HØYRING - JUSTERTE LÆREPLANER I VIDEREGÅENDE OPPLÆRING

Transkript

1 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Opplæringsavdelinga Arkivsak Arkivnr. 522 Saksh. Hansen, Rolf Hall Saksgang Opplærings- og helseutvalet Fylkesutvalet Møtedato HØYRING - JUSTERTE LÆREPLANER I VIDEREGÅENDE OPPLÆRING SAMANDRAG Frå Utdanningsdirektoratet har fylkesrådmannen har fått tilsendt høringsbrev av om forslag til justerte læreplanar i norsk, matematikk, engelsk, naturfag og samfunnsfag for vg1 til uttale. Dei endringane som høyringsutkastet kjem med, er gjorde for å møte ønsket om at læreplanane må bli enklare å yrkesrette. Alle læreplanene gjeld alle elevar i vg1. FRAMLEGG TIL INNSTILLING Framlegga til endringar i læreplanane i norsk, matematikk, naturfag og engelsk for vg1, blir tekne til orientering. Det blir fremja følgjande endringsforslag til læreplanen i samfunnsfag i høve til forslaga i høyringsbrevet: Bruke digitale verktøy til å finne informasjon om omfanget av kriminalitet i Noreg, grunngje kvifor samfunnet straffar og vurdere korleis kriminalitet kan førebyggjast Bruke digitale verktøy til å finne informasjon om omfanget av kriminalitet i Noreg, grunngje kvifor samfunnet straffar og gjere greie for korleis kriminalitet kan førebyggjast. Gjere greie for korleis ein sjølv kan vere med i og påverke det politiske systemet og diskutere kva som kan truge demokratiet Gjere greie for korleis ein sjølv kan vera med å påvirke samfunnsutviklinga og diskutere kva som kan truge demokratiet.

2 Forklare kva som ligg til grunn for velferdsstaten og vurdere utfordringar som velferdsstaten står overfor Gjere greie for sentrale kjenneteikn ved den norske velferdsstaten og peike på utfordringar som den står overfor. Gjere greie for FNs arbeid med fred og menneskerettar og forklare FNs rolle i det internasjonale arbeidet for urfolk Endrast til ei formulering som gir innsikt i idéen bak FN og den rolla organisasjonen spelar i verdssamfunnet i dag. Bruke digitale verktøy til å finne døme på ulike typar konfliktar i verda og presentere ein aktuell internasjonal konflikt og framlegg til å løyse konflikten. Bruke digitale verktøy til å finne døme på ulike typar voldelege konfliktar i verda og presentere ein aktuell konflikt. Paul M. Nilsen Svein-Erik Fjeld Vedlegg: Høringsbrev og høringsnotat 2

3 FYLKESRÅDMANNEN, : Frå Utdanningsdirektoratet har fylkesrådmannen har fått tilsendt høringsbrev av om forslag til justerte læreplanar i norsk, matematikk, engelsk, naturfag og samfunnsfag for vg1 til uttale. Endringane er gjort for å møte ønsket om at læreplanane må bli enklare å yrkesrette, men gjeld alle elevar i vg1. FAU-realfag, FAU-norsk, FAU-framandspråk og FAU-samfunnsfag og økonomiske fag er spurte til råds. Fylkesrådmannen har følgjande innspel til høyringsutkasta: Til læreplanane i norsk, naturfag og engelsk har ein ikkje innvendingar til framlegga til justerte læreplanar. Til læreplanen i matematikk har ein ikkje innvendingar til det som står, men til det som ikkje står. Det er ein føremon at tunge læreplanmål i matematikk 1T blir overførte til matematikk R1 eller 2T. Til læreplanen i samfunnsfag har fylkesrådmannen fleire kommentarar. Direktoratet foreslår å justere nokre kompetansemål i fellesfaget samfunnsfag for å gjere dei meir relevante for alle utdanningsprogram og for å sikre betre progresjon. Framlegg til endringar i kompetansemål i hovudområdet individ og samfunn bruke digitale verktøy til å finne informasjon om omfanget av kriminalitet i Noreg, grunngje kvifor samfunnet straffar og vurdere korleis kriminalitet kan førebyggjast bruke digitale verktøy til å finne informasjon om omfanget av kriminalitet i Noreg, grunngje kvifor samfunnet straffar og gjere greie for korleis kriminalitet kan førebyggjast Direktoratet si grunngjeving: Formuleringa gjere greie for er en tilpassing fordi målet da blir mindre ambisiøst enn med formuleringa vurdere. Fylkesrådmannen sin kommentar: Fylkesrådmannen stør endringa. Direktoratet sitt framlegg til endringar i kompetansemål i hovudområdet arbeids- og næringsliv definere omgrepet levestandard, gjere greie for årsaker til at levestandarden i Noreg har auka og diskutere om auken har ført til betre livskvalitet definere omgrepa levestandard og livskvalitet, gjere greie for årsaker til at levestandarden i Noreg har auka og diskutere om auken har ført til betre livskvalitet Direktoratet si grunngjeving: Det er enklare å diskutere forholdet mellom levestandard og livskvalitet dersom ein kan definere begge omgrepa. Fylkesrådmannen sin kommentar: Dette læreplanmålet bør ikkje endras. Livskvalitet er eit heilt vanleg norsk ord. Det uttrykker dessutan ei subjektiv oppleving som ikkje bør gis éin autorisert definisjon. Dessutan: Læreplanen er full av omgrep som elevane skal drøfte utan at det står eksplisitt at dei skal definerast først. Skal ein auke detaljeringsgraden i læreplanmåla, bør ein vere konsekvent. gjere greie for organisasjonane sin plass i arbeidslivet og drøfte faktorar som bestemmer lønn og arbeidsvilkår 3

4 gjere greie for organisasjonane sin plass i det norske arbeidslivet og for faktorar som bestemmer lønn og arbeidsvilkår Direktoratet si grunngjeving: Lønns- og arbeidsvilkår er eit resultat av kompliserte prosessar og mekanismar, og ei omformulering frå drøfte til gjere greie for er ei justering av ambisjonane. Fylkesrådmannen sin kommentar: Fylkesrådmannen stør endringa. gjere greie for korleis ein sjølv kan vere med i og påverke det politiske systemet og diskutere kva som kan truge demokratiet gjere greie for korleis ein sjølv kan vere med i og påverke det politiske systemet gjennom bruk av ulike kanalar for påverknad og kunne gjere greie for ulike utfordringar for demokratiet Direktoratet si grunngjeving: Politisk påverknad er meir enn deltaking i parti og val. For yrkesfagelevar vil dette opne for å sjå arbeidstakarorganisering som ei side ved politisk påverknad. Fylkesrådmannen sin kommentar: Framlegget verkar noko merkeleg for det verker utenkjeleg å ikkje ta med påverknad via ulike kanalar slik målet er formulert i dag. Dessutan kan ein ikkje sjå at arbeidstakarorganisering angår yrkesfagelevar meir enn andre. Ein bør vurdere å skifte ut det politiske diskutere systemet hovudprinsippa med samfunnsutviklinga for den norske sidan velferdsstaten dette opnar og for dei påverknad utfordringane på fleire den arenaer står overfor (t.d. bruk av forbrukarmakt). Diskutere er eit passande verb når det gjeld utfordringar for demokratiet og korleis desse kan møtast. forklare kva som ligg til grunn for velferdsstaten og vurdere utfordringar som velferdsstaten står overfor diskutere hovudprinsippa for den norske velferdsstaten og dei utfordringane den står overfor Direktoratet si grunngjeving: Den opphavlege formuleringa kan oppfattast som den historiske framveksten av velferdsstaten. I staden blir den praktiske relevansen sterkare ved å nytte formuleringa hovudprinsippa for den norske velferdsstaten. Ambisjonen er også justert frå forklare til diskutere fordi forklaring av til dømes likskapsprinsippet kan verke unødig komplisert. Fylkesrådmannen sin kommentar: Ein er samd i at ein bør velje formuleringar som fokuserer på den velferdsstaten vi har i dag, men er dette noe å diskutere? Er det enklare å diskutere enn å forklare? Kan ein diskutere noko som ein ikkje forstår? Framlegg: Gjere greie for sentrale kjenneteikn ved den norske velferdsstaten og peike på utfordringar som den står overfor. Direktoratet sitt framlegg til endringar i kompetansemål i hovudområdet kultur gje døme på korleis religion påverkar samfunn og kultur gje døme på korleis religion og etnisk variasjon påverkar samfunn og kultur Direktoratet si grunngjeving: I ei stadig meir globalisert verd er det også naturleg å sjå på korleis etnisk variasjon påverkar samfunnet. Endringa står i samanheng med andre planmål under 4

5 internasjonale tilhøve. Det blir enklare å arbeide med konfliktar i det internasjonale samfunnet om ein kjenner til etnisitetsomgrepet og fenomenet etnisk variasjon. Fylkesrådmannen sin kommentar: Ein gjer framlegg om at kompetansemålet blir uendra. Religion er og har vore ein faktor med så sterk påverknad at det er naturleg med eit eige læreplanmål. Etnisk variasjon er allereie inne i læreplanen. I hovudområdet Kultur møter ein også dette læreplanmålet: beskrive hovudtrekk ved kulturen til nokre minoritetar i Noreg og drøfte utfordringar i fleirkulturelle samfunn. Når dette målet blir gjennomgått, er det utenkelig å utelate Direktoratet sitt framlegg til endringar i kompetansemål i hovudområdet internasjonale forhold gjere greie for FNs arbeid med fred og menneskerettar og forklare FNs rolle i det internasjonale arbeidet for urfolk gjere greie for FNs arbeid med fred, folkerett og menneskerettar og forklare FNs rolle i arbeidet for urfolk Direktoratet si grunngjeving: Brot på folkeretten ligg under mange av dei tema som elevane møter i faget. Innskotet av folkerett vil derfor styrke den samfunnsfagdidaktiske logikken og hjelpe dei elevane som strevar med å sjå samanhengen faget. Fylkesrådmannen sin kommentar: Kvifor fokusere på eit område der FN si rolle er redusert dei siste tiåra? FN utfører ei betydeleg innsats innanfor mellom anna miljø og utvikling. Ein tilrår ei formulering som gir innsikt i idéen bak FN og den rolla organisasjonen spelar i verdssamfunnet i dag. bruke digitale verktøy til å finne døme på ulike typar konfliktar i verda og presentere ein aktuell internasjonal konflikt og framlegg til å løyse konflikten bruke digitale verktøy til å finne døme på ulike typar konfliktar mellom statar, etniske grupper og tilhengjarar av ulike religionar i verda og kunne presentere ulike metodar for å løyse eller leve med slike konfliktar Direktoratet si grunngjeving: Det er ambisiøst å krevje at elevar skal kunne presentere meir eller mindre konkrete framlegg til å løyse ein konflikt. Ei justering av ambisjonen er å krevje at elevane skal kunne presentere nokre generelle metodar for konflikthandtering. Fylkesrådmannen sin kommentar: Det er også ambisiøst å krevje at elevane skal kunne setje seg inn i generelle metodar for konflikthandtering. Å definere ein konflikt som ein religionskonflikt er heller ikkje uproblematisk det er som regel mange bakanforliggande årsaker bak konfliktar som defineras som religionskonfliktar, og opplæringa bør ikkje bidra til å tilsløre dette. Framlegg: (bruke digitale verktøy til å) finne døme på ulike typar voldelege konfliktar i verda og presentere ein aktuell konflikt. Grunngjeving: I ein slik presentasjon vil både årsaker, partar, stridens kjerne, korleis konflikten blir ført, samt nasjonale og internasjonale initiativ bli drege inn. I eit undervisningsopplegg kan ulike typar konfliktar bli belyste utan at arbeidsmengda for kvar enkelt elev blir for stor. I tillegg til dei punkta som Utdanningsdirektoratet bad om å få kommentarar på, har Fylkesrådmannen desse kommentarane til læreplanen i samfunnsfag: 5

6 I forhold til timetallet ligg læreplanen på et urealistisk ambisjonsnivå, og det er bra at det blir teke initiativ til å nedjustere dette. (Enda betre ville det ha vore å tilføre dette viktige faget fleire timar). Læreplanen består av 35 læreplanmål, spreidde på ei rekkje ulike fagfelt. Mange av kompetansemåla er formulerte på ein slik måte at elevane treng ei innføring i grunnleggjande fagomgrep før de forstår kva dei skal lære. Timetallet er 84 (brutto), dvs at elevane har i gjennomsnitt 2,4 timer til kvart kompetansemål før ein tek omsyn til tid som blir brukt til prøver, ekskursjonar m.m. Faget har eit klart haldningsdannande føremål; Føremålet med faget er å medverke til forståing av og oppslutning om grunnleggjande menneskerettar, demokratiske verdiar og likestilling og til aktivt medborgarskap og demokratisk deltaking. For å oppnå dette treng ein tid til refleksjon, fordjuping og diskusjon. Kunnskapsløftet skulle nettopp fokusere på grunnleggjande kunnskapar og ferdigheitar. Ein skulle unngå overlessede læreplaner, som denne dessverre er eit døme på. Dei endringane det blir gjort framlegg om, er relativt småe. Ein vil derfor oppfordre Utdanningsdirektoratet til å gjennomføre ein meir omfattande revisjon av læreplanen. Ein må ta stilling til kva for læreplanmål som er mest sentrale i forhold til formål med faget, og utelate andre. Ein bør også heve blikket utover læreplanen og spørje om det er andre problemstillingar i samfunnet som bør inngå i opplæringa. Her er det nærliggande å tenke på rettigheitar og oppvekstvilkår for barn av ein eller annan grunn fjernet da det tidlegare faget samfunnslære blei erstatta av samfunnsfag. Ein har ikkje gått inn i denne problemstillinga. Dei følgjande kommentarane dreier seg om framlegg til omformuleringar av eksisterande læreplanmål i tråd med det arbeidet direktoratet har satt i gang. Ein kjem med framlegg og følgjande endringar: Individ og samfunn: Drøfte rettane ein har som forbrukar og diskutere forbrukaren sitt etiske ansvar Drøfte er eit uheldig verb. Forbrukarrett er eit stort område. Å kunne finne fram til aktuelle lover, forstå fagspråket og bruke lovene på konkrete situasjonar for å vurdere forbrukaren sine rettar er neppe overkommeleg med den tida som står til disposisjon. Nytt framlegg: Gjere greie for (sentrale) rettar ein har som forbrukar og diskutere forbrukaren sitt etiske ansvar Arbeids- og næringsliv Målet gjere greie for årsaker til arbeidsløyse og drøfte måtar å redusere arbeidsløysa på foreslår ein vert endra til: gjere greie for årsaker til arbeidsløyse og måtar å redusere arbeidsløysa på. Grunngjeving: Drøftingsoppgåva føreset gode kunnskapar om samanhengar i økonomien og er for krevjande på dette årssteget. Målet Trekkje ut hovudlinene i resultat- og balanserekneskapet til bedrifter med manuelle og digitale verktøy foreslår ein vert endra til: Forklare resultat- og balanserekneskapet til ein bedrift Grunngjeving: Ei rimeleg tolking av eksisterande målformulering er at elevane skal berekne nøkkeltal (for lønnsemd, likviditet og finansiering) og foreta ei enkel regnskapsanalyse. For at dette skal bli meir enn mekaniske øvingar, krevst grunnleggjande forståing for rekneskapsomgrep og rekneskapsprinsipp. Nok eit stort fagfelt som det ikkje er tid til å gå så langt inn i. Politikk og demokrati Det bør gjæras noko med rekkjefølgja. Det første læreplanmålet bør plasserast lengre bak. Det andre målet; diskutere samanhengar mellom styreform, rettsstat og menneskerettar bør erstattast med eit enklare mål, til dømes forklare kva vi forstår med demokrati, rettsstatsprinsipp og menneskerettar. 6