Førebuing/ Forberedelse 01.06.2016 SAS4015-SAS4019 Saemiengïele mubpiengïeline, saemiengïele 4, Jå3, åarjelsaemien Samisk andrespråk, samisk 4 (nivå 3), Vg3, sørsamisk Learohkh jïh privatisth/elever og privatister Juhtedh Sørsamisk
Bokmål Informasjon til forberedelsesdelen Forberedelsestid Hjelpemidler Forberedelsestiden varer én dag. På forberedelsesdagen er alle hjelpemidler tillatt, inkludert bruk av Internett. På eksamen er alle hjelpemidler tillatt, bortsett fra Internett og andre verktøy som kan brukes til kommunikasjon. For norsk, samisk, finsk som andrespråk og fremmedspråkene er heller ikke oversettelsesprogrammer tillatt. Bruk av kilder Hvis du bruker kilder i besvarelsen din, skal disse alltid oppgis på en slik måte at leseren kan finne fram til dem. Du skal oppgi forfatter og fullstendig tittel på både lærebøker og annen litteratur. Hvis du bruker utskrift eller sitat fra Internett, skal du oppgi nøyaktig nettadresse og nedlastingsdato. Kilder Andre opplysninger Informasjon om vurderingen Anne Silja Turi Nils P. Joma http://www.fotosearch.no/csp990/k10345945/ http://d2mve4pl256l37.cloudfront.net/globalassets/global/campaigns/uk/northernlights/all/northernlights-bardu-norway-1400.jpg?width=800 http://www.freedigitalphotos.net/images/vacations_and_travel_g373- Family_On_Holiday_Trip_p46088.html Hanna Nutti, Nuorat nr. 4, 2014. Harald Gaski: Guhkkin nuppebealde ábi, Davvi Girji 1990 Ellen Marie Vars. Kátjá, Davvi media os 1986 s.50-51 http://aajege.no/attachments/130_tjaalege_voessem%20tsagkedh.pdf Veedtjeme 06.11.15 Forberedelsesdagen er obligatorisk skoledag. I forberedelsestiden kan du samarbeide med andre, finne informasjon og få veiledning. Se eksamensveiledningen med kjennetegn på måloppnåelse til sentralt gitt skriftlig eksamen. Eksamensveiledningen finner du på www.utdanningsdirektoratet.no. SAS4015-SAS4019 Førebuing/Forberedelse samisk som andrespråk, samisk 4, sørsamisk 2016 Side 2 av 6
Aktine juelkine raedtien bijjelen Juhtedh/fealadidh. Munnjien daah baakoeh joekoen sjïere. Manne daamtaj jåhteme jïh bïjre jarkan fealadamme mov jieliedisnie, joekehts fåantoej gaavhtan. Muvhten aejkien manne leam fealadamme dan åvteste manne skealhkoeh orreme, muvhten aejkien dan åvteste sårkoem åtneme gieriesvoeten gaavhtan, jallh dan åvteste manne tjoerim. Muvhten aejkien manne leam fealadamme juktie damtedh manne jielieminie, dan åvteste domtoe goh manne leam dabranamme aktene sijjesne, mearan muvhten aejkien manne leam ajve sïjhteme fealadidh. Iktesth manne leam damteme manne tjoerem fealadimmesne årrodh, manne orre haestemh daarpesjem jïh orre geajnoeh vaedtsedh. Voestes aejkien manne juhtim lim ajve 15 jaepien båeries. Manne edtjim oktemierien bearkadidh 3 jaepieh jåarhkeskuvlene goh jïjnjh jeatjah noerh voeneste tjuerieh. Gosse manne jåarhke-skuvlem illim dellie eelkim barkedh. Mov lij akte lustes barkoe Saemie-raadijovisnie, gusnie skearkagim jïh tråjjadim. Men dle damtim manne daarpesjim fealadidh. Jïh dle eajhnadovvim Australijen gåajkoe vuelkedh jïh desnie årrodh bielie-jaepien. Australijesne mov gåalmede fealadimmie eelki. Manne bïevnesem åadtjoejim manne lim sijjiem åådtjeme aktene musihke-skuvlesne Londonisnie. Aalkoelisnie lim jueriedisnie, men deejrim manne tjoerim vuelkedh. Manne mån vïenhtem manne lim saangerdamme jis im lim vualkeme. Daan biejjien geerjene manne Londonen gåajkoe juhtim. Im gåessie gænnah åajeldh dam jaepiem gosse Londonisnie årroejim. Manne jorkesem jïh leam skealhkoeh. Dam iktesth orreme jïh nov gujht sïjhtem iktesth dam årrodh. Manne daamtaj juhtieminie jïh jïjnjem fealedeminie. Men im gåessie gænnah veeljeme fealadidh jallh baetsedh naan jeatjah fåantoej gaavhtan goh jïjtjemem. Gaaltije: Hanna Nutti, Nuorat nr. 4, 2014. Jarkoestamme jïh sjïehtesjamme: Ööhpehtimmiedirektoraate Baakoeh joekehts fåantoej gaavhtan pågrunn av ulike årsaker skealhkoeh urolig, rastløs fealadimmesne på reise, på tur fealadimmie tur haestemh utfordringer oktemierien på egen hånd haalvedh mestre, beherske nudlah nudler vuelkeme-leahpa billett lim jueriedisnie jeg var i tvil dåeries-moerijste av problemene Fealadimmesne Im daejrieh man åvteste, men manne tuhtjem luste girtie-sjaljosne tjahkasjidh almetjh vuartasjidh, gosse almetjh vuelkieminie. Muvhth skodteminie, prïhtjegem sorhpesteminie jïh beapmoeh soeskeminie. Vååjnoe goh dah gaahtjeminie. Mubpieh gujht daajvetji vaedtsieminie. Aaj sjaevehts almetjh vuajnam. Im maehtieh vuejnedh gåabph dah edtjieh vuelkedh. SAS4015-SAS4019 Førebuing/Forberedelse samisk som andrespråk, samisk 4, sørsamisk 2016 Side 3 av 6
Luste aaj girtide vuartasjidh. Manne frijje domtem gosse daajram aaj maahtam dejgujmie vuelkedh. Maahtam aarebi fealadimmieh måjhtajidh, men aaj båetije fealadimmiej bïjre nïekedem. Ammes jïh åehpies sijjiej bïjre nïekedem gåabph maahtam girtine vuelkedh. Gaaltije: Harald Gaski: Guhkkin nuppebealde ábi, Davvi Girji 1990 Jarkoestamme jïh sjïehtesjamme: Ööhpehtimmiedirektoraate Baakoeh: girtie-sjaljoe daajvetji vaedtsieh girtie frijje fealadimmie flyplass de går langsomt fly fri reise Katja Abpe jaepiem Katja gåetesne. Men iktegisth ussjede maam Piere jeahteme. Jïh gosse idtji raeffiem gusnie akt gaavnh, dellie Pieren raeriem dåarjoeji jïh jåarhke-skuvlem Romsesne ohtsi. Tjidtjie, aehtjie jïh åabpetje-guaktah idtjin dam lyjhkh. Skuvlem vihth vaedtsedh! Man åvteste? Dïhte lea dïhte maam skuvlesne lierieh, hïejme-sijjeste vuelkedh dan noere goh gåarede. Aaj onne vïelle Jovnna åejjiem baertieli idtji maehtieh guarkedh. Joekoen hijven måjhtaji guktie Katjine gåaradi voenen skuvlesne. Guktie sån sjædta gosse satne edtja ammes daaroen skuvlesne vaedtsedh? Idtji maehtieh Katjam guarkedh. Læjhkan Katja staarese Romse bööti akten tjåetskemes tjaktje-biejjien. Dïhte lij gåetieluhpiem leejjeme akten tråjjes aarpijen luvnie. Tjïehtjele lij laptesne, akte onne tjïehtjele, jïh roenesne akte ohtje tjöövke. Katja lij vaane voenesne årrodh, jïh guhkiem vaasi eannan guarkaji magkarinie bussine satne edtji vuelkedh gosse edtji skuvlese. Vearremes idtji maehtieh aktine bussine vuelkedh, men tjoeri bussem målsodh staaresne. Dellie tjoeri bussen nummerem mujhtedh, jïh aaj mujhtedh mehtie gaatene-kråaneste bussh vuelkieh jïh gåabph. Jöödtedh bielien, guktie aalkovisnie skompeldi. Daamhtah idtji bussem hïnnh jïh dellie fer seenhte skuvlese bööti. Gellie biejjieh tjoeri skuvleste staarese vaedtsedh, dan åvteste idtji busse vuelkieh raakte skuvlen mænngan. Gaaltije: Ellen Marie Vars. Kátjá, Davvi media os 1986 s.50-51 Jarkoestamme jïh sjïehtesjamme: Ööhpehtimmiedirektoraate Baakoe gåetie-luhpie husrom, hybel Voessem tsagkedh Tsagkh stoerre jïh löövles deerpegh batnan jïh möövhkes aath rudtjen vööste. Bïejh ebrievaarjoeh, nejpiem, guksiem jïh jeatjah vihkeles deerpegh guktie dejtie aelhkieslaakan jaksh. Utnieh gaamegh mij dovhtehke jïh hijven juelkide. Hovre-gaamegh, goretex-gaamegh jïh steeblegh tjaetsiem töölieh. SAS4015-SAS4019 Førebuing/Forberedelse samisk som andrespråk, samisk 4, sørsamisk 2016 Side 4 av 6
Ih gåessie daejrieh guktie vearelde sjædta. Mujhtieh nuekies vaarjoeh voessese rijtedh. Vuesiehtimmien gaavhtan: tjohpem, ålloe-guapah, ålloe-tråajjam, vaanhtsh jïh ebrievaarjoeh. Baahkes jovkemes gujht hijven jïh njaelkies. Jis sïjhth prïhtjegem jallh löövjem voessjedh, vaeltieh dle prïhtjh-giebniem meatan. Hijven prïhtjegh aktene prïhtjh-voessesne utnedh. Daerpies nejpiem meatan vaeltedh. Gåessie beapmoeh stealladidh, bearkoeh bïjredh jallh seamma maam, tjoerh nejpiem utnedh. Seamma man gåhkese vaedtsedh, tjoerh nuekies beapmoeh meatan vaeltedh. Ih sïjhth tjaajanidh, vuj? Vaeltieh dle kaarhtem, kompassem jallh gps:m meatan. Aellieh dov mobïjlem gænnah åajeldh! Tjïjhkerde, biejjie-badtja, biejjie-prælloeh jïh tjoejhke-badtja leah aaj hijven voessese bïejedh. Bïejh såara-aeskiem plaste-voessetjasse, olles lovves sjïdth. Hijven aaj biessieh jallh gaaroeh akten gejhkie sæjjan voessesne bïejedh. Gosse gadtjeme jïh bajhkeme, dellie hijven paehpierinie njaamedh. Jis datne laarhkenh jallh skööpeme-saejriem åadtjoeh, dellie hijven daalhkese-veaskoem meatan utnedh. Jis edtjh jïjjedidh, dellie maahtah åereme-voessem, låavth-gåetiem, teeltem, dueljiem jallh geehpes-bonsterem tsagkedh. Gaajhkh daerpies? Tsagkh voessem guktie dov feelemen mietie sjeahta! Gaaltije: http://aajege.no/attachments/130_tjaalege_voessem%20tsagkedh.pdf Veedtjeme 06.11.15 Sjïehtesjamme: Ööhpehtimmiedirektoraate SAS4015-SAS4019 Førebuing/Forberedelse samisk som andrespråk, samisk 4, sørsamisk 2016 Side 5 av 6
Schweigaards gate 15 Postboks 9359 Grønland 0135 OSLO Telefon 23 30 12 00 www.utdanningsdirektoratet.no