Forslag til freding av Sjøholt hotell, Ørskog kommune - gnr. 97, bnr. 58, 335 og 150

Transkript

1 Dykkar ref: Dykkar dato: Vår ref: Vår saksbehandlar: Vår dato: 60852/2017/1523 Frida Aakervik Berg, Forslag til freding av Sjøholt hotell, Ørskog kommune - gnr. 97, bnr. 58, 335 og 150 Med medhald i Lov om Kulturminne av 9.juni 1978 nr. 50 (kml) 15 og 19 jf. 22 foreslår Møre og Romsdal fylkeskommune å frede Sjøholt hotell, sveitserstilhotell på Sjøholt og tilgrensande område, gnr. 97, bnr. 58, 150 og 335 i Ørskog kommune. Omfanget av fredinga Fredinga etter 15 omfattar hotellbygninga på gbnr. 97/58, bygningsnummer (markera med lilla i kart). Eksteriør o inkluderer mellom anna kledning, vindauge, listverk, konstruksjon, dører og taktekking. Interiøret i andre og tredje etasje o dette inkluderer hovudelement som planløysing, materialbruk og overflatebehandling, og detaljer som vindauge, dører, gerikter, listverk og eldstader. o fast inventar. Fredinga etter 19 omfattar området som er markera med raud farge i kartet under. Området omfattar gnr. 97 og bnr. 58, 150 og 335. Postadresse: Postboks 2500, 6404 Molde Besøksadresse: Julsundvegen 9 Telefon: Telefaks e-post: post@mrfylke.no

2 Side 2 Føremålet med fredinga Føremålet med fredinga etter 15 er å bevare Sjøholt hotell som eit bygnings-, stil- og kulturhistorisk viktig eksempel på eit ferdigprodusert turisthotell i sveitserstil frå tidleg 1900-tal. Fredinga av bygningen sitt eksteriør skal sikre bygningens arkitektur og stilart. Både hovudstrukturen i det arkitektoniske uttrykket, detaljer i fasadeløysing, opphavlege/eldre vindauge og dører, materialbruk og overflater, skal oppretthaldast. Føremålet er vidare å bevare det uvanleg godt bevarte interiøret, med rominndeling, bygningsdelar og overflater. Særskilt er planløysinga interessant, som eksempel på eit hotell i drift tidleg på 1900-talet. Fast inventar skal bevarast som ein del av interiøret. Formålet med fredinga etter 19 er å bevare verknaden av kulturminnet i miljøet ved å sikre eit opent areal rundt bygningen. Fredingsføresegner Fredingsføresegner etter kml Det er ikkje tillate å skade, rive eller flytte bygningen eller delar av denne. 2. Det er ikkje tillate å bygge om bygningen sitt eksteriør eller interiør. 3. Utskifting av bygningselement eller materialar, forandring av overflatar eller anna arbeid ut over vanleg vedlikehald på eksteriøret, interiøret eller konstruksjonen, er ikkje tillate. 4. Alt vedlikehald og all istandsetting skal skje med materialar og metodar som er tradisjonelle for denne bygningstypen generelt og Sjøholt hotell som ferdighus spesielt, og i tråd med bygningen sin eigenart og på ein måte som ikkje reduserer dei bygnings- og stilhistoriske eller kulturhistoriske verdiane. 5. Tilbakeføring til opphavleg eller tidlegare utsjånad og/eller konstruksjonar kan tillatast i særlege tilfelle under føresetnad av at tiltaket kan gjerast på eit sikkert, dokumentert grunnlag og etter dispensasjon frå forvaltingsmynda. 6. Fast inventar som inngår i fredinga skal ikkje fjernast frå bygningen. Fredingsføresegner etter kml Innanfor det freda området må det ikkje setjast i verk tiltak eller bruksendringar som kan forandre området sin karakter eller på annan måte motverke føremålet med fredinga. Dette gjeld alle formar for bygging av hus eller anlegg og utviding av vei, oppsetting av gjerder, vesentleg endring av planting, planering, utfylling eller andre landskapsinngrep. 8. Fredinga er ikkje til hinder for vedlikehald, endring og ev. riving/oppbygging av eksisterande hus innanfor det freda området så lengje dette ikkje svekker føremålet med fredinga etter 15, eller verknaden av Sjøholt hotell i miljøet på Sjøholt. Følgjer av fredinga Lovhenvising Når det gjeld behandling av freda hus, anlegg og områder vert det synt til kulturminnelova 15a, 15, 17, 18, 19 og 21, samt ovanfor nemnte fredingsføresegner. Arbeid som krev løyve etter plan- og bygningslova må i tillegg leggast fram for kommunal mynde. Ein gjer merksam på at løyve etter kulturminnelova må liggje føre før arbeid i tråd med plan- og bygningsloven kan setjast i verk. Vedlikehald Det er eigar som har ansvaret for løpande vedlikehald av freda bygningar og anlegg. Det grunnleggjande prinsippet for vedlikehald av freda bygningar er å ta vare på mest mogleg av dei opphavlege eller eldre bygningselementa og detaljar som kleding, vindauge, dører, listverk, gerikter og overflatebehandling. Vedlikehald av freda bygningar og anlegg skal så

3 Side 3 langt som råd skje i samsvar med opphavleg utføring, teknikk og materialbruk og elles i samsvar med fredingsføresegnene. Sjå Riksantikvaren sine informasjonsblad for meir informasjon om vedlikehald og forvalting av freda bygningar og anlegg. Dispensasjon Fredinga medfører at det må søkjast om løyve/dispensasjon til å setje i gang alle typar tiltak som går ut over vanleg vedlikehald. Dette følger av kml 15a, sitat: Departementet kan i særlige tilfelle gjøre unntak frå vedtak om fredning og fredningsbestemmelser som ikke medfører vesentlige inngrep i det fredete kulturminnet, og kml 19 tredje ledd, sitat: Departementet kan i særlige tilfelle gjøre unntak fra fredning og fredningsbestemmelser for tiltak som ikke medfører vesentlige inngrep i det fredete området. Mynde til å fatte dispensasjon er delegert til fylkeskommunen. Vilkåret vesentleg inngrep, skal forståast som inngrep som er eigna til å motverke føremålet med fredinga, eller som er i strid med fredingsføresegnene. Søknad om løyve skal sendast fylkeskommunen som avgjer om tiltaket kan setjast i verk, eventuelt på visse vilkår. Dersom det oppstår tvil om kva som kan reknast som vanleg vedlikehald, skal ein likeeins kontakte fylkeskommunen. Økonomiske tilskot Det er høve til å søke fylkeskommunen om tilskot til vedlikehald og istandsetjingsarbeid. Dersom det etter kml 15a vert gitt dispensasjon med vilkår som verkar fordyrande for arbeidet, skal det bli gitt heilt eller delvis kompensasjon for utgiftsauken, jfr. kml 15a andre ledd. Fylkeskommunen kan gi opplysingar om frist for innsending av og krav til søknad. Bakgrunn for fredingssaka Bakgrunn for fredingssaka er den samla verneverdien til bygningen, og at det har vore vurdert som viktig å ivareta bygningen som viktig representant for turismen på Sjøholt, i Møre og Romsdal og i Noreg generelt. Det er få autentiske trehotell att i Noreg, og freding av Sjøholt hotell sikrar eit godt bevart eksempel. Rekreasjon, fritid og folkehelse er eitt av elleve prioriterte tema i fredingsstrategien til Riksantikvaren. 1 Lokalisering og eigedomsforhold. Reguleringsstatus. Sjøholt hotell med omkringliggjande miljø er i regulert til bevaring gjennom plan- og bygningslova. Dette går fram reguleringsplanen for Sjøholt sentrum, som trådde i kraft 29. juni 2006, plan-id Kort karakteristikk av kulturminnet Sjøholt hotell vart oppført som turisthotell i Det består av eit hovudvolum med to bakanforliggande fløyer, alt i tre etasjar og loft. Bygningen er eit typisk sveitserstilhotell, karakterisert av markante glasverandaer i alle fasadar som er synbare frå hovudvegen og sentrumsområdet, samt T-postvindauge symmetrisk fordelt i fasaden. Bygningen har særleg mange vindauge. Bygningen er kledt med kvitmåla panel, medan listverket er grønmåla. Taket har spiss takvinkel, og er tekt med lappsteinskifer. 1 Riksantikvaren Fredningsstrategi mot 2020 for kulturminneforvaltninga, vedlegg 1, «prioriterte tema til fredningsstrategien» 2015: 13 14

4 Side 4 For nærare skildring av kulturminnet vert det vist til vedlagt dokumentasjon. Fylkeskommunen si vurdering av kulturminnet grunngjeving for fredingsforslaget Sjøholt hotell er eit godt bevart eksempel på eit turisthotell i sveitserstil, oppført i Det representerer store arkitektur-, stil-, og kulturhistoriske verdiar. Anlegget har høg dokumentasjons- og kunnskapsverdi, særskilt i form av bygningshistorisk, arkitektur- og stilhistorisk og samfunnshistorisk verdi. Kunnskapsverdi: Hotellet er representativ for perioden si turisme- og hotellverksemd, og har markant verknad for samanheng og miljø i Sjøholt. Verken eksteriør eller interiør har gjennomgått vesentlege endringar sidan tidleg på 1900-talet. Bygningen framstår difor med stor grad av materiell, prosessuell og visuell autentisitet, trass i delvis dårleg tilstand. Opplevingsverdi: Arkitektonisk og estetisk høg verdi. For tettstaden synleggjer hotellet turismehistoria i området, trass i delvis store endringar i området elles. Særleg forsterkande for opplevingsverdien er høg visuell autentisitet, og høgt pedagogisk potensiale. Bygningens interiør fungerer som eit praktisk eksempel på korleis rådande handbøker frå samtida skildra ei vellukka hotelldrift. Den høge detaljrikdommen i bygningen utgjer både ein motsetnad og ein kopling til prinsipp for rasjonell og økonomisk oppføring av bygningsmasse på den eine sida, og hotellets daglege drift på den andre. Bruksverdi: Anlegget eit godt eksempel på ein type anlegg som var representativ for sitt bruksområde da det vart bygt, men som i dag blir stadig meir sjeldan. Hotellet har store bruksmoglegheiter. Riksantikvaren si mynde Det følgjer av kml 15 jfr. 22 at departementet kan frede byggverk og anlegg eller delar av dei av kulturhistorisk eller arkitektonisk verdi. Det følgjer vidare av kml 19 at departementet kan frede eit område rundt eit freda kulturminne for å bevare verknaden av kulturminnet i miljøet eller vitskaplege interesser som knyter seg til det. Mynde til å fatte vedtak om freding er delegert frå Klima- og miljødepartementet til Riksantikvaren jfr. forskrift 9. februar 1979 om faglig ansvarsfordeling mv etter kulturminneloven, 12 nr. 1. Forhold til Naturmangfaldsloven Prinsippa i lov 19. juni 2009 nr. 100 om naturmangfald (naturmangfaldslova) 8-12 skal leggast til grunn for all offentleg myndeutøving som vedkjem naturmangfaldet. Fylkeskommunen har gjort søk i Artsdatabanken sitt artskart og databasen til Direktoratet for Naturforvaltning, Naturbase. Det er ikkje registrert sårbare eller trua arter i området som inngår i fredinga. Det er heller ikkje registrert andre sårbare eller spesielt verneverdige naturtypar eller naturområder. Fylkeskommunen vurderer difor at fredinga ikkje vil påverke naturmangfaldet i negativ retning. Saksgang fram til fredingsforslaget - merknadsbehandling Melding om oppstart I samsvar med kml 22. nr. 1 andre ledd vart varsel om igangsetjing av fredingssaka sendt til eigar Arne Sæther, i brev av 5. november 2014, med likelydande skriv til Fortidsminneforeininga avdeling Sunnmøre.

5 Side 5 Samstundes vart det kunngjort i avisene Sunnmørsposten og Sunnmøringen at fredingssak var sett i gang. Det vart gitt ein frist på fem veker til å kome med fråsegn. Det kom inn ein -1- merknad frå eigar Arne Sæther i e-post av 10. desember Eigar er positiv til freding, men hadde nokre merknadar. I det følgjande blir dei merknadar som er relevante for fredingsspørsmålet behandla. Merknad frå eigar Første etasje, grua og løa må innlemmast i fredinga. Møre og Romsdal fylkeskommune si vurdering Møre og Romsdal fylkeskommune vurderer at det ikkje er bevart noko i interiøret i første etasje som gjer det fredingsverdig. At første etasje ikkje blir interiørfreda vil og gi både eigar, brukarar og forvaltinga større spelerom til å tilpasse første etasje til ny bruk. Vi held fast på vurderinga om å ikkje foreslå interiørfreding for første etasje. Fylkeskommunen er samd i at grua i kjeller under kjøkkenet i 1. etasje utgjer ein sentral del av bygningsmassen. Det blir difor foreslått at denne blir freda på line med resten av bygningen. Vi vurderer at løa har vesentleg verneverdi som del av miljøet kring Sjøholt hotell. Ho er og kjelde til kunnskap om korleis hotellet har vore drive. Bygningen er likevel i dårleg stand, og det vil innebere vesentlege inngrep å sette den i stand. Vår vurdering er at den vesentlege verneverdien til bygningen ligg i den forsterkande kunnskapsverdien og pedagogiske verdien løa gir til hotellet som heilskapleg miljø, og vurderer difor at bygningen blir freda som del av det omkringliggande miljøet, jfr. kml 19. Offentleg ettersyn av forslag til freding 16. desember 2015 bad Møre og Romsdal fylkeskommune Sunnmørsposten og Bygdebladet kunngjøre at fredingsforslaget ville bli lagt ut til høyring i Ørskog kommune. Det vart gitt ein frist på seks veker til å kome med fråsegner. Det kom ingen merknader til høyringa. Oversending til kommunestyret I tråd med kml 22 nr. 3 vart fredingsforslaget lagt fram for kommunestyret. Saka vart behandla av kommunestyret i Ørskog 16. juni 2016, i sak KS-65/16, med vedtak: «Ørskog kommune stiller seg positive til fredning av Sjøholt hotell.» Oversending til Riksantikvaren

6 Side 6 Saka vart deretter sendt til Riksantikvaren, som gjorde oppmerksam på manglande annonsering i Norsk Lysningsblad, samt at relevante partar ikkje har blitt tilstrekkelig informert. Dette gjeld deleigar på gbnr 97/58, festar på gbnr 97/150, Fylkesmannen og Fortidsminneforeininga avdeling Sunnmøre. Vidare saksgang Saka blir no annonsert i Norsk lysningsblad, samt sendt på ei avgrensa høyring til ovanfor nemnte partar. Det vert gitt ein frist på 7 veker frå kunngjeringstidspunkt til å kome med merknader. Dersom ein allereie har kome med merknader til saka, er det ikkje naudsynt å sende inn desse på nytt. Om det kjem inn nye merknader vil desse bli behandla og dersom det er naudsynt, vil saka bli lagt fram for ny behandling av kommunestyre i Ørskog. Opplysning om klageadgang og tinglysing Riksantikvaren sitt vedtak om freding kan klagast inn for Klima- og miljødepartementet, jf. forvaltingslova 28. Ei eventuell klage vert stila til Klima- og miljødepartementet, men sendt Riksantikvaren innan tre veker frå fredingsvedtaket er motteke, jf. forvaltingslova 29. Fredingsvedtaket vil bli tinglyst av Riksantikvaren i samsvar med kml 22 nr. 5 Med helsing Heidi-Iren Wedlog Olsen fylkeskultursjef Frida Aakervik Berg rådgivar Dokumentet er elektronisk godkjent og krev derfor ikkje signatur Kopi: Bjørn Ringstad