Tilskot til freda bygg i privat eige, kulturmiljø og kulturlandskap 2015 Statsbudsjettet - kap post 71

Transkript

1 Side 1 av 5 Saksframlegg Saksbehandlar: Arlen Synnøve Bidne, Kulturavdelinga Sak nr.: 14/ Tilskot til freda bygg i privat eige, kulturmiljø og kulturlandskap 2015 Statsbudsjettet - kap post 71 Fylkesdirektøren rår hovudutval for kultur til å gjere slikt vedtak: 1. Det vert gitt slik løyving frå post 71. Freda kulturminne i privat eige, kulturmiljø og kulturlandskap: a. Hovudhuset på Loftesnes, Sogndal kommune kr b. Hovudhuset på Alværn, Høyanger kommune kr c. Vonens hus, Fjaler kommune kr d. Kaupanger hovedgård, skjøtsel av kulturlandskap kr Sogndal kommune e. Tingvoll, bustadhuset, Stryn kommune kr f. Nedre Kvamme, våningshuset, Lærdal kommune kr g. Kaupanger hovedgård, Brannkjellaren kr h. Kaupanger hovedgård, terrassen ved hovudhuset kr i. Sogn politimeisterbustad, bustadhuset kr Leikanger kommune j. Hovland gard, Sogndal kommune kr k. Bruland futegarden, Drengestova kr Førde kommune l. Rugsund handelsstad, Austre sjøbu kr Bremanger kommune m. Rugsund handelsstad, Vestre sjøbu kr Bremanger kommune n. Askelund futegard, hovudhuset kr Balestrand kommune o. Bruland futegard, hovudhuset kr Førde kommune p. Svanøy hovedgård, Flora kommune kr q. Yris hotell, hovudhuset, Eid kommune kr r. Parken, fontena, Høyanger kommune kr s. Restaureringsleiar, freda bygg kr Sum tildelt tilskot: kr Det vert ikkje gjeve tilskot til fyljande prosjekt: a. Vågsberget, sjøbua, Vågsøy kommune b. Ormelid, Stabburet, Luster kommune c. Ormelid, Øvstestova, Luster kommune d. Nedre Kvamme, istandsetjing av våningshus, Lærdal kommune 3. Fylkesdirektøren set nærare vilkår for utbetaling av midlane i tråd med retningsliner frå Riksantikvaren.

2 Side 2 av 5 Vedlegg: 1. Brev frå Riksantikvaren av 20. februar Bevaringsprogram for freda hus i privat eige 3. Nærare omtale av søknadane 4. Brev med vedlegg frå Riksantikvaren av 13. mars 2013 Andre dokument som ikkje ligg ved: 1. Innkomne søknadar (22) SAKSFRAMSTILLING 1. Bakgrunn Sogn og Fjordane fylkeskommune har via Riksantikvaren fått tildelt 4,5 mill kroner for 2015 i tilskot frå statsbudsjettet kap post 71. Freda kulturminne i privat eige, kulturmiljø og kulturlandskap til fordeling blant dei innkomne søknadane. Desse midlane kjem i tillegg til 1, 0 mill kroner som fylkeskommunen fekk førehandstilsagn om i 2014 og som vart fordelt i HK-sak 26/14 med fyljande fordeling av midlane: 1. Futegarden Alværn i Høyanger kommune kr Sorenskrivargarden Loftesnes i Sogndal kommune kr Restaureringsleiar for freda bygg og anlegg kr Med førehandstildelinga for 2015 er den totale tildelinga til Sogn og fjordane fylkeskommune frå post 71 på 5,5 mill kroner. I tillegg har fylkeskommunen fått ei førehandsløyving for 2016 frå post 71 Freda kulturminne i privat eige, kulturmiljø og kulturlandskap på 1,0 mill kroner. Riksantikvaren si fordeling til fylka i 2015 er basert på fyljande kriterier: 1. Tal freda bygningar i fylket. 2. Tal på kvalifiserte søknadar frå private eigarar. 3. Tal freda bygningar i privat eige med forbetra tilstandsgrad i løpet av dei siste fem åra. 4. Bygningselement som er ønskt istandsett skal vere tilstandsvurdert. 5. Oppdatert tilstandsgrad på bygningselement/bygningar etter istandsetjing. 6. Ubrukte tilskotsmidlar frå Riksantikvaren. 7. Tilgang på kvalifiserte handverkarar. 8. Kapasitet for oppfylging av enkeltprosjekt frå fylkeskommunen si side. 2. Målgrupper og nasjonale mål Kvart år kan private eigarar av freda og fredingsverdige kulturminne søkje om statleg tilskot til vern og sikring gjennom Riksantikvaren sitt bevaringsprogram for freda bygningar i privat eige. Riksantikvarens tilskotsmidlar frå post 71 skal i hovudsak gå til «Bevaringsprogrammet for fredete bygninger i privat eie». Dei private eigarane av freda bygningar søkjer fylkeskommunen som sender ein felles søknad til Riksantikvaren om tilskot til fylket. Basert på denne søknaden får fylkeskommunen tildelt ein sum som skal vidarefordelast. Målet for tilskotsordninga er at freda og andre særleg verdifulle kulturminne, kulturmiljø og kulturlandskap i privat eige skal vere sett i stand til ordinært vedlikehaldsnivå innan Målgruppa er private eigarar og forvaltarar av bygningar og anlegg, kulturmiljø og landskap som er vedtaksfreda, automatisk freda, mellombels freda eller der fredingssak er under handsaming. Kulturminna må vere heilt eller delevis i privat eige. Tilskotet skal dekkje meirutgifter, heilt eller delevis i samband med antikvarisk sikring, istandsetjing, vedlikehald og skjøtsel av freda kulturminne og kulturmiljø, som er i samsvar med fredingsføremålet.

3 Side 3 av 5 Andre målgrupper er private eigarar og forvaltarar av freda eller spesielt verneverdige kulturminne og kulturmiljø som er typiske for liv og verksemd langs kysten. Siste målgruppe er private eigarar og forvaltarar, i første rekkje knytt til Noreg sine åtte freda kulturmiljø, men òg til andre særleg verdifulle kulturmiljø og landskap. Tilskota skal primært tildelast tiltak som er forankra i forvaltnings- og skjøtselsplanar. Sogn og Fjordane har ingen freda kulturmiljø. I stortingsmelding nr. 35 ( ) Framtid med fotfeste, Kulturminnepolitikken er måla frå stortingsmelding nr. 16 ( ) Leve med kulturminner verdier som skal tas vare på og brukes vidareført. Eit av måla er at freda bygg i privat eige skal ha eit ordinært vedlikehaldsnivå innan Utfordringane for å nå dette målet er store og «Bevaringsprogrammet for fredete bygninger i privat eie» skal bidra til måloppnåinga (vedlegg 2). Dei to største utfordringane for å nå målet om ordinært vedlikehaldsnivå på freda bygningar i privat eige er tilgang på kvalifiserte handverkarar og tilstrekkeleg økonomisk støtte til å gjennomføre restaureringane på eit høgt kvalitativt nivå. Ei anna utfordring i fleire nødvendige prosjekt har vore og er, eigar si evne til å ta sin del av kostnadane ved istandsetjing av eigne bygningar. 3. Generelle føresetnadar I Riksantikvaren sitt tildelingsbrev til fylkeskommunen av 20. februar 2015 vart det gjeve føringar for bruken av tilskotsmidlane. Desse har vore retningsgjevande i prioriteringa av kva prosjekt som får tilskot. 3.1 Riksantikvaren sine kriterier for fylkeskommunens sakshandsaming og prioriteringar Tilskot til istandsetjing skal gå til private eigarar av freda bygningar, anlegg, kulturmiljø og landskap. Private eigarar og forvaltarar kan vere enkeltpersonar, stiftingar, styret i foreining/ organisasjon/sameige, kyrkjesokn, sokneråd og frivillige organisasjonar. Prioritere tiltak som hindrar forfall. Bygningar som forfell skal mellombels sikrast i påvente av planar eller tilstrekkeleg økonomi. Tiltak på freda bygningar det er få av skal prioriterast. Bygningar med TG 3 og TG 2 skal prioriterast. Dersom bygningen ikkje er tilstandsregistrert, må dette gjerast før tildeling av midlar skjer. Dersom istandsetjing går over fleire år skal TG oppdaterast for dei bygningselementa som inngår i årets tildeling. Det må stillast kompetansekrav til utførande i istandsetjingsprosjekta. 5-10% av tilskotsmidlane kan nyttast til prosjektleiing/prosjektoppfyljing. Tilsegn om tildeling av midlar gjeld ut påfyljande år, etter det skal det skal dei trekkast tilbake. Før evt. delutbetaling skal det føreligge ein aksept frå tilskotsmottakar. Sluttutbetaling skal ikkje skje før rapport føreligg. Det skal synast til Bevilgningsreglementet 10 i tilsagnsbrevet. Tildeling av midlar til eigar skal fylje statleg rundskriv, Nr.: T-1/14 om «Tilskotsordningar for 2015» og «Regelement for økonomistyring i staten». Fylket si handtering av tilskotsmidla skal fylje «Reglement for økonomistyring i staten». I brev av 13. mars 2015 kom Riksantikvaren med ytterlegare spesifisering av retningslinjene for fylkeskommunane sitt arbeid med tilskotsordningane (jf vedlegg 4). I tillegg til kriteria ovanfor peikar dei her på nødvendigheita av at fylkeskommunane utarbeider skildringar av sine tilskotsrutinar og dokumenterer alle ledda i tilskotshandsaminga, mellom anna arbeid med prioritering av søknadar, møter med eigar, synfaringar, sluttsynfaringar og liknande.

4 Side 4 av Førehandstildeling for 2016 Riksantikvaren tildelte Sogn og Fjordane fylke kr i tilskot frå post 71 for Desse midlane vert utbetalt i 2016, men skal fordelast i Med førehandstildelinga for 2016 kan fylkeskommune gje eit løfte om tilskot i 2016, noko som vil gje både eigarar av kulturminna og forvaltninga ei større grad av tryggleik i framdrift av prosjektet. 3.3 Tilstandsvurdering av freda bygningar i privat eige Tilstandsvurderinga er viktig i samband med fordeling av midlane og for å kunne rapportere på grad av måloppnåing av det nasjonale målet om at alle freda bygningar skal ha ordinært vedlikehaldsnivå innan Erfaringane så langt syner at skadeomfanget ofte er mykje større enn det tilstandsregistreringa syner. Dette grunna mellom anna at ein del skadar ikkje er synlege då dei er kledd inn med ytterkledning og innvendig tapet/lerret/panel. Dette fører ofte til at kostnadsoverslaget for handverkar ikkje held og at reparasjonane vert dyrare enn forventa. Tilstandsvurderinga av dei freda bygga vart i hovudsak gjort i 2007, dette fører til at tilstandsgrada på nokon av bygningane kan ha blitt forverra i tida etter tilstandsregistreringa. Der eigar melder inn behov kan det difor vere aktuelt at fylkeskommunen gjer ei oppdatering av tilstandsregistreringa for å få registrert dagens tilstand. 3.4 Restaureringsleiar Fylkeskommunen har sidan 2008 hatt ein restaureringsleiar for freda bygg som skal fylje opp det praktiske restaureringsarbeidet på dei freda bygga i fylket. Stillinga har vore finansiert ved å nytte ca. 10% av tilskotsmidlane til freda bygg og anlegg. Frå 2013 har fylkeskommunen også nytta ca. 10% av tilskota til verdsarv til finansiering av denne stillinga. Ei fylje av dette er at arbeidsområdet knytt til stillinga har blitt utvida til å omfatte verneverdige bygningar i verdsarvområdet Vestnorsk fjordlandskap delområde Nærøyfjorden. 3.5 Status for oppstarta store istandsetjingsprosjekt i Sogn og Fjordane: Loftesnes (Sogndal): Salen i 2 etg. på sorenskrivargarden Loftesnes med papirtapet frå slutten av 1700-talet er eit unikt rom i fylket. Salen har i mange år hatt behov for omfattande restaurering for å bevare dei antikvariske verdiane i rommet og for at eigar skal kunne ta rommet i bruk. I samband med grunnlovsjubileet vart det frå Riksantikvaren løyvd midlar til restaurering av vindauga, dokumentasjon av interiøret og restaurering/konservering av tapeten. Desse tiltaka er ferdigstilt og prosjektet er utvida til å omfatte resten av overflatene i rommet, samt istandsetjing av verandadør slik at istandsetjinga av rommet vert ferdigstilt. Grunna rommet sin svært høge kulturminneverdi og krav til utføring av istandsetjinga, vert dei fleste av kostnadane ved istandsetjinga rekna som meirutgifter i ei antikvarisk istandsetjing. Eigar har bidratt med tilrettelegging for handverkarar og noko utstyr til arbeidet. Planen er at overflatene skal vere ferdigstilt innan april 2015 og arbeidet på døra i løpet av Vidare er det behov for å restaurere dei originale vindauga i andre etasje, samt nokon nye innervindauge. Bispestova (Lavik): Istandsetjingsarbeidet på Bispestova byrjar å nærme seg sluttføring, og venneforeninga må overta ansvaret for oppgradering og tilpassing til ny bruk. Løyvingane for 2014 saman med eit omfattande dugnadsarbeid frå venneforeninga har vore tilstrekkelege til at dei klarar å ferdigstille dei antikvariske delane av prosjektet innanfor allereie løyvde midlar. Forventa ferdigstilling på restaureringsarbeidet her er Yris hotell (Eid): På Yris hotell har det frå 2008 vore gjennomført eit større arbeid med tak, konstruksjon og grunnmur. Mykje av restaureringsarbeidet er ferdigstilt men det står att arbeid med ytterdører, vindauga og remontering av demonterte delar av interiøret, samt plan og tilpassing av bygningen til ny bruk. Fylkeskommunen har gjennom tilskot tatt hovudtyngda av kostnadane ved det arbeidet som har blitt gjort til no på grunn av omfanget og at dette i hovudsak omfatta antikvariske meirkostnadar. I det vidare arbeidet med istandsetjinga må eigar ta sin del av kostnadane saman med tilskot frå det offentlege. Planlagt arbeid i 2015 er restaurering av vindauga, ytterdører og remontering av interiør. Vidare er eigar i samtale med entreprenør om plan for ny bruk av bygningen. Sveen (Bygstad): På Sveen har arbeidet stoppa opp då eigarforholdet pr. i dag ikkje er avklara. Det står framleis att arbeid innvendig som må gjerast før dei antikvariske sidene av istandsetjinga er ferdigstilt. Løyvinga for 2014 er pr. i dag ikkje nytta og vil kunne nyttast i 2015 om eigarforholdet vert avklara.

5 Side 5 av 5 Alværn (Lavik): I 2014 vart det gjort eit stort arbeid med å dokumentere hageanlegget og det vart gjort noko arbeid med vedlikehald av det til grunnlovsarrangementet som fylkeskommunen saman med Riksantikvaren og Høyanger kommune hadde der i Samstundes vart fleire vindauge på hovudhuset sett istand og delar av huset vart måla. I 2015 er det behov for å starte arbeidet med istandsetjing av konstruksjonen i den vestre delen av huset. Det vart sett av noko midlar til dette via førehandstildelinga for 2015, men prosjektet er stort og det vil vere behov for eit større tilskot enn det som vart løyvd. 4. Vurdering av innkomne søknadar Fylkeskommunen fekk inn søknadar om 22 ulike prosjekt på freda bygg i privat eige, kulturmiljø og kulturlandskap. I samband med vurdering og prioritering av søknadane har fylkesdirektøren vurdert dei i forhold til Riksantikvaren sine generelle føresetnadar og prioriteringar i deira til delingsbrev til fylkeskommunen, samt fyljande kriterier: Prosjekt som allereie er oppstarta der fylkeskommunen er involvert. Dekking av meirkostnadar som fylje av vilkår sett i dispensasjonar frå fredingsvedtaket. Bygningar/anlegg som har tilstandsgrad (TG) 2 og 3 Det vert ikkje løyvd tilskot til ordinært vedlikehald. For omtale og vurdering av dei enkelte søknadane sjå vedlegg Førehandstildeling for 2016 Føremålet med førehandstildelinga er å gje eigar av dei freda bygga som har store prosjekt føreseielege rammer. Fylkesdirektøren ynskjer å sjå korleis dei ulike prosjekta utviklar seg i løpet av våren/sommaren 2015 for å best kunne vurdere kvar det er behov for ytterlegare finansiering i Den planlagte istandsetjinga av våningshuset på Nedre Kvamme i Lærdal har allereie peikt seg ut som eit prosjekt som bør få tilskot i 2016, men fylkesdirektøren vil likevel avvente utviklinga i dei andre prosjekta før det vert lagt fram eit framlegg til fordeling av førehandstildelinga for Konklusjon Fylkesdirektøren syner til drøftingane ovanfor og tilrår hovudutval for kultur til å gjere vedtak i tråd med framlegg.