Grotle kyrkjegard, Vågsberget handelsstad og Skatestraumen som alle har stor eller middels-stor verdi. Handelsstaden Vågsberget (4) ligg nord for planområdet, i Vågsøy kommune, sjå Figur 9-9. Handelsstaden er eit av dei best bevarte i området. Grotle kyrkjegard sørvest for planområdet (21) er frå middelalderen, og det skal ha stått ei middelalderkyrkje her som det er synlege spor etter. Aust for planområdet ligg Skatestraumen (9) med talrike funn av buplassar og aktivitetsområde frå steinalder og fram til middelalder langs sundet. Bremangerlandet Vindpark AS 47

48 Figur 9-8 Temakart kulturminne og kulturmiljø. Svart sirkel viser 10 km sona frå vindparken. Bremangerlandet Vindpark AS 48

49 Figur 9-9 Handelsstaden Vågsberget i Vågsøy. Foto: Kristin Os, NIKU. Andre kulturmiljø som ligg nær vindparkområdet er Husevåg (8) med havneområde, naustmiljø, buplassar frå steinalderen, klebersteinsbrot og helleristningar og gardsmiljøa langs Dalevatnet (19) like sør for vindkraftverkområdet. Også kulturmiljøet Bremanger (20) ligg nær planområdet. Bremanger er ein tettstad prega av eit godt bevart sjøhusmiljø. Alle desse kulturmiljøa er vurdert til å ha liten eller liten/middels verdi. Figur 9-10 Gardsmiljø ved Dalevatnet like sør for vindparkområdet. Foto: Kristin Os, NIKU. Kulturmiljø med stor verdi som ligg utanfor influensområdet til vindkraftverket er handels og gjestgivarstaden Rugsundet (10), helleristingsfeltet i Vingen (11), Ulvesundet (1), Torskangerpollen (6), og fiskeværet Kalvåg (16). Desse kulturmiljøa er viktige kulturminne av nasjonal verdi, men dei vil ikkje bli vesentleg visuelt påverka av vindkraftverket, enten fordi vindturbinane ikkje vil bli synlege Bremangerlandet Vindpark AS 49

50 her, jfr synlegheitskartet, eller dei ligg for langt unna til at vindkraftverket vil forstyrre visuelt Moglege konsekvensar Kulturminne og kulturmiljø kan bli påverka av vindkraftutbygging direkte, gjennom skade, øydelegging eller oppstykking, eller indirekte ved visuell påverknad og ved støy, skuggekast mv. Direkte skade vil primært kunne bli påført i anleggsfasen. Anleggsfasen Den planlagde utbygginga vil ikkje medføre direkte konflikt med kjende automatisk freda kulturminne eller nyare tids kulturminne. Potensialet for funn av ikkje registrerte automatisk freda kulturminne er også vurdert som lågt innafor planområdet, men det bør gjennomførast 9-undersøkingar før anleggsstart. Driftsfasen Av dei i alt 22 kulturmiljøa som er dokumenterte, vil utbygging av det planlagde vindkraftverket på Bremangerlandet kunne ha stor negativ konsekvens for eit kulturmiljø frå nyare tid; Varpestølen og Koppane (18). Sett frå dette kulturmiljøet vil vindkraftverket dels liggje i naturleg utsynsretning, og turbinane vil kunne opplevast som dominerande element i omgjevnadene. Figur 9-11 Bremangerlandet vindpark sett frå strandkanten nedanfor Vågsberget handelsstad (fotopunkt 5). Avstand til næraste turbin er 5,3 km. Foto og visualisering: Katrine Bjørnstad, Ask Rådgivning. Kulturmiljø i influenssona som vil bli visuelt berørt er Vågsberget (4), Skatestraumen (9), Husevåg (8), og bygdene langs Dalevatnet (19), jfr. temakartet over. Konsekvensane for desse er vurdert til små negative. For dei andre kulturmiljøa er konsekvensen vurdert til ubetydeleg. Bremangerlandet Vindpark AS 50

51 Tilkomstvegen og internvegane kjem ikkje i konflikt med kjende automatisk freda kulturminne. Internvegar vil synast frå setermiljøet Varpestølen (18), men vil ikkje komme i direkte berøring med kulturmiljøet. 9.4 Friluftsliv Verknadar for friluftsliv er utgreidd av Ask Rådgivning AS[9] Statusskildring og verdivurdering Planområdet Planområdet for vindkraftverket er småkupert og lettgått. Det ligg fleire små vatn og myrområde innafor planområdet. Fjellnaturen i ytre Nordfjord er svært spesiell med fjellplatå og kystklipper heilt ut mot havet. Planområdet er ein del av eit friluftsområde som dekkjer store delar av nordre Bremangerlandet og har fått lokal verdi i fylkesmannen si FRIDA registrering. Dei viktigaste turmåla inne i planområdet er Steinfjellet aust, Oldeidsmannen, som er del av Fjelltrimmen til Keipen turlag, og eit område med fleire sel. Området er også eit av dei mest snøsikre områda på Bremangerlandet for skiturar. Influensområdet Områda Bremangerlandet nord, vestre del og Bremangerlandet sør, sjå Figur 9-12, er lokalt svært viktige turmål, og her går det fleire turar som er ein del av fjelltrimmen til Keipen turlag. Vetvika, Veten, Karihaugen, Steinfjellet vest, Leianipa og Huseheia i nord, samt Førsnipa og Strusnipa i sør er dei turmåla som er nytta oftast. I influensområdet finst fleire stader som er avmerkt som regionalt viktig friluftsområde i fylkesdelplan for arealbruk. Rugsundøy i Skatestraumområdet, med handelsstaden Rugsund er godt eigna til båtutfart og bading. I same område finst Nord-Europas høgste sjøklippe, Hornelen, som er eit kjent og svært viktig turmål i regionen for dei som vil gå litt lengre turar, Området rundt Hornelen har også nasjonal verdi for friluftsliv i følgje fylkesdelplan for arealbruk. Bremangerlandet Vindpark AS 51

52 Figur 9-12 Influensområdet til vindkraftverket er delt inn i delområde som vist på figuren. Grotlesanden på Bremangerlandet og Frøya er også regionalt viktige utfartsområde, som er godt tilrettelagde for høvesvis bading og turgåing, og fiskeveret i Kalvåg samt området rundt er attraktivt og populært blant båtfolk. Området Grytadalen Guleslettene på fastlandet i Bremanger er eit av masseutfartsområda i fylket, da det er eit særleg snøsikkert og mykje nytta utfartsområde som ligg til rette for flotte skiturar. Bremangerlandet Vindpark AS 52

53 Figur 9-13 Kart over område med friluftsinteresser. Blå farge markerer regionalt viktige område, rosa skravur er lokalt viktige område. Bremangerlandet Vindpark AS 53

54 Figur 9-14 Hornelen. Foto: Kristin Os. Vågsøy sør og fastlandet i Vågsøy kommune har fleire turmål i Ytre Nordfjord Turlag sin populære Vintertrim og Vintertrimmen junior, der toppane Veten, Hanekammen og Synnevahornet er dei mest populære turmåla. Refviksanden nord på Vågsøy er kjent som ein av Noregs finaste badestrender, og bak stranda er det delvis tilvokste sanddyner som vert mykje brukt til camping eller som leirplass. Fjord- og havområda i influensområdet vert generelt nytta både av fastbuande og utanlandske turistar til fiske, båtturar og bading. For fisking i sjøen er særleg Bremangerpollen nytta, området mellom Frøya og Bremangerlandet og Dalevatnet Moglege konsekvensar Anleggsfasen Planområdet vil i anleggsperioden vere dominert av anleggsmaskinar og gravearbeid som vil medføre støy, visuelle forstyrringar og i noko grad støvplager. Arbeidet vil pågå i ein periode på 2 år. I denne fasen vil utbyggingsområdet vere mindre eigna for utøving av friluftsaktivitetar, spesielt jakt. Det vil sannsynlegvis også verte avgrensa høve til ferdsel innafor delar av planområdet under bygging. Influensområdet vil bli påverka i relativt lita grad i anleggsfasen, med unntak av verdiar som ligg i nærleiken til vegen som vil bli brukt til tungtransport. Driftsfasen Planområdet Turområda og turmåla som ligg innafor planområdet vil visuelt sett bli dominert av turbinane. Lyd frå turbinane vil også vere merkbar. Kvalitetane området har som urørt friluftsområde vil bli borte. For dei som søkjer stille og fråvær av nyare menneskeleg inngrep, vil planområdet etter utbygging vere vesentleg mindre Bremangerlandet Vindpark AS 54

55 attraktivt som turmål enn i dag. Konsekvensane kan bli at nokre brukarar ikkje lenger vil velje dette området for sine turar eller få endra utbytte av turane. Tilkomstvegen og internvegsystemet kan på den andre sida medføre moglegheiter for ei ny brukargruppe som synest det er positivt med større grad av tilrettelegging. Vegsystemet kan nyttast til gang- og sykkelturar året rundt, også i periodar med snø, sidan vegane vert brøyta. For nokre av desse kan også vindturbinane i seg sjølve vere eit spennande og attraktivt element på turen. Syklistar vil få tilgang til eit område som ikkje har vore tilgjengeleg for sykkel tidlegare, og for desse kan det nye vegnettet i planområdet bli attraktivt. For dei som jaktar småvilt i området vil utbygginga først og framst påverke jaktopplevinga. Tiltaket vil totalt sett endre bruken av området frå fjellturar i naturterreng til utøving av aktivitetar som krev meir tilrettelegging. Naturlege alternative fjellturområde til planområdet er området vest for Svarstaddalen og Bremangerlandet sør. Influensområdet For turområda i influensområdet vil turbinane vere meir eller mindre synlege, og dermed i varierande grad medføre konsekvensar i form av endra landskapsbilete og endra utsikt. Vågsøy sør og fastlandet i Vågsøy og fjord- og havområda er dei områda der den visuelle verknaden av vindkraftverket vil være størst. Alle turbinane vil bli synlege frå fleire av fjellturtoppane i Vågsøy, og bl.a. langs stien opp til den populære toppen Veten (i Vågsøy). Særleg dei sørlege delane av Vågsøy ligg såpass nær at turbinane vil endre utsyn og oppleving av landskapet. Frå Strusnipa og Førdsnipa på Bremangerlandet sør vil dei fleste turbinane vere synlege. På Steinfjellet og Karihaugen på Bremangerlandet nord, vestre del, vil den visuelle verknaden vere størst, samt langs delar av den merka stien til Vetvika. Synlegheitskartet viser at ein frå nokre små område på Hornelen vil kunne sjå dei fleste turbinane i vindparken. Sett frå Hornelen får turbinane bakgrunnsdekning, og vil ikkje opplevast i silhuett. Turbinane dekkjer ein relativt liten del av utsynssektoren og inngår i utsyn som omfattar både urørt natur og meir industrielle landskap omkring Måløy og Deknepollen. Avstanden til vindparken er her ca. 10 km og antas ikke medføre vesentlege endringar av landskapsopplevinga sett frå Hornelen. Bremangerlandet Vindpark AS 55

56 Figur Bremangerlandet vindpark sett frå Karihaugen i vest (fotopunkt 6). Avstand til næraste turbin er 1,8 km. Foto og visualisering: Katrine Bjørnstad, Ask Rådgivning AS. Figur Bremangerlandet vindpark sett frå Hornelen (fotopunkt 7). Avstand til næraste turbin er 9,7 km. Visualiseringane kan lastast ned frå eller Foto og visualisering: Katrine Bjørnstad, Ask Rådgivning AS. Bremangerlandet Vindpark AS 56

57 9.5 Reiseliv Verknadar for reiseliv er utgreidd av Agenda Kaupang AS [7] Statusskildring I tettstaden Bremanger er det i dag to større turistanlegg, Havly pensjonat og Bremanger Brygge som er eit moderne rorbuanlegg berekna på utleige til turistar. I tillegg finst ei ny gjestehamn i Iglandsvik, vest for Bremanger. Turisme på Bremangerlandet foregår i hovudsak i sommarsesongen, når både mellomeuropearar og nordmenn kjem for å fiske eller gå tur på fjellet. Dei to reiselivsanlegga held likevel stor sett ope året rundt, og dekkjer også behova i lokalsamfunnet. Nokon stort reiselivsmarknad for folk på gjennomreise er her av naturlege grunnar ikkje. Tal gjestedøger i Bremanger tettstad ligg ifølgje turistkontoret på rundt Det klart største turistanlegget i området er elles Knutholmen Kalvåg, som ligg i tettstaden Kalvåg rundt 15 km sørvest for Bremanger. Tal gjestedøger i Kalvåg ligg rundt pr. år. Knutholmen leiger ut hus med hotellstandard til turistar om sommaren og til bedrifter og arrangement elles i året, og utvidar stadig anlegg og aktivitetar. Vindkraftverket ligg meir enn to mil frå Kalvåg, og vil vera lite synleg herfrå. Turistverksemda Knutholmen meiner også difor at vindkraftverket ikkje vil ha noko tyding for deira aktivitetar. Til saman er det registrert 33 arbeidsplassar i overnatting og servering i Bremanger kommune. Legg ein til nokre få årsverk innafor båtutleige, transport og utleige av hus, får ein samla sysselsetjing innafor turisme og reiseliv i Bremanger på opp mot 40 årsverk Moglege konsekvensar Anleggsfasen Ved bygging av vindparken vil det bli stor aktivitet i ein toårsperiode, særleg i sommarsesongen, med behov for overnatting og catering til anleggspersonell. Dette vil komme den lokale reiselivsnæringa på i Bremangerlandet til gode. Det kan vidare bli ein marknad for utleige av hus. Driftsfasen Frå Bremanger tettstad vil vindturbinane vera godt synlege opp på fjellet i nord, men neppe vera særleg påtrengande på grunn av dei topografiske forholda. Det er dermed ingen grunn til å tru at Bremangerlandet vindkraftverk vil påverke sommarturismen i Bremanger i særleg grad. Tvert om kan ein ved medviten marknadsføring nytte vindkraftverket for profilering av Bremanger som ein grøn kommune. Ei undersøking frå Hitra om vindkraftverks innverknad på fisketurisme, støttar opp om slike mogelegheiter. Undersøkinga viste små eller ingen negative verknadar for turismen så lenge vindkraftverket var langt nok unna til ikkje å verke dominerande i landskapet ved etablerte turistmål. Tvert om vart vindkraftverket på Hitra eit ynskt turistmål i seg sjølv. Bremangerlandet Vindpark AS 57

58 I driftsfasen vil det også vere behov for utleige av hus i Bremanger både til driftstilsette og til vedlikehaldspersonell. Det vil vidare bli trong for overnatting og servering til besøkjande. Kor mange nye årsverk dette kan gi i den lokale reiselivsnæringa er vanskeleg å anslå, men eit par nye årsverk er realistisk. Regionale verknader for turisme og reiseliv Bremangerlandet vindkraftverk ligg oppe på fjellet i meters høgde, og vil vere godt synleg frå sjøen i nord. Om vindturbinar oppe på fjellet kan vere negativt for cruisebåttrafikken, sjå Figur 9-17 eller for hurtigruta som passerar gjennom Ulvesundet, er vanskeleg å sei sikkert på førehand. Vesentlege konsekvensar blir det truleg ikkje. Figur 9-17 Bremangerlandet vindpark sett frå Klovningen i nordvest. Cruisebåtar har si rute her. Foto og visualisering: Katrine Bjørnstad, Ask Rådgivning AS. 9.6 Naturmiljø Mogelege verknadar for biologisk mangfald, inngrepsfrie naturområde og verneinteresser er utgreidd av Ask Rådgivning AS [6] Statusskildring og verdivurdering Vegetasjon og prioriterte naturtypar Planområdet er lokalisert i eit næringsfattig heiområde som ligg mellom 300 og 640 meter over havet. Jordsmonnet i området er tynt og fleire stader er det bart fjell i dagen. Høgdeskilnaden er relativt stor i området og vegetasjonen varierar betydeleg frå dei øvre til de nedre delane av området, men heile planområdet er snaut utan skog. Bremangerlandet Vindpark AS 58

59 Den fattige berggrunnen og den opne vindutsette eksponeringa gjer området artsfattig og lite variert, sjå også Figur I søkk og dråg finst det fleire mindre vassig og myrar, og på heislettene finst to større myrar og fleire vatn. I dei lågareliggjande delane av planområdet kjem røsslyngen sterkare inn. Særleg i lisidene ned mot Blandevatnet har røsslyngen godt feste. Røsslyngen er her høgvaksen med betydeleg innslag av einer. Dette er tydelege teikn på at lyngheia er under attgroing. Det finst ingen prioriterte naturtypar eller kjende forekomstar av raudlista flora i planområdet. Figur 9-18 I dei høgareliggjande delane av planområdet er det fattig open grashei. Foto: Torgeir Isdahl, Ask Rådgivning AS. Fugl og fugletrekk Bremanger kommune er eit rikt fugleområde med store forekomstar særleg av sjøfugl. Det finst ei rekkje viktige sjøfugllokalitetar i kommunen og fleire av desse er verna som reservat. Området har tradisjonelt hatt gode forekomstar av rovfugl. Dei rike sjøfuglbestandane i området har særleg gitt eit godt næringsgrunnlag for artar av større rovfugl og i dei bratte klippene ut mot kysten finn dei seg gode hekkeplassar. Rovfugl: Det er registrert sju hekkelokalitetar for rovfugl i influensområdet (<5 km) til vindkraftverket: Havørn (4), kongeørn (1), vandrefalk (1) og ein mogeleg hubrolokalitet. Ingen av lokalitetane ligg innafor planområdet. Annan fugl: Under befaring i planområdet vart det observert typiske fugleartar for dette området med heipiplerke, boltit, heilo og steinskvett. I tilknyting til vatna finst Bremangerlandet Vindpark AS 59

60 det truleg vadefugl som bekkasinar og spover. Det hekkar trulig ravn i eit fjell rett utanfor planområdet. Det vart ikke observert smålom på nokon av vatna. Derimot finst ein brukbar bestand av rype spreidd i heile planområdet. Sjøfugl: Det ligg fleire sjøfuglreservat utanfor kysten av Bremangerlandet, sjå kart under. Planområdet synest ikkje å ha nokon funksjon for sjøfuglen. Figur 9-19 Sjøfuglreservat nær planområdet. Det næraste Klovningen ligg 4,3 km frå vindparken. Fugletrekk: Det er mange artar som trekkjer langs norskekysten på veg mellom overvintringsområde i sør og hekkeområde i nord. Havområda utanfor Bremanger ligg sentralt i høve til dette store fugletrekket. Det er truleg at mykje fugl heller flyg rundt enn over Bremangerlandet ettersom oppstigninga over fjellet vil koste mykje energi. Einskilde artar vil nok krysse over Bremangerlandet og då særleg gjennom Konsdalen og opp gjennom skaret over mot Berlepollen. Pattedyr Det finst hjort i området, men planområdet er ikkje eit særskilt viktig funksjonsområde for hjorten. I planområdet er det også andre vanlege pattedyr som rev, hare og smågnagarar, heile eller delar av året. Inngrepsfri natur (INON) På Bremangerlandet er det framleis mykje inngrepsfri natur med store område både med avstand 1-3 km frå næraste tyngre tekniske inngrep og 3-5 km frå tekniske inngrep. Villmarksprega område (meir enn 5 km frå tekniske inngrep) finst derimot ikkje. Dei inngrepsfrie områda må tilleggjast særskilt vekt på Bremangerlandet då ein her finn samanhengande INON frå fjord til fjell. Verneinteresser Det fint ingen andre verna eller planlagt verna område enn dei nemnde sjøfuglreservata innafor influensområdet til den planlagde vindparken. Bremangerlandet Vindpark AS 60