Tilleggsinnkalling til Levekårsutvalet

Transkript

1 Tilleggsinnkalling til Levekårsutvalet Møtedato: Møtestad: Flora samfunnshus Møtetid: 09:00 lunsj: Den som har lovleg forfall, eller er ugild i nokon av sakene, må melde frå så snart råd er, tlf , eller til organisasjonogpersonal@flora.kommune.no, slik at varamedlem kan bli innkalla. Varamedlemar møter etter nærare innkalling. Alternative framlegg til vedtak i nokon av sakene kan du sende på e-post til framlegg@flora.kommune.no. Flora kommune Karianne Torvanger leiar Arne Schei sekretær

2 Saknr. Tittel Sakliste 057/17 Organisering av folkehelsearbeid i Flora kommune ORIENTERINGSSAKER: Ungt Enteprenørskap Greent ved Holger Aasen Framdrift i TIBIR satsinga i kommunen ved Silje Trettevik Ringstad Strategi for rekruttering i omsorgstenestene ved Norunn Stavø Orientering om budsjettet ved Norunn Stavø

3 Saksframlegg Saksnr Utvalg Type Dato 057/17 Levekårsutvalet PS Sakshandsamar Arkiv ArkivsakID Elisabeth Solheim 17/1747 Organisering av folkehelsearbeid i Flora kommune Framlegg til vedtak: 1. Bystyret vedtek at folkehelserådet i Flora kommune vert avvikla. 2.Folkehelsekoordinator skal orientere Levekårutvalet minst ein gang i året om folkehelsearbeidet i kommunen. 3.Styringsdokumentet for folkehelsetiltak i kommune er kommuneplanen sin samfunnsdel. 4.Bystyret tar til vitande at rådmannen arbeider vidare med den administrative organiseringa av folkehelsearbeidet. Dette dokumentet er elektronisk godkjent og har difor ingen signatur.

4 Saksopplysingar: Kva saka gjeld: Rådmannen ber Flora bystyre vedta ny organisering av folkehelsearbeidet i kommunen. Folkehelselova som kom i 2012 skal styrke det systematiske folkehelsearbeidet i politikk- og samfunnsutvikling. I saka vert det gjort greie for korleis det kan leggast eit grunnlag for betre samordning av folkehelsearbeidet i kommunen. Innleiing: Flora bystyre vedtok i Helseplan at det skulle opprettast eit folkehelseråd på åremål. Folkehelserådet skulle vere eit rådgjevande organ for folkehelsearbeidet i kommunen og skal bidra til å styrke kommunen sitt helsefremjande og førebyggande arbeid. I 2013 var det vedteke å endre samansettinga av Folkehelserådet for Då Flora kommune oppretta folkehelseråd i 2012, var dette eit ledd i oppfølginga av krav frå Sogn og Fjordane fylkeskommune gjennom partnarskapsavtala som vart inngått i Mål med avtala var å utvikle eit aktivt folkehelsearbeid med samarbeid på tvers av faglege og organisatoriske grenser. Fylkeskommunen påla kommunen å etablere ei lokal samarbeidsgruppe med representantar frå kommunale fagfelt, næringsliv, statlege organ og frivillige organisasjonar som aktuelle partar. Det vart òg stilt krav om at folkehelsekoordinator skulle ha minimum 50 % stilling. Kommunen fekk årlege tilskot på kr Denne ordninga opphøyrde i Det er ikkje krav i lova om eit eige folkehelseråd. Det er føreteke ei evaluering av arbeidet i folkehelserådet sine to periodar, denne rapporten er lagt ved saka. Med bakgrunn i evalueringa og rådmannen si vurdering ber vi om at bystyret slutter seg til at arbeidet med folkehelsesaker vert forankra i den ordinære drifta og at folkehelserådet vert avvikla. Lov om folkehelsearbeid, som tredde i kraft frå , tydeleggjer kommunane sitt ansvar knytt til folkehelsearbeidet. Folkehelselova skal bidra til ei samfunnsutvikling som styrkar folkehelsa, og utjamnar sosial ulikskap i helse og levekår. Folkehelsearbeidet skal fremje befolkninga si helse, trivsel, gode sosiale og miljømessige forhold, og bidra til å førebygge psykisk og somatisk sjukdom, skade eller liding. Lova skal sikre at kommunar, fylkeskommunar og statlege helsemynde set i verk tiltak og samordnar si verksemd i folkehelsearbeidet på ein forsvarleg måte. Den nye folkehelselova legg òg til rette for politisk forankring av folkehelsearbeidet. Ei viktig endring i lova var ei tydeleggjering av at ansvaret for å drive folkehelsearbeidet skal ligge i alle dei kommunale tenestene, det er ikkje helsetenesta aleine sitt ansvar. Kommunen skal legge tilrette for eit systematisk og langsiktig arbeid. Ein føresetnad for å fremje folkehelsearbeid er å mobilisere og samordne aktuelle aktørar i samfunnet. Skal ein lukkast er ein avhengig av at mange samfunnsaktørar handlar saman, og at dette vert sett i system. Folkehelse i Flora kommune: Flora kommune har i Folkehelseoversiktsdokumentet som var ferdig 2016 kartlagt, analysert og vurdert dei viktigaste folkehelseufordringane i kommunen. Dei viktigaste indikatorar for helse er utdanningsnivå og inntekt, der utdanningsnivå er den sterkaste indikatoren. Flora kommune har lågare utdanningsnivå samanlikna med fylket og landet, men inntekstnivået er ikkje lågt. Arbeid med å utjamne dei sosiale forskjellane er såleis eit viktig innsatsområde i

5 Florasamfunnet. Flora kommune vil få ein auke av eldre innbyggarar fram mot 2030, det vil òg bli ein auke i personar med kroniske lidingar og sjukdommar knytt til levevanar og helseåtferd. Overvektsproblematikk og inaktivitet i alle aldersgrupper er ei lokal og global utfordring som òg må takast på alvor. Nasjonalt har barn og unge si psykiske helse vore mykje fokusert siste åra, det kan sjå ut som om den psykiske helsa i denne aldersgruppa er blitt noko dårlegare. Ungdatakartlegginga i kommunen syner same trend som landet forøvrig, det er difor å viktig å ha eit fokus på dette i framtidig folkehelsehelsearbeid. Flora kommune har arbeid med desse problemstillingane i ulike planar; Helseplanen , Helse-sosial- og omsorgsplan og Helse-sosial og omsorgsplan , Kommunedelplan for idrett, friluftsliv, fysisk aktivitet og folkehelse og Kommunedelplan for oppvektssektoren Folkehelseutfordringane har vore drøfta i kommuneplanen sin samfunnsdel i to omgongar, først i plan for og seinare i gjeldane samfunnsplan for (2026). Folkehelserådet har teke del i arbeid med fleire av planane og fulgt opp med viktige innspel i prosessen. Vurdering: Folkehelserådet er eit rådgjevande organ for folkehelsearbeidet i kommunen og skal bidra til å styrke kommunen sitt helsefremjande og førebyggande arbeid. Folkehelserådet har lagt premissar for prioriteringar innan folkehelsearbeid i kommunen, knytt til satsingsområda. I tillegg til kommunalt planarbeid har Folkehelserådet kome med forslag om tiltak som kan iverksettast for å imøtekomme aktuelle utfordringar. Tiltaka har vore basert på gode diskusjonar og vurderingar i møta. Folkehelserådet har ikkje vedtaksmynde. I evalueringa kom det fram at Folkehelserådet ikkje opplev å ha tilstrekkeleg påverknad i beslutningsprosessar kring folkehelsearbeidet i kommunen. I evalueringa vert det òg beskrive at folkehelserådet har hatt utfordringar med å finne felles møtepunkt og deltakinga på møta har enkelte gonger vore låg. Det har òg vore utskifting av representantar frå råd og utval, det har ført til vanskar med kontinuietet og kompetanseoppbygging i Folkehelserådet. Ein har ved samansettinga av folkehelserådet prøvd å spegle ei breidde av befolkinga i Flora kommune. Det er likevel vanskeleg å få samla nødvendig kompetanse i eit felles råd. Det er òg utfordrande å gje gode, faglege råd i folkehelsesaker då dokumentasjon om kva tiltak som virkar er avgrensa. Årsakssamanhenger til skade og sjukdom er òg oftast samansette og dels uklare. Kommunen som organisasjon er samansett av mange aktørar og tenester, det er vanskeleg å lage møtearena der representantar skal ivareta eit så omfattande område som folkehelse er. Samtidig er det utfordrande for enkeltpersonar å representere store interessegrupper; unge, eldre og frivillige lag og organisasjonar. Folkehelserådet har gjeve gode innspel i planarbeid i kommunen og rådet sine prioriteringar har vore godt ivareteke i kommunen sine styringsdokument, først og fremst i kommunen sin samfunnsplan. Men oppfølging av tiltaka som skal implementerast i tenestene sine budsjett- og handlingsprogram er ikkje godt nok slik det fungerer i dag. For å følgje opp lovkravet må alle dei kommunale tenestene involverast betre i arbeidet med å følgje opp vedtekne planar og vedtak. Den administrative organiseringa av folkehelsearbeidet i kommunen må styrkast og kvalitet- og utviklingsavdelinga sin kompetanse i folkehelsesaker må tidlegare inn i all saksbehandling og planprosessar. Meir systematisk deltaking i administrative prosessar på folkehelseområdet vil styrke folkehelsearbeidet i kommunen

6 både på kort og lang sikt. Folkehelsearbeidet i kommunen manglar i dag òg god nok politisk forankring. Det er nødvendig å orientere og involvere politikarar meir enn kommunen har gjort til no. Folkehelsearbeidet må synleggjerast betre og bli sett meir på dagsorden. Folkehelserådet kom med forslag om å arrangere faste temadager for politiske utval eller bystyre der folkehelsesaker vert fokusert. Rådet konkluderte ikkje i høve organiseringa av folkehelsearbeidet i kommunen. Men i evalueringa vert det gjeve eintydige råd om at det må lagast eit betre system på å implementere folkehelsearbeidet både administrativt og politisk. Folkehelsearbeidet vert beskrive i årsrapporten, det er føremålstenleg å rapportere til heile det politiske miljø i Flora kommune. Rådmannen tilrår å rapportere fast til levekårsutvalet, med orientering til heile det politiske miljø i årsrapporten slik praksis er i dag. Kommuneplanen sin samfunnsdel skal fortsatt vere det styrande dokumentet for folkehelsesatsinga i Flora kommune. Dette samsvarer òg med intensjonen i Folkehelselova. Folkehelseoversiktsdokumentet, som er eit lovpålagt dokument med fagleg analyse og vurdering av kommunen sine folkehelseutfordringar, skal leggast til grunn for både dei langsiktige og kortsiktige folkehelsetiltaka i kommunen. Dette dokumentet skal reviderast årleg og gjennom ein større revisjon i samband med kommunen sitt arbeid med samfunnsplanen kvart 4. år. Det er fortsatt viktig, og eit lovkrav å ivareta brukarane sine innspel på folkehelseområdet i kommunen. Det bør skje ved opne prosessar t.d. slik arbeidet med kommunen sin samfunnsplan vart gjennomført i Dei ulike kommunale råda er representert i politiske utval, og gjennom ungdommens bystyre vil ungdomspolitiske saker, ma folkehelsesaker verte sett på dagsorden. Det føregår i dag eit godt samarbeid mellom frivillige lag og organisasjonar og kommunen. Ansvaret for dette ligg i stor grad på Frivilligsentralen og frivilligkoordinator, men folkehelsekoordinator har òg eit godt samarbeid med frivillige lag og organisasjonar. Rådmannen vil sjå på korleis vi kan lage tydelegare system for arbeidsfordelinga mellom folkehelsekoordinator og frivilligkoordinator. Økonomiske konsekvensar: Miljømessige konsekvensar: Aktuelle lover, forskrifter, avtalar mm: Lov om folkehelsearbeid 32T Rapport folkehelserådet.docx

7

8 Rapport/oppsummering av arbeidet i Folkehelserådet frå Innleiing: Flora bystyre vedtok i Helseplan at det skulle opprettast eit folkehelseråd på åremål. Dette var òg eit resultat av at det i 2005 vart inngått partnarskapsavtale om folkehelsesatsinga mellom Flora kommune og Sogn og Fjordane fylkeskommune. Mål med avtala var å utvikle eit aktivt folkehelsearbeid med samarbeid på tvers av faglege og organisatoriske grenser. Fylkeskommunen stilte krav om at det skulle dannast ei lokal samarbeidsgruppe med representantar frå kommunen, næringsliv, statlege organ og frivillige organisasjonar. Folkehelserådet skal vere eit rådgjevande organ for folkehelsearbeidet i kommunen og skal bidra til å styrke kommunen sitt helsefremjande og førebyggande arbeid. Flora bystyre vedtok i 2011 å opprette Folkehelseråd på åremål. I 2014 var det vedteke nytt Folkehelseråd for , her vart det gjort endring i samansettinga av rådet. Det sittande rådet sitt mandat gjekk ut i 2016, det er bystyret som skal vedta eit evt nytt Folkehelseråd for Flora kommune. Denne rapporten ei oppsummering av arbeidet i Folkehelserådet frå 2011 t.o.m Rapporten vil evaluere om Folkehelserådet har fungert etter intensjonen, og vurdering i høve korleis det strategiske folkehelsearbeidet kan sjå ut i framtida Folkehelserådet hadde sitt siste møte I dette møte vart det gjort ei evaluering av arbeidet. Evalueringsrapporten har vore til gjennomlesing og godkjenning i Folkehelserådet. Bakgrunn Ny lov om folkehelsearbeid tredde i kraft frå og har betydning for kommunane sitt ansvar knytt til folkehelsearbeidet. I lova har ein fått ei dreiing av folkehelsearbeidet frå eit sjukdomsperspektiv til eit påverknadspersepektiv. Plan- og bygningslova beskriv òg kommunen sine oppgåver og ansvar i høve å legge til rette for å fremme innbyggarane si helse og trivsel. Folkehelselova skal bidra til ei samfunnsutvikling som styrkar folkehelsa, og utjamnar sosial ulikskap i helse og levekår. Folkehelsearbeidet skal fremme befolkninga si helse, trivsel, gode sosiale og miljømessige forhold, og bidra til å førebygge psykisk og somatisk sjukdom, skade eller liding. Lova skal sikre at kommunar, fylkeskommunar og statlege helsemynde set i verk tiltak og samordnar si verksemd i folkehelsearbeidet på ein forsvarleg måte. Den nye folkehelselova legg vekt på betre politisk forankring av folkehelsearbeidet. Ansvaret for å drive folkehelsearbeid ligg i alle dei kommunale tenestene og det skal leggast til rette for eit systematisk og langsiktig arbeid. Ein føresetnad for å fremje folkehelsearbeid er å mobilisere og samordne aktuelle aktørar i samfunnet. Skal ein lukkast er ein avhengig av at mange samfunnsaktørar handlar saman, og at dette vert sett i system. Folkehelse i Flora kommune:. Flora sitt helseoversiktsdokument som vart ferdigstilt 2015 har kartlagt, analysert og vurdert dei utfordringar Florasamfunnet står ovanfor. Den viktigaste indikatorar for helse er utdanningsnivå og inntekt. Studier syner at levevanar ofte føl utdannings-og inntektsnivå, der utdanningsnivået er den viktigaste indikatoren. Det betyr at grupper med lengre utdanning og høgare inntekt i gjennomsnitt har gunstigare levevanar og betre helse enn grupper som har kortare utdanning og lågare inntekt. Innbyggjarane i Flora kommune har lågare utdanningsnivå enn landet, men gjennomsnittleg inntekstnivå er ikkje lågt. Flora kommune er ikkje eintydig forskjellig frå landet når det gjeld andel barn som bur i husholdningar med låg inntekt. Det er likevel verdt å merke seg at Flora kommune har

9 barnefamiliar som lev under den definerte fattigdomsgrensa i Norge. Utjamning av sosiale forskjellar er det viktigaste tiltaket for å betre folk si helse og er såleis eit viktig innsatsområde i Florasamfunnet. Integrering av innvandrarar har òg eit viktig fokus. Flora kommune vil få ein auke av eldre innbyggarar fram mot 2030, det vil òg bli ein auke i personar med kroniske lidingar og sjukdommar knytt til levevanar og helseåtferd. Overvektsproblematikk og inaktivitet i alle aldersgrupper er både ei lokal og global utfordring som må takast på alvor. Barn og unge si psykiske helse er eit anna viktig utfordringsområde. Flora kommune har gjennomført helseundersøking i 6., 8. og 10 klasse. Ungdata har kartlagt alle elevar i 9. klasse og 1. klasse på vidaregåande. Svara så langt viser same tendens her som elles i landet, det ser ut til at den psykiske helsa blant barn og unge i landet er noko dårlegare enn tidlegare. Flora kommune har arbeid med desse problemstillingane i ulike planar; Helseplanen , Helse-sosial- og omsorgsplan og , Kommunedelplan for idrett, friluftsliv, fysisk aktivitet og folkehelse , Kommunedelplan for oppvekstsektoren , samt kommuneplanen sin samfunnsdel (2028). Her er formulert mange, ulike tiltak for å møte utfordringane Florasamfunnet står ovanfor. Folkehelserådet har vore eit viktig organ for å følge opp og bidra til innspel på korleis dette kan løysast, spesielt knytt til arbeidet med samfunnsplanen. Arbeidet i Folkehelserådet / oppsummering: Mandatet til Folkehelserådet er at det skal vere eit rådgjevande organ for folkehelsearbeidet i kommunen og bidra til å styrke kommunen sitt helsefremjande og førebyggande arbeid. Folkehelserådet si oppgåve er å legge premissar til prioriteringar innan folkehelsearbeid knytt til satsingsområda. Rådet vil bidra i kommunalt planarbeid, rapportering m.v, og kome med konkrete forslag om kva tiltak kommunen kan iverksette for å imøtekomme aktuelle utfordringar. Flora kommune valte å ha folkehelseråd på åremål. Grunngjevinga for dette var at rådet ville ha eit større engasjement opp i mot målgruppene og ha større fagleg kompetanse knytt til satsingsområda i den aktuelle perioden. Vurderinga var at ei slik samansettinga ville gje ei grundig og god sakshandsaming, der fokuset vart avgrensa til dei aktuelle målgruppene. I folkehelserådet for har politisk leiing i kommunen vore representert. Kommunalsjef for helse-, omsorg- og sosialtenester og NAV samt kommunalsjef for oppvekst har veksla på å representere i dei to periodane folkehelserådet har eksistert. Dette kan vere føremålstenleg fordi det bidreg til betre informasjonsflyt ut i tenestene og betre tverrfagleg involvering. Det førre folkehelserådet hadde ei breiare samansetting med fleire medlemmer. Mange medlemmer gjorde at det var vanskeleg å finne felles møtepunkt for alle og oppslutninga på møta var enkelte gonger låg. Stor breidde i saker gjorde òg at diskusjonane ikkje vart like relevant for deltakarane. Såleis vart det vanskeleg å engasjere alle i saker som ikkje låg nært opp til interesseområda. Folkehelserådet har hatt betre deltaking enn det førre. Det har òg vore føremålstenleg at politiske leiing har møtt. Folkehelserådet har vore eit viktig rådgjevande organ i folkehelsesaker i Flora kommune. Det har fungert godt som fagleg støtte for folkehelsekoordinator som opplev at saker som har vore behandla i rådet har fått større legitimitet og tyngde i den vidare behandling. Saker som har vore til behandling i rådet er m.a plansaker og oppfølging av dette. Dette har vore spesielt viktig då dei store overordna diskusjonane om strategiske folkehelsesatsingar har teke form her. Satsingsområda har vore knytt til auka fysisk aktivitet og til skade og ulukkesførebygging. Rådet har vore styringsgruppe for stiprosjektet i Brandsøyåsen og vore involvert i turstimerkeprosjektet i samarbeid med Flora Turlag. Tilretteleggiing og tilgjengelegheit for alle har hatt eit viktig fokus i heile perioden. Rådet har òg vore styringsgruppe i arbeidet med sertifisering av Flora kommune som «Trygt lokalsamfunn».

10 Folkehelserådet sine prioriteringar har vorte godt ivareteke i kommunen sin samfunnsplan. Men oppfølging av tiltaka som skal implementeraast i tenestene sine budsjett- og handlingsprogram er ikkje godt nok slik det fungerer i dag. Folkehelsearbeidet i kommunen manglar i dag god nok tverrpolitisk forankring og folkehelserådet gjev i si evaluering råd om at det må lagast eit betre system på dette. Folkehelsearbeidet må òg synleggjerast betre og bli sett meir på dagsorden i kommunen. Folkehelsrådet kom med forslag om å arrangere faste temadager for dei politiske utvala der folkehelsesaker vert fokusert. Folkehelsearbeidet vert beskrive i årsrapporten, det er føremålstenleg å rapportere til heile det politiske miljø i Flora kommune. Det er truleg likevel behov for å orientere og involvere politikarar meir enn det som vert gjort i dag. Informasjon om og arbeid med folkehelsetiltak må sjåast i samanheng med helseoversiktsdokumentet og behandling av dette. Det skjer i behandling av årleg budsjett og handlingsplan og i arbeidet med kommunen sin planstrategi og samfunnsplan kvart fjerde år. I dag er frivillige lag og organisasjonar representert i Folkehelserådet med ein deltakar. Sjølv om dette har vore gjort på ein god måte så er det vanskeleg for ein representant å greie å ivareta breidda i heile dette arbeidet. Frivillige lag og organisasjonar må involverast i det lokale folkehelsearbeidet utan at kommunen legg føringar for korleis dette samarbeidet kunne føregå. Truleg vil betre tilrettelegging og samarbeid òg gje eit større engasjement i det frivillige arbeidet. Ved å etablere frivilligsentralen fekk kommunen ein naturleg kontaktarena inn imot det frivillige arbeidet i kommunen. Denne etableringa aktualiserer i enno større grad eit behov for å avklare korleis samarbeidet mellom kommunen og frivillige skal føregå. Konklusjon Folkehelserådet konkluderte ikkje i høve organiseringa av folkehelsearbeidet i kommunen. Rådet var likevel tydeleg på at det er behov for betre systematisering og synleggjering av arbeidet. Det mest konkrete forslaget er å sette folkehelsesaker på dagorden i politiske fora med jamne mellomrom, td. ein til to gonger i året. Politikarar må involverast meir i folkehelsearbeidet Folkehelserådet er eit rådgjevande organ, det har ikkje vedtaksmynde. Folkehelserådet synes dette er utfordrande. Folkehelserådet opplev å ikkje ha tilstrekkeleg påverknad i beslutningsprosessar kring folkehelsearbeidet i kommunen. Det må etablerast betre system på å følgje opp dei vedtekne folkehelsetiltaka i årleg budsjett og handlingsprogram. Florø 30. mai 2017 Elisabeth Solheim Folkehelsekoordinator Flora kommune

11