Avlingsregistrering i økologisk og konvensjonell eng

Transkript

1 Feltet i Gjesdal 26. mai 2009 Avlingsregistrering i økologisk og konvensjonell eng Sluttrapport for prosjektperioden av Ane Harestad, Norsk Landbruksrådgiving Rogaland 1

2 Innhald Innhald... 2 Samandrag... 3 Samarbeidspartnarar... 3 Mål... 3 Bakgrunn... 3 Metode... 3 Jordprøvar... 3 Attleggsår... 3 Tre engår i Gjesdal og to engår i Årdal... 4 Gjødsling og avlingsregistrering... 4 Tabell 1. Gjødsling for fire ledd i attleggsår og engår... 4 Kvaliteanalysar... 4 Kløver... 4 Resultat og vurdering... 5 Avling... 5 Figur 1. Kg tørrstoff/daa med ulike gjødslingsnivå, Gjesdal... 5 Figur 2. Kg tørrstoff/daa med ulike gjødslingsnivå, Årdal... 6 Kløver... 6 Tabell 2. Prosentvis innhald av kløver i enga... 6 Kvaliteanalysar... 6 Tabell 3. Gjennomsnitt kvaliteanalysar for alle slåttar, Årdal og Gjesdal Konklusjon... 8 Vegen vidare

3 Samandrag For å styrka grunnlaget for vurdering av avlingsnivået etter omlegging til økologisk engdyrking, utførte Norsk Landbruksrådgiving Rogaland (NLR Rogaland) tiltak og registreringar med økologisk og konvensjonelle ledd i gjenlegg og eng i Årdal og Gjesdal frå 2008 til Det var signifikant lågare avling i økologisk ledd i 2010 og for sum engår. Skilnad i avling sum engår utgjorde 13 %. Innhald av kløver var noko varierande. I Gjesdal 2011 og for sum engår var det signifikant lågare innhald av PBV i økologisk ledd. Gjennomsnittala i Årdal synte same tendens som i Gjesdal, men det var ingen signifikante skilnader. Innhald av kløver vart vurdert til å vera høgast på økologisk ledd. Samarbeidspartnarar Prosjektet vart støtta økonomisk av Fylkesmannen i Rogaland, Landbruksavdelinga. Forsøksarbeid og bearbeiding av resultat vart utført av Norsk Landbruksrådgiving Rogaland og Bioforsk Vest Særheim. Dei to feltvertane, Gunnar Bø og Tarjei Gjesdal, stilte areal og husdyrgjødsel til disposisjon. Mål Målet med dette prosjektet var å samanlikna avling i økologisk og konvensjonell eng for å kunne seia meir om venta avlingsnivå etter omlegging til økologisk drift. Det var også eit mål at dette skal kunne betra grunnlaget for avgjersle om eventuell omlegging hjå interesserte brukarar. Bakgrunn Mange bønder er usikre på kor stor avlingsnedgang dei må rekne med etter ei eventuell omlegging til økologisk engdyrking. NLR Rogaland starta difor registreringar i to felt for å registrera grasavling med økologisk og konvensjonell drift under like forhold. Metode Jordprøvar I Gjesdal låg feltet på siltig mellomsand med ph 6, P-Al 50, K-Al 9, KHNO 3 48, leirinnhald 5-10%, moldinnhald 4,5-12,5% og Mg 13. Ved prosjeklutt var gjennomsnittal for ph på økorutene 5,8, ph på konvensjonelle ruter 5,7, P-Al 51, K-Al 6, modinnhald 4,2-12,5%. I Årdal låg feltet på siltig mellomsand med ph 6, P-Al 15, K-Al 6 og moldinnhald 4,5-12,5%. Attleggsår Våren 2008 vart det lagt ut eitt felt i Årdal hjå Gunnar Bø og eitt felt i Gjesdal hjå Tarjei Gjesdal. I Årdal vart det sådd 15. april med Spire SurforBeite+10 (timotei 55% + engsvingel 3

4 17% + engrapp 11%, fleirårig raigras 7% + raudkløver 3% + kvitkløver 7%). Gjesdal-feltet vart sådd 10. mai med Spire SurforBeite+10 med litt ekstra timotei. Forgrøder begge stader var eng. Det var lite ugras å sjå i attleggsåret. I Årdal var det litt hundekjeks som vart fjerna. Sidan 2008 var attleggsår, vart Gjesdal-feltet hausta berre ein gong. Årdal-feltet vart hausta to gonger. Tre engår i Gjesdal og to engår i Årdal I Gjesdal i 2008 såg eitt av dei tre gjentaka ut til å vere noko ujamt etablert. Dette jamna seg ut i Med ein feil vart Årsdalsfeltet sprøyta hausten Kløveren gjekk ut, og feltet måtte avsluttast våren Feltet i Gjesdal gjekk som planlagt over tre engår, medan det i Årdal vart berre to engår. Aktiviteten i prosjektperioden følgde elles planen med tre gjødslingar og registreringar i tre slåttar. Gjødsling og avlingsregistrering I engåra vart det registrert kg /daa rutevis for fire ledd. Eitt ledd var ugjødsla, eitt ledd økologisk med storfegjødsel og to ledd var konvensjonelle med innkjøpt lettløyseleg nitrogen i tillegg til storfegjødsel, sjå Tabell 1. Det var tre gjentak. Tabell 1. Gjødsling for fire ledd i attleggsår og engår Ledd Attleggsår Engår Ugjødsla 5 tonn storfegj Ugjødsla 5 t storfegj 5 tonn storfegj Vår: 3 tonn storfegj (økologisk) Etter 1. sl: 2 tonn storfegj 5 t + 16 kg N 5 tonn storfegj + Vår: 3 tonn storfegj + 10 kg mineral N kg mineral N Etter 1. sl: 2 tonn storfegj + 6 kg mineral N Etter 2. sl: 1 kg mineral N 5 t + 24 kg N 5 tonn storfegj + Vår: 3 tonn storfegj + 15 kg N mineral N kg mineral N Etter 1. sl: 2 tonn storfegj + 9 kg N mineral N Etter 2. sl: 3 kg mineral N Kvaliteanalysar Det vart teke leddvise kvaliteanalysar for fôrkvalitet og mineral av eitt gjentak for kvar slått på kvar stad. Kløver Innhald av kløver i enga vart skjønsmessig vurdert. 4

5 Resultat og vurdering Avling I Gjesdal var det i 2010 signifikant lågare tørrstoffavling på økologisk ledd. Det var også signifikant mindre avling på økologisk ledd for sum engår ( ). Den lågare avlinga på økologisk ledd vart målt som 104 kg TS (tørrstoff) pr daa eller 13 %. Sjå Figur 1. I Gjesdal var det signifkant mindre avling på ugjødsla ledd i høve til økologisk ledd. Dette vart målt som 90 kg TS pr daa. I Årdal var det stor relativ forskjell i gjennomsnitavling på sum avling alle engår ( ). Det var likevel ingen signifikant effekt, og analysen stadfester at feltet i Årdal var ujamnt. For sum TS alle engår, var det 12 % lågare avlling på økologisk ledd. Sjå Figur 2. Med anna etter engalder og jordtilstand, kan avlingsnivået etter omlegging variera mykje. I andre registreringar har det vore registrert mellom 10 og 30 % lågare avling etter omlegging. Ofte kan ein venta minst skilnad i ny eng og når ein har god jordkultur. Registreringane i Gjesdal og Årdal var utført i ung eng på gammal kulturjord i god hevd, noko som kan forklare ei relativt høg avling på økologisk ledd. Korkje i Årdal eller i Gjesdal var det signifikant skilnad i avling mellom 16 kg/daa og 24 kg/daa lettløyseleg nitrogen. Gjennomsnittala viser heller ingen skilnad. På ei god eng på Jæren kan 24 kg lettløyseleg nitrogen i tillegg til husdyrgjødsel vera eit aktuelt gjødslingsnivå. Ledd med 16 kg/daa innkjøpt nitrogen ville likevel i desse registreringane vore tilstrekkeleg for å vurdera skilnad i avling mellom økologisk og konvensjonell drift. Figur 1. Kg tørrstoff/daa med ulike gjødslingsnivå, Gjesdal Ugjødsla 5tStorfegj 5t+16kgN 5t+24kgN 5

6 Figur 2. Kg tørrstoff/daa med ulike gjødslingsnivå, Årdal Ugjødsla engår 5 t storfegj 5 t + 16 kg N 5 t + 24 kg N Kløver I Gjesdal vart kløverinnhaldet vurdert til å vera høgt på alle ledd i 2009, sjå Tabell 2. Ei forklaring på lite kløver på ugjødsla ledd i 2010, kan vera at feltet var ujamnt. Ei anna forklaring kan vera muligheiter for feil vurderingar. Kløverinnhaldet i 2011 vart vurdert til å vera sterkt redusert på alle gjødsla ledd. Forklaringar her kan vera ujamnt felt og ujamn vurdering. I Årdal vart det vurdert til å vera nesten dobbelt så mykje kløver på økologisk ledd i høve til ledd med lettløyseleg nitrogen. Dette samsvarar med røynsle frå praktisk dyrking kor kløver ofte kan gå ut på areal som blir gjødsla med mykje lettløyseleg nitrogen. Tabell 2. Prosentvis innhald av kløver i enga Gjesdal 2009 Gjesdal 2010 Gjesdal 2011 Årdal 2009 Årdal 2010 Ugjødsla engår t storfegj t + 16 kg N t + 24 kg N Kvaliteanalysar Det vart analysert leddvis for kvalitet på berre eitt gjentak (fire ruter) for kvar slått. Få analysar kan vera ein årsak til få signifikante samanhengar. I Gjesdal var det i 2011 og for sum engår og signifikant effekt av gjødsling på råprotein og PBV. Økologisk ledd hadde lågare PBV enn ledd gjødsla med lettløyseleg nitrogen. Dette samsvarar med andre registreringar kor auka nitrogengjødsling har gitt auka innhald av PBV i gras. I Årdal var det ingen signifikante effektar. Gjennomsnitanalysane i Tabell 3 syner verdiar for mineralinnhald som stort sett ligg rundt eit ønskjeleg nivå. 6

7 Tabell 3. Gjennomsnitt kvaliteanalysar for alle slåttar, Årdal og Gjesdal Råprot % av PBV g/kg AAT g/kg NDF % av Aske % av Uford NDF % av K/(Ca+Mg) N/S N/P Stad År Behandlingar FEm/kg Ford.% av P % av Mg % av Ca % av K % av S % av Årdal t + 16 kg N 0,88 12, ,27 0,26 0,12 0,34 2,52 0,20 7,0 2,5 10,2 7,7 Årdal t + 24 kg N 0,86 14, ,28 0,30 0,14 0,38 2,78 0,24 7,1 2,7 9,8 8,0 Årdal t storfegj 0,85 11, ,65 0,28 0,12 0,40 2,74 0,18 7,6 3,4 9,5 6,3 Årdal 2009 Ugjødsla 0,86 10, ,53 0,26 0,12 0,37 2,59 0,19 8,1 2,8 9,0 6,6 Årdal t + 16 kg N 0, ,29 0,19 0,58 2,21 0,26 7,07 1,46 11,34 10,14 Årdal t + 24 kg N 0, ,30 0,28 1,01 2,23 0,23 5,77 0,80 13,54 10,43 Årdal t storfegj 0, ,31 0,22 0,86 2,55 0,21 6,21 1,14 13,18 8,87 Årdal 2010 Ugjødsla 0, ,30 0,18 0,66 2,53 0,23 5,58 1,56 11,94 9,03 Gjesdal t + 16 kg N 0,92 17, ,50 0,30 0,21 0,68 2,16 0,26 6,6 1,1 10,7 9,2 Gjesdal t + 24 kg N 0,93 17, ,17 0,28 0,19 0,60 2,07 0,28 4,7 1,2 10,4 10,4 Gjesdal t storfegj 0,93 17, ,84 0,29 0,21 0,79 2,33 0,24 5,4 1,1 11,6 9,4 Gjesdal 2009 Ugjødsla 0,93 16, ,29 0,27 0,22 0,82 1,92 0,24 5,2 0,8 11,3 9,8 Gjesdal t + 16 kg N 0, ,30 0,25 0,71 1,58 0,28 8,09 0,75 10,75 9,77 Gjesdal t + 24 kg N 0, ,30 0,24 0,66 1,71 0,29 7,03 0,85 10,67 10,26 Gjesdal t storfegj 0, ,30 0,26 0,69 1,41 0,27 6,87 0,65 9,58 8,68 Gjesdal 2010 Ugjødsla 0, ,31 0,26 0,82 1,94 0,25 8,05 0,83 11,11 8,81 Gjesdal t + 16 kg N 0, ,26 0,20 0,54 1,37 0,23 6,75 0,80 12,42 10,62 Gjesdal t + 24 kg N 0, ,27 0,19 0,48 1,31 0,26 8,31 0,87 10,38 10,27 Gjesdal t storfegj 0, ,26 0,21 0,50 1,22 0,24 7,77 0,77 9,48 8,97 Gjesdal 2011 Ugjødsla 0, ,26 0,20 0,52 1,26 0,25 7,48 0,76 10,01 9,60 Ønskjelege verdiar i planter Ønskjeleg for dyra 0,25-0,35 0,33-0,38 0,15-0,5 (0,12-0,20?) 0,6-1,2 (0,35-0,60?) 1,8-2,3 0,2-0,5 (0,2-0,3?) <12 0,15-0,20 > 0,4 > 0,15 < 2,2 <14 Uheldig for dyra > 3,0 > 2,2-2,5 7

8 Konklusjon I Gjesdal var det signifikant mindre avling (13%) for sum alle engår ( ) på økologisk ledd i høve til konvensjonelle ledd. I Årdal var det ikkje signifikant skilnad i avling, men gjennomsnitavling for alle engår synte stor relativ forskjell mellom ledd, noko som stadfester at feltet i Årdal var ujamnt. Gjennomsnitt for alle engår ( ) synte 12 % lågare avlling på økologisk ledd. I Årdal vart det registrert høgast kløverinnhald på økologisk ledd, noko som samsvarar med fleire andre registreringar. Sprikande kløverinnhald i Gjesdal kan skuldast ujamnt felt og ujamn vurdering. I Gjesdal var det signifikant lågare innhald av råprotein og PBV på økologisk ledd. Det var ikkje signifikant skilnad i avling mellom dei to nivåa av lettløyseleg nitrogen. For å vurdera skilnad i avling mellom økologisk og konvensjonell drift, ville berre ledd med 16 kg/daa innkjøpt nitrogen vore tilstrekkeleg. Desse registreringane kan vera med å seie meir om avlingsnivå i eng utan bruk av innkjøpt nitrogen. Det er grunn til å tru at resultata kan vere med og gi eit betre grunnlag for å vurdere ei eventuell omlegging til økologisk drift. Vegen vidare NLR Rogaland ønskjer å halde søkjelys på mulegheitene eit økologisk drifopplegg gir. Optimalt avlingsnivå vil ofte vere ein viktig faktor for å lukkast med ei økologisk drift. For NLR Rogaland kan det vere aktuelt med nye avlingsregistreringar i økologisk eng. 8