Mag. HENRICO GABRIELE

Transkript

1 ' societ, '# - ~ sylloge UMENTORUM, AD : :. V ;. ; V ILLUsTRANDAM - HIsTORIAM FENNICAM PERTINENTIUM, : > : CUJUs PARTEM IV, CoNsr Fac. Philos. in Reg. Acad. Abgensi, PR^sIDE : ' >. Mag. HENRICO GABRIELE POR THAIV, Reg. Cane. Conjil. Eloqv. &* Prof. 0.: Eqv. Ord R. de stella R. ; Polari R., Acad. Litt:' Hiimaiu Hisl. & 'Aniiquiit;R,., sc Upsal. ' sc. socio,. r ;- 'Y ~ Publicae bonorum censurae submittit ABRABAMUs PJEHRMAN,.» : J >.i ~ia * v, * 3s ' '. -/,.... In Ani. Majori dii XXIII Febr. MDCCCIII. Horis a. m.. consvetis., ; ABOsss, typis F renckeluanis*- N - V. v *.». *

2 * 49 dicti ad plenum non consiat, laudabilem morem Romanas ecclesiae observare volentes, vobis examinationem personae ipsius posiulati duximus committendam. Quocirca discrecioni vesiras per Aposiolica scripta mandamus, quatenus habentes prae oculis solum Deum, si eundem Episcopum, diligenti examinatione per vos facta de ipso, vita, moribus, honesiate. scientia & aliis virtutum meritis invseneritis esso ydoneum atque dignum ad supportationem Archiepiscopalis oneris & honoris, auctoritate Apostolica posiulationem admittentes eandem, ipsumque a vinculo quo Aboenli tenetur ecclesiae absolventes. sibi transeundi ad praedictam Upsalensem ecclesiae), licentiam tribuatis, faciendo ei a suis subditis obedientiae! & reverentiam debitam exhiberi. Alioqnin posiulatione praedicta non admista, faciatis eidem Upsaiensi ecclesiae de persona ydonea per e- lectionem, seu posiulationem canonicam, per Capitulum ipsius ecclesiae provideri. Contradictores &c. (c). Non obsiantibus indulgentiis per quas vobis seu ordinibus vesiris ab eadem sede dicitur este concesium, quod non teneamini vos intromittere &c.(y) {usque mentio habeatur). Quod si non omnes hiis exequendis potueritis interehe, duo vesirum ea nichiiominus exequantur. Datum apud Urbem veterem VIII Idus Julii, Pontificatus nosiisi anno tertio (d. 8 Julii 1290). (,c) Formulae solennes praetermittuntur.

3 ) sto' ( Exstat inter exempla Bullarum a GenerosisL' Fredekheim Roma allatarum'. Vid. Access. ad Recenjtonem Bullarii Celsianam p. 63 sq. Csr. Amiott ad Chrott. ssuust. p X XVL Airgenis Rex svecice mercaturam cum Novogoroctenjibus libere exercerelubecenjibus & reliquarum urbium Hanseaticarum civibus permittit. Jsirgerm Dei graeca svecorutn Ghotorumque Rex,, discretis viris Advocatis & Consulibns civitatis Lybkenjis maritinmrumque civitatum viare orientale frequentantium sincerae dilectionis affectionem cum sallite. Prudenter praecidenda sunt mala, ut salutariter bona succedant, & offendiculo quoque ablato de medio levis procedat & facilior aditus ad optata. Hinc est, quod quandoque paganos Kardos, qui multis retroactis temporibus latrocinia, spolia & infinita enormia, nulli parcentes sexui vel aetati, utpote vivos excoriando, captivos plurimos cvkcerando, diversorum tormentorum genera nostris non tantam sed & plerisque mare orientale visitantibus inserebant, ob unitatem fidei Catholicae dilatandam, miserorum mlseriis condolentes, divina clementia convictos ad sidem convertimus Christianam, & cum ingenti exercitu & sumptibus sub octo sis Cajirum IVi-

4 51 storg ereximus, ad honorem Dei Virginisque' glojiose, ad regni nostri tuitionem, nec non ad securitatem mare transeuntium & pacem,.quos quidem Kareios in suis perver.sitati.bus & nimia persidia Ruteni, tantum temporalibus & depraedationibus inhiantes, inhumaniter divino timore posiposito consoverunt, poslmodum revera glorio.si Principis Domini magnifici Regis Romanorum litteras nos novitis reccpijsc., petitorie continentes, quod de civitatibus vepris ad Nogardiam navigantes, in mercimoniis vel per simis, de castrensibus nosiris Wiborg exislentibus nullatenus moleslentur. Nos qui ob tanti Principis reverendam ac vestrae probatae devotionis conslandam laudabiliumque esficaciam meritorum, ip.si.us voluntatis beneplacitum ad praesens duximus admittendum, quamvis hoc nobis dampnosum novimus, Rl ex hoc hostes noslri contra nos roborentur ex adverso, nihilominus praedictis civitatibus a quarto Nonas Marcii, (V) usque ad sestum beati Johanms Baptista? proximum, &: deinceps per annum integrum sublequentem, ex parte nostra & omnium qui mandatis nosiris volunt & tenentur obedire, largam licentiam concedimus, ad Nogardiam navigandi,hac condicione adjecta, quod nullus de memoratis civi- {a") A die itaque quo bae literae datae sunt., ad sestum pro* xitmnn s. johannis Baptistae, & inde porro per annum t bae# libertas -Civitatibus Hanscaticis suit «onccssa.

5 «**. 52 tatibus ad Rytenos navigans, arma, serrum, ccthj. hem vel expensas quascunque (b j, nisi pro usibus personas proprias secum serre praelum at; nullus eciam de praedictis facto vel consido per se vel per alios, occulte vel maniseste attemptet procurare quae in nostrum vel regni nosiri cedere possint praejudicium vel gravamen; Rytenis vero deducentibus expensas mercatorum de Koggonibus (r) ad Novogardiam, tribus ad majus (dj in qualibet navi dicta Lodhia (>), securitatem conserrimus; ita tamen quod cum illis tribus Rytenis ex Vestris saltim sit unus, eisdem vero tribus Rytenis securitatem nullam conserimus, (i exercitum nostrum evocari contigit generalem. Mercatores vero supradictarum civitatum, si super prasmissis suas patentes literas ante sesium b. Johannis proximo futurum nobis transmiserint, prout inter nos & ipsorum sollempnes nuntios, ssohamwn scilicet de Doaco civem Lubeeensem,& Martinum Puckce Wisbycensem cxstat placitatum, sive exercitum no- (*) Locus interpretatu dissicilis. si expensts significant merces quasvis, mercaturam nullam cura Rustis exercere revera licuitv DeesTe igitur hoc loco aliquid videtur, indolem mercium prohibitarum generaliter definiens. (s) Naves mercatorias majores, intelligi videntur. ( d) Ad majus, h. e. ad summum. ie) Eodem nomine adhuc navigii minoris genus, apud Russos usitatum. appellari a nostris solet.

6 53 strum generalem evocare contigit si ve non, omnimoda libertate gaudere volumus & securitate graciosa. Ut autem praemissa robur firmitatis obtineant, & inviolabiliter observentur, sigilina! nostrum praesentibus est appensum. Datum Orabro anno Domini M. CC. nonagesimo quinto, 1111 Non an Marcii, sd. 4 Mart. 1295). Leguntur in Jo. Car. Henr. Dreyer specim. ssuris Publici Lubecenjis (Biizov. & Wismar. 4:0) p. 174 sqq. qui ex authentico membranaceo sese illud edidi/te, alleverat. Csr. Lagerbring street Rikes Hist. II Del. C. 17,. 9, p. 6og sqq. xm Birgerus svecics Rex possessorihus novorum praeliorum in Tavajlia, eorum quiete prosedendorum jus confirmat. Birgerus Dei gracia svecorum Gothorumque (a) (U Von der EUrdt absurde legit svtnonum Gotbarumque. Notum est illo devo homines pro svecis svevos (ut prodanis Dacos&c.) scribere affectasiej noslram lectionem exhibet a- pographon ex donatione Rev, Episcopi 01. Celsi in Bibliotheca R, Acad. Uptalientis asseryatmu (.N.o 86 pag, 22 sq.)

7 54 i Kex discreto viro Domino Nicolao Andersson (h ) Praetecto Finlandiae salutem in Domino sempiternam. Accedentes ad nos praesemium (V) exhibitores Michael de Lappasard, (d) Atidar de sastamall (e) & Tobbe de Tinka (/), nobis sua propoficione de silvis in Tavastia querulosa raonstrarunt, quod super (g) quorundara praediorum cultura* de quibus (1) silvis in Tavasiia, quae ex speciali requisicione (i) & licentia D:ni Haraldi, quondam ibidem 0) Exemplar Cellianum habet Andreae. (<r) In Apographo Celsiano, ut & apud Von DER Harct* legitur prajentes, sensu repugnante. (d) Lappsjdrdy paroecia Oslrobotnia?. (<?) Andreae de sastamala (hodie s asiliola) Paroecia ditionis Bjorneburgenlls, Ollrobotnire proxime vicina. (/Quodnam nomen sub hoc monllro lateat, conjicere non valemus. Exemplar Cellianum exhibere videtur de Tunka vel Tuuka? Cg) Von der Hatdt absurde secundum. Apographum Ceisianum per abbreviaturam (quales illud plures exhibet, unde ex originali descriptum putes 2) habet sr/ ib) Lege quibusdam^ {/) Von der Hardt legit conces/ione, Facile patet,in Tavastiae partibus superioribus ac borealioribus, 1'ylvarura vastitate horridis, (quas partim venandi & piscandi gratia incolae Paroeciarum auliralium, magis exnultarum & habitatarum, certis anni temporibus pererrabant, partim ubi op-

8 55 Advocati nosiri hactenus excoluerunt, nunc, ut asserunt, molestantur & inpetuntur nimis injuste. Quare cum fratri Karissimo Duci IValdemaro magis prosicuum esse dinoscitur, quod terra sua per homines discretos ydoneos excolatur & inhabitetur, quam desecta relinquatur; volumus & mandamus, quatenus super praemissis homines praedictos a modo nullatenus molestare velitis, sed pocius ipsos terram per eos cultam pacisice & quiete de eetero sicusc hactenus habere permittatis, dummodo non obstiterit aliud quam (k') adhuc intelligere potuimus de praediis supradictus. Datum anno Domini MCCC (/} III Kalend. Junii. Leguntur, sed vitiose admodum deseriptse in portunitas sese obtulit, arboribus caepis atque in cinerem redactis agrorum loco utebantur, tdebjors unde libi in tales sylvas jus quoddam dominii senlim arrogabant),praesectum (Rege sine dubio jubente) novos colonos passim collocasse, quibus jus terras a sese excultas, ut suas possidendi concesserat. Hos, ut suo juri inimicos, veteres illi talium sylvarnra domini praetenti, sedibus suis exturbare siudcbant; hinc illa querelarum materia. ilea quoque renata. saepe po- { ) Von der Hardt legit aliquid quod, U) Quia desuit nobis facultas ipsam chartam originalem inspiciendi, definire certo non valemus, utrum has literae datas iint a. MCCC. III Kalend Junii (d. 30 Maji iooo), an a, MCCCI1L Kalend Junii (d, 1 Junii 1305;?

9 56 / Auctario Diplomatum quod Lindenbrogti scriptoribus rer. Germanicar. septentrionalium (5V.(Ed. Hamb Fol.) addidit Jo. Alb. Fabricius, p. iog, qui eas dedit quales habentur in Epist. ad ssoh. Perivgskaldium Hanssiurgo d. 14 Aug scripta (ibidemoue in 4:0 typis expresta) a Richardo von der H ardt, Wellphalo, Auctionatore Libror. Reg. & Acad. Upsaliensis, non sagacissimo (ut vel ex hoc specimine, & altero ei adjuncto, apparet) veterum monumentorum sive editore sive interprete. Apographum Celsianum (de quo commemoravimus) scripturam paullo diligentiorern prodit. mmmmt > «i " 1 xvm. Idem sceminas Carelice nuper subcissice sua munit tutela atque prcesidio. Dei gracia svecorum Gothorumque Rex omnibus praesentes litteras inspecturis salutem a Domino sempiternam. Tenore prassentium notum esse volumus tam posteris quam modernis, nos da consensu & consilio nobilium virorum Dominorum Kcmuti ssinson Legiseri Ollgothorum, Thorwi Kdtilson (a) & ssoliannis Brunckou Dapisen nosiri,nec (<i) Ita in nostro legitur apographo. Forte idem qui a Nobil, Uggla (svea Rikes Rads Ldngd, III Asd, p. 22, *

10 57 non & aliorum Consiliariornm nosirorum dilectorum, firmiter statursse quasi pro lege servandum, quod mulieres omnes seu soeminae, nositre ditioni subj actae, juxta castrum nostrum Wiborgh vel in terra Karelias habitantes, sive conjugatae, viduae, continentes aut virgines, plena debent pace & securitate gaudere, sicut in ipso regno nosiro svecias, in rebus pariter & personis* acerbissima contra congressores nostra vindicta regia procedente. Quare omnibus & singulis firmiter prohibemus, ne quis mulieres sive soeminas supradictas injuriis aliquibus gravare vel molestare prsesumat, aut ipsis inserre violentiam aliquam corporalem, sicut regiam nostrara, evitare voluerit ultionem, eam videlicet, quae in regno nosiro svecia praedicta pro lege servatur ( ). Datum Tninge (c) anno Domini MCCC sexto decimo, prima die Octobris. N:o 162 vocatur Thoric Kettilsson? Nob. Lagerbring suea Rikes Hist. III Del. I C.. 35 not, (3) p. 89 habet Tonsi Karelsori. ib) Qui locus ubi quaerendus sit, nos latet (s) Credibile est, svecos victores, & maxime Milites, seminis devictorum Careliorum illam inviolabilitatem eaque jura competere non putasie, quibus in svecia sexus muliebris utebatur, laudatissimae de pace & securitate seminarum tuenda constitutae legis severitate confirmata, adeo que Regem necessarkira duxisse, hanc ad illas quoque nor

11 i, ser, Molestun» 58 asser ad ', t -Exprimi curavimus ex apographo, quod: in A- &is Palmskdldianis Upsaliae vatur, Vol. Carelen p. 353, collato. exempio a Nob. Lagerbring 1. c. exhibito, unde diem (qui in apographo Palmssioldiano, sine -trunco, aberat) datarum addidimus. Tct- XIX. Rex : Magnus (Er jubet incolas savolaxice Decimas i eodem Jmodo quo Tavajli p, Clero pendere (a / i. Qregorius'Magnusson, illustris Regis svecias Dapi-. omnibus & singulis parrochianis savitax inhabitantibus, in Domino diieccionem & salutenr. s minatim extendere, Csr, Annott. ad Chron. ssitusi. p, 384 Not. (617> Caeterum distimulare non. possumus, haud pauca in- his R. Birgeri diteris, quales, quidem ad : nos pervenerunt, dubitationem,cum quoad materiam,'tam quoad - formam, - nobis movere, est, exemplum eorum authenticum desiderari. 1, - ; ' (i) Ex veteribus Edictis de modo Decimarum pendendarum in' variis provinciis Patriae : mitrae olira diverso, non contemnendam ad conditionem harum, iis temporibus cogno- >/ scendam;affl aerei lucem, notum. est, exemplisque; quibus- H dam adductis docuimus in Append Folia, Hebdom,.A- ---i -H, hotnsia. \A; 1785, p. 118*125, -i Quare praecipua';: eorum (in ipso opere, nondum plene allata) quas varia»'.fenniaer noxiae regiones lactant > hoc loco adponenda esso duxi- N

12 s» 59 Noveritis nos praedicti (h') Domini nostri Regis veras & salvas & cum minori ipsius Jigillo pendenti lignatas vidisse litteras in haec verba. "Magnas Dei "gracia Rex sveciae & Norvegiae, dilectis libi in "Ghriflo omnibus Parrochiam savilax (c) inhabitantibus in Domino dilectionem, pacem ac salutem. /Mandamus vobis firmiter & districte, quatenus eun- /dem modum decimandi sive tributandi, quem vicimus. Inter plura autem exempla illius quod ad savolaxenses pertinuit, in Registro Aboensi obvia (Fol, 7 & 8) illud praecipue asserendum putavimus quod vidisse praesert Gregarii Magnusson, Dapiseri Regii, quem bae dignitate diutius quam vulgo creditur ornatum suisse, hinc simul liquet: cb Lagerbring b c. 111 Del. 4 Cap. 12. p. 331 sq.) ( ) Aut vitium latet in hoc vocabulo, aut ex serie plurium iiterarum uno hoc Dapiteri leitimonio munitarum, hoc vidisse excerptum % suit? ejus {/) Hodiernae ad savolaxice, Careliam (latiori sensu sio ap. pellatara) in partibus suis interioribus parum tunc habitatam, olim pertinentis, non nisi una Paroecia adhuc e- rat constituta, cui nomen savilax vel savolax addebatur (hodie ecclesm s. Michaelis), cujus nomen toti postea Provinciae adhaesit. Rectius autem savolax quam savilax scribi, (cs. Annott. ad Chron. suujl. p. 231 sq. not, 107) mos ipiorum incolarum, qui terram suam hodieque savo, savontnaa, seque ipsos sauolaiset (sing, savolainen) vocant, testari videtur? An nomen derivari queat a Lapponico sauuon, lacus minor inter duas cataractas fluvii

13 60,! ni vesiri Tavastiam inhabitantes observant (i/), sn "decimis vestris exhibendis vos humiliter & cum "'omni obediencia observetis, non solum propter hoc "grates a nobis habentes, verum eciam a Deo mer- "cedem recipientes, qui omnium bonorum est largissimus retributor. Datum stokholm anno Domini "MCCCXX nono, in vigilia beati Bartbolomaei. Volumus igitur & vobis firmiter praecipiendo mandamus, quatenus praedicto Domino Aboensi Episcopo Decimas & tributa sibi per vos debita, juxta formam & modum supradicti mandati Domini noffri Regis, expedite & sine contradiccione qualibet, exsolvere & exhibere nullatenus omittatis, prout graciam praedicti Domini nostri Regis & nosiram diligitis & savorem. Datum in Casiro Aboensi anna Domini MCCCXXX septimo, seria tercia proxima post sestum exaltadonis sanctas Crucis. Reperitur iri Regislro Eccksicc Aboensts Fos. 7. Csr. Annott. ad Chron icon suujl. p. 231 sq. \ alicujus, (clr. Lexicon Lappon, Dnn. Lindaml & Ohrling p. 597, guud relpendct iennico hodierno suvando? alii rid.ant. C d) Ce Tavaflorum decimis csr. Amoti, ad Chron, 3'nust. i P. 252 sq. Not, 109, p. 516 % & 557.

14 6 1 Idem rationem & modum Decimarum 13 reliquorum redituum sacerdotalium in OJirobotnia Boreali definit (a ). Kort met Gudz nadh Biscop j Abo, ok mene Capitulum ther sama stadz, helsom ider oss alskelige Kirkepresthe ok mene almoga, som byggen ok boen j Osther Norre bottn, Aboes Biscopsdomes, kerlige i altzmektoglieu Gudh. Epter tby, karide vener, at vij fornumet hassuom, at noghon tvedrakt ar komen ider imellan, om then aarlige samio ok stadga som, ther j landzendan, sor Gudz tyonde giirdh ok andra utgiirdh j andelige motthesore manga sorlidne aar vppa lagd sir, besynnerlige hassuom vij sorstandit, at her Magnus ajs Pddersbre (b') ar een stor deel valdendis til thenne tvedrakt: Ty han hassuer nogot besatadh sik ok dompt i sorsltme sak sora, honom inkthe ar besalt eller metgisbuet: Tby ryggiom vi ok aaterkallom alie the doma som («) Damus has literas, quales easdem suo dvbsvuus testijnonio & commendatione munitas lelqui seculo sere (ohsequio earum severe inculcato) repetiisse xeperimus Episc. Aboensem Conradum Eitze. serius (i) Erat Pastor Pederforensis plerumque simul Prmpositus ge3 neralis totius Ollrobotniae; quo nomine Magnus hic mu* tasse veterem redituum ecclesiusticotum rationem, atque sic auctoritatem suam jacto longius extendisse, videtur.

15 ~ h -. A secundum 6 2 han hassuer dbmpt modie" the gamble firmio ok stadgha, somcther met ider ass alder warith hassuer: ok viliom vi andeliga, at j retthen epther, the gambla bress hogboren Forsthe Konungx Magnus ok ver-' dogs Faders Biscop Hemmings ass s&le aamynnilse;', huilka alldeles ludha ordh fran ordh som har epter r (krissvedh ilaasi r : ;; ' V. ' Magnus Dei gracia - discrecionem & psovisionera Episcopi nostri, & ut jure suerit ordinaturus (#). Datum stockolm anno Domini MCCCXXIX in vigilia beati Bartholomei. Apolloli. (Per omnia illis sunt literis similes,quas eodem die de eodem argumento ad Carelios idem Rexsisiisit', legendas in dnnott.ad Chron. suu(t. p. 230 not. tosi) v (d). Wij Magnus met Gudz nadh swergis och Norgis Konung, ok Hemming met sama nadh Biscop j A- bo, heisom ider,> ssisltelige Kirkiepreste 'ok mene almo en som byggen ok boen i balu ok Kim Aboes Biscopsdsime, kerliga met Gudh ok vare nadh. Epter thy at altzvaldoger Gudh, ass iyne milleliga sorsyyn hassuer r kallat ider tsl sijna helga troo, soro j an-* (c) sic rectius haec vox In hoc exemplo scribitur, quam in altero ordinandi Cs. Annott, ad Chron. suu/l. p. 250,, Not. 106., : 5... (d) Exhibet easdem quoque Pet. Nic; Mathesios, Disls. de OJlrobotnia,.Upsaliae 1734, 4;o editae p,' 29, Not. (s) s. r

16 63 amadh hassuen,ok ther epter viderkennyns altzmektogan Gudh i ali ting, ok besynneriige i ider tyonde gard, til hvilke j verdzssiylloge aren, bode epter thec gambla ok tbet nya testamentith, swa och epter the belge Kirkie beskressne rath ok menige sverigis gambla lagh ok god sidvanie, huilka sorrde tyonde gard Gudh lik sielssuom besynneriige tilslsikkat ok tilagnat hassuer, til eeth almenneligit hersedomps tekn,athan ar een allmennelighen herre oc Konungh ossuer allom tingbom; ok hassnom nu begrunnat oc betracthat, at i saadana samio ok tionde gard urgora sl<nlin, allaledis som her epter skrissuat staar: Forst, at epter thy at j kunne ingalund saadana presiebol gbra, som var sverigis lagh inneholder, besynneriige i aaker, ther skulin j aarlige sor edart presiebol, sora met ider alment kallas Maanpoli (t/), utgbra t\v huith slsin huar bolsast bonde, eller oc eeth pund torre, geddor oc eeth godt Iass hoo, eller thess verdh, som thet kan geldha ora quindelsmesse riidh: sor matskot eeth halsst pund sm6r g6ri hvar bonde, eller oc sam bogeskin (/), ok ass huarie koo g6ri ena {e) Vox Fennica, Maanpuoli (portio terree, videlicet Curato Ecclelias cujusvjs astignanda), lundus sacerdotalis, (/) Pelles /durorum (Ickornlkin, Graskin) intelligi, Verisi* mile ell: quae animalcula non laqueis aut sed arcubus & sagittis, capiebantur, Hwitskin contra pelles Ermineas significare, apparet.

17 > 64 mark sinbr eller thess verdh, Irem huar bogeman (g) gbre tw bogesltin synom Kirkioherre: item huar manniskio guri retthe tyondh ass ykorna, sugla och allebanda skogxdisvr, ok samalund ass allehrsnda siska, sial kora (h) oc ssides tyendhe; togh the som longth Cran Kirkione byggia, at the gissua sor theris silia sissie tiondhe (ire bogessiin. Item bbr Kirkeherren hassua eedi bbbste (i) ass huariom biornc- oc, bogo ass' luiariom alge ok reen, ok huar tiendhe reenkals gores til tyende, eller ok een ortog sor huariom reenkajssue. Item huar legedreng gissui Prcssie om Passie tree bogessin eller een ore; ass huarie legequinne tw bogeskin eller tw ortoghe, Bysathis eller hwssolk som, gissthe sire, gissue Prest om Pasche syre bogeskin eller eeth pund torre gcddor. Item gissui bonde sor brudhvigning sex bogaskin eller tw bre; sor inledningh epter barnsbbrd tree bogassiin eller en ore. Jtem sor liiksiool epter Jiustru eller bonde, som bosasibe are., ok samalunde sor them til arss are kompne (h), skal Presten hassua (g) Vir adultus, qui arcum.tractare valebat, (/'i ) Legi debere videtur steti koor t Phocae vitulinae? (/) Boyjli armum (23o$) veteri lingua significare, docet Verelius Ind, Unguet Vel. scandicce, p, 39, $ {&) Ad adultam setatem pervenit? Opponuntur enim iis qui Pueri moriuntur. Vocem Ars itaque hic, veteri more, /