Landsprognose for leveranse av kumjølk mill. ltr 145,0 140,0 135,0 130,0 125,0 120,0 115,0 110,0 105,0 Jan Febr Mars Apr Mai Jun Jul Aug Sept Okt Nov Des 2015 2016 2017 mill. ltr 1 580 Leveranse og prognose per år 1 560 1 540 1 520 1 500 1 480 1 460 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Mill. liter 1 559 1 517 1 505 1 520 1 520 1 511 1 500 1 541 1 526 1 501 1 506 1 476 1 531 1 525 1 509 1 536 1 523 1 494 Prognose oktober 2017
INNHALD Meierileveranse av kumjølk 2 Kvoter og kvotefylling 2 Prognose for leveranse av kumjølk 3 Prognose for leveranse av økologisk mjølk 4 Prognoseendringar 2017 5 Prognose for feitt 6 Prognose for protein 8 Utvikling i kutal og kalvingar 9 Slakting 10 Mjølkekyr 11 Avdrått 13 Alle raude tal i tabellane er prognosetal, medan faktiske tal er svarte. I grafane er prognosetala markert med stripla linjer og faktiske tal med heiltrukne linjer i ulike fargar for kvart år. 1
Meierileveranse av kumjølk Leveranse kumjølk, mill. liter I august og september vart leveransane 110,7 og 108,2 mill. liter, ein nedgang på respektive 1,5 og 2,0 % frå året før. For august var dette eit avvik i forhold til prognosa på -0,2 % medan det i september vart eit avvik på -1,7 %. Hittil i år er nedgangen på 21,9 mill. liter eller 1,9 % i forhold til året før. Korrigert for skotårsdagen i 2016 er nedgangen hittil i år på 17,3 mill. liter, eller -1,5 %. Meierileveransen for 2016 var på 1522,8 mill. liter, ein reduksjon på 13,5 mill. liter (0,9 %) frå året før. Kvoter og kvotefylling Kvoteåret 2012 og 2013 er frå 1.3-28/29.2. Frå og med 2014 er kvoteåret 1.1. - 31.12. Kilde: Landbruksdirektoratet Produksjonstaket er 900 000 liter. Føretak med historisk kvote over 900 000 liter får oppretthalde denne. I 2016 var det 298 produsentar som selde totalt 25,7 mill. liter. Det er 22 færre produsentar enn i 2015, og det er omsett 2,2 mill. liter mindre enn året før. 2
Prognose for leveranse av kumjølk TINE Råvare Leveransen i august gav eit avvik i prognosa på 0,3 mill. liter (0,2 %). I september vart leveransen 1,7 mill. liter lågare enn prognosa, eit avvik på -1,7 %. Dette skuldast lågare avdrått i august og september enn i førre prognose. I juli vart det slakta noko fleire dyr enn det som låg i prognosa, men sidan avdråtten vart lågare enn i prognosa så traff det bra. Endring av telledatoane (2016: 1.januar, 1.aug; 2017: 1.januar, 1.mai, 1.oktober) gir utfordringar i tilpassing av tal slakta dyr. Prognosa er no på 1494 mill. liter. Dette er ein reduksjon på 1,9 % frå 2016 og vil gi ei kvotefylling på 93,2 %. Med eit avvik på +/- 0,5 % forventar vi at leveransane vil ligge mellom 1492 og 1495 mill. liter. I prognosa for 2018 er det forutsett same forholdstal for kvote som i år. Vidare er det satt ein auke i avdråtten på 0,3 % i vinter/vår og 0,5 % hausten 2018. Det er færre mjølkekyr, og det ligg an til færre insemineringar og kalvingar enn i 2017. På grunn av omlegging av søknadsfristen for produksjonstillegg frå 1.januar til 1.mars 2018 er det lagt til grunn lågare slakting på starten av året. Prognosa for 2018 er berekna til 1491 mill. liter. 3
Mill. liter TINE Råvare Prognose for leveranse av økologisk mjølk 4,80 4,60 4,40 4,20 4,00 3,80 2015 2016 2017 3,60 3,40 Prognosa for økologisk mjølk er basert på fjorårstal. Leveransen for august vart 0,16 mill. liter høgare (4,0 %) medan det for september var 0,05 mill. liter lågare (-1,4 %) enn i 2016. Det er forutsett omtrent same leveransen for resten av året som i fjor. Det vil gi ei prognose for 2017 på 50.5 mill. liter. Tal for 2018 er forutsett uendra behov og satt lik 2017. 4
Prognoseendringar 2017, mill. liter TINE Råvare Hittil i år er det levert 9,1 mill. liter under prognosa før starten av året. Dette er eit avvik på 0,8 %. 5
Prognose feittprosent Tal for feitt og protein frå Q-meieria er inkludert frå og med januar 2016. På grunn av lite volum har det stort sett liten verknad på gjennomsnittstala, bortsett frå i sommarmånadene (mai-aug) då forskjellane på stoffleg innhald mellom TINE og Q er relativt store (lågare hos Q). Det har gitt utslag med ca. 1/100. % 4,35 Feittprosent TINE + Q* (frå 2016) 4,30 4,25 4,20 4,15 4,10 4,05 Jan Febr Mars Apr Mai Jun Jul Aug Sept Okt Nov Des 2015 2016 2017 Feittprosenten for august vart 0,02 %-einingar høgare enn i prognosa og enda på 4,19 %. For september er vart feitt % 4,24, og dette er 4/100 høgare enn prognosa. Dette ser ut til å ha samanheng med redusert avdråttsutvikling i forhold til prognosa, og feittprosenten er difor justert opp for resten av 2017. Gjennomsnitt for 2017 er då berekna til 4,26 som er 0,01 % eining ned i forhold til 2016. På grunn av 6
dårleg grovfôrkvalitet og auke i kraftfôrforbruket i haust og vinter er det forventa at feittprosenten vil vere lågare for 2018 enn for 2017. I tillegg er det venta endringar i kraftfôrblandingane som skal gi mindre metta feitt i mjølka, og det vil kunne påverke feittprosenten negativt. For 2018 er feitt% berekna til 4,23 % i gjennomsnitt for året, med ein sannsynleg variasjon mellom 4,21 og 4,25 %. Grovfôravlingane så langt tyder på eit år med svært varierande kvalitet. I store delar av landet, men først og fremst langs kysten frå Sogn og Fjordane til Rogaland, har mykje nedbør ført til utsatt hausting og tap av avlingar, særleg på 2.slåtten, men også 1.slåtten. Det er rekna med at det blir ein del omsetning av fôr i disse områda. Avlingane ser elles ut til å vere jamt over bra, men på grunn av mykje regn rundt 1.slåtten (og 2.slåtten) har det gitt dårlege forhold for hausting og fortørking av graset. Låg tørrstoff i fôret kan gi utfordring med gjæringskvaliteten, og dermed for fôropptaket. Mykje regn kan også ha redusert sukkerinnhaldet i graset, som har betydning for feittprosenten. Det er dermed forventa høgt forbruk av kraftfôr for å kompensere låg energiverdi og opptak av grovfôret. Det forventar vi vil gi redusert feittprosent. Noko betre tilgang på betefiber i år enn i fjor er positivt for feittprosenten. Samtidig kan auka fokus på feittsyremønster og bruk av norsk kraftfôr virke motsett og gi utslag i redusert feittprosent. 7
Prognose proteinprosent Tal frå Q-meieria er med frå og med januar 2016, men på grunn av lite volum har det liten verknad på gjennomsnittstala. Proteinprosenten for mai 2017 er utan tala frå Q-meieria. % 3,48 3,46 3,44 3,42 3,40 3,38 3,36 3,34 3,32 3,30 Proteinprosent TINE + Q (frå 2016) Jan Febr Mars Apr Mai Jun Jul Aug Sept Okt Nov Des 2015 2016 2017 Proteinprosenten for august vart 3,39 og 2/100 lågare enn i fjor. Dette er 1/100 lågare enn prognosa. For september er tala førebels ikkje klare. Vi fikk i år ein tilsvarande dropp i proteinprosenten på sommaren som året før. Vi forventar ein reduksjon på 0,5 % i 2017 samanlikna med 2016. Dette er eit estimat og gir eit gjennomsnitt for 2017 på 3.40 %. For 2018 er det forutsett ein auke i proteinprosenten på 0,4 %. Forventa høgare forbruk av kraftfôr kan verke positivt for proteinprosenten. 8
Utvikling i kutal (mjølkekyr og ammekyr) Tal frå Landbruksdirektoratet viser ein nedgang i tal mjølkekyr per 1.januar 2017 på om lag 6 000 dyr frå året før, ein nedgang på 2,6 %. Tal ammekyr har auka med 7 500 dyr, ein auke på 9,9 %. Kalvinger (mjølkekyr), faktisk og prognose Prognosa for delar av 2017 byggjer på opplysningar om insemineringsdata for 2016. På grunn av auka slakting i 2016 og redusert dyretall per 1.januar 2017 forventar vi ein nedgangen i tal kalvingar i 2017 på 0,5 % og ytterlegare 2,0 % i 2018. 9
Kuslakting, faktisk og prognose Slaktedata for mjølkekyr er frå kukontrollen og statistikkar som blir lagt fram månadsvis. Prognosetal er utrekna på grunnlag av forventa slakta kyr (sum mjølk og kjøtt frå Nortura) og eit forventa forhold mellom tal mjølke- og kjøtfe som førre år. På grunn av omlegging av søknadsfristar for produksjonstillegg til 1.mai og 1.oktober (2017) er fordelinga av slakt endra med mindre slakting i april og august og noko meir slakting i mai og oktober/november enn i 2016. Tal slakt for juli vart noko høgare enn prognosa, men på grunn av redusert avdrått i august så traff prognosa likevel bra. For august og september er det forutsett mindre slakting enn i fjor. På grunn av venta stimuli frå Nortura for å unngå stor auke i tal slakt frå 1.oktober så er justeringane først og fremst lagt til august. I 2017 er det prognosert ein reduksjon i slaktinga samanlikna med 2016 på grunn av lågare dyretal ved starten av året. Tilpassing til redusert forholdstal og forventa reduksjon i leveransen som følge av høgare overproduksjonsavgift vil truleg skje gjennom redusert dyretal. Høgare prisar på kjøt forventar vi også vil føre til ein auke i talet på ammekyr. På grunn av omlegging av søknadsfrist for produksjonstillegg frå 1.januar til 1. mars 2018 er det lagt opp til mindre slakting i januar og februar. 10
Mjølkekyr, faktisk og prognose Siste faktiske tal etter telledato var 1.januar 2017. Dei endelege tala vart først offentleggjort i sommar og var ca. 1200 dyr lågare enn dei foreløpige tala. Foreløpige tal for 1.mai viser ca. 1000 dyr høgare enn i prognosa, men dette er ikkje endra i prognosa då ein forventar at det endelege talet kan gå ned. Tabellen viser talet på mjølkekyr ved inngangen til kvar månad. Vi forventar ein reduksjon i 2017 på 2,4 % i forhold til i 2016, ein differanse på 5244 kyr. Ein tilsvarande reduksjon er venta i tal mjølkande kyr på 2,3 % (4 360 kyr). I 2018 er det berekna ein reduksjon i gjennomsnittleg tal mjølkande kyr på 1003 eller 0,6 %. 11
Mjølkande kyr I modellen vert populasjonen av mjølkekyr fordelt på alders- og laktasjonsgrupper etter den prosentvise fordelinga i Kukontrollen. 270 000 Mjølkekyr 2008-2017 260 000 250 000 240 000 230 000 220 000 210 000 12
Avdråttsutvikling Gjennomsnittlig dagsavdrått i kukontrollen (kg mjølk per ku og dag) Grovfôravlingane i 2017 var stort sett bra, bortsett frå i enkelte område på Vestlandet. Kvaliteten er forventa å bli dårleg mange stader. Siste tal frå kukontrollen viser at avdråttsutviklinga har stagnert, med lik avdrått i august som i 2016. Det er forutsett at avdråtten har ein svak auke for resten av året (0,2 %) med høgare kraftfôrforbruk enn i fjor. Ei tilpassing av produksjonen til disponibel kvote forventar vi vil skje ved reduksjon av dyretalet og i nokon grad ved redusert avdrått for resten av året. Avdråtten for hittil i år viser ein auke på over 0,5 %. Dette er nedjustert frå førre prognose som var på 0,8 %. For 2018 er det lagt inn ein auke på 0,3 % for denne innefôringssesongen og på 0,5 % frå sommaren 2018. kg/ku/dg 27,0 26,5 26,0 25,5 25,0 24,5 24,0 Avdrått 2015-2017 kg/ku/dg 27,0 26,5 26,0 25,5 25,0 24,5 24,0 23,5 23,0 22,5 Avdrått 2008-2017 2015 2016 2017 13