Eksamensrettleiing - om vurdering av eksamenssvar 2017 Framandspråk Elevar og privatistar Sentralt gitt skriftleg eksamen Nynorsk
Eksamensrettleiing for vurdering av sentralt gitt eksamen Denne eksamensrettleiinga gir informasjon om sentralt gitt eksamen, og korleis denne eksamen skal vurderast. Rettleiinga skal vere kjend for elever, vaksne deltakarar, privatistar, lærarar og føresette i god tid før eksamen. Sensorane må bruke rettleiinga som ei felles referanseramme i arbeidet sitt. Under vil «elevar» bli brukt om både elevar, vaksne deltakarar og privatistar. 1 Organisering av sentralt gitt skriftleg eksamen Eksamen: 5 timar Så langt det er mogleg, bør sentralt gitt eksamen vere IKT-basert. 2 Hjelpemiddel På eksamen er alle hjelpemiddel tillatne, bortsett frå Internett og andre verktøy som kan brukast til kommunikasjon. For framandspråk er heller ikkje omsetjingsprogram tillatne. Gjennom opplæringa i det enkelte faget skal elevane ha blitt rettleidd i å vurdere kva for hjelpemiddel dei vil ha nytte av i arbeidet med å løyse ulike typar oppgåver. Det er eleven sjølv, gjerne i samråd med læraren, som finn fram til kva for hjelpemiddel som er formålstenlege. Skulane kan velje å la elevane nytte nettbaserte læringsressursar, oppslagsverk eller ordbøker også under eksamen. Dette gjeld berre dersom skulane er i stand til å isolere dei aktuelle IP-adressene. Ved bruk av nettbaserte hjelpemiddel til eksamen, er det viktig å kontrollere at kandidatane ikkje kan kommunisere med andre (dvs. samskriving, chat, alle moglegheiter for å utveksle informasjon med andre) under eksamen. 3 Bruk av kjelder Dersom det er aktuelt for eleven å bruke kjelder i svaret, må desse førast opp på ein påliteleg måte. Eleven skal føre opp forfattar og fullstendig tittel på alle kjelder som er brukte. Dersom eleven bruker utskrift eller sitat frå nettsider, skal han/ho føre opp nøyaktig nettadresse og nedlastingsdato. Det finst ulike måtar å føre opp kjelder på. Kjelder som blir brukte til eksamen, skal førast opp på ein slik måte at lesaren kan finne fram til dei. Dersom sensor mistenkjer at eit svar inneheld kopiert materiell utan kjeldetilvising, kan svaret sendast til plagiatkontroll. Eksamensrettleiing, Framandspråk 2017 Side 2 av 12
4 Spesielt om digitale eksamenssvar i framandspråk Eit av kompetansemåla i læreplanen for framandspråk er at eleven skal kunne bruke språkets alfabet og tegn. Det er derfor viktig - at kandidatane er klare over at det er det offisielle alfabetet og dei offisielle teikna i språket som gjeld. Dette vil for eksempel seie at kandidatane i kurdisk (sorani) må bruke det modifiserte arabiske alfabetet. (https://en.wikipedia.org/wiki/kurdish_alphabets#sorani_alphabet) - at kandidatane bruker diakritiske teikn i språket, også når dei leverer svaret digitalt. Med diakritiske teikn meiner vi grafiske symbol som kan hjelpe til å skilje mellom forskjellige uttalar av bokstavar. I mange språk kan eit diakritisk teikn endre meininga av eit ord. Eksempel på diakritiske teikn er ç, ę, ł, ź, ż og ž. - at kandidatane eller skolane må endre på innstillingar på pc-en, slik at alfabetet i språket blir vist korrekt. I nokre tilfelle har sensorane fått svar som er spegelvende på grunn av feil språkinnstilling på pc-en. I eksemplet under er pc-en innstilt på norsk bokmål (NO). 5 Vurdering av eksamenssvar Læreplanane og forskrift til opplæringslova er grunndokument for vurderingsarbeidet. Til eksamen er heile læreplanen for faget aktuell. Forskrift til opplæringslova 3-25 og 4-18 slår fast følgjande: Eksamen skal organiserast slik at eleven eller privatisten kan få vist kompetansen sin i faget. Eksamenskarakteren skal fastsetjast på individuelt grunnlag og gi uttrykk for kompetansen til eleven eller privatisten slik den kjem fram på eksamen. Kompetanse er i denne samanhengen definert som evna til å møte ei kompleks utfordring eller utføre ein kompleks aktivitet eller oppgåve 1. Eksamensoppgåvene blir utforma slik at dei prøver denne kompetansen. Grunnlaget for å vurdere den kompetansen eleven viser i eksamenssvaret, er kompetansemåla i læreplanen for fag 2. Dei grunnleggjande ferdigheitene er integrerte i kompetansemåla i læreplanane for fag. Grunnleggjande ferdigheiter vil derfor prøvast indirekte til sentralt gitt eksamen. Sentralt gitt skriftleg eksamen kan prøve kompetansen til elevane innanfor alle dei tre hovudområda i læreplanen, men ikkje alle kompetansemåla blir prøvde i kvart eksamenssett. Oppgåvene vil opne for at fleire ulike kompetansemål kan prøvast samtidig. 1 St.meld. nr. 30 (2003 2004) Kultur for læring. 2 Forskift til opplæringslova 3-3 og 4-3 Eksamensrettleiing, Framandspråk 2017 Side 3 av 12
Språklæring kan prøvast både direkte og indirekte. Elevane kan vise kompetansen sin innan for eksempel hjelpemiddelbruk, kjeldebruk eller val av arbeidsmåtar når dei les og produserer tekstar. Elevane kan også for eksempel bli bedt om å reflektere over språklæring eller gi eksempel på eigne strategiar. Kommunikasjon inneber både leseforståing og målspråkleg produksjon. Leseforståinga kan prøvast direkte ved at eleven blir bedt om å skrive om ulike sider ved ein eller fleire tekstar anten på norsk eller på målspråket. Leseforståinga kan òg prøvast indirekte ved at målspråklege tekstar fungerer som utgangspunkt for produksjon på målspråket. Det å skrive på målspråket kan prøvast ved at eleven skriv fleire ulike tekstar, eller ved at eleven får éi, meir omfattande, skriveoppgåve. Hovudområdet språk, kultur og samfunn i læreplanen opnar for at elevar kan vise kompetansen sin innan svært ulike tema. I vurderinga blir det lagt vekt på om eleven bruker informasjon og kunnskap på ein måte som både er relevant for oppgåva og fungerer som ein naturleg del av ein eigenprodusert tekst. Sensor skal vurdere kompetanse slik han kjem fram på eksamen, jf. forskrift til opplæringslova 3-25 og 4-18. Kompetanse skal gi utteljing same kvar og korleis han kjem til syne i eit relevant svar. Eksamenssvaret blir vurdert av to eksterne sensorar. Dersom desse to er ueinige, avgjer ein oppmann karakteren, jf. 3-28 og 4.21 i forskrift til opplæringslova. 5.1 Karakterar Forskrift til opplæringslova 3-4 og 4-4 har generelle karakterbeskrivingar for grunnopplæringa: a) Karakteren 6 uttrykkjer at eleven har framifrå kompetanse i faget. b) Karakteren 5 uttrykkjer at eleven har mykje god kompetanse i faget. c) Karakteren 4 uttrykkjer at eleven har god kompetanse i faget. d) Karakteren 3 uttrykkjer at eleven har nokså god kompetanse i faget. e) Karakteren 2 uttrykkjer at eleven har låg kompetanse i faget. f) Karakteren 1 uttrykkjer at eleven har svært låg kompetanse i faget. Kjenneteikn på måloppnåing i eksamensrettleiinga beskriv elevens kompetanse på tre nivå. Beskrivingane skal bidra til ei felles forståing av krava til vurdering og til ei rettferdig vurdering. Eksamensrettleiing, Framandspråk 2017 Side 4 av 12
5.3 Kva er kjenneteikn på måloppnåing? På dei tre neste sidene finn du kjenneteikn på måloppnåing ved sentralt gitt skriftleg eksamen i framandspråk på nivå I, II og III. Kjenneteikna på måloppnåing skal bidra til ei felles forståing av krava til eksamen og til ei meir rettferdig vurdering. Kjenneteikna på måloppnåing tek utgangspunkt i kompetansemåla. Dei beskriv kvaliteten på det eleven meistrar av måla i læreplanen. Kjenneteikna på måloppnåing beskriv det elevane får til og meistrar, ikkje det dei ikkje får til. Kjenneteikna kan gjelde både enkeltmål og fleire mål om gongen. Eksamensrettleiing, Framandspråk 2017 Side 5 av 12
Kjenneteikn på måloppnåing i framandspråk, nivå I 2 3 4 5 6 Tekst-forståing viser noko forståing av hovudinnhaldet i teksten viser ganske god/god forståing av hovudinnhald og enkelte detaljar viser svært god forståing av hovedinnhald og detaljar Språk (må ein sjå i høve til opplæringstida for nivå I) viser bruk av noko grunnleggjande grammatikk og ordforråd inneheld setningar som til ein viss grad følgjer syntaksen i språket inneheld tekstar med ein viss språkleg samanheng og svært enkel tekstbinding kommuniserer på ein enkel, men nokså forståeleg måte viser ganske god bruk av grunnleggjande grammatikk og ordforråd inneheld setningar som stort sett følgjer syntaksen i språket inneheld tekstar med ganske god språkleg samanheng og føremålstenleg bruk av enkel tekstbinding kommuniserer på ein nokså god og forståeleg måte viser god/svært god bruk av grunnleggjande grammatikk og ordforråd inneheld varierte setningar som i stor grad følgjer syntaksen i språket inneheld tekstar med god språkleg samanheng og variert, føremålstenleg tekstbinding kommuniserer på ein god og forståeleg måte Eksamensrettleiing, Framandspråk 2017 Side 6 av 12
viser enkelte sider ved daglegliv, kultur og samfunnstilhøve der det er relevant inneheld meiningar og kjensler uttrykte på ein svært enkel måte viser og samanliknar nokre sider ved daglegliv, kultur og samfunnstilhøve der det er relevant inneheld meiningar og kjensler uttrykte nokså klart viser og samanliknar fleire sider ved daglegliv, kultur og samfunnstilhøve på ein god måte der det er relevant inneheld meningar og kjensler uttrykte klart og presist Språklæring Innhald viser at kjelder og hjelpemiddel er brukte på ein enkel måte der det er relevant viser at kjelder og hjelpemiddel er brukte på ein nokså føremålstenleg måte der det er relevant viser at kjelder og hjelpemiddel er brukte på ein god og føremålstenleg måte der det er relevant Relevans og heilskap er eit delvis relevant svar på oppgåvene og viser låg kompetanse i framandspråk nivå I Heilskapleg vurdering er eit stort sett relevant svar på oppgåvene og viser nokså god kompetanse i framandspråk nivå I er eit relevant svar på oppgåvene og viser svært god kompetanse i framandspråk nivå I Eige karakterforslag: Endeleg karakter: Karakteren 1 uttrykkjer at eleven viser lågare måloppnåing enn det som står over her. Eksamensrettleiing, Framandspråk 2017 Side 7 av 12
Kjenneteikn på måloppnåing i framandspråk, nivå II 2 3 4 5 6 Tekstforståing viser noko forståing av innhaldet i teksten viser ganske god/god forståing av innhaldet i teksten viser svært god forstå av innhald, synspunkt og haldningar i teksten Språk (må ein sjå i høve til opplæringstida på nivå II) viser bruk av noko grunnleggjande grammatikk og eit grunnleggjande ordforråd inneheld enkle setningar som til ein viss grad følgjer strukturen i språket inneheld tekstar med ein viss samanheng og enkel tekstbinding har språk delvis tilpassa kommunikasjonssituasjonen kommuniserer på ein enkel, men nokså forståeleg måte viser ganske god bruk av grunnleggjande grammatikk og eit meir variert ordforråd inneheld ulike typar setningar som stort sett følgjer strukturen i språket inneheld tekstar med ganske god samanheng og føremålstenleg bruk av tekstbinding har språk stort sett tilpassa kommunikasjonssituasjonen kommuniserer på ein nokså god og forståeleg måte viser god/svært god bruk av grammatikk og eit godt, variert og meir presist ordforråd inneheld meir komplekse og varierte setningar som i stor grad følgjer strukturen i språket inneheld tekstar med god/svært god samanheng og variert, føremålstenleg tekstbinding har språk godt tilpassa kommunikasjonssituasjonen kommuniserer på ein god og forståeleg måte Eksamensrettleiing, Framandspråk 2017 Side 8 av 12
Innhald viser noko kunnskap om geografi og historie i språkområdet der det er relevant viser enkelte sider ved daglegliv, kultur og samfunnstilhøve der det er relevant inneheld meiningar, kjensler, haldningar og opplevingar uttrykte på ein enkel måte viser nokså god kunnskap om geografi og historie i språkområdet der det er relevant beskriv daglegliv, kultur og samfunnstilhøve på ein nokså god måte, viser og samanliknar nokre sider ved daglegliv, kultur og samfunnstilhøve der det er relevant inneheld meiningar, kjensler, haldningar og opplevingar uttrykte på ein nokså god måte viser god kunnskap om geografi og historie i språkområdet der det er relevant viser og samanliknar fleire sider ved daglegliv, kultur og samfunnstilhøve på ein god/svært god måte der det er relevant inneheld meiningar, kjensler, haldningar og opplevingar uttrykte på ein god/svært god måte Språklæring viser at relevante kjelder og hjelpemiddel er brukte på ein enkel måte viser at relevante kjelder og hjelpemiddel er brukte på ein nokså føremålstenleg måte viser at relevante kjelder og hjelpemiddel er brukte på ein føremålstenleg måte Relevans og heilskap er eit delvis relevant svar på oppgåvene og viser låg kompetanse i framandspråk nivå II Heilskapleg vurdering er eit stort sett relevant svar på oppgåvene og viser nokså god kompetanse i framandspråk nivå II er eit relevant svar på oppgåvene og viser svært god kompetanse i framandspråk nivå II Eige karakterforslag: Endeleg karakter: Karakteren 1 uttrykkjer at eleven viser lågare måloppnåing enn det som står over her. Eksamensrettleiing, Framandspråk 2017 Side 9 av 12
Kjenneteikn på måloppnåing i framandspråk, nivå III Tekstforståing 2 viser noko forståing av innhald, synspunkt og meiningar i teksten 3 4 viser ganske god/god forståing av innhald, synspunkt og meiningar i teksten 5 6 viser svært god forståing av innhald, synspunkt og meiningar i teksten Språk (må ein sjå i høve til opplæringstida på nivå III) viser bruk av grunnleggjande grammatikk og ordforråd inneheld setningar som til ein viss grad følgjer strukturen i språket inneheld tekstar med ganske god samanheng delvis tilpassa kommunikasjonssituasjonen viser ganske god bruk av grunnleggjande grammatikk og relevant ordforråd inneheld setningar som stort sett følgjer strukturen i språket inneheld tekstar med god samanheng stort sett tilpassa kommunikasjonssituasjonen viser god/svært god bruk av grunnleggjande grammatikk med meir komplekse strukturar og eit meir presist ordforråd inneheld meir komplekse setningar som i stor/svært stor grad følgjer strukturen i språket inneheld tekstar med svært god samanheng og godt tilpassa kommunikasjonssituasjonen Innhald (må ein sjå i høve til oppgåvebestillinga) inneheld enkle beskrivingar av historie, geografi, religion og aktuelle samfunnstilhøve på ein enkel måte inneheld enkel diskusjon om kulturelle likskapar og ulikskapar inneheld enkel diskusjon om sider ved det fleirkulturelle samfunnet og enkle grunngivingar for eigne standpunkt inneheld enkel formidling av opplevingar knytte til ulike kulturformer og analyserer form og innhald i desse på ein enkel måte inneheld enkel presentasjon av opplevingar og erfaringar inneheld nokså gode beskrivingar av historie, geografi, religion og aktuelle samfunnstilhøve inneheld nokså god diskusjon om kulturelle likskapar og ulikskapar inneheld nokså god diskusjon om sider ved det fleirkulturelle samfunnet og nokså gode grunngivingar for eigne standpunkt inneheld nokså god formidling av opplevingar knytte til ulike kulturformer og analyserer form og innhald i desse på ein nokså god måte inneheld nokså god presentasjon av opplevingar og erfaringar inneheld gode/svært gode beskrivingar av historie, geografi, religion og aktuelle samfunnstilhøve inneheld god diskusjon om kulturelle likskapar og ulikskapar inneheld god/svært god diskusjon om sider ved det fleirkulturelle samfunnet og gode/svært gode grunngivingar for eigne standpunkt inneheld god/svært god formidling av opplevingar knytte til ulike kulturformer og analyserer form og innhald i desse på ein god/svært god måte inneheld god/svært god presentasjon av opplevingar og erfaringar Eksamensrettleiing, Framandspråk 2017 Side 10 av 12
Språklæring Innhald viser at relevante kjelder er brukte på ein nokså god måte i tekstproduksjon viser at relevante kjelder er brukte på ein god og nokså sjølvstendig måte i tekstproduksjon viser at relevante kjelder er brukte på ein svært god og sjølvstendig måte i tekstproduksjon Relevans og heilskap inneheld tekstar som kommuniserer og til ein viss grad fungerer som ein heilskap er eit delvis relevant svar på oppgåvene og viser låg kompetanse i framandspråk nivå III Heilskapleg vurdering inneheld tekstar som fungerer godt som ein heilskap med få kommunikasjonsforstyrrande feil er eit stort sett relevant svar på oppgåvene og viser nokså god kompetanse i framandspråk nivå III inneheld tekstar som fungerer svært godt som ein heilskap, der eventuelle misvisingar og feil ikkje er kommunikasjonsforstyrrande er eit utfyllande og relevant svar på oppgåvene og viser svært god kompetanse i framandspråk nivå III Eige karakterforslag: Endeleg karakter: Karakteren 1 uttrykkjer at eleven viser lågare måloppnåing enn det som står over her. Eksamensrettleiing, Framandspråk 2017 Side 11 av 12
Schweigaards gate 15 Postboks 9359 Grønland 0135 OSLO Telefon 23 30 12 00 www.utdanningsdirektoratet.no